1

Kurs: Zasady zabiegów fryzjerskich

Źródło: www.pl.fotolia.com/id/44625439

KURS Zasady zabiegów fryzjerskich

MODUŁ Działanie koloryzacji i rozjaśniania na włosy

2

Kurs: Zasady zabiegów fryzjerskich

3 Działanie koloryzacji i rozjaśniania na włosach

3.1 Przebieg koloryzacji trwałej

Farby do włosów mają w dzisiejszych czasach szerokie zastosowanie i nie są przeznaczone wyłącznie do maskowania siwizny. Służą również do nadania włosom konkretnego efektu kolorystycznego bądź jego zmiany. Na rynku dostępna jest szeroka gama preparatów do farbowania. Farby do włosów dzielimy na dwa rodzaje:

farby roślinne:

– farby syntetyczne (tymczasowe, półtrwałe, trwałe);

farby trwałe.

3.1.1 Farby trwałe1

Farby trwałe zawierają w składzie pośredni barwnik organiczny. Powstaje on w trakcie farbowania dzięki użyciu środka utleniającego. Barwnik ten ma postać związku wielkocząsteczkowego nadającego włosom żądany kolor.

Proces chemiczny odbywa się w środowisku alkalicznym, poza punktem izoelektrycznym keratyny, w pH = 4,7. W środowisku podwyższonego pH dochodzi do spęcznienia keratyny, co ułatwia przenikanie do środka włosa niskocząsteczkowych składników barwnika.

Substancje farb trwałych występują w postaci emulsyjnych preparatów dwuskładnikowych. Pierwszy składnik zawiera substancje alkalizujące oraz barwnik, natomiast drugi to przeważnie nadtlenek wodoru (H₂O₂). Oba składniki należy połączyć i zmieszać bezpośrednio przed zastosowaniem preparatu na włosach. Podstawowymi związkami wykorzystywanymi w procesie oksydacyjnym koloryzacji włosów są diaminy aromatyczne. Równie często stosuje się jednak p-Fenylenodiaminy mimo ich drażniącego i alergizującego działania.

3.1.2 Oksydacja włosów

W początkowym etapie oksydacyjnym włosów diaminy aromatyczne przenikają do spęczniałej keratyny włosów i tam ulegają utlenieniu.

Etap drugi polega na łączeniu produktu utlenienia diamin z innym niskocząsteczkowym składnikiem. W efekcie powstaje wysokocząsteczkowy barwnik osadzony w strukturze włosa.

W zależności od oczekiwanego efektu końcowego koloryzacji dobiera się określone składniki łączące się z utlenioną postacią diaminy aromatycznej. Dzięki wielu możliwościom kombinacji i doboru właściwych fenylenodiamin i składników łączących

1 Sumirska Z. (red.), Chemia preparatów fryzjerskich i ich działanie na włosach, Wydawnictwo SUZI, Warszawa 2006.

3

Kurs: Zasady zabiegów fryzjerskich

się z nimi możliwe jest uzyskanie szerokiej gamy kolorystycznej preparatów. Końcowy efekt farbowania będzie widoczny po upływie 20-30 minut i jest długotrwały oraz odporny na mycie.

Tabela 3.1 Skład farb trwałych

Źródło: Opracowanie własne

Nadtlenek wodoru (H₂O₂) zwany wywoływaczem (oksydantem) zawiera związki o działaniu utleniającym. Występuje on w stężeniach 3-12%. Dzięki takim stężeniom oksydantu tworzą się duże cząstki barwników.

Po aplikacji emulsji barwiącej na włosy proces chemiczny przebiega następująco:

środki alkalizujące – rozpuszczają płaszcz lipidowy, co powoduje rozchylenie łuski, a barwniki pośrednie – oksydant i modyfikatory – wnikają do kory włosa;

podczas rozkładu utleniacza powstaje tlen;

barwniki pośrednie uwalniają tlen;

4

Kurs: Zasady zabiegów fryzjerskich

utleniony barwnik łączy się z cząsteczkami modyfikatorów (sprzężenie – reakcja kondesacji)2.

Tworzą się duże cząstki sztucznych barwników o zabarwieniu żądanego koloru. Ich wielkość umożliwia osadzenie się w korze włosa barwnika i zapobiega jego wypłukaniu podczas mycia. Jednocześnie barwniki pośrednie wnikają również pod osłonkę włosa, wzmacniając jego barwę.

Tlen oprócz uwolnienia barwnika pośredniego może również powodować utlenienie melaniny czy sztucznych barwników znajdujących się we włosie. Przykładowe wprowadzenie nadtlenku wodoru do emulsji farbującej:

farba: oksydant (H₂O₂ – utleniacz) = 1:1,5/1:2/1:1

W początkowej fazie reakcji tlen rozkłada melaninę i rozjaśnia włosy. Następnie dzięki barwnikom oraz modyfikatorom uzyskuje się nowy, sztuczny barwnik, nadający włosom żądany kolor i odcień. W trwałym farbowaniu utleniającym dochodzi do zmiany odczynu kwasowości włosów do pH ok. 8. Stosując preparaty i odżywki neutralizujące, przywraca się włosom odpowiedni poziom pH.

Nowoczesne farby do włosów zawierają zupełnie nowe typy barwników, tzw. barwniki anionowe bezpośrednie. Są to produkty, które barwią włosy bez użycia środków alkalicznych i oksydantów. Zawierają związki organiczne o charakterze jonowym, które utrzymywane są w strukturze włosa za pomocą silnego oddziaływania elektrostatycznego.

Działanie tych barwników jest następujące: przy pomocy środków zakwaszających, obniżających odczyn włosów do pH = 4 (np. kwasu mlekowego), w substancjach białkowych włosa tworzą się dodatnie (kationy) naładowane jony. Barwniki anionowe są naładowane ujemnie, a – jak wiadomo – jony o przeciwnych ładunkach przyciągają się i dlatego utrzymywane są ze sobą. Dzięki temu barwniki tak mocno „zakotwiczają się” we włosie. Przy stosowaniu tego rodzaju preparatów należy pamiętać, że ten rodzaj farby nie jest trwały w środowisku alkalicznym – podwyższone pH powoduje bowiem usuwanie ich ze struktury włosa. Dlatego nie powinno się stosować szamponów i odżywek o podwyższonym pH oraz substancji kationowo-czynnych (np. protein, kationowych pochodnych silikonów) i chlorowanej wody.

2 Sumirska Z., dz. cyt.

5

Kurs: Zasady zabiegów fryzjerskich

3.1.3 Środki o lekko kwaśnym pH3

Dla uzyskania odpowiedniego efektu i trwałości koloru należy stosować do pielęgnacji włosów specjalne środki o lekko kwaśnym odczynie pH.

Rysunek 3.1 Mechanizm koloryzacji włosów barwnikami jonowymi

Źródło: Hülsken M., Kortekamp H., Wiggelinghoff B., Fryzjerstwo wraz z poradami kosmetycznymi, Wydawnictwo REA, Warszawa 2006

Powyższy schemat przedstawia mechanizm farbowania włosów.

Etapy procesu farbowania:

powstawanie przez zakwaszenie dodatnich ładunków w korze włosa;

przyciąganie barwników anionowych;

alkalizowanie włosa powoduje powstawanie ujemnych ładunków wypychających barwnik z włosa;

usunięcie barwnika z włosa w czasie zmywania.

3.2 Farby półtrwałe (jednoskładnikowe, dwuskładnikowe)

Zapoznaj się z prezentacją pt. „Farby półtrwałe”.

3.3 Mechanizm rozjaśniania włosów

Rozjaśnianie to proces, w wyniku którego otrzymujemy jaśniejszą barwę włosów za pomocą reakcji chemicznej nazywanej utlenianiem. Polega ona na zniszczeniu i rozproszeniu naturalnego pigmentu (melaniny) znajdującego się we włosach, który odpowiada za ich naturalny kolor. Reakcja utleniania aktywnego tlenu znajdującego się

3 Hülsken M., Kortekamp H., Wiggelinghoff B., Fryzjerstwo wraz z poradami kosmetycznymi, Wydawnictwo REA, Warszawa 2006.

6

Kurs: Zasady zabiegów fryzjerskich

w wodnych roztworach nadtlenku wodoru wpływa na stopień odbarwienia włosów. Rozjaśnianie nie jest jednak korzystne dla ich kondycji i dlatego zabieg ten powinien wykonywać fryzjer.

Otrzymanie odpowiedniego stopnia rozjaśnienia zależy przede wszystkim od barwy włosa, jego struktury i od wcześniejszych zabiegów koloryzacji. Na bardzo ciemnych włosach trudno jest uzyskać kolor blond bez wcześniejszej dekoloryzacji. W związku z tym nie powinno się tego zabiegu przeprowadzać samemu – należy go wykonywać tylko u specjalisty. Najkorzystniej jest, aby przy bardzo ciemnych włosach przeprowadzić zabieg stopniowo, przechodząc od farb ciemniejszych do coraz jaśniejszych – po to, by struktura włosów nie uległa zniszczeniu i by uniknąć uzyskania złego odcienia4.

W strukturze białkowej włosów (kora włosa) znajduje się naturalny pigment (melanina) produkowany przez organizm. Jest to związek chemiczny o skomplikowanej budowie. Należy on do grupy związków organicznych – polifenoli. Pigment naturalny występuje u człowieka w skórze właściwej, we włosach oraz w tęczówce oka. Spełnia on funkcję ochronną i działa jak filtr przeciwsłoneczny, chroniąc organizm ludzki przed szkodliwymi promieniami UV.

Włosy zawierają dwa barwniki – eumelaninę i feomelaninę – zamknięte w skupiskach zwanych ziarnami pigmentu:

eumelanina – odpowiedzialna jest za czarne i brązowe zabarwienie włosów, jest wrażliwa na działanie środków utleniających i ulega szybkiemu odbarwieniu;

feomelanina – jest odpowiedzialna za czerwone i żółte zabarwienia, jest też odporna na działanie utleniaczy i bardzo wolno się rozkłada.

W zależności od proporcji ilościowej obydwu form pigmentu zawartych we włosie spotykamy się z różnymi odcieniami i kolorami włosów. We włosach blond eumelaniny jest mało, przeważa feomelanina, natomiast w ciemnych odwrotnie – feomelaniny jest mniej niż eumelaniny. We włosach rudych praktycznie spotyka się tylko jeden rodzaj barwnika – mianowicie feomelaninę, dlatego włosy tej barwy są najtrudniejsze do utleniania.

Zapoznaj się z artykułem na temat rozjaśniania włosów www.prosalon.eu/artykuly/jak–przebiega–proces–rozjasniania–wlosow.

3.3.1 Mechanizm rozjaśniania włosów

Proces rozjaśniania włosów zachodzi w środowisku alkalicznym pH = 9-10. Zasadowy odczyn uzyskuje się za pomocą środków alkalizujących, aplikowanych do preparatów rozjaśniających. Pęcznienie włosów oraz otwieranie łusek włosowych

4 Gannon M., Tesznar T., Techniki strzyżenia, farbowania i modelowania włosów, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Warszawa 2004.

7

Kurs: Zasady zabiegów fryzjerskich

spowodowane jest odczynem zasadowym. Umożliwia to wnikanie utleniacza do wnętrza włosa i wejście w reakcję z jego naturalnym pigmentem. W strukturze włosa uwalnia się i rozprasza pigment ziarnisty. W środowisku alkalicznym działają katalizatory. Są to związki, które sterują reakcjami chemicznymi i przyspieszają je. Źle przeprowadzony proces rozjaśniania może być przyczyną niepożądanego zażółcenia włosów. Jest to efekt zniszczenia jednego rodzaju barwnika – eumelaniny (ciemna barwa) – przy jednoczesnym pozostaniu we włosie feomelaniny, nadającej mu niepożądanego żółtego koloru.

W celu uzyskania najjaśniejszych odcieni (platynowych) należy doprowadzić do całkowitego rozłożenia feomelaniny. Efekt ten jest jednak bardzo trudno uzyskać, cały zaś proces jest niebezpieczny z powodu zbyt długiego działania oksydantów na włosy. Może to bardzo mocno uszkodzić ich strukturę, pozbawić je połysku, przesuszyć i zwiększyć ich łamliwość. Aby uniknąć niepożądanego żółtego efektu, producenci do rozjaśniaczy dodają domieszkę barwników bezpośrednich: fioletowych i niebieskich, w celu ukrycia zażółceń i osiągnięcia najjaśniejszego odcienia blond.

W wyniku zachodzącej reakcji utleniania uzyskujemy mniejszy bądź większy stopień odbarwienia włosów. Jednak utlenianie jest dla ich kondycji zdecydowanie mniej korzystne niż farbowanie na jakikolwiek inny kolor, dlatego wymaga szczególnej ostrożności i wizyty u specjalisty. Uzyskany stopień rozjaśnienia w dużej mierze zależy od struktury i barwy włosa, jak również od wcześniej używanych farb.

Farbowane brunetki pragnące zmienić się w blondynkę powinny udać się do fryzjera, który – mając na uwadze rodzaj i stan ich włosów – wykona odpowiedni zabieg wykonany prawidłowo dobranym preparatem. Nałożenie farby często poprzedzone jest ściąganiem z włosów poprzedniego koloru. Ten proces nosi nazwę dekoloryzacji. Praktykuje się stopniowe przechodzenie od farby ciemnej, poprzez coraz jaśniejsze, aż do uzyskania pożądanego koloru.

Podczas utleniania następuje stopniowe usunięcie naturalnego pigmentu (melaniny):

kolor czarny włosa przechodzi w kolor brązowy – przechodzi w kolor czerwony – przechodzi w kolor czerwono-pomarańczowy – przechodzi w kolor pomarańczowy – przechodzi w kolor żółty, jasnożółty (prawie biały).

Środki rozjaśniające to preparaty złożone, które zawierają składniki utleniające oraz substancje wspomagające utlenianie barwników włosa.

8

Kurs: Zasady zabiegów fryzjerskich

Tabela 3.2 Zestawienie środków do rozjaśniania

Źródło: Opracowanie własne

3.3.2 Dekoloryzacja

Zapoznaj się z audiocastem pt. „Dekoloryzacja”.

Zabieg rozjaśniania i dekoloryzacji jest bardzo szkodliwy dla struktury włosa, ponieważ stężone roztwory utleniaczy i reduktorów reagują w silnym środowisku alkalicznym lub kwaśnym. Białko ulega zniszczeniu, co wpływa na obniżenie wytrzymałości mechanicznej włosa i skutkuje utratą przez niego elastyczności oraz połysku.

Zapoznaj się ze stroną www.zabiegi–kosmetyczne.eu/kosmetyka–profesjonalna/dekoloryzacja–

wlosow/, aby poszerzyć wiedzę na temat dekoloryzacji.

9

Kurs: Zasady zabiegów fryzjerskich

3.4 Literatura

3.4.1 Literatura obowiązkowa

Gannon M., Tesznar T., Techniki strzyżenia, farbowania i modelowania włosów, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Warszawa 2004;

Hülsken M., Kortekamp H., Wiggelinghoff B., Fryzjerstwo wraz z poradami kosmetycznymi, Wydawnictwo REA, Warszawa 2006;

Sumirska Z. (red.), Chemia preparatów fryzjerskich i ich działanie na włosach, Wydawnictwo SUZI, Warszawa 2006.

3.4.2 Literatura uzupełniająca

Albinus I., Silke D., Nowe fryzjerstwo, Wydawnictwo REA, Warszawa 2012;

Album fryzjera-stylisty, jesień-zima 2005/2006 L’Oréal;

Album fryzjera-stylisty, jesień-zima 2006/2007 L’Oréal;

Fiest B., Kulikowska-Jakubik T., Richter M., Fryzjerstwo. Podstawy, Wydawnictwo WSiP, Warszawa 2011;

Hülsken M., Kortekamp H., Wiggelinghoff B., Fryzjerstwo wraz z poradami kosmetycznymi, Wydawnictwo REA, Warszawa 2006;

Hülsken M., Kortekamp H., Wiggelinghoff B., Fryzjerstwo wraz z poradami kosmetycznymi, Wydawnictwo REA, Warszawa 2002;

Sumirska Z. (red.), Bezpieczeństwo i higiena pracy w zawodzie fryzjer, Wydawnictwo SUZI, Warszawa 2002;

Sumirska Z., Nowoczesne fryzjerstwo, Wydawnictwo SUZI, Warszawa 2005;

Sumirska Z. (red.), Nowoczesne fryzjerstwo, wyd. 2., Wydawnictwo SUZI, Warszawa 2010;

Sumirska Z. (red.), Nowoczesna stylizacja, wyd. 2., Wydawnictwo SUZI, Warszawa 2011;

Sumirska Z. (red.), Technologia fryzjerstwa. Stylizacja – zeszyt ćwiczeń, Wydawnictwo SUZI, Warszawa 2006.

3.4.3 Netografia

www.fryzjerstwozpasja.blox.pl/2013/05/Rozjasnianie–i–dekoloryzacja–wlosow.html;

www.natemat.biomedical.pl/oksydacja/;

pliki.koweziu.edu.pl/programy/programy/fryzjer_514[01].pdf;

www.nailo.pl/Slownik/Feomelanina;

10

Kurs: Zasady zabiegów fryzjerskich

www.prosalon.eu/artykuly/jak–przebiega–proces–rozjasniania–wlosow;

www.zabiegi–kosmetyczne.eu/kosmetyka–profesjonalna/dekoloryzacja–wlosow/.

3.5 Spis tabel

Tabela 3.1 Skład farb trwałych .................................................................................................................. 3

Tabela 3.2 Zestawienie środków do rozjaśniania ............................................................................... 8

3.6 Spis rysunków

Rysunek 3.1 Mechanizm koloryzacji włosów barwnikami jonowymi ........................................ 5

3.7 Spis treści

3 Działanie koloryzacji i rozjaśniania na włosach ........................................................................ 2

3.1 Przebieg koloryzacji trwałej ........................................................................................................................ 2 3.1.1 Farby trwałe ........................................................................................................................................................................ 2 3.1.2 Oksydacja włosów ............................................................................................................................................................ 2 3.1.3 Środki o lekko kwaśnym pH ......................................................................................................................................... 5

3.2 Farby półtrwałe (jednoskładnikowe, dwuskładnikowe) ................................................................ 5 3.3 Mechanizm rozjaśniania włosów ............................................................................................................... 5

3.3.1 Mechanizm rozjaśniania włosów ............................................................................................................................... 6 3.3.2 Dekoloryzacja...................................................................................................................................................................... 8

3.4 Literatura ............................................................................................................................................................. 9 3.4.1 Literatura obowiązkowa ................................................................................................................................................ 9 3.4.2 Literatura uzupełniająca ................................................................................................................................................ 9 3.4.3 Netografia ............................................................................................................................................................................. 9

3.5 Spis tabel ........................................................................................................................................................... 10 3.6 Spis rysunków ................................................................................................................................................. 10