PROBLEM SAMOBÓJSTW W PSYCHIATRII

Samobójstwo jest aktem umyślnie zainicjowanym i przygotowanym przez osobę w pełni zorientowaną i antycypującą jego skutek (def. WHO)

W ciągu roku samobójstwo popełni prawdopodobnie milion ludzi na całym świecie!!!Co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia samobójstwo!!!Co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie życie!!!Samobójstwo należy do trzech najczęstszych przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku 15 do 35 lat!!!

Każde samobójstwo ma poważny wpływ na co najmniej sześć innych osób!!!Psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest niezmierny!!!

Do zamach samobójczego dochodzi, gdy jednostka odczuwa:- cierpienie spowodowane sytuacją w jakiej się znajduje- bezsilność wobec tej sytuacji- brak nadziei na jej zmianęJest to sposób rozwiązania problemu lub konfliktu, powodującego dotkliwe cierpienie, wobec którego osoba podejmująca działania samobójcze czuje się bezradna, bezsilna.Brak wiary w pozytywne rezultaty własnych wysiłków prowadzi do agresji skierowanej przeciwko sobie.

Akt samobójstwa kończy złożony proces psychiczny i, jeśli zdoła się go przerwać, osoba próbująca odebrać sobie życie może odstąpić od urzeczywistnienia wcześniej podjętego zamiaru.Tendencje samobójcze zwykle po jakimś czasie ustępują.Mogą powracać, ale mogą też ustąpić bezpowrotnie dzięki odpowiedniemu leczeniu lub zmianie sytuacji lub postawy życiowej pacjenta.

Czynniki ryzyka związane z podatnością na samobójstwo:1. Samobójstwo w rodzinie2. Nadużywanie alkoholu i innych substancji psychoaktywnych3. Zaburzenia osobowości4. Przewlekła choroba somatyczna5. Izolacja małżeńska

6. Utrata rodzica przed 11 rokiem życia7. Przemoc fizyczna i seksualna w dzieciństwie8. Poczucie beznadziejności.9. Niskie poczucie własnej wartości10. Niemieszkanie z niepełnoletnimi dziećmi

Czynniki ryzyka samobójstwa działające jako czynniki wyzwalające to:1. Epizod depresji2. Ostre zatrucie substancja psychoaktywną3. Kryzys społeczny4. Kryzys finansowy5. Kryzys rodzinny6. Wzorowanie się na przykładzie innych osób

Prawdopodobieństwo zrealizowania tendencji samobójczych zwiększa się, gdy:A) Pacjent jest w stanie psychotycznymB) Narkotyzuje sięC) Nadużywa alkoholu

,,samobójstwo jest dla psychiatry podobnym problemem jak rak dla internisty- psychiatra może podjąć optymalne postepowanie, a pomimo to pacjent może umrzeć z powodu samobójstwa” (Sudak 2009)

Wśród pacjentów z zaburzeniami psychicznymi samobójstwo zdarza się 12 razy częściej niż w populacji ogólnej.Na skutek samobójstwa umiera ok. 15-20% osób z zaburzeniami dwubiegunowymi.

10-15% z innymi zaburzeniami nastroju0k. 10% chorych na schizofrenię

Ciężki stan psychiczny (psychoza, głęboka depresja) wymagających zwykle leczenia szpitalnego, podnosi ryzyko samobójstwa 5-10 krotnie.Stany lżejsze, nadające się do leczenia ambulatoryjnego, podnoszą ryzyko samobójstwa 3-4 krotnie.Ok. 15% pacjentów próbuje popełnić samobójstwo w trakcie leczenia psychiatrycznego, najczęściej w pierwszym tygodniu po przyjęciu do szpitala oraz w ciągu pierwszych3-5 lat od rozpoznania zaburzeń psychicznych.Próby samobójcze bywają podejmowane na terenie szpitala, często zdarzają się podczas przepustek oraz po samowolnym oddaleniu się, a także w ciągu pierwszych trzech miesięcy po wypisaniu ze szpitala psychiatrycznego.

Ryzyko dokonania samobójstwa jest większe u pacjentów często korzystających z usług centrum interwencji kryzysowych; dotyczy to zwłaszcza osób z zaburzeniami afektywnymi oraz uzależnionych od substancji psychoaktywnych.

Depresja jest najczęstszym rozpoznaniem w przypadku samobójstwa dokonanego!!!

Co jest charakterystyczne dla osób z problemem alkoholowym popełniających samobójstwo?- zaczęli pić w bardzo młodym wieku- pili alkohol przez długi czas- pili w dużych ilościach- ich stan zdrowia fizycznego był zły

- czuli się przygnębieni- mieli burzliwe i nieuporządkowane życie osobiste- niedawno doznali poważnej straty w relacjach interpersonalnych

takiej, jak np. rozstanie ze współmałżonkiem i/lub rodziną, rozwód lub śmierć bliskiej osoby

- źle sobie radzili w pracy

Obecność u kogoś zarówno alkoholizmu jak i depresji ogromnie zwiększa ryzyko samobójstwa tej osoby.

W przybliżeniu 10% chorych na schizofrenię popełnia w końcu samobójstwo.Ryzyko samobójstwa jest u chorych na schizofrenię większe, jeśli są:- młodymi, bezrobotnymi mężczyznami stanu wolnego

- we wczesnej fazie choroby- przygnębieni, w bardzo obniżonym nastroju- skłonni do częstych nawrotów choroby- bardzo wykształceni- paranoidalni (podejrzliwi)

Prawdopodobieństwo popełnienia samobójstwa przez chorych na schizofrenię jest większe w następujących okresach:- w początkowym stadium choroby, kiedy są zagubieni i/lub w stanie

pomieszania- w początkowym okresie powrotu do zdrowia, kiedy zewnętrznie

objawy już ustępują, ale chorzy wewnętrznie czują się słabi- w początkowym okresie nawrotu choroby, kiedy mimo poczucia, ze

przezwyciężyli swój problem, objawy jednak powracają- wkrótce po wypisie ze szpitala

Samobójstwo popełnia więcej mężczyzn niż kobiet, ale więcej kobiet podejmuje próby samobójcze!Najwyższe wskaźniki samobójstw notuje się w dwóch okresach życia:- u ludzi młodych (15-35 lat)- w wieku podeszłym ( ponad 75 lat)!Ryzyko samobójstwa jest wyższe w przypadku osób rozwiedzionych, owdowiałych i stanu wolnego niż pozostających w związku małżeńskim. Jeszcze większe skłonności samobójcze maja osoby będące w separacji lub mieszkające samotnie.Ponadprzeciętne wskaźniki samobójstw stwierdza się w przypadku lekarzy, weterynarzy, farmaceutów, chemików, farmerów.Stwierdzono, że z samobójstwem ma związek utrata pracy, a nie status osoby bezrobotnej.Ludzie, którzy przeprowadzili się ze wsi do miasta, albo przenieśli się w inny region lub wyemigrowali do innego kraju maja większe skłonności samobójcze.

Łatwy dostęp do metody popełnienia samobójstwa jest ważnym czynnikiem, od którego zależy, czy dana osoba popełni samobójstwo, czy nie. Ograniczenie dostępności środków umożliwiających popełnienie samobójstwa jest skuteczną strategia zapobiegania samobójstwom.W niewielkim procencie samobójstwo popełnia wrażliwa dorastająca młodzież, która pod wpływem zetknięcia się z samobójstwem w życiu rzeczywistym lub środkach masowego przekazu podejmuje zachowania samobójcze.

Psychikę pacjentów o skłonnościach samobójczych charakteryzują szczególnie trzy cechy:I AmbiwalencjaII ImpulsywnośćIII Sztywność

Jakie są myśli ludzi o tendencjach samobójczych?,,żałuję, że nie umarłem”,,nic nie mogę zrobić”,,już więcej tego nie wytrzymam”,,do niczego się nie nadaję i jestem tylko ciężarem”,, beze mnie będzie im lepiej’

Jakie są uczucia ludzi z tendencjami samobójczymi?- smutek, przygnębienie- osamotnienie- poczucie bezradności- beznadziejność- poczucie bezwartościowości

Ryzyko samobójstwa małeTen ktoś ma jakieś myśli samobójcze, np. ,,już dłużej nie mogę” czy ,,żałuję, że nie umarłem”, ale jeszcze niczego nie planowałaRyzyko samobójstwa średnieTen ktoś ma myśli i plany samobójcze, ale nie planuje samobójstwa natychmiastRyzyko samobójstwa dużeOsoba ta ma określony plan, ma środki (metodę) jego realizacji, i planuje zrobić to natychmiast

Co należy zrobić?1. Wysłuchać, okazywać zrozumienie, zachować spokój2. Wspierać i okazywać, że nam zależy, że nas to obchodzi3. Traktować sytuacje poważnie i ocenić stopień ryzyka

4. Zapytać o poprzednie próby samobójcze5. Zbadać jakie są inne możliwości- poza samobójstwem6. Zapytać o plan samobójstwa7. Grać na zwłokę, starać się zyskać na czasie- zawrzeć kontrakt8. Zorientować się, skąd jeszcze można uzyskać pomoc9. Zabrać lub usunąć poza zasięg tej osoby środki niezbędne do popełnienia samobójstwa10. Podjąć działanie, powiedzieć innym, wezwać pomoc11. Jeśli ryzyko jest duże zostać z tą osobą12. Zastosować przymus bezpośredni (w ostateczności)

Czego nie należy robić?1. Zignorować sytuację2. Być wstrząśniętym, zażenowanym, lub wpadać w panikę

3. mówić, że wszystko będzie dobrze4. prowokować, mówiąc tej osobie ,,proszę bardzo, niech pan(i) to zrobi”5. Przedstawiać jej problem jako banalny6. Dawać fałszywe gwarancje7. Zobowiązać się do zachowania tajemnicy8. Zostawić tę osobę samą.

Słuchaj w ciepły sposób!Traktuj z szacunkiem!Wczuwaj się w emocje!Troszcz się z przekonaniem!

Samobójstwo- fikcja i fakty

FIKCJA!!!1. Ludzie, którzy mówią o samobójstwie, nie popełniają

samobójstwa2. Osoby o skłonnościach samobójczych są absolutnie

zdecydowane, żeby umrzeć3. Samobójstwo zdarza się bez ostrzeżenia4. Poprawa po kryzysie oznacza, że nie ma już ryzyka5. Większości samobójstwom nie da się zapobiec6. Skoro ktoś miał kiedyś skłonności samobójcze, będzie je miał zawsze

FAKTY!!!1. Większość osób, które odebrały sobie życie, wcześniej

wyraźnie sygnalizowała swój zamiar2. Większość osób o skłonnościach samobójczych jest

ambiwalentna3. Osoby o skłonnościach samobójczych często dają wiele

sygnałów4. Wiele samobójstw następuje po okresie poprawy, kiedy

człowiek ma energie i siłę woli, by myśli pełne rozpaczy zamienić w destrukcyjne działanie

5. Większości samobójstwom da się zapobiec6. Myśli samobójcze mogą powracać, ale nigdy nie są one

trwałe, a u niektórych osób mogą już nigdy nie wystąpić

Schemat postepowania wobec osób, które podjęły próbę samobójczą

1. Opatrzenie ran i urazów2. Zastosować w razie potrzeby wszelkie środki zapobiegawcze,

ograniczające możliwość ponownych prób samobójczych:- stała obserwacja- unieruchomienie- podanie zleconych przez lekarza leków uspokajających- usunięcie wszelkich możliwych przedmiotów potencjalnie przydatnych do działań samobójczych

3. W organizowaniu psychicznego i życiowego wsparcia dla pacjenta należy uwzględnić ewentualną pomoc rodziny i przyjaciół

4. Jeśli pacjent korzysta z psychoterapii, należy (po uzyskaniu jego zgody) poinformować jego terapeutę o stanie chorego i konieczności uwzględnienia próby samobójczej w dalszym leczeniu.

Samobójstwu można zapobiec!!!