1.6 fryzjer

12
1 Kurs: Zasady pielęgnacji włosów Źródło: http://pl.fotolia.com/ KURS Zasady pielęgnacji włosów MODUŁ Budowa i funkcje skóry

Transcript of 1.6 fryzjer

Page 1: 1.6 fryzjer

1

Kurs: Zasady pielęgnacji włosów

Źródło: http://pl.fotolia.com/

KURS Zasady pielęgnacji włosów

MODUŁ Budowa i funkcje skóry

Page 2: 1.6 fryzjer

2

Kurs: Zasady pielęgnacji włosów

6 Budowa i funkcje skóry

6.1 Budowa skóry

Skóra jest największym narządem ciała człowieka – waży 18 kg, jej powierzchnia stanowi około 2 m2, a głębokość wynosi 3 mm. Jej zadaniem jest ochrona organizmu przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych.

W skład skóry wchodzi skóra właściwa i przydatki, do których zalicza się włosy, gruczoły potowe, mlekowe, łojowe oraz paznokcie. Jedną z najbardziej zauważalnych jej cech jest barwa – cecha rasowa. Za barwę odpowiada melanina, a najmniej jest jej w skórze rasy białej.

Przeważnie skóra ma kolor różowo-biały albo różowy u blondynów oraz u rudych, ale już u szatynów i brunetów – bardziej lub mniej śniady. Natomiast u ludzi rasy czarnej ma barwę brązową o różnych odcieniach: od jasnego brązu przez kolor czekoladowy do ciemnego brązu, podeszwy i dłonie nie mają barwnika. U rasy żółtej spotykana barwa skóry jest od jasnej (u Mongołów) do czerwono-żółtej (u Indian). Skóra nie jest zabarwiona równomiernie na całej powierzchni ciała. Silniejsze zabarwienie ma skóra na grzbiecie, a słabiej na piersi i brzuchu. Mocno pigmentowane są brodawki sutkowe. Ciemniejszą barwę ma również skóra pach, okolic narządów płciowych, odbytu. Różnica w zabarwieniu zależy także od płci – mężczyźni mają na ogół ciemniejszą skórę niż kobiety1.

1 Aleksandrowicz R., Mały atlas anatomiczny, PZWL, Warszawa 2004

Page 3: 1.6 fryzjer

3

Kurs: Zasady pielęgnacji włosów

Rysunek 6.1 Budowa skóry

Źródło: http://grzybica.ovh.org/budowa-skory-naskorek.php

Skóra zbudowana jest warstwowo, a w jej skład wchodzą: naskórek, skóra właściwa i tkanka podskórna.

6.1.1 Naskórek

Cechy naskórka:

zewnętrzna warstwa skóry;

jego grubość jest zróżnicowana – od 1/10 do ¼ mm w zależności od miejsca jego położenia na ciele ludzkim;

komórki naskórka są zbudowane z pięciu warstw przylegających do siebie;

charakterystyczną cechą naskórka jest jego rogowacenie w ciągu całego życia człowieka, dlatego stale się odnawia, jeden cykl odnowy trwa 28 dni;

wyróżniamy 5 warstw komórek naskórka, które różnią się między sobą kształtem, wielkością i pełnioną funkcją.

Page 4: 1.6 fryzjer

4

Kurs: Zasady pielęgnacji włosów

Rysunek 6.2 Budowa naskórka

Źródło: http://studiokontur.pl/elektroporacja-torun.html

Zapoznaj się z videocastem „Naskórek”.

6.1.2 Skóra właściwa

Znajduje się pod naskórkiem. Granice głębokości skóry właściwej trudno określić, ponieważ stopniowo przekształca się ona w tkankę podskórną, łącząc skórę z głębiej leżącymi strukturami za pomocą powięzi, ścięgien, mięśni itp. Stanowi najgrubszą warstwę skóry, która zbudowana jest z włókien kolagenowych, co wpływa na jej rozciągliwość. Skóra właściwa składa się z dwóch warstw: siateczkowej (zbitej) oraz brodawkowej (wiotkiej).

Obie te warstwy zbudowane są z tkanki łącznej włóknistej, przy czym:

warstwa brodawkowa – znajduje się pod naskórkiem. Uwypuklone brodawki uniemożliwiają przesuwanie się warstw względem siebie w obrębie naskórka. Włókna są ułożone w taki sposób, by absorbować pionowe ruchy skóry;

warstwa siateczkowa – znajduje się pod warstwą brodawkową. Zbudowana jest z włókien kolagenowych i elastynowych. Między nimi znajdują się zakończenia nerwowe, liczne gruczoły, komórki tkanki łącznej oraz mięśnie gładkie (mięśnie przywłosowe), włosy. Znajdują się również naczynia limfatyczne i krwionośne. W warstwie siateczkowej włókna ułożone są równolegle do powierzchni skóry, aby neutralizować możliwe wstrząsy z powierzchni bocznych.

Elastyczność skóry ludzkiej zależy od ilości płynów ustrojowych w skórze (turgor) oraz od napięcia włókien mięśniowych (tonus). Z wiekiem elastyczność skóry się zmniejsza.

Page 5: 1.6 fryzjer

5

Kurs: Zasady pielęgnacji włosów

6.1.3 Tkanka podskórna

Jest to najgłębiej położona warstwa skóry. Znaczną częścią powierzchni przylega do mięśni, powięzi oraz ścięgien, zbudowana jest z tkanki łącznej o wiotkiej budowie – taka konstrukcja umożliwia wchłanianie większej ilości wody.

Włókna klejorodne i sprężyste wypełnione są komórkami tłuszczowymi, których istotną rolą jest amortyzacja ewentualnych uszkodzeń. W tej części skóry znajdują się naczynia krwionośne, włókna nerwowe, limfatyczne i gruczoły. Znajduje się tu również układ naczyniowy skóry, w skład którego wchodzą naczynia żylne, limfatyczne i tętnicze. Są to naczynia delikatne i cienkie.

Tkanka podskórna jest bardzo mocno rozbudowana, tworząc gęstą sieć naczyniową, natomiast większe naczynia limfatyczne i krwionośne znajdują się w mięśniach. Naczynia krwionośne (włosowate) dochodzą aż do warstwy brodawkowatej skóry właściwej. Ich zadaniem jest odżywianie naskórka. Limfa, która przenika przez ściany naczyń włosowatych, pośredniczy w transporcie odżywczym z naczyń krwionośnych do komórek skóry.

Naczynia limfatyczne znajdują się w tkance podskórnej oraz warstwie brodawkowatej skóry – pomagają w regulacji cieplnej organizmu.

6.2 Funkcje i narządy pomocnicze skóry

Skóra spełnia wiele funkcji. Z jednej strony, kontaktuje się z czynnikami zewnętrznymi, a z drugiej strony – z wewnętrznym środowiskiem organizmu.

Rysunek 6.3 Funkcje skóry

Źródło: http://www.eucerin.com/pl/o-skorze/o-skorze/fizjologia-skory/funkcje-ochronne-w-zarysie/

Rola skóry:

1. ochrona przed zimnem, ciepłem, promieniowaniem;

2. ochrona przed naciskiem, uderzeniami, otarciami;

3. ochrona przed substancjami chemicznymi;

Page 6: 1.6 fryzjer

6

Kurs: Zasady pielęgnacji włosów

4. ochrona przed drobnoustrojami (tworzenie ochronnego płaszcza kwasowego);

5. ochrona przed ciepłem i utratą wody;

6. walka z drobnoustrojami;

7. absorpcja określonych substancji;

8. perspiracja (chłodzenie);

9. regulacja krążenia i temperatury przez zmiany łożyska naczyniowego skóry;

10. narządy odczuwania nacisku, wibracji, dotyku, bólu i temperatury.

Funkcje skóry:

funkcja ochronna – ochrona przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi (urazy chemiczne, mechaniczne, promienie UV, utrata wilgoci, mikroorganizmy);

funkcja termoregulacyjna – regulacja temperatury organizmu przez naczynia krwionośne, przez owłosienie i gruczoły potowe;

funkcja percepcyjna – skóra jest narządem zmysłu dotyku i jest czuła na ból i temperaturę, odbiera bodźce za pomocą zakończeń nerwowych w skórze;

funkcja diagnostyczna – reakcja skóry na procesy zachodzące w organizmie. W przypadku niedoboru bądź nadmiaru substancji odżywczych lub złego funkcjonowania hormonów budowa i wygląd skóry mogą ulec zmianom;

funkcja ochrony chemicznej i odpornościowej – gruczoły łojowe i potowe wytwarzają na powierzchni skóry osłonę kwaśno-lipidową. Kwaśny odczyn skóry pH 5,5 chroni przed drobnoustrojami i odczynem zasadowym występującym np. mydłach;

funkcja resorbcyjna – skóra zapobiega nadmiernemu odparowaniu wody, odgrywa bardzo ważną rolę w gospodarce wodno-tłuszczowej. Niewielkie jej przesuszenie może doprowadzić do zniszczenia bariery chroniącej przed utratą wody;

narządy pomocnicze – to twory nabłonkowe skóry: gruczoły, paznokcie oraz włosy, różnią się kształtem, przeznaczeniem i miejscem występowania.

6.2.1 Gruczoły skórne

Ich zadaniem jest wydzielanie oraz produkowanie substancji natłuszczających bądź nawilżających. Są to: gruczoły potowe, łojowe, wonne.

Gruczoł potowy – jego zadaniem jest produkcja substancji zwanej potem, która wydostaje się na powierzchnię skóry, pełni ważną rolę, ponieważ reguluje temperaturę ciała.

Na ciele ludzkim znajduje się ok. 2 mln. gruczołów potowych. Nie są umieszczone w paznokciach, i niektórych częściach zewnętrznych narządów płciowych.

Page 7: 1.6 fryzjer

7

Kurs: Zasady pielęgnacji włosów

Największe skupisko gruczołów jest na dłoniach, czole i stopach. Na ilość i intensywność wydzielanego potu ma wpływ temperatura ciała oraz posiłków, wysiłek fizyczny i ilość spożywanych pokarmów jak również emocje (stres, strach).

Mamy dwa rodzaje gruczołów potowych: gruczoły ekrynowe (występujące w całej skórze) oraz gruczoły apokrynowe (występujące w okolicach pach, narządów płciowych, odbytu, brodawek sutkowych, powiek, mieszków włosowych).

Zaczynają one produkcję wydzieliny już w 7 miesiącu życia płodowego.

Występują w miejscach owłosionych i nieowłosionych, a tworzą się z naskórka. Gruczoł zbudowany jest z części wydzielniczej (ciało gruczołu potowego), która otoczona jest drobnymi naczyniami włosowatymi, i części wyprowadzającej. Kanał potowy przechodzi pionowo najpierw przez skórę właściwą, a później spiralnie do naskórka i uchodzi skośnie otworem potowym na powierzchni. Na ich ilość i wielkość ma wpływ wiek, rasa, właściwości indywidualne.

Gruczoły potowe pracują zwykle naprzemiennie. Jeżeli temperatura otoczenia przekroczy 32°C, to jednocześnie pracują wszystkie gruczoły i wtedy pot ma postać kropli. Wytworzony na powierzchni skóry pot tworzy z łojem emulsję, która stanowi bazę ochronną zwaną kwaśnym płaszczem ochronnym skóry.

6.2.2 Włosy

Pokrywają całe ciało ludzkie, największa ich ilość jest na głowie i okolicach łonowych. Są to cienkie zrogowaciałe włókna.

Rysunek 6.4 Budowa włosa

Źródło: http://dbajozdrowie.frix.pl/post/514982/budowa-i-rodzaje-wlosow

Page 8: 1.6 fryzjer

8

Kurs: Zasady pielęgnacji włosów

Cechy włosów:

włosy spełniają wiele funkcji w organizmie ludzkim: chronią skórę przed promieniami UV oraz zimnem, rzęsy chronią przed kurzem, insektami oraz przekazują bodźce zmysłowe;

włos tworzy się w mieszku włosowym;

włos składa się z trzonu – łodygi i pęcherzyka zawierającego korzeń (brodawka włosa połączona z końcówkami nerwów i naczyniami włosowatymi);

stan włosów i ich długość zależą od wielu czynników: genetycznych i hormonalnych (androgeny), czynników zewnętrznych i stanu zdrowia całego organizmu.

6.3 Choroby skóry głowy2

Choroby owłosionej skóry głowy spotykane są bardzo często. Do najczęstszych zaliczyć można: łupież, łojotokowe zapalenie skóry, łysienie i grzybice.

6.3.1 Łupież

To częste schorzenie owłosionej skóry głowy. Przeważnie występuje u ludzi rasy białej, rzadziej u przedstawicieli rasy czarnej. Główną przyczyną łupieżu jest szybsze rogowacenie naskórka głowy.

Rozróżniamy łupież zwykły (suchy) i tak zwany tłusty. Łupież zwykły cechuje się drobnymi łuszczącymi się płatkami bez oznak zapalnych, które samoistnie albo pod wpływem czesania opadają. Kolor łuseczek jest szaro-srebrzysty. Łupież tłusty – występuje w ogniskach, które składają się z mocno przylegających żółtawych łusek. Towarzyszy im stan zapalny skóry i świąd. Łupież tłusty jest częstą przyczyną wzmożonego wypadania włosów.

Okres pojawiania się łupieżu to około 10 roku życia, a jego nasilenie występuje między 15 a 24 rokiem życia. Łupież bardzo często powiązany jest z łojotokiem albo udziałem grzybów drożdżopodobnych, jako schorzenie nie jest groźny, lecz uporczywy i nieestetyczny.

6.3.2 Łojotokowe zapalenie skóry

Występuje u ludzi ze skłonnościami do łojotoku. Atakuje zazwyczaj twarz i skórę głowy. Jest to choroba przewlekła i nawracająca. Objawia się łuszczącymi się, zaczerwienionymi ogniskami zapalnymi, którym towarzyszy świąd. Miejsca zapalne na głowie to zazwyczaj granica włosów na czole, w brwiach, w fałdach nosa, w granicach przynosowych. Ten rodzaj schorzenia wymaga starannej pielęgnacji i odpowiedniego leczenia.

2 Jabłońska S., Chorzelski T., Choroby skóry, PZWL, Warszawa 1988.

Page 9: 1.6 fryzjer

9

Kurs: Zasady pielęgnacji włosów

6.3.3 Łojotok

Nazywany „przetłuszczaniem się” włosów, spotykany jest zarówno u osób młodych, jak i dojrzałych. Spowodowany jest wzmożonym wydzielaniem łoju przez gruczoły łojowe, często towarzyszy mu łupież zwykły albo tłusty. Przyczyną jego powstawania jest nadczynność gruczołów łojowych.

6.3.4 Łysienie

Jest to nadmierne wypadanie włosów, przekraczające naturalne wymiary. Przyczyny łysienia są różne, może być dziedziczne.

Łysienie androgenowe

Przyczyną tego łysienia może być nadwrażliwość korzenia włosa na męski hormon androgen. Wypadanie włosów u mężczyzn i kobiet jest różne. U kobiet związane jest z zaburzeniami hormonalnymi i po ich usunięciu włosy przestają wypadać. Natomiast w przypadku mężczyzn stosowanie takiej samej kuracji jak u kobiet nie zahamuje wypadania włosów.

Łysienie rozlane

Jest to rodzaj łysienia równomiernie rozłożonego. Prześwity pojawiają się na górnych partiach głowy i w zakolach czołowych. Czynniki mające wpływ na wypadanie włosów są różne. Można do nich zaliczyć takie zaburzenia jak: napromieniowanie (terapia przeciwrakowa), stres, nerwica, zaburzenia przemiany materii, zakażenia, zmiany hormonalne wywołane środkami antykoncepcyjnymi. W przypadku tego typu łysienia wyeliminowanie przyczyn pozwala na ponowne odrastanie włosów.

Łysienie plackowate

Przyjmuje kształt owalny albo kolisty o ostrych granicach miejsc pozbawionych włosów. W miejscach łysienia włosy można lekko i bezboleśnie wyciągnąć. Włosy niecałkowicie posiwiałe tracą pigment. Leczenie jest długie, z możliwością nawrotów choroby. Włosy na nowo odrastające mogą nie mieć barwnika, lecz z czasem kolor się wyrówna. Choroba ta dotyka osób w wieku 10–30 lat, a przyczyny jej powstawania nie są do końca znane.

6.3.5 Grzybica

Wywołana jest przez grzyby i atakuje skórę głowy, stopy i paznokcie. Jest to choroba, którą można się bardzo łatwo zarazić. Wyglądem przypomina ogniska zapalne łuszczycy, występuje swędzenie skóry, zaczerwienie, a włosy obłamują się. U mężczyzn może dojść do zakażenia w obrębie włosów na brodzie.

Głębokie zakażenie, grzybica strzygąca, prowadzi do zarażenia mieszka włosa oraz samego włosa. Dochodzi do silnych stanów zapalnych i guzkowatych nacieków. Ropne zakażenia szerzą się na sąsiadującą z ogniskami zapalnymi zdrową skórę. Zakażone włosy tracą połysk i kolor oraz wypadają. Źródłem zakażenia jest zarażony grzybicą człowiek, a używanie tych samych przedmiotów higieny osobistej czy ubrań prowadzi do zarażenia zdrowych osób.

Page 10: 1.6 fryzjer

10

Kurs: Zasady pielęgnacji włosów

6.4 Zmiany pasożytnicze, wirusowe, bakteryjne skóry3

Choroby pasożytnicze skóry spotykane najczęściej u człowieka to wszawica i świerzb.

Zapoznaj się z audiocastem „Wybrane zmiany pasożytnicze, wirusowe i bakteryjne skóry”.

6.4.1 Świerzb

Choroba zakaźna wywołana przez roztocza świerzbowca. Przenoszona przez bezpośredni kontakt z zarażoną osobą i za pomocą ubrania. Świerzbowce (samice) wnikają do naskórka i robią w nim tunel, co powoduje świąd. Żywią się martwym naskórkiem. Jaja świerzbowca składane są w uprzednio wydrążonych tunelach i po upływie ok. 3 tygodni uzyskują dojrzałość płciową. Świerzb przenoszony jest przez kontakt bezpośredni, np. dotyk, albo pośredni, np. przez ubrania. Roztocza umiejscawiają się na palcach rąk, w zgięciach, w fałdach skóry, na podbrzuszu i w okolicach krocza. Zmiany skórne mają postać pęcherzyków, grudek lub krost. Leczenie polega na miejscowym stosowaniu leków przeciwświerzbowych. Osoby mające kontakt z chorym powinny być też poddane leczeniu.

6.4.2 Róża

Występuje u dzieci i starszych osób. Zakażenie wywołuje paciorkowiec (rzadko gronkowiec). Zmiany na skórze mają postać ostrych ognisk zapalnych zaczerwienionych, gorących, obrzękniętych. W cięższych przypadkach mogą występować pęcherze z substancją ropną bądź krwistą, czasami nawet martwica czy zgorzele. Dodatkowo występuje gorączka, powiększone, obrzęknięte węzły chłonne, podwyższone OB i leukocytoza.

6.4.3 Liszajec zakaźny

Spotykany jest przeważnie u dzieci. Do zakażenia dochodzi w momencie uszkodzenia tkanki łącznej przez zadrapanie. Skóra zostaje zakażona przez paciorkowce i gronkowce.

6.4.4 Choroby wirusowe

Choroby wirusowe, z jakimi może zetknąć się fryzjer w swojej pracy, to brodawki skórne i opryszczki.

6.4.5 Brodawka skórna

Rodzaje brodawek skórnych:

brodawka zwykła – to grudkowata wypukła powierzchnia mająca barwę skóry, a czasami mająca kolor szarobrązowy. Brodawki mogą pojawiać się na paznokciach, dłoniach i są bolesne. Jest to choroba zakaźna;

3 Opalińska M., Prystupa K., Stąpór W., Dermatologia praktyczna, PZWL, Warszawa 1997.

Page 11: 1.6 fryzjer

11

Kurs: Zasady pielęgnacji włosów

brodawka płaska – przyjmuje postać gładką i płaską, nieznacznie wystając nad powierzchnię skóry, występuje na grzbietach dłoni i twarzy;

brodawki stóp – występują na podeszwie stóp, są bolesne i męczące.

6.5 Literatura

6.5.1 Literatura obowiązkowa

Aleksandrowicz R., Mały atlas anatomiczny, PZWL, Warszawa 2004;

Jabłońska S., Chorzelski T., Choroby skóry, PZWL, Warszawa 1988;

Opalińska M., Prystupa K., Stąpór W., Dermatologia praktyczna, PZWL, Warszawa 1997.

6.5.2 Literatura uzupełniająca

Koźmińska-Kubarska, Zarys kosmetyki lekarskiej, PZWL, Warszawa 1991;

Krechowiecki A., Kubik W., i in., Anatomia człowieka, PZWL, Warszawa 1992;

Michalik A., Ramotowski W., Anatomia i fizjologia człowieka, PZWL, Warszawa 2004;

Rassner G., Dermatologia. Podręcznik i atlas., Urban & Partner, Wrocław 1994;

Stander Ch., Zarys dermatologii i wenerologii, Urban & Partner, Wrocław 1999;

Suchanek J., Dermatologia, ZWCRS, Warszawa 1984;

Sumirska Z., Bezpieczeństwo i higiena pracy w zawodzie fryzjer, SUZI, Warszawa 2002;

Wąsik F., Baran E., Szepietowski J., Atlas chorób skóry, Wrocław 1993.

6.6 Netografia

http://dermatologia.mp.pl/choroby/chorobyskory.html;

http://fantaostas.wikidot.com/czlowiek-wspolczesny;

https://www.google.pl/search?q=budowa+sk%C3%B3ry&tbm=isch&tbo=u&%20%E2%80%A2;

https://www.google.pl/search?q=funkcje+sk%C3;

http://www.noni1.com.pl/123,grzybica_skory.html;

http://www.swierzb.strefa.pl/.

6.7 Spis rysunków

Rysunek 6.1 Budowa skóry ......................................................................................................................... 3

Page 12: 1.6 fryzjer

12

Kurs: Zasady pielęgnacji włosów

Rysunek 6.2 Budowa naskórka .................................................................................................................. 4

Rysunek 6.3 Funkcje skóry .......................................................................................................................... 5

Rysunek 6.4 Budowa włosa ......................................................................................................................... 7

6.8 Spis treści

6 Budowa i funkcje skóry ....................................................................................................................... 2

6.1 Budowa skóry .................................................................................................................................................... 2 6.1.1 Naskórek ............................................................................................................................................................................... 3 6.1.2 Skóra właściwa ................................................................................................................................................................... 4 6.1.3 Naskórek podskórny ........................................................................................................................................................ 5

6.2 Funkcje i narządy pomocnicze skóry ....................................................................................................... 5 6.2.1 Gruczoły skórne ................................................................................................................................................................. 6 6.2.2 Włosy ...................................................................................................................................................................................... 7

6.3 Choroby skóry głowy ...................................................................................................................................... 8 6.3.1 Łupież ..................................................................................................................................................................................... 8 6.3.2 Łojotokowe zapalenie skóry ......................................................................................................................................... 8 6.3.3 Łojotok ................................................................................................................................................................................... 9 6.3.4 Łysienie .................................................................................................................................................................................. 9 6.3.5 Grzybica ................................................................................................................................................................................. 9

6.4 Zmiany pasożytnicze, wirusowe, bakteryjne skóry ........................................................................ 10 6.4.1 Świerzb ............................................................................................................................................................................... 10 6.4.2 Róża ...................................................................................................................................................................................... 10 6.4.3 Liszajec zakaźny.............................................................................................................................................................. 10 6.4.4 Choroby wirusowe......................................................................................................................................................... 10 6.4.5 Brodawka skórna ........................................................................................................................................................... 10

6.5 Literatura .......................................................................................................................................................... 11 6.5.1 Literatura obowiązkowa ............................................................................................................................................. 11 6.5.2 Literatura uzupełniająca ............................................................................................................................................. 11

6.6 Netografia ......................................................................................................................................................... 11 6.7 Spis rysunków ................................................................................................................................................. 11