2013-03-18 - Sylabus - Okladka

UKADMINIOWO-SZKIELETOWY

Cz 1

22.III.2013 (PITEK)

SESJA I

Obraz radiologiczny koci zdrowej. Choroby metaboliczne.

Przewodniczcy: dr Jan witkowski

8.00- 8.45

Obraz radiologiczny koci zdrowej. Najczstsze odmiany rozwojowe w ukadzie szkieletowym.

Na co powinno si zwrci uwag w opisie bada narzdu ruchu. - Jan witkowski

8.45- 9.30

Choroby metaboliczne i ukadowe - Piotr Palczewski

9.30-10.00

Choroba Pageta - Jan witkowski

10.00-10.30

Zmiany ukadu kostno-szkieletowego w przebiegu chorb puc. - Katarzyna Basiska-Przerwa

10.30-11.00

Diagnostyka urazw kostno-stawowych okiem rzecznika odpowiedzialnoci zawodowej. - Jan witkowski

11.00-11.30

Przerwa na kaw

SESJA II

Wrodzone zaburzenia kostnienia.

Przewodniczcy: dr Piotr Palczewski

11.30-12.00

Jak rozpozna czy mamy do czynienia z osteochondrodysplazj? - Jan witkowski

12.00-13.00

Obraz radiologiczny wybranych osteochondrodysplazji. - Tadeusz Biegaski

- dysplazja wielozasadowa

- achondroplazja/hypochondroplazja

- wrodzona amliwo koci

13.00-14.00

Przerwa obiadowa

SESJA III

Uszkodzenia urazowe narzdu ruchu

Przewodniczcy: dr Ireneusz Babiak

14.00-14.30

Koczyna grna - Piotr Palczewski

14.30-15.00

Koczyna dolna. - Piotr Palczewski

15.00-15.30

Krgosup i miednica. - Marcin Ba

15.30-16.00 Przerwa na kaw.

SZKOA RADIOLOgII PLTR UKAD MINIOWO-SZKIELETOWY CZ 1

Autorzy programu: Prof. dr hab. Marek gabowski, dr n. med. Jan witkowskiKielce 22-23 marca 2013 r.

SESJA IV

Diagnostyka obrazowa pocze wknistych, maziowych i wknistych koci, Metody,

metodyka i rozpoznania.

Przewodniczcy: dr Piotr Palczewski

16.00-16.45

Staw kolanowy. - Magorzata Winiewska

16.45-17.30

Bark. - Janusz Wieczorek

17.30-18.00

Staw biodrowy. - Piotr Palczewski

18.00-18.30

Rka. - Ludomira Rzepecka-Wejs

23.III.2013 (SOBOTA)

SESJA V

Uszkodzenia urazowe narzdu ruchu.

Przewodniczcy: dr Sawomir arek

8.00-8.30

Specyfika urazw u dzieci. - Hanna Koco

8.30-9.15

Urazy nieprzypadkowe u dzieci. Zesp dziecka maltretowanego. - Andrzej Marciski

9.15-9.45

Leczenie zama rodzaje zespole. - Ireneusz Babiak

9.45- 10.15

Ocena radiologiczna gojenia i powika leczenia zama.

Leczenie metod Ilizarowa. - Sawomir arek, Radosaw Grski

10.15-10.45 Przerwa na kaw

SESJA VI

Przewodniczcy: dr Jan witkowski

Urazy przecieniowe i sportowe

10.45-11.30

Minie szkieletowe-korelacja anatomo-radiologiczna. - Zbigniew Czyrny

11.30-12.00

Minie dodatkowe. - Ludomira Rzepecka-Wejs

12.00-12.30

Diagnostyka obrazowa urazw sportowych. - Maciej Bie

12.30-13.00

Entezopatie. - Zbigniew Czyrny

Obraz radiologiczny koci zdrowej.Najczstsze odmiany rozwojowe

w ukadzie szkieletowym.Na co powinno si zwrci uwag

w opisie bada narzdu ruchu.

Dr Jan witkowski

--

UWAGA !

Niezwyka czsto odchyle anatomicznych i zaburze rozwojowych bez znaczenia klinicznego przy czuoci tej metody zblia nas do samego progu oddzielajcego stany prawidowe od patologicznych

Badania kliniczne i laboratoryjne czsto zawodz na pograniczu tych dwch stanw, a ocena czy dostrzeone odchylenie jest zjawiskiem prawidowym, czy te ju objawem patologicznym wymaga duego dowiadczenia

UWAGA ! Radiolog powinien by

wiadomy jak wiele wariantw anatomicznych i radiologicznych puapek moe utrudnia oszacowanie przyczyn dolegliwoci ze strony narzdu ruchu

Naley pamita, e liczne fizjologiczne nierwnoci koci, zwaszcza w miejscach przyczepw cigien mog sugerowa obecno chorobowych odczynw okostnej rozwarstwie i niszcze istoty korowej

Obraz radiologiczny koci zdrowej. Najczstsze odmiany rozwojowe w ukadzie

szkieletowym. Na co powinno si zwrci uwag w opisie bada narzdu ruchu.

Jan witkowski

-- --

CO OCENIAMY

KSZTAT O SZEROKO SZPAR STAWOWYCH STRUKTUR KOI

Tak zwana plama Ludloffa (opisana przez Karla Ludloffa w 1901 roku.) Wystpuje najczciej w 16 r..Jest spowodowana du ilocinaczy odywczych przenikajcychw tej okolicy do koci ( rzadziej widoczna u dorosych

Rozpoznanie rentgenowskie nawet rzadkich chorb koci nie jest trudne, jeeli objawy ich s w peni rozwinite, natomiast wszystkie stany pocztkowe i postacie poronne stanowi najtrudniejsze zagadnienia rozpoznawcze ocena tych obrazw wymaga duego dowiadczenie

Dowiadczenie zdobywa si w cigu dugich lat, poniewa wikszo schorze kostnych jest stosunkowo rzadka jeeli pominie si zmiany zapalne, urazowe i zwyrodnieniowe, ktre znacznie przewaaj wszystkie inne schorzenia

-- --

Dobre zdjcia rentgenowskie uwidaczniaj poszczeglne beleczki istoty gbczastej, tworzce harmonijn

siatk, a w okolicach obcionych regularne ukady architektoniczne

-10- -11-

Istota korowa ma intensywnie wysycon homogenn struktur

-10- -11-

Radiolog powinien by wiadomy jak wiele wariantw anatomicznych i radiologicznych puapek moe utrudnia

oszacowanie przyczyn dolegliwoci ze strony narzdu ruchu

-12- -13-

Poszerzenie szpary stawu obojczykowo-barkowego (pyn?). Powierzchnie stawowe (obwodowego koca obojczyka i wyrostka barkowego opatki)nierwne.

Zmiany zwyrodnieniowe (nierwnoci) powierzchni guzka wikszego koci ramiennej Pogrubienie warstwy korowej z zatarciem jej typowego jej typowego obrazu na

przyrodkowym zarysie trzonuDr med.. RENTGENOLOG

Os calcaneus secundarium

The calcaneus secundarium should notbe for fracture of the anterior processof the calcaneus

Zamanie ?

-12- -13-

Prawe podudzie Lewe podudzie

W grnej czci trzonu koci ramiennej prawej od strony przyrodkowej nawarstwienia okostnowe, bez ewidentnych radiologicznych cech zoliwoci w badaniu konwencjonalnym. Obraz nie wykazuje wyranej dynamiki w porwnaniu z badaniem uprzednim wymaga jednak dalszej diagnostyki

CENTRUM ONKOLOGII-INSTYTUT

Opisana poprzednio zmiana na przyrodkowym zarysie trzonu prawej koci ramiennej-bez uchwytnych zmian w porwnaniu ze zdjciem uprzedni,

Obraz naley czy z zaburzeniami metabolizmu (wapnia) Specjalista radiolog

-14- -15-

;

prawe podudzie

prawe podudzie

-14- -15-

ostitis !!!!!!

-16- -1-

Przejanienie w proksymalnym odcinku lewej koci promieniowej z nieznacznym rozdciem koci. Obraz odpowiada niewielkiej torbieli kostnej Specjalista radiolog

Guzowato koci promieniowej rzut w projekcji profilowej stawu okciowego

Chropowate uwypuklenie na przyrodkowej stronie koci promieniowej w odlegoci ok. 2 cm.od jej bliszego koca

Guzowatokoci promieniowej

-16- -1-

-1- -1-

-1- -1-

?

pseudocysta

-20- -21-

Ubytek torbielowaty w koci

znalezisko przypadkowe

Zamanie patologiczne Bl ? Jak to opisa

?

-20- -21-

lewe

prawe

Podudzie prawe ap i bok. Po stronie prawej ognisko osteosklerotyczne po stronie tylnej piszczeli z towarzyszcym Podudzie lewe ap i bok: ognisko osteosklerotyczne w odcinku bliszym koci piszczelowej

podudzie lewe

podudzie prawe

-22- -23-

ZCIECZENIE WARSTWY KOROWEJ I NIEWIELKIE ROZDCIE LEWEJ KOCI OKCIOWEJ NA GRANICY TRZONU I PORZYNASADY W DALSZYM ODCINKU PRZEDRAMIENKA.KONIECZNA KONTROLA PO MIESICU. WSKAZANA KONSULTACJA ORTOPEDY. CYSTIS SUSP.

? !

?

03.2005

05.2006

ostitis !!!!!!

-22- -23-

Zamanie przedniej krawdzi trzonu krgu L1 z wytworzeniem odamu poredniego, nieznacznym przemieszczeniem i sklerotyzacj odamu oraz dolno-przedniej krawdzi trzonu L1

Stan po nadamaniu powierzchni dolnej kregu ldwiowego L2.

dr hab

Brak skostnienia przedniej czci pytki (listwy) brzenej z trzonami krgw. Obrazu takiego nie naley rozpoznawa jako zamania.

dr med. Maria Borejko Badanie radiologiczne w ortopedii

-24- -25-

w obrbie czci bocznej nasady dalszej piszczeli w okolicy chrzstko zrostu strzakowo-piszczelowego widoczne hiperintensywne w obr PD. fatsat i niskim sygnale w obr. T1 zale. ognisko pooone w tkance kostnej pod chrzstnej najpewniej o typie malacyjnej

-ognisko o podobnym charakterze mniejszej wielkoci widoczne w obrbie przyrodkowej czci kostki bocznej

specjalista radiolo

Wska szczelina zamania w dolno-tylnej czci trzonu krgu Th12 po stronie lewej, wok szczeliny przebudowa struktury kostnej o charakterze sklerotyzacji,

-24- -25-

Zgrubienie obwodowej przynasady koci udowej lewej od strony przyrodkowej na dugoci okoo 4,5 cm stwierdza si brak istoty korowej. Po stronie bocznej przynasady istota korowa zachowana jest prawidowo. Opisane zmiany radiologiczne mog sugerowa zmiany o charakterze sarcoma osteogenes

Dr hab.. med..

-26- -2-

Patologiczne obrazy bez znaczenia klinicznego korowe ubytki wkniste

udo lewe

1998 2001

Patologiczne obrazy bez znaczenia klinicznego korowe ubytki wkniste

udo prawe

2000 20011998

-26- -2-

Badania obrazowe

Dwupaszczyznowe zdjciarentgenowskie (RTG)

Tomografia komputerowa (TK) Rezonans magnetyczny (MR) Ultrasonografia (USG) Scyntygrafia (Sc)

Postp w rozwoju technik diagnostyki obrazowej prowadzi do powstawania nowych bardzo

czuych metod, jednak o mniejszej swoistoci, co

wymaga bardzo duej uwagi przy interpretacji wynikw

-2-

Tworzenie opisu

W przypadkach jednoznacznych rozpoznanie a nastpnie motywacja (niekonieczna)

W przypadkach niejednoznacznych opis morfologiczny nastpnie rozpoznanie z rnicowaniem i propozycj komplementarnych bada

-2-

Choroby metabolicznei ukadowe.

Dr Piotr Palczewski

-32- -33-

-34- -35-

-36-

Choroba Pageta.

Dr Jan witkowski

-3-

Opisa te schorzenie w 1877 roku

Paget J., On a from of chronic inflammation of bones (osteitis deformans),

Trans Med-Chir Soc, 1877,60,37:63

James Paget ( 1814 - 1899)

Nadworny chirurg Ksicia Walii i Krlowej Wiktorii

Choroba Pageta

Jan witkowski

-40- -41-

Etiologia choroba Pageta czsto wywoywana jest mutacj P392L genu SQSTM1, brana jest rwnie pod uwag etiologia wirusowa (?)-paramyksowirusy infekujce osteoklasty,

wystpuje u 2-3% populacji, czciej u mczyzn (2:1) po 40 roku ycia czsto ronie z wiekiem

15-40% wystpowanie rodzinne, u chorych na rodzinn posta m. Pageta wczeniejszy pocztek choroby oraz rozleglejsze zmiany w ukadzie kostnym

Zmiany najczciej lokalizuj si wmiednicy, krgosupie, czaszce (ko czoowa, potyliczna), koci udowej, piszczelowej; wyjtkowo rzadko w kociach rk i stp.

Jest chorob ukadow charakteryzujc si zaburzeniem rwnowagi midzy czynnoci osteoblastw i osteoklastw co doprowadza do wzmoonego procesu osteolitycznego zjednoczesn patologiczn odbudow i przerostem koci, powodujcymi znieksztacenie i bl.

Lokalizacja moe by jedno - lub wieloogniskowa.

Objawy kliniczne pojawiaj si po wystpieniu zama lub deformacji

W badaniach laboratoryjnych aktywno surowiczej fosfatazy zasadowej, hydroprolina

-40- -41-

Znaczna przewaga fazy litycznej

W badaniach RTG, TK

Zaburzenie prawidowej architektoniki koci, znieksztacenia i powikszenia koci, obszary osteolizy grubo wknistej przebudowy sklerotycznej ( najbardziej charakterystyczny objaw), zatarcie granicy pomidzy warstw korow i gbczast, zgrubienie warstwy korowej, pogrubienie rysunku beleczkowego koci gbczastej

Obraz radiologiczny: faza lityczna, mieszana i blastyczna; krgi ramowe, krgi z koci soniowej, objaw dba trawy w kociach dugich, w czaszce objaw kaczkw waty, osteoporozy ograniczonej (osteoporosis circumscripta),

-42- -43-

.

faza lityczna faza blastyczna

Faza mieszana

-

Faza blastycna obraz zbliony do choroby marmurowej

-42- -43-

Choroba Pageta Objaw dba trawy

Faza mieszana

-44- -45-

Mczyzna 78 letni - faza blastyczna w kociach

podudzia, trzony krgw ldwiowych spaszczone o wysyceniu koci soniowej przypominajce przerzuty

raka stercza

Choroba Pageta

Faza mieszana

Zmiany z objawem dba trawy ograniczone do warstwy korowej

objaw dba trawy

-44- -45-

Spaszczone ramowe trzony w krgosupie ldwiowym

Faza blastyczna w miednicy i krgosupie. Trzony krgw ldwiowych o grubej sklerotycznej ramie

krgi ramowe

-46- -4-

w czaszce objaw kaczkw waty i osteoporoza ograniczona (osteoporosis circumscripta),

Mczyzna 80-cio letni - faza lityczna w miednicy i

spaszczone trzony ramowe w krgosupie ldwiowym

-46- -4-

Badanie TK u uprzednio omawianego pacjenta Zaburzenie prawidowej architektoniki obszary osteolizy i pasmowatej przebudowy sklerotycznej, zatarcie granicy pomidzy warstw korow i gbczast, zgrubienie warstwy korowej

Mczyzna 76 letni w badaniu przed dwoma latami w stawach kolanowych zmiany zwyrodnieniowe i niewielkie szpotawe wygicie lewego podudzia

Po dwch latach lityczna faza choroby Pageta w koci udowej lewej

2011

2013

-4- -4-

Badanie MR:

Niejednorodna intensywno sygnau, obrazy T1-zalene- intensywno sygnau niska-porednia, obrazy T2-zalene- w zalenoci od stadium choroby wysoki, poredni lub niski

-4- -4-

-50- -51-

Ko promieniowa wygita z pasmowatprzebudow sklerotyczn . Faza mieszana

Rzadka lokalizacja zmian rce, stopy, ebra

-50- -51-

-52- -53-

Powikania

Neurologiczne wywoane uciskiem nerww, zamania patologiczne, choroba zwyrodnieniowa staww , u 1% pacjentw dochodzi do rozwoju miska (najczciej kostniakomisaka, rzadziej wkniakomisaki i chrzstniakomisaki),

Choroba Pageta pierwotne rozpoznanie- przerzuty

Scyntygrafia:

Zwikszony wychwyt znacznika we wszystkich fazach choroby

-52- -53-

Podzikowanie

Moim Drogim Przyjacioom i wieloletnim Wsppracownikom

Pani Doktor nauk medycznych Ilonie Michaowskiej

i Panu Doktorowi nauk medycznych Dariuszowi Chmielewskiemu serdecznie dzikuj za udostpnienie materiau dla uzupenienia wykadu

Podsumowanie Obraz rentgenowski jest niezmiernie

charakterystyczny, wystarczajcy w ustaleniu rozpoznania

Z bada uzupeniajcych scyntygrafia celem okrelenia wieloogniskowego charakteru zmian

W przypadkach wtpliwych badanie TK Rezonans magnetyczny tylko w przy

podejrzeniu metaplazji zoliwej celem oceny guza w tkankach mikkich

-54-

Zmiany ukadu kostno-szkieletowegow przebiegu chorob puc.

Dr Katarzyna Basiska-Przerwa

-5-

HOA osteoartropatia przerostowa

1. pierwotna ( pachydermoperiostitis)

2. wtrna w chorobach zwizanych z klatk piersiow ( HPO) : rak puca ( 1-5% chorych, NSCLC> SCLC) POChP przerzuty do puc choniak tbc rozstrzenie oskrzeli, mukowiscydoza guz wknisty opucnej mesothelioma zakaenie Pneumocystis jiroveci w AIDS

3. wtrna w chorobach poza klatk piersiow np. marsko wtroby, sinicze wady serca

Choroby puc a ukad miniowo-szkieletowy

Hipoksja osteoartropatia przerostowa Zesp paranowotworowy osteoartropatia

przerostowa Leczenie steroidami osteoporoza Zapalne choroby ziarniniakowe lokalizujce si

w klatce piersiowej ( grulica, sarkoidoza,histiocytoza z komrek Langerhansa ) zmiany zapalne koci i staww

Zmiany ukadu kostno-szkieletowego w chorobach puc

Katarzyna Basiska-Przerwa Instytut Grulicy i Chorb Puc

Warszawa

-5- -5-

Tc-99m MDP obustronnie symetrycznie zwikszony wychwyt na poziomie okostnej i kory trzonw koci udowych, piszczelowych, obojczykw i rdstopia

Royston E. at al. Hypertrophic pulmonary osteoarthtopathy: a case report .World J Oncol2012;3(5):236-238

Scyntygrafia - osteoartropatia przerostowa

Osteoartropatia przerostowa

Lokalizacja odczynw okostnowych: 1. Najczciej koci piszczelowe, strzakowe,

promieniowe, okciowe 2. Symetrycznie w trzonach i przynasadach, z

zaoszczdzeniem nasad Lokalizacja wysiku w stawach: stawy kolanowe, skokowe, okciowe,

nadgarstkowe, rdrczno-paliczkowe, midzypaliczkowe

HPO osteoartropatia przerostowa

Triada objaww:

1.Palce paeczkowate2.Odczyny okostnowe 3.Odczyny wysikowe w stawach

Etiologia nieznana hipoksja??

Ciekawe, e..

-Objawy zmniejszaj si, gdy stan chorego si poprawia -Zmiany zdecydowanie czciej dotycz palaczy

-5- -5-

Choroby puc i ukad miniowo-szkieletowy

Choroby zapalne ziarniniakowe:

grulicasarkoidoza histiocytoza z komrek Langerhansa

Osteoartropatia przerostowa rnicowanie

1. zmiany zapalne 2. zmiany nowotworowe 3. odczyny okostnowe towarzyszce zastojowi

ylnemu

1332

O Donnel.Imaging.15(2003)298-323

RTG osteoartropatia przerostowa

POChP

-60- -61-

HISTIOCYTOZA Z KOMREK LANGERHANSA MSK


Moe zaj kad ko z predylekcj do :-czaszki -uchwy-eber-miednicy -trzony ( vertebra plana)

Zmiana osteolityczna o nieostrych lub zaznaczonych granicach, z rbkiem sklerotycznym lub bez.Ogniskom osteolitycznym moe towarzyszy nieprawidowa masa.

Zmiany przewleke mog si samoistnie wygoi lub ulec sklerotyzacji.

HISTIOCYTOZA Z KOMREK LANGERHANSA

Rzadka choroba o nieustalonej etiologii z odczynowym ? rozplemem zmienionych fenotypowo komrek Langerhansa w obrbie koci, skry, puc,wtroby, ledziony, wzw chonnych i grasicy. Proliferujce komrki tworz ziarniaki. Czsto wystpowania 4/100 000

Podzia historyczny1. Ziarniniak kwasochonny2. Choroba Abt-Letterer-Siwe 3. Choroba Hand Schuller-Christian

Podzia aktualny1. Posta zlokalizowana-jednoukadowaa. jednoogniskowa b. wieloogniskowa 2. Posta rozsiana- wielonarzdowa, z dysfunkcj narzdw lub bez dysfunkcji

narzdw

-60- -61-

SARKOIDOZA - zmiany w obrbie szkieletu:

- gwnie drobne koci rk i stp (+zmiany w tk . podskrnej i skrze)- rzadziej koci dugie, czaszka, krgosup

Obraz uwaany za typowy dla sarkoidozy, przypomina koronk.

Moore S. at al. Musculoskeletal sarcoidosis RG 2003;23,1389-1399

SARKOIDOZA

Sarkoidoza zapalna systemowa choroba ziarniniakowa o nieznanej etiologii zajmujca m.inn. puca, wzy chonne, skr a take minie, stawy i koci ( 5-10% ).

Zmiany w ukadzie miniowo szkieletowym obserwujemy zwykle w I lub II fazie sarkoidozy.

Ble staww + zmiany na skrze - do 40 % pacjentw z sarkoidoz w fazie I to zesp Lffgrena.

Zapalenie ziarniniakowe staww po 6 miesicach choroby synovitis, tendinitis,bursitis, geody i naderki w w-wie podchrzstnej


2008 r 2009 r

Samoistna niecakowita regresja ogniska histiocytozy

-62- -63-

K. L 38 sarkoidoza I/II

Zmiany zapalne staww w przebiegu sarkoidozy przypominaj zapalenia o innej etiologii.

Sarkoidoza zmiany w stawach i tkankach mikkich

-62- -63-

Pacjent l. 42, od 3 lat sarkoidoza, aktualnie wyrana progresja zmian w klatce piersiowej z I na I/II, ble okolicy lewego stawu ramiennego bez urazu w wywiadzie i bez ograniczenia ruchomoci w badaniu fizykalnym.

TK

PD fat sat T2

Synovitis, ognisko podkorowe

Badanie MR w pozycji przymusowej, silny bl stawu

-64- -65-

SARKOIDOZA koci dugich

Nie ma obrazu charakterystycznego, przypomina inne ogniska osteolityczne. Rnicujemy: przerzuty, guzy pierwotne, choniak

Tomografia komputerowa

Drobne ogniska rozrzedzenia struktury kostnej. Drobne ogniska osteosklerotyczne .

Wykonano badanie MRI stawu ramiennego z kontrastem

Obrazy PD zal FS

-64- -65-

Pamitajmy o tym, e choroby lokalizujce si w pucach mog take wywoa zmiany w ukadzie miniowo szkieletowym.

Znajomo danych klinicznych moe by warunkiem prawidowego rozpoznania zmian w badaniach obrazowych.

Sarkoidoza MSK

Zmiany kostne s niecharakterystyczne osteolityczne lub osteosklerotyczne

Zmiany zapalne w stawach przypominaj inne zapalenia

Rnicujemy z przerzutami, nowotworami pierwotnymi

Rnicujemy z rzs izapaleniami infekcyjnymi

-66-

Diagnostyka urazwkostno-stawowych okiem rzecznika

odpowiedzialnoci zawodowej.

Dr Jan witkowski

-0- -1-

-2- -3-

-4-

Jak rozpozna czy mamydo czynienia

z osteochondrodysplazj?

Dr Jan witkowski

--

Ocena rentgenogramw pacjenta z podejrzeniem

osteochondrodysplazji oglne czy wystpuje ostoporoza, osteoskleroza,

zamania i inne lokalizacja zmian czaszka, nasady, przynasady, trzony

koci dugich wychwycenie charakterystycznych zmian np. ksztatu

trzonw krgowych, talerzy biodrowych, zaburzenie pojawiania si jder kostnienia

powikania ortopedyczne np. skolioza, kifoza, szpotawe kolana, wczesne pojawienie si zmian zwyrodnieniowych

DIAGNOZA wg Kozowski K., Krlewski J., 1999

Osteochondrodysplazja Pierwotna, wrodzona

niepenowartociowo chrzstki, zwykle genetycznie uwarunkowana, powodujca najczciej rozlege i symetryczne zaburzenia kostnienia rd chrzstnego nasad, przynasad,

krgosupa, czaszki i koci rnoksztatnych

Jak rozpozna czy mamy do czynienia zosteochondrodysplazj ?

Jan witkowski

-- --

Te trzy ksztaty warto pamita przy ocenie koci miednicy w poszukiwani objaww

uoglnionych zaburze kostnienia

Miednica poza krgosupem i nasadami koci dugich jest najczstszym miejscem znieksztace w przebiegu uoglnionych zaburze kostnienia

W badaniu radiologicznym caego koca i klatki piersiowej poszukuje

si nastpujcych objaww:

Paskich trzonw krgowych Licznych znieksztace krgw Opnienia pojawiania si jder kostnienia Plasterkowatych lub grzybiasto

znieksztaconych nasad Rozdtych i postrzpionych przynasad Zaburzenia modelowania si koci Zmian utkania kostnego Zaburze ksztatu, dugoci i osi koczyn

-- --

Prawidowy ksztat miednicyA

-0- -1-

W przypadkach wad wrodzonych koci tworzcych obrcz biodrow zmienia si ksztat miednicy.

Zmiany s asymetryczne

Pomimo bioder dysplastycznch miednica mniejsza zachowuje swj normalny ksztat tj A>B

-0- -1-

ACHONDROPLAZJA

Achondroplazje A>B

Achondroplazja A>B

-2- -3-

Achondroplazja

Koci dugie znieksztacone i skrcone zwaszcza w czciach bliszych tuowia

Przynasady poszerzone a chrzstki nasadowe maj krty przebieg

Strzaki dusze od koci piszczelowych

Nieprawidowo uksztatowane nasady staja si z wiekiem grzybowate

Achondroplazja

Talerze biodrowe s wyranie zaokrglone i zmniejszone o 2/5 (tzw ksztat uszw myszki Mickey). Stawy krzyowo-biodrowe zaczynaj si znacznie niej ni prawidowo, wcicia kulszowe s skrcone a panewki staww biodrowych pytkie o poziomym dachu.

Achondroplazja Trzony krgw z przewag

wysokoci nad wymiarem a-p (niekiedy klinowato spaszczone w przejciu Th- L)

Odlego midzy nasadami ukw zmniejsza si w kierunku l 5

-2- -3-

Wrodzona amliwo koci



-4- -5-

Dysplazja wykrzywiajca

Dysplazja przynasadowa

Dysplazja przynasadowa

-4- -5-

Dysplazja wielonasadowa W 70 % przypadkw wystpuje rzepka dwudzielna podzielona w paszczynie czoowej



-6- --

Glowy koci udowych spaszczone znieksztacone. Szyjki skrcone pogrubiae. Znaczne wtrne

zmiany zwyrodnieniowe

Dysplazja wielonasadowa Zdjcie staww biodrowych u chorej w wieku 14 i 27 lat

-6- --

Choroba Perthesa

Dysplazja wielonasadowa

Dysplazja wielonasadowa Nasilanie si wtrnych zmian zwyrodnieniowych w obu stawach biodrowych w cigu 5-cio letniej obserwacji

-- --

Dysplazja obojczykowo-czaszkowa

Dysplazja przynasadowo-krgosupowa

Choroba Perthesa

-- --

Choroba Downa

Choroba Downa Stawy biodrowe dysplastyczne zaburzenia kostnienia

gw koci udowych

Choroba Morquio Choroba Morquio

-0- -1-


Choroba Downa

Choroba Downa

-0- -1-

Podstaw rozpoznania osteochondrodysplazji s wielospecjalistyczne badania kliniczne, genetyczne

i laboratoryjne

Z bada obrazowych w wikszoci przypadkw rentgenogram daje moliwo penej oceny koci, a badanie USG i MR tkanek mikkich. Tomografia komputerowa i scyntygrafia maj zastosowanie w tylko pojedynczych skomplikowanych postaciach wad.

Miednica w rozwojowej dysplazji staww biodrowych i w achondroplazji

Dysplazja rozwojowa staww biodrowych

-2-

Obraz radiologicznywybranych osteochondrodysplazji.

Prof. Tadeusz Biegaski

-5-

Niedziedziczne wady wrodzone koci(np. skutek teretogenw, pasm owodniowych)

Osteochondrodystrofie

Rodzaje i terminologia wad koci

Osteochondrodysplazje (dysplazje kostne)

Dyzostozy

Budowa koci dugiej u dzieci Diaphysis Epiphysis

(wtrne jdro kostnienia)

Physis (chrzstka wzrostowa) Metaphysis Apophysis - nie bierze udziau we wzrociekoci na dugo

Zamania awulsyjne i apophysitis- u modziey uprawiajcej sport

Obrazy radiologiczne wybranych osteochondrodysplazji

Tadeusz Biegaski

Instytut Centrum Zdrowia Matki PolkiZakad Diagnostyki Obrazowej

-6- --

Skojarzenia VATER (Vactel, Vacterl, Vacter)

Wady niedziedziczne

V VertebralA Anal, AuricularC CardiovascularT TracheoesophagealE EsophagealR Renal, Radial, RibL Limb

Dua zmienno kliniczno-radiologiczna

Przerost koci (naczyniak okolicy podeszwowej)

Wady niedziedziczne

OsteochondrodystrofieWtrne zmiany w strukturze koci jako skutek nieprawidowoci

w innych narzdach(nerki, przytarczyce, wtroba, tarczyca)

Albright hereditary osteodystrophy (PHP, PPHP))

Hipotyreoza u 6-latkaCretinoid epiphyseal dysgenesis

-6- --

Dyzostozy - znieksztacenia pojedynczych lub kilku koci; s bardziej ograniczone anatomicznie ni osteochondrodysplazje i maj charakter statyczny w czasie wzrostu osobniczego

Dyzostoza krgosupowo-ebrowa (krgosupowo-piersiowa)Spodylo-costal dysostosis

AD, AR 19q13

Wady dziedziczne i niedziedziczne

Czynniki teratogenneZespoy wad wrodzonychDyzostozy

-- --

Dyzostozy - zaburzenia gwnie czaszki

Zesp Aperta(Acrocephalosyndactylia)

AD, 10q25-q26, FGFR2

syndactylia

Dyzostozy - zaburzenia gwnie czaszki

Zesp Pfeiffera

AD, 10q26 FGFR2AD, 4p16.3 FGFR3

Acrocephalosyndactylia

Dyzostozy - zaburzenia gwnie osiowe

Zesp Robinow

Zaburzenia segmentacji z mezomeli AR, 9q22

-- --

Dysplazja miertelna TD (thanatophoric dysplasiaNie: thanatophoric dwarfism)

Osteochondrodysplazjewystpujce na podou genetycznym uoglnione zaburzenia biochemiczne chrzstki i koci, powodujce ich wady morfol.: zaburzenia wzrostu, ksztatu, liczby i uwapnieniaZaburzenia procesu rozwoju,wzrostu i homeostazy koca

Dyzostozy - zaburzenia gwnie kooczyn

Elbieta N., 38 l. Symfalangizm proksymalny

Dyzostozy - zaburzenia gwnie kooczyn

Symfalangizm proksymalny, AD, 17q22

Elbieta N., 38 l. (matka)Artur N., 13 l. Palce Talbota

-100- -101-

Czsto dysplazji kostnychAchondroplazja 0,5 1,5 / 10 tys.

Dysplazja miertelna 0,5 / 10 tys.

Wrodzona amliwo koci 0,4 / 10 tys.

Wszystkie dysplazje 2,3-4,7 / 10 tys.

Z objawami u noworodkw >2,0 / 10 tys.

Nazewnictwo:Jaka czd skrcona

lub zmieniona? rhizomeliamesomelia

acromelia

Klasyfikacja genetycznie uwarunkowanych chorb koci

Dysplazje kostne, dyzostozy i zespoy:Rok 2006

372 jednostki nozologiczne215 jednostek 140 genw

Rok 2010456 jednostek nozologicznych316 jednostek 226 genw

Am J Med Genet Part A, 2007; 143A: 1 - 18

-100- -101-

Muzeum w Kairze,wieko granitowegosarkofagu tancerza,ok. 341 roku p.n.e.

Achondroplazja

Staroytnastatuetka egipska z cechamiachondroplazji

AD 4p16.3 FGFR3

Prenatalne objawy USG- koniec drugiego trymestru

skrcenie koci dugich(ramienne, udowe

mniej mezomelia)18 hbd k. udowa w normie3-ci trymestr skrcenie

paskie trzony krgowe

dua gowa(wyrane guzy czoowe,siodekowata nasada nosa)

Achondroplazja

AchondroplazjaAD 4p16.3 FGFR3

-102- -103-

Podejrzenie dysplazji kostnej

Niskorosod i/lub dyzmorfia(znieksztacenia rk, stp; nieprawidowa twarz nos, oczy, uszy; zmiany skrne, neurologiczne)

Nietypowy chd Przykurcze w stawach lub ich wiotkod Wystpowanie podobnych zaburzeo w

rodzinie

Niskorosod (karowatod)

El Primo, 1644Don Antonio el Ingles

Diego Valazquez

Dysplazje kostne achondroplazja

Diego Valazquez

Sebastian de MorraMadryt, Museo Nacional del Prado

Las Meninas, 1656

-102- -103-

Dysplazja tanatoforyczna AchondroplazjaAD 4p16.3

FGFR3

Typ 1

Dysplazja miertelna (tanatoforyczna)AD 4p16.3FGFR3

Typ I

Objawy kliniczne dugo tuowia prawidowa wska kl. piersiowa dua gowa z siodekowatym

nosem

Objawy prenatalne wielowodzie krtkie ebra ( < 2/3 obwodu kp) dua gowa (wypuke czoo) znaczne skrcenie koci dugich wygite kk. udowe mae, paskie trzony mae rce i stopy

Dermatologiczne Immunologiczne Hematologiczne Neurologiczne Narzdu suchu, wzroku, serca,

nerek i innych narzdw

W zespoach wad, rwnie w dysplazjach kostnych

wystpuj zmiany:

-104- -105-

Jak oceniad radiogramy?Informacje kliniczne: wady pozakostne,

obraz tkanek mikkich

DD - Dysplazja diastroficznaZ. Ehlers Danlosa

Jak oceniad radiogramy?Na co zwracad uwag?

Informacje kliniczne, obraz tkanek mikkichStruktura kociKsztat kociWielko koci (ich wzajemne relacje)Liczba kociZmiany w czasie

Jakie zdjcia? (radiological survey) Czaszka pa lub ap i boczne (tylko boczne) Krgosup ldwiowo-piersiowy pa i bok (tylko boczne) Klatka piersiowa (z barkami) pa Miednica ze stawami biodrowymi (i krgosupem

ldwiowym) (bez oson) pa

Jedna kooczyna grna (obie kooczyny) Jedna kooczyna dolna (obie kooczyny) Rka (lewa) (obie rce) U noworodkw na pocztku diagnostyki

babygram

-104- -105-

Zdjcia u dotknitych chorob czonkw rodziny dziecka wartod diagnostyczna i prognostyczna

Jakie zdjcia?

AP bok

bok

AP

Bartek W., 6 mies.Iwona W., 31 l. - matka

Jak ocenia radiogramy?Informacje kliniczne:niskoroso (jaka?),

Kliniczno - radiologiczna ocenadysproporcji ciaa

Skrcenie tuowia platyspondylia ?

Skrcenie koczyn jakie ?

RhizomeliaMesomeliaAcromelia

Nie zawsze obraz klinicznyjest potwierdzany radiologicznie

-106- -10-

Jak oceniad radiogramy?

Ksztat koci trzony krgwBrachyolmia(spondylodysplasia)

Ch. KniestaKolagenopatia II Atelosteogeneza III

SED

Jakie zdjcia? Zdjcia czonkw rodziny

Agata F., 14 l. Aleksandra F., 44 l. - matkaMnogie wyrola chrzstno-kostne AD, 8q23-q24.1 EXT1- exostina-1

AD, 11p12 EXT2- exostina-2AD, 19p

Jak oceniad radiogramy?- Ksztat koci

Dyschondrosteosis mezomeliczna niskorosoZnieksztacenie Madelunga:

wygicie brzuszne k. promieniowej, grzbietowe - okciowej, czsto zwichnicie zmniejszony kt nadgarstka

Mnogie wyrola chrzstno-kostnematka

Agata l. 14

-106- -10-

Dysplazje kostne

Jak oceniad radiogramy?Ksztat koci -

stropy panewek

Mukolipidoza II Achondroplazja

Jak oceniad radiogramy?Ksztat koci - ebra

OPD t.IITrisomia 18 D. chondroektodermalnaMukolipidoza II

-10- -10-

Dysplazja wielonasadowa - MED(Multiple Epiphyseal Dysplasia)

14 lat

3 lata

Jak oceniad radiogramy? Ksztat koci -nasady

Plesiosaurusk. ramienna

Gob 4 dni

Nazewnictwo dysplazji i dyzostozLokalizacja zmian w kociach dugich - przynasady

Dysplazja przynasadowa (Schmida)

6q21-22.3 COL10A1 X typ kolagenu

X typ kolagenu chondrocyty w warstwie czasowego wapnienia

-10- -10-

Monika 8 l. Mateusz 10 l. (12 mies.) (4 l.) Jaka to dyspazja?

Nazewnictwo dysplazji i dyzostozNazwy zwyczajowe

Dysplazja miertelna (Tanatophoric dysplasia) Dysplazja zaciskajca (Asphyxing dysplasia) Dysplazja wykrzywiajca (Diastrophic dysplasia)

Eponimy np.Kraniosynostozy:

- Zesp Aperta- Zesp Pfeiffera- Zesp Crouzona

Nazewnictwo dysplazji i dyzostozLokalizacja zmian


Cleido - cranial pubic dysplasiaNazwa dysplazji zwykle nie wyczerpuje penej lokalizacji zmian

-110- -111-

Spondyloepimetaphyseal dysplasia - SEMD

Nieprawidowe: trzony krgowe, nasady, przynasadyoraz skrcenie dosiebnego segmentu koczyn

Jaka to dysplazja ?rhizo-, meso- czy acromelic ?

-110- -111-

Zalenod obrazu radiologicznego od wieku pacjenta

Metaphyseal dysplasia (Jansen type)

1-day-old 11-mo.-old 3.5-y.-old

3p21.1 22

PTHR

PTH receptor protein

Przy trudnociach diagnostycznych naley powtrzyd zdjcia po kilku latach

1 rok3 lata lat 7

Dysplazja przynasadowa (Shwachmana Diamonda)AR

Wiek pacjenta jest istotnyw rozpoznawaniu dysplazji kostnych

10 m-cy 4 lata 5 lat 3 m-ce 7 lat 14 lat

Dysplazja przynasadowa (Zesp Shwachmana-Diamonda)

-112- -113-

Major radiographic features Shape epiphyses

Jaka to dysplazja ?

-112- -113-

SMDK

Jaka to dysplazja ?

Dysplazje wielonasadowe

1p32.2-33 COL9A2 Collagen type IX 20q13.3 COL9A3 Collagen type IXCollagen type IX cartilage, vitreous body, intervertebral disc

19p13.1 COMP Cartilge Oligomeric Matrix Protein

5q32-33 DTDST Sulphate Transporter

Multiple Epiphyseal Dysplasia MED

-114- -115-

Osteopetrosis tarda Choroba marmurowa

Heinrich Albers-Schoenberg1904 r.

Wrodzona choroba Caffeya AD

Oliwia P., 1 dzie ycia

5 mies.

Noworodkowe dysplazje osteosklerotyczne

Wybrane dysplazje ze zwikszon mineralizacj koci

-114- -115-

(dziki uprzejmoci Pana dr-a K. Antonowicza)

(Dermato)Osteopoikilosis, ADDziewczyna , 17 lat

ogniska sklerotycznew koci gbczastej

czsto bezobjawowa podskrne guzki wkniste zwykle u dorosych podoe karcinogenezy

Osteopoikilia plamisto koci, AD, 12q14Dziewczyna , 17 lat

-116- -11-

Zmniejszenie przestrzeni podpajczynwkowejPoszerzenie komr nad namiotem - miernego stopniaScieczenie nn. wzrokowych i poszerzenie przestrzeni pod osonkami

Jak oceniad radiogramy? Struktura koci

Dysplazja czaszkowo-trzonowa

-116- -11-

Wybrane dysplazje ze zmniejszon mineralizacj koci

Hipersklerotyczna struktura koci

Dysplazja czoowo-przynasadowaXLR

Densytometria DXA total body

BMD - Z-score = 4,6 (dla 8-latka)

-11- -11-

Badania post mortem(poroniony pd, mierd podu, noworodka)

Rentgenogram ap i bok

Przy rezygnacji z sekcji:

- USG brzucha, gwki

- MR mzgowia,

kanau krgowego

- Wielorzdowa TK

obraz 3D kociOI typ IIA poronienie

w drugim trymestrze

Osteogenesis Imperfecta typ IIA

Prenatalnie:USG 12 hbd prawidowe30 hbd nie uwidoczniono k. udowej34 hbd IUGR + wada uk. kostnego:koci pokrywy czaszki mikkie, dobrzewidoczne zakrty kory mzgowej;kp. dzwonowata, ebra skrcone i zamane; k. dugie skrcone i zamane. Wzgldna kardiomegalia.Wn. Cika wada uk. kostnego, pno zdiagnozowana, bez bada USG w poowie ciy

Ur. 38 hbd, m.c. 1850 g, Apg 2mnogie zamania

szmer oddechowy cichy, kardiomegaliazgon po 35 min.

Osteogenesis Imperfecta typ IIAAD, 17q21-22, COL1A1,Kolagen 1, aocuch 1

AD, 7q22.1, COL1A2,Kolagen 1, aocuch 2I typ kolagenu koci, cigna, wizada, skra, zby, powizie

1-szy dzie ycia

-11- -11-

DXA obraz i odczyt

Ojciec-Janusz S.35 l.

amliwod koci

Kasia S., 4 l. OI I (?) - AD, 17q COLIA1 alfa(1) I prokolagen

AD, 7q22.1 COLIA2 alfa(2) I prokolagen

Wdz Wikingw Ivar Benlos, zdobywca Anglii i Irlandiiw 865 r., w czasie walk niesiony na tarczy ze wzgldu namikkie nogi Osteogenesis imperfecta typu III

(eksperyment Vikings Society)

-120- -121-

Przyczyny trudnoci diagnostycznych Maa czstod wystpowania poszczeglnych

dysplazji (rzadki kontakt z rozpoznan chorob)

Szerokie spektrum zmian w pojedynczej jednostce nozologicznej (rne nasilenie i rne konstelacje)

Niezbdna wsppraca z genetykami, ortopedami, neonatologami

Niezbdne zainteresowanie tymi zagadnieniami oraz dostp do atlasw, monografii, gamutw, elektronicznych baz danych

1,5 roku 3 lata2 lata

5 lat

Atelosteogeneza t.III- progresja skoliozy

Monitorowanie choroby i powika

Monitorowanie choroby i powikao

Dysplazja diastroficzna5q32 DTDST Transporter siarczanw

-120- -121-

Polskie Stowarzyszenie Osb Niepenosprawnych Niskiego WzrostuLittle People of Poland

In. Lee Kitchens Prezydent StowarzyszeLittle People of America

oraz Human Growth Foundation

-122-

Koczyna grna.

Dr Piotr Palczewski

-126- -12-

-12- -12-

-130-

Koczyna dolna.

Dr Piotr Palczewski

-134- -135-

-136- -13-

-13-

Krgosup i miednica.

Dr Marcin Ba

-141-

Stabilno krgosupaCo to oznacza?

3

Krgosup stabilny to taki, ktry wytrzymuje fizjologiczne obcienia bez deformacji i deficytw neurlogicznych zachowana zostaje integralno

struktur kostnych i wizadowych Denis

The loss of the ability of the spine under physiological loads to maintain its patterns of displacements so that there is no initial or additional neurological deficit, no major deformity and non incapacitating pain

White and Panjabe

Rola lekarza radiologa w ocenie zmian urazowych w krgosupie

Wykluczy lub potwierdzi obecno zmian urazowych (JEST vs NIE MA).

Jeli zmiany wystpuj, dokona klasyfikacji, przede wszystkim okreli czy uszkodzenie ma charakter STABILNY czy NIESTABILNY.

Wskaza czy, jeli tak to jakie jakie kolejne badania obrazowe naley wykona.

2

Urazy krgosupa i miednicy

Cz 1 Urazy krgosupa

Marcin BaI Zakad Radiologii Klinicznej

Warszawa Kielecka Szkoa Radiologii

22 03 2013

-142- -143-

Urazy krgosupa szyjnegoEpidemiologia i etiologia

M:K = 4:1.

1,9 4,6% chorych po urazie tpym w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym.

5000 zgonw/rok i 6000 porae 4-koczynowych/rok w USA.

63% uszkodze rdzenia lokalizuje si w tym odcinku.

Mechanizmy urazu: - Wypadki komunikacyjne - 40%. - Upadki/skoki z wysokoci 20%. - Przemoc - 14%.

Lokalizacja: - C2 u 1/3 chorych (gwnie osoby starsze). - C6 - C7 u 1/2 chorych (gwnie osoby mode).

Urazy kombinowane: - dolny szyjny + grny 15 25%. - szyjny + piersiowo-ldwiowy 5 17%.

6

Urazy krgosupa Epidemiologia

Urazy dotycz najczciej odcinka szyjnego krgosupa (czyli odcinka najbardziej ruchomego), oraz pogranicza piersiowo-ldwiowego od Th9 do L2.

5

Anatomia krgosupa1. Grny odcinek szyjny, od zcza kykciowo-szyjnego do

krka midzykrgowego C2-C3.

2. Dolny odcinek szyjny, od C3 do C7.

3. Grny odcinek piersiowy, od Th1 do Th8.

4. cze piersiowo-ldwiowe, od Th9 do L2.

5. Od poziomu L3 do krka midzykrgowego L5-S1.

6. Ko krzyowa stanowi element piercienia miednicy.4

-142- -143-

Urazy krgosupaProces diagnostyczny

Lekarz klinicysta przeprowadza wywiad (mechanizm urazu, czas od urazu, dolegliwoci zgaszane przez chorego) oraz wykonuje badanie fizykalne.

Czuo badania fizykalnego jest niewystarczajca, wynosi mniej i 50%!Std kluczow rol peni diagnostyka obrazowa.

9

Urazy krgosupa szyjnegoZamanie stabilne vs niestabilne

Model trjkolumnowy (koncepcja Denisa):Kolumna przednia: ALL, 2/3 przednie piercienia wknistego i

jdro miadyste, 2/3 przednie trzonu krgu.Kolumna rodkowa: 1/3 tylna cz piercienia wknistego, 1/3

tylna trzonu krgu i PLL.Kolumna tylna: uki krgw, wyrostki kolczyste, wizada te,

midzykolcowe, wizado nadkolcowe.

Zamanie jest niestabilne gdy uszkodzone s:- Wszystkie 3 kolumny. - 2 ssiadujce kolumny.- rodkowa kolumna.

Koncepcja Denisa ma zastosowanie w odcinku C3-C7. 8

Mechanizm urazu a rodzaj uszkodzenia

Nadmierne zgicie (46 79%) Zamanie zba obrotnikaZamania kompresyjne lub wybuchoweZamanie typu spadajcej kropliPodwichnicie przednieZablokowane stawy midzykrgoweZwenie przestrzeni midzykrgowychZamania wyrostkw kolczystych

Nadmierny wyprost (20 38%) Poszerzenie przestrzeni midzykrgowychObrzk tkanek przedkrgosupowychZamanie typu spadajcej kropliZamania ukw krgwPodwichnicie przednie lub tylneZamanie typu kata

Zgicie-rotacja (12%) Jednostronnie zablokowane stawy midzykrgoweKompresja pionowa (4%) Zamanie Jeffersona

Zamania wybuchoweWygicie boczne (4 6%) Zamania wyrostkw poprzecznych

Zamania wyroskw stawowych (izolowane) Boczna kompresja trzonw krgw 7

-144- -145-

Uraz krgosupa szyjnego Wybr techniki obrazowania na podstawie ACR

Appropriateness Criteria cervical spine trauma (skala 1 9)

Wariant kliniczny: RTG TK MR

Dorosy, przytomny, bez objaww klinicznych, bez/z utrat wiadomoci w wywiadzie

2 2 2

Dorosy, bl szyi, bez objaww neurologicznych 9* 9 1

Dorosy, bl szyi, parastezje w obrbie koczyn grnych 6* 9 9 * *

Dorosy, bez objaww, zamanie koci udowej 2 2 2

Dorosy, zaburzenia wiadomoci (alkohol, narkotyki) < 48 godz.

6* 9 1

Dorosy, nieprzytomny/zaburzenia wiadomoci > 48 godz. 6* 9 9 * *

* Tylko gdy niedostpna jest Tomografia Komputerowa* * W celu oceny uszkodze rdzenia krgowego i wizade

12

Urazy krgosupa Techniki diagnostyczne

Zdjcia rentgenowskie

Tomografia komputerowa

Badanie rezonansem magnetycznym

11

Urazy krgosupa szyjnegoProces diagnostyczny

W ocenie, czy mona odstpi od badania obrazowego krgosupa szyjnego pomocne s tzw. kryteria NEXUS* (ang. National Emergency X-Radiograpchy Utylization Study ):

1. bez odczuwanej tkliwoci w linii tylnej przykrgosupowej. 2. nie stwierdza si ubytkw neurologicznych. 3. zachowana pena wiadomo (GCS 15 pp). 4. pacjent nie jest w intoksykacji. 5. pacjent nie odczuwa blu w innej okolicy ciaa, co mogoby tumi objawy ze strony krgosupa szyjnego.

*czuo 99,6%, swoisto 12%.

10

-144- -145-

Urazy krgosupa szyjnego Zdjcia RTG

Podstawy interpretacji, zdjcie boczne

Zdjcie w projekcji bocznej(najwaniejsze).

1 Linia przedniego zarysu trzonw krgowych.

2 Linia tylnego zarysu trzonw krgowych.

3 Linia kolczysto blaszkowa.

4 Linia wierzchokw wyrostkw kolczystych.

15


Zastosowanie metody

W dobie powszechnego wykorzystania TK w SOR zlecanie zdj rtg powinno by

ograniczone tylko do sytuacji, gdy u pacjenta nie zachodzi prawdopodobiestwo wystpienia urazuwielonarzdowego i jednoczenie zachowany jest

peny kontakt logiczno-sowny.

14


Skuteczno metody

Niedostateczne lub niemoliwe obrazowanie: - tkanek mikkich. - krka midzykrgowego. - zawartoci kanau krgowego.Czuo zdj rtg w rozpoznaniu zamania wynosi jedynie 38 65%.Przeoczeniu ulegaj rwnie uszkodzenia niestabilne.Przeoczonych zostaje ok. 1/3 zwichni i podwichni. U pacjentw nieprzytomnych czuo jest jeszcze nisza, wykrywa sijedynie 18% uszkodze poczenia czaszkowo-szyjnego. Naley pamita, e w okoo 14% przypadkw widocznemu na zdjciuuszkodzeniu towarzyszy inne, niewidoczne.

13

-146- -14-

Urazy krgosupa szyjnegoZdjcia RTG AP i celowane na zb obrotnika

Podstawy interpretacji

Kolejne wane projekcje: 1. AP 2. Celowane na zb obrotnika

18


Podstawy interpretacji, zdjcie boczne cd.

Zasada trzech trjek:

- Odlego midzy przednim zarysem zba obrotnika a tylnym zarysem uku przedniego C1 (tzw. odstp szczytowo-zbowy przedni) powinna by < 3 mm.

- Obnienie przedniej czci trzonu poniej 3 mm sugeruje zamanie.

- Gdy wymiar AP trzonu wikszy o ponad 3 mm od ssiednich naley bra pod uwag jego zamanie.

17


Podstawy interpretacji, zdjcie boczne cd.

Pomiar gruboci przedkrgosupowych tkanek mikkich na poziomie:

- C1: < 10 mm. - C2 C3: < 5 mm. - C4 C7: < 20 mm

Ocena szerokoci kostnej kanaukrgowego (od tylnego zarysu trzonu dolinii kolczysto-blaszkowej) > 13 mm.

Pomiar przemieszczenia midzy ssiednimiTrzonami, gdy > 3.5 mm niestabilno.

Sprawdzenie czy wysokoci przestrzenimidzykrgowych s na wszystkichpoziomach takie same.

16

-146- -14-

Urazy krgosupa szyjnegoTomografia komputerowa

Badanie wykonujemy kademu pacjentowi:- z podejrzeniem urazu wielonarzdowego.- w intoksykacji. - z zaburzeniami wiadomoci.- gdy jest brak korelacji midzy prawidowym

obrazem rtg, a stanem klinicznym pacjenta. - w celu dokadnej oceny zmian wykrytych w

uprzednio wykonanym badaniu rentgenowskim.

21


Podstawy interpretacji

Zdjcia czynnociowe wykonujemy, gdy istnieje podejrzenie niestabilnoci.Oczywicie tylko wtedy, gdy stan pacjenta na to pozwala.

20

Urazy krgosupa szyjnego Dodatkowe zdjcia RTG Podstawy interpretacji

Dodatkowe Projekcje: Zdjcia prawo-skone i lewo-skone, wykonujemy w celu oceny staww midzykrgowych.

19

-14- -14-

Urazy krgosupa szyjnegoRezonans magnetyczny

Wskazania

Badanie naley wykona kademu choremu, u ktrego: - wystpuj objawy neurologiczne zwizane z urazem. - zmiany w obrazie badania TK sugeruj uszkodzenie struktur nerwowych. Ponadto badanie pomocne jest w: - rnicowaniu zmian wieych od zastarzaych. - ocenie struktur mikko-tkankowych (np. wizade, krkw midzykrgowych). - poszukiwaniu i okrelaniu wieku krwiaka pourazowego.

24


Jak oglda badanie?

Oceniamy zawsze: - w oknie kostnym - w oknie dla tkanek mikkich- rekonstrukcje wielopaszczyznowe

23


Przykadowy protok badania

Technika skanowania spiralnaGrubo warstwy rekonstruowanego obrazu

1,25 mm

Kolimacja 16 x 0,625 mmWspczynnik skoku 1,375:1Przesuw stou 13,75 mm/obrtNapicie na lampie 120 kVNatenie prdu pyncego przezlamp

100-200 mA

Podanie rodka cieniujcego Nie

Aparat 16-rzdowy, Brightspeed, GE22

-14- -14-

Urazy krgosupa szyjnegoZamanie kykcia potylicznego

- atwo przeoczy, w 90% niewidoczne w RTG!!! (patrz czy jest obrzk tkanek pozagardowych).- zdj. celowane na zb obrotnika.- 77% jednostronne. - 75% zamania awulsyjne. - u 32% pacjentw inne urazy krgosupa C.- podwichnicie kykcia wzgldem C1.- ocena zamania - TK z objciem zcza szczytowo- potylicznego. - ocena wizade MR.

27

26


Uszkodzenie rdzenia krgowego


Protok badania

25

Projekcja SekwencjeStrzakowa - T1zalena

- FSE T2-zalena- GRE

Osiowa GRE/T2-zalena

czoowa GRE/T1-zalena

-150- -151-


Typ II zamanie stabilne 30


Typ I zamanie stabilne. 29


Typy zamania kykci potylicznych - Anderson i Montesano (1988): Typ I zamanie kompresyjne w wyniku

osiowego dziaania si. Typ II linijne zamania czaszki przechodzce

na kykcie. - IIA wizada nienaruszone. - IIB wizada uszkodzone.

Typ III zamania awulsyjne, powstae w wyniku dziaania si bocznych i rotacyjnych.

28

-150- -151-

Urazy krgosupa szyjnegoZamanie zba obrotnika

10 15% przypadkw uszkodzeniakrgosupa szyjnego.

W mechanizmie nadmiernego zgicia (najczciej) lub nadmiernego przeprostu.

U osb modych: w wyniku dziaania znacznych si (uraz komunikacyjny, uraz narciarski, upadek/skok z wysokoci).

U osb starszych moe nastpi nawet po urazie niskoenergetycznym.

33

Urazy krgosupa szyjnegoZamanie krgu C1

32

Stanowi 3 13 % zama w odcinku szyjnym.

Wystpuje 5 typw zama typ III to zamanie Jeffersona.

Zamania maj charakter wybuchowy.

Sia uszkadzajca ma kierunek osiowy.

W zwizku z tym, e w momencie urazu odamy rozchodz si w kierunkach bocznych nie dochodzi do zwenia kanau krgowego.

Zlamania niestabilne. . U 41% towarzyszy uszkodzenie C2.

Zasada Spenca (1970): suma przemieszcze bocznych > 7 mm wskazuje na rozerwanie wizada poprzecznego.

Metod z wyboru jest tomografia komputerowa.


Typ III zamanie awulsyjne Potencjalnie niestabilne 31

-152- -153-

36

Urazy krgosupa szyjnegoZamanie zba obrotnika typ II

Zamanie niestabilnemiertelno nawet do 25 40%

35

Urazy krgosupa szyjnegoZamanie zba obrotnika typ I

Zamanie stabilne

Urazy krgosupa szyjnegoZamanie zba obrotnika

Typy zama wg. Andersona i DAlonzo (1974)

Typ I (obraz a)

Zamanie fragmentu dogowowego.

Typ II (obraz b)

Zamanie poprzeczne podstawy zba obrotnika - NIESTABILNE!

Typ III (obraz c)

Szczelina zamania przechodzi przez trzon poniej podstawy zba.

34

-152- -153-

Urazy krgosupa szyjnegoZamanie typu spadajcej zy

Gdy w mechanizmie nadmiernego Zgicia zamanie bardzo niestabilne.

Najczciej w dolnym odcinku krgosupa szyjnego(70%).

Moe doj do rozerwania wizada podunegoprzedniego, moe doj do podwichnicia grzbietowego trzonu.

Gdy w mechanizmie nadmiernego Wyprostu zamanie jest stabilne.

39

Urazy krgosupa szyjnegoZamanie typu kata

Opisane u powieszonych (w mechanizmie nadmiernego wyprostu i rozcignicia).

Obserwowane take u ofiar wypadkw drogowych lubskokw na gwk do wody, wtedy w mechanizmiegwatownego wyprostu lub zgicia z jednoczesnkompresj .

Trzy typy wg. Effendiego:I Izolowane zamanie uku obrotnika z przemieszczeniem

nie wikszym ni 3 mm.II Zamanie uku z rozerwaniem krka midzykrgowego i

brzusznym przemieszczeniem trzonu C2 o 4 mm i wicej i/lub ktowym ustawieniem > 11stopni.

III Zamanie uku z rozerwaniem krka midzykrgowego i zwichniciem w stawach midzykrgowych C2-C3.

Typy II i III niestabilne. 38

37

Urazy krgosupa szyjnegoZamanie zba obrotnika typ III

Zamanie stabilne

-154- -155-

Urazy krgosupa piersiowo-ldwiowego

Epidemiologia i etiologia Najczciej odcinek Th10-L2. - Th1 Th10: 16%. - Th11 L1: 52%. - L2-L5: 32%. Modzi i w rednim wieku.M:K = 4:1. Mechanizmy urazu: wypadek komunikacyjny (najczciej) i upadki.Uszkodzenia towarzyszce: - W klatce piersiowej 20%. - W jamie brzusznej 10%. - Innych struktur kostnych, najczciej miednicy lub koci pitowe.

42

Urazy krgosupa szyjnegoObustronne zwichnicie w stawach midzykrgowych

41

W wyniku skrajnie nadmiernego zgicia szyi.

Uszkodzeie niestabilne, gdy doszo do przerwania kompleksu wizade szyjnych.

Wspistnienie uszkodzenia rdzenia krgowego jest czste.

Urazy krgosupa szyjnegoPrzykad uszkodzenia niestabilnego w odcinku C5-C6

Zamanie wybuchowe krgu C6

40

-154- -155-


Klasyfikacja AO, gwne typy zama

45

Kompresja trzonu krguA1 Zamanie z wgnieceniemA2 PknicieA3 Zamanie wybuchowe

Uraz elementw przednich i tylnych z oderwaniem B1 Uszkodzenie zgiciowe, gwnie wizadoweB2 Uszkodzenie zgiciowe, gwnie kostne

B3 Przeprostne uszkodzenia typu shear Uszkodzenie elementw przednich i tylnych z rotacj

C1 Typ A z rotacjC2 Typ B z rotacjC3 Rotacyjne zamanie typu shear


Klasyfikacje pomocne w ocenie stabilnoci

1. Model trjkolumnowy Denisa (patrz slajd 8).

2. Model dwukolumnowy (Klsayfikacja AO, Margerl, 1994): - Kolumna przednia: trzon krgu. - Kolumna tylna: wszystkie elementy z tyu od trzonuWyrniamy typy zama:

A kompresja trzonu krgu.B uraz elementw przednich i tylnych z oderwaniem.

C rotacyjne + A i/lub B.

44

KRYTERIA DOBORU BARDZO PODOBNE JAK W PRZYPADKU KRGOSUPA SZYJNEGO.

1. Zdjcia rentgenowskie, gdy:- Nie istnieje ryzyko urazu wielonarzdowego.- Pacjent ma zachowan pen wiadomo.2. Badanie TK, gdy: - zachodzi podejrzeniem urazu wielonarzdowego.- pacjent w intoksykacji. - wystpuj zaburzenia wiadomoci.- brak korelacji midzy prawidowym obrazem rtg a stanem klinicznym pacjenta.- wykryto zmiany w uprzednio wykonanym badaniu rentgenowskim tu nie obligatoryjnie. 3. Badanie MR, gdy: - wystpuj objawy neurologiczne zwizane z urazem.- zmiany w obrazie badania TK sugeruj uszkodzenie struktur nerwowych. Ponadto badanie pomocne jest w: - rnicowaniu zmian wieych od zastarzaych. - ocenie struktur mikko-tkankowych (np. wizade, krkw midzykrgowych). - poszukiwaniu i okrelaniu wieku krwiaka pourazowego.

43


Wybr metody diagnostycznej

-156- -15-


Zamanie Chancea

48

Inaczej nazywane zamaniem typu pasw bezpieczestwa.

Zamanie dystrakcyjne (w mechanizmie z rozcigania).

Dochodzi do rozdzielenia w paszczynie poprzecznej zamanych trzonw, nasad ukw i wyrostkw kolczystych.

Najczciej na poziomie od L1 do L3.

Wystpuj rne podtypy uszkodzenia typu pasa bezpieczestwa, niektre s niestabilne.

Urazy krgosupa piersiowo-ldwiowegoZamanie wybuchowe

47

Do zamania dochodzi, gdy przyoona jest sia dziaajca wzdu osi dugiej krgosupa.

Zamanie niestabilne.

Odamy kostne oraz elementy krka przemieszczaj si do kanau krgowego, czsto uciskajc rdze krgowy.

Urazy krgosupa piersiowo-ldwiowegoZamanie kompresyjne

46

W mechanizmie nadmiernego zgicia, zamanie stabilne, przednia kolumna wg. Denisa.

Choroba Kmmela: Rozwija si zwykle po 1-2 tygodniach po urazie u tych pacjentw, u ktrych wieo po urazie nierozpoznano niewielkich zama kompresyjnych. Gdy dochodzi do pogbienia uszkodzenia (z braku leczenia) pojawiaj si ubytki neurologiczne.

-156- -15-

Urazy miednicy Algorytm postpowania diagnostycznego

51

Urazy miednicy Epidemiologia i etiologia

Do uszkodze miednicy dochodzi w wynikudziaania urazu wysokoenergetycznego,najczciej podczas: - Wypadkw komunikacyjnych (80%). - Upadkw z wysokoci (16%).

Naley pamita, e uszkodzeniu miednicy czstotowarzysz zmiany w innych okolicach ciaa, np.mzgu (ok. 51%), kociach dugich - zamania (ok.48%), klatce piersiowej (ok. 20%), cewki moczowej u mczyzn (15%), narzdw jamy brzusznej (7 10%).

50

Urazy krgosupa i miednicy

Cz 2 Urazy miednicy

Marcin BaI Zakad Radiologii Klinicznej

Warszawa Kielecka Szkoa Radiologii

22 03 2013

-15- -15-

Urazy miednicy Uszkodzenie obrczy miednicy

54

Klasyfikacja Tilea (1996), podtypy zamania A. A1 Zamanie awulsyjne (moe by kolec biodrowy przedni grny, kolec biodrowy przedni dolny lub guz kulszowy).

A2 Zamanie talerza biodrowego (w mechanizmie bezporedniego urazu).

A3 zamanie poprzeczne koci krzyowej.


Klasyfikacja Tilea (1996).

53

TYP A Zamania stabilne

TYP B Zamania stabilne pionowo (wertykoalnie) i niestabilne rotacyjnie

TYP C Zamania niestabilne i pionowo i rotacyjnie

Urazy obrczy miednicy Podstawy interpretacji

52

-15- -15-


57Awulsyjne zamanie kolca biodrowego przedniego grnego


56

Klasyfikacja Tilea (1996), podtypy zamania C.

C1 zamania niestabilne i pionowo i rotacyjnie jednostronne.

C2 zamania niestabilne i pionowo i rotacyjnie dwustronne.

C3 z towarzyszcym zamaniem panewki stawu biodrowego.


55

Klasyfikacja Tilea (1996), podtypy zamania B.

B1 zamanie typu otwartej ksiki.

B2 zgniecenie od strony bocznej, jednostronne.

B3 zgniecenie od strony bocznej, obustronne .

-160- -161-


60

Rozejcie spojenia onowego

Szeroko spojenia > 10 mm naley uwaa za nieprawidow.


59Zamanie gazi dolnej prawej koci onowej


58Zamanie talerza miednicy (Duverneya)

-160- -161-


63

Podwjne zamanie miednicy typu Malgaignea

Zamanie przebiega obok stawu krzyowo-biodrowego (w koci krzyowej lub biodrowej) lub jest zwichnicie w tym stawie.

Zamanie obu gazi koci onowej, grnej gazi koci onowej i koci kulszowej lub rozejcie spojenia onowego.


Zwichnicie stawu krzyowo biodrowego

62


61

Obustronne zamanie koci onowej i kulszowej

-162- -163-

Urazy miednicy Uszkodzenie panewki stawu biodrowego

66

Wyrniamy kolumny przedni i tyln panewki stawu biodrowego.


65

To samo badanie co na slajdzie 65, wybrane obrazy osiowe TK w oknie tkanek mikkich

Aktywne krwawienie


64

Wybrane obrazy osiowe TK w oknie kostnym

-162- -163-


Przykadowe obrazy RTG i TK

68


Klasyfikacja Judet,a i LetournelaZamania proste:

1. Tylnej ciany

2. Tylnej kolumny

3. Przedniej ciany

4. Przedniej kolumny

5. Poprzeczne 67

Zamania zoone:

6. W ksztacie litery T

7. Tylnej kolumny z towarzyszcym zamaniem tylnej ciany8. Poprzeczne z towarzyszcym zamaniem tylnej ciany9. Poprzeczne poowicze ze zamaniem przedniej ciany (kolumny)10. Obu kolumn

-164-

Staw kolanowy

Dr Janusz WieczorekDr Magorzata Winiewska

-16-

Wprowadzenie: stopnie uszkodzenia wizade

1. NACIGNICIE (mikrourazy)pogrubienie wizadawzrost intensywnoci sygnau (T2, STIR)w USG hipoechogeniczno

2. NADERWANIE (uraz czciowy)jw. + krwiaki w wizadle i jego ssiedztwiew badaniu dynamicznym wizado wydolne

3. ZERWANIE (uszkodzenie ponad 90% wkien)przerwanie cigoci wizadaw badaniu dynamicznym wizado niewydolne

Wprowadzenie: staw kolanowy

Staw pomidzy udem i goleni Staw zawiasowy:

gwka: kykcie koci udowej panewka: powierzchnie stawowe kykci koci

piszczelowej

Staw kolanowy: uszkodzenia wizadowe i kotkowe

Magorzata WiniewskaPiotr Palczewski Jan witkowski

Janusz Wieczorek

I Zakad Radiologii Klinicznej WUMKatedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii Narzdu Ruchu WUM

-16- -16-

Uszkodzenie ACL Funkcja ACL:

ograniczanie przedniego przemieszczenia piszczeli wzgldem koci udowej ograniczanie nadmiernego zgicia i wyprostu oraz forsownego kolawienia i szpotawienia

w wyprocie i w zgiciu

Jedno z najczstszych uszkodze (w USA 100 tys przypadkw rocznie)

Kobiety 4-10 razy czciej Czciej na skutek bezporedniego urazu

(uraz skrtny, uderzenie w boczn powierzchni kolana)Opracowano na podstawie: Resnick D, et. al. Magnetic Resosnance Imaging in Orthopedic Sports Medicine

www.dailymail.co.uk www.eorthopod.com

Anatomia ACL Razem z PCL ley wewntrz stawu, poza jam stawow PRZYCZEP BLISZY

boczna cz wcicia midzykykciowego k. udowej PRZYCZEP DALSZY

przednia cz wyniosoci midzykykciowej k piszczelowej Dwa pczki:

przednio-przyrodkowy tylno-boczny

Uszkodzenia wizadowe ACL (wizado krzyowe przednie) PCL (wizado krzyowe tylne) Stabilizatory przyrodkowe i tylno-przyrodkowe kolana Stabilizatory tylno-boczne kolana Aparat wyprostny kolana

Opracowano na podstawie: Resnick D, et. al. Magnetic Resosnance Imaging in Orthopedic Sports Medicine

-16- -16-

Uszkodzenie ACL objawy RTG

ZamanieSegonda

Zamanie awulsyjne kykcia bocznego piszczeli tu poniej powierzchni stawowej

USKODZENIA TOWARZYSZCE: Zamanie awulsyjne guzka Gerdyego Zamanie awulsyjne gowy strzaki Zerwanie ACL (75-100%) Uszkodzenie kotki przyrodkowej

lub bocznej (66-70%)

Wskazanie do badania MR!

Uszkodzenie ACL objawy RTG

Uszkodzenia awulsyjne

Krwiak w jamie stawu

Deep lateral femoral sulcus sign Przy > 2 mm dokadno 100%

Czuo 6%

Uszkodzenie ACL - diagnostyka Badanie kliniczne: czuo 100%, swoisto 99%

RTG - badanie niezbdne celem wykluczenia uszkodze kostnych(90% zdj bez zmian)

MR: czuo 100%, swoisto 90%Wskazania: mae dowiadczenie ortopedy wspistniejce uszkodzenie kotki uszkodzenie wielowizadowe cele dokumentacyjne i oczekiwania pacjenta

Wpywa na postpowanie! (redukcja niepotrzebnych artroskopii 50% 5%)

Jeeli nie mona wykona MR Artro-TK (Cz. 90%; Sw. 96%) Opracowano na podstawie: Resnick D, et. al. Magnetic Resosnance Imaging in Orthopedic Sports Medicine

www.orthopaedicsone.com

-10- -11-

Uszkodzenie ACL w MR Objawy BEZPOREDNIE

Przerwanie cigoci wizada lub wizado niewidoczne (w swojej anatomicznej lokalizacji)

Faliste zarysy wizada Przemieszczenie fragmentw wizada

www.radiographics.rsna.org

Uszkodzenie ACL USG

Ptasznik et al., 1995 www.sciencedirect.com

ACL w USG nie jest widoczne

Podejrzenie uszkodzenia ACL na podstawie obecnoci krwiaka w bocznej czci dou midzykykciowego (w cigu 10 tygodni od urazu: PPV 100%, NPV 63%)

Wykluczenie zama towarzyszcych uszkodzeniu ACL

-10- -11-

Stuczenia koci zamania koci gbczastej (czuo 76%)

Powierzchnia obciania kykciabocznego k. udowej i tylna krawdk. kykcia bocznego k. piszczelowej

Obrzk/zamanie tylnej krawdzikykcia przyrodkowego k. piszczelowej

Obrzk przedniej czci kykcik. piszczelowej i udowej

Uszkodzenie ACL w MR Objawy POREDNIE


Kt ACL zerwanie < 45 (czuo 93-100%, swoisto 84-100%) Kt pomidzy lini Blumensaata i ACL (norma 1,6; zerwanie 26) Kt PCL (norma > 123, zerwanie < 109), przednie przemieszczenie

piszczeli

135 90

Mellado et. al. 2004; Murao et. al.1998


Kt ACL zerwanie < 45 (czuo 93-100%, swoisto 84-100%) Kt pomidzy lini Blumensaata i ACL (norma 1,6; zerwanie 26) Kt PCL (norma > 123, zerwanie < 109), przednie przemieszczenie

piszczeli

50

20

Mellado et. al. 2004; Murao et. al.1998

-12- -13-

Anatomia PCL Razem z ACL ley wewntrz stawu, poza jam stawow PRZYCZEP BLISZY

przyrodkowa cz wcicia midzykykciowego k. udowej PRZYCZEP DALSZY

tylna cz wyniosoci midzykykciowej k piszczelowej Dwa pczki:

przednio-boczny tylno-przyrodkowy



Triada ODonoghue:

1.Zerwanie ACL

2.Uszkodzenie rogu tylnego kotki przyrodkowej

3.Uszkodzenie MCL

ACL w urazach wielowizadowych

www.travmaorto.ru

-12- -13-

Uszkodzenie PCL w USG W USG widoczna tylna 1/3 PCL

Uszkodzenie PCL podejrzewamy na podstawie pogrubienia PCL > 6 mm

www.sciencedirect.com

Uszkodzenie PCL w RTG

Odwrcone zamanieSegonda

Zamanie awulsyjne kykcia przyrodkowego piszczeli w miejscu przyczepu MCL

Zamania awulsyjne guzowatoci piszczeli

Odwrcone zamanieSegonda

Uszkodzenie PCL Funkcja PCL:

ograniczanie tylnej translacji koci piszczelowej wzgldem koci udowej ograniczenie rotacji zewntrznej k. piszczelowej

PCL jest 2-4 razy mocniejsze od ACL Uraz przy upadku na kolano

lub uderzeniu w przedni powierzchni piszczeliOpracowano na podstawie: Resnick D, et. al. Magnetic Resosnance Imaging in Orthopedic Sports Medicine

www.eorthopod.com

-14- -15-

Anatomia Stabilizatory przyrodkowe i tylno-przyrodkowe

MCL (wizado poboczne piszczelowe)

Wizado skone tylne Wkna minia pboniastego

W. Winslowa


van Holsbeeck M.T. "Musculoskeletal Ultrasound"



Uszkodzenie PCL w MR Przerwanie cigoci wizada lub wizado niewidoczne

(w swojej anatomicznej lokalizacji) Faliste zarysy wizada Przemieszczenie fragmentw wizada

Czuo i Swoisto 100%Gross et. al. 1992

-14- -15-

Uszkodzenie MCL w USG Najwiksza rozdzielczo przestrzenna

Moliwo oceny dynamicznej (szeroko szpary stawowej przy kolawieniu) Stopie I < 5 mm Stopie II 6-10 mm Stopie III > 10 mm


Uszkodzenie MCL w RTG

Konieczne celem wykluczenia towarzyszcych zama

Uszkodzenie awulsyjne nadkykcia przyrodkowego koci udowej

Choroba Pellegrini-Stieda zwapnienia w blinie

www.radiopaedia.org

Uszkodzenie MCL Funkcja MCL:

ograniczanie kolawienia kolana

Uraz kolawicy + rotacja(gwnie urazy bezporednie)

Rzadko jako izolowany uraz Czsto wspistnieje z uszkodzeniem

kotek i wizade krzyowych


www.sportsmedicinelawrencevillenj.com

www.travmaorto.ru

Traida ODonoghue

-16- -1-

Anatomia Stabilizatory tylno-boczne kolana


Stabilizatory dynamiczne

Misie podkolanowy

Misie dwugowy uda

Gowa boczna m. brzuchatego ydki

Stabilizatory statyczne

LCL (wizado poboczne strzakowe)

Wizado ukowate

cigno m. podkolanowego i wizado podkolanowo-strzakowe



Uszkodzenie MCL w MR MR nie jest potrzebne przy izolowanych urazach MCL Wskazane w urazach III stopnia celem wykluczenia uszkodzenia ACL

Objawy: Zmiany w MCL Stuczenia kykci bocznych


-16- -1-

www. jbjs.org

Uszkodzenie LCL w RTG

Uszkodzenie awulsyjne gowy koci strzakowej

Uszkodzenie stabilizatorw tylno-bocznych

Funkcja stabilizatorw tylno-bocznych: ograniczanie szpotawienia i rotacji zewntrznej

Uraz szpotawicy(gwnie urazy bezporednie)

Bardzo rzadko jako izolowany uraz Czsto wspistnieje z uszkodzeniem

kotek i wizade krzyowych


www.louisvilleorthopedics.com


Anatomia Stabilizatory tylno-boczne kolana

LCL

cigno m. podkolanowego

-1- -1-

Wielokierunkowa niestabilno stawu kolanowego

Uszkodzenie 3 z 4 gwnych wizade stabilizujcych staw kolanowy Urazy wysokoenergetyczne (wypadki komunikacyjne) Urazy sportowe U otyych po bahych urazach

Klasyfikacja Struktury anatomiczne

KD I Jedno wizado krzyowe o zachowanej cigoci

KD II Oba wizada krzyowe zerwane, ww. poboczne zachowane

KD III (M lub L) Oba wizada krzyowe zerwane, jedno w. poboczne zerwane

KD IV Wszystkie cztery wizada zerwane

KD V Zwichnicie z towarzyszcym zamaniem kykcia

C = uszkodzenie ttnicy

N = uszkodzenie nerww

Uszkodzenie wizade tylno-bocznych w MR LCL czuo 94%, swoisto 100% Wizado podkolanowo-strzakowe czuo 69%, swoisto 68% Lepsze obrazowanie przy wykorzystaniu paszczyzn skonych

La Prade et. al. 2000

Uszkodzenie LCL w USG Najwiksza rozdzielczo przestrzenna

Moliwo oceny dynamicznej


-1- -1-

Uraz cigna m czworogowego

Podstawa rzepki

cignom. czworogowego

www.crawfordsportsmedicine.com

Czynniki ryzyka: Cukrzyca Niewydolno nerek RZS steroidoterapia

Mechanizm urazu - potknicie

Anatomia Aparat wyprostny

cigno m. czworogowego

Rzepka i jej troczki

Wizado waciwe rzepki

joelvanderlugt.wordpress.com

Najwaniejszy stabilizator przyrodkowy rzepkiWizado rzepkowo-udowe przyrodkowe



-10- -11-

Uszkodzenia kotek

Rubin D., Smithuis R., www. radiologyassistant.nl, 2005

www.abc.net.au

Uszkodzenia wizadowePodsumowanie

RTG wskazane zawsze (wykluczenie uszkodze kostnych)

USG dla oceny: wizade pobocznych aparatu wyprostnego weryfikacji stopnia uszkodzenia

(badanie dynamiczne)

MR dla oceny: wizade krzyowych (i pobocznych) Urazw wielowizadowych Wspistniejcych urazw kotek, stuczenia koci

Zwichnicie boczne rzepki

Uraz troczkw przyrodkowych

Obrzk szpiku: Przyrodkowa cz rzepki Boczna powierzchnia kykcia koci udowej

www.eorthopod.com

-10- -11-

Wizada kotkowo-udowe 93% kolan ma przynajmniej jedno, 50% ma dwa wizada Przy zerwaniu PCL mog stabilizowa wizado podczas gojenia si Mog by pomylone z wolnym ciaem wewntrzstawowym

lub wywinitym fragmentem kotki

W. Humphreya W. Wrisberga

MFC

LM

Anatomia kotek W przekrojach strzakowych:

MM - rg tylny wikszyLM - oba rogi takie same

Anatomia kotek Piercienie wknisto-chrzstne pogbiajce powierzchni stawow

koci piszczelowej Zwizane z koci piszczelow pasmami cznotkankowymi Ksztat: ( ) Szeroko w czci rodkowej ok. 11-12 mm

www.eorthopod.com

-12- -13-

Uszkodzenia kotek

Silne urazy skrtne kolanaCzsto bywa poczony z uszkodzeniami wizade i chrzstki stawowej kolan

Uszkodzenia o charakterze przecieniowym lub zwyrodnieniowym Do uszkodzenia kotki dochodzi w wyniku sumujcych si przecie, mikrourazw i zaburze chorobowych w strukturze morfologicznej kotki

Uszkodzenia podune i promienisteUszkodzenia poziome

Rubin D., Smithuis R., www. radiologyassistant.nl, 2005

kotka dyskowata 4,5-13% populacji Czciej kotka boczna 3 typy: cakowita, czciowa, Wrisberga Bardziej podatna na uszkodzenia


Wizado poprzeczne kolana czy przednie rogi kotek

-12- -13-

Kryteria rozpoznania uszkodzenia kotek w MR

Podwyszenie sygnau w sekwencjach PD zalenych ubytek musi dochodzi do wolnego brzegu kotki

na co najmniej dwch ssiednich warstwach

Nieprawidowy ksztat kotki

Czuo i swoisto 77-100% (spada do 57-69% przy uszkodzeniu ACL)

Jeeli masz wtpliwoci, nie rozpoznawaj uszkodzenia kotki! De Smet et. al. 1993

Uszkodzenia kotek w MRZOTY STANDARD W OBRAZOWANIU KOTEK

Badanie kliniczne: czuo 16-55%, swoisto 67-95%

MRI wpywa na postpowanie operacyjne przez wykrycie: zmian chrzstnych synovitis uszkodze wizadowych uszkodze typu rczki od wiadra torbieli okookotkowych

Wskazania w zalenoci od dowiadczenia ortopedy


Stopnie uszkodzenia kotek

1. Zmiany wczesne Pojedyncze okrge lub punktowate ognisko podwyszonego sygnau w obrbie kotki

2. Zmiany degeneracyjne bardziej nasilone Poziome linijne ognisko podwyszonego sygnau rozcigajce si od brzegu torebkowego, nie dochodzi do powierzchni stawowej (najczciej rg tylny kotki przyrodkowej)

3. Uszkodzenie chrzstki wknistejPasma podwyszonego sygnau komunikujce si z powierzchni stawow Pene lub czciowe uszkodzenie kotki

4. Rozkawakowanie kotki

IV

-14- -15-

Podune Poziome PromienisteLongitudinal Horizontal Radial

Rczki od wiadra Patowe Typu dzioba papugi Bucket handle Flap tear Parrot beak

Typy uszkodze kotek

PRZEMIESZCZENIE

Kryteria rozpoznania Torbiele okookotkowe

Wspistniej w 8% przypadkw Najczciej uszkodzenia poziome

Rozpoznanie wane dla planowania leczenia

Kryteria rozpoznania uszkodzenia kotek w USG

Hipoechogeniczny ubytek, nieprawidowy ksztat kotki Niestabilno w badaniu dynamicznym!

Jeeli masz wtpliwoci, nie rozpoznawaj uszkodzenia kotki!

Badanie dynamiczne

-14- -15-

Flipped meniscus

Objaw pustej kotki

Objaw podwjnej delty

Przemieszczone uszk. poduneNajczciej urazowe uszkodzenie MM

Uszkodzenie typu rczki od wiadra

www.radiologyassistant.nl

Objaw podwjnego PCL

Przemieszczone uszk. poduneNajczciej urazowe uszkodzenie MM

Uszkodzenie podune


Urazy wysokoenergetyczne

-16- -1-

Uszkodzenie promieniste Ostre lub degeneracyjne

Objaw przerwanej muszki


Objaw pustej kotki

Uszkodzenie patowe(flap tear)

www.kneeguru.co.uk

Przemieszczone Uszkodzenie poziome

Uszkodzenie poziome Najczciej na podou zmian degeneracyjnych

www.kneeguru.co.uk

Rg tylny MM

-16- -1-

Gdy nie mona wykona MR Artrografia TK czuo 92-100%, swoisto 88-98%

kotka pooperacyjna Wysoki sygna w MR moe utrzymywa si

nawet kilka lat po zabiegu! Dokadno MR w wykrywaniu nowych uszkodze 66-82%

Optymalna ocena w artro-MR lub artro-TK - dokadno 88-92%


Uszkodzenia skone i typu dzioba papugi

Przemieszczone uszkodzenie promieniste

stevewhitekneeclinic.com

-1-

Dzikuj za uwag

Uszkodzenia kotekPodsumowanie

RTG wskazane celem wykluczenia uszkodze kostnych

USG ma bardzo ograniczon przydatno: torbiele okookotkowe badanie dynamiczne

MR ZOTY STANDARD

Artro-MR kolano pooperacyjne

Artro TK gdy przeciwwskazania do MR

-1-

Bark

Dr Janusz Wieczorek

-11-

Klinika?

Bl barku Zachorowalno do 66%

Trzeci co do czstoci zesp blowy (po krgosupie szyjnym i ldwiowym)

4-6 dekada ycia, czciej kobiety

W USA 4 mln pacjentw roczniekoszt 7 mld $

1/2 pacjentw ma zaburzenia snu, 1/3 depresj, 1/3 traci prac

rdo: Mathieu J.C.M. Ruthen et al. MRI of the shoulder (US/MRI) 2012

Obrazowanie bolesnego barku

Janusz Wieczorek1Joanna Niemunis-Sawicka3

Piotr Palczewski1Edyta Rosiak1

Tomasz Jdral2Sawomir Struzik2

1. I Zakad Radiologii Klinicznej WUM w Warszawie2. Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii Narzdu Ruchu WUM w Warszawie3. Pracownia Rezonansu Magnetycznego, Nadmorskie Centrum Medyczne, Gdask

-12- -13-

Zespoy blowe barku

Przyczynywewntrzstawowe

i torebkowe

Przyczyny zewntrzstawowe

Artroza stawu ramienno-opatkowego

Urazy obrbka i torebki stawowej (niestabilno)

Zaciskajce zapalenie torebki stawowej bark zamroony

Zesp ciasnoty podbarkowejUszkodzenia stoka rotatorw

Zapalenie kaletki podbarkowej

Patologie cigna LHBB

Artroza stawu barkowo-obojczykowego

ant post

ant post

Anatomia


i torebkowe


www.primalpictures.com

Chrzstka stawowa

Obrbek stawowy

Torebka stawowa i wizada obrbkowo-ramienne

Minie stoka rotatorw

Kaletki stawu cigno gowy dugiejm. dwugowego (LHBB)

uk kruczo-barkowy

Bl barku


i torebkowe


Mathieu J.C.M. Ruthen et al. MRI of the shoulder (US/MRI) 2012

-12- -13-

Projekcja SOV

http://eorif.com/shoulder-xray

SSc

SSpISp

TMin

Projekcje RTG Uraz

3 projekcje! (AP, Y, osiowe) Zmiany zwyrodnieniowe

APosiowe

Zesp ciasnoty podbarkowejAPSOV (supraspinatus outlet view)


AP

Y

axial

Bl barku - diagnostyka


i torebkowe


RTG RTG


-14- -15-

Stan po urazie

Uszkodzenie Hill-Sachsa

Uszkodzenie bony-Bankart

Patologia wewntrzstawowa(stan po zwichniciu przednim)

Zwapnienia w stoku rotatorw

Zmiany zwyrodnieniowe w stawie barkowo-obojczykowym

Patologia pozastawowa (tendinopatia)

-14- -15-

Bl barku - klinika


ant post

Zesp ciasnoty podbarkowejUszkodzenia stoka rotatorw

Zapalenie kaletki podbarkowej

Artroza stawu barkowo-obojczykowego

Technika obrazowania: paszczyzny

Czoowa skona

Strzakowa skona

Osteosarcoma

-16- -1-

Stoek rotatorw anatomia USG

SSc

SSp ISp

SScLHBB

Stoek rotatorw anatomia MR

SSc

SSp

ISp

osiowa osiowa

czoowa skona

strzakowa skona

Stoek rotatorw anatomia MR

20-25 mm

SSc

SSc

SSp SSp

ISp

ISp

TMin TMin

LHBB

p. strzakowa skona p. strzakowa skona

-16- -1-

Zesp ciasnoty podbarkowejPatogeneza

Mechanizmy wewntrzne Mechanizmy zewntrzne

Pierwotne zmiany degeneracyjne (cigna SSp)

Pierwotny konflikt zewntrzny

z ukiem kruczo-barkowym

Niestabilno

Przerost mini

Zesp ciasnoty podbarkowejPatogeneza

Stoek rotatorwLHBB

M. naramienny

Zesp ciasnoty podbarkowej Bl przy odwiedzeniu ramienia,

nasilajcy si w nocy Pocztek zmian ok. 40 r.,

40% populacji po 60 r.

RNICOWANIE: Ucisk na szyjne korzenie nerwowe Zapalenie stawu barkowo-obojczykowego Zaciskajce zapalenie torebki stawowej Zapalenie kaletki podbarkowej (ch. reumatolidalne) Tendinitis

www.guildfordupperlimb.co.uk

Obrzk stoka Krwawienie/zapalenie kaletki podnbarkowej

Uszkodzenie niepenej gruboci stoka

Uszkodzenie penej gruboci stoka

Retrakcja i zanik

Artropatia

-1- -1-

Zesp ciasnoty podbarkowej

Mechanizmy zewntrzne

Artroza stawu barkowo-obojczykowego!







Os acromiale





Typy wyrostka barkowego wg. Morrisona i Biglianiego (projekcja SOV)

-1- -1-

Uszkodzenia stoka rotatorw Obrzk stoka

Krwawienie/zapalenie kaletki podbarkowej



Retrakcja i zanik

Artropatia

Leczenie zachowawcze/operacyjne

Leczenie operacyjne

+/- Leczenie operacyjne

Rola radiologa WANE PYTANIA!

Czy uszkodzenie niepenej, czy penej gruboci?

Jaki jest stopie retrakcji/zaniku minia?


Mechanizmy wewntrzne

Pierwotne zmiany degeneracyjne (cigna SSp)

> 6 mm

Zmiany degeneracyjne

Bez naderwania





Niestabilno stawu barkowo-obojczykowego!

ObojczykKoniec dalszy Wyrostek

barkowy

< 6 mm

-200- -201-

Uszkodzenia stoka rotatorw Obrzk stoka

Krwawienie/zapalenie kaletki podbarkowej



Retrakcja i zanik

Artropatia

Leczenie zachowawcze/operacyjne

Leczenie operacyjne

+/- Leczenie operacyjne

Rola radiologa WANE PYTANIA!

Czy uszkodzenie niepenej, czy penej gruboci?

Jaki jest stopie retrakcji/zaniku minia?

Konflikt podbarkowy badanie dynamiczne w USG

Wyrostek barkowy

Guzek Wikszy

k. ramiennej

cigno SSp

Wyrostek barkowy

Guzek Wikszy

k. ramiennej

cigno SSp

Obraz prawidowy

Konflikt podbarkowy

Zesp cieni podbarkowejdiagnostyka


RTG

USG

MR


-200- -201-

Uszkodzenia niepenej gruboci stoka

Odstawowe

Uszkodzenia niepenej gruboci stoka

Wg Ellmana

Stopie 1 < gruboci (do 3 mm)

Stopie 2 < gruboci (3-6 mm)

Stopie 3 > gruboci (> 6 mm)

Klasyfikacja uszkodze stoka rotatorw(Southern California Orthopedic Institute - SCOI)

Niepenej gruboci Penej gruboci

Odstawowe

Odkaletkowe

rdcigniste

M.B.Zlatkin MRI

2013-03-18 - Sylabus - Okladka

Documents

Transcript of 2013-03-18 - Sylabus - Okladka