1

IDEA FESTIWALUIdeą Festiwalu Teatru Nie-Złego jest prezentowanie teatrów, dobranych wedle kryte-rium oryginalności artystycznej, poszanowania teatralnego kunsztu, różnorodności języka przekazu i wymykania się obowiązującym modom.

Tegoroczna edycja ma formułę czterech festiwalowych weekendów w roku, co po-zwoli nam na zaprezentowanie czterech teatrów w szerszej niż pojedyncza odsłonie.

PROGRAM

Teatr Wierszalin z Supraśla

Teatr Na Woli z Warszawy

Teatr Provisorium z Lublina

Teatr ZAR z Wrocławia

2 czerwca (sobota)

17.00

19.00

20.30

Wierszalin. Reportaż o końcu świata

Spotkanie z Piotrem Tomaszukiem

koncert zespołu Tweenings i jam session

Scena Gadzickiego

Caffe Modjeska

Caffe Modjeska3 czerwca (niedziela)

19.00 Bóg Niżyński Scena na Nowym Świecie

21-22 kwietnia

Nasza klasa i Koziołek Matołek

15-16 września

Ewangelie dzieciństwa. Tryptyk

Bracia Karamazow i Ferdydurke

24-25 listopada

2

Głośny zespół teatralny założony w 1991 r. przez reżysera Piotra To-maszuka oraz grupę współpracujących z nim aktorów. Siedzibą te-atru jest miejscowość Supraśl pod Białymstokiem.

Fascynacja dziedzictwem kulturowym pogranicza europejskiej cywilizacji ukształtowały zarówno charakterystyczną estetykę tego teatru, jak i jego światopoglądową perspektywę. Oblicze teatru cechuje niezwykła prostota, spektakle nasycone są muzyką i śpiewem, drewniane rzeźby, figury i maski współistnieją z żywymi aktorami.

Historia Teatru Wierszalin

3

Wierszalin porównywany jest przez krytykę do takich światowych zjawisk teatralnych, jak Teatr Laboratorium Jerzego Grotowskiego czy Cricot 2 Ta-deusza Kantora. Zespół gościł na scenach Tokio, Chicago, Toronto, Londynu, Sydney, na Wystawie Światowej EXPO 2000 w Hanoverze, wielokrotnie wy-stępował w Niemczech, Włoszech i Szwajcarii, odniósł spektakularny sukces, występując w 2005 roku na scenie nowojorskiego Teatru La Mama.

Wierszalin jest trzykrotnym laureatem prestiżowej nagrody Fringe First, przy-znawanej na światowym festiwalu teatralnym w Edynburgu. W 1994 r. otrzy-mał z rąk Ministra Spraw Zagranicznych RP dyplom uznania za wybitne zasługi dla kultury polskiej na świecie, a w 1998 r. Nagrodę Krytyków Mię-dzynarodowego Instytutu Teatralnego (ITI) w uznaniu wartości wnoszonych do teatru światowego.

Od 2006 roku Teatr Wierszalin funkcjonuje jako wojewódzka samorządowa instytucja kultury, współprowadzona przez Ministerstwo Kultury i Dziedzic-twa Narodowego RP.

za: www.wierszalin.pl

4

Urodził się 17 czerwca 1961 r. Ukończył Wydział Reżyserii Lalkowej w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Białymstoku i Wydział Wiedzy o Teatrze Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. Pracę teatralną zaczynał w 1984 roku jako asystent reżysera w Bia-łostockim Teatrze Lalek. W 1986 roku zadebiutował przedstawieniem O medyku Feliksie wg Gustawa Morcinka.

Spektaklem, który przyniósł Tomaszukowi ogólnopolskie uznanie, był Turlajgroszek, wyreżyserowany w Teatrze Lalek i Aktora Miniatura w Gdańsku w 1990 roku. W pracy nad przedstawieniem pomagał Tomaszukowi dramaturg i krytyk teatralny Tadeusz Słobodzianek. Wte-dy właśnie ukształtował się zespół aktorski, z którym jeszcze w tym samym roku Tomaszuk i Słobodzianek założyli w podbiałostockim Su-praślu Towarzystwo Wierszalin-Teatr.

Tomaszuk i Słobodzianek nadali swemu teatrowi wyraźny profil arty-styczny – Wierszalin miał być teatrem lalkowo-aktorskim, mówiącym raczej do dorosłych niż do dzieci. Również miejsce jego powstania, wieś białostocka, z dala od centrów kulturalnych, na styku wpływów polskich i białoruskich, było znaczące dla repertuaru – teatr czerpał z legend, opowieści ludowych regionu, z czasem także całej Euro-py. Merlin. Inna historia Tadeusza Słobodzianka (1993) nawiązywał do cyklu arturiańskiego, Głup wg tekstu własnego Tomaszuka (1996) powstał z inspiracji opowieściami starych ludzi z okolic Supraśla, podstawą Ofiary Wilgefortis (2000) były średniowieczne hiszpańskie żywoty świętych. Tomaszuk w Wierszalinie wyreżyserował także spek-

Piotr Tomaszuk

6

takl z repertuarowego kanonu – Klątwę Stanisława Wyspiańskiego (1994), która przybrała kształt ludowego rapsodu (dramat Wyspiań-skiego w nowej wersji wystawił ponownie w 2008 roku). Powrócił do wątków opisywanych w Głupie w moralitecie Pasja Zabłudowska (1998). W transowym moralitecie o średniowiecznym rycerzu Świętym Edypie (2004) na motywach m.in. Biblii i powieści Thomasa Manna podejmował tematy związane z przeznaczeniem, ludzką rozpaczą i ciałem – zmysłowym i pięknym, grzesznym i przeklętym. O mrokach szaleństwa opowiadał w przejmującym autorskim widowisku Bóg Ni-żyński na motywach Dzienników legendarnego tancerza. Kolejnym przedstawieniem, które zdobyło ogromny rozgłos, był Wierszalin. Re-portaż o końcu świata (2007), odwołujący się jednocześnie do korzeni powstania teatru z Supraśla. Jego bohaterem był prorok Ilja Klimowicz, który w latach 30. XX wieku na Białostocczyźnie założył heretycką sektę i rozpoczął budowę Nowego Jeruzalem, zwanego Wierszalinem. Marat-Sade Petera Weissa (2008) to z kolei zapis wszechogarniającej ludzkiej rozpaczy w momencie przełomu. Dwa najnowsze spektakle Teatru Wierszalin to wyreżyserowane przez Tomaszuka w 2011 roku: Traktat o manekinach i Anatomia psa.

Tomaszuk wielokrotnie pracował w tradycyjnym teatrze, przede wszyst-kim na scenach lalkowych. W latach 2001-2003 był dyrektorem na-czelnym i artystycznym Teatru Lalek Banialuka w Bielsku-Białej. Od 2005 roku jest kierownikiem artystycznym warszawskiego Teatru Gu-liwer. Zrealizował m.in.: Cyrk Dekameron wg Giovanniego Boccaccia (2002, Teatr Lalek Banialuka w Bielsku-Białej), a na scenie warszaw-skiego Guliwera Olbrzyma Philippe’a Dorina (2003), Podróże Guli-wera wg Jonathana Swifta (2005), Stoi na stacji lokomotywa wg Ju-liana Tuwima (2006) oraz Jasia i Małgosię. Bajkę znaną – przepisaną (2009).

7

Tomaszuk, jako reżyser, myśli obrazami, sceniczna przestrzeń two-rzonych przez niego widowisk często nawiązuje do średniowiecz-nych form teatralnych – misterium i wywodzącego się zeń teatrzyku ludowego, dosadnego i poetyckiego zarazem. W swoich spektaklach posługuje się ludową poetyką, daleką jednak od folklorystycznego ki-czu. Tworzy spektakle surowe, wypełnione aktorstwem o ogromnej sile wyrazu. Opowiada w nich najczęściej proste historie podszyte metafi-zyką. Zajmują go kwestie fundamentalne, pyta o naturę miłości, winę, karę i odkupienie, o sens ludzkiego bytowania, w końcu o możliwość świętości.

za: www.culture.pl

8

REŻYSERIA: Piotr TomaszukSCENOGRAFIA: Ewelina PietrowiakMUZYKA: Piotr Nazaruk

OBSADA:CAR: Rafał Gąsowski OLGA D.: Katarzyna Siergiej

KREACJA ZBIOROWA:Ewa Gajewska / Paula Czarnecka Dariusz Matys Edyta Łukaszewicz-Lisowska / Katarzyna Grajlich Karol Smaczny

Premiera: 12 maja 2007 r.

Czas trwania: 1 godz. 30 min.

Wierszalin. Reportaż o końcu światawg Włodzimierza Pawluczuka

9

12

Wierszalin. Reportaż o końcu świata to przede wszystkim poruszająca historia, w kolejnych scenach rozwijająca przed widzem tragizm „bożych prostaczków” czy, jak pisze Pawluczuk, naprawiaczy świata, którzy nie chcąc pogrążać się w rezygnacji i bierności, skazali się na los odszczepieńców, maniaków, potę-pionych. […] Michel Foucault napisał, że „Szaleniec to prawda, pozbawiona odpowiedzialności”, ponieważ zawczasu mówi prawdę, widzi lepiej niż inni, ale nigdy nie jest wysłuchany. Pawluczuk i Tomaszuk oddali głos szaleńcom z Grzybowszczyzny. Warto wysłuchać ich opowieści.

Katarzyna Piętka, www.polskieradio.pl

Piotr Tomaszuk kreśli

ciągłą linię od szcze-rej wiary do bluźnierstwa.

W okolonej płotem z krzyży przestrzeni rozgrywa się dra-mat ludzi, którzy chcieli uwie-rzyć za bardzo.

Łukasz Gazur, „Dziennik Polski”

11

Książka Pawluczuka to świetny, barwny reportaż. Spektakl Tomaszuka „łapie” jej klimat – zapis czasów cudownych, kiedy w podlaskich wioskach objawiali się święci i prorocy. W supraskim teatrze wszystko to przybiera charakter po-etyckiego musicalu, rozpisanego na wiele głosów, pieśni, opowieści. […] Mie-szają się tu też nastroje: od religijnej ekstazy, śpiewów, powagi, po rubaszne żarty. A w tle szczypta autoironii, którą aktorzy mistrzowsko potrafią nasycić niemal każdą postać. […] Supraski spektakl jest jednym z tych, które chce się obejrzeć jeszcze raz, już w chwilę po wyjściu z teatru.

Monika Żmijewska, „Gazeta Wyborcza Białystok”

12

SCENARIUSZ I REŻYSERIA: Piotr TomaszukSCENOGRAFIA: Eva Farkašová i Ján ZavarskýMUZYKA: Piotr Nazaruk

OBSADA:WACŁAW NIŻYŃSKI: Rafał GąsowskiHISTERYCZKA ROMOLA: Katarzyna SiergiejKATATONIK OBDARZONY BASEM: Dariusz MatysESTRELLA: Ewa Gajewska / Paula CzarneckaNARCYZ NARCYZ: Miłosz Pietruski

Premiera: 29 września 2006 r.

Czas trwania: 1 godz. 30 min.

Bóg Niżyński

13

14

Spektakl jest przejmującym, suge-stywnym widowiskiem, miejscami bardzo malarskim, o pulsującym nerwowym rytmie – takim wła-śnie, jakim współczesnym wyda-wał się taniec Niżyńskiego. […] Tu wszystko ma swoje miejsce i sens: każdy gest, […] każdy pokłon, przesunięcie kotary, mu-śnięcie dzwonka, powtórzenie frazy po raz kolejny, znakomita muzyka Piotra Nazaruka (jedna z największych wartości spektaklu), wreszcie cała jego kompozycja

– od przygotowań do rytuału po sam finał. Tomaszuk i jego aktorzy mają talent do uwodzenia widza: wystarczy kilka słów, rytm, prosto-ta scenografii – i realia opowia-danej historii, jej koloryt – w tym przypadku klimat schyłku wieku i homoerotycznej Rosji – jest gotów.

Monika Żmijewska, „Gazeta Wyborcza Białystok”

15

Przedstawienie Tomaszuka […] to jeden z niewielu przykładów teatru inspirowanego wiarą. To paradoks, że w Polsce, kraju ma-nifestacyjnie katolickim, tak nie-wielu artystów ma odwagę podej-mować kwestie grzechu i świętości, wiary i zwątpienia, tak dużo jest natomiast bezmyślnego kiczu re-ligijnego. Bóg Niżyński jest na to skuteczną odtrutką.

Roman Pawłowski, „Gazeta Wyborcza”

16

Bóg Niżyński to opowieść o rozpięciu ekstremalnym, o człowieku rozdartym między świętością a potępieniem, pomiędzy miłością a nienawiścią, pomiędzy sztuką, która wyzwala, a chorobą, któ-ra jest najwyższą ceną, jaką wypadnie zapłacić za artystyczną wielkość. [...] O aktorach Tomaszuka można mówić w samych superlatywach. Rzadko się już dziś widzi aktorstwo tak prawdzi-we, ekstatyczne, niemal na granicy ekshibicjonizmu, nigdy jednak jej nie przekraczające.

Tomasz Mościcki, „Dziennik”