10 lat województwa podkarpackiego w UErpo2007-2013.podkarpackie.pl/pliki/file/Ewaluacja/Badania...

10 lat województwa podkarpackiego w UE

– ocena wykorzystania funduszy europejskich

w rozwoju regionu

Badanie ewaluacyjne pn. 10 lat województwa podkarpackiego w UE – ocena wykorzystania funduszy europejskich w rozwoju regionu

Projekt finansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013

2

RAPORT KOŃCOWY

Zamawiający:

Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego

al. Łukasza Cieplińskiego 4

35-010 Rzeszów

www.umwp.podkarpackie.pl

Wykonawca:

Badanie ewaluacyjne pt.

10 lat województwa podkarpackiego w UE

– ocena wykorzystania funduszy europejskich w rozwoju

regionu

Zachodniopomorska Pracownia Badawcza Marta Rzeczkowska-Owczarek

ul. Salamandry 4 72-003 Dobra

Zachodniopomorska Grupa Doradcza Sp. z o.o. al. Powstańców Wielkopolskich 33

70-111 Szczecin



3

1 STRESZCZENIE……………………………………………………………………………………………………………………………………6

2 SUMMARY ............................................................................................................................................. 11

3 WPROWADZENIE .................................................................................................................................. 16

4 METODOLOGIA ..................................................................................................................................... 18

5 WYNIKI BADANIA .................................................................................................................................. 21

5.1 Charakterystyka programów i Inicjatyw Wspólnotowych wspartych środkami UE realizowanych

na terenie województwa podkarpackiego ................................................................................................ 21

5.1.1 Okres przedakcesyjny (2000 - 2003) .................................................................................... 21

5.1.2 Perspektywa 2004-2006 ....................................................................................................... 26

5.1.3 Perspektywa 2007-2013 ....................................................................................................... 35

5.2 Dotychczasowe wykorzystanie środków finansowych przez gminy i powiaty województwa

podkarpackiego (RPO WP, POKL, PROW).................................................................................................. 55

5.2.1 Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego 2007-2013 ..................... 55

5.2.2 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 .............................................................. 81

5.2.3 Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013 ................................................................... 90

5.3 Analiza wpływu funduszy unijnych na gospodarczy rozwój regionu ............................................ 92

5.4 Analiza wpływu funduszy unijnych na społeczny rozwój regionu .............................................. 131

5.5 Ocena trafności i skuteczności wykorzystania wsparcia w ramach funduszy UE ....................... 166

5.6 Ocena inwestycji wdrożonych dzięki wsparciu finansowemu UE w opinii publicznej ............... 174

5.7 Wskazanie nowych możliwości wykorzystania funduszy unijnych w perspektywie finansowej

2014-2020 ............................................................................................................................................... 193

5.7.1 Krajowe programy operacyjne ........................................................................................... 194

5.7.2 Programy europejskiej współpracy terytorialnej ............................................................... 195

5.7.3 Regionalne programy operacyjne ...................................................................................... 196

6 STUDIUM PRZYPADKU ........................................................................................................................ 200

6.1 Gmina miejska Rzeszów .............................................................................................................. 200

6.2 Gmina miejska Stalowa Wola ..................................................................................................... 205

7 TABELA WNIOSKÓW I REKOMENDACJI ............................................................................................... 210

8 ZAŁĄCZNIK 1 ........................................................................................................................................ 218

9 ZAŁĄCZNIK 2 ........................................................................................................................................ 228

SPIS TREŚCI



4

ARiMR Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

BDL Bank Danych Lokalnych GUS

B+R Badania i rozwój

CATI Computer assisted telephone interview (ankieta telefoniczna)

EFR Europejski Fundusz Rolny

EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

EFRROW Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Obszarów Wiejskich

EFS Europejski Fundusz Społeczny

EPC Ekwiwalent pełnego czasu pracy

EWT Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej 2007-2013

FMP Fundusz Małych Projektów

GDDKiA Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad

GUS Główny Urząd Statystyczny

HDI Human Development Index (wskaźnik rozwoju społecznego)

IDI Individual In-depth interview (indywidualny wywiad pogłębiony)

ISPA Instrument for Structural Policies for Pre-Accesion Program (Przedakcesyjny

Instrument Polityki Strukturalnej)

IZ Instytucja Zarządzająca

KSI SIMIK Krajowy System Informatyczny System Informatyczny Monitoringu i Kontroli

KSU Krajowy System Usług

LGD Lokalna Grupa Działania

LGR Lokalna Grupa Rybacka

LHDI Local Human Development Index (wskaźnik rozwoju społeczności lokalnej)

MIiR Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju

MŚP Małe i średnie przedsiębiorstwa

NSRO Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia

OZE Odnawialne źródła energii

PHARE Poland and Hungary: Assistance for Restructuring their Economies (Pomoc dla

Restrukturyzacji Gospodarek Polski i Węgier

PKB Produkt krajowy brutto

POIG Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007-2013

POIŚ Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007-2013

POKL Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013

POPC Program Operacyjny Polska Cyfrowa

PO RYBY Program Zrównoważony Rozwój Sektora Rybołówstwa i Nadbrzeżnych Obszarów

Rybackich 2007-2013

PO WER Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020

PPS Purchasing power standard (parytet siły nabywszej)

WYKAZ SKRÓTÓW



5

PROW Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013

PUW Podkarpacki Urząd Wojewódzki w Rzeszowie

RPO WP Regionalny program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013

SAPARD Special Accession Programme for Agriculture and Rural Development (Przedakcesyjny

Instrument Wsparcia dla Rolnictwa i Obszarów Wiejskich)

SPO ROL Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora

żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006

SPO RPR Sektorowy Program Operacyjny Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb 2004-2006

SPO RZL Program Sektorowy Rozwoju Zasobów Ludzkich

SPOT Sektorowy program Operacyjny Transport 2004-2006

SRP System Rozliczeń Projektów

SRWP Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego

TMR Taksonomiczny miernik rozwoju

UE Unia Europejska

US Urząd Statystyczny w Rzeszowie

UMWP Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie

WFOŚIGW Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie

WUP Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie

ZPORR Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego



6

1 STRESZCZENIE

Niniejszy raport jest wynikiem badania ewaluacyjnego przeprowadzonego w okresie od 13 maja do

16 września 2014 roku na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego.

Głównym celem ewaluacji było podsumowanie wsparcia, jakie otrzymało województwo

podkarpackie w ramach funduszy Unii Europejskiej i Inicjatyw Wspólnotowych – określenie jego

wpływu na społeczny i gospodarczy rozwój regionu oraz wskazanie obszarów, które wymagają

dalszego inwestowania w nowej perspektywie finansowej 2014-2020.

Przeprowadzone badania i analizy wskazują na wyraźny postęp społeczno-gospodarczy regionu, który

został poczyniony w ciągu ostatnich 10 lat. Wykorzystanie środków z funduszy UE uruchomiło

w województwie mechanizmy prorozwojowe. Produkt Krajowy Brutto dla regionu wzrósł od 2003 do

2011 roku o 23 903 mln zł (do 57 028 mln zł). Ważnym czynnikiem tego wzrostu jest silna stymulacja

rozwoju podkarpackiego przemysłu.

Rzeszów, Mielec i Dębica są bardzo ważnymi ośrodkami przemysłowymi (głównie z branży lotniczej

i chemicznej) nie tylko w skali regionu, ale także w kraju. Są objęte obszarem specjalnych stref

ekonomicznych, a ich rozwój napędzany jest przez kładzenie nacisku na innowacyjność

przedsiębiorstw. W okresie dwóch perspektyw finansowych programów UE (2004-2006 i 2007-2013)

w zakresie tematycznym badania, rozwój, innowacje zrealizowano w województwie podkarpackim

299 projektów za łączną wartość 5 915 135 849 zł. Inwestycje te w 44% sfinansowano ze środków

Unii Europejskiej. Wynikiem tych działań jest bardzo dynamiczny rozwój B+R w regionie. W okresie

2004-2013 województwo podkarpackie odnotowało największy w skali kraju wzrost odsetka osób

zatrudnionych w tym sektorze.

Wartości wskaźników ekonomicznych ukazują województwo podkarpackie jako bardzo słabo

rozwinięte w zakresie przedsiębiorczości. W kończącej się perspektywie finansowej sektor MŚP został

wsparty przez fundusze UE głównie dzięki instrumentom dostępnym w Regionalnym Programie

Operacyjnym Województwa Podkarpackiego i Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki. W wyniku

udziału w projektach POKL zostało założonych blisko 14 tys. nowych działalności gospodarczych.

Z kolei w ramach RPO WP zakontraktowano 1028 projektów, których tematem był rozwój firm.

W perspektywie finansowej 2004-2006 najważniejszymi programami dla wsparcia przedsiębiorstw

były Sektorowy Program Operacyjny Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw (713 projektów)

i Zintegrowany Program Rozwoju Regionalnego (369 projektów). Ogólnie w kategorii tematycznej

rozwój firm (w ramach wszystkich funduszy) zrealizowano w regionie 3803 inwestycje o łącznej

wartości 3 011 057 079 zł (1 426 874 800 dofinansowania z UE).

Pod względem rolnictwa województwo podkarpackie również nie należy do wiodących regionów

Polski (co wynika głównie z jego położenia geograficznego). Stanowi ono jednak istotny element

gospodarki regionu, o czym świadczy stosunkowo duży odsetek osób zatrudnionych w sektorze

gospodarki związanym bezpośrednio z produkcją rolną. Według danych BAEL GUS za rok 2013,

w tym sektorze pracuje 143 000 osób. Jest to szóste miejsce w skali kraju. Relatywnie wysokie

zatrudnienie w rolnictwie w połączeniu z ilością użytków rolnych nie przekłada się jednak na znaczącą

pozycję podkarpackiego rolnictwa na tle kraju. Stanowi ono poniżej 2,5 procent produkcji krajowej,



7

co daje 15 pozycję w rankingu województw. Z kolei pod względem liczby gospodarstw ekologicznych,

podkarpackie jest jednym z wiodących w Polsce. W latach 2010 i 2011 zajmowało 2 pozycję, zaraz za

województwem małopolskim. Ważnym motorem zmian w zakresie modernizacji i restrukturyzacji

sektora rolnego w województwie podkarpackim są programy UE. W perspektywie finansowej 2004-

2006 w ramach SPO Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów

Wiejskich zrealizowano 1300 inwestycji, których beneficjentami byli rolnicy. Łączna wartość tego

wsparcia to 159 891 206 zł (55 770 904 zł dofinansowania UE). Z kolei w perspektywie 2007-2013

(Program Rozwoju Obszarów Wiejskich) z Działania Modernizacja gospodarstw rolnych zawarto 2330

umów, w ramach których wypłacono 255 075 907 zł wsparcia. Rozwój sektora rolnego - wsparty

realizacją wspomnianych inwestycji, w znaczącym stopniu przyczynił się do wzrostu jakości życia

i zamożności rodzin utrzymujących się z działalności rolniczej.

Obszarem najsilniej wspartym przez fundusze UE pod względem wartości finansowej inwestycji jest

infrastruktura komunikacyjna. Od 2004 roku zrealizowano na terenie województwa podkarpackiego

287 projektów za łączną wartość 20 593 214 567 zł (w tym 12 144 614 586 dofinansowania z UE).

Łączna długość dróg publicznych województwa podkarpackiego wyniosła w 2012 roku 19 225,1 km.

Od 2004 wartość ta wzrosła o 1 113 km (o 6%). Programami, które miały największy wpływ na rozwój

infrastruktury komunikacyjnej regionu są RPO WP, ZPORR i POIŚ. Dzięki wsparciu z Programu

Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko w regionie rozpoczęto budowę pierwszych w regionie dróg

szybkiego ruchu (autostrada A4 i droga ekspresowa S19). W ramach ZPORR i RPO WP zbudowano lub

wyremontowano łącznie około 1 375 km dróg publicznych. Niezwykle ważnymi dla transportu

w Podkarpackiem są inwestycje poczynione na rozbudowę portu lotniczego Rzeszów-Jasionka. Port

jest Beneficjentem 14 projektów z dziedziny transportu. Ich łączna wartość to przeszło 395 mln zł.

Zrealizowane inwestycje miały niebagatelny wpływ na fakt, że w okresie 2004-2012 lotniczy ruch

pasażerski zwiększył się w województwie podkarpackim ponad siedmiokrotnie.

Ostatnie 10 lat przyniosło wzrost infrastruktury energetycznej w Polsce. Polepszenie statusu

energetycznego dotyczyło także województwa podkarpackiego – ilość energii zainstalowanej

i osiąganej wzrosła o 7%. W porównaniu do jednostek terytorialnych o podobnej liczbie ludności

podkarpackie nadal osiąga średnie wyniki i daleko mu jeszcze do prężnie rozwijającego się

energetycznie województwa pomorskiego. W 2005 roku udział konwencjonalnych elektrowni

cieplnych w procesie produkcji energii elektrycznej wynosił 94%, pozostałą część nieco ponad 5%

pozyskiwano z elektrowni wodnych i na paliwa odnawialne. W 2012 odsetek energii odnawialnej

w produkcji energii elektrycznej w Podkarpackiem wynosił już 12,9%. Mimo tej pozytywnej tendencji,

na tle kraju poziom wykorzystania alternatywnych źródeł energii w podkarpackim jawi się jako

średni. W celu poprawy sytuacji energetycznej regionu w ramach RPO WP, POIŚ i PROW zrealizowano

255 projektów za niemal 1 810 mln zł. Zdecydowana większość z nich miała charakter

termomodernizacji obiektów infrastruktury publicznej.

Inwestowanie w zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii ma również duże znaczenie

dla ochrony środowiska naturalnego, które jest ogromnym bogactwem Podkarpacia. Obszar

województwa podkarpackiego zawiera unikatowe przyrodniczo i krajobrazowo tereny, wartościowe

w skali Polski i Europy. Według danych GUS na rok 2012 obszary chronione zajmują 797 639 ha, co

stanowi blisko połowę jego powierzchni. Wynik ten sprawia, że pod względem wielkości cennych

przyrodniczo terenów jest czwartym województwem w Polsce. Przynależność do krajów Unii

Europejskiej nakłada na kraje członkowskie obowiązek dostosowania się do wymogów



8

środowiskowych Wspólnoty. W latach 2004-2013 zrealizowano w województwie podkarpackim 711

projektów z zakresu tematycznego ochrona środowiska i pokrewnych (np. gospodarka odpadami). Ich

łączna wartość to 3 514 209 260 zł (1 964 343 318 zł dofinansowania ze środków UE). Programami,

z których wsparto największą liczbę inwestycji w tym zakresie są PROW, ZPORR i RPO WP.

Obszarem życia społeczno-gospodarczego mieszkańców Podkarpacia, który pomimo dużych

nakładów finansowych ze środków UE nadal wymaga wsparcia, jest rynek pracy. W roku 2013 stopa

bezrobocia w regionie wyniosła 16,4%. W stosunku do roku 2004 wartość tego wskaźnika spadła

jedynie o 2,7 pp. Tylko w województwie podlaskim bezrobocie spada wolniej. Trudności w zdobyciu

pracy napotykają znacznie częściej kobiety, niż mężczyźni. Istotną barierą w podejmowaniu

zatrudnienia przez kobiety są trudności w godzeniu życia prywatnego i zawodowego. O złym stanie

podkarpackiego rynku pracy świadczą nie tylko wartości wskaźników makroekonomicznych, ale

również opinie mieszkańców regionu. Ankieta przeprowadzona na potrzeby niniejszej ewaluacji

wskazuje, że mieszkańcy województwa podkarpackiego w niskim stopniu odczuwają wzrost

satysfakcji z pracy w ciągu ostatnich 10 lat. Z kolei często wskazują na rynek pracy, jako na obszar

niewystarczającego wsparcia przez fundusze Unii Europejskiej. W zakresie tematycznym praca

i integracja społeczna zrealizowano w województwie podkarpackim 1 628 projektów za łączną

wartość 2 345 771 013 zł (1 877 865 878 zł dofinansowania z UE). Zdecydowana większość z nich

(1 270) to inwestycje z POKL. 13 771 uczestników projektów POKL (60%), w których mierzony był

wskaźnik efektywności zatrudnienia (Działania 6.1, 7.2, 8.1) podjęło pracę. Jest to wynik przeciętny

w skali kraju. Z kolei w ramach RPO WP do końca 2013 roku utworzono 3 152 miejsc pracy.

Jednym z typów przedsięwzięć o długofalowych skutkach dla rynku pracy jest wsparcie edukacji

i dążenie do podnoszenia jakości kształcenia. Oddziaływanie funduszy europejskich jest w tym

zakresie wielotorowe. Istotne są tu zarówno projekty skierowane na polepszenie infrastruktury

oświatowej (RPO WP, PROW), jak i projekty edukacyjne (realizowane w ramach POKL), czy

stypendialne (ZPORR). W województwie podkarpackim w zakresie tematycznym nauka i edukacja

zrealizowano 1 563 projektów za łączną kwotę 1 934 739 007 zł (1 419 780 521 zł dofinansowania

z UE). Ich efektem jest wyremontowanie i zmodernizowanie budynków dydaktycznych oraz wzrost

dostępności edukacji. Szczególnym sukcesem w tym zakresie jest znaczące zwiększenie dostępności

przedszkoli. Na wzrost jakości kształcenia w wyniku wsparcia funduszami UE bardzo często

wskazywali także respondenci ankiety telefonicznej (mieszkańcy regionu).

Poza obiektami oświatowymi, w ramach wsparcia rozwoju infrastruktury publicznej w województwie

podkarpackim, dofinansowano również szereg projektów dotyczących infrastruktury społecznej,

kulturalnej, sportowej i służby zdrowia. W ramach wsparcia z funduszy UE zrealizowano 1 368

projektów służących poprawie stanu infrastruktury publicznej. Łączne nakłady na ten cel wyniosły

w Podkarpackiem 2 307 067 477 zł (1 365 522 941 zł dofinansowania z UE). Najwięcej inwestycji

zrealizowano w ramach PROW, RPO WP i ZPORR. Efekty tego wsparcia są znaczące. Podkarpackie

charakteryzuje się bardzo wysoką dostępnością placówek kulturalnych (3. miejsce w kraju)

i sportowo-rekreacyjnych (1. miejsce). Z kolei bardzo złe wyniki odnotowuje się w zakresie

dostępności infrastruktury opieki zdrowotnej. Podkarpackie ma najwyższy wskaźnik liczby ludności

przypadającej na jeden szpital. Należy jednak zauważyć, że dystans dzielący województwo od reszty

kraju w tym zakresie szybko się zmniejsza. W ciągu 10 lat obecności Polski w UE region odnotował

największy w skali Polski wzrost dostępności szpitali. Również stosunek liczby lekarzy do liczby

pacjentów ulegnie poprawie. Na Uniwersytecie Rzeszowskim powstanie lekarski kierunek studiów,



9

dla jego potrzeb w Rzeszowie zostanie wybudowany „Zakład Nauk o człowieku”. Budowa ta będzie

dofinansowana z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego.

W związku z tym że, celem wsparcia oferowanego w ramach funduszy UE jest zwiększenie spójności

regionów pod względem rozwoju społecznego i gospodarczego, ważne jest, by środki finansowe

trafiały głównie na obszary faktycznie tego potrzebujące. W województwie podkarpackim są nimi

głównie obszary wiejskie. Wartości wskaźników makroekonomicznych wskazują na istnienie dużej

dysproporcji pomiędzy rozwojem miast i wsi. Zmniejszaniu tych różnic w szczególnym stopniu

dedykowane były Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora

żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, a także Program Rozwoju Obszarów Wiejskich.

W ramach tych programów zrealizowano 4 502 projekty za łączną kwotę 1 729 299 509 zł

(892 093 600 zł dofinansowania z UE). Wsparcie udzielone na obszarach wiejskich jest szczególnie

widoczne w zakresie infrastruktury technicznej i infrastruktury publicznej. Znacznej poprawie uległa

gospodarka wodno-kanalizacyjna oraz stan dróg. Natomiast obszarami, które nadal potrzebują

pomocy są zwiększenie działalności pozarolniczej mieszkańców wsi, obniżenie średniego wieku osób

zajmujących się rolnictwem i powstrzymanie emigracji młodych, dobrze wykształconych ludzi do

dużych miast. Ważnym problemem, na który zwrócili uwagę respondenci wywiadów zrealizowanych

na potrzeby ewaluacji, jest niska aktywność społeczna mieszkańców obszarów wiejskich. Na wsiach

brakuje liderów, którzy wykażą się inicjatywą i zapoczątkują procesy prorozwojowe. Warto zauważyć,

że pomimo wyżej opisanych problemów, mieszkańcy obszarów miejskich i wiejskich niemal

jednakowo ocenili adekwatność realizowanych w ich środowisku projektów UE (badanie CATI).

Jednym z celów szczegółowych przeprowadzonej ewaluacji było poznanie opinii publicznej na temat

inwestycji wdrożonych w ramach funduszy UE. Wyniki ankiety telefonicznej wskazują, że mieszkańcy

województwa podkarpackiego dostrzegają realizowane w ich otoczeniu projekty, ale nie umieją

wskazać z jakich programów UE są finansowane. Szczególnie niska jest rozpoznawalność RPO WP.

Aż 85% osób dostrzega w swoim powiecie pozytywne zmiany, które wystąpiły dzięki inwestycjom ze

środków Unii Europejskiej w ciągu ostatnich 10 lat (od roku 2004). Najczęściej wskazywanymi

obszarami tych zmian były infrastruktura komunikacyjna/drogowa i infrastruktura publiczna,

natomiast najrzadziej wskazywano pozytywny wpływ na rynek pracy. Wartym podkreślenia jest, że aż

38% respondentów odpowiedziało, iż inwestycje ze środków UE w dużym lub bardzo dużym stopniu

przyczyniły się do poprawy życia w miejscu ich zamieszkania.

Eksperci w zakresie funduszy unijnych, którzy udzielili wywiadu na potrzeby niniejszego badania

ewaluacyjnego, mają w znacznej mierze spójne poglądy na temat wpływu programów pomocowych

UE na rozwój województwa podkarpackiego. Zgodnie podkreślają, że wpływ ten jest widoczny

i bardzo istotny dla regionu, ale niewspółmierny do nakładów. Poziom wykorzystania szansy, którą

stworzyły fundusze unijne jest obniżony zarówno przez nieefektywne wykorzystanie części środków,

jak i obiektywny czynnik – ogólnoświatowy kryzys finansowy. Podstawowym pozytywnym skutkiem

projektów finansowanych ze środków UE było uruchomienie mechanizmów prorozwojowych

w regionie. Szczególnie pozytywnie eksperci oceniają wykorzystanie funduszy unijnych w zakresie

wsparcia infrastruktury komunikacyjnej, rozwoju innowacyjności oraz edukacji. Poprawy w nowej

perspektywie finansowej wymaga według nich system wsparcia rolnictwa i rozwoju

przedsiębiorczości.

Zdaniem ekspertów szansą, której województwo nie wykorzystało jest możliwość poprawy

atrakcyjności turystycznej regionu, który jest naturalnie predysponowany do tego typu działalności.



10

W zakresie wsparcia rynku pracy, eksperci postulują większe dopasowanie działań finansowanych

z UE do potrzeb przedsiębiorstw. Dobrą praktyką w tym zakresie są projekty szkół zawodowych

realizowane w partnerstwie z zakładami pracy. Inicjatywy takie dają obopólne korzyści – absolwenci

zyskują praktyczną wiedzę i możliwość zatrudnienia, pracodawcy zyskują wykwalifikowanych

pracowników.

Przeprowadzone badanie pozwoliło na wskazanie kilku obszarów, które w dalszym ciągu potrzebują

silnego wsparcia ze środków UE. Poniżej zaprezentowano działania, które należy podjąć w nowym

okresie programowania 2014-2020:

• premiowanie współpracy szkół z pracodawcami w zakresie zarówno praktyk i staży, ale także

przy tworzeniu programów kształcenia, czy programów rozwojowych szkół, doradztwa

w kwestiach dostosowania kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy;

• premiowanie projektów infrastrukturalnych, które zakładają wzrost dostępności miejsc

opieki nad małymi dziećmi poprzez dostosowanie swojej oferty do faktycznych godzin pracy

rodziców (żłobki całodobowe, żłobki przyzakładowe);

• wspieranie wykorzystania endogenicznego potencjału województwa poprzez premiowanie

w konkursach w ramach I i VI Osi priorytetowej RPO WP 2014-2020 projektów

zwiększających konkurencyjność MŚP działających w sektorze turystyki;

• dokonanie szczegółowej diagnozy obszarów opieki zdrowotnej wymagających poprawy

i opracowanie wojewódzkiego programu ochrony zdrowia;

• premiowanie przez system oceny merytorycznej projektów z zakresu opieki zdrowotnej,

projektów o wyższym potencjale innowacyjnym;

• przeprowadzenie badań w zakresie uwarunkowań współpracy przedsiębiorstw z jednostkami

naukowo-badawczymi w realizacji projektów. Wskazanie barier takiej współpracy oraz źródła

ich pochodzenia jest niezbędne dla zwiększenia zainteresowania tego typu projektami

w nowej perspektywie RPO WP.



11

2 SUMMARY

This abstract is a result of the evaluation survey conducted between the 13th of May and the 16th of

September 2014 by the order of the Marshal’s Office of the Podkarpackie Voivodeship. The main aim

of the evaluation was to summarise the support the Podkarpackie Voivodeship was given within a

scope of the European Union and Community Initiatives funds – to define its effect on social and

economic regional development and to indicate the areas that need more investments in the

financial perspective of 2014-2020.

The research and analyses conducted show a significant social and economic development of the

region, which has occurred in the last 10 years. The execution of the EU funds has started pro-

developmental mechanisms in the voivodeship. The gross domestic product of the region increased

by 23,903 million PLN (up to 57,028 million PLN) between 2003 and 2011. An important factor for

this increase is the strong stimulation of the development of the industry of Podkarpacie.

Rzeszow, Mielec and Debica are very important industrial centres (mainly of the aviation and

chemical branches) not only in the region, but also in the country. They are included in the area of

special economic zones and their development is driven by an emphasis put on the innovativeness of

companies. During the period of two financial perspectives of EU programmes (2004-2006 and 2007-

2013) in the scope of research, development and innovations 299 projects were implemented of the

total value of 5,915,135,848 PLN. Those investment were financed in 44% with the EU funds. The

result of those activities is a very dynamic development of R&D in the region. During 2004-2013 the

Podkarpackie Voivodeship has noted the biggest increase in the country in the percentage of people

employed in this sector.

The values of economic indicators show that the Podkarpackie Voivodeship is poorly developed in

the scope of entrepreneurship. In the financial perspective, which is coming to an end, the SMEs

sector has been supported by the EU funds mainly thanks to the instruments available in the

Regional Operational Programme of the Podkarpackie Voivodeship and the Operational Programme

“Human Resources Development”. As part of the OPHDP programme, almost 14 thousand new

business activities were founded. On the other hand, as part of the ROP PV programme, 1028

projects, whose subject was development of companies, were contracted. In the 2004-200 financial

perspective, the most important programmes are the Sectorial Operational Programme for the

increase of competiveness of companies (713 projects) and the Integrated Programme for the

Regional Development (369 projects). In total in the scope of company development (in the scope of

all funds) 3803 investments were implemented in the total value of 3,011,057,079 PLN (including

1,426,874,800 PLN of the EU co-financing).

In terms of agriculture, the Podkarpackie Voivodeship is not leading among other Polish regions

(mainly due to its geographic location). However, it is a significant element of the regional economy,

which is reflected by the relatively high percentage of people employed in the economic sector

directly related to agricultural production. According to the data of Labour Force Survey of 2013

conducted by the Polish Central Statistical Office, 143,000 people work in this sector. This gives the

region the sixth place in the country. Relatively high employment in the agriculture together with the



12

number of agricultural lands does not translate into a significant position of Podkarpacie’s agriculture

in the country. It constitutes below 2,5 percent of the national production, which gives it the 15th

rank in the voivodeship ratings. As for the number of ecological organic-production holdings, the

Podkarpackie Voivodeship is one of the leaders in Poland. Between 2010 and 2011 it was second only

to Lesser Poland Voivodeship. An important motor of changes in the scope of modernisation and

restructuration of the economic region are the EU programmes. In the financial perspective of 2004-

2006 as part of the SOP “Restructuring and Modernising of Food Sector and Development of Rural

Areas”, 1300 investments, whose beneficiaries were farmers, were implemented. The total value of

this support was 159,891,206 PLN (including 55,770,904 PLN of the EU the co-financing). On the

other hand, in the 2007-2013 perspective (Programme for the Development of Rural Areas), as part

of agricultural holdings development, 2,330 contracts were concluded for which the total amount

255,075,907 PLN of financial support was given. The development of the agricultural sector,

supported by the implementation of the aforementioned investments, had a significant effect on the

increase of the quality of life and wealth of families living off agricultural activities.

The area that has been supported by the EU funds at the greatest level in the scope of financial value

of investments is the communications infrastructure. Since 2004, 287 projects have been

implemented of the total value of 20,593,214,567 PLN (including 12,144,614,586 PLN from the EU

co-financing) on the area of the Podkarpackie Voivodeship. The total amount of public roads in the

Podkarpackie Voivodeship is 19,225.1 km. Since 2004, this amount has been increased by 1,113 km

(by 6%). The programmes that have the biggest influence on the development of the

communications infrastructure are the ROP, the Integrated Regional Development Programme and

the Infrastructure and Environment Programme. Thanks to the support of the Operational

Programme “Infrastructure and Environment”, the construction of first expressways in the region has

started (A4 highway and S19 expressway). As part of the IRDP and ROP VP, 1,375 km of public roads

have been constructed or renovated. What is very important for the transport in Podkarpackie are

the investments made in order to expand the Rzeszow-Jasionka airport. The airport is a beneficiary of

14 projects from the transport branch. Their total amount exceeds 395 million PLN. The implemented

investments had a great impact on the fact that during the period between 2004 and 2012, the

passenger traffic in the Podkarpackie Voivodeship has increased by over seven times.

The last 10 years have brought an increase in the energetic infrastructure in Poland. The

improvement in the energetic status has also been noted in the Podkarpackie Voivodeship – the

installed and generating capacity have increased by 7%. In comparison to territorial units of similar

population, Podkarpacie achieves average results and it is far behind the Pomeranian Voivodeship,

which is developing very fast when it comes to the energetic branch. In 2005 the contribution of

conventional heat and power plants in the process of electricity production was 94% and the

remaining 5% were obtained with the use of hydroelectric plants and renewable fuels. In 2012 the

percentage of renewable energy sources contribution to the electricity production in Podkarpacie

was as much as 12,9%. Despite this positive tendency, in comparison to other cities in the country,

the level of alternative sources of energy usage is average. In order to improve the energetic

situation in the region, as part of the ROP VP, the OP Infrastructure and Environment and the RDP,

255 projects of the total value of 1,810 million PLN have been implemented. The majority of them

were based on the thermo modernisation of public infrastructure objects.



13

Investments for the increase of use of renewable energy sources are also of great significance for the

protection of natural environment, which constitutes great wealth of Podkarpacie. The territory of

the voivodeship consists of unique natural areas and landscapes, which are valuable for Poland and

Europe. According to the data from 2012 of the Polish Central Statistical Office, protected areas

cover 797,639ha, which constitute almost a half of its territory. This result means that it is the fourth

voivodeship in Poland in terms of the size of areas of natural significance. Membership in the

European Union imposes an obligation on countries to adjust to environmental requirements of the

Community. During the period between 2004 and 2013, 711 projects from the thematic scope of

environmental protection and the kind (e.g. waste management) were implemented in the

Podkarpackie Voivodeship. Their total value amounts to 3,514,209,260 PLN (inc. 1,964,343,318 PLN

of the EU co-financing). The programmes whose the biggest number of investments received support

in this scope are the RDP, IRDP and ROP VP.

The area of social and economic life of the residents of Podkarpacie, which has received substantial

EU financing but still needs support is the labour market. In 2013 the unemployment rate was 16,4%.

In comparison to 2004, the value of this indicator decreased only by 2,7 percentage points. Only in

the Podlaskie Voivodeship it decreases slower. The difficulties in obtaining work affect women

significantly more often than men. A significant obstacle in taking up employment by women is

imposed by the difficulties to combine private and professional life. The bad state of Podkarpackie’s

labour market is visible not only in the values of macroeconomic indicators, but also in the opinions

of the region’s residents. The survey conducted for the needs of this evaluation indicates that the

residents of the Podkarpackie Voivodeship have experienced an increase of job satisfaction during

the last 10 years only at a low level. They also indicate the labour market as the area receiving

insufficient support from the EU funds. In the scope of labour and social integration 1,628 projects

were implemented in the Podkarpackie Voivodeship of the total value of 2,345,771,013 PLN (inc.

1,877,865,878 PLN of the EU co-financing). The majority of them (1,270) are investments of the OP

“Human Resources Development”. 13 771 participants of the OP HRD (60%), which were subject to

the evaluation of the employment effectiveness indicator (Activities 6.1, 7.2, 8.1), have taken up jobs.

It is an average result in comparison to the rest of the country. As part of the ROP VP, 3,153

workplaces were created until the end of 2013.

Types of undertakings of far-reaching consequences for the labour market include supporting

education and aiming towards the increase in its quality. The effects of the EU funds are

multidimensional. What is important is the projects targeted on the improvement of educational

infrastructure (the ROP PV and RDP) and educational projects (implemented as part of the OP HRD)

or scholarship programmes of the IRDP. In the Podkarpackie Voivodeship, in the scope of science and

education, 1563 projects of the total amount of 1,934,739,007 PLN (inc. 1,419,780,521 PLN of the EU

co-financing) were implemented. They resulted in the renovation and modernisation of educational

buildings and in the higher accessibility of education. The respondents of a phone survey (residents

of the region) very often indicated the increase in the quality of education as a result of the EU co-

financing.

Apart from educational objects, as part of public infrastructure development in the Podkarpackie

Voivodeship, numerous projects regarding social, cultural and sports infrastructure as well as health

care were co-financed. As part of the support from the EU funds, 1,368 projects aiming at improving

the state of public infrastructure were implemented. The total amount of the funds for this aim in



14

Podkarpacie was 2,307,067,477 PLN (inc. 1,365,522 941 PLN of the EU co-financing). The majority of

investments were implemented as part of the RDP, the ROP PV and the IRDP programmes. The

effects of this support are significant. Podkarpackie is characterised by a high accessibility of cultural

facilities (3rd place in the country) and sports and recreational ones (1st place). On the other hand,

very bad results have been noted in the scope of the health care infrastructure accessibility.

Podkarpackie has the highest indicator of people per one hospital. However, it has to be mentioned

that the distance between the voivodeship and the rest of the country in this scope is quickly

decreasing. During the 10 years of Polish membership in the EU the region has noted the highest

increase in the hospital accessibility in Poland. The ratio between doctors and patients is also

improving. At the University of Rzeszow a medical faculty is going to be created and for its needs a

“Human Science Institute” will be constructed. This construction will be co-financed by the Regional

Operational Programme of the Podkarpackie Voivodeship.

As the aim of the support offered as part of the EU funds is to increase the consistency between

regions in the scope of social and economic development, it is important that the financial funds will

be given to the areas which really need them. In the Podkarpackie Voivodeship these are mainly rural

areas. The value of macroeconomic indicators show a significant disparity between the development

of cities and villages. The Sectorial Operational Programme “Restructuration”, the modernisation of

the food sector, the rural areas development and the Rural Development Programme were specially

dedicated to decrease those differences. As part of these programmes, 4,502 projects of the total

value of 1,729,299,509 PLN (inc. 892,093,600 PLN of the EU co-financing) have been implemented.

The support provided for the rural areas is especially visible in the scope of the technical and public

infrastructure. The water and sewage system and the state of roads have been significantly

improved. However, the activities which still need support are: increasing non-agricultural activity of

rural residents, lowering the average age of people engaged with agriculture and stopping the

emigration of young, well-educated people to big cities. An important issue that has been indicated

by the respondents of the surveys conducted for the needs of the evaluation is the low social activity

of rural areas residents. Villages lack leaders, which would have initiatives and start pro-

developmental processes. It is worth noticing that in spite of the aforementioned problems, the

residents of urban and rural areas have almost identically evaluated the adequacy of the EU projects

implemented in their environment (CATI survey).

One of the detailed aims of the evaluation conducted was to get to know the public views on the

investments implemented as part of the EU funds. The results of the phone survey show that the

residents of the Podkarpackie Voivodeship notice the projects implemented in their region, but they

cannot indicate the EU programmes that financed them. The ROP PV is especially poorly

recognisable.

As many as 85% of people notice positive changes in their Poviat, which have occurred thanks to the

investments made with the EU funds during the last 10 years (since 2004). The areas that have been

indicated the most frequently are the communications/road and public infrastructure. A positive

influence on the labour market has been indicated the least often. What is worth noticing is that as

much as 38% of respondents have stated that the investments made with the EU funds have a big or

very big influence on the increase of the quality of life in their place of residence.

Specialists in the scope of the EU funds, who were interviewed for the purpose of this evaluation

survey, have similar views on the effect of the EU aid schemes on the development of the



15

Podkarpackie Voivodeship. They unanimously state that this effect is visible and very significant for

the region, but at the same time disproportional to the expenditure. The level of use of the

opportunity created by the EU funds is lowered by both ineffective use of part of the funds and an

objective factor – the worldwide financial crisis. The fundamental positive effect of the project

financed with the EU funds is the commencement of pro-developmental mechanisms in the region.

The specialists evaluate the use of the EU funds in the scope of the communications infrastructure as

well as innovation and education development as extraordinary positive. According to them,

improvements in the new financial perspective are required in the agricultural support and

entrepreneurship development.

In the specialists’ opinion, the voivodeship did not use the opportunity to improve the touristic

attractiveness of the region, even though it is naturally destined to this type of activity. In scope of

the labour market support, the experts call for a better adjustment of the EU financing to the needs

of companies. Good practice in this scope are projects of vocational schools implemented in

cooperation with companies. Those initiatives give mutual benefits - graduates obtain practical

knowledge and possibility of employment, employers obtain qualified employees.

The research conducted allowed to indicate a few areas which still need a strong support from the

EU funds. Actions that should be undertaken in the programming period 2014-2020 are shown

below:

• rewarding the cooperation between schools and employers in the scope of internships and

on-the-job training, but also in the creation of educational programmes or developmental

programmes for schools and guidance regarding adjustment of vocational education to the

needs of the labour market;

• infrastructural projects which aim to increase the availability of care facilities for small

children by adjusting their offer to the actual working hours of parents (round-the-clock and

company-affiliated nurseries) should be rewarded;

• supporting the use of endogenic potential of the voivodeship by rewarding projects which

increase the competitiveness of the SMEs activity in the tourism section in the contest of I

and VI Priority axis of the ROP VPW 2014-2020;

• detailed diagnosis of health care areas requiring improvement and elaboration of the

voivodeship’s health protection programme;

• rewarding projects of higher innovative potential by substantive assessment of projects from

the health care branch;

• conduction of research in the scope of conditions of cooperation in project implementation

between companies and research units. Indication of obstacles and sources of such

cooperation is necessary to increase the interest in those projects in the new ROP PV

perspective.



16

3 WPROWADZENIE

Niniejszy raport został opracowany przez konsorcjum firm: Zachodniopomorska Pracowania

Badawcza Marta Rzeczkowska-Owczarek i Zachodniopomorska Grupa doradcza Sp. z o.o. w ramach

badania ewaluacyjnego prowadzonego na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa

Podkarpackiego, pn. 10 lat województwa podkarpackiego w UE – ocena wykorzystania funduszy

europejskich w rozwoju regionu.

Celem głównym badania było:

OCENA EFEKTYWNOŚCI WYKORZYSTANIA FUNDUSZY UE W KONTEKŚCIE SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO ROZWOJU WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO

Cele szczególe badania to:

I. Charakterystyka programów i Inicjatyw Wspólnotowych wspartych środkami UE realizowanych

na terenie województwa podkarpackiego;

II. Analiza wpływu funduszy unijnych na społeczno–gospodarczy rozwój regionu;

III. Ocena wdrożonych inwestycji w opinii publicznej;

IV. Wskazanie nowych możliwości wykorzystania funduszy unijnych w perspektywie finansowej

2014-2020.

ZAKRES PRZEDMIOTOWY

I. Charakterystyka programów i Inicjatyw Wspólnotowych realizowanych na terenie

województwa podkarpackiego;

II. Ocena efektywności wsparcia w ramach RPO WP 2007-2013;

III. Analiza oddziaływania funduszy unijnych na rozwój województwa podkarpackiego;

IV. Ocena wykorzystania unijnego wsparcia w opinii publicznej;

V. Charakterystyka społeczno-gospodarczych zmian w latach 2004-2013 na przykładzie

wybranych gmin województwa podkarpackiego;

VI. Wskazanie nowych możliwości wykorzystania funduszy unijnych w perspektywie finansowej

2014-2020.

ZAKRES PODMIOTOWY

1. przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie

(UMWP), Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie (PUW), Wojewódzkiego

Urzędu Pracy w Rzeszowie (WUP), Urzędu Statystycznego w Rzeszowie (US) oraz

Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie (WFOŚIGW),

2. mieszkańcy województwa podkarpackiego,

3. eksperci w zakresie funduszy europejskich.

ZAKRES CZASOWY

Od 2000 r. (okres przedakcesyjny) do dnia podpisania umowy na realizację zamówienia, tj. 13 maja

2014 r.



17

ZAKRES TERYTORIALNY

Obszar województwa podkarpackiego.

Badanie zostało przeprowadzone z uwzględnieniem następujących kryteriów ewaluacyjnych:

• Skuteczność stopnia realizacji zakładanych celów interwencji w odniesieniu do rzeczywistych

efektów ich realizacji,

• Trafność planowanych celów interwencji w stosunku do wyzwań społeczno- ekonomicznych

zdiagnozowanych w regionie,

• Efektywność wsparcia w stosunku do poniesionych nakładów/kosztów/zasobów,

• Użyteczność wsparcia w kontekście zaspokajania potrzeb regionu,

• Trwałość (przewidywalna) wspartych inwestycji w perspektywie długookresowej.

Raport otwierają: spis treści oraz streszczenie w wersji polsko- i anglojęzycznej. W dalszej części

raportu przedstawione zostały następujące elementy:

1) Metodologia badania

2) Wyniki badania obejmujące bloki tematyczne: charakterystyka programów i Inicjatyw

Wspólnotowych wspartych środkami UE realizowanych na terenie województwa

podkarpackiego; dotychczasowe wykorzystanie środków finansowych przez gminy i powiaty

województwa podkarpackiego (RPO WP, POKL, PROW); analiza wpływu funduszy unijnych na

gospodarczy rozwój regionu; analiza wpływu funduszy unijnych na społeczny rozwój regionu;

ocena trafności i skuteczności wykorzystania wsparcia w ramach funduszy UE; ocena

wdrożonych w ramach funduszy UE inwestycji w opinii publicznej; wskazanie nowych

możliwości wykorzystania funduszy unijnych w perspektywie finansowej 2014-2020

3) Studia przypadku

4) Wnioski i rekomendacje

5) Spis map

6) Załączniki



18

4 METODOLOGIA

Na potrzeby niniejszego opracowania zostały zrealizowane badania z wykorzystaniem poniżej

opisanych metod i technik badawczych:

1. Analiza danych zastanych (desk research)

Materiał poddany analizie został dobrany w sposób celowy – do badania zostały włączone dane

i dokumenty, które okazały się być użyteczne z punktu widzenia celów ewaluacji. Dane, które

podlegały analizie desk research to:

• Dokumentacja programów i Inicjatyw Wspólnotowych,

• Sprawozdania, raporty roczne, dane monitoringowe z realizacji programów unijnych,

• Raporty z badań ewaluacyjnych:

o Raport z badania pt. Analiza aktywności samorządów gminnych i powiatowych województwa podkarpackiego w wykorzystywaniu funduszy strukturalnych, październik 2008.

o Raport z badania pt. Znaczenie projektów realizowanych w ramach RPO WP dla rozwoju miast województwa podkarpackiego, listopad 2012.

o Raport z badania pt. Ewaluacja wkładu bezpośrednich dotacji inwestycyjnych udzielonych w ramach RPO WP we wzrost innowacyjności oraz konkurencyjności mikro, małych i średnich przedsiębiorstw województwa podkarpackiego, sierpień 2012.

o Raport z badania pt. Wpływ wsparcia RPO Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 na funkcjonowanie Instytucji Otoczenia Biznesu, wrzesień 2013.

o Raport z badania pt. Ocena rozwoju szkolnictwa zawodowego w województwie podkarpackim w kontekście wdrażania Działania 9.2 PO KL, grudzień 2012.

o Raport z badania pt. Analiza potrzeb i barier organów prowadzących w zakresie

programów rozwojowych szkół i placówek prowadzących kształcenie ogólne w ramach

Poddziałania 9.1.2 PO KL w województwie podkarpackim, luty 2013,

o Raporty z innych badań ewaluacyjnych przeprowadzonych na terenie Podkarpacia

wyłonione w trakcie analizy danych zastanych.

• Sprawozdania z postępów wdrażania RPO WP 2007-2013,

• Inne badania, opracowania, ekspertyzy na szczeblu krajowym, których analizy obejmowały

swoim zakresem województwo podkarpackie,

• Materiały statystyczne GUS, Urzędu Statystycznego w Rzeszowie, Eurostat, inne wyłonione

w trakcie analizy danych zastanych,

• Fundusze pomocowe Unii Europejskiej – Doświadczenia i perspektywy, pod red. M. Sapały-

Gazdy, wydane przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2007,

• ZPORRe zmiany w regionach, opracowanie przez Departament Wdrażania Programów Rozwoju

Regionalnego Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2008,



19

• Ocena postępów Polski w konwergencji z krajami UE oraz wpływ funduszy unijnych na

gospodarkę w latach 2004-2007, pod red. Roberta Dzierzgwy i Stanisława Sudaka, wydane przez

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2008,

• Jan Misiąg, Wojciech Misiąg, Marcin Tomalak, Ocena efektywności wykorzystania pomocy

finansowej Unii Europejskiej jako instrumentu polityki spójności społeczno – gospodarczej oraz

poprawy warunków życia, Rzeszów 2013,

• Raporty z kolejnych lat członkostwa Polski w Unii Europejskiej, wyd. przez Urząd Komitetu

Integracji Europejskiej, dostępne na stronie internetowej www.polskawue.gov.pl,

• Informacja na temat wykorzystania funduszy przedakcesyjnych i pozostałych elementów polityki

strukturalnej w województwie podkarpackim, stan na wrzesień 2007, opracowane przez

Departament Funduszy Strukturalnych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego

oraz Informacja na temat wykorzystania instrumentów polityki strukturalnej dostępnych

w województwie podkarpackim w latach 2004-2006, stan na listopad 2009r., przygotowana

przez Departament Wdrażania Projektów Infrastrukturalnych RPO Urzędu Marszałkowskiego

Województwa Podkarpackiego,

• Polska i jej fundusze, red. Jerzy Gontarz i inni, wyd. przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego,

• Strategia Rozwoju Województwa – Podkarpackie 2020, Rzeszów 2013.

• Krajowa i unijna dokumentacja strategiczna,

• Powiązane z przedmiotowym zakresem badania Wytyczne i Rozporządzenia Rady, Parlamentu

(WE) oraz Komisji Europejskiej,

• Powiązane z przedmiotowym zakresem badania Wytyczne i Rozporządzenia Ministerstwa

Infrastruktury i Rozwoju,

• Dokumentacja dotycząca nowego okresu programowania (projekty dokumentów):

o Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego 2014-2020,

o Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020,

o Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020,

o Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020,

o Program Operacyjny Polska Wschodnia 2014-2020,

o Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020,

o Program Operacyjny Polska Cyfrowa 2014-2020,

o Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2014-2020,

• Regionalna Strategia Innowacji Województwa Podkarpackiego na lata 2005-2013,

• Regionalna Strategia Innowacji Województwa Podkarpackiego 2014-2020 (projekt).

2. Analiza makroekonomiczna

Analiza makroekonomiczna przeprowadzona została na podstawie badania dynamiki zmiany

wartości wskaźników makroekonomicznych opisujących sytuację gospodarczą i społeczną

województwa podkarpackiego po akcesji Polski do Unii Europejskiej. Porównanie sytuacji

w województwie oraz w kraju i UE w określonym czasie przeprowadzone zostało w sposób

jakościowy – opisowo oraz ilościowy – z wykorzystaniem metody ekonometrycznej.



20

3. Indywidualne wywiady pogłębione

W ramach ewaluacji przeprowadzono 8 indywidualnych wywiadów pogłębionych.

Respondentami badania byli:

a) przedstawiciel IZ RPO WP 2007-2013,

b) przedstawiciel Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Rzeszowie,

c) przedstawiciel Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie,

d) przedstawiciel Urzędu Statystycznego w Rzeszowie,

e) przedstawiciel Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

w Rzeszowie,

f) przedstawiciel Departamentu PROW UMWP,

g) przedstawiciel Departamentu Wdrażania Projektów Infrastrukturalnych RPO UMWP,

h) przedstawiciel Departamentu Rozwoju Regionalnego UMWP.

4. Ankieta telefoniczna CATI

Ankieta telefoniczna została przeprowadzona na próbie 502 dobranych losowo respondentach,

którymi byli mieszkańcy województwa podkarpackiego. Struktura zrealizowanej próby

badawczej odpowiadała strukturze badanej populacji pod względem wieku i płci osób badanych.

Tabela 1 Struktura próby w badaniu CATI

Grupa wiekowa Mężczyźni Kobiety

15 - 24 43 41

25 - 34 50 48

35 - 44 42 42

45 - 54 40 39

55 - 64 36 39

65 i więcej 32 50

SUMA 243 259 Źródło: Strukturę próby pod względem zmiennych demograficznych (wiek i płeć) ustalono na podstawie danych GUS 2013

5. Wywiady eksperckie

Respondentami wywiadu eksperckiego byli pracownicy naukowi rzeszowskich uczelni wyższych

zajmujący się w swojej pracy zagadnieniami z zakresu oddziaływania funduszy europejskich na

rozwój regionalny. Dwóch ekspertów reprezentowało Uniwersytet Rzeszowski, trzeci ekspert był

przedstawicielem Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie.

6. Studium przypadku

W niniejszym badaniu, studium przypadku posłużyło przedstawieniu charakterystyki społeczno-

gospodarczych zmian, które zaszły w latach 2004-2013 na przykładzie wybranych gmin

województwa podkarpackiego. W zakresie rozwoju społecznego przedstawiono miasto Rzeszów,

natomiast w zakresie rozwoju gospodarczego – Stalową Wolę.



21

Jakie programy finansowane ze środków Unii

Europejskiej oraz Inicjatywy Wspólnotowe

realizowano na terenie województwa

podkarpackiego od 2000 roku?

5 WYNIKI BADANIA

W niniejszym rozdziale zostaną przedstawione wyniki przeprowadzonych badań skupione w siedmiu

blokach tematycznych. Pierwszy z nich dotyczy charakterystyki programów i Inicjatyw

Wspólnotowych wspartych środkami UE realizowanych na terenie województwa podkarpackiego.

Przedstawiona analiza odnosi się do trzech perspektyw czasowych – okresu przedakcesyjnego,

perspektywy 2004-2006 oraz perspektywy 2007-2013. Celem analizy jest opisanie charakteru działań

podejmowanych w ramach poszczególnych programów oraz określenie alokacji środków. Drugi blok

tematyczny odnosi się do przedstawienia dotychczasowego wykorzystania środków finansowych

przez gminy i powiaty województwa podkarpackiego (RPO WP, POKL, PROW). W ramach tego

podrozdziału m.in. sporządzono mapy wsparcia z UE udzielonego poszczególnym gminom

i powiatom. Trzeci i czwarty blok tematyczny raportu dostarcza informacji na temat zmian w sytuacji

gospodarczej i społecznej, które dokonały się na przestrzeni ostatnich 10 lat w województwie

podkarpackim oraz oceny wpływu funduszy unijnych na rozwój regionu. W kolejnym podrozdziale

dokonano oceny trafności i skuteczności wykorzystania wsparcia w ramach funduszy UE. Poruszane

zagadnienia odnoszą się do tego, czy wsparcie z funduszy UE zostało udzielone na obszarach, które

faktycznie najbardziej tego potrzebowały. Podrozdział szósty zawiera analizę materiału empirycznego

uzyskanego dzięki przeprowadzeniu ankiety kwestionariuszowej z mieszkańcami województwa oraz

w wywiadzie eksperckim. Celem analizy była ocena wdrożonych inwestycji w opinii publicznej.

Ostatni blok tematyczny niniejszego rozdziału odwołuje się do nowej perspektywy finansowej 2014-

2020 i wskazania nowych możliwości wykorzystania funduszy unijnych.

5.1 Charakterystyka programów i Inicjatyw Wspólnotowych wspartych środkami

UE realizowanych na terenie województwa podkarpackiego

5.1.1 Okres przedakcesyjny (2000 - 2003)

Wsparcie finansowe udzielane przez Unię

Europejską Polsce na przestrzeni ostatnich

kilkunastu lat miało nieco inną formę oraz skalę,

ale ten sam cel - pomoc w niwelowaniu różnic gospodarczych pomiędzy krajami rozwiniętymi

(krajami „starej UE”) a krajami o niższym stopniu rozwoju społeczno-gospodarczym. Jeszcze przed

przystąpieniem do Unii Europejskiej, Polska a tym samym również województwo podkarpackie

rozpoczęło proces absorpcji środków finansowych funduszy przedakcesyjnych.

Fundusze przedakcesyjne to środki bezzwrotnej pomocy finansowej udzielane państwom

kandydującym na przygotowanie się do członkostwa w Unii Europejskiej oraz wyrównanie różnic

gospodarczych. Pomoc przedakcesyjna pochodziła z trzech instrumentów finansowych:

• Program PHARE (ang. Poland and Hungary: Assistance for Restructuring their Economies) –

Pomoc dla Restrukturyzacji Gospodarek Polski i Węgier,



22

• Program ISPA (ang. Instrument for Structural Policies for Pre-Accesion Program) -

Przedakcesyjny Instrument Polityki Strukturalnej,

• Program SAPARD(ang. Special Accession Programme for Agriculture and Rural Development) –

Przedakcesyjny Instrument Wsparcia dla Rolnictwa i Obszarów Wiejskich,

Największym funduszem był Program PHARE. Wsparcie z PHARE od roku 2000 koncentrowało się na

realizacji dwóch podstawowych priorytetów1:

• Wsparcie na rzecz rozwoju instytucjonalnego – wzmacnianie administracji publicznej

i przygotowanie jej do przyjęcia i stosowania prawa wspólnotowego oraz uczestniczenia we

wspólnej polityce regionalnej Unii. Najszerzej wykorzystywanym instrumentem w ramach

priorytetu była tzw. współpraca bliźniacza (ang. twinning), której istotą była pomoc doradcza i

szkoleniowa udzielana polskim instytucjom publicznym przez specjalistów z krajów

członkowskich UE, tzw. ekspertów i doradców przedakcesyjnych (ang. Pre-acession Advisors –

PAA).

• wsparcie inwestycyjne – w tym:

o inwestowanie w infrastrukturę niezbędną do stosowania zharmonizowanych

przepisów prawnych oraz inwestycje bezpośrednio związane z wdrażaniem: acquis

communautaire, norm i standardów unijnych. Przykładem może być wsparcie takich

obszarów, jak: bezpieczeństwo i higiena pracy, sprawiedliwość i sprawy wewnętrzne,

kontrola granic oraz kontrola weterynaryjna.

o inwestowanie w tzw. spójność społeczną i gospodarczą poprzez działania zaradcze

podobne do tych, które wspierane są w krajach członkowskich w ramach

Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu

Społecznego, czyli działania ukierunkowane na zmniejszenie opóźnień i nierówności

w poziomie rozwoju regionów poprzez promowanie aktywności gospodarczej,

rozwiązywanie problemów społecznych oraz związanych ze sprawami zatrudnienia a

także rozwój infrastruktury warunkującej prowadzenie działalności gospodarczej.

W województwie podkarpackim środki z funduszu PHARE zostały wykorzystano realizując

następujące programy:

1. Program Phare Spójność Społeczna i Gospodarcza (SSG), w ramach którego zrealizowano:

• Duże Projekty Infrastrukturalne sprzyjające bezpośrednio wzrostowi aktywności sektora

produkcyjnego i poprawie warunków prowadzenia działalności gospodarczej na szczeblu

lokalnym (np. modernizacja lub budowa infrastruktury drogowej, systemu oczyszczalni

i sieci kanalizacyjnych).

• Rozwój Małych i Średnich Przedsiębiorstw (MŚP) mający na celu pomoc w różnicowaniu

gospodarki, rozwój sektora prywatnego, restrukturyzację i modernizację przemysłu

i usług. Podstawowymi instrumentami wsparcia były dotacje na realizację inwestycji

w środki trwałe oraz dotacje na usługi doradcze.

1http://archiwum-ukie.polskawue.gov.pl/www/serce.nsf/0/123cd8b3e05a9587c1256ed90044ecd8?open



23

• Rozwój Zasobów Ludzkich obejmujący wsparcie dla wzrostu zatrudnienia, rozwoju

przedsiębiorczości, poprawy zdolności adaptacyjnych firm i ich pracowników oraz

wyrównywania szans na rynku pracy. Podstawowymi instrumentami wsparcia w ramach

przedmiotowego komponentu były szkolenia i kursy (przede wszystkim dla osób

bezrobotnych, zagrożonych bezrobociem i pracowników MŚP) oraz wspieranie rozwoju

lokalnej współpracy partnerskiej w dziedzinie zatrudnienia (pakty na rzecz zatrudnienia).

2. Program Współpracy Przygranicznej Phare CBC Polska – Słowacja – obejmujący swoim zakresem

podobne kierunki działań, jak w Programie Phare Spójność Społeczna i Gospodarcza.

3. Program Zintegrowana Granica Wschodnia– w ramach którego rozwijano infrastrukturę

techniczną, instytucjonalną i organizacyjną związaną z funkcjonowaniem granicy wschodniej

Polski, jako przyszłej zewnętrznej granicy UE.

4. Program Phare 2001 ODBUDOWA– przeznaczony na usuwanie skutków kataklizmu na obszarach

najbardziej dotkniętych powodzią.

Łączna wartość środków alokowanych w ramach programu Phare w okresie od roku 2000 do roku

2003 dla Polski wyniosła według Memorandów Finansowych 1860,641 mln EUR.2 Natomiast kwota

wsparcia z PHARE wykorzystanych przez województwo podkarpackie w tym okresie ukształtowała się

na następującym poziomie:

• w ramach Programu Phare Spójność Społeczna i Gospodarcza (SSG) – 64,4 mln EUR w tym

środki przeznaczone na projekty infrastrukturalne – 42,2 mln EUR,

• w ramach Programu Współpracy Przygranicznej Phare CBC Polska – Słowacja – 5,8 mln EUR,

• w ramach Programu Zintegrowana Granica Wschodnia – 11,9 mln EUR,

• w ramach Programu Phare 2001 ODBUDOWA - 3,84 mln EUR.3

Tabela 2 Informacja o wykorzystaniu funduszy w ramach Programu PHARE w województwie podkarpackim

Nazwa programu Liczba projektów Wartość projektów ogółem

[w mln EUR] Wartość dofinansowania

z UE [w mln EUR]

Program Phare Spójność Społeczna i Gospodarcza (SSG)

23 138,35 64,4

Program Współpracy Przygranicznej Phare CBC Polska – Słowacja

48 8,65 5,8

Program Zintegrowana Granica Wschodnia 13* b.d. 11,9

Program Phare 2001 ODBUDOWA 36 4,41 3,84

*bez Funduszu Małych Projektów (liczba projektów w FMP to około 100 szt.) Źródło: Informacja na temat wykorzystania funduszy przedakcesyjnych oraz stanu wdrażania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w województwie podkarpackim. Stan na dzień 25 marca 2005 r. Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego – Departament Funduszy Strukturalnych i Programów Przedakcesyjnych oraz Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej 2007 – 2013, Projekt nr 6, Warszawa, 30 stycznia 2007 r.

Podkarpacia w okresie przedakcesyjnym był Program ISPA - fundusz utworzony dla

współfinansowania dużych projektów inwestycyjnych z dziedziny ochrony środowiska i transportu. Za

priorytety w realizowaniu Programu uznano:

• w zakresie ochrony środowiska: zwalczanie problemów spowodowanych zanieczyszczeniem

wód i powietrza, w tym rozwiązywanie problemów związanych z zaopatrzeniem w wodę pitną,

oczyszczaniem ścieków oraz gospodarką odpadami,

2http://archiwum-ukie.polskawue.gov.pl/www/serce.nsf/0/9718ba815392b198c1256ed9004a6324?open

3Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej 2007 – 2013, Projekt nr 6, Warszawa, 30 stycznia 2007 r.



24

• w zakresie transportu: wspieranie zrównoważonych przewozów, a w szczególności tych

przedsięwzięć, które obejmowały tworzenie połączeń sieci krajowych z transeuropejskimi oraz

umożliwiały ujednolicenie warunków wykorzystania tych sieci.

Program ISPA był realizowany na terenie całej Polski w czterech kolejnych edycjach: 2000, 2001, 2002

i 2003, a wysokość wsparcia jakie oferował dla kraju wynosiła średnio 348 mln EUR/rok.4 We

wskazanym okresie, na terenie Podkarpacia w ramach Programu ISPA zrealizowano tylko cztery

projekty dotyczącego sektora ochrony środowiska, natomiast w odniesieniu do sektora

transportowego wsparcia nie uzyskał żaden projekt z województwa. Tym samym łączna wartość

uzyskanego przez region wsparcia w ramach programu wyniosła 40,36 mln EUR.5

Tabela 3 Informacja o wykorzystaniu funduszy w ramach Programu ISPA w województwie podkarpackim


[w mln EUR] Wartość dofinansowania z UE

[w mln EUR]

Program ISPA 4 99,36 59,16

Źródło: Informacja na temat wykorzystania funduszy przedakcesyjnych oraz stanu wdrażania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w województwie podkarpackim. Stan na dzień 25 marca 2005 r. Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego – Departament Funduszy Strukturalnych i Programów Przedakcesyjnych

Program SAPARD był kolejnym instrumentem finansowym dostępnym w Polsce w ramach funduszy

przedakcesyjnych. Program był zorientowany na restrukturyzację rolnictwa i rozwój obszarów

wiejskich w celu dostosowania rolnictwa i infrastruktury terenów rolniczych do warunków

panujących w krajach Unii. Pomoc w ramach Programu SAPARD była udzielana w szczególności na

działania dotyczące:

• poprawy konkurencyjności polskiego rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego, zarówno na

rynku krajowym jak i rynku międzynarodowym;

• dostosowania sektora rolno-spożywczego do wymagań Jednolitego Rynku w zakresie wymagań

sanitarnych, higienicznych oraz jakościowych;

• wsparcia wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich poprzez rozwój infrastruktury

technicznej oraz tworzenie warunków do podejmowania pozarolniczej działalności

gospodarczej na wsi.

W województwie podkarpackim w ramach Programu Operacyjnego SAPARD zrealizowano projekty

w ramach następujących obszarów:

• Poprawa Przetwórstwa i Marketingu Artykułów Rolnych i Rybnych- w zakresie przetwórstwa

produktów pochodzenia zwierzęcego oraz owoców i warzyw.

• Inwestycje w Gospodarstwach Rolnych - modernizacje gospodarstw, w tym gospodarstw

specjalizujących się w produkcji mleka i zwierząt hodowlanych oraz inwestycje zapobiegające

zanieczyszczeniu środowiska w wyniku prowadzenia działalności rolnej.

4 http://archiwum-ukie.polskawue.gov.pl/www/serce.nsf/0/485db4fc1bd78ea0c1256ed9003df1fb?open

5 Informacja na temat wykorzystania funduszy przedakcesyjnych oraz stanu wdrażania funduszy strukturalnych i Funduszu

Spójności w województwie podkarpackim. Stan na dzień 25 marca 2005 r. Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego – Departament Funduszy Strukturalnych i Programów Przedakcesyjnych



25

• Rozwój i poprawa infrastruktury obszarów wiejskich- w szczególności inwestycje z zakresu

podstawowych elementów infrastruktury technicznej skierowane do gmin i związków

międzygminnych.

• Różnicowanie działalności gospodarczej na obszarach wiejskich- ukierunkowane na

różnicowanie działalności gospodarczej na obszarach wiejskich gdzie udzielono wsparcia dla

inwestycji tworzących nowe źródła dochodu poza konwencjonalnym rolnictwem.

Wartość środków przyznanych Polsce w ramach programu SAPARD przez Unię Europejską w okresie

2000-2003 wynosiła średnio ok. 170 mln EUR rocznie6, z czego województwo podkarpackie pozyskało

łącznie przez cały okres około 76,6 mln EUR.7

Tabela 4 Informacja o wykorzystaniu funduszy w ramach Programu SAPARD w województwie podkarpackim


[w mln zł] Wartość dofinansowania z UE

[w mln zł]

Program SAPARD 1300 317,6 b.d.

Źródło: SAPARD – wybrane efekty realizacji pomocy przedakcesyjnej w Polsce, ARiMR, Warszawa: 2006.

Obok programu SAPARD drugim dużym programem, jaki wspierał restrukturyzację obszarów

wiejskich w Polsce w okresie przedakcesyjnym był Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich (PAOW)

finansowany z kredytu Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju. Program realizowano

w Polsce od 2000 do 2005 r. PAOW miał również za zadanie przyczynić się do szeroko rozumianego

rozwoju gospodarczego obszarów wiejskich.

W województwie podkarpackim w ramach programu zrealizowano następujące typy działań:

• Komponent A - Program mikropożyczek i dotacji oraz doradztwa dla osób rozpoczynających

lub prowadzących działalność gospodarczą.

• Komponent B 1 - Program przekwalifikowań i reorientacji zawodowej, obejmujący realizację

działań aktywizujących osoby bezrobotne.

• Komponent B2 – Edukacja, tj. poprawa warunków i poziomu nauczania w szkołach

podstawowych i gimnazjach (zadania inwestycyjne i szkoleniowo-dydaktyczne).

• Komponent B3 - Budowanie potencjału instytucjonalnego administracji lokalnej i regionalnej

poprzez realizację szkoleń dla JST w zakresie przygotowywania projektów.

• Komponent C - Infrastruktura wiejska obejmująca inwestycje infrastrukturalne z zakresu

budowy wodociągów, kanalizacji, oczyszczalni ścieków oraz budowy lub modernizacji dróg.

Wykorzystanie przyznanych Polsce funduszy z Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich wyniosło

117,4 mln EUR, natomiast wraz z środkami budżetu Państwa oraz środkami własnymi samorządów

i innych beneficjentów, wartość zaangażowanych środków w Programie stanowiła ponad 260 mln

EUR8. Na Podkarpaciu wsparcie w ramach PAOW wyniosło 13,78 mln EUR9.

6http://archiwum-ukie.polskawue.gov.pl/www/serce.nsf/0/a55a50d8c0f51edec1256ed90042e697?open

7 RPO WP 2007-20013

8http://www.fapa.com.pl/jkp/context/index1.html

9Informacja na temat uczestnictwa województwa podkarpackiego w programach operacyjnych, współfinansowanych z

publicznych środków wspólnotowych, Rzeszów, kwiecień 2005 r. (Załącznik do Kontraktu Wojewódzkiego dla Województwa Podkarpackiego na lata 2005-2006)



26

Tabela 5 Informacja o wykorzystaniu funduszy w ramach PAOW w województwie podkarpackim


[w mln EUR] Wartość dofinansowania

z UE [w mln EUR]

Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich b.d. b.d. 13,78

Źródło: Informacja na temat wykorzystania funduszy przedakcesyjnych oraz stanu wdrażania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w województwie podkarpackim. Stan na dzień 25 marca 2005 r. Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego – Departament Funduszy Strukturalnych i Programów Przedakcesyjnych

Łączne uzyskane przez Województwo Podkarpackie wsparcie środków przedakcesyjnych (Phare, ISPA

i SAPARD) w latach 2000-2003 wyniosło około 230 mln EUR10 lecz dopiero pełne członkostwo w UE

dało możliwości pozyskania znacznie większych środków finansowych przyczyniających się do

rozwoju w aspekcie gospodarczym i społecznym.

5.1.2 Perspektywa 2004-2006

Na lata 2004-2006 Polska otrzymała wsparcie z UE w wysokości 12,8 mld EUR. Środki w wysokości 8,6

mld EUR przeznaczone były na realizację siedmiu programów operacyjnych finansowanych

z funduszy strukturalnych, obejmujących 5 sektorowych programów operacyjnych, Program

Operacyjny Pomoc Techniczna oraz Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego.

Alokacja objęła również Inicjatywę Wspólnotową INTERREG IIIA oraz EQUAL. Pozostałe środki

w wysokości 4,2 mld EUR przeznaczono na wsparcie inwestycji finansowanych w ramach Funduszu

Spójności.

I. Fundusze strukturalne będące instrumentami Polityki Strukturalnej Unii Europejskiej, których

zadaniem jest wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarek krajów UE, miały na celu

zwiększenie spójności ekonomicznej i społecznej Unii. W latach 2004-2006 Polska, w tym także

województwo podkarpackie skorzystało z środków funduszy strukturalnych w ramach:

1. Programu regionalnego:

• Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 2004-2006,

2. Programów krajowych:

• Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006,

• Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw 2004-2006,

• Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz

Rozwój Obszarów Wiejskich 2004-2006,

• Sektorowy Program Operacyjny Transport 2004-2006,

• Sektorowy Program Operacyjny Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb 2004-2006,

• Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2004-2006.

3. Inicjatyw Wspólnotowych:

• INTERREG,

• EQUAL.

II. Fundusz Spójności stanowi kolejny instrument Polityki Strukturalnej Unii Europejskiej, mający na

celu także wzmacnianie spójności społecznej i gospodarczej Unii. Pomoc z Funduszu Spójności miała

10

http://www.wrota.podkarpackie.pl/res/rpo/Wazne_dok/RPO/zaktual_rpo_wp_12_2011.pdf



27

jednak zasięg krajowy, a nie regionalny jak w przypadku funduszy strukturalnych. Celem nadrzędnym

funduszu było finansowanie dużych projektów tworzących spójną całość w zakresie ochrony

środowiska i infrastruktury transportowej. W latach 2004-2006 realizowano w ramach instrumentu

dwa komponenty:

• Ochrona środowiska,

• Transport.

Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 2004-2006 był narzędziem realizacji

polityki regionalnej państwa, zgodnie z kierunkami rozwoju wytyczonymi przez Unię Europejską.

Celem programu było umożliwienie realizacji zadań w ramach następujących priorytetów:

• Priorytet I. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmocnieniu konkurencyjności

regionów - czyli wzrost atrakcyjności wszystkich regionów poprzez poprawę stanu

infrastruktury.

• Priorytet II. Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach - poprzez stworzenie

warunków dla rozwoju zasobów ludzkich na poziomie lokalnym i regionalnym, a także poprawa

zdolności do programowania i realizacji projektów w zakresie rozwoju zasobów ludzkich na

tych szczeblach

• Priorytet III. Rozwój lokalny - a w szczególności aktywizacja społeczna i gospodarcza obszarów

zagrożonych marginalizacją i włączenie ich w procesy rozwojowe kraju i Europy.

Wartość dofinansowania, jaką uzyskały realizowane w ramach Programu na terenie kraju projekty

wyniosła ponad 2 968 470 769 EUR11. Do beneficjentów z Podkarpacia w ramach Zintegrowanego

Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, trafiło około 192 mln EUR12, dzięki którym możliwe

było sfinansowanie następujących działań:

• w ramach Priorytetu I- rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej

w miastach oraz poprawa połączeń pomiędzy ośrodkami regionalnymi, zwiększające

mobilność zawodową i przestrzenną mieszkańców, a tym samym przyczyniające się do wzrostu

dostępu do zatrudnienia i nauki

• w ramach Priorytetu II - zwiększenie mobilności zasobów ludzkich w regionach, poprzez

podnoszenie poziomu wiedzy i kwalifikacji zawodowych mieszkańców.

• w ramach Priorytetu III - projekty przyczyniające się do polepszenia stanu infrastruktury

technicznej i społecznej o znaczeniu lokalnym, rewitalizacji obszarów zdegradowanych oraz

tworzenia mikroprzedsiębiorstw.

Tabela 6 Informacja o wykorzystaniu funduszy w ramach ZPORR w województwie podkarpackim

Nazwa programu Liczba projektów Wartość projektów

ogółem [zł]

Wartość dofinansowania z UE

[zł]

Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 2004-2006

1 061 1 399 516 967 834 331 109

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Bazy SRP 04-06 (dane MIiR)

11

Końcowy raport z postępu wdrażania Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 2004-2006, Ministerstwo rozwoju Regionalnego, Warszawa: 2010. 12

http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/NR/rdonlyres/232C0A31-3A43-4032-B411-C04F4DB601B9/30644/prezentacja_27032007_zmiany.pdf



28

Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006 miał na celu budowę

otwartego, opartego na wiedzy społeczeństwa poprzez zapewnienie warunków do rozwoju zasobów

ludzkich w drodze kształcenia, szkolenia i pracy. SPO RZL realizował swoje cele

w ramach następujących priorytetów:

• Priorytet I – Aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodowej i społecznej poprzez

działania ukierunkowane m.in. na rozwój i modernizację instrumentów i instytucji rynku pracy,

przeciwdziałanie i zwalczanie długotrwałemu bezrobociu, wsparcie grup szczególnego ryzyka;

• Priorytet II – Rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy poprzez zwiększenie dostępu do

edukacji - promowanie kształcenia ustawicznego, podnoszenie jakości nauczania w odniesieniu

do potrzeb rynku pracy, rozwój kadr nowoczesnej gospodarki, czy też wsparcie zdolności

administracyjnych.

W podkarpackim w ramach Programu realizowano szerokie spektrum działań zwiększających jakość

zasobów ludzkich, w tym działania edukacyjne obejmujące kursy i szkolenia, studia podyplomowe,

usługi doradcze, informacje zawodowe, pośrednictwo pracy, umożliwiano realizację praktyk

zawodowych, czy też wykonywano badania i analizy dla potrzeb regionalnego rynku pracy. Projekty

realizowane w ramach SPO RZL na Podkarpaciu otrzymały łącznie ponad 200 mln zł13 (około 49 mln

EUR). Alokacja dla kraju wyniosła łącznie 1 470 033 216 EUR14.

Tabela 7 Informacja o wykorzystaniu funduszy w ramach SPO RZL w województwie podkarpackim


ogółem [zł]


[zł]

Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006

203 283 364 750 200 465 073


Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw 2004-2006 to program

wdrażany w celu poprawy pozycji konkurencyjnej polskich przedsiębiorstw funkcjonujących

w warunkach otwartego rynku. Ukierunkowany został on na bezpośrednie wsparcie sektora

przedsiębiorstw, sektora naukowo-badawczego oraz instytucji otoczenia biznesu na najbardziej

efektywne projekty i przedsięwzięcia, gwarantujące wzrost innowacyjności produktowej

i technologicznej. SPO WKP realizował swoje cele w ramach następujących priorytetów:

• Priorytet I – Rozwój przedsiębiorczości i wzrost innowacyjności poprzez wzmocnienie instytucji

otoczenia biznesu -poprzez takie działania jak np. poprawa dostępności do zewnętrznego

finansowania inwestycji przedsiębiorstw, tworzenie korzystnych warunków dla rozwoju firm,

wzmocnienie współpracy między sferą badawczo-rozwojową a gospodarką, czy też rozwój

systemu dostępu przedsiębiorców do informacji i usług publicznych on-line.

• Priorytet II – Bezpośrednie wsparcie przedsiębiorstw - poprzez doradztwo, inwestycje w MŚP,

wsparcie konkurencyjności produktowej i technologicznej przedsiębiorstw czy też inwestycji

w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska.

13

Dane z Bazy SRP 04-06 pozyskanej od Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju 14

Sprawozdanie końcowe z realizacji Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006



29

Polska w ramach SPO WKP otrzymała z funduszy europejskich 1 251,1 mln EUR15, z czego do

województwa podkarpackiego trafiło 52,8 mln EUR16. W ramach środków z SPOWKP w regionie

realizowano działania ukierunkowane na rozwój przedsiębiorstw, IOB oraz uczelni i instytucji

badawczo-naukowych. Udzielone wsparcie umożliwiło m.in. tworzenie, rozbudowę oraz

modernizację przedsiębiorstw (mając na uwadze także ograniczanie negatywnego wpływu na

środowisko), wdrażanie i komercjalizację technologii i produktów innowacyjnych, a także realizację

prac badawczo-rozwojowych w oparciu o nowe zaplecze laboratoryjno-badawcze.

Tabela 8 Informacja o wykorzystaniu funduszy w ramach SPO WKP w województwie podkarpackim


ogółem [zł] Wartość dofinansowania

z UE [zł]

Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw 2004-2006

748 707 748 912 305 293 017


Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz

Rozwój Obszarów Wiejskich 2004-2006 stanowił ważny instrument realizacji zadań z zakresu

przekształceń w obszarze rolnictwa i gospodarki żywnościowej, a także zadania związanego

z rozwojem obszarów wiejskich.

Cele programu realizowane były w ramach dwóch priorytetów:

• Priorytet I – Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno-żywnościowym – poprzez

inwestycje w gospodarstwach rolnych, ułatwianie startu młodym rolnikom, szkolenia,

doradztwo rolnicze oraz działania ukierunkowane na poprawę przetwórstwa i marketingu

artykułów rolnych.

• Priorytet II – Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich - poprzez m.in. działania

ukierunkowane na przywracanie zniszczonego potencjału produkcji leśnej oraz wprowadzenie

odpowiednich instrumentów zapobiegawczych, odnowę wsi oraz zachowanie i ochronę

dziedzictwa kulturowego na obszarach wiejskich, gospodarowanie rolniczymi zasobami

wodnymi, scalanie gruntów, rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej

z rolnictwem, czy też różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu

zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów.

Wielkość środków finansowych otrzymanych przez Polskę w ramach Programu wyniosła 1,79 mld

EUR17. Na województwo podkarpackie przypadło 57 mln EUR18. Sektorowy Program Operacyjny

Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich pozwolił

tym samym sfinansować na terenie Podkarpacia m.in. inwestycje w gospodarstwach rolnych

przyczyniające się do poprawy ich konkurencyjności (poprzez oddziaływanie na wzrost jakości

produkcji, jej skalę i profil, obniżenie kosztów oraz spełnienie wymogów w zakresie ochrony

15

Informacja na temat wykorzystania instrumentów polityki strukturalnej dostępnych w województwie podkarpackim w latach 2004 – 2006, Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego, Departament Wdrażania Projektów Infrastrukturalnych RPO, Listopad 2009 r. 16

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 17

Informacja na temat wykorzystania instrumentów polityki strukturalnej dostępnych w województwie podkarpackim w latach 2004 – 2006, Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego, Departament Wdrażania Projektów Infrastrukturalnych RPO, Listopad 2009 r. 18

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013



30

środowiska), budowę, czy też modernizację zakładów produkcyjnych i infrastruktury handlu

hurtowego artykułami rolnymi, modernizację przestrzeni publicznej wraz zachowaniem dziedzictwa

kulturowego obszarów wiejskich, szkolenia i doradztwo, wsparcie dla młodych rolników oraz

różnicowanie działalności rolników, domowników, a także osób prawnych zajmujących się

prowadzeniem działalności rolniczej w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych

źródeł dochodów.

Tabela 9 Informacja o wykorzystaniu funduszy w ramach SPO Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich w województwie podkarpackim



z UE [zł]

Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój

Obszarów Wiejskich 2004-2006 1550 390 888 825 177 325 632


Sektorowy Program Operacyjny Transport 2004-2006 miał na celu zwiększenie spójności

transportowej kraju oraz polepszenie dostępności przestrzennej miast, obszarów i regionów Polski

w układzie Unii Europejskiej. W ramach SPOT realizowane były dwa priorytety:

• Priorytet I – Zrównoważony gałęziowo rozwój transportu, w ramach którego umożliwiono

realizację projektów dotyczących modernizacji linii kolejowych w relacjach między

aglomeracjami miejskimi i w aglomeracjach, poprawy infrastruktury dostępu do portów

morskich oraz rozwój systemów intermodalnych.

• Priorytet II - Bezpieczniejsza infrastruktura drogowa, który umożliwiał budowę i przebudowę

dróg krajowych, usprawnienie przejazdów drogami krajowymi przez miasta na prawach

powiatu oraz wdrażanie i monitoring środków poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego.

W ramach SPO Transport Polska otrzymała 1,16 mld EUR19, z czego województwo podkarpackie

wykorzystało około 17 mln EUR. Działania w ramach SPOT w województwie podkarpackim skupiły się

na realizacji niewielkiej ilości inwestycji drogowych oraz projektów z zakresu bezpieczeństwa ruchu

drogowego.

Tabela 10 Informacja o wykorzystaniu funduszy w ramach SPOT w województwie podkarpackim



z UE [zł]

Sektorowy Program Operacyjny Transport 2004-2006

4 101 060 070 69 487 260


19

Informacja na temat wykorzystania instrumentów polityki strukturalnej dostępnych w województwie podkarpackim

w latach 2004 – 2006, Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego, Departament Wdrażania Projektów Infrastrukturalnych RPO, Listopad 2009 r.



31

Sektorowy Program Operacyjny Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb 2004-2006 miał przyczynić się do

poprawy efektywności sektora rybackiego oraz podniesienia konkurencyjności polskiego rybactwa i

przetwórstwa rybnego w tym również do racjonalnej gospodarki żywymi zasobami wód. Cele

programu realizowane były w ramach następujących priorytetów:

• Priorytet I – Dostosowanie nakładu połowowego do zasobów - obejmującego działania

dotyczące złomowania statków rybackich, przeniesienia statków do krajów trzecich lub zmian

ich przeznaczenia,

• Priorytet II – Odnowa i modernizacja floty rybackiej - obejmującego działania dotyczące

modernizacji istniejących statków rybackich,

• Priorytet III – Ochrona i rozwój zasobów wodnych, chów i hodowla ryb, rybackie urządzenia

portowe, przetwórstwo i rynek rybny, rybołówstwo śródlądowe – poprzez działania dotyczące

ochrony i rozwoju zasobów wodnych, chowu i hodowli ryb, rybackiej infrastruktury portowej,

przetwórstwa i rynku rybnego oraz rybołówstwa śródlądowego,

• Priorytet IV – Inne działania dotyczące np. rybołówstwa przybrzeżnego, znajdowanie oraz

promowanie nowych rynków zbytu na produkty rybne, czy też dotyczące czasowego

zawieszenia działalności i innych rekompensat finansowych.

Polska w ramach SPO RPR uzyskała wsparcie w wysokości ponad 201,8 mln EUR20. Województwo

podkarpackie uzyskało wsparcie w wysokości około 0,5 mln EUR21.W regionie w ramach SPO RYBY

realizowano działania w ramach III priorytetu, dotyczące ochrony i rozwoju zasobów wodnych,

chowu i hodowli ryb, przetwórstwa i rynku rybnego oraz rybołówstwa śródlądowego.

Tabela 11 Informacja o wykorzystaniu funduszy w ramach SPO RPR w województwie podkarpackim


ogółem [zł]


[zł]

Sektorowy Program Operacyjny Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb 2004-2006

20 6 678 845 2 230 936


INTERREG III to inicjatywa wspólnotowa finansowana ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju

Regionalnego. Celem nadrzędnym INTERREG III było wspieranie współpracy przygranicznej,

międzynarodowej i międzyregionalnej. INTERREG III został podzielony na trzy komponenty:

• Komponent A - służący wspieraniu i promocji zintegrowanego rozwoju regionalnego na

obszarze sąsiadujących ze sobą regionów przygranicznych poprzez współpracę lokalnych władz

publicznych;

• Komponent B - mający na celu wspieranie współpracy transnarodowej pomiędzy krajowymi,

regionalnymi i lokalnymi władzami publicznymi w ramach regionów paneuropejskich.

Głównym celem komponentu był zrównoważony i koordynowany rozwój przestrzenny

infrastruktury transeuropejskiej w oparciu o współpracę miast i obszarów wiejskich, w ramach

20

www.funduszeeuropejskie.gov.pl/OrganizacjaFunduszyEuropejskich/Strony/Fundusze_Europejskie_2004_2006.aspx 21

Informacja na temat wykorzystania instrumentów polityki strukturalnej dostępnych w województwie podkarpackim w latach 2004 – 2006, Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego, Departament Wdrażania Projektów Infrastrukturalnych RPO, Listopad 2009 r.



32

tego komponentu wspierane były również przedsięwzięcia z zakresu ochrony środowiska

i rozwoju społeczeństwa informacyjnego;

• Komponent C - obejmujący współpracę międzyregionalną w skali europejskiej. Celem

podstawowym komponentu była intensyfikacja współpracy w zakresie polityki regionalnej oraz

wymiana informacji i doświadczeń w obszarze rozwoju regionalnego i polityk kohezyjnych;

INTERREG w Województwie Podkarpackim realizowany był w ramach następujących programów:

INTERREG IIIA:

• Program Sąsiedztwa Polska – Ukraina - Białoruś (2004 – 2006), w ramach którego realizowano

działania przyczyniające się do wzrostu konkurencyjności regionów przygranicznych poprzez

modernizację i rozbudowę infrastruktury transgranicznej oraz działania ukierunkowane na

rozwój kapitału ludzkiego i instytucjonalnych form współpracy transgranicznej oraz poprawa

bezpieczeństwa na granicach Unii Europejskiej.

• Program Polska - Słowacja - przeznaczony na rozwój infrastruktury technicznej,

komunikacyjnej, infrastrukturę ochrony środowiska oraz rozwój społeczno– gospodarczy,

a w tym rozwój zasobów ludzkich oraz promocję przedsiębiorczości, ochronę dziedzictwa

naturalnego oraz kulturowego i wspieranie lokalnych inicjatyw.

Ponadto Samorząd Województwa Podkarpackiego uczestniczył także jako partner

w realizacji projektów w ramach inicjatyw:

INTERREG III B, a dokładniej INTERREG IIIB CADSES, który umożliwił realizację działań

w następujących dziedzinach: dziedzictwo kulturowe i turystyka, marka regionalna, wsparcie dla MŚP

oraz polityka rozwoju regionu.

INTERREG IIIC, tj. w Programie Strefy Wschodniej dzięki któremu stworzona została możliwość

wymiany metod, umiejętności i wiedzy know-how z zakresu interwencji na problemowych obszarach.

Wspólne działania służyć mają wypracowaniu i kierowaniu schematem "capacity-building"

(kształcenie - rozwój) na skalę europejską.

W ramach INTERREG III beneficjenci polscy mogli skorzystać z dofinansowania, którego łączna kwota

na lata 2004-2006 przekroczyła 221 mln EUR22. W województwie podkarpackim kwota wsparcia

uzyskana w ramach niniejszej inicjatywy wyniosła prawie 12 mln EUR23.

Tabela 12 Informacja o wykorzystaniu funduszy w ramach Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG III województwie podkarpackim



z UE [zł]

INTERREG IIIA Programu Sąsiedztwa Polska-Ukraina-Białoruś

48 59 444 749 41 201 499

INTERREG IIIA Polska - Republika Słowacka 19 16 817 089 11 969 798


22

Informacja na temat wykorzystania instrumentów polityki strukturalnej dostępnych w województwie podkarpackim w latach 2004 – 2006, Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego, Departament Wdrażania Projektów Infrastrukturalnych RPO, Listopad 2009 23

Dane z Bazy SRP 04-06 pozyskanej od Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju



33

EQUAL to kolejna z Inicjatyw Wspólnotowych, realizowanych w Polsce w okresie 2004-2006.

Głównym celem programu było zwalczanie wszelkich przejawów dyskryminacji i nierówności na

rynku pracy (zwłaszcza między kobietami a mężczyznami) oraz integracja społeczna i zawodowa

imigrantów. Środki finansowe wykorzystywane w ramach tej inicjatywy pochodziły

z zasobów Europejskiego Funduszu Społecznego. Wsparcie w ramach programu objęło następujące

dziedziny:

• Ułatwianie wchodzenia i powrotu na rynek pracy osobom mającym trudności z integracją lub

reintegracją na rynku pracy, celem promowania rynku pracy otwartego dla wszystkich.

• Wzmocnienie krajowej gospodarki społecznej (trzeciego sektora), a w szczególności usług na

rzecz społeczności lokalnych oraz poprawa jakości miejsc pracy.

• Wspieranie zdolności przystosowawczych przedsiębiorstw i pracowników do zmian

strukturalnych w gospodarce oraz wykorzystania technologii informatycznych i innych nowych

technologii.

• Godzenie życia rodzinnego i zawodowego oraz ponowna integracja kobiet i mężczyzn, którzy

opuścili rynek pracy, poprzez wdrażanie bardziej elastycznych i efektywnych form organizacji

pracy oraz działań towarzyszących.

• Pomoc w społecznej i zawodowej integracji osób ubiegających się o status uchodźcy.

W Polsce na inicjatywę EQUAL przeznaczono 178,53 mln EUR24, z czego projekty z Podkarpackiego

uzyskały nieco ponad 5,5 mln EUR25, dzięki którym realizowano w szczególności działania

ukierunkowane na poprawienie wydajności systemu edukacyjnego poprzez podnoszenie jakości

nauczania w szkołach podstawowych i gimnazjach oraz udoskonalenie sposobów wykorzystania

zasobów edukacyjnych, jak również działania mające na celu aktywizację mieszkańców obszarów

wiejskich poprzez udzielanie pomocy w rozwijaniu i wykorzystywaniu ich potencjału zawodowego, w

tym udzielanie mikro pożyczek i jednorazowych dotacji na zakup środków trwałych oraz doradztwo i

szkolenia w zakresie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Tabela 13 Informacja o wykorzystaniu funduszy w ramach Inicjatywy wspólnotowej EQUAL w województwie podkarpackim



z UE [zł]

Inicjatywa Wspólnotowa EQUAL 3 30 991 525 23 243 644


W ramach Funduszu Spójności w latach 2004-2006 realizowano przedsięwzięcia w dwóch obszarach:

I. Ochrona środowiska, którego celem było wsparcie realizacji zadań inwestycyjnych władz

publicznych w zakresie ochrony środowiska, wynikających z wdrażania prawa Unii Europejskiej,

w ramach następujących priorytetów:

• poprawa jakości wód powierzchniowych,

• polepszenie jakości i dystrybucji wody przeznaczonej do spożycia,

24

Informacja na temat wykorzystania instrumentów polityki strukturalnej dostępnych w województwie podkarpackim w latach 2004 – 2006, Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego, Departament Wdrażania Projektów Infrastrukturalnych RPO, Listopad 2009 25

Dane z Bazy SRP 04-06 pozyskanej od Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju



34

• poprawa jakości powietrza,

• racjonalizacja gospodarki odpadami,

• ochrona powierzchni ziemi,

• zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego.

Na lata 2004-2006 dla Polski na sektor środowiska z Funduszu Spójności przeznaczono około 2 mld

EUR. W województwie podkarpackim w ramach instrumentu zrealizowano projekty dotyczące

głównie uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej oraz gospodarki odpadami o łącznej wartości

około 108 mln EUR.

II. Transport. W sektorze transportu z udziałem środków z Funduszu Spójności realizowane były

inwestycje, które służyły modernizacji, przebudowie i rozbudowie transeuropejskiej sieci

transportowej TEN-T, w skład której wchodzą wybrane linie kolejowe, drogi lądowe, wodne i porty

morskie oraz lotnicze. Budżet programu dla Polski wyniósł niecałe 2 mld EUR.

Tabela 14 Informacja o wykorzystaniu wsparcia w ramach Funduszu Spójności w latach 2004-2006 w województwie podkarpackim



z UE [zł]

Fundusz Spójności 6 626 112 561 444 068 357


W latach 2004-2006, czyli w pierwszym okresie korzystania przez Polskę z funduszy strukturalnych,

środki finansowe uzyskane przez województwo podkarpackie przeznaczone zostały przede wszystkim

na inwestycje dotyczące infrastruktury służącej rozwojowi społeczno-gospodarczemu (70%), na

wsparcie przedsiębiorczości (16%) oraz na rozwój zasobów ludzkich (14%)26. W regionie

przeprowadzono modernizację i przebudowę ponad 1000 km dróg (w tym przebudowę ok. 17

mostów). Dzięki pozyskanym przez region środkom poprawie uległa sytuacja na obszarach

problemowych, tj. obszarach wiejskich i obszarach zdegradowanych, w obrębie których

dofinansowano ok. 65 inwestycji drogowych, ok. 40 wodno-kanalizacyjnych oraz ok. 25 dotyczących

instytucji kultury. W zakresie ochrony środowiska i zapobiegania zagrożeniom powodziowym

zrealizowano inwestycje dotyczące budowy kanalizacji deszczowej i sanitarnej (łącznie ponad 3000

km sieci), wybudowano i zmodernizowano 64 oczyszczalni ścieków i ujęć wody, a także ponad 450 km

sieci wodociągowej, 2 stacje uzdatniania wody oraz 6 wysypisk śmieci, ponadto udrożniono

i uregulowano koryta rzek, potoków i rowów na długości kilkunastu kilometrów.

W ramach wsparcia dotyczącego infrastruktury społecznej możliwa była modernizacja, przebudowa

oraz doposażenie w sprzęt ponad 30 placówek służby zdrowia, modernizacja i przebudowa ok. 20

obiektów infrastruktury kulturalnej bądź turystycznej oraz około 270 obiektów oświatowych, w tym

także rozwój bazy dydaktycznej największych uczelni publicznych w regionie. Środki przedakcesyjne

oraz pierwsza pula środków po akcesji Polski do UE pozwoliła także na wsparcie zasobów ludzkich

oraz przedsiębiorczości w regionie. Bezpośrednio wsparto ok. 1500 MŚP realizujących działania

inwestycyjne oraz zawarto ok. 400 umów współfinansujących projekty doradcze. Przeszkolono ponad

30 tys. osób, na rzecz 10 tys. osób świadczono poradnictwo zawodowe, biznesowe, doradztwo

26

RPO WP 2007-2013



35

indywidualne lub inne. Wypłacono około 33 tys. stypendiów dla uczniów oraz ok. 4 600 dla

studentów. Wsparcie uzyskało także kilkadziesiąt projektów z zakresu infrastruktury społeczeństwa

informacyjnego – m.in. przedsięwzięcie dotyczące budowy regionalnego portalu internetowego

Wrota Podkarpackie.

Niedostateczny okazał się w szczególności poziom wsparcia kluczowych inwestycji drogowych na

Podkarpaciu (przede wszystkim autostrad i dróg ekspresowych), równie dotkliwy był także brak

działań ukierunkowanych na rozbudowę infrastruktury transportu kolejowego i lotniczego,

infrastruktury energetycznej, budownictwa mieszkaniowego oraz pomocy społecznej. Tym samym,

uzyskane przez województwo podkarpackie w latach 2000-2006 wsparcie z funduszy UE przyczyniło

się do pozytywnych zmian w strefie społecznej oraz gospodarczej, jednak ze względu na

niedostatecznie szeroki zakres uzyskanej we wskazanym okresie pomocy, nie udało się powstrzymać

tendencji pogłębiania się dysproporcji w rozwoju pomiędzy województwem podkarpackim,

a pozostałymi obszarami kraju i UE.

5.1.3 Perspektywa 2007-2013

W kolejnym okresie finansowania, obejmującym lata 2007-2013, Polska stała się największym

beneficjentem środków unijnych spośród wszystkich państw UE. tej perspektywie finansowej nasz

kraj otrzymał 67,3 mld EUR, pochodzących z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, w tym

także z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, na który UE

przeznaczyła dla Polski 13,2 mld EUR oraz Europejskiego Funduszu Rybackiego, w ramach którego

Polska otrzymała 0,7 mld EUR. Z kolei do województwa podkarpackiego, na inwestycje realizowane w

tym regionie, trafiło około 1 991,23 mln EUR funduszy unijnych.27

I. Fundusze strukturalne i Fundusz Spójności pozwoliły na finansowanie następujących programów:

1. Programy regionalne:

• na Podkarpaciu był to Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego 2007-

2013.

2. Programy krajowe:

• Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007-2013,

• Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007-2013,

• Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013,

• Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013,

• Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2007-2013,

• Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej 2007-2013,

II. W ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich finansowano:

• Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013,

III. W ramach Europejskiego Funduszu Rybackiego finansowano:

• Program Zrównoważony Rozwój Sektora Rybołówstwa i Nabrzeżnych Obszarów Rybackich

2007-2013.

27

https://www.mir.gov.pl/aktualnosci/archiwum/Documents/3cd07638cbd34fae97273b7b76d9dad8Woj_Podkarpackie.pdf



36

Największy wpływ na rozwój społeczno-gospodarczy Podkarpacia miał pierwszy z ww. programów -

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego 2007-2013. Celem głównym

RPO WP jest wzrost krajowej i międzynarodowej konkurencyjności gospodarki oraz poprawa

dostępności przestrzennej Podkarpacia. Cel ten realizowany jest w ramach następujących

priorytetów:

• Priorytet I – Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka – obejmujący działania dotyczące

bezpośrednich dotacji inwestycyjnych w zakresie podnoszenia konkurencyjności mikro, małych

i średnich przedsiębiorstw oraz wsparcia kapitałowego funduszy poręczeniowych

i pożyczkowych a także działania obejmujące rozwijanie innych instrumentów finansowego

wsparcia przedsiębiorstw.

• Priorytet II – Infrastruktura techniczna - w ramach priorytetu realizowano działania mające na

celu poprawę dostępności i atrakcyjności inwestycyjnej regionu poprzez realizację

przedsięwzięć w sferze komunikacyjnej i energetycznej.

• Priorytet III – Społeczeństwo informacyjne – w ramach którego umożliwiono wdrażanie

projektów dotyczących m.in. e-usług publicznych (w tym e-zdrowie, e-edukacja), e-usług

w administracji publicznej, platform elektronicznych, geograficznych Systemów Informacji

Przestrzennej, lokalnych i regionalnych sieci szerokopasmowych, publicznych punktów dostępu

do Internetu.

• Priorytet IV – Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom – poprzez działania

ukierunkowane przede wszystkim na ograniczanie ilości zanieczyszczeń w tym odpadów

przedostających się do środowiska, poprawę zaopatrzenia w wodę oraz racjonalne

zagospodarowanie zasobów wodnych, poprawę bezpieczeństwa pod względem zagrożeń

naturalnych i technologicznych, jak również ograniczenie degradacji środowiska i ochronę

zasobów różnorodności biologicznej.

• Priorytet V – Infrastruktura publiczna – poprzez działania zmierzające do poprawy dostępności

i podniesienia jakości regionalnego systemu edukacji, poprawy bezpieczeństwa zdrowotnego

ludności i rozwój infrastruktury pomocy społecznej, a także zwiększenia dostępności

mieszkańców do obiektów sportowych i rekreacyjnych.

• Priorytet VI – Kultura i turystyka – obejmujący w szczególności działania ukierunkowane na

wzrost udziału turystyki w gospodarce regionu oraz ochronę dziedzictwa kulturowego i rozwój

instytucji kultury.

• Priorytet VII – Spójność wewnątrzregionalna – poprzez działania ukierunkowane na

zmniejszenie występujących wewnątrz województwa różnic rozwojowych, w tym

w szczególności wzmocnienie ośrodków miejskich, ożywienie społeczno-gospodarcze obszarów

zdegradowanych, zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej obszarów zmarginalizowanych

gospodarczo oraz wsparcie terenów zniszczonych przez powódź.

Na realizację Regionalnego Programu Operacyjnego województwo podkarpackie otrzymało 1 198,79

mln EUR28. Ponadto region, tak jak i inne województwa Polski mógł korzystać także z innych

programów o zasięgu krajowym.

28

Szczegółowy opis priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 z dnia 15 kwietnia 2014 r.



37

Tabela 15 Informacja o wykorzystaniu funduszy w ramach RPO w województwie podkarpackim



z UE [zł]

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego 2007-2013

2362 8 030 781 016 4 790 978 902

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych portalu mapadotacji.gov.pl (dostęp 20.07.2014 r.)

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 - głównym celem Programu jest

podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury

technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia społeczeństwa,

zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. Tak szeroko postawiony cel

realizowany miał być w szczególności poprzez następujące priorytety:

• Priorytet I - Gospodarka wodno-ściekowa.

• Priorytet II - Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi.

• Priorytet III - Bezpieczeństwo ekologiczne.

• Priorytet IV - Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony

środowiska.

• Priorytet V - Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych

• Priorytet VI - Transeuropejskie sieci transportowe TEN-T.

• Priorytet VII - Transport przyjazny środowisku.

• Priorytet VIII - Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe.

• Priorytet IX - Infrastruktura drogowa w Polsce wschodniej.

• Priorytet X - Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku.

• Priorytet XI - Bezpieczeństwo energetyczne.

• Priorytet XII -Kultura i dziedzictwo kulturowe.

• Priorytet XIII - Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia.

W województwie podkarpackim w ramach programu wsparcie finansowe otrzymały kluczowe dla

regionu projekty, dotyczące m.in. budowy zakładów zagospodarowania odpadów, rekultywacji

terenów zdegradowanych (górnictwem siarki, przez przemysł naftowy), dotyczące bezpieczeństwa

przeciwpowodziowego, zapewnienia prawidłowej gospodarki wodno– ściekowej, rozbudowy

i remontu oczyszczalni ścieków. Z obszaru transportu wsparto budowę poszczególnych odcinków

dróg (w tym autostrady A4 Kraków–Rzeszów-Korczowa, drogi ekspresowej S-1, drogi krajowej nr 4 -

odcinek Machowa-Łańcut, drogi ekspresowej S-74 na odc. Opatów-Nisko), portu lotniczego –

Rzeszów - Jasionka raz modernizacji linii kolejowych (E30/CE30). W obszarze energetyki

dofinansowano następujące projekty: Rozbudowa PMG Strachocina z 0,15 do 0,3 mld nm3, Budowa

gazociągu DN700 Strachocina-Sędziszów-Wygoda dł. ok. 110 km, Budowa gazociągu DN700

Hermanowice-Strachocina dł. ok. 80 km, Budowa tłoczni Hermanowice o mocy 30MW, Budowa

gazociągu Jarosław-Głuchów DN700 dł. ok. 30 km, Modernizacja gazociągu DN700 Rozwadów-

Końskowola na dł. ok. 100 km oraz Modernizacja gazociągu DN700 Jarosław-Rozwadów na dł. ok. 80

km. W ramach działań dotyczących szkolnictwa wyższego wsparto projekt: Kompleks naukowo-

dydaktyczny Centrum Mikroelektroniki i Nanotechnologii Uniwersytet Rzeszowski oraz Budowa

obiektu dydaktyczno-badawczego wraz z wyposażeniem – Filia KUL (Stalowa Wola). Łączna wysokość

środków finansowych zaangażowanych w realizację Programu Infrastruktura i Środowisko na lata



38

2007-2013 wynosi około 37,7 mld EUR, z czego wkład unijny to 28,3 mld euro29. Z kolei w odniesieniu

do Podkarpacia wartość przyznanego dla przedsięwzięć z regionu dofinansowania to około 2,6 mld

EUR.30

Tabela 16 Informacja o wykorzystaniu funduszy w ramach POIŚ w województwie podkarpackim


[zł] Wartość dofinansowania

z UE [zł]

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007-2013

114 18 843 211 549 10 402 330 157


Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007-2013 - celem głównym Programu jest rozwój

polskiej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa. Program realizowano w ramach

następujących osi priorytetowych:

• Oś priorytetowa 1. Badania i rozwój nowoczesnych technologii

• Oś priorytetowa 2. Infrastruktura sfery B+R

• Oś priorytetowa 3. Kapitał dla innowacji

• Oś priorytetowa 4. Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia

• Oś priorytetowa 5. Dyfuzja Innowacji

• Oś priorytetowa 6. Polska gospodarka na rynku międzynarodowym

• Oś priorytetowa 7. Społeczeństwo informacyjne – budowa elektronicznej administracji

• Oś priorytetowa 8. Społeczeństwo informacyjne – zwiększanie innowacyjności gospodarki

W województwie podkarpackim w ramach programu zrealizowano jeden projekt indywidualny:

Nowoczesne technologie materiałowe stosowane w przemyśle lotniczym, dla którego wartość

dofinansowania ze środków UE wyniosła: 11,95 mln EUR. Ponadto podmioty z regionu (w tym m.in.

podmioty gospodarcze, jednostki naukowe, studenci i absolwenci, jednostki administracji publicznej)

mogły aplikować o wsparcie w ramach otwartych naborów ogólnokrajowych.

Alokacja na Program Innowacyjna Gospodarka wyniosła ogółem 10,2 mld EUR, w tym 8,66 mld

EUR z funduszy unijnych31. Projekty realizowane w województwie podkarpackim w ramach programu

uzyskały wsparcie w wysokości około 0,5 mld EUR32.

Tabela 17 Informacja o wykorzystaniu funduszy w ramach POIG w województwie podkarpackim



z UE [zł]

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007-2013

1093 5 073 655 918 2 001 227 237


Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013 – celem głównym Programu jest: wzrost zatrudnienia

i spójności społecznej. Program składa się z 10 Priorytetów, realizowanych zarówno na poziomie

centralnym jak i regionalnym. Priorytety PO KL – centralne to:

29

http://www.pois.gov.pl/WstepDoFunduszyEuropejskich/Strony/o_pois.aspx 30

http://mapadotacji.gov.pl/ 31

http://www.poig.gov.pl/WstepDoFunduszyEuropejskich/Strony/Finansowanie.aspx 32

http://mapadotacji.gov.pl/



39

• Priorytet I -Zatrudnienie i integracja społeczna

• Priorytet II - Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz

poprawa stanu zdrowia osób pracujących

• Priorytet III - Wysoka jakość systemu oświaty

• Priorytet IV - Szkolnictwo wyższe i nauka

• Priorytet V - Dobre rządzenie

Priorytety PO KL – realizowane regionalnie to:

• Priorytet VI - Rynek pracy otwarty dla wszystkich

• Priorytet VII - Promocja integracji społecznej

• Priorytet VIII - Regionalne kadry gospodarki

• Priorytet IX - Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach

Na realizację Programu Kapitał Ludzki w latach 2007-2013 przewidziano ponad 11,4 mld EUR.

Wysokość środków przeznaczonych na finansowanie komponentu regionalnego na Podkarpaciu

wyniosła 0,55 mld EUR.33

Tabela 18 Informacja o wykorzystaniu funduszy w ramach POKL w województwie podkarpackim



z UE [zł]

Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013 2639 3 105 723 060 2 558 142 152


Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013 - celem głównym PO Rozwój Polski

Wschodniej jest przyspieszenie tempa rozwoju społeczno - gospodarczego Polski Wschodniej (tj.

województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego i warmińsko -

mazurskiego). Priorytety i obszary wsparcia w ramach PO RPW to:

• Priorytet I - Nowoczesna gospodarka - cel: zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej

województw Polski Wschodniej (infrastruktura uczelni wyższych, infrastruktura społeczeństwa

informacyjnego, wspieranie innowacji, promocja i współpraca).

• Priorytet II - Wojewódzkie ośrodki wzrostu - cel: rozwój wybranych funkcji metropolitalnych

miast wojewódzkich (system miejskiego transportu zbiorowego, infrastruktura turystyki

kongresowej i targowej).

• Priorytet III - Infrastruktura drogowa i przejść granicznych - cel: poprawa dostępności i jakości

powiązań komunikacyjnych województw Polski Wschodniej –wspierano projekty z zakresu

budowy i modernizacji dróg wojewódzkich, obwodnic w ciągach dróg krajowych oraz

przebudowy i modernizacji dróg powiatowych prowadzących do przejść granicznych oraz

infrastrukturę przejść granicznych).

Pula środków przeznaczonych na Program z EFRR obejmuje kwotę ok. 2,38 mld EUR. Środki na

inwestycje współfinansowane z PO RPW dla województwa podkarpackiego wyniosły 0,57 mld EUR.34

33

Szczegółowy Opis Priorytetów Programu Kapitał Ludzki - wersja obowiązująca od 1 lipca 2014 r. 34

https://www.mir.gov.pl/aktualnosci/archiwum/Documents/3cd07638cbd34fae97273b7b76d9dad8Woj_Podkarpackie.pdf



40

Tabela 19 Informacja o wykorzystaniu funduszy w ramach PO RPW w województwie podkarpackim



z UE [zł]

Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013

68 3 736 662 736 2 319 312 741


Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej 2007-2013. W obecnym okresie programowania

2007-2013 przedsięwzięcia realizowane w ramach Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG III 2004-2006

zastąpiły Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej (European Territorial Cooperation) oraz

Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa(European Neighbourhood and Partnership

Instrument). Komponentom INTERREG III w perspektywie 2007-2013 odpowiadają trzy typy

programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej:

• współpracy transgranicznej, której celem jest rozwijanie wspólnych inicjatyw lokalnych

i regionalnych; podmioty z województwa podkarpackiego mogły uczestniczyć w:

o Programie Polska – Słowacja (podmioty z Podkarpacia brały udział w realizacji

mikroprojektów mających na celu promowanie inicjatyw lokalnych i nawiązywanie

kontaktów trans granicznych)

o Programie Południowy Bałtyk (Polska - Szwecja - Dania - Litwa - Niemcy)

• współpracy transnarodowej, ukierunkowanej na integrację terytorialną Unii Europejskiej

poprzez wspieranie dostępności, zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich,

innowacyjność i ochronę środowiska naturalnego; podmioty z województwa podkarpackiego

mogły uczestniczyć w:

o Programie Regionu Morza Bałtyckiego

o Programie dla Europy Środkowej

• współpracy międzyregionalnej, umożliwiającej wymianę doświadczeń i najlepszych praktyk

w zakresie m.in. wspierania innowacyjności i gospodarki opartej na wiedzy oraz ochrony

środowiska. Podmioty z województwa podkarpackiego mogły uczestniczyć w Programie

Interreg IVC (w ramach niniejszego programu województwo podkarpackie uczestniczy

w projekcie MOVE ON GREEN, mającym za zadanie wspomóc rozwój zrównoważonego

transportu na obszarach wiejskich i górskich oraz w projekcie TOURage, którego celem jest

wzmocnienie gospodarki regionalnej poprzez rozwój turystyki ukierunkowanej na seniorów

oraz wspieranie aktywnego i zdrowego starzenia się).

Realizacja EWT 2007 - 2013 jest finansowana ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju

Regionalnego. Polska alokacja na realizację programów w ramach Europejskiej Współpracy

Terytorialnej wyniosła 557,8 mln EUR. Dodatkowo 173,3 mln EUR zostało przeznaczone przez Polskę

na współpracę transgraniczną z państwami nienależącymi do Unii Europejskiej w ramach

Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (EISP).35 W tym wysokość wsparcia uzyskana

w ramach EWT przez podmioty z Podkarpacia ukształtowała się na poziomie zbliżonym do 90 mln

EUR36

35

http://www.ewt.gov.pl/WstepDoFunduszyEuropejskich/Strony/Finansowanie.aspx 36




41

Tabela 20 Informacja o wykorzystaniu funduszy w ramach EWT w województwie podkarpackim



z UE [zł]

Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Polska – Białoruś – Ukraina

27 133 939 588 120 132 646

Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska -

Republika Słowacka

34 285 420 229 239 612 834


Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013. Podstawowym celem Programu Rozwoju

Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 jest realizacja koncepcji wielofunkcyjności rolnictwa

i obszarów wiejskich. Zakłada ona wzmocnienie ekonomiczne gospodarstw rolnych i wzrost

konkurencyjności sektora rolno-spożywczego, z jednoczesnym zapewnieniem instrumentów na rzecz

różnicowania działalności gospodarczej w kierunku pozyskania i stworzenia alternatywnych źródeł

dochodów mieszkańców wsi.

• Oś 1 Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego

• Oś 2 Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich

• OŚ 3 Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej

• OŚ 4 LEADER

Polska w ramach Programu otrzyma 13,2 mld EUR37. Środki na inwestycje współfinansowane z PROW

dla województwa podkarpackiego wyniosą 396,53 mln EUR, w tym z funduszy unijnych około 300

mln EUR38.

Tabela 21 Informacja o liczbie zawartych umów i zrealizowanych płatnościach w ramach PROW w województwie podkarpackim

Nazwa programu Liczba zawartych umów Kwota zrealizowanych płatności [zł]

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 354 273 1 929 822 229

Źródło: Raporty sprawozdawcze ARiMR, stan na 31.07.2014, dostęp przez stronę: www.arimr.gov.pl/pomoc-unijna/wdrazane-programy-i-dzialania-dane-liczbowe/program-rozwoju-obszarow-wiejskich-2007-2013.html

Za wdrożenie Działań 1.7, 3.3, 3.4 i Działań Osi 4 odpowiada Samorząd Województwa. W ramach tych

Działań zrealizowano na terenie województwa podkarpackiego 2 954 projekty za łączną wartość

1 338 410 684 zł. Ponad pięćdziesięcioprocentowy udział w tej kwocie stanowi dofinansowanie z Unii

Europejskiej – 714 767 968 zł.39

Program Zrównoważony Rozwój Sektora Rybołówstwa i Nadbrzeżnych Obszarów Rybackich 2007-

2013. Program został stworzony aby realizować cele polskiej polityki rybackiej, którymi są racjonalna

gospodarka żywymi zasobami wód i poprawa efektywności sektora rybackiego, podniesienie

konkurencyjności polskiego rybołówstwa morskiego, rybactwa śródlądowego i przetwórstwa ryb,

37

http://www.arimr.gov.pl/informacje-o-agencji.html 38

https://www.mir.gov.pl/aktualnosci/archiwum/Documents/3cd07638cbd34fae97273b7b76d9dad8Woj_Podkarpackie.pdf 39

Zgodnie z danymi Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego



42

poprawa jakości życia na obszarach zależnych od rybactwa. Program zakłada realizację celów

strategicznych i podjęcie działań w następujących obszarach priorytetowych:

• Oś Priorytetowa 1: Środki na rzecz dostosowania floty rybackiej

• Oś priorytetowa 2: Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót produktami

rybołówstwa i akwakultury.

• Oś Priorytetowa 3: Środki służące wspólnemu interesowi.

• Oś Priorytetowa 4: Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwa.

Wkład z EFRR na realizację PO RYBY 2007-2013 dla Polski wynosi 734 mln EUR40. W ramach programu

wsparcie dla województwa podkarpackiego wyniosło około 3 mln EUR, z czego największą część

przeznaczono na realizację zadań przez lokalne grupy rybackie z województwa podkarpackiego

w ramach Osi 441.

Tabela 22 Informacja o wykorzystaniu funduszy w ramach PO Ryby w województwie podkarpackim



z UE [zł]

Program Zrównoważony Rozwój Sektora Rybołówstwa i Nadbrzeżnych Obszarów

Rybackich 2007-2013

83 23 572 112 11 990 398

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego

Poza wyżej wymienionymi programami operacyjnymi w ramach funduszy strukturalnych Polska,

a tym samym również województwo podkarpackie korzystało także z środków finansowych

dostępnych w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna (oraz w ramach priorytetów

pomoc techniczna przewidzianych w niemal każdym programie operacyjnym), które służyły wsparciu

działań i procesów z zakresu zarządzania, wdrażania, promocji, monitorowania, oceny i kontroli

realizacji poszczególnych Programów.

Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2004-2006 miał na celu wsparcie działań przygotowawczych,

monitorujących, oceniających i kontrolnych oraz działań z zakresu informacji i promocji, niezbędnych

dla wdrażania funduszy strukturalnych. Określone w Programie priorytety i działania ukierunkowane

zostały na poprawę stanu przygotowania instytucji odpowiedzialnej za zarządzanie Podstawami

Wsparcia Wspólnoty, jednostek audytu wewnętrznego i kontroli zewnętrznej a także na poprawę

efektywności funkcjonowania krajowego systemu informatycznego SIMIK. W ramach Programu

realizowano szereg akcji promujących i informujących, mających na celu ułatwienie potencjalnym

i faktycznym odbiorcom pomocy uczestnictwa w systemie oraz uzyskanie powszechnej akceptacji

obywateli dla operacji funduszy strukturalnych. Układ priorytetów Programu Operacyjnego Pomoc

Techniczna 2004-2006 był następujący:

• Priorytet 1: Wzmocnienie zdolności w zakresie zarządzania, monitorowania, oceny i kontroli

Podstaw Wsparcia Wspólnoty (PWW)

• Priorytet 2: Wsparcie informatycznego systemu monitoringu i kontroli finansowej

• Priorytet 3: Upowszechnianie informacji i promocja funduszy strukturalnych

40

Oczekiwania rybactwa i wędkarstwa wobec nowej perspektywy finansowej Program Operacyjny „Rybactwo i Morze” na

lata 2014-2020, Sekretarza Stanu w MRiRW Kazimierza Plocke, Warszawa, 2014 r. 41




43

Środki przeznaczone na realizację programu w Polsce wynosiły 37,7 mln EUR42. Zgodnie z danymi

Bazy Systemu Rozliczenia Projektów 2004-2006 (pozyskanej od Ministerstwa Infrastruktury

i Rozwoju), projekty z Pomocy Technicznej, obejmujące swym zasięgiem woj. podkarpackie, były

realizowane na poziomie centralnym. Nie ma w tym zakresie projektów dedykowanych konkretnie

regionowi.

Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2007-2013 miał zapewnić sprawny i efektywny przebieg

realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia oraz skuteczne rozpowszechnianie informacji i

promocja NSRO. Program swoim zakresem objął wsparcie wszystkich horyzontalnych działań

i procesów z zakresu przygotowania, zarządzania, wdrażania, monitorowania, oceny i kontroli

realizacji NSRO, a także z zakresu wsparcia przygotowania projektów oraz rozpowszechniania

informacji i promocji Funduszy Europejskich w Polsce. Realizacja poszczególnych działań następowała

w ramach czterech priorytetów:

• Priorytet 1. Wsparcie zasobów

• Priorytet 2. Wsparcie informatyczne realizacji Narodowej Strategii Spójności

• Priorytet 3. Wsparcie realizacji operacji funduszy strukturalnych

• Priorytet 4. Komunikacja i promocja

Wkład wspólnotowy w realizację programu w Polsce to 516,7 mln EUR43, z czego zrealizowane

w województwie podkarpackim projekty wsparto kwotą bliską 3 mln EUR.44

Tabela 23 Informacja o wykorzystaniu funduszy w ramach POPT w województwie podkarpackim


[zł] Wartość dofinansowania

z UE [zł]

Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2007-2013

8 13 253 256 11 234 829


Realizacja poszczególnych działań dzięki wsparciu instrumentów finansowych dostępnych w ramach

polityki spójności UE przyczyniła się w ostatnich latach do pozytywnych zmian w sytuacji społeczno-

gospodarczej województwa podkarpackiego. Ostateczna ocena ich oddziaływania w chwili obecnej

nie może być jednak dokonana kompleksowo, bowiem zdecydowana większość przedsięwzięć, w tym

tych dofinansowanych w ramach RPO WP 2007-2013, jest ciągle w realizacji lub też zakończona

została stosunkowo niedawno. Niemniej jednak w wielu obszarach tematycznych pozytywne efekty

można zaobserwować już teraz. Dotyczy to m.in. dużych przedsięwzięć infrastrukturalnych

(nowopowstałej, zmodernizowanej lub przebudowanej infrastruktury transportowej, infrastruktury

ochrony środowiska), bazy naukowo-dydaktycznej uczelni, wsparcia inwestycyjnego przedsiębiorstw

oraz projektów „miękkich” w obszarze rynku pracy oraz polityki społecznej. Zrealizowane już i będące

w trakcie realizacji przedsięwzięcia mają niebagatelny wpływ na sytuację makroekonomiczną

Podkarpacia, a w konsekwencji na podwyższenie poziomu życia mieszkańców oraz atrakcyjność

i coraz bardziej zbliżony do krajów rozwiniętych poziom rozwoju całego regionu.

42

Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2004-2006, Warszawa, lipiec 2007 43

http://www.popt.gov.pl/WstepDoFunduszyEuropejskich/Strony/czymsafundusze.aspx 44




44

Na potrzeby niniejszego opracowania porównano

wartości projektów zrealizowanych na terenie 16

województw Polski w ramach następujących Funduszy

UE (w perspektywie 2004-2006 i 2007-2013):

• Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego; • Europejski Fundusz Społeczny; • Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa; • Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji rolnej.

Efektem porównania są mapy przedstawiające liczbę zrealizowanych inwestycji, ich kumulatywną

wartość (z wyróżnieniem wysokości dofinansowania środkami z UE) oraz wartość wsparcia

przypadającą na jednego mieszkańca danego regionu.

W opracowaniu danych posłużono się zestawieniami dostępnymi na portalu mapadotacji.gov.pl. Aby

przedstawić zróżnicowanie regionów w analizie nie uwzględniono projektów ogólnopolskich. Wartość

umów realizowanych na terenie większym niż jedno województwo została podzielona

proporcjonalnie pomiędzy te województwa.

Mapa 1 Liczba projektów zrealizowanych w ramach Programów i Inicjatyw Wspólnotowych UE na terenie poszczególnych województw (2004-2013)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z portalu mapadotacji.gov.pl, dostęp 20.07.2014 r.

Jak przedstawia się kumulatywna wartość

wydatków poniesionych na rzecz

Beneficjentów z Programów i Inicjatyw

Wspólnotowych w 16 województwach

Polski w kolejnych latach 2004-2013?



45

Liderem zestawienia jest Mazowsze. Należy jednak zauważyć, że stolica województwa (i kraju) jest

miastem, w którym koncentruje się realizacja projektów o znaczeniu ogólnopolskim. W Warszawie

mają również swoje miejsce centrale organizacji mających swoje oddziały także w pozostałych

regionach (np. ogólnopolskie stowarzyszenia i związki). W przedstawionym rankingu województwo

podkarpackie plasuje się dopiero na dziesiątym miejscu.

Mapa 2 Liczba projektów zrealizowanych w ramach Programów i Inicjatyw Wspólnotowych UE na terenie poszczególnych województw w przeliczeniu na tysiąc mieszkańców (2004-2013)


Na powyższej mapie przedstawiono liczbę projektów przypadającą na 1 tysiąc mieszkańców

poszczególnych województw. Najwyższe wyniki uzyskały podlaskie i lubelskie. Podkarpackie

charakteryzuje się najmniejszą relatywną liczbą projektów wśród województw Polski Wschodniej. Na

tle kraju zajmuje 12. miejsce. Ze względu na fakt, że zestawione projekty są bardzo zróżnicowane pod

względem zasięgu oddziaływania, informacją bardziej użyteczną do porównań regionów jest wartość

udzielonego wsparcia.

W zestawieniu województw pod względem kumulatywnej wartości zrealizowanych projektów,

region podkarpacki znajduje się w połowie stawki (ósme miejsce). Pod względem wysokości wsparcia

przypadającego na jednego mieszkańca województwa, podkarpackie znajduje się w ścisłej czołówce,

osiągając wynik porównywalny z województwem mazowieckim.



46


Mapa 4 Wartość finansowa projektów w przeliczeniu na jednego mieszkańca województwa

Mapa 3 Kumulatywna wartość projektów (zrealizowanych w ramach Programów i Inicjatyw Wspólnotowych UE na terenie poszczególnych województw w latach 2004-2013

Pierwsza z podanych w etykietach wartości dotyczy wysokości wsparcia ogółem. Natomiast druga odnosi się do wysokości dofinansowania ze środków Unii Europejskiej. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z portalu mapadotacji.gov.pl, dostęp 20.07.2014 r.



47

W tabelach 24 i 25 przedstawiono sumy wartości projektów, które zrealizowano na obszarze

poszczególnych województw w podziale na dwie perspektywy finansowe – 2004-2006 i 2007-2013.

Tabele dotyczące poszczególnych programów i IW zamieszczono w Załączniku 1 do niniejszego

raportu.

Tabela 24 Wartość projektów zrealizowanych w poszczególnych województwach w ramach Programów i Inicjatyw Wspólnotowych perspektywy finansowej 2004-2006

Województwo Suma wsparcia przyznanego w ramach perspektywy 2004-2006

Wartość projektów Dofinansowanie UE Wartość projektów

na 1 mieszkańca

dolnośląskie 8 417 793 984,12 zł 5 223 594 009,04 zł 2 892,72 zł

kujawsko-pomorskie 4 905 226 253,18 zł 2 502 857 089,55 zł 2 344,12 zł

lubelskie 4 275 747 063,83 zł 2 259 234 917,57 zł 1 983,05 zł

lubuskie 2 502 022 046,54 zł 1 437 020 218,27 zł 2 449,43 zł

łódzkie 6 880 284 243,49 zł 3 478 519 082,67 zł 2 737,78 zł

małopolskie 5 650 278 820,36 zł 3 155 610 641,38 zł 1 681,34 zł

mazowieckie 17 392 733 026,97 zł 9 626 300 541,05 zł 3 271,25 zł

opolskie 2 038 433 932,85 zł 1 175 591 677,31 zł 2 029,47 zł

podkarpackie 3 622 624 293,05 zł 2 109 616 323,60 zł 1 701,33 zł

podlaskie 2 593 777 358,50 zł 1 272 259 076,98 zł 2 170,59 zł

pomorskie 6 202 051 060,11 zł 3 384 298 448,70 zł 2 701,46 zł

śląskie 13 070 180 557,45 zł 7 514 319 026,79 zł 2 841,69 zł

świętokrzyskie 2 684 962 236,44 zł 1 312 630 671,32 zł 2 117,08 zł

warmińsko-mazurskie 3 797 380 754,28 zł 2 145 380 302,62 zł 2 624,47 zł

wielkopolskie 8 185 112 304,39 zł 4 592 413 041,84 zł 2 360,85 zł

zachodniopomorskie 5 636 877 353,64 zł 3 235 943 649,91 zł 3 279,43 zł Źródło: Opracowanie własne na podstawie Bazy SRP 04-06 (pozyskanej od MIiR)

Tabela 25 Wartość projektów zakontraktowanych w poszczególnych województwach w ramach Programów i Inicjatyw Wspólnotowych perspektywy finansowej 2007-2013

Województwo

Suma wsparcia przyznanego w ramach perspektywy 2007-2013

Wartość projektów Dofinansowanie UE Wartość projektów

na 1 mieszkańca

Dolnośląskie 37 124 269 099,63 zł 19 416 492 140,33 zł 12 757,49 zł

Kujawsko-pomorskie 20 478 959 292,74 zł 10 913 881 718,83 zł 9 786,54 zł

Lubelskie 24 894 365 449,21 zł 15 356 934 808,65 zł 11 545,75 zł

Lubuskie 12 178 405 902,41 zł 7 189 671 012,37 zł 11 922,43 zł

Łódzkie 33 605 171 034,92 zł 17 798 535 318,05 zł 13 372,04 zł

Małopolskie 38 261 578 118,65 zł 19 917 705 598,06 zł 11 385,41 zł

Mazowieckie 77 168 627 600,54 zł 40 996 623 577,99 zł 14 514,00 zł

Opolskie 10 020 106 974,73 zł 5 541 864 863,86 zł 9 976,05 zł

Podkarpackie 33 593 427 599,88 zł 19 213 977 188,43 zł 15 776,79 zł

Podlaskie 16 396 668 600,43 zł 8 587 623 949,39 zł 13 721,46 zł

Pomorskie 31 781 785 071,93 zł 17 640 985 551,15 zł 13 843,38 zł

Śląskie 43 789 763 815,13 zł 25 070 768 079,92 zł 9 520,66 zł

Świętokrzyskie 15 084 691 939,46 zł 9 082 165 448,48 zł 11 894,20 zł

Warmińsko-mazurskie 22 504 515 930,19 zł 13 741 623 548,85 zł 15 553,45 zł

Wielkopolskie 33 947 951 786,85 zł 18 229 175 105,51 zł 9 791,69 zł

Zachodniopomorskie 24 246 382 375,58 zł 11 730 385 939,88 zł 14 106,08 zł Źródło: Opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK 07-13 oraz danych portalu mapadotacji.gov.pl



48

Aby móc porównać siłę udzielonego w ramach funduszy unijnych wsparcia, wartość projektów

zrealizowanych/zakontraktowanych w poszczególnych województwach podzielono przez liczbę ich

mieszkańców. W pierwszej perspektywie programowej województwo podkarpackie otrzymało

wsparcie o niskiej wartości finansowej w porównaniu z pozostałymi regionami (15 miejsce pod

względem wartości projektów w przeliczeniu na 1 mieszkańca). Sytuacja ta uległa diametralnej

zmianie w dobiegającej końca perspektywie 2007-2013. Łączna kwota zawartych umów

w przeliczeniu na jednego mieszkańca woj. podkarpackiego wynosi 15 777 zł i jest najwyższa w skali

kraju. Należy zauważyć, że wartość wsparcia udzielonego w perspektywie 2007-2013

w województwach podkarpackim, lubelskim, podlaskim, warmińsko-mazurskim i świętokrzyskim,

znacząco podnosi Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej.

Na dwóch kolejnych stronach niniejszego opracowania przedstawiono postęp finansowy

wykorzystania środków przyznanych w ramach Programów Operacyjnych realizowanych

w perspektywie 2007-2013. Jako źródło danych w przygotowaniu tego zestawienia posłużyła baza

Krajowego Systemu Informatycznego SIMIK 07-13. W systemie agregowane są dane dotyczące

następujących programów:

• Program Operacyjny Kapitał ludzki,

• Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka,

• Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko,

• Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej,

• Regionalne Programy Operacyjne 16 województw.

Posłużono się czterema zmiennymi: województwo, na obszarze którego realizowano projekty; rok,

w którym podpisano Umowę; wartość projektów ogółem; wysokość dofinansowania UE. Należy

podkreślić, że wartości finansowe projektów realizowanych na obszarze kilku województw są

dzielone i przyporządkowywane proporcjonalnie do obszarów realizacji. Dlatego zestawienia oparte

na danych KSI SIMIK 07-13 i np. danych portalu mapadostacji.gov.pl mogą się nieco różnić.

Najintensywniejszy postęp w wykorzystaniu środków finansowych dostępnych w wymienionych

uprzednio programach, jest największy w roku 2013 i pierwszych siedmiu miesiącach roku 2014.

Właściwość ta dotyczy wszystkich województw. Jest to zrozumiałe ze względu na fakt, że pierwsze

lata perspektywy (2007 i 2008) poświęcono dopracowaniu Programów i dookreśleniu procedur

wdrożeniowych. Poza tym do roku 2010 były realizowane projekty z poprzedniej perspektywy

finansowej (2004-2006).

Szczegółowe zestawienie wartości ogólnej i dofinansowania UE projektów zakontraktowanych

w kolejnych latach 2007-2014 we wszystkich województwach, zamieszczono w załączniku 2 do

niniejszego raportu.



49

Źródło: Opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK 07-13, stan na 31.07.2014.

0 0 0 0 0 28

1

0 0 0 0 0 0 0

0

0

114

209

117

86

194

440

482

129

223

35

48

374

97

228

198

98

277

398

380

246

702

829

1 11

7

342

476

193

290

860

352

437

641

726

1 64

2

1 78

1

2 41

4

1 04

4

2 92

3

3 16

4

3 65

9

1 47

8

2 10

8

1 38

0

2 04

5

2 85

1

1 32

2

1 36

2

2 55

4

1 61

3

4 12

0

3 59

7

4 01

4

2 96

2

4 67

6

5 57

0

6 50

7

2 42

5

4 50

6

2 47

7

3 77

0

5 55

0

2 40

1

2 91

3

5 12

9

4 01

4 8

318

5 57

2

6 96

4

4 60

3

15 3

07

11 8

28

24 5

90

3 65

0 7

408

4 38

1

9 37

8

9 49

9

5 26

5

3 99

4

11 2

74

7 75

4

21 7

51

11 3

39

15 8

05

6 73

8

20 8

97

23 4

09

43 5

67

6 80

0

22 6

79

9 13

3

18 4

36

21 1

66

9 78

8

10 9

97

19 8

10

13 1

40

37 1

24

20 4

72

24 6

96

11 6

17

33 6

05

37 7

75

77 0

40

10 0

20

33 1

75

16 1

31

31 4

52

43 4

94

15 0

85

22 1

88

33 9

48

24 1

03

0

10 000

20 000

30 000

40 000

50 000

60 000

70 000

80 000

2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r.

Wykres 1 Postęp finansowy wykorzystania środków przyznanych w ramach RPO 16, POKL, POIG, POIŚ, PORPW. Wartość ogółem projektów zakontraktowanych w okresie styczeń 2007 -lipiec 2014 w poszczególnych województwach (w mln zł).



50

Źródło: Opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK 07-13, stan na 31.07.2014.

0 0 0 0 0 23

0

0 0 0 0 0 0 0

0

047

95

71

49

95

202

239

36

134

31

27

130

62

105

79

48

136

215

226

152

310

423

647

178

285

132

163

345

153

225

307

492

887

1 03

2

1 53

0

652

1 66

2

1 74

6

2 38

4

701

1 32

6

796

1 37

6

1 65

6

776

796

1 39

5

1 02

6

2 12

3

1 96

6

2 56

5

1 84

4

2 78

7

3 02

5

4 07

2

1 29

6

2 80

0

1 45

7

2 29

6

3 22

5

1 35

9

1 84

5

2 94

0

2 49

3

4 55

4

3 01

6

4 34

4

2 57

2

8 99

6

5 83

9

13 6

67

1 99

3 4 27

5

2 68

5 5

480

5 22

0

3 13

9

2 47

0

6 51

4

4 63

2

12 2

60

6 10

5

9 77

6

3 71

4

11 8

39

12 1

61

23 3

63

3 86

3

12 8

07

4 80

8

10 2

85

11 7

73

5 91

3

6 72

2

11 0

15

7 12

5

19 4

16

10 9

07

15 1

79

6 72

5

17 7

99

19 5

33

40 8

77

5 54

2

18 8

54

8 35

0

17 3

68

24 8

28

9 08

2

13 4

69

18 2

29

11 6

14

0

10 000

20 000

30 000

40 000

50 000

2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r.

Wykres 2 Postęp finansowy wykorzystania środków przyznanych w ramach RPO 16, POKL, POIG, POIŚ, PORPW. Wartość dofinansowania UE projektów zakontraktowanych w okresie styczeń 2007 - lipiec 2014 w poszczególnych województwach (w mln zł).



51

Województwo podkarpackie jest silnie zróżnicowane

pod względem liczby projektów zrealizowanych na

obszarze poszczególnych powiatów. Największą

liczbę inicjatyw finansowanych ze środków Unii

Europejskiej koncentruje Rzeszów i powiat

rzeszowski. Jest to zrozumiałe, jeśli weźmiemy pod

uwagę, że projekty związane z zarządzaniem i wdrażaniem programów regionalnych mają miejsce

w stolicy województwa. Poza tym Rzeszów i powiat rzeszowski są na tle regionu bardzo atrakcyjne

gospodarczo (przyciągają inwestorów, korzystają z możliwości dalszego rozwoju firm dzięki wsparciu

z RPO i POIG).

Na przeciwnym biegunie zestawienia plasują się miasta Przemyśl i Tarnobrzeg. Aby uniknąć

zniekształcenia wyniku, sprawdzono ile zrealizowanych projektów przypada na tysiąc mieszkańców

danego powiatu. Okazało się, że spośród wszystkich powiatów woj. podkarpackiego to właśnie

Przemyśl i Tarnobrzeg charakteryzują się najniższą wartością tego wskaźnika (mapy 5 i 7). Należy

zauważyć, że celem wsparcia oferowanego w ramach Programów i Inicjatyw Wspólnotowych Unii

Europejskiej jest wyrównywanie warunków ekonomicznych i społecznych. Dlatego do dużych miast –

jako obszarów dobrze rozwiniętych, są kierowane mniejsze środki, niż np. na obszary wiejskie. Tym

dedykowane są osobne duże programy (PROW, SPO-ROL).

W poniższych tabelach przedstawiono liczbę projektów zrealizowanych w ramach dwóch perspektyw

finansowych, które swoim zakresem terytorialny obejmowały poszczególne powiaty województwa

podkarpackiego. W zestawieniu nie ujęto inwestycji o zasięgu ogólnowojewódzkim.

Tabela 26 Liczba projektów zrealizowanych na obszarze poszczególnych powiatów województwa podkarpackiego w perspektywie finansowej 2004-2006

Ranking POWIAT Licz

ba

pro

jekt

ów

20

04

-20

06

Fun

du

sz

Spó

jno

ści

Inte

rre

g

SPO

RO

L

SPO

RZL

Ryb

ołó

wst

wo

i

prz

etw

órs

two

ryb

SPO

T

SPO

WK

P

ZPO

RR

1 miasto Rzeszów 272 1 16 22 7 0 2 31 193

2 rzeszowski 263 1 5 140 8 1 0 19 89

3 mielecki 251 1 0 156 7 1 0 32 54

4 jarosławski 178 0 1 143 6 0 0 0 28

5 sanocki 163 0 1 119 5 1 0 7 30

6 przemyski 161 1 2 135 6 1 0 1 15

7 dębicki 150 0 0 83 12 0 0 14 41

8 przeworski 142 0 0 109 7 0 0 3 23

9 leżajski 118 0 0 69 10 1 0 4 34

10 ropczycko-sędziszowski 116 0 1 48 11 0 0 13 43

11 łańcucki 109 0 2 58 4 0 0 2 43

12 lubaczowski 105 0 5 73 6 0 0 1 20

13 strzyżowski 95 0 1 60 4 2 0 0 28

14 kolbuszowski 93 0 0 48 5 2 0 3 35

15 niżański 80 0 0 37 5 0 0 4 34

16 stalowowolski 73 1 3 29 6 1 0 9 24

17 jasielski 72 1 2 31 9 1 0 6 22

18 brzozowski 68 0 1 36 6 1 0 0 24

19 krośnieński 64 0 2 10 7 0 0 17 28

20 tarnobrzeski 61 1 0 27 4 2 0 2 25

Jak kształtuje się przestrzenny rozkład

programów i Inicjatyw Wspólnotowych

realizowanych w poszczególnych powiatach

województwa podkarpackiego?



52

Ranking POWIAT Licz

ba

pro

jekt

ów

20

04

-20

06

Fun

du

sz

Spó

jno

ści

Inte

rre

g

SPO

RO

L

SPO

RZL

Ryb

ołó

wst

wo

i

prz

etw

órs

two

ryb

SPO

T

SPO

WK

P

ZPO

RR

21 leski 60 0 7 30 3 1 0 3 16

22 bieszczadzki 58 0 2 39 4 0 0 3 10

23 miasto Krosno 36 0 5 3 3 0 1 8 16

24 miasto Tarnobrzeg 27 1 0 6 0 0 0 2 18

25 miasto Przemyśl 19 1 1 1 1 0 0 2 13 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z portalu mapadostacji.gov.pl oraz danych przekazanych przez UMWP

W pierwszym okresie programowania (2004-2006) zrealizowano na terenie regionu łącznie 3 662

projektów, w tym obejmujących zakresem terytorialnym całe podkarpackie lub kilka województw.

Łączna wartość tych inwestycji to 3 622 624 293 zł (2 109 616 323 zł dofinansowania z UE).

Z kolei w okresie 2007-2013 zakontraktowano w sumie aż 9 382 projekty za łączną kwotę

40 584 630 147 zł. Poziom ich dofinansowana ze środków UE wynosi 57% (23 169 729 863 zł).

Tabela 27 Liczba projektów zrealizowanych na obszarze poszczególnych powiatów województwa podkarpackiego w perspektywie finansowej 2007-2013

Ranking POWIAT Licz

ba

pro

jekt

ów

20

07

-20

13

PEW

T

PO

IG

PO

IŚ

PO

KL

RP

O W

P

PR

OW

Po

lska

Wsc

ho

dn

ia

Po

mo

c

Tech

nic

zna

1 rzeszowski 872 0 129 3 238 240 257 8 0

2 miasto Rzeszów 827 6 330 9 130 332 0 12 8

3 mielecki 584 0 86 7 134 149 202 6 0

4 jasielski 488 0 41 10 148 92 197 0 0

5 krośnieński 479 3 22 8 141 93 210 2 0

6 dębicki 449 0 56 3 135 142 112 1 0

7 ropczycko-sędziszowski 412 1 28 6 119 94 163 1 0

8 jarosławski 397 1 27 0 106 78 183 2 0

9 tarnobrzeski 391 0 18 2 84 59 226 2 0

10 przemyski 390 3 23 2 114 55 190 3 0

11 sanocki 380 4 39 7 117 85 128 0 0

12 przeworski 362 0 30 0 119 69 143 1 0

13 łańcucki 348 0 49 2 104 59 131 3 0

14 kolbuszowski 341 0 20 1 107 67 144 2 0

15 strzyżowski 335 0 14 2 130 74 114 1 0

16 niżański 324 0 9 1 88 82 143 1 0

17 leżajski 317 1 24 3 98 60 130 1 0

18 stalowowolski 303 0 43 2 64 93 97 4 0

19 lubaczowski 284 4 13 0 86 75 105 1 0

20 brzozowski 250 1 16 2 87 67 75 2 0

21 leski 218 1 6 5 87 53 66 0 0

22 miasto Krosno 189 1 55 6 62 62 0 3 0

23 bieszczadzki 175 3 8 5 73 34 51 1 0

24 miasto Przemyśl 141 1 20 0 41 76 0 3 0

25 miasto Tarnobrzeg 107 0 14 1 30 59 0 2 0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z portalu mapadostacji.gov.pl oraz danych przekazanych przez UMWP



53

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z portalu mapadotacji.gov.pl, od Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego oraz danych GUS

Mapa 6 Liczba projektów zrealizowanych na obszarze poszczególnych powiatów woj. podkarpackiego w perspektywie programowej 2004-2006

Mapa 5 Liczba projektów zrealizowanych na obszarze poszczególnych powiatów woj. podkarpackiego w perspektywie programowej 2004-2006 w przeliczeniu na tysiąc ludności



54

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z portalu mapadotacji.gov.pl, od Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego oraz danych GUS

Mapa 8 Liczba projektów zrealizowanych na obszarze poszczególnych powiatów woj. podkarpackiego w perspektywie programowej 2007-2013

Mapa 7 Liczba projektów zrealizowanych na obszarze poszczególnych powiatów woj. podkarpackiego w perspektywie programowej 2007-2013 w przeliczeniu na tysiąc ludności



55

5.2 Dotychczasowe wykorzystanie środków finansowych przez gminy i powiaty

województwa podkarpackiego (RPO WP, POKL, PROW)

W poprzednich rozdziałach niniejszego opracowania przybliżono charakterystykę Programów

i Inicjatyw Wspólnotowych UE realizowanych na obszarze regionu podkarpackiego. Poniżej

przedstawiono bardziej szczegółową analizę odnoszącą się do terytorialnego i tematycznego rozkładu

zrealizowanych inwestycji oraz ich wartości finansowej. Analiza dotyczy wybranych trzech

programów minionej perspektywy programowej (RPO WP, PROW i POKL).

5.2.1 Regionalny Program Operacyjny

Województwa Podkarpackiego 2007-2013

W ramach podkarpackiego RPO zakontraktowano 2 362

projekty na kwotę 8 030 781 016 zł. Inwestycje te zostały

dofinansowane środkami finansowymi UE w uśrednieniu na poziomie 60% (kwotą 4 790 978 902 zł).45

Pod względem dziedziny tematycznej wsparcia, najliczniejszą grupę stanowią projekty, których celem

był rozwój firm (43,5% wszystkich projektów). Grupą tematyczną, na którą przeznaczono największe

środki finansowe był transport. Wysokość środków, które przeznaczono na rozwój infrastruktury

transportowej wynosi około 25% ogólnej kwoty zakontraktowanej w ramach RPO WP 2007-2013.

Tabela 28 Liczba projektów RPO WP zakontraktowanych w ramach poszczególnych dziedzin tematycznych

Ranking Dziedzina tematyczna Wartość projektów

[zł] Dofinansowanie

z UE [zł] Liczba

projektów Procent w ogóle

z RPO WP

1 rozwój firm 1 781 745 703,89 zł 776 792 825,05 zł 1028 43,52%

2 transport 2 038 430 921,75 zł 1 282 896 636,72 zł 232 9,82%

3 energetyka 458 264 320,48 zł 258 090 100,02 zł 225 9,53%

4 ochrona środowiska 955 964 731,48 zł 576 836 026,66 zł 182 7,71%

5 bezpieczeństwo 230 677 531,25 zł 183 726 210,71 zł 126 5,33%

6 rewitalizacja 419 280 073,52 zł 280 607 393,87 zł 104 4,40%

7 nauka i edukacja 428 601 149,03 zł 246 340 451,20 zł 95 4,02%

8 administracja 130 794 467,58 zł 130 235 314,68 zł 82 3,47%

9 ochrona zdrowia 323 836 823,05 zł 175 239 094,03 zł 76 3,22%

10 turystyka 281 570 614,71 zł 131 802 993,81 zł 63 2,67%

11 telekomunikacja i e-usługi 326 787 678,33 zł 265 360 567,38 zł 57 2,41%

12 badania, rozwój, innowacje 479 456 001,02 zł 391 413 340,43 zł 49 2,07%

13 infrastruktura publiczna 125 300 479,18 zł 63 610 513,08 zł 26 1,10%

14 kultura i sztuka 50 070 520,66 zł 28 027 433,87 zł 17 0,72%

SUMA: 8 030 781 015,93 zł 4 790 978 901,51 zł 2362 100,00% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych portalu mapadotacji.gov.pl, dostęp 20.07.2014 r.

Mapy na kolejnych stronie opracowania pokazują terytorialny rozkład wartości wsparcia

wykorzystanego w ramach RPO WP na obszarze poszczególnych gmin i powiatów do dnia 31.07.2014.

Dane, którymi posłużono się w przygotowaniu kartogramów pochodzą z KSI SIMIK 07-13. Łączna

wartość wykorzystanego dotychczas wsparcia to 4 717 380 057,26 zł (2 627 492 448,70 zł

dofinansowania z UE).

45

Źródło: mapadotacji.gov.pl, dostęp 20.07.2014 r.

Jak prezentuje się dotychczasowe

wykorzystanie środków finansowych

przez gminy i powiaty województwa

podkarpackiego w ramach

RPO WP 2007-2013?



56

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z KSI SIMIK 07-13, stan na 31.07.2014 r.

Mapa 9 Wartość projektów zrealizowanych w ramach RPO WP 2007-2013 (powiaty) Mapa 10 Wartość projektów zrealizowanych w ramach RPO WP 2007-2013 (gminy)



57


Mapa 12 Wartość projektów zrealizowanych w ramach RPO WP 2007-2013 w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców (powiaty)

Mapa 11 Wartość projektów zrealizowanych w ramach RPO WP 2007-2013 w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców (gminy)



58

Powiatami, na obszarze których zrealizowano projekty o najwyższej wartości finansowej są

rzeszowski (492 842 090 zł), miasto Rzeszów (390 523 125 zł) i mielecki (363 499 591 zł).

W interpretacji tych danych należy uwzględnić fakt, że są to powiaty o największej liczbie ludności

w regionie. Po przeliczeniu wartości zrealizowanych umów na liczbę mieszkańców poszczególnych

powiatów na czoło rankingu wysuwają się lubaczowski (3 665 006 zł/tys. ludności) i tarnobrzeski

(3 329 307 zł/tys. ludności).

Największymi projektami zrealizowanymi w powiecie lubaczowskim w ramach RPO WP są:

• Promocja wykorzystania odnawialnych źródeł energii poprzez budowę modelowej elektrowni

fotowoltaicznej (wartość: 17 635 470,00 zł, dofinansowanie UE: 8 508 666,87 zł),

• Kanalizacja sanitarna dla aglomeracji Narol i Ruda Różaniecka (wartość: 8 986 620,30 zł,

dofinansowanie UE: 4 175 629,37 zł),

• Przebudowa ciągu dróg powiatowych nr 1555R, 1553R, 1651R oraz 1648R na odcinku granica

powiatu-Cieszanów (wartość: 8 327 203,15 zł, dofinansowanie UE: 4 972 800,00 zł)

Z kolei na wysoką pozycję powiatu tarnobrzeskiego w dokonanym porównaniu wpływają następujące

inwestycje:

• Trześniówka I - przeciwfiltracyjne zabezpieczenie prawego wału rzeki Trześniówki na dł. 6,182

km w m.: Trześń, gm. Gorzyce, oraz na terenie os. Sobów i Wielowieś miasto Tarnobrzeg

(wartość: 13 938 084,66 zł, dofinansowanie UE: 11 238 449,07 zł),

• Budowa krytej pływalni w ramach Regionalnego Centrum Rekreacji i Rehabilitacji w Nowej

Dębie, ul. Kościuszki 14 (wartość: 11 562 473,29 zł, dofinansowanie UE: 2 649 049,12 zł),

• Modernizacja Stacji Uzdatniania Wody w Nowej Dębie, wymiana wybranych odcinków sieci

wodociągowej, rozbudowa i modernizacja sieci na terenie Gminy Nowa Dęba-etap I (wartość:

10 975 550,33 zł, dofinansowanie UE: 5 783 585,00 zł),

• Modernizacja oczyszczalni ścieków i budowa kanalizacji sanitarnej w gminie Baranów

Sandomierski (wartość: 10 603 134,72 zł, dofinansowanie UE: 6 438 081,01 zł).

Podobnie jak w przypadku powiatów, analiza wartości projektów zrealizowanych w poszczególnych

gminach województwa podkarpackiego wykazuje, że najsilniej wsparte zostały miasta o największej

liczbie ludności: Rzeszów, Mielec (203 544 203 zł), Stalowa Wola (177 781 265 zł) i Przemyśl

(165 432 816 zł). W analizie polegającej na przeliczeniu kwoty zrealizowanych inicjatyw ze środków

RPO WP na liczbę ludności poszczególnych gmin zyskują miejscowości o znacznie mniejszej liczbie

mieszkańców. Są to: gmina Lubaczów (7 180 227 zł/tys. ludności), gmina Grębów (6 946 413 zł/tys.

ludności) i gmina Lutowiska (5 966 423 zł/tys. ludności). Wynik gminy Lutowiska (mającej zaledwie

2 115 mieszkańców) znacząco zawyża jeden projekt: Nowa jakość usług dostępna w Zajeździe Pod

Caryńską, efektem wdrożenia innowacyjnej technologii - Inteligentny Hotel (wartość: 6 315 154,69 zł,

dofinansowanie UE: 2 526 416,62 zł).

Zważywszy na powyżej przytoczone dane, należy ostrożnie interpretować wyniki dotyczące liczby

i wartości inwestycji zrealizowanych w ramach RPO WP. Wnioskiem popartym zarówno danymi

ilościowymi, jak i opiniami pracowników zaangażowanych w zarządzanie i wdrażanie Programów UE

(wywiad IDI) jest to, że duże miejskie aglomeracje (Rzeszów, Mielec, Stalowa Wola) skupiają

podmioty aktywnie zabiegające o realizację projektów prorozwojowych. Sprzyja temu dobrze

rozwinięty przemysł i konkurencyjny rynek.



59

Mapy przedstawione na poprzednich stronach raportu obejmują projekty, które przypisano do

konkretnych obszarów powiatów i gmin. Z analizy wyłączono projekty o zasięgu

ogólnowojewódzkim. W tabeli 29. zamieszczono informacje o liczbie i wartości umów

zakontraktowanych w ramach poszczególnych dziedzin tematycznych.

Tabela 29 Wartość i tematyka projektów ogólnowojewódzkich RPO WP 2007-2013

Temat priorytetu Wartość ogółem Dofinansowanie

UE Liczba

projektów Procent ogólnej

wartości

transport 1 067 960 191,75 zł 680 418 933,79 zł 30 59,78%

rozbudowa dróg wojewódzkich 529 714 805,51 zł 355 163 582,26 zł 13 29,65%

Infrastruktura lotnicza 196 252 819,47 zł 111 321 386,67 zł 1346

10,99%

Infrastruktura kolejowa 341 992 566,77 zł 213 933 964,86 zł 4 19,14% rozwój firm (dokapitalizowanie funduszy pożyczkowych i poręczeniowych)

135 171 148,77 zł 107 329 225,11 zł 15 7,57%

administracja 94 914 296,40 zł 94 398 202,68 zł 14 5,31%% zatrudnienie pracowników UMWP

zaangażowanych w zarządzanie i wdrażanie RPO WP

90 860 789,60 zł 90 344 695,88 zł 7 5,09%

zakup sprzętu i oprogramowania informatycznego oraz wyposażenia dla

UMWP w ramach RPO WP 4 053 506,80 zł 4 053 506,80 zł 7 0,23%

badania, rozwój, innowacje 314 612 217,22 zł 265 934 079,13 zł 10 17,61%

projekty Politechniki Rzeszowskiej 83 248 816,98 zł 70 321 184,78 zł 4 4,66%

projekty Uniwersytetu Rzeszowskiego 228 142 633,48 zł 192 947 101,61 zł 3 12,77%

projekty WSIiZ w Rzeszowie 337 385,00 zł 284 822,25 zł 2 0,02%

projekty WSZ w Rzeszowie 2 883 381,76 zł 2 380 970,49 zł 1 0,16% telekomunikacja i e-usługi (systemy informatyczne dla administracji publicznej, Komendy Wojewódzkiej Policji i biblioteki wojewódzkiej)

128 955 465,85 zł 107 369 423,35 zł 3 7,22%

energetyka 7 669 834,97 zł 6 150 408,21 zł 2 0,43%

odnawialne źródła energii 6 729 050,00 zł 5 676 669,75 zł 1 0,38%

termomodernizacja 940 784,97 zł 473 738,46 zł 1 0,05% nauka i edukacja (infrastruktura dydaktyczna Uniwersytetu Rzeszowskiego i Wyższej Szkoły Inżynieryjno-Ekonomicznej)

27 410 155,31 zł 22 549 262,37 zł 2 1,53%

bezpieczeństwo (wyposażenie Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej)

9 841 686,00 zł 7 380 195,00 zł 1 0,55%

SUMA: 1 786 534 996,27 zł 1 291 529 729,64 zł 77 100,00% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych portalu mapadotacji.gov.pl, dostęp 20.07.2014 r.

Kategorią operacji RPO WP, na którą przeznaczono największe środki jest transport. W celu rozwoju

infrastruktury komunikacyjnej regionu zainwestowano w ramach projektów ogólnowojewódzkich aż

1 068 mln zł. Największym przedsięwzięciem jest projekt PKP Polskich Linii Kolejowych S.A. - Poprawa

dostępności linii kolejowej poprzez przebudowę niektórych elementów infrastruktury na odcinkach

linii kolejowej nr 106 Rzeszów - Jasło w ramach Regionalny Program Operacyjny Województwa

Podkarpackiego WP na lata 2007 – 2013. Jego wartość to 161 989 335 zł (95 315 868 zł


46

Realizatorami tych projektów byli Port Lotniczy Rzeszów-Jasionka (12 inwestycji) i Wojewoda Podkarpacki (1 inwestycja).



60

Jak kształtuje się stopień absorpcji środków

finansowych w ramach RPO WP 2007-2013

według poszczególnych obszarów wsparcia?

Ogólna alokacja finansowa z Regionalnego

Programu Operacyjnego Województwa

Podkarpackiego wynosi 1 198,79 mln EUR (zgodnie

z kursem z 15.04.2014 – 5 015,74 mln zł).47

Rozkład środków pomiędzy osiem obszarów wsparcia RPO WP określonych osiami priorytetowymi

jest następujący:

• Oś I. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka - 25,4%,

• Oś II. Infrastruktura techniczna - 30,02%,

• Oś III. Społeczeństwo informacyjne - 5,98%,

• Oś IV. Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom - 15,00%,

• Oś V. Infrastruktura publiczna - 10,60%,

• Oś VI. Kultura i turystyka - 3,26%,

• Oś VII. Spójność wewnątrzregionalna - 7,00%,

• Oś VIII. Pomoc techniczna - 2,74%.48

W poniższej tabeli przedstawiono strukturę wartości wsparcia udzielonego w ramach programu

w podziale na osie priorytetowe. Zgodnie z założeniami RPO WP 2007-2013 największe nakłady

finansowe poczyniono w dziedzinie infrastruktury technicznej. Dofinansowane w tym zakresie

wyniosło 1 680 485 904 zł (1 546 413 113 ze środków UE). Natomiast największa liczba umów została

zawarta w ramach pierwszej osi priorytetowej – Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka (1077

projektów).

Tabela 30 Absorpcja środków finansowych w ramach RPO WP 2007-2013 według osi priorytetowych

Oś priorytetowa Wartość ogółem Wydatki

kwalifikowalne Dofinansowanie

ogółem Dofinansowanie

UE

Udział w ogólnej kwocie

dofinansowania

I - Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka

2 255 529 399 zł 1 859 806 942 zł 1 293 008 740 zł 1 163 794 472 zł 25,30%

II - Infrastruktura techniczna

2 502 873 061 zł 2 190 970 526 zł 1 680 485 904 zł 1 546 413 113 zł 32,88%

III - Społeczeństwo informacyjne

329 142 537 zł 315 499 685 zł 273 544 213 zł 266 965 546 zł 5,35%

IV - Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom

1 094 929 805 zł 978 929 484 zł 685 145 058 zł 685 145 058 zł 13,41%

V - Infrastruktura publiczna 972 484 884 zł 843 932 321 zł 534 188 674 zł 519 787 208 zł 10,45%

VI - Turystyka i kultura 273 887 643 zł 229 348 580 zł 174 159 142 zł 151 681 571 zł 3,41%

VII - Spójność wewnątrzregionalna

472 137 587 zł 425 190 337 zł 339 506 969 zł 326 742 414 zł 6,64%

VIII - Pomoc techniczna 130 794 468 zł 130 235 315 zł 130 235 315 zł 130 235 315 zł 2,55%

SUMA: 8 031 779 385 zł 6 973 913 190 zł 5 110 274 015 zł 4 790 764 697 zł 100,00%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z KSI SIMIK 07-13, stan na 31.07.2014 r. 47

Szczegółowy opis priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 z dnia 15 kwietnia 2014 r. 48

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007–2013, 10 stycznia 2012 roku.



61

Tabela 31 Liczba projektów zrealizowanych w ramach poszczególnych Priorytetów i Działań RPO WP 2007-2013

Oś priorytetowa Suma projektów Liczba projektów w ramach poszczególnych Działań RPO WP 2007-2013

I 1077 1.1 1.2 1.3 1.4

816 31 48 182

II 457 2.1 2.2

232 225

III 58 3.1

58

IV 255 4.1 4.2 4.3 4.4

129 27 26 73

V 220 5.1 5.2 5.3

96 76 48

VI 73 6.1

73

VII 143 7.1 7.2 7.3

65 24 54

VIII 82 8.1 8.2

64 18


Aby porównać poziom absorpcji środków pomocowych przyznanych w ramach programów

regionalnych w poszczególnych województwach, zastawiono wysokość dofinansowania RPO z liczbą

mieszkańców (tabela 32). Tak wyliczony wskaźnik absorpcji lokuje Podkarpackiem na trzecim miejscu.

Czołówkę zestawienia stanowią województwa Polski Wschodniej.

Tabela 32 Absorpcja środków pomocowych przyznanych w ramach programów regionalnych (RPO 16) według województw

Województwo Dofinansowanie liczba ludności Wskaźnik absorpcji (na 1 mieszkańca)

warmińsko-mazurskie 4 499 905 570,87 zł 1 446 915 3 110,00 zł

podlaskie 3 038 125 046,07 zł 1 194 965 2 542,44 zł

świętokrzyskie 3 105 178 983,29 zł 1 268 239 2 448,42 zł

podkarpackie 5 110 274 015,17 zł 2 129 294 2 399,99 zł

lubelskie 4 922 741 088,39 zł 2 156 150 2 283,12 zł

opolskie 2 142 300 926,99 zł 1 004 416 2 132,88 zł

zachodniopomorskie 3 586 336 683,70 zł 1 718 861 2 086,46 zł

lubuskie 1 987 187 376,28 zł 1 021 470 1 945,42 zł

kujawsko-pomorskie 4 014 152 695,72 zł 2 092 564 1 918,29 zł

Polska - średnia 72 641 793 293,63 zł 38 495 659,00 zł 1 887,01 zł

łódzkie 4 633 460 574,18 zł 2 513 093 1 843,73 zł

dolnośląskie 5 181 484 302,71 zł 2 909 997 1 780,58 zł

pomorskie 4 021 190 600,01 zł 2 295 811 1 751,53 zł

małopolskie 5 768 310 230,22 zł 3 360 581 1 716,46 zł

wielkopolskie 5 615 049 135,37 zł 3 467 016 1 619,56 zł

śląskie 7 359 335 017,90 zł 4 599 447 1 600,05 zł

mazowieckie 7 656 761 046,76 zł 5 316 840 1 440,10 zł

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z KSI SIMIK 07-13 (stan na 31.07.2014 r.) oraz danych GUS (stan ludności na rok 2013)



62

Strategia Rozwoju Województwa –

Podkarpackie 2020 jest dokumentem

programowym, odnoszącym się do

zrównoważonego rozwoju województwa,

ujętego w sposób możliwie całościowy, podczas gdy Regionalnego Programu Operacyjnego

Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 stanowi instrumentem rozwoju, jakim dysponują

organy samorządu województwa celem realizacji polityki spójności UE w obszarze województwa.

W kontekście przypisanej do RPO WP alokacji środków oraz dużego wpływu samorządu

województwa na jego ostateczną formułę, RPO WP jest niewątpliwie najważniejszym instrumentem

realizacji strategii.

Z uwagi na inny horyzont czasowy, charakter dokumentu oraz sposób weryfikowania i rozliczania

z osiągnięcia postawionych celów, wskaźniki przedstawione w ww. dokumentach są odmienne, mimo

iż cele zdefiniowane zarówno w strategii, jak i RPO w pełni ze sobą korespondują. Inny sposób

określenia wskaźników utrudnia porównywanie stopnia realizacji celów i wyciągania wniosków na

podstawie osiąganych wartości wskaźnika.

Nie tylko nazwy wskaźników RPO różnią się od wskaźników zdefiniowanych w Strategii. Dla SRW

zdefiniowano jedynie wskaźniki na poziomie poszczególnych priorytetów tematycznych. Obrazują

one poziom realizacji celów zdefiniowanych w SRW w ujęciu długookresowym i odnoszą się do

rezultatów jakie zostaną osiągnięte dzięki realizacji wskazanych kierunków działań, mierzonych

zmianami zachodzącymi w jakości życia mieszkańców regionu.

Z kolei w ramach RPO WP do celu każdej osi i każdego działania przyporządkowana jest określona

liczba wskaźników, które pozwalają mierzyć stopień osiągnięcia poszczególnych celów. Program

Operacyjny województwa posiada rozbudowany system wskaźników produktu (czyli wskaźników

obrazujących bezpośredni, łatwo kwantyfikowalny, mierzony w jednostkach fizycznych cel) oraz

rezultatu odnoszących się do bezpośredniego efektu działań podejmowanych w ramach Programu

(w krótkiej perspektywie). Ponadto w ramach RPO WP monitoruje się także wskaźniki kontekstowe,

pochodzące ze statystyki publicznej, obrazujące sytuację na obszarze województwa na tle całego

kraju.

W związku z powyższym porównanie wskaźników realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego

oraz Strategii Rozwoju Województwa Podkarpackiego możliwe jest jedynie w kontekście

jakościowym. W poniższej tabeli przedstawiono zestawienie wskaźników SRWP oraz RPO WP,

akcentując wspólne lub korespondujące ze sobą elementy.

Tabela 33 Porównanie wskaźników RPO WP 2007-2013 ze wskaźnikami Strategii Rozwoju Województwa - Podkarpackie 2020

STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA - PODKARPACKIE 2020

Wskaźniki RPO WP 2007-2013 Dziedziny działań strategicznych

Wskaźniki dla priorytetu tematycznego

KONKURENCYJNA I INNOWACYJNA

GOSPODARKA

Wskaźniki dotyczące priorytetu 1.1. Przemysł obrazują wpływ przemysłu na rozwój województwa, zwracając przy tym uwagę na aspekt działalności innowacyjnej oraz funkcjonowanie klastrów, są to m.in.: - Udział przedsiębiorstw przemysłowych,

które poniosły nakłady na działalność

Wskaźniki dotyczące priorytetu 1.1. oraz 1.2. SRWP są spójne ze wskaźnikami produktu i rezultatu RPO dla I osi priorytetowej Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka, odnoszącymi się do projektów z zakresu B+R oraz współpracy przedsiębiorstw z jednostkami badawczymi, czyli następującymi wskaźnikami:

Które ze wskaźników RPO WP 2007-2013 są spójne

ze wskaźnikami SRWP? Jak kształtuje się poziom

osiągniętych wartości w obu przypadkach?



63




innowacyjną - Przedsiębiorstwa przemysłowe, które

współpracowały w zakresie działalności innowacyjnej

a) produktu - Liczba projektów współpracy pomiędzy

przedsiębiorstwami a jednostkami badawczymi - Liczba projektów z zakresu B&R

b) rezultatu: - Liczba utworzonych miejsc pracy w zakresie

B&R – etaty badawcze

Ponadto wskaźniki dotyczące priorytetu 1.1. SRWP są komplementarne ze wskaźnikami kontekstowymi dla I osi priorytetowej RPO, tj.: - Nakłady na działalność badawczą i rozwojową:-

ogółem, - % w skali kraju - Nakłady na działalność innowacyjną

w przemyśle ogółem (- w tym nakłady na działalność badawczo rozwojową)

- Zatrudnieni w działalności badawczej i rozwojowej:- ogółem, - w tym pracownicy naukowo-badawczy

Wskaźniki dotyczące priorytetu 1.2. Nauka, badania i szkolnictwo wyższe obrazują aktywność naukowców i uczelni w obszarze działalności badawczo-rozwojowej, nakłady na B+R w regionie, a także poziom zatrudnienia w sektorze B+R oraz studentów studiów zamawianych, są to m.in.: - Wydatki per capita na działalność

badawczo-rozwojową (B+R) - Liczba zleceń badawczych dla uczelni - Wartość zleceń badawczych dla uczeni - Liczba zatrudnionych w sektorze B+R

(ogółem w EPC)

Wskaźniki dotyczące priorytetu 1.3. Turystyka obrazują stan i wykorzystanie zaplecza turystycznego regionu, są to m.in.: - Roczna liczba noclegów ogółem

udzielonych w turystycznych obiektach noclegowych posiadających 10 miejsc i więcej (obiekty zbiorowego zakwaterowania)

- Roczna liczba noclegów ogółem udzielonych turystom zagranicznym w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania (w turystycznych obiektach noclegowych)

- Roczna łączna frekwencja odwiedzających w 10 wybranych dużych atrakcjach turystycznych regionu

- Ilość miejsc noclegowych w województwie (obiekty zbiorowego zakwaterowania, kwatery agroturystyczne, pokoje gościnne)

Wskaźniki dotyczące priorytetu 1.3. SRWP mierzą podobne aspekty, do wskaźników kontekstowych określonych dla VI osi priorytetowej RPO: Turystyka i kultura, tj.:

- Turystyczne obiekty zbiorowego

zakwaterowania - Liczba gości w regionie - udzielone noclegi

ogółem (I-XII), - w tym turystom zagranicznym

Wskaźniki dotyczące priorytetu 1.4. Rolnictwo obrazują konkurencyjność gospodarstw rolnych oraz podmiotów gospodarczych działających w sektorze rolno – spożywczym;

W RPO WP brak jest wskaźników spójnych ze wskaźnikami określonymi w SRW dla priorytetu Rolnictwo.

Wskaźniki dotyczące priorytetu 1.5. Instytucje otoczenia biznesu obrazują efektywność działania IOB, obszar ich aktywności i jakość świadczonych usług (m.in. poręczeń, pożyczek, doradztwa, czy szkoleń), w tym także parków przemysłowych i inkubatorów przedsiębiorczości, są to m.in.: - Wartość udzielonych poręczeń przez

fundusze poręczeń kredytowych - Liczba udzielonych poręczeń przez

fundusze poręczeń kredytowych - Wartość udzielonych pożyczek przez

fundusze pożyczkowe

Wskaźniki dotyczące priorytetu 1.5 SRWP są spójne ze wskaźnikami produktu i rezultatu RPO dla I osi priorytetowej Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka odnoszącymi się do wsparcia ukierunkowanego na IOB oraz podmioty gospodarcze – za pośrednictwem IOB, czyli następującymi wskaźnikami:

a) produktu - Liczba wspartych funduszy pożyczkowych - Liczba wspartych funduszy poręczeniowych - Liczba wspartych instytucji otoczenia biznesu

b) rezultatu:



64




- Liczba wykonanych usług doradczych o charakterze ogólnym świadczona przez podmioty zaliczone do KSU

- Liczba wykonanych usług szkoleniowych świadczona przez podmioty zaliczone do KSU

- Liczba udzielonych pożyczek przez fundusze pożyczkowe

- Liczba inwestorów w parkach przemysłowych i technologicznych5

- Wartość inwestycji w parkach przemysłowych i technologicznych

- Wartość pożyczek udzielonych przedsiębiorcom z sektora MŚP

- Wartość poręczeń udzielonych przedsiębiorcom z sektorem MŚP

- Liczba nowych i zmodyfikowanych usług dla przedsiębiorstw świadczonych przez wsparte instytucje otoczenia biznesu

KAPITAŁ LUDZKI I SPOŁECZNY

Wskaźniki dotyczące priorytetu 2.1. Edukacja obrazują dostępność i jakość edukacji, akcentując rolę szkół technicznych i kształcenia ustawicznego, np.: - Liczba uczniów przypadających na 1

komputer z dostępem do Internetu przeznaczony do użytku uczniów

- Odsetek dzieci w wieku 3-5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym

- Odsetek osób uczestniczących w kształceniu ustawicznym w wieku 25-64 lat w ogólnej liczbie ludności w tym wieku

Wskaźniki dotyczące priorytetu 2.1 SRWP są spójne ze wskaźnikami rezultatu RPO la V osi priorytetowej Infrastruktura publiczna odnoszącymi się do poprawy warunków edukacji, tj.: - Liczba uczniów korzystających z efektów

projektów - Liczba studentów korzystających z efektów

projektów - Liczba miejsc w przedszkolach wiejskich

wybudowanych lub zmodernizowanych Ponadto wskaźniki określone dla priorytetu Edukacja w ramach SRWP są spójne ze wskaźnikami kontekstowymi RPO dla V osi priorytetowej dotyczącymi liczby uczniów wg typów szkoły, m.in. ze wskaźnikiem: - Liczba uczniów/studentów wg typu szkoły: - dla

dorosłych a także ze wskaźnikami kontekstowymi dla osi III Społeczeństwo informacyjne: - Liczba uczniów przypadających na 1 komputer

z dostępem do internetu

Wskaźniki dotyczące priorytetu 2.2. Kultura i dziedzictwo kulturowe obrazują poziom nakładów na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego oraz zainteresowania ofertą kulturalną, są to m.in.: - Czytelnicy bibliotek publicznych na 1000

mieszkańców - Widzowie i słuchacze w teatrach

i instytucjach muzycznych na 1000 mieszkańców

- Zwiedzający muzea i oddziały muzealne (ogółem) na 1000 mieszkańców

- Wydatki jednostek samorządu terytorialnego na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego na 1 mieszkańca (budżety gmin i miast na prawach powiatu, budżety powiatów, budżet województwa)

Wskaźniki kontekstowe określone dla VI osi priorytetowej RPO: Turystyka i kultura, podobnie, jak wskaźniki priorytetu 2.2. SRWP dotyczą zainteresowania ofertą kulturalną, obrazując liczbę: - Osób zwiedzających muzea - Widzów teatrów, instytucji muzycznych itp. Ponadto wśród wskaźników kontekstowych dla osi VII Spójność wewnątrzregionalna ujęto: - Wydatki z budżetu JST na 1 mieszkańca na

kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego (średnia dla największych miast wymagających rewitalizacji wg Programu Opieki nad Zabytkami w Województwie Podkarpackim)

Wskaźniki dotyczące priorytetu 2.3. Społeczeństwo obywatelskie obrazują poziom rozwoju społeczeństwa obywatelskiego oraz jego udziału w życiu publicznym;

W RPO WP brak jest wskaźników bezpośrednio korespondujących ze wskaźnikami określonymi w SRWP dla priorytetu Społeczeństwo obywatelskie.



65




Wskaźniki dotyczące priorytetu 2.4. Włączenie społeczne obrazują aspekty dotyczące włączenia społecznego, odnoszące się do osób zagrożonych marginalizacją i wykluczeniem społecznym, są to m.in.: - Stopa bezrobocia rejestrowanego

Wśród wskaźników RPO dotyczących aspektu bezrobocia, a tym samym również wskazanego w SRWP wskaźnika dot. stopy bezrobocia rejestrowanego są wskaźniki rezultatu pn.: Utworzone miejsca pracy, a w szczególności mierzona w ramach VII osi priorytetowej Spójność wewnątrzregionalna: - Liczba miejsc pracy utworzonych na obszarach

odnowionych Ponadto wskaźniki kontekstowe dla osi VII obrazują: - Średnią stopę bezrobocia rejestrowanego na

koniec listopada 2006 r. na obszarach zmarginalizowanych gospodarczo (Wartość wskaźnika podawana jest na koniec XII każdego roku).

Wskaźniki dotyczące priorytetu 2.5. Zdrowie publiczne obrazują jakość opieki zdrowotnej przejawiającą się w stanie zdrowia mieszkańców, są to m.in.: - Przeciętne dalsze trwanie życia

w momencie urodzenia - Lekarze na 10 tys. ludności (lekarze

pracujący ogółem)

Wskaźniki RPO dotyczące obszaru tematycznego, jakim jest zdrowie publiczne zdefiniowano w ramach V osi priorytetowej Infrastruktura publiczna. W odróżnieniu od SRWP mierzą one przede wszystkim dostępność, w mniejszym stopniu jakość opieki zdrowotnej. Dla V osi m.in. następujące wskaźniki rezultatu: - Potencjalna liczba specjalistycznych badań

medycznych przeprowadzonych sprzętem zakupionym w wyniku realizacji projektów

- Liczba pacjentów korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dotyczących ochrony zdrowia

Podobnie wskaźniki kontekstowe dla osi V RPO obrazują dostępność (liczbę) ZOZ-ów i szpitali, w tym: - Zakłady opieki zdrowotnej - ambulatoryjne - Szpitale w tym: - publiczne, - niepubliczne.

Wskaźniki dotyczące priorytetu 2.6. Sport powszechny obrazują popularność aktywności ruchowej mieszkańców oraz wykorzystanie infrastruktury sportowej; - Odsetek populacji mieszkańców

województwa do lat 19 uczestniczącej w imprezach sportu szkolnego

- Młodzież do lat 18 ćwicząca w klubach sportowych na 1000 osób w wieku do lat 18

Spójność ze wskaźnikami dotyczącymi priorytetu 2.6 SRWP wykazują wskaźniki rezultatu określone dla V osi priorytetowej RPO: Infrastruktura publiczna, tj.: - Liczba osób korzystających rocznie z efektów

realizacji projektów dotyczących infrastruktury sportowej lub rekreacyjnej

a także wskaźniki kontekstowe dla osi V, tj.: - Kluby sportowe (ilość)

SIEĆ OSADNICZA

Wskaźniki dotyczące priorytetu 3.1. Dostępność komunikacyjna obrazują dostępność regionu, w tym czas dojazdu koleją do ważniejszych ośrodków miejskich, długość eksploatowanych linii kolejowych oraz rozbudowanych dróg wojewódzkich, a także liczbę pasażerów komunikacji zbiorowej oraz poziom bezpieczeństwa na drogach, są to m.in.: - Czas dojazdu koleją z Rzeszowa do: -

Warszawy/- Krakowa/- Przemyśla (granica państwa)

- Długość eksploatowanych linii kolejowych ogółem, w tym

Wskaźniki dotyczące priorytetu 3.1. SRWP są spójne z następującymi wskaźnikami produktu i rezultatu RPO dla II osi priorytetowej Infrastruktura techniczna:

a) wskaźniki produktu: - Długość nowych dróg: regionalnych

(wojewódzkich) - Długość zrekonstruowanych dróg: regionalnych

(wojewódzkich) - Długość zrekonstruowanych linii kolejowych - Liczba zakupionego/zmodernizowanego taboru

komunikacji miejskiej

b) wskaźniki rezultatu:



66




zelektryfikowanych - Ilość odprawionych pasażerów (wyjazdy)

transportem kolejowym, w tym przewozy wewnątrz województwa

- Czas dojazdu koleją do Rzeszowa z: - Tarnobrzega/- Jasła/- Zagórza

- Liczba pasażerów komunikacji miejskiej ogółem w województwie

- Długość rozbudowanych dróg wojewódzkich (kat. 10t/oś)

- Liczba ofiar śmiertelnych w wypadkach drogowych na 100 tys. pojazdów (Polska = 100)

- Oszczędność czasu na nowych i zrekonstruowanych drogach w przewozach pasażerskich i towarowych (w euro/rok)

- Oszczędność czasu na zrekonstruowanych drogach w przewozach pasażerskich i towarowych (w min.)

- Oszczędność czasu na nowych i zrekonstruowanych liniach kolejowych w przewozach pasażerskich i towarowych (w euro/rok)

- Oszczędność czasu na zrekonstruowanych liniach kolejowych (w min.)

- Przyrost liczby ludności korzystającej z komunikacji miejskiej wspartej w ramach programu

- Liczba pasażerokilometrów w zakupionym/ zmodernizowanym taborze komunikacji miejskiej

Ponadto wskaźniki dotyczące priorytetu 3.1. SRWP są komplementarne ze wskaźnikami kontekstowymi dla II osi priorytetowej RPO, tj.: - Linie kolejowe eksploatowane ogółem, w tym:

na 100 km2 powierzchni ogólnej - Drogi publiczne o twardej nawierzchni

ulepszonej w tym: - wojewódzkie, - Liczba ofiar śmiertelnych wypadków

drogowych – ogółem, w tym w przeliczeniu na 100 tys. zarejestrowanych pojazdów

- Ludność w miastach obsługiwanych przez zakłady komunikacji miejskiej

- Przewozy pasażerów komunikacją miejską

Wskaźniki dotyczące priorytetu 3.2. Dostępność technologii informacyjnych obrazują dostępność wskazanej technologii w odniesieniu do gospodarstw domowych, przedsiębiorstw oraz administracji publicznej, są to m.in.: - Udział % gospodarstw domowych

wyposażonych w komputer osobisty z szerokopasmowym dostępem do Internetu

- Udział % przedsiębiorstw posiadających własną stronę internetową

- Średnia liczba usług świadczonych on-line przez JST w ramach PSeAP co najmniej na poziomie 3 (tj. liczba usług/liczba JST)

Spójność ze wskaźnikami dotyczącymi priorytetu 3.2. SRWP wykazują wskaźniki określone dla III osi priorytetowej RPO: Społeczeństwo informacyjne, tj.:

a) wskaźniki produktu: - Długość wybudowanej sieci Internetu

szerokopasmowego - Liczba usług publicznych dostarczonych on-line

b) wskaźniki rezultatu:

- Liczba osób, które uzyskały dostęp do szerokopasmowego Internetu

- Liczba podmiotów, które uzyskały dostęp do szerokopasmowego Internetu: - w tym gospodarstwa domowe/ - w tym gospodarstwa domowe

- Liczba użytkowników usług on-line

c) wskaźniki kontekstowe: - Gospodarstwa domowe posiadające dostęp do

internetu

Wskaźniki dotyczące priorytetu 3.3. Funkcje metropolitalne Rzeszowa obrazują pozycję Rzeszowa w aspekcie pełnionej funkcji metropolitalnej, w tym m.in. gęstość zaludnienia miasta, działające na jego terenie

Wskaźniki zdefiniowane w RPO nie odnoszą się wprost do pozycji i rozwoju stolicy województwa, niemniej jednak wskazują spójność ze wskaźnikami SRWP w aspekcie stanu dróg publicznych. Jeden ze wskaźników kontekstowych dla II osi priorytetowej



67




podmioty gospodarcze, wykorzystanie komunikacji miejskiej, czy też stan dróg publicznych, np.: - Drogi publiczne o nawierzchni twardej

ulepszonej (km)

Infrastruktura techniczna mierzy: - Drogi publiczne o twardej nawierzchni

ulepszonej

Wskaźniki dotyczące priorytetu 3.4. Funkcje obszarów wiejskich obrazują poziom rozwoju obszarów wiejskich, poprzez m.in. dostępność infrastruktury technicznej, stopień rozwoju przedsiębiorczości mieszkańców wsi oraz ich aktywność społeczną, są to m.in.: - Ludność zamieszkała na wsi (gminy

wiejskie i obszary wiejskie w gminach miejsko-wiejskich) korzystająca z sieci wodociągowej

- Ludność zamieszkała na wsi (gminy wiejskie i obszary wiejskie w gminach miejsko-wiejskich) korzystająca z sieci kanalizacyjnej

- Liczba km dróg (o nawierzchni twardej ulepszonej) na 100 km2 na obszarach pozamiejskich

- Podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności na wsi

- Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym na wsi

- Stopa bezrobocia na wsi - Liczba gospodarstw agroturystycznych/

miejsc noclegowych

Wśród wskaźników RPO, które korespondują z określonymi w priorytecie 3.2. SRWP są:

a) wskaźniki produktu określone dla IV osi priorytetowej RPO: Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom, tj.:

- Długość wybudowanej sieci kanalizacyjnej- w tym na obszarach wiejskich b) wskaźniki rezultatu określone dla I osi

priorytetowej RPO: Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka, tj.:

- Liczba utworzonych miejsc pracy - w tym na obszarach wiejskich

Ponadto wskaźniki kontekstowe dla celu głównego RPO obrazują: - Wskaźnik zatrudnienia: – wieś z kolei wskaźniki kontekstowe dla IV osi przedstawiają: - Ludność korzystającą z sieci wodociągowej –

w tym na wsi - Ludność korzystającą z sieci kanalizacyjnej –

w tym na wsi

Wskaźniki dotyczące priorytetu 3.5. Spójność przestrzenna i wzmacnianie funkcji biegunów wzrostu obrazują spójność przestrzenną regionu oraz rzeczywiste i potencjalne bieguny wzrostu i ich obszary funkcjonalne, min. obrazują: - Długość linii komunikacji miejskiej

w województwie

Podobnie jak w przypadku priorytetu 3.3 SRWP, także w kontekście priorytetu 3.5 wskaźniki zdefiniowane w RPO nie odnoszą się wprost do poszczególnych subregionów (biegunów wzrostu), niemniej jednak wskazują spójność ze wskaźnikami SRWP w aspekcie spójności przestrzennej. Wskaźniki kontekstowe dla II osi priorytetowej Infrastruktura techniczna przedstawiają: - Ludność w miastach obsługiwanych przez

zakłady komunikacji miejskiej - Przewozy pasażerów komunikacją miejską

ŚRODOWISKO I ENERGETYKA

Wskaźniki dotyczące priorytetu 4.1. Zapobieganie i przeciwdziałanie zagrożeniom oraz usuwanie ich negatywnych skutków obrazują odsetek jednostek ratowniczych straży pożarnej spełniających minimalny standard wyposażenia na cele zapobiegania zagrożeniom oraz usuwania ich negatywnych skutków oraz liczbę zabezpieczonej przed powodzią ludności, są to m.in.: - % jednostek ratowniczych PSP

spełniających minimalny standard wyposażenia

- Liczba ludności zabezpieczonej/ chronionej przed powodzią z terenów narażonych na występowanie tego zjawiska

Wśród wskaźników RPO, które korespondują z określonymi w priorytecie 4.1. SRWP są wskaźniki produktu i rezultatu IV osi priorytetowej Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom, np.: - Liczba zakupionych wozów pożarniczych

w ramach projektów w zakresie zabezpieczenia przed pożarami lasów i innymi zagrożeniami (wskaźnik produktu)

- Liczba osób zabezpieczonych przed powodzią w wyniku realizacji projektów (wskaźnik rezultatu)

oraz wskaźniki kontekstowe dla IV osi, m.in.: - Wydatki inwestycyjne na obwałowania

przeciwpowodziowe i stacje pomp



68




Wskaźniki dotyczące priorytetu 4.2. Ochrona środowiska obrazują stan środowiska naturalnego (w tym stan wód powierzchniowych, jakość powietrza) oraz skuteczność i powszechność narzędzi przyczyniających się do jego ochrony, w szczególności obszarów cennych przyrodniczo, są to m.in.: - Ludność korzystająca z oczyszczalni

ścieków w % ludności ogółem - % redukcji odpadów komunalnych

ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska w stosunku do wytworzonych w 1995 r.

- Powierzchnia obszarów form ochrony przyrody objęta ochroną czynną

Spójność ze wskaźnikami dotyczącymi priorytetu 4.2. SRWP wykazują wskaźniki kontekstowe określone dla IV osi priorytetowej RPO: Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom, tj.: - Ludność obsługiwana przez oczyszczalnie

ścieków w % ogólnej liczby ludności - Ścieki przemysłowe i komunalne oczyszczane

w % ścieków wymagających oczyszczania - Powierzchnia o szczególnych walorach

przyrodniczych prawnie chroniona - Udział odpadów poddanych odzyskowi w ilości

odpadów wytworzonych w ciągu roku

Wskaźniki dotyczące priorytetu 4.3. Bezpieczeństwo energetyczne i racjonalne wykorzystanie energii obrazują poziom bezpieczeństwa energetycznego regionu, w tym wykorzystanie OZE oraz racjonalność wykorzystania energii, mierząc straty energii elektrycznej w przesyle.

- Udział OZE w produkcji energii elektrycznej ogółem

- Wskaźnik strat energii elektrycznej w % dostawców energii w województwie

Wśród wskaźników RPO, które korespondują z określonymi w priorytecie 4.3. SRWP są wskaźniki rezultatu II osi priorytetowej Infrastruktura techniczna, np.: - Dodatkowa moc zainstalowana energii ze

źródeł odnawialnych a także wskaźniki kontekstowe dla II osi, tj.: - Produkcja energii elektrycznej – ogółem –

w tym źródła odnawialne - Wzrost produkcji energii elektrycznej

wytwarzanej z odnawialnych źródeł

Analiza wskaźników SRWP i RPO WP - pomimo odmiennych celów, jakie pełni strategia i program

operacyjny, potwierdza spójność obu dokumentów. Wskaźniki SRWP dostarczają informacji na

temat sytuacji społeczno-gospodarczej regionu i wyrażają zidentyfikowane potrzeby w ujęciu

ilościowym w odniesieniu do roku 2020. Z kolei wskaźniki RPO WP (wskaźniki programowe) dotyczą

efektu poszczególnych interwencji, mierząc stopień w jakim oczekuje się, że zaplanowane efekty RPO

zmienią środowisko społeczno-gospodarcze oraz zachowanie działających w tym środowisku

podmiotów i społeczeństwa, a ich horyzont czasowy sięga roku 2015. Dotychczas osiągnięte wartości

wskaźników w ramach RPO WP potwierdzają możliwość osiągnięcia do roku 2015 poziomu

zbliżonego do oczekiwanego, co bezpośrednio przekłada się na poziom osiągnięcia wskaźników

w SRWP. Tym samym potwierdza to adekwatność działań podejmowanych w ramach RPO WP

w kontekście zaspokajania potrzeb regionu zdefiniowanych w strategii rozwoju województwa.

Głównym celem Strategii Rozwoju

Województwa Podkarpackiego na lata 2007 –

2020 uchwalonej w czerwcu 2006 r. było:

podniesienie krajowej i międzynarodowej

konkurencyjności gospodarki regionu poprzez

wzrost jej innowacyjności, a tym samym

efektywności, która stworzy warunki do

Jaki jest udział RPO WP 2007-2013 w osiąganiu

celów SRWP? Jakiego rodzaju przedsięwzięcia

w ramach RPO WP 2007-2013 w największym

stopniu przyczyniły się do realizacji celów SRWP?

Które z nich warto kontynuować w nowej

perspektywie finansowej?



69

zwiększenia zatrudnienia oraz wzrostu dochodów i poziomu życia ludności. Podobnie zdefiniowany

jest cel główny Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego (RPO WP):

wzrost krajowej i międzynarodowej konkurencyjności gospodarki oraz poprawa dostępności

przestrzennej Podkarpacia. Zbieżność celów wynika przede wszystkim z faktu, iż RPO WP

kształtowany był w oparciu o SRWP, a w szczególności określone w niej cele.

Misją SRWP było podniesienie krajowej i międzynarodowej konkurencyjności gospodarki regionu

poprzez wzrost jej innowacyjności, a tym samym efektywności, która stworzy warunki do zwiększenia

zatrudnienia oraz wzrostu dochodów i poziomu życia ludności. Zgodnie z wizją zapisaną

w dokumencie strategii, województwo podkarpackie powinno stać się obszarem zrównoważonego

rozwoju, integrującym cele społeczne, ekologiczne i gospodarcze oraz zapewniającym możliwości

realizacji potrzeb społeczeństwa i osiąganie wysokiego standardu Życia.

Cel główny SRWP miał być osiągnięty poprzez następujące cele strategiczne:

1. Tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki poprzez rozwijanie

przedsiębiorczości, zwiększanie jej innowacyjności oraz podniesienie atrakcyjności

inwestycyjnej regionu.

2. Poprawa dostępności komunikacyjnej i infrastruktury technicznej.

3. Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich sprzyjający powstawaniu rentownych

gospodarstw rolnych oraz kreowaniu pozarolniczych źródeł dochodów.

4. Poprawa jakości środowiska oraz zachowanie i ochrona zasobów przyrodniczych i wartości

krajobrazowych.

5. Wszechstronny rozwój kapitału społecznego, umożliwiający pełne wykorzystanie potencjału

i możliwości rozwoju osobistego mieszkańców regionu.

6. Wspieranie rozwoju gospodarczego regionu, wykorzystanie potencjału turystycznego

i dziedzictwa kulturowego oraz ochrona wartości przyrodniczo – krajobrazowych.

7. Bezpieczeństwo zdrowotne ludności.

8. Integracja działań w zakresie pomocy społecznej.

Obecnie obowiązuje nowy dokument strategii rozwoju dla województwa: „STRATEGIA ROZWOJU

WOJEWÓDZTWA -PODKARPACKIE 2020”, zaktualizowany w sierpniu 2013, którego cel główny brzmi

następująco: efektywne wykorzystanie zasobów wewnętrznych i zewnętrznych dla

zrównoważonego i inteligentnego rozwoju społeczno-gospodarczego drogą do poprawy jakości

życia mieszkańców. Jest on znacznie bardziej szczegółowy, aniżeli cel główny RPO WP, ale akcentuje

podobne aspekty rozwoju, tym samym można stwierdzić, że jest on spójny z celem Regionalnego

Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego.

W zaktualizowanej wersji strategii cele strategiczne określono dla tych samych dziedzin działań

strategicznych co w Strategii Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2020 (SRWP).

Przyjęto, iż cele te powinny być jasno sprecyzowane, możliwe do osiągnięcia, wskazujące zakładany

czas do realizacji, mierzalne, a także uwzględniające zidentyfikowane szanse rozwojowe oraz

zagrożenia. Tym samym obecny zakres celów strategicznych jest następujący:

1. Rozwijanie przewag regionu w oparciu o kreatywne specjalizacje jako przejaw budowania

konkurencyjności krajowej i międzynarodowej

2. Rozwój kapitału ludzkiego i społecznego jako czynników: innowacyjności regionu oraz

poprawy poziomu życia mieszkańców



70

3. Podniesienie dostępności oraz poprawa spójności funkcjonalno-przestrzennej jako element

budowania potencjału rozwojowego regionu

4. Racjonalne i efektywne wykorzystanie zasobów z poszanowaniem środowiska naturalnego

sposobem na zapewnienie bezpieczeństwa i dobrych warunków życia mieszkańców oraz

rozwoju gospodarczego województwa.

Powyższe cele strategii mają być realizowane w ramach następujących priorytetów tematycznych:

W ramach obszaru I KONKURENCYJNA I INNOWACYJNA GOSPODARKA:

• Priorytet 1.1. Przemysł. Cel: Przemysł nowoczesnych technologii wzmacniający

konkurencyjność regionalnej gospodarki

• Priorytet 1.2. Nauka, badania i szkolnictwo wyższe. Cel: Rozwój konkurencyjnego szkolnictwa

wyższego i sfery badawczo-rozwojowej jako kluczowych czynników stymulujących rozwój

regionu

• Priorytet 1.3. Turystyka. Cel: Budowa konkurencyjnej, atrakcyjnej oferty rynkowej opartej na

znacznym potencjale turystycznym regionu

• Priorytet 1.4. Rolnictwo. Cel: Poprawa konkurencyjności sektora rolno – spożywczego

• Priorytet 1.5. Instytucje otoczenia biznesu. Cel: Rozwój przedsiębiorczości poprzez ofertę

instytucji otoczenia biznesu

W ramach obszaru II KAPITAŁ LUDZKI I SPOŁECZNY:

• Priorytet 2.1. Edukacja. Cel: Dostosowanie systemu edukacji do aktualnych potrzeb i wyzwań

przyszłości

• Priorytet 2.2. Kultura i dziedzictwo kulturowe. Cel: Rozwinięty i efektywnie wykorzystany

potencjał kulturowy regionu

• Priorytet 2.3. Społeczeństwo obywatelskie. Cel: Wzmocnienie podmiotowości obywateli,

rozwój instytucji społeczeństwa obywatelskiego oraz zwiększenie ich wpływu na życie

publiczne

• Priorytet 2.4. Włączenie społeczne. Cel: Wzrost poziomu adaptacyjności zawodowej

i integracji społecznej w regionie

• Priorytet 2.5. Zdrowie publiczne. Cel: Zwiększenie bezpieczeństwa zdrowotnego

społeczeństwa poprzez poprawę dostępności i jakości funkcjonowania systemu ochrony

zdrowia

• Priorytet 2.6. Sport powszechny. Cel: Zwiększenie aktywności ruchowej oraz rozwoju

psychofizycznego społeczeństwa

W ramach obszaru III SIEĆ OSADNICZA:

• Priorytet 3.1. Dostępność komunikacyjna. Cel: Poprawa zewnętrznej i wewnętrznej

dostępności przestrzennej województwa ze szczególnym uwzględnieniem Rzeszowa jako

ponadregionalnego ośrodka wzrostu

• Priorytet 3.2. Dostępność technologii informacyjnych. Cel: Rozbudowa wysokiej jakości sieci

telekomunikacyjnej oraz zwiększenie wykorzystania technologii informacyjnych na terenie

całego województwa

• Priorytet 3.3. Funkcje metropolitalne Rzeszowa. Cel: Wzmacnianie pozycji Rzeszowa

w przestrzeni krajowej i europejskiej dynamizujące procesy rozwojowe w obrębie

województwa



71

• Priorytet 3.4. Funkcje obszarów wiejskich. Cel: Obszary wiejskie – wysoka jakość przestrzeni

do zamieszkania, pracy i wypoczynku

• Priorytet 3.5. Spójność przestrzenna i wzmacnianie funkcji biegunów wzrostu. Cel:

Wzmacnianie podstaw rozwojowych oraz dywersyfikacja funkcji biegunów wzrostu, w tym

ośrodków subregionalnych w wymiarze regionalnym, krajowym i międzynarodowym

W ramach obszaru IV ŚRODOWISKO I ENERGETYKA:

• Priorytet 4.1. Zapobieganie i przeciwdziałanie zagrożeniom oraz usuwanie ich negatywnych

skutków. Cel: Zabezpieczenie mieszkańców województwa podkarpackiego przed

negatywnymi skutkami zagrożeń wywołanych czynnikami naturalnymi oraz wynikającymi

z działalności człowieka

• Priorytet 4.2. Ochrona środowiska. Cel: Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu środowiska

oraz zachowanie bioróżnorodności poprzez zrównoważony rozwój województwa

• Priorytet 4.3. Bezpieczeństwo energetyczne i racjonalne wykorzystanie energii. Cel:

Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego i efektywności energetycznej województwa

podkarpackiego poprzez racjonalne wykorzystanie paliw i energii z uwzględnieniem lokalnych

zasobów, w tym odnawialnych źródeł energii

Tabela 34 Spójność celów RPO WP 2007-2013 z celami Strategii Rozwoju Województwa - Podkarpackie 2020

Obszary tematyczne / Cele strategiczne

Działania RPO wpisujące się w obszary/cele Strategii STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA - PODKARPACKIE 2020

RPO WP 2007-2013

KONKURENCYJNA I INNOWACYJNA GOSPODARKA – Cel: Rozwijanie przewag regionu w oparciu o kreatywne specjalizacje jako przejaw budowania konkurencyjności krajowej i międzynarodowej

OŚ PRIORYTETOWA 1. KONKURENCYJNA I INNOWACYJNA GOSPODARKA – Cel: Tworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości i gospodarki opartej na wiedzy.

W ramach wskazanego obszaru podjęto się realizacji przedsięwzięć polegających m.in. na wsparciu kapitałowym, instytucjonalnym oraz promocji i doradztwie dla podmiotów gospodarczych, co miało na celu zwiększenie wzrostu aktywności gospodarczej przede wszystkim MŚP, a także pozyskiwanie zaawansowanych technologicznie inwestycji zewnętrznych. Integralnym elementem wsparcia w sferze produkcyjnej w ramach RPO WP są także działania w zakresie badań i rozwoju technologicznego polegające na wspieraniu rozwoju działalności badawczo – rozwojowej oraz większej współpracy pomiędzy jednostkami naukowymi, otoczenia biznesu i przedsiębiorcami. Szczególnie mocno wspierane są działania wzmacniające własny potencjał gospodarczy regionu zwłaszcza w zakresie sektorów będących szansą dla rozwoju województwa, tj. w sektorze lotniczym, informatycznym i turystyce. Dzięki wsparciu działań innowacyjnych i prac badawczo – rozwojowych w gospodarce dążono do zwiększenia się aktywności i konkurencyjności gospodarczej regionu nie tylko w rywalizacji krajowej. Promowano również współpracę międzyregionalną i międzynarodową umożliwiającą m.in. wymianę dobrych praktyk pomiędzy ośrodkami naukowymi, akademickimi, gospodarczymi i innowacyjnymi. Realizacja projektów w ramach tego celu w pełni uwzględniała zasadę niedyskryminacji, przede wszystkim ze względu na płeć oraz niepełnosprawność. Alokacja środków w ramach RPO WP dla danego priorytetu: 361 034 349 EUR.



72



RPO WP 2007-2013

OŚ PRIORYTETOWA 6. TURYSTYKA I KULTURA - Cel: Wzrost udziału

turystyki w gospodarce regionu oraz ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój instytucji kultury.

W ramach priorytetu: Turystyka i Kultura umożliwiono realizację działań ukierunkowanych na rozwijanie turystyki, ochronę dziedzictwa kulturowego i poprawę bazy infrastrukturalnej instytucji kultury. Wspierano działania nie tylko podnoszące jakość świadczonych usług, ale także sprzyjające powstawaniu nowych produktów turystycznych i ich skutecznego promowania. W ramach Programu wspierano również przedsięwzięcia zmierzające do odnowy zniszczonych obiektów dziedzictwa kulturowego wraz z ich otoczeniem przywracając im w miarę możliwości określone funkcje społeczne i gospodarcze. Realizowano przedsięwzięcia poprawiające bazę lokalową, a także wyposażenie podmiotów prowadzących działalność kulturalną przyczyniając się do wykreowania regionu jako miejsca atrakcyjnego turystycznie i otwartego na nowe inwestycje. Ze względu na znaczne dysproporcje rozwojowe wewnątrz regionu, priorytetowo traktowane były projekty związane z rozwojem turystyki i agroturystyki na obszarach wiejskich. Alokacja środków w ramach RPO WP dla danego priorytetu: 6 542 010 EUR.

KAPITAŁ LUDZKI I SPOŁECZNY – Cel: Rozwój kapitału ludzkiego i społecznego jako czynników: innowacyjności regionu oraz poprawy poziomu życia mieszkańców

OŚ PRIORYTETOWA 7. SPÓJNOŚĆ WEWNĄTRZREGIONALNA Cel: Tworzenie warunków

do rozwoju kapitału społecznego poprzez inwestycje w edukację, ochronę zdrowia, pomoc społeczną, sport i rekreację.

W ramach 7. Osi priorytetowej wspierano przede wszystkim obszary, które wymagają rewitalizacji miast lub ich części oraz obszary i obiekty zdegradowane, a także zmarginalizowane gospodarczo. Proces rewitalizacji miast dotyczył nie tylko odnowy obiektów i przestrzeni miejskich, ale także aktywizacji mieszkańców tych obszarów. Obszary kryzysowe wspierane były poprzez inwestycje umożliwiające wykorzystanie potencjału danego obszaru m.in. poprzez stworzenie warunków dla rozwoju przemysłu, w tym zwłaszcza przetwórstwa produktów rolnych, jak również usług np. w turystyce. Realizowane w ramach priorytetu inwestycje, w tym uzbrojenie terenów inwestycyjnych, służyły niwelowaniu zapóźnień cywilizacyjnych poprzez usuwanie barier infrastrukturalnych i tworzenie warunków dla powstawania nowych miejsc pracy szczególnie na obszarach wiejskich. Alokacja środków w ramach RPO WP dla danego priorytetu: 90 135 921 EUR.

SIEĆ OSADNICZA – Cel: Podniesienie dostępności oraz poprawa spójności funkcjonalno-przestrzennej jako element budowania potencjału rozwojowego regionu

OŚ PRIORYTETOWA 2. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA - Cel: Poprawa dostępności i atrakcyjności inwestycyjnej regionu poprzez realizację przedsięwzięć w sferze komunikacyjnej

i energetycznej.

W ramach priorytetu realizowano działania przyczyniające się do zmniejszania dysproporcji rozwojowych regionu poprzez poprawę jego dostępności komunikacyjnej, zwłaszcza w odniesieniu do budowy i modernizacji dróg, infrastruktury kolejowej i lotniczej, a także modernizacji transportu publicznego, w tym poprawy połączeń komunikacyjnych w odniesieniu do głównych korytarzy transportowych (TEN-T). Ponadto w ramach priorytetu realizowano działania dotyczące rozwijania regionalnej infrastruktury w dziedzinie energetyki i ciepłownictwa jako istotnego warunku umożliwiającego funkcjonowanie i rozwój wszelkich form aktywności regionalnej. Wsparte inwestycje miały za zadanie rozbudowę i modernizację przestarzałych i zużytych systemów energetycznych, co przekłada się na lepsze wykorzystanie dostępnych zasobów i zasad ochrony środowiska. Alokacja środków w ramach RPO WP dla danego priorytetu: 113 031 668 EUR.



73



RPO WP 2007-2013

OŚ PRIORYTETOWA 3. SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE Cel: Stworzenie warunków do rozwoju społeczeństwa informacyjnego w regionie.

W 3. osi priorytetowej realizowano działania mające na celu zapewnienie sprawnych i szybkich systemów łączności, m.in. poprzez cyfrowe techniki komunikacyjne. Dążono do upowszechnienia dostępności do szerokopasmowego Internetu oraz telefonizacji m.in. obszarów wiejskich, przez co realizowane projekty wyrównywały różnice rozwojowe w województwie. Wspierano również przedsięwzięcia przyczyniające się do rozwoju usług elektronicznych. W zakresie społeczeństwa informacyjnego szczególnie preferowane były projekty dotyczące obszarów wiejskich i małych miast. Alokacja środków w ramach RPO WP dla danego priorytetu: 79 985 376 EUR

OŚ PRIORYTETOWA 5. INFRASTRUKTURA PUBLICZNA - Cel: Zmniejszenie występujących wewnątrz województwa różnic rozwojowych.

W ramach priorytetu wspierano działania przyczyniające się do budowania nowoczesnego społeczeństwa poprzez inwestycje w infrastrukturę publiczną, podnoszącą poziom edukacji, opieki zdrowotnej, a także zwiększającej dostęp do świadczeń szeroko rozumianej pomocy społecznej zwłaszcza na obszarach słabiej rozwiniętych. Wspierane były również przedsięwzięcia zmierzające do zwiększenia współpracy między szkołami a przedsiębiorcami, zwłaszcza w kontekście procesów modernizacji gospodarki. Wsparto działania dotyczące infrastruktury uczelni oraz szkół i placówek funkcjonujących w systemie oświaty, a także organizacji pozarządowych. Wspierano również działania wpływające na poprawę bezpieczeństwa zdrowotnego i pomocy społecznej poprzez poprawę bazy lokalowej oraz wyposażenie zakładów opieki zdrowotnej, a także podmiotów działających w obszarze pomocy społecznej. W ramach osi wsparto inwestycje dotyczące poprawy infrastruktury sportowej i rekreacyjnej nie tylko zwiększającej atrakcyjność regionu, ale także stwarzającej warunki dla kształtowania nawyków zdrowego trybu życia i poprawy ogólnego poziomu zdrowia w społeczeństwie. Alokacja środków w ramach RPO WP dla danego priorytetu: 22 475 555 EUR.

ŚRODOWISKO I ENERGETYKA – Cel: Racjonalne i efektywne wykorzystanie zasobów z poszanowaniem środowiska naturalnego sposobem na zapewnienie bezpieczeństwa i dobrych warunków życia mieszkańców oraz rozwoju gospodarczego województwa.

OŚ PRIORYTETOWA 4. OCHRONA ŚRODOWISKA I ZAPOBIEGANIE ZAGROŻENIOM - Cel: Zapobieganie degradacji środowiska oraz zagrożeniom naturalnym i technologicznym, a także efektywna gospodarka zasobami naturalnymi.

W ramach osi 4. wsparto działania dotyczące przede wszystkim infrastruktury odprowadzania i oczyszczania ścieków, infrastruktury dostarczania i uzdatniania wody, systemowej gospodarki odpadami komunalnymi, a także infrastruktury przeciwpowodziowej i gospodarki wodnej, których rezultatem ma być poprawa stanu środowiska, podnosząca jakość życia, stwarzająca warunki do powstawania nowych miejsc pracy, zwłaszcza w gospodarce i turystyce, a w konsekwencji poprawa atrakcyjności inwestycyjnej regionu. Alokacja środków w ramach RPO WP dla danego priorytetu: 30 078 736 EUR.



74

Jak wykazano w powyższej tabeli, cele projektów realizowanych w ramach RPO WP są spójne

z celami SRWP i w bardzo dużym stopniu przyczyniają się do realizacji jej założeń. Realizacja

projektów w ramach RPO WP odbywa się w ramach wszystkich czterech obszarów tematycznych

(priorytetów) strategii. Poszczególne działania realizowane w ramach RPO WP różniły się jednak skalą

interwencji oraz stopniem dopasowania do szczegółowych zapisów Strategii.

RPO WP w największym stopniu przyczyniało się do osiągania celów Strategii w następujących

obszarach tematycznych:

1. KONKURENCYJNA I INNOWACYJNA GOSPODARKA

2. SIEĆ OSADNICZA

3. ŚRODOWISKO I ENERGETYKA.

W nieco mniejszym stopniu projekty realizowane w ramach RPO WP dotyczyły obszaru tematycznego

KAPITAŁ LUDZKI I SPOŁECZNY, miały one bowiem głównie charakter inwestycyjny, w niewielkim

zakresie realizowano tzw. projekty „miękkie”.

Działania związane z rynkiem pracy były realizowane głównie przy wsparciu środków z PO KL,

w ramach którego podejmowano inicjatywy z zakresu aktywnych polityk rynku pracy, głównie kursy,

szkolenia i staże, czy też poprzez przyznanie jednorazowych środków na podjęcie działalności

gospodarczej. Podobnie zadania związane ze wspieraniem rozwoju społeczeństwa obywatelskiego,

aktywizacją społeczności lokalnych i modernizacją administracji publicznej (między innymi poprzez

budowanie partnerstw) były realizowane głównie w ramach PO KL, czy też częściowo z PO RPW.

Z kolei działalność organizacji pozarządowych poprzez ich promocję i zlecanie zadań publicznych

wspierał ze środków własnych samorząd województwa. Podobnie w obrębie obszarów wiejskich

dzięki wsparciu z RPO realizowano głównie przedsięwzięcia dotyczące poprawy dostępu do

infrastruktury podstawowej: transportowej, komunalnej oraz społecznej, bowiem rozwój tych

obszarów wspierany był przez PROW. Należy także zaznaczyć, iż większe inwestycje infrastrukturalne

(autostrady, lotnisko, linie kolejowe będące w sieci TEN-T) z uwagi na swój charakter oraz wymaganą

wielkość nakładów realizowane były głównie z programów operacyjnych o zasięgu krajowym, np.

w ramach POIŚ.

Ponadto niepełną zgodność RPO WP ze Strategią można zaobserwować m.in. w następujących

obszarach:

• wsparcie przedsiębiorstw - zapisy Strategii wskazują, że dla rozwoju przedsiębiorczości

w województwie podkarpackim priorytetowe jest wsparcie zwrotne, natomiast pomoc

dotacyjna została przewidziana na finansowanie wprowadzania innowacji i zminimalizowania

ryzyka z tym związanego. W ramach Działanie 1.1 (schemat A) RPO WP przewidziano środki na

dokapitalizowanie funduszy pożyczkowych i poręczeniowych, równolegle jednak w ramach

schematu B tego samego działania nie ograniczono pomocy dotacyjnej dla inwestycji

niewpisujących się w kryterium innowacyjności (które jest jedynie kryterium dodatkowym).

• turystyka - w zapisach Strategii zidentyfikowano, że problemem sektora turystycznego

województwa podkarpackiego jest m.in. brak konkurencyjnych produktów, niewystarczający

poziom marketingu oraz brak współpracy najważniejszych aktorów związanych z tą sekcją

gospodarki. Tymczasem w ramach RPO WP 2007-2013 skoncentrowano się przede wszystkim

na cennych turystycznie obiektach dziedzictwa narodowego, pomijając przedsięwzięcia

wspierające kreację i promocję konkurencyjnych produktów turystycznych.



75

Czy dotychczasowe efekty wdrażania RPO

WP 2007-2013 gwarantują osiągnięcie celu

głównego oraz poszczególnych celów

szczegółowych po zakończeniu realizacji

Programu?

Należy zauważyć, że powstałe rozbieżności wynikają z faktu, iż RPO WP tworzony był w oparciu

o dokument SRWP z roku 2006, który dopiero w późniejszym okresie został zaktualizowany a tym

samym również bardziej uszczegółowiony. Ponadto węższy zakres RPO, od zakresu całej Strategii

wynika z faktu, iż RPO WP jest tylko jednym z narzędzi służących osiąganiu jej celów. Strategia

wdrażana jest także przy udziale innych programów, w tym np. takich programów operacyjnych, jak

PO KL, PROW, PO IŚ, PO IG.

Mimo wskazanych powyżej różnic pomiędzy zakresem celów Strategii a RPO WP można stwierdzić, iż

udział RPO WP 2007-2013 w osiąganiu celów SRWP jest bardzo duży. Dzięki puli środków, jaka

została przeznaczona dla Podkarpacia w ramach RPO WP nastąpiła wyraźna poprawa sytuacji

społeczno-gospodarczej i przyśpieszenie stopnia rozwoju regionu, co w pełni wpisuje się w cele

strategii.

W przyszłej perspektywie finansowej 2014-2020 niewątpliwie należałoby kontynuować gros

realizowanych dotychczas działań. Dla województwa niezwykle istotne jest wsparcie obszarów

determinujących przewagę konkurencyjną regionu, w tym przemysłu lotniczego oraz branży IT.

Kontynuacji wymagają działania ukierunkowane na rozwój zasobów ludzkich dla gospodarki opartej

na wiedzy. Zwiększyć należy także nakłady finansowe na B+R. Posiadana obecnie przez jednostki

regionu infrastruktura B+R jest bardzo nowoczesna, niestety stopień jej wykorzystania dla potrzeb

gospodarki, a w szczególności przemysłu jest bardzo niski. Niezwykle istotny dla regionu jest także

rozwój w obszarze turystyki -sektor turystyczny stanowi w dalszym ciągu niewykorzystany potencjał

Podkarpacia, tym samym konieczna jest kreacja i promocja konkurencyjnych produktów

turystycznych, unikalnych w skali co najmniej kraju.

Zgodnie z tym, co wskazano w Strategii Rozwoju Województwa – Podkarpackie 2020, bardzo ważny

jest dalszy rozwój infrastruktury technicznej, w szczególności poprawa dostępności transportowej

regionu ze stolicą. W obecnym okresie zrealizowano szereg inwestycji zwiększających zabezpieczenie

przeciwpowodziowe Podkarpacia. Pomimo zadawalających efektów rzeczowych, także w tym

obszarze wymagane będą poważne nakłady i inwestycje. Pozytywnie należy oceniać dotychczasową

interwencję związaną z zagospodarowaniem odpadów przemysłowych, wyzwaniem pozostaje nadal

problem odpadów komunalnych, wynikający z braku szerzej stosowanych rozwiązań wspierających

selektywną zbiórkę odpadów oraz częste ich spalanie w gospodarstwach domowych (niska emisja).

Celem głównym Regionalnego Programu

Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na

lata 2007 – 2013 jest wzrost krajowej

i międzynarodowej konkurencyjności gospodarki

oraz poprawa dostępności przestrzennej

Podkarpacia. Zasadniczy kierunek rozwoju

województwa przyjęty w RPO WP na lata 2007 – 2013 oparty jest na działaniach zmierzających do

podniesienia krajowej i międzynarodowej konkurencyjności gospodarki regionu, przede wszystkim

poprzez wsparcie zarówno finansowe, jak i instytucjonalne działań w sferze przedsiębiorczości,

zwłaszcza w zakresie wzrostu jej innowacyjności i produktywności jako podstawowych czynników

wspierających wzrost gospodarczy i zatrudnienie. Działania te są wzmacniane m.in. poprzez poprawę

dostępności przestrzennej regionu, w tym zwłaszcza dostępności komunikacyjnej.



76

Zgodnie z dokumentami programowymi, cel główny RPO powinien być osiągnięty poprzez realizację

następujących celów szczegółowych:

1. Tworzenie warunków do rozwoju przedsiębiorczości i gospodarki opartej na wiedzy.

2. Poprawa dostępności i atrakcyjności inwestycyjnej regionu poprzez realizację przedsięwzięć

w sferze komunikacyjnej i energetycznej.

3. Stworzenie warunków do rozwoju społeczeństwa informacyjnego w regionie.

4. Zapobieganie degradacji środowiska oraz zagrożeniom naturalnym i technologicznym, a także

efektywna gospodarka zasobami naturalnymi.

5. Tworzenie warunków do rozwoju kapitału społecznego poprzez inwestycje w edukację,

ochronę zdrowia, pomoc społeczną, sport i rekreację.

6. Wzrost udziału turystyki w gospodarce regionu oraz ochrona dziedzictwa kulturowego

i rozwój instytucji kultury.

7. Zmniejszenie występujących wewnątrz województwa różnic rozwojowych.

Przedstawione wyżej cele koncentrują się przede wszystkim na niwelowaniu podstawowych barier

i zagrożeń rozwoju, przy jednoczesnym dążeniu do rozwoju głównych obszarów kreujących rozwój

województwa, tj. innowacyjnej gospodarki, szeroko rozumianej infrastruktury (w tym także

turystycznej) i edukacji. Cele te realizowane równocześnie mają wzmacniać aktywność gospodarczą,

a także spójność społeczną i przestrzenną, również w odniesieniu do innych regionów UE.

Stopień realizacji celów RPO WP mierzony jest w oparciu o następujące wskaźniki:

Wskaźnik 1 (wskaźnik kluczowy): Utworzone miejsca pracy (brutto)

− z tego dla mężczyzn

− z tego dla kobiet

Wskaźnik 2: Wpływ realizacji Programu na zmianę PKB w województwie podkarpackim.

Wskaźnik 3: Liczba utworzonych miejsc pracy (netto).

Poziom osiągnięcia poszczególnych wskaźników prezentuje tabela poniżej:

Tabela 35 Postęp rzeczowy RPO WP

Wskaźniki Jednostka Rok 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Wskaźnik 1: Utworzone

miejsca pracy (brutto)

EPC

Realizacja 833,25 1 667,25 2 557,75 3 152,25 - -

Wartość docelowa

1 112 - - 3 696 - 4 946

Wartość bazowa 0

Szacowana realizacja

1 284 2 446,50 3 305,25 4 086,25 4 420,77 4 444,77

- z tego dla mężczyzn

EPC

Realizacja 510 1 019 1 540,50 1 872,25 - -

Wartość docelowa

556 - - 1 848 - 2 473

Wartość bazowa 0


787 1 480,00 1 958,75 2 419 2 546 2 557

- z tego dla kobiet

EPC

Realizacja 323,25 648,25 1 017,25 1 280,00 - -

Wartość docelowa

556 - - 1 848 - 2 473



77

Wskaźniki Jednostka Rok 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Wartość bazowa 0


497 966,50 1 346,50 1 667,25 1 874,77 1 887,77

Wskaźnik 2: Wpływ

realizacji Programu na zmianę PKB w województwie podkarpackim

%

Realizacja 0,74 1,15 1,43 1,511 - -

Wartość docelowa

0,74 - - 1,28 - 1,06

Wartość bazowa 0


0,855 1,15 1,435 1,511 1,23 1,042

Wskaźnik 3: Liczba

utworzonych miejsc pracy

(netto)

Szt.

Realizacja 2 264 1 951 776 -142 - -

Wartość docelowa

2 264 - - -546 - -1738

Wartość bazowa 0


2616 1951 776 -142 -1595 -2224

*Utworzone miejsca pracy (netto) – oznaczają liczbę dodatkowo pracujących ogółem w efekcie wdrożenia RPO – różnica pomiędzy scenariuszami "z RPO" i "bez RPO". Oszacowane na podstawie modelu HERMIN wartości docelowe pokazują stan na koniec 2013 roku (i ewentualnie 2015) - nie są to wielkości skumulowane. Wpływ realizacji programu na zmianę PKB - oznacza zmianę w poziomie PKB liczonego w cenach rynkowych stałych (w %) - różnica pomiędzy scenariuszami "z RPO" i "bez RPO". Oszacowane na podstawie modelu HERMIN wartości docelowe pokazują skumulowany wpływ RPO w2013 (i ewentualnie 2015). Oszacowania modelu HERMIN bazują na założeniu określonego rozkładu płatności w RPO, wg stanu aktualnego na dzień przeprowadzenia symulacji.

Jednym z najistotniejszych wskaźników realizacji celów Programu jest wskaźnik dotyczący

utworzonych miejsc pracy (brutto), w tym z uwzględnieniem płci zatrudnionych osób. Ogólnie

stopień realizacji wskaźnika dotyczącego miejsc pracy uznać można za zadowalający. Ponadto,

zgodnie z prognozami przedstawionymi w „Sprawozdaniu rocznym z realizacji Regionalnego

Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 za rok 2013” wskaźnik

zostanie osiągnięty w stopniu zbliżonym do założonej wartości docelowej (w roku 2015 liczba

utworzonych miejsc pracy będzie o około 500 osób niższa niż pierwotnie zakładana). Dotychczas

w wyniku realizacji RPO WP utworzono 3152,25 etatów, czyli osiągnięto wartość docelową wskaźnika

w 63%. Jeśli chodzi o zakładane do utworzenia miejsca pracy w podziale na płeć, to zauważyć można

tutaj stosunkowo dużą dysproporcję – o ile miejsca pracy dla mężczyzn utworzone zostaną w liczbie

większej niż planowano, to miejsc pracy dla kobiet utworzonych zostanie mniej, obecnie

w odniesieniu do kobiet osiągnięto wartość wskaźnika na poziomie 52%.

Przewiduje się także, w oparciu o dotychczasowe sprawozdania z realizacji RPO WP, iż osiągnie się

zakładany wpływ realizacji Programu na zmianę PKB w województwie podkarpackim. Jak wskazano w

RPO WP, władze województwa mają nadzieję, że realizacja Programu przyczyni się przede wszystkim

do osiągnięcia przez region PKB per capita w PPS (EU-27=100) w roku 2015 na poziomie nie niższym

niż 46 %. Wg dostępnych danych GUS w roku 2007 ukształtował się on na poziomie 36,7%, z kolei w

roku 2011 wyniósł już 44%, tym samym wzrost PKB per capita do zakładanego poziomu wydaje się

być możliwy do osiągnięcia w przewidzianym czasie.



78

O efektywności RPO świadczą także dane dotyczące wzrostu poszczególnych wskaźników

kontekstowych, a mianowicie:

• Produktu krajowego brutto według cen bieżących

• PKB per capita

• Wskaźnika zatrudnienia (w tym także na obszarach wiejskich)

• Wskaźnika zatrudnienia osób starszych

• Wydajności pracy

• Nakładów inwestycyjnych

• Kapitału zagranicznego przedsiębiorstw

• Wielkości sprzedaży eksportowej

• Dróg publicznych o twardej nawierzchni na 100 km2 pow. ogólnej

• Pasażerów odprawionych w porcie lotniczym Rzeszów – Jasionka.

Także stopień realizacji celów poszczególnych osi priorytetowych jest zadawalający. Zdecydowana

większość wskaźników i podwskaźników zostanie osiągnięta. Jak wskazano w raporcie końcowym

z badania ewaluacyjnego pn. Ocena stopnia realizacji wskaźników RPO Województwa

Podkarpackiego na lata 2007-2013 z listopada 2013 r.: obecnie 32 wskaźniki są już osiągnięte, w tym

14 wskaźników produktu i 18 wskaźników rezultatu. Według szacowanej realizacji docelowo

osiągniętych zostanie 69 wskaźników, w tym 40 wskaźników produktu i 29 wskaźników rezultatu.

Z kolei wśród wskaźników, które docelowo nie zostaną osiągnięte i określa się je, jako zagrożone

(stopień ich realizacji będzie niższy niż 75%) na chwilę obecną diagnozuje się przede wszystkim

następujące: liczba projektów z zakresu B&R, liczba projektów współpracy pomiędzy

przedsiębiorstwami a jednostkami badawczymi, powierzchnia uzbrojonych i przygotowanych

terenów inwestycyjnych, długość nowych dróg regionalnych (wojewódzkich), długość nowych linii

kolejowych, liczba projektów dotyczących infrastruktury przesyłu energii elektrycznej, liczba

pasażerokilometrów w zakupionym zmodernizowanym taborze komunikacji miejskiej, liczba

podmiotów, które uzyskały dostęp do szerokopasmowego Internetu, w tym szkoły oraz podmioty

administracji publicznej, liczba projektów z zakresu gospodarki odpadami, powierzchnia terenów

zrekultywowanych w wyniku realizacji projektów, liczba osób zabezpieczonych przed powodzią

w wyniku realizacji projektów, liczba wspartych placówek prowadzących działalność w zakresie

kształcenia ustawicznego, liczba studentów korzystających z efektów projektów, liczba projektów

promujących przedsiębiorczość i zastawanie nowych technologii, liczba firm założonych na obszarach

odnowionych.

Województwo podkarpackie należy do grupy województw realizujących RPO, w której wskaźniki

realizowane są na zadowalającym poziomie. Warto także zauważyć, iż województwo osiągnęło

wysoki (jeden z najwyższych w kraju) poziom wydatkowania w stosunku do dostępnej alokacji - 80%

alokacji, czyli 3 947 mln zł dostępnych w ramach RPO WP zostało już wydatkowanych.49

Osiągnięcie poszczególnych wskaźników przyczynia się do szybszego rozwoju województwa,

polepszenia jakości życia mieszkańców województwa oraz do zmniejszenia dystansu do lepiej

rozwiniętych regionów kraju. Analizując zmiany, jakie zaszły w czasie wdrażania RPO WP na lata

49

Stan wdrażania Regionalnych Programów Operacyjnych na 30 czerwca 2014 r (http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/ AnalizyRaportyPodsumowania/Sprawozdania/strony/Stan_wdrazania_RPO.aspx)



79

Jakiego rodzaju inwestycje w najmniejszym/

największym stopniu przyczyniły się do

realizacji poszczególnych celów RPO WP

2007-2013? Które z nich należy wspierać w

nowym okresie finansowania, jako

inwestycje skuteczne w osiąganiu celów

Programu?

2007-2013, bez wątpienia można stwierdzić efektywny wzrost rozwoju społeczno-gospodarczego

Podkarpacia. Inwestycje poczynione w ramach Programu oddziałują zarówno bezpośrednio, jak

i pośrednio na takie elementy jak chociażby wzrost zatrudnienia, zwiększenie atrakcyjności

inwestycyjnej województwa, poprawę jego dostępności (co bezpośrednio wiąże się z rozwojem

takich elementów, jak chociażby turystyka, przyciąganie kapitału zewnętrznego), czy wzrost

przedsiębiorczości. Zmiany zachodzące dzięki realizacji Programu stopniowo oddziałują na szereg

czynników i mają swój niewątpliwy udział w poprawie życia mieszkańców.

Cel główny RPO WP, czyli wzrost krajowej

i międzynarodowej konkurencyjności gospodarki

oraz poprawa dostępności przestrzennej

Podkarpacia, jest realizowany przez wszystkie

współfinansowane w ramach Programu projekty,

aczkolwiek stopień, w jakim poszczególne typy

projektów przyczyniają się do realizacji celu RPO

WP jest zróżnicowany.

Bezpośredni i znaczący wpływ na osiągnięcie zakładanych wskaźników obrazujących poziom realizacji

celu głównego RPO WP miały działania realizowane w ramach osi I – konkurencyjna i innowacyjna

gospodarka. W szczególności wsparcie kapitałowe przedsiębiorczości przyczyniło się do powstania

znacznej ilości miejsc pracy - w ramach osi I osiągnięto wskaźnik rezultatu: liczba utworzonych miejsc

pracy na poziomie 2122,25 etatów (stan na 31.12.2013 r.), natomiast łącznie w ramach RPO WP

powstało ich blisko 4 000.

W dużym stopniu do poprawy dostępności przestrzennej Podkarpacia przyczyniły się inwestycje

zrealizowane w ramach osi II RPO. Dzięki nim powstało m.in. niemal 75 km nowych dróg (67,25 km

dróg lokalnych i 7,54 km dróg regionalnych) oraz zrekonstruowano ponad 900 km (w tym 874,96 km

lokalnych i 25,53 km regionalnych), podczas gdy początkowo zakładano przebudować jedynie około

600 km dróg.

Ponadto wśród innych inwestycji dotyczących infrastruktury technicznej istotne dla regionu były

projekty dotyczące infrastruktury ochrony środowiska, czyli infrastruktury wodno-ściekowej oraz

przedsięwzięcia związane z gospodarką odpadami. Duże znaczenie z punktu widzenia jakości

środowiska naturalnego w regionie miały także inwestycje przyczyniające się do zmniejszenia emisji

oraz zwiększenia udziału odnawialnych źródeł w bilansie energetycznym województwa.

W kontekście rozwoju kluczowej dla województwa branży turystycznej, na uwagę zasługują projekty

pozwalające zachować dziedzictwo kulturowe regionu oraz zwiększyć dostępność obiektów

dziedzictwa kulturowego dla ruchu turystycznego wraz z innymi działaniami z zakresu turystyki.

Regionalny program dofinansował także ponad 50 projektów związanych z infrastrukturą kultury,

wsparł 79 instytucji kultury. Wsparcie z RPO umożliwiło także poprawę jakości edukacji (zwiększając

zaplecze infrastrukturalne, w tym o charakterze B+R) oraz poziom wykształcenia kadr, budując tym

samym podstawy gospodarki opartej na wiedzy.

W nowej perspektywie niewątpliwie należy dążyć do dalszego rozwoju infrastruktury oraz tworzenia

warunków do rozwoju przedsiębiorczości i atrakcyjności inwestycyjnej regionu, równocześnie nie

zapominając o poprawie jakości życia mieszkańców. W dalszym ciągu należy zwiększać liczbę miejsc



80

Jak trwałe okażą się być inwestycje wdrożone

w ramach RPO WP 2007-2013?

pracy oraz właściwie kształtować kadry dla gospodarki, wspierając rozwój zasobów ludzkich

w gospodarce opartej na wiedzy, wspierając przedsięwzięcia o charakterze B+R. Na szczególną uwagę

zasługują także działania, które przyczynią się do wzmocnienia specjalizacji regionalnych,

a w szczególności rozwoju przemysłu zaawansowanych technologii w branży lotniczej. Kompleksowe,

zgodne z założeniami Strategii Rozwoju Województwa – Podkarpackie 2020 podejście do rozwoju

regionu z pewnością pozwoli na wzrost krajowej i międzynarodowej konkurencyjności gospodarki

oraz poprawę dostępności przestrzennej Podkarpacia.

Okres trwałości, czyli okres, w trakcie którego

beneficjent nie ma możliwości wprowadzania

zasadniczych zmian w ramach dofinansowanego

projektu definiują przepisy Rozporządzenia Rady

1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 roku. Z godnie z art. 57 Rozporządzenia trwałość projektów

współfinansowanych ze środków funduszy strukturalnych musi być zachowana przez okres pięciu 5

lat od daty zakończenia projektu, z kolei w przypadku projektów realizowanych przez MSP trwałość

projektu musi być zachowana przez 3 lata od daty jego zakończenia.

Artykuł 57 Rozporządzenia (WE) 1083/2006, wskazuje na dwie przesłanki związane z utrzymaniem

trwałości – zostanie ona utrzymana jeśli projekt nie zostanie poddany modyfikacjom po pierwsze

mającym wpływ na jej charakter lub warunki jej realizacji lub powodującym uzyskanie

nieuzasadnionej korzyści przez przedsiębiorstwo lub podmiot publiczny oraz po drugie wynikającym

ze zmiany charakteru własności elementu infrastruktury albo z zaprzestania wspartej działalności.

Monitorowanie trwałości projektów realizowanych w ramach RPO WP prowadzone jest

przez Instytucję Zarządzającą RPO WP. Opiera się ono na analizie okresowo (raz w roku)

wypełnianych przez beneficjentów pomocy oświadczeń o przestrzeganiu okresu trwałości. Na ich

podstawie IZ przeprowadza analizę ryzyka, która stanowi podstawę do wytypowania projektów

podlegających kontroli. Podczas przeprowadzanej kontroli sprawdzającej trwałość projektu

weryfikacji podlegają przede wszystkim zagadnienia dotyczące oceny poddania operacji zasadniczej

modyfikacji, ewentualnego wpływu tej modyfikacji na charakter i warunki realizacji operacji oraz

oceny wystąpienia nieuzasadnionej korzyści.

W odniesieniu do RPO WP na lata 2007-2013, z uwagi na fakt, iż pierwsze nabory a tym samym

i projekty współfinansowane w ramach Programu rozpoczęły się dopiero w roku 2008, a znaczne gros

jest nadal w trakcie realizacji, ocena trwałości w chwili obecnej nie może być kompleksowo

przeprowadzona. Kontrole w tym zakresie prowadzone są dopiero począwszy od roku 2013. Rocznie

realizowanych jest około kilkudziesięciu kontroli, które jak dotąd nie wykazały znacznych

nieprawidłowości w zakresie zapewnienia trwałości projektu.

W kilku przypadkach zdiagnozowano uszkodzenia powstałej w ramach RPO WP infrastruktury,

wynikających z niedoskonałości procesu budowlanego lub większej od zakładanej liczby

użytkowników (np. w odniesieniu do infrastruktury drogowej), wymagających poprawy lub korekt.

Wnioskami płynącymi z dotychczas przeprowadzonych kontroli jest także fakt, iż Beneficjenci nie

dokumentują wystarczająco osiągnięcia poszczególnych rezultatów, marginalizując znaczenie tego

procesu po dokonaniu zakończenia finansowego projektu. Wskazane elementy nie stanowią jednak

zagrożenia w zachowaniu trwałości projektów.



81

Jak prezentuje się dotychczasowe wykorzystanie

środków finansowych przez gminy i powiaty

województwa podkarpackiego w ramach PO KL

2007-2013 oraz PROW 2007-2013?

To, co sprawia, że w wielu obszarach trwałość projektu jest zagrożona, wynika z negatywnych

trendów i zjawisk społecznych, a mianowicie ujemnego salda migracji w województwie, czy też

zmniejszającej się liczby mieszkańców. W związku z tym istnieje zagrożenie, iż np. poszczególne

placówki oświaty wsparte w ramach Programu, z uwagi na niewielką liczbę uczniów i zbyt wysokie

koszty utrzymania będą zamykane, a tym samym nastąpi zaprzestanie działalności wspartej

z Programu.

Reasumując, przeprowadzone kontrole wskazują, iż beneficjenci RPO WP właściwie zapewniają

trwałość projektu, większość powstałej we wsparciu z RPO WP infrastruktury jest eksploatowana

w sposób prawidłowy, trwały i w pełni otwarty dla mieszkańców. Tym samym potwierdza to

skuteczne i właściwe wydatkowanie dostępnych w ramach RPO WP środków finansowych, a tym

samym także realizowanie wszystkich celów programu, a w szczególności celu głównego

nawiązującego do trwałej poprawy sytuacji społeczno-gospodarczej w województwie podkarpackim.

Obok RPO WP, Program Rozwoju Obszarów

Wiejskich i Program Operacyjny Kapitał Ludzki

są największymi programami o oddziaływaniu

nie tylko regionalnym, ale także lokalnym.

Na podstawie danych agregowanych przez KSI SIMIK 07-13, danych portalu mapadotacji.gov.pl oraz

danych pozyskanych od Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego opracowano

zestawienia projektów realizowanych w ramach PROW i POKL w Podkarpackiem. Analiza obejmuje

wartość udzielonego wsparcia, udział w nim środków z UE, obszar terytorialny oraz tematyczny

projektów. Graficzną ilustracją analizy są mapy powiatowe i gminne oraz tabele, w których

zestawiono informacje o największych inwestycjach w ramach omawianych programów.

5.2.2 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013

PROW 2007-2013 obejmuje 22 działania, które są wdrażane w ramach 4 osi priorytetowych.

Wszystkie te działania są finansowane z Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju

Obszarów Wiejskich oraz współfinansowane z krajowego budżetu. 14 Działań z PROW 2007-2013

wdraża ARiMR, 6 samorządy wojewódzkie a po jednym Agencja Rynku Rolnego i Fundacja

Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA).

Działania wdrażane przez Samorząd Województwa to:

OŚ DZIAŁANIE

Oś 1 1.7. Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa.

Oś 3 3.3. Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej.

3.4. Odnowa wsi.

Oś 4

4.1. Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju.

4.2. Wdrażanie projektów współpracy.

4.3. Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja.

W ramach Działań PROW wdrażanych przez Samorząd Województwa, na terenie podkarpackiego

zrealizowano 2 954 projekty za łączną wartość 1 338 410 684 zł. Ponad pięćdziesięcioprocentowy

udział w tej kwocie stanowi dofinansowanie z Unii Europejskiej – 714 767 968 zł.



82

Pod względem tematycznym wśród operacji z PROW 2007-2013 w woj. podkarpackim zdecydowanie

najwięcej jest projektów dotyczących rozwoju infrastruktury (publicznej, turystycznej, kulturalnej).

Natomiast największe nakłady finansowe zostały poczynione w dziedzinach scalania gruntów,

melioracji i gospodarki wodno-ściekowej. Tabela 36 przedstawia strukturę tematyczną przyznanego

wsparcia, natomiast listę największych inwestycji z PROW przedstawiono w tabeli 37.

Tabela 36 Liczba projektów PROW w Podkarpackiem zrealizowanych w ramach poszczególnych dziedzin tematycznych

Ranking Dziedzina tematyczna projektu Liczba

projektów Procent w

ogóle z PROW

1 infrastruktura publiczna 681 23,05%

2 Organizacja imprez kulturalnych, rekreacyjnych lub sportowych 333 11,27%

3 Budowa, odbudowa lub oznakowanie małej infrastruktury turystycznej 279 9,44%

4 Remont lub wyposażenie świetlic wiejskich 258 8,73%

5 Zaspokojenie potrzeb w zakresie turystyki 221 7,48%

6 Gospodarka wodno-ściekowa 190 6,43%

7 Kultywowanie miejscowych tradycji, obrzędów i zwyczajów 177 5,99%

8 Funkcjonowanie LGD 93 3,15%

9 Organizacja szkoleń i innych przedsięwzięć o charakterze edukacyjnym i warsztatowym 88 2,98%

10 Promocja lokalnej twórczości kulturalnej z wykorzystaniem lokalnego dziedzictwa 88 2,98%

11 Utworzenie lub zmodernizowanie bazy informacji turystycznej oraz stron internetowych 88 2,98%

12 Zagospodarowanie przestrzeni publicznej z wyłączeniem pasów drogowych dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich

75 2,54%

13 Zachowanie dziedzictwa kulturowego 65 2,20%

14 Gospodarka odpadami 47 1,59%

15 Odbudowa albo odnowienie lub oznakowanie budowli lub obiektów małej architektury wpisanych do rejestru zabytków

35 1,18%

16 Udostępnianie urządzeń i sprzętu komputerowego 31 1,05%

17 Zaspokojenie potrzeb w zakresie sportu 25 0,85%

18 Budowa, przebudowa targowiska stałego 23 0,78%

19 Odnowienie dachów lub elewacji zewnętrznych wpisanych do rejestru zabytków 21 0,71%

20 Remont lub wyposażenie muzeów 19 0,64%

21 Promocja i organizacja lokalnej twórczości kulturalnej lub aktywnego trybu życia, z wyłączeniem remontu i budowy budynków mieszkalnych

18 0,61%

22 Realizacja projektu współpracy 17 0,58%

23 Promocja lokalnego dziedzictwa kulturowego i historycznego 13 0,44%

24 Scalanie gruntów 13 0,44%

25 Przygotowanie projektu współpracy 10 0,34%

26 Melioracje podstawowe 9 0,30%

27 Wykorzystanie energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w celu poprawienia warunków prowadzenia działalności kulturalnej

8 0,27%

28 Kultywowanie tradycyjnych zawodów i rzemiosła 7 0,24%

29 Kultywowanie języka regionalnego i gwary 4 0,14%

30 Wykorzystanie źródeł energii odnawialnej 4 0,14%

31 Promocja produktów lub usług lokalnych 3 0,10%

32 Promowanie, zachowanie, odtworzenie, zabezpieczenie lub oznakowanie cennego lokalnego dziedzictwa krajobrazowego i przyrodniczego

3 0,10%

33 Prowadzenie badań nad obszarem wdrażania LSR, innych niż realizowane w ramach działania "Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja" PROW 2007-2013

2 0,07%

34 Urządzanie miejsc pamięci związanych z wydarzeniem historycznym 2 0,07%

35 Budowa, adaptacja lub wyposażenie niemieszkalnych obiektów budowlanych wykorzystywanych do prowadzenia sprzedaży produktów lub usług lokalnych

1 0,03%

36 Inicjowanie powstania, przetwarzania lub wprowadzania na rynek produktów i usług opartych na lokalnych zasobach

1 0,03%

37 Mała retencja 1 0,03%

38 Promocja lokalnej przedsiębiorczości 1 0,03%

SUMA: 2954 100,00%

Źródło: Dane Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego



83

Tabela 37 PROW 2007-2013, największe inwestycje w woj. podkarpackim

Obszar realizacji (powiat)

Tytuł projektu Nazwa beneficjenta Wartość

projektu [zł] Dofinansowanie

z EU [zł]

stalowowolski San I Etap I - rozbudowa i przeciwfiltracyjne zabezpieczenie prawego wału rzeki San w km 2+215 - 9+417, na długości 7,202 km, na terenie gminy Radomyśl nad Sanem woj. Podkarpackie

Podkarpacki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Rzeszowie

26 300 731,00 14 956 707,30

jarosławski Scalenie gruntów wsi: Bystrowice, Tyniowice, Więckowice Starostwo Powiatowe w Jarosławiu 22 368 448,00 4 945 171,19

rzeszowski Scalanie gruntów wsi Harta Starostwo Powiatowe w Rzeszowie 15 148 246,36 9 893 152,50

stalowowolski San II - rozbudowa i przeciw filtracyjne zabezpieczenie lewego wału rzeki San w km 4+438-9+390, na długości 4,952 km, na terenie gminy Zaleszany


12 836 819,00 7 509 325,87

przeworski Scalenie gruntów wsi Pantalowice, gmina Kańczuga na obszarze 1142,85 ha Starostwo Powiatowe w Przeworsku 11 684 029,00 5 204 189,25

jarosławski Scalanie gruntów wsi Roźwienica i Rudołowice Starostwo Powiatowe w Jarosławiu 10 390 257,06 6 821 045,25

łańcucki Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w lewobrzeżnej części Gminy Białobrzegi w miejscowościach Białobrzegi, Korniaktów Północny, Budy Łańcuckie

Gmina Białobrzegi 9 797 834,03 3 000 000,00

brzozowski Scalanie gruntów wsi Hłudno gmina Nozdrzec powiat Brzozowski województwo Podkarpackie o powierzchni 1224.70 ha

Starostwo Powiatowe w Brzozowie 9 628 098,80 5 637 526,50

brzozowski Budowa wodociągu i stacji uzdatniania wody dla wsi Blizne Gmina Jasienica Rosielna 9 607 190,45 4 000 000,00

stalowowolski Budowa oczyszczalni ścieków i kanalizacji w miejscowości Radomyśl nad Sanem Gmina Radomyśl nad Sanem 9 021 537,99 3 500 000,00

jarosławski Rozbudowa mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków w Wiązownicy oraz modernizacja stacji uzdatniania wody w Piwodzie

Gmina Wiązownica 8 028 058,52 3 282 030,00

jasielski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy Nowy Żmigród - etap II Gmina Nowy Żmigród 8 001 759,15 3 190 191,00

tarnobrzeski Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowościach: Furmany, Orliska, Motycze Poduchowne i Zalesie Gorzyckie

Gmina Gorzyce 7 618 672,45 3 000 000,00

mielecki Wisłoka-Boża Wola - rozbudowa lewego wału Wisłoki w km 4+115-6+737 oraz w km 0+000-0+230 wraz z budową obustronnych wałów cofkowych na potoku Kiełkowskim o długości 150m - Etap I


7 460 960,00 4 084 515,07

strzyżowski Rozbudowa oczyszczalni ścieków w Wiśniowej wraz z budową sieci kanalizacji sanitarnej w Kalembinie i Wiśniowej

Gmina Wiśniowa 7 423 570,90 3 960 700,00

rzeszowski Odbudowa potoku Lubcza w km 2+640 - 6+675 na długości 4,035 km oraz udrożnienie koryta potoku Lubcza w rejonie 4 stopni betonowych w km 0+400; 1+280; 7+050; 7+700 w mieście Rzeszów-Zwięczyca II, oraz w miejscowościach: Racławówka, Niechobrz, Boguchwała


7 359 977,53 4 373 952,90

niżański Budowa kanalizacji sanitarnej dla miejscowości Groble, Sibigi i Zalesie w Gminie Jeżowe Gmina Jeżowe 7 006 676,77 3 500 000,00

Źródło: Dane Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego



84

W ramach sześciu działań wdrażanych przez Samorząd Województwa realizowane są operacje

o szerokim zasięgu oddziaływania, dlatego właśnie te projekty włączono do ilościowych analiz

obejmujących wpływ funduszy na rozwój regionu podkarpackiego. Należy jednak pamiętać, że

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa operuje także instrumentami indywidualnego

wsparcia poszczególnych rolników i gospodarstw rolnych.

W poniższej tabeli przedstawiono stan wsparcia wykorzystanego w ramach PROW 2007-2013 na

obszarze województwa podkarpackiego. Płatności o najwyższej wartości finansowej zrealizowano

w ramach Działania Wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach

gospodarowania - 310 301 321,43 zł, Program rolnośrodowiskowy - 268 063 468,22 zł i Podstawowe

usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej - 224 467 718,24 zł.

Tabela 38 Informacja o liczbie zawartych umów i zrealizowanych płatnościach w ramach poszczególnych Działań PROW – województwo podkarpackie, stan na 31.07.2014 r.

OŚ Kod

Działania Tytuł Działania

Liczba zawartych

umów

Kwota zrealizowanych płatności

1 111 Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie

4 3 538 679,00 zł

1 112 Ułatwianie startu młodym rolnikom 651 45 375 000,00 zł

1 113 Renty strukturalne 1 160 84 231 255,91 zł

1 114 Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów

1 728 3 217 929,64 zł

1 121 Modernizacja gospodarstw rolnych 2 330 209 700 907,40 zł

1 123 Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej

44 58 282 227,40 zł

1 125 Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa

24 34 840 571,76 zł

1 126 Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych oraz wprowadzenie odpowiednich działań zapobiegawczych

255 14 982 149,65 zł

1 132 Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności 2 084 3 504 257,63 zł

1 141 Wspieranie gospodarstw niskotowarowych bd 143 697 956,75 zł

1 142 Grupy producentów rolnych 65 9 867 108,84 zł

2 214 Program rolnośrodowiskowy 32 064 268 063 468,22 zł

2 226 Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych

25 22 550 459,00 zł

2 211, 212 Wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania

306 410 310 301 321,43 zł

2 221, 223 Zalesianie gruntów rolnych oraz gruntów innych niż rolne

2 038 33 465 179,29 zł

3 311 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej 705 45 469 918,50 zł

3 312 Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw 1 489 144 553 801,48 zł

3 321 Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej 264 224 467 718,24 zł

3 313, 322,

323 Odnowa i rozwój wsi 462 102 345 994,91 zł

4 413 Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju 2 351 131 903 851,93 zł

4 421 Wdrażanie projektów współpracy 27 2 661 046,63 zł

4 431 Funkcjonowanie lokalnych grup działania 93 32 801 425,86 zł

SUMA: 354 273 1 929 822 229,47 zł

Źródło: Raporty sprawozdawcze ARiMR, stan na 31.07.2014, dostęp przez stronę: http://www.arimr.gov.pl/pomoc-unijna/wdrazane-programy-i-dzialania-dane-liczbowe/program-rozwoju-obszarow-wiejskich-2007-2013.html



85

zzzzzzz

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego oraz danych GUS

Mapa 14 Wartość projektów zrealizowanych w ramach PROW 2007-2013 w woj. podkarpackim (gminy)

Mapa 13 Wartość projektów zrealizowanych w ramach PROW 2007-2013 w woj. podkarpackim (powiaty)



86

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego oraz danych GUS Podkarpackiego

Mapa 16 Wartość projektów zrealizowanych w ramach PROW 2007-2013 w woj. podkarpackim (w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców - powiaty)

Mapa 15 Wartość projektów zrealizowanych w ramach PROW 2007-2013 w woj. podkarpackim (w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców - gminy)



87

Mapy na dwóch poprzednich stronach raportu przedstawiają ogólną wartość oraz wysokość

dofinansowania z UE, projektów realizowanych na obszarze województwa podkarpackiego (Działania

1.7, 3.3, 3.4 i Oś 4). Pod względem łącznej wartości zrealizowanych operacji, liderami zestawienia są

powiaty rzeszowski (wartość projektów ogółem: 139 203 976 zł, wysokość dofinansowania UE:

75 886 494 zł) i jarosławski (wartość projektów ogółem: 108 439 988 zł, wysokość dofinansowania

UE: 50 494 553 zł).

W powiecie rzeszowskim zrealizowano łącznie 257 projektów z PROW. Najdroższy z nich to Scalanie

gruntów wsi Harta (Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Rzeszowie; wartość: 15 148 246 zł;

dofinansowanie UE: 9 893 152 zł). Spośród 183 projektów zrealizowanych w powiecie jarosławskim,

najdroższy dotyczy tej samej dziedziny tematycznej – Scalenie gruntów wsi: Bystrowice, Tyniowice,

Więckowice (Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Jarosławiu; wartość: 22 368 448 zł;

dofinansowanie UE: 4 945 171 zł).

Podobnie, jak w przypadku oceny wykorzystania wsparcia w ramach RPO WP, wartość projektów

z PROW podzielono przez liczbę ludności powiatów i gmin, na których są realizowane. Wskaźnik

wartości udzielonego wsparcia w przeliczeniu na 1 tysiąc ludności ma najwyższy poziom w powiatach:

leskim, brzozowskim, przeworskim i kolbuszowskim. Z kolei najniższe relatywne wartości wsparcia

odnotowano w powiatach sanockim i dębickim.

Podobnemu zestawieniu, jak powiaty, poddano gminy województwa podkarpackiego. Obszarami, na

których zrealizowano projekty o największej sumie wartości są gminy Sędziszów Małopolski (wartość

projektów ogółem: 16 967 445 zł, wysokość dofinansowania UE: 6 771 722 zł), Leżajsk (wartość

projektów ogółem: 16 136 617 zł, wysokość dofinansowania UE: 7 171 882 zł) i Kolbuszowa (wartość

projektów ogółem: 15 034 367 zł, wysokość dofinansowania UE: 6 415 497 zł).

Pod względem wartości projektów w przeliczeniu na tysiąc mieszkańców, prowadzą gminy

Adamówka, Jaśliska i Lutowiska. W gminie Adamówka zrealizowano 12 inwestycji z PROW za łączna

kwotę 13 750 494 zł, największa z nich to Przebudowa i rozbudowa oczyszczalni ścieków

w miejscowości Adamówka (5 527 546 zł). W gminie Jaśliska miało miejsce 9 projektów

dofinansowanych z PROW. Najdroższy z nich to Budowa oczyszczalni ścieków dla Gminy Jaśliska

(4 765 241 zł). Infrastruktury kanalizacyjnej dotyczył także największy projekt zrealizowany w gminie

Lutowiska - Budowa kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków w Lutowiskach (4 143 291 zł).

Znacząco wpływa on na pozycję gminy w przeprowadzonej analizie – łączna kwota, za którą

zrealizowano 7 projektów PROW na terenie tej jednostki administracyjnej, wynosi 6 154 682 zł.



88

Źródło: Opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK 07-13 (stan na 31.05.2014)

Mapa 17 Wartość projektów zakontraktowanych w ramach POKL w woj. podkarpackim (powiaty)

Mapa 18 Wartość projektów zakontraktowanych w ramach POKL w woj. podkarpackim (gminy)



89

Źródło: Opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK 07-13 (stan na 31.05.2014) oraz danych GUS (stan ludności w 2013 roku)

Mapa 20 Wartość projektów zakontraktowanych w ramach POKL w woj. podkarpackim (w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców - powiaty)

Mapa 19 Wartość projektów zakontraktowanych w ramach POKL w woj. podkarpackim (w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców - gminy)



90

5.2.3 Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013

W ramach POKL w regionie zakontraktowano 2 639 projektów za łączną kwotę 3 105 723 059,81 zł.

Poziom dofinansowania projektów ze środków UE przekracza 80% - 2 558 142 151,73 (w przeliczeniu

na mieszkańca 1 201 zł).

Główne cele Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki mają silne odzwierciedlenie w ilości projektów

zrealizowanych w poszczególnych dziedzinach tematycznych. Około 96% projektów dotyczy dwóch

dziedzin: „pracy i integracji społecznej” oraz „nauki i edukacji”. Grupą inwestycji o najwyższej alokacji

finansowej są projekty systemowe powiatowych urzędów pracy (realizowane w ramach Poddziałania

6.1.3).

Tabela 39 Liczba projektów POKL w Podkarpackiem zakontraktowanych w ramach poszczególnych dziedzin tematycznych

Ranking Dziedzina tematyczna Wartość

projektów [zł] Dofinansowanie

z UE [zł] Liczba

projektów Procent w

ogóle z POKL

1 praca i integracja społeczna 2 012 988 824 1 630 349 679 1 270 48,12%

2 nauka i edukacja 692 224 893 587 359 531 1 268 48,05%

3 rozwój firm 191 438 502 162 722 727 52 1,97%

4 administracja 161 886 900 137 603 865 36 1,36%

5 badania, rozwój, innowacje 47 183 941 40 106 350 13 0,49%

SUMA: 3 105 723 060 2 558 142 152 2 639 100,00% Źródło: mapadotacji.gov.pl, dostęp 20.07.2014 r.

Mapę wsparcia powiatów woj. podkarpackiego w ramach POKL (mapa 17 i 20) przygotowano na

podstawie danych KSI SIMIK na dzień 31.05.2014. W zestawieniu ujęto jedynie projekty, którym

przypisano jako lokalizację obszar konkretnego powiatu. Projekty ogólnowojewódzkie poddano

osobnej analizie.

Powiatem, który jest najbardziej aktywny w zakresie inicjatyw z POKL, jest powiat rzeszowski.

W minionej perspektywie programowej na jego obszarze zakontraktowano 284 projekty za łączną

kwotę 117 108 443 zł (99 032 873 zł dofinansowania z UE). Drugie miejsce pod tym względem

zajmuje powiat mielecki z 139 projektami za 111 947 380 zł (93 592 080 zł dofinansowania z UE).

Wymienione powyżej powiaty są jednymi z najbardziej zaludnionych w województwie. Zmienna ta

wpływa zniekształcająco na obraz poziomu wykorzystanego w nich wsparcia z funduszy UE. Aby

zrelatywizować wyniki analizy, wartości umów w ramach POKL zakontraktowanych w poszczególnych

powiatach podzielono przez ich liczbę ludności. Najwyższym wskaźnikiem wartości projektów

przypadających na 1 tysiąc ludności charakteryzują się powiaty bieszczadzki i leski. Ze względu na to,

że są to jednostki administracyjne o najmniejszej liczbie ludności, duży wpływ na uzyskane wyniki

analizy miały inwestycje o bardzo wysokiej wartości finansowej. Spośród 73 projektów POKL

zrealizowanych na obszarze powiatu bieszczadzkiego, największy jest projekt systemowy

Powiatowego Urzędu Pracy - Więcej szans w powiecie bieszczadzkim (wartość: 11 642 852 zł;

dofinansowanie UE: 9 896 424 zł). W powiecie leskim w ramach POKL zakontraktowano 88

projektów, najdroższym jest również projekt systemowy PUP - Więcej szans w powiecie leskim

(wartość: 13 325 670 zł; dofinansowanie UE: 11 326 819 zł).

Na mapie 18 przedstawiono wartość wsparcia z POKL 2007-2013 wykorzystaną na obszarze gmin

województwa podkarpackiego. Podobnie, jak w odniesieniu do mapy powiatów, posłużono się



91

danymi z systemu SIMIK 07-13. Mapowaniu podlegały projekty, które przypisano do konkretnych

gmin oraz powiatów (w stosunku do wartości projektów realizowanych na obszarze całego powiatu

zastosowano algorytm: liczba mieszkańców gminy / liczba mieszkańców powiatu x wartość wsparcia).

Stolica województwa skupia najwięcej inwestycji. Pomimo wyłączenia z analizy projektów

realizowanych na obszarze Rzeszowa, ale mających znaczenie dla całego województwa (np.

największe projekty rzeszowskich uczelni wyższych), gmina pod względem wysokości wykorzystanych

środków finansowych UE jest bezkonkurencyjna. W ramach POKL 2007-2013 w Rzeszowie

zrealizowano 128 projektów za łączną wartość 100 006 530 zł (81 438 560 zł dofinansowania z UE).

Dla porównania, w Krośnie przeprowadzono 64 projekty za sumę 39 018 471 zł.

Przy przeliczeniu wartości udzielonego wsparcia na liczbę mieszkańców gmin, zyskują jednostki

o najmniejszej liczbie ludności. Pod względem wartości zakontraktowanych projektów POKL

przypadającej na tysiąc mieszkańców liderami są gminy Lutowiska i Czarna (pow. bieszczadzki).

W gminach tych podjęto realizację łącznie 13 projektów. Inicjatywami o największej wartości

finansowej są projekty systemowe Gminnych Ośrodków Pomocy społecznej – Czas na zmiany

w Gminie Lutowiska/Czarna.

Około jedna trzecia środków w ramach POKL w Podkarpackiem została przeznaczona na projekty

o zasięgu ogólnowojewódzkim (największe z nich przedstawiono w poniższej tabeli). Zgodnie

z danymi z dnia 31.07.2014 r. takich inicjatyw było w regionie 680, a ich łączny koszt to

1 324 648 723,65 zł (1 074 806 605,38 zł dofinansowania z UE). Beneficjentami największych

projektów są m.in. Wojewódzki Urząd Pracy i Urząd Marszałkowski.

Tabela 40 Największe projekty ogólnowojewódzkie POKL zrealizowane w Podkarpackiem

nr Tytuł projektu Nazwa beneficjenta Wartość

projektu [zł] Dofinansowanie

z EU [zł]

1 Podkarpacie stawia na zawodowców. WUP w Rzeszowie 88 780 094 75 279 711

2 Roczny Plan Działania Pomocy Technicznej PO KL na 2011, 2012, 2013 oraz 2014-2015 r.

WUP w Rzeszowie 74 463 650 63 294 103

3 Pierwsze uczniowskie doświadczenia drogą do wiedzy

Grupa Edukacyjna Spółka Akcyjna

46 036 795 39 131 276

4 Kapitał dla przedsiębiorczych Agencja Rozwoju Regionalnego

"MARR" Spółka Akcyjna 32 051 044 27 243 387

5 Roczny Plan Działania Pomocy Technicznej PO KL na lata 2007-2008, 2009 i 2010, Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie

WUP w Rzeszowie 30 028 649 25 524 351

6 SZKOŁA KLUCZOWYCH KOMPETENCJI. Program rozwijania umiejętności uczniów szkół Polski Wschodniej

Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie

26 093 538 22 179 507

7 Wzmocnienie instytucjonalnego systemu wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji w latach 2007-2013 w woj. podkarpackim


19 990 723 16 992 115

8 Młodzieżowe Uniwersytety Matematyczne Uniwersytet Rzeszowski 19 720 944 16 762 802

9

Szkolenia i specjalistyczne doradztwo dla kadr instytucji pomocy społecznej działających na terenie województwa podkarpackiego powiązane z potrzebami oraz specyfiką realizowanych zadań

Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie

17 229 689 14 645 236

10 Podkarpacki Fundusz Stypendialny dla doktorantów.


16 900 000 14 365 000

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych mapadotacji.gov.pl, dostęp 20.07.2014 r.



92

Jak zmieniła się sytuacja gospodarcza

województwa podkarpackiego w latach 2004-

2013? Jak pod tym kątem wypada

województwo podkarpackie na tle Polski i UE?

5.3 Analiza wpływu funduszy unijnych

na gospodarczy rozwój regionu

Pomoc przyznana Polsce od momentu

przystąpienia do Unii Europejskich silnie

stymuluje wzrost gospodarczy kraju. Jak wynika z raportu Ministerstwa Spraw Zagranicznych - Polskie

10 lat w Unii, Polska pod względem wzrostu PKB jest wśród innych krajów UE liderem. Zdaniem

autorów tego opracowania, bardzo dobrze wykorzystaliśmy naszą unijną szansę, a do

najważniejszych sukcesów kraju można zaliczyć: znaczący postęp gospodarczy, wzrost zamożności

społeczeństwa oraz wzrost konkurencyjności polskich firm.

Wykres 3 Skumulowana zmiana PKB w regionie w latach 2004–2013 (2003 = 100)

Źródło: Eurostat, GDP and main components (stan na 24.03.2014), za: Polskie 10 lat w Unii. MSZ, Warszawa 2014.

Również województwo podkarpackie odnotowało duży wzrost PKB w porównaniu do okresu przed

akcesją do UE. Skumulowany wzrost PKB w województwie w 2011 roku wyniósł 38,1% w porównaniu

do roku poprzedzającego przystąpienie Polski do Unii Europejskiej (wykres 4).

Wykres 4 Skumulowana zmiana PKB w Polsce w latach 2004-2011 (2003 = 100)

Zestawienie nie obejmuje okresu 2012-2013, gdyż najnowsze dostępne w Banku Danych Lokalnych informacje dotyczą 2011.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

9% 11%14%

27% 28%33% 33% 34%

37% 38%

49% 49%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

HU UE-27 SI UE-9 CZ EE LV BG RO LT PL SK

22% 23% 25% 26%29% 30% 32%

36% 36% 37% 37% 38% 38% 38% 38% 40%

47%

0%

10%

20%

30%

40%

50%



93

Należy jednak zauważyć, że dotyczące zmiany produktu krajowego brutto z roku na rok w ostatnich

latach wskazują, że województwo rozwija się bardzo dynamicznie – w 2011 r. odnotowano wzrost

PKB o 5,1% w stosunku do roku poprzedniego (wartość wytworzonych dóbr i usług wyniosła

57 028 000 000 zł) - oznacza to drugie miejsce w kraju. Wysoki wzrost produkcji dóbr i usług ma

miejsce w województwie od wielu lat – nawet w 2009 r., kiedy w niektórych województwach (np.

opolskim, lubelskim, świętokrzyskim i kujawsko-pomorskim) następował spadek, tu miał miejsce

niewielki wzrost.

Aby dobrze zinterpretować ten wynik, musimy przeanalizować, jak przedstawia się produkt krajowy

brutto przypadający na jednego mieszkańca. Ten wskaźnik umożliwia trafniejsze porównanie między

regionami, gdyż uwzględnia liczbę ludności. Pod względem wartości PKB na mieszkańca sytuacja

w regionie nie jest zbyt korzystna – podkarpackie jest na 16. miejscu w rankingu krajowym (niskie

wyniki mają pod tym względem także województwa lubelskie, podlaskie, warmińsko-mazurskie

i świętokrzyskie, zaś w kraju góruje województwo mazowieckie (zwłaszcza dzięki Warszawie),

dolnośląskie, śląskie i wielkopolskie). W 2011 r. PKB na mieszkańca wyniósł w woj. podkarpackim

26 801 zł (dla porównania – w woj. mazowieckim było to 64 790 zł, a w dolnośląskim – 44 961 zł).

Jednakże, podobnie jak w przypadku wzrostu PKB ogółem, także w przypadku PKB na mieszkańca

województwo podkarpackie na przestrzeni ostatnich lat rozwijało się bardzo dynamicznie.

Przykładowo w 2011 r. w porównaniu do 2010 r. nastąpił wzrost PKB na mieszkańca w wysokości

105,1%, co oznaczało drugie miejsce w Polsce, ex aequo z woj. małopolskim (lepsza sytuacja miała

miejsce jedynie na Dolnym Śląsku). Na przestrzeni ostatnich lat PKB na mieszkańca wzrastało nawet

w najtrudniejszym roku 2009. Jeżeli ta tendencja utrzyma się, województwo podkarpackie w

kolejnych latach wyjdzie z aktualnej trudnej sytuacji i może stać się liderem Polski Wschodniej, gdyż

w innych regionach tego makroregionu, zwłaszcza w świętokrzyskim i podlaskim, PKB nie rośnie tak

szybko.

Pod względem siły nabywczej w porównaniu do innych regionów Europy50 województwo

podkarpackie należy do regionów najbiedniejszych. Wskaźnik ten wynosił w 2011 r. 44% średniej dla

państw UE. Pośród 306 regionów europejskich dawało to woj. podkarpackiemu 278 miejsce. Niższe

wyniki wystąpiły jedynie w regionach tureckich, węgierskich, macedońskich, mołdawskich

i rumuńskich. Dla porównania regiony o najwyższej sile nabywczej to regiony Londynu, Luksemburga,

Brukseli, Hamburga, Oslo, Bratislavský Kraj na Słowacji oraz Île de France z Paryżem. Podobny wynik

do woj. podkarpackiego (43-45% średniej UE-28) odnotowały regiony: Dél-Dunántúl (Węgry), Centru

(Rumunia), Dél-Alföld (Węgry), lubelskie oraz Észak-Alföld (Węgry).

Inną miarą rozwoju gospodarczego są dochody gospodarstw domowych. Przeciętny miesięczny

dochód rozporządzany na jedną osobę w województwie podkarpackim wyniósł w 2012 roku zaledwie

959,12 zł. Wynik ten lokuje region na ostatnim miejscu w rankingu województw. Od 2004 roku kwota

ta wzrosła o 373,69 zł (39%) – obok wyniku dla województwa lubelskiego, jest to najmniejszy przyrost

wśród regionów Polski.

50

Wskaźnik PKB per capita w PPS UE-28=100, źródło: Eurostat



94

Wykres 5 Przeciętny miesięczny dochód (w zł) rozporządzalny na 1 osobę w gospodarstwie domowym, rok 2004 i 2012


Niskie dochody mieszkańców są wynikiem wysokiego bezrobocia. To z kolei jest pochodną słabo

rozwiniętej przedsiębiorczości. Województwo podkarpackie charakteryzuje najmniejsza liczba

podmiotów gospodarczych przypadających na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym (wykres 6).

Wykres 6 Podmioty gospodarcze na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym, rok 2004 i 2013


58

5,4

3

67

6,7

0

65

7,6

8

70

0,8

5

71

7,6

1

65

2,8

4

76

2,0

4

61

5,4

6

74

8,2

9

73

0,5

3

73

5,4

0

74

4,6

4

65

4,3

7

75

3,3

2

64

4,8

8

74

8,8

6 94

0,1

8

95

9,1

2

10

56

,45

11

09

,95

11

53

,43

11

89

,84

11

33

,97

12

63

,56

11

19

,76

12

78

,87

12

68

,42

12

78

,43

12

94

,26

12

31

,16

13

50

,56

12

42

,39

13

67

,00

17

10

,01

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2004 20121

08

,3

11

1,4

12

3,9

12

0,1

12

9,2

14

0,4

14

8,9

13

1,2

14

0,3

14

2,3

14

7,6

15

1,4

15

5,1

16

1,6

15

9,1 1

83

,1

18

0,2

11

7,8

12

5,5

12

7,1

13

0,6

13

7,7

14

3,5

15

1,7

15

3,9

15

6,9

16

5,6

16

6,7

16

7,1

18

0,3

18

6,1

18

6,8

19

8,2 21

8,4

0,0

50,0

100,0

150,0

200,0

250,0

2004 2013



95

Źródło: Opracowanie na podstawie wyliczeń własnych w oparciu o dane GUS.

Mapa 21 Wartość TMR dla gmin województwa podkarpackiego, rok 2003 Mapa 22 Wartość TMR dla gmin województwa podkarpackiego, rok 2012



96

W celu zobrazowania przestrzennego zróżnicowania poziomu rozwoju gospodarczego na obszarze

badań – województwa podkarpackiego – przeprowadzono typologię gmin z tego terenu, opartą na

wielowymiarowej analizie porównawczej Taksonomiczny Miernik Rozwoju Hellwiga (TMR)51.

Procedura budowania wskaźnika polegała na stworzeniu syntetycznego indeksu, będącego sumą

standaryzowanych wskaźników cząstkowych opisujących rozwój gospodarczy i składała się z trzech

etapów:

1. Doboru zmiennych.

2. Standaryzacji.

3. Wyznaczania wskaźnika syntetycznego.

Dobór zmiennych diagnostycznych dokonany został w oparciu o literaturę przedmiotu, (Parysek52),

oraz zgodnie z przyjętą koncepcją rozwoju lokalnego opartą na:

- potencjale społeczno-demograficznym,

- potencjale gospodarczym,

- zagospodarowaniu infrastrukturalnym, w tym w zakresie ochrony środowiska.

Jednak z zakresu danych wyłączono te, które opisują rozwój społeczny. Dla zobrazowania poziomu

rozwoju społecznego wyliczony został odrębny wskaźnik LHDI.

Taką formę analizy zróżnicowania poziomu rozwoju gmin, wybrano ze względu na to, że nie sposób

dobrać jednego obiektywnego wskaźnika, który zobrazuje przemiany ekonomiczne, jakie zachodzą

w JST. Niezbędny jest zatem wskaźnik syntetyczny, ujmujący różne aspekty procesów rozwoju

gospodarczego. Dodatkowym atutem jest fakt, że do porównania można wykorzystać wskaźniki

posiadające różne jednostki miary (długości, procentowe, obiekty - podmioty gospodarcze,

finansowe).

Do wyliczeń dobrane zostały następując wskaźniki cząstkowe:

• wskaźnik bezrobocia w %,

• dochód gminy na 1 mieszkańca,

• wydatki inwestycyjne na 1 mieszkańca,

• wydatki na ochronę środowiska na 1 mieszkańca,

• podmioty gospodarcze (Regon) na 100 mieszkańców,

• podmioty sektora prywatnego w ogóle podmiotów gospodarki narodowej,

• wskaźnik długości sieci wodociągowej w km/km2,

• wskaźnik długości sieci kanalizacyjnej w km/km2,

• ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w % ludności ogółem,

• ludność na aptekę ogólnodostępną.

Zgodnie z przyjętym założeniem, zgromadzono porównywalny materiał statystyczny

odzwierciedlający sytuację gospodarczą gmin podkarpacia w 2 okresach badawczych, tj. w roku 2003

i 2012.

Interpretując wartości zastosowanego wskaźnika należy uwzględnić, że nie pokazuje on

obiektywnego poziomu rozwoju gminy, gdyż zasadniczym celem wyznaczania miar syntetycznych

51

Metoda opisana również przez M. Stec w artykule: Ranking poziomu rozwoju krajów Unii Europejskiej, Gospodarka Narodowa Nr 7-8/2008. 52

Parysek J. J., 1997, Podstawy gospodarki lokalnej, Wydaw. Nauk. U A M, Poznań.



97

jest porządkowanie (rangowanie) obiektów ze względu na poziom wielocechowego zjawiska.

A zetem ukazują dystans między najlepiej rozwiniętymi obiektami, a tymi o najniższym stanie

rozwoju.

Dzięki wykorzystaniu Taksonomicznego Miernika Rozwoju uzyskano ogólny obraz przestrzennego

zróżnicowania poziomu rozwoju gospodarczego w województwie podkarpackim na progu akcesji do

UE (rok 2003) oraz dla ostatniego roku, dla którego dostępne są dane statystyczne (2012). Na

podstawie uzyskanych wartości syntetycznego miernika TMR, przeprowadzono klasyfikację gmin.

Podstawą uzyskania klas są przedziały jakie przyjmuje TMR w oparciu o średnią arytmetyczną

i odchylenie standardowe. Klasy badanych obiektów uzyskuje się wykorzystując następujący

schemat53:

Klasa Przedział Poziom rozwoju

I

Gminy bardzo dobre

II

Gminy dobre

III

Gminy przeciętne

IV

Gminy słabe

Pozwolił on uszeregować gminy, jak w poniższej tabeli.

2003 2012

Rzeszów (1) 0,44 Rzeszów (1) 0,48

Krasne (2) 0,43 Stalowa Wola (1) 0,32

Krosno (1) 0,38 Krosno (1) 0,32

Krościenko Wyżne (2) 0,35 Przemyśl (1) 0,31

Przemyśl (1) 0,35 Ostrów (2) 0,28

Łańcut (1) 0,32 Mielec (1) 0,28

Boguchwała (2) 0,31 Tarnobrzeg (1) 0,26

Dębica (2) 0,29 Jasło (1) 0,26

Tyczyn (3) 0,28 Krzeszów (2) 0,24

Mielec (1) 0,27 Solina (2) 0,23

Jasło (1) 0,27 Białobrzegi (2) 0,21

Rakszawa (2) 0,26 Baranów Sandomierski (3) 0,21

Głogów Małopolski (3) 0,26 Dębica (1) 0,21

Tarnobrzeg (1) 0,26 Jarosław (1) 0,20

Dębica (1) 0,26 Łańcut (1) 0,20

Białobrzegi (2) 0,25 Dębica (2) 0,20

Przeworsk (1) 0,25 Sanok (1) 0,20

Solina (2) 0,25 Boguchwała (3) 0,20

Chłopice (2) 0,25 Nisko (3) 0,19

Jarosław (1) 0,25 Trzebownisko (2) 0,18

Chorkówka (2) 0,24 Niwiska (2) 0,18

Czarna (2) 0,24 Przeworsk (1) 0,18

Świlcza (2) 0,24 Krasne (2) 0,17

Kamień (2) 0,23 Łańcut (2) 0,17

Wiązownica (2) 0,23 Kolbuszowa (3) 0,17

Trzebownisko (2) 0,23 Czarna (2) 0,17

Ostrów (2) 0,23 Miejsce Piastowe (2) 0,16

Łańcut (2) 0,23 Radymno (1) 0,16

Żołynia (2) 0,23 Besko (2) 0,16

53

Makać W.: Ranking pod względem sytuacji na rynku pracy, Wiadomości Statystyczne nr 5, 1998.

sxTMR +>

sxTMRx +<<

xTMRsx <<−

sxTMR −<



98

2003 2012

Leżajsk (1) 0,23 Leżajsk (1) 0,16

Gać (2) 0,22 Rymanów (3) 0,16

Rokietnica (2) 0,22 Jeżowe (2) 0,16

Sanok (1) 0,22 Nowa Dęba (3) 0,15

Tryńcza (2) 0,22 Głogów Małopolski (3) 0,15

Chmielnik (2) 0,22 Pilzno (3) 0,15

Adamówka (2) 0,21 Gorzyce (2) 0,15

Jarocin (2) 0,21 Świlcza (2) 0,14

Żurawica (2) 0,21 Lubaczów (1) 0,14

Rymanów (3) 0,21 Żołynia (2) 0,14

Miejsce Piastowe (2) 0,21 Baligród (2) 0,14

Medyka (2) 0,21 Medyka (2) 0,14

Orły (2) 0,21 Mielec (2) 0,14

Czudec (2) 0,21 Dzikowiec (2) 0,14

Jedlicze (3) 0,20 Ropczyce (3) 0,14

Nowa Dęba (3) 0,20 Lesko (3) 0,14

Lesko (3) 0,19 Przeworsk (2) 0,13

Roźwienica (2) 0,19 Krościenko Wyżne (2) 0,13

Stalowa Wola (1) 0,19 Sokołów Małopolski (3) 0,13

Besko (2) 0,19 Oleszyce (3) 0,13

Czarna (2) 0,19 Zagórz (3) 0,13

Pawłosiów (2) 0,18 Cisna (2) 0,13

Zarzecze (2) 0,18 Lubenia (2) 0,13

Mielec (2) 0,18 Orły (2) 0,13

Jarosław (2) 0,18 Sieniawa (3) 0,13

Sokołów Małopolski (3) 0,18 Narol (3) 0,13

Ropczyce (3) 0,18 Ustrzyki Dolne (3) 0,13

Jeżowe (2) 0,18 Dynów (1) 0,13

Haczów (2) 0,18 Roźwienica (2) 0,13

Lutowiska (2) 0,17 Tyczyn (3) 0,13

Cisna (2) 0,17 Kamień (2) 0,13

Dubiecko (2) 0,17 Pawłosiów (2) 0,13

Kańczuga (3) 0,17 Czarna (2) 0,13

Gorzyce (2) 0,17 Zarszyn (2) 0,12

Wadowice Górne (2) 0,17 Bojanów (2) 0,12

Żyraków (2) 0,17 Tryńcza (2) 0,12

Zarszyn (2) 0,16 Jedlicze (3) 0,12

Korczyna (2) 0,16 Chorkówka (2) 0,12

Rudnik nad Sanem (3) 0,16 Grodzisko Dolne (2) 0,12

Grębów (2) 0,16 Haczów (2) 0,12

Zaleszany (2) 0,16 Ulanów (3) 0,12

Skołyszyn (2) 0,16 Żyraków (2) 0,12

Dynów (1) 0,16 Jarocin (2) 0,12

Bircza (2) 0,16 Chłopice (2) 0,12

Tuszów Narodowy (2) 0,16 Sanok (2) 0,12

Ustrzyki Dolne (3) 0,16 Cieszanów (3) 0,12

Stary Dzików (2) 0,15 Iwonicz-Zdrój (3) 0,12

Iwonicz-Zdrój (3) 0,15 Grębów (2) 0,11

Grodzisko Dolne (2) 0,15 Stary Dzików (2) 0,11

Iwierzyce (2) 0,15 Zaleszany (2) 0,11

Pruchnik (2) 0,15 Wojaszówka (2) 0,11

Lubaczów (1) 0,15 Iwierzyce (2) 0,11

Baranów Sandomierski (3) 0,15 Jarosław (2) 0,11

Padew Narodowa (2) 0,14 Horyniec-Zdrój (2) 0,11

Błażowa (3) 0,14 Sędziszów Małopolski (3) 0,11

Raniżów (2) 0,14 Wiązownica (2) 0,11

Zaklików (2) 0,14 Korczyna (2) 0,11

Ulanów (3) 0,14 Bukowsko (2) 0,11

Radomyśl Wielki (3) 0,14 Niebylec (2) 0,11



99

2003 2012

Radymno (1) 0,14 Kańczuga (3) 0,11

Nowa Sarzyna (3) 0,14 Chmielnik (2) 0,11

Krasiczyn (2) 0,14 Radomyśl Wielki (3) 0,11

Krzeszów (2) 0,14 Lutowiska (2) 0,11

Hyżne (2) 0,14 Radomyśl nad Sanem (2) 0,11

Nisko (3) 0,14 Brzozów (3) 0,11

Majdan Królewski (2) 0,13 Skołyszyn (2) 0,11

Lubenia (2) 0,13 Adamówka (2) 0,11

Gawłuszowice (2) 0,13 Majdan Królewski (2) 0,10

Sieniawa (3) 0,13 Krasiczyn (2) 0,10

Kolbuszowa (3) 0,13 Brzostek (3) 0,10

Dukla (3) 0,13 Rokietnica (2) 0,10

Sanok (2) 0,13 Czudec (2) 0,10

Przeworsk (2) 0,13 Pysznica (2) 0,10

Stubno (2) 0,13 Zarzecze (2) 0,10

Pilzno (3) 0,13 Czermin (2) 0,10

Jasienica Rosielna (2) 0,12 Zaklików (2) 0,10

Markowa (2) 0,12 Nowa Sarzyna (3) 0,10

Bojanów (2) 0,12 Jaśliska (2) 0,10

Bukowsko (2) 0,12 Jasienica Rosielna (2) 0,09

Horyniec-Zdrój (2) 0,12 Padew Narodowa (2) 0,09

Czermin (2) 0,12 Leżajsk (2) 0,09

Wojaszówka (2) 0,12 Dębowiec (2) 0,09

Radomyśl nad Sanem (2) 0,11 Olszanica (2) 0,09

Frysztak (2) 0,11 Bircza (2) 0,09

Niebylec (2) 0,11 Dukla (3) 0,09

Brzozów (3) 0,11 Rakszawa (2) 0,09

Czarna (2) 0,11 Tuszów Narodowy (2) 0,09

Pysznica (2) 0,11 Stubno (2) 0,09

Sędziszów Małopolski (3) 0,10 Kuryłówka (2) 0,09

Baligród (2) 0,10 Strzyżów (3) 0,09

Narol (3) 0,10 Komańcza (2) 0,09

Przecław (2) 0,10 Borowa (2) 0,09

Laszki (2) 0,10 Cmolas (2) 0,09

Cieszanów (3) 0,10 Jasło (2) 0,08

Kuryłówka (2) 0,09 Markowa (2) 0,08

Nozdrzec (2) 0,09 Błażowa (3) 0,08

Olszanica (2) 0,09 Kołaczyce (3) 0,08

Jawornik Polski (2) 0,09 Przecław (3) 0,08

Niwiska (2) 0,09 Osiek Jasielski (2) 0,08

Cmolas (2) 0,09 Wadowice Górne (2) 0,08

Oleszyce (3) 0,09 Raniżów (2) 0,08

Komańcza (2) 0,09 Dubiecko (2) 0,08

Lubaczów (2) 0,09 Gać (2) 0,08

Zagórz (3) 0,09 Tarnowiec (2) 0,08

Nowy Żmigród (2) 0,09 Hyżne (2) 0,08

Harasiuki (2) 0,09 Pruchnik (3) 0,08

Dębowiec (2) 0,08 Krempna (2) 0,07

Dzikowiec (2) 0,08 Laszki (2) 0,07

Domaradz (2) 0,08 Nowy Żmigród (2) 0,07

Krzywcza (2) 0,08 Rudnik nad Sanem (3) 0,07

Dydnia (2) 0,07 Frysztak (2) 0,07

Borowa (2) 0,07 Radymno (2) 0,07

Wielopole Skrzyńskie (2) 0,07 Wiśniowa (2) 0,07

Tarnowiec (2) 0,07 Żurawica (2) 0,06

Strzyżów (3) 0,06 Lubaczów (2) 0,06

Kołaczyce (2) 0,06 Gawłuszowice (2) 0,06

Przemyśl (2) 0,06 Wielopole Skrzyńskie (2) 0,06

Krempna (2) 0,06 Fredropol (2) 0,06



100

Jaki wpływ na sektor MŚP

w województwie podkarpackim

miały fundusze europejskie?

2003 2012

Wiśniowa (2) 0,05 Przemyśl (2) 0,06

Radymno (2) 0,05 Czarna (2) 0,06

Leżajsk (2) 0,05 Domaradz (2) 0,06

Brzostek (2) 0,05 Jawornik Polski (2) 0,05

Fredropol (2) 0,04 Brzyska (2) 0,05

Osiek Jasielski (2) 0,03 Jodłowa (2) 0,05

Brzyska (2) 0,03 Wielkie Oczy (2) 0,04

Dynów (2) 0,03 Krzywcza (2) 0,04

Tyrawa Wołoska (2) 0,02 Tyrawa Wołoska (2) 0,04

Jasło (2) 0,02 Dydnia (2) 0,04

Jodłowa (2) -0,01 Nozdrzec (2) 0,03

Wielkie Oczy (2) -0,01 Harasiuki (2) 0,03

Dynów (2) 0,02

W związku z tym, że we wszystkich gminach nieustannie zachodzą procesy rozwojowe, przechodzenie

gmin do niższej klasy oznacza, że w gminach tych rozwój następuje wolniej niż w pozostałych a nie,

że następuje spadek wskaźników. Analogicznie, pozostawanie w tej samej klasie oznacza,

że utrzymywane jest przeciętne tempo rozwoju. A zatem przejście do klasy wyżej świadczy

o tym, że w gminie następuje relatywnie szybszy rozwój niż w pozostałych gminach województwa.

W ten sposób zobrazowany jest dystans między obiektami – czyli gminami.

Analiza uzyskanego materiału wskazuje na pozytywny proces spadku liczebności gmin z najniższej

klasy – o 5 jednostek. Jednocześnie spadła liczebność gmin z dwóch najlepiej rozwiniętych pod

względem gospodarczym grup, na rzecz wzrostu liczebność gmin o przeciętnym poziomie rozwoju

(wzrost o 13 gmin).

Gminy, które od lat utrzymują pozycję najsilniejszych gospodarczo w regionie to gminy miejskie:

Rzeszów, Mielec, Przemyśl, Dębica, Krosno, Tarnobrzeg, Jasło, Jarosław i Łańcut, a także gminy

wiejskie: Solina, Białobrzegi i Dębica.

Z punktu widzenia oceny wpływu funduszy UE na rozwój gospodarczy województwa ważniejsze jest

to, które gminy wykazały największy wzrost na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat. Liderem w tym

zakresie jest Stalowa Wola. Znaczący wzrost odnotowano także w gminach wiejskich Niwiska, Jasło,

Wielkie Oczy, Jodłowa, Dzikowiec oraz w gminie wiejsko-miejskiej Baranów Sandomierski.

Z analizy wskaźnikowej wynika, że województwo się rozwija. Jednak rozwój ten jest powolny,

szczególnie w porównaniu z innymi regionami. Respondenci wywiadu eksperckiego

przeprowadzonego na potrzeby niniejszego opracowania, upatrują przyczyn niskiego poziomu

rozwoju gospodarczego regionu w jego niskiej atrakcyjności inwestycyjnej. Województwo ma słabo

rozwiniętą infrastrukturę transportową i komunikacyjną. Znacząca część regionu to obszary wiejskie

z gospodarką opartą na rolnictwie, które pomimo doinwestowania ze środków UE ciągle wymaga

modernizacji. Przedsiębiorczość charakteryzuje duże rozdrobnienie, a inwestowanie w podnoszenie

innowacyjności i konkurencyjności firm wymaga dużego kapitału finansowego, którego małe firmy

nie mają i który ciężko im pozyskać.

Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego na 10

tysięcy ludności województwa podkarpackiego przypada 750

podmiotów wpisanych do rejestru REGON. Wartość tego

wskaźnika jest najniższa spośród wszystkich regionów Polski.



101

Można jednak w tym zakresie zauważyć systematyczny wzrost proporcjonalnie równy przeciętnemu

wzrostowi dla kraju (tabela 41).

Tabela 41 Podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności, rok 2004 i 2013

Ranking Województwo 2004 2013 Procentowy wzrost

1 mazowieckie 1138 1364 16,57%

2 zachodniopomorskie 1192 1277 6,66%

3 dolnośląskie 1052 1194 11,89%

4 pomorskie 1017 1184 14,10%

5 wielkopolskie 994 1148 13,41%

6 lubuskie 981 1075 8,74%

7 małopolskie 886 1045 15,22%

8 śląskie 913 1001 8,79%

9 opolskie 841 996 15,56%

10 łódzkie 946 947 0,11%

11 kujawsko-pomorskie 895 914 2,08%

12 świętokrzyskie 800 866 7,62%

13 warmińsko-mazurskie 762 845 9,82%

14 podlaskie 757 808 6,31%

15 lubelskie 684 787 13,09%

16 podkarpackie 665 750 11,33%

Wartość przeciętna dla kraju 937 1057 11,35% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Mapa 23 Podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności w powiatach woj. podkarpackiego, 2013




102

Strukturę podkarpackich podmiotów gospodarczych przedstawiono na poniższym wykresie. Nie

odbiega ona znacząco, od struktury przedsiębiorstw w innych województwach.

Wykres 7 Podmioty gospodarcze wg. klas wielkości - województwo podkarpackie, 2013


Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą stanowią w ogóle osób w wieku produkcyjnym

jedynie 8,9%. Ponownie jest to najniższy wynik w rankingu województw. Najwyższą wartość

wskaźnika osiągnęły województwa zachodniopomorskie i mazowieckie (kolejno 14,8% i 14,9%),

a średnia dla Polski to 12,1%.

Problemem jest nie tylko mała liczba przedsiębiorstw, ale także niskie zarobki jej pracowników.

Przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w woj. podkarpackim wyniosło w 2012 roku

3024,50 zł brutto. Jest to kwota o ponad 500 zł niższa od średniej krajowej.

Wykres 8 Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej (w zł), rok 2004 i 2012)


Powyższe wskaźniki pokazują silną potrzebę wspierania rozwoju podkarpackiej przedsiębiorczości.

Ważnym stymulatorem wzrostu w tym zakresie są fundusze unijne. Projekty realizowane w ramach

programów europejskich oddziałują na sektor MŚP na kilku płaszczyznach. Bezpośrednim wsparciem

są dotacje na założenie działalności gospodarczej przez uczestników projektów POKL oraz projekty

RPO WP i POIG skierowane na zwiększenie konkurencyjności i innowacyjności firm. Natomiast

95,42%

3,65%

0,80%

0,12%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

0 - 9

10 - 49

50 - 249

250 i więcej

19

67

,23

19

40

,50

19

87

,62

19

67

,56

19

91

,63

20

05

,14

20

68

,27

20

68

,66

19

93

,31

20

00

,18

20

95

,33

20

97

,97

22

31

,05

22

19

,91

22

73

,44

23

44

,91

29

09

,67

29

96

,24

30

24

,50

30

32

,09

30

34

,01

30

70

,29

31

43

,64

31

72

,23

31

79

,33

31

94

,30

32

03

,67

32

18

,67

32

60

,87

34

55

,09

35

03

,59

35

30

,47

36

29

,57 43

75

,97

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

5000

2004 2012



103

pośrednim wsparciem przedsiębiorstw są projekty infrastrukturalne dotyczące modernizacji

komunikacji i transportu, przygotowania gruntów pod inwestycje oraz tworzenia ośrodków transferu

technologicznego.

Zgodnie z danymi portalu mapadotacji.gov.pl w obszarze tematycznym rozwój firm zrealizowano na

terenie województwa podkarpackiego łącznie 3 803 projekty za kwotę 3 011 057 080 zł

(1 426 874 800 zł dofinansowania z UE). Projekty zrealizowane w perspektywie 2004-2006 stanowią

około 65% tej liczby, jednak ich łączna wartość to jedynie 31% nakładów poczynionych w omawianym

zakresie tematycznym (924 560 656 zł). Zdecydowanie wyższe nakłady na rozwój firm poniesiono

w perspektywie finansowej 2007-2013 (tabela 42).

Tabela 42 Liczba i wartość projektów zrealizowanych w dziedzinie rozwoju firm, woj. podkarpackie

Perspektywa Program Liczba

projektów Wartość ogółem


z UE [zł]

2004-2006

Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich

1 381 300 957 196,85 116 396 501,04

Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw 713 517 157 326,26 237 048 397,10

Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego

369 86 435 599,21 40 206 164,24

Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 19 6 638 071,21 2 210 549,14

Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL 1 13 372 462,68 10 029 347,01

2007-2013

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego

1 028 1 781 745 703,89 776 792 825,05

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 240 113 312 217,56 81 468 289,99

Program Operacyjny Kapitał Ludzki 52 191 438 501,93 162 722 726,64

SUMA: 3 803 3 011 057 079,59 1 426 874 800,21

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych portalu mapadotacji.gov.pl, dostęp 20.07.2014 r.

W wyniku wsparcia udzielonego w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki powstało około 14 tysiąca

działalności gospodarczych (13 489 w ramach projektów z Priorytetu VI i 453 z Priorytetu VIII).54

Badanie ewaluacyjne przeprowadzone na zlecenie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Rzeszowie

wykazało, że około 55% firm założonych w ramach projektów z Działania 6.2 i Poddziałania 6.1.3

w latach 2008-2012, nadal funkcjonuje.55

Wykres 9 Przeżywalność firm powstałych w latach 2008-2012 ze wsparciem dotacji w ramach Priorytetu VI POKL

Źródło: Raport końcowy z badania pt. Badanie skuteczności i efektywności wsparcia oferowanego w ramach Priorytetu VI PO KL w kontekście barier i potrzeb rozwojowych pracodawców województwa podkarpackiego

54

Sprawozdanie z realizacji Priorytetów komponentu regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, WUP Rzeszów, 2013. 55

Raport końcowy z badania pt. Badanie skuteczności i efektywności wsparcia oferowanego w ramach Priorytetu VI PO KL w kontekście barier i potrzeb rozwojowych pracodawców województwa podkarpackiego, WUP w Rzeszowie, grudzień 2013.

58,90%

51,10%

21,70%

20,30%

19,40%

28,60%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Działanie 6.2

Poddziałanie 6.1.3

Nadal działa Została zawieszona Została zlikwidowana



104

Jakie zmiany w zakresie innowacyjności

można zaobserwować w województwie

podkarpackim, dzięki projektom

finansowanym ze środków UE? W jakim

stopniu fundusze unijne wpłynęły na

sferę B+R?

Duże znaczenie dla rozwoju już powstałych firm są PO Innowacyjna Gospodarka i Regionalny Program

Operacyjny. Wskazane w tabeli 42 projekty POIG były nakierowane głównie na rozwój działalności

eksportowej przedsiębiorstw. W ramach tego programu bardzo istotne są również inwestycje

w innowacyjność firm. Je opisano w dalszej części niniejszego opracowania.

Zdecydowanie największą pomoc dla sektora MŚP w województwie podkarpackim skierowano

z Regionalnego Programu Operacyjnego. Łączna wartość projektów w tej dziedzinie wyniosła około

1,7 mld zł, a ich celem było zwiększenie innowacyjności i konkurencyjności firm. Jeden

z respondentów prowadzonego w ramach badania wywiadu pogłębionego zwrócił uwagę na fakt, że

region podkarpacki jest mocno spolaryzowany pod względem rozwoju przedsiębiorczości:

Pod względem gospodarczym podkarpackie jest bardzo zróżnicowane. Jeżeli popatrzymy na

Rzeszów, jeżeli popatrzymy na strefę mielecką, to widzimy, że tam firmy powstają i upadają,

ale ten rynek pracy jest w miarę normalny. Na tych obszarach chodzi o to, żeby wspierać te

podmioty, które są najbardziej innowacyjne – wspierać liderów, którzy pociągną dalej ten

rozwój. Natomiast jeżeli popatrzymy na powiaty, w których ilość firm na tysiąc mieszkańców

jest najniższa, to powiedziałbym że w ogóle z elementarną przedsiębiorczością mamy

problem. Tam tych podmiotów jest za mało. W przypadku takich przedsiębiorstw mniejszy

nacisk kładzie się na innowacyjność, ważne by te firmy były – funkcjonowały i zapewniały

miejsca pracy. Bo jakby rozwijanie firmy w obszarze, w którym już pewna ich ilość istnieje,

jest łatwiejsze. Wiadomo, że one kooperują, współpracują, że tu jest cały system łańcuchów

gospodarczych, które się nawzajem napędzają. Wobec tego rozłożenie wsparcia na mapie

regionu jest istotne. […] na pewno dotacje bezpośrednie dla firm są potrzebne i są tym

zasadniczym instrumentem, który mobilizuje do rozwoju firm, przekształcania się

z mniejszych na średnie, ze średnich na większe.

Respondent indywidualnego wywiadu pogłębionego

Pomimo starań, by dofinansować przedsiębiorstwa w powiatach najsłabszych gospodarczo, widoczna

jest centralizacja projektów RPO WP w dziedzinie rozwoju firm. Blisko 30% z nich realizowane jest

w trzech najaktywniejszych powiatach – m. Rzeszów (353), rzeszowskim (355) i mieleckim (309).

Najmniej projektów tego typu zrealizowano w Tarnobrzegu (39) i Przemyślu (55).

Rzeszów i Mielec są w Podkarpackiem bardzo ważnymi ośrodkami przemysłowymi. Są objęte

obszarem specjalnych stref ekonomicznych, są bardzo atrakcyjne dla inwestorów zagranicznych

(głównie z branży lotniczej i chemicznej), a ich rozwój napędzany jest przez nacisk kładziony na

innowacyjność przedsiębiorstw.

Od roku 2004 do 2012 nakłady na sektor B+R

(wewnętrzne i zewnętrzne) wyniosły w województwie

podkarpackim 2 889 980 800 zł. W przeliczeniu na

jednego mieszkańca daje to wynik 1 357 zł i lokuje

region w samym środku rankingu województw (liderem

jest Mazowsze – 6 780 zł na mieszkańca, a średnia dla

kraju to 2 263 zł).



105

Wykres 10 Nakłady na B+R (wewnętrzne i zewnętrzne) w przeliczeniu na 1 mieszkańca (łączna suma od 2004 do 2012)


Województwo podkarpackie należy do regionów, w których wydatki na działalność badawczo-

rozwojową w relacji do PKB są bardzo wysokie. W 2012 r. stanowiły one 0,95% PKB regionu, co daje

województwu podkarpackiemu trzecią pozycję w kraju, po mazowieckim i małopolskim. Należy

też pamiętać, że w województwie mazowieckim duże wydatki na badania i rozwój ponoszą instytucje

rządowe, a w regionach takich jak małopolskie, pomorskie, wielkopolskie czy dolnośląskie mamy

do czynienia z bardzo silnymi ośrodkami akademickimi.

Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego za rok 2012, w województwie podkarpackim jest

ulokowanych 111 jednostek aktywnych badawczo (99 w sektorze przedsiębiorstw). Od 2004 roku

liczba ta wzrosła ponad dwukrotnie (wykres 11).

Wykres 11 Jednostki aktywne badawczo, województwa - porównanie roku 2004 i 2012


34

6,2

3 z

ł

45

7,0

7 z

ł

62

3,4

6 z

ł

63

1,0

3 z

ł

69

5,3

2 z

ł

74

6,4

2 z

ł

91

2,9

8 z

ł

1 3

57

,25

zł

1 3

57

,41

zł

1 6

66

,47

zł

1 7

57

,39

zł

1 8

04

,81

zł

1 8

62

,89

zł

2 0

23

,47

zł

2 2

62

,69

zł

2 6

93

,33

zł

6 7

79

,66

zł

0,00 zł

1 000,00 zł

2 000,00 zł

3 000,00 zł

4 000,00 zł

5 000,00 zł

6 000,00 zł

7 000,00 zł

14 21

10 15 17

14 3

4 45

36 7

3

40 7

3 88

71 1

09

29

7

37 46 50 56 59

59 9

7 11

1

12

2 15

6

15

7

23

7

25

0

26

8

33

5

69

3

0

100

200

300

400

500

600

700

2004 2012



106

Wykres 12 Jednostki aktywne badawczo (na 100 tys. mieszkańców), rok 2012


Liczba osób zatrudnionych w sektorze B+R w województwie podkarpackim systematycznie wzrasta.

W roku 2012 ich odsetek wobec ogółu pracujących wyniósł 0,87%. Wobec roku 2006, w którym GUS

rozpoczął pomiar tego wskaźnika, wartość ta wzrosła o 0,47 punktu procentowego. Jest to najlepszy

wynik spośród wszystkich województw.

Wykres 13 Udział osób zatrudnionych w B+R w liczbie pracujących ogółem (procentowo), porównanie roku 2006 i 2012


3,4

3

3,6

2

3,8

5

3,8

7

3,9

4 4,5

0 5,2

1 5,8

3

5,8

7

6,2

1 6,8

4

7,1

0

7,2

8

7,4

4

7,7

3

8,1

4

13

,03

0,00

2,00

4,00

6,00

8,00

10,00

12,00

14,00

0,2

3

0,2

5 0,4

1

0,4

3 0,5

6 0,6

6

0,6

6

0,6

8

0,6

8 0,7

8

0,4

0

0,9

8

0,8

3

0,8

0

0,9

7

1,0

3

1,5

6

0,1

4 0,2

7

0,4

8

0,5

0

0,5

5

0,5

9

0,6

5

0,6

7

0,7

4 0,8

2

0,8

7

0,8

8

0,8

9

0,9

3

0,9

7

1,3

4

1,5

3

0,00

0,20

0,40

0,60

0,80

1,00

1,20

1,40

1,60

1,80

2006 2012



107

Województwo podkarpackie wyróżnia się na tle pozostałej części kraju jeżeli chodzi o osoby

zatrudnione w działalności badawczo-rozwojowej w sektorze przedsiębiorstw. Łączna liczba

zatrudnionych w działalności badawczo-rozwojowej w regionie w 2012 r. wyniosła 3832 EPC56

(8 miejsce w kraju). Jednakże 81,2% tej liczby stanowiły osoby pracujące w sektorze przedsiębiorstw

(3112,6 EPC). Jest to zdecydowanie najwyższy odsetek w kraju. Z drugiej strony pod względem liczby

zgłoszonych wynalazków i uzyskanych patentów (łącznie 191 w roku 2013) region zajmuje dopiero

11. miejsce wśród pozostałych województw – liderami są mazowieckie, śląskie i dolnośląskie.

Mapa 24. Odsetek osób pracujących w sektorze przedsiębiorstw w ogólnej liczbie osób zatrudnionych w działalności badawczo-rozwojowej wg województw (kolor niebieski – sektor przedsiębiorstw, kolor zielony – pozostałe sektory) w roku 2012


Zgodnie z danymi GUS, nakłady na działalność innowacyjną w podkarpackich przedsiębiorstwach

poniesione od 2005 do 2012 roku wynoszą łącznie 8 532 045 000 złotych. Aby móc porównać tę

kwotę z nakładami na innowacyjność przedsiębiorstw w innych regionach, podzielono ją przez liczbę

mieszkańców. Największe wydatki w badanym zakresie poniosły firmy z województwa

mazowieckiego (15 928 zł na mieszkańca). Średnia dla kraju to 5 947 zł. Województwo podkarpackie

ze wskaźnikiem na poziomie 4 007 zł lokuje się na siódmym miejscu.

Kolejny wykres przedstawia odsetek przedsiębiorstw innowacyjnych z sektora przemysłowego, które

w 2012 roku wprowadziły innowacje w zakresie: nowe lub istotnie ulepszone produkty, nowe lub

istotnie ulepszone procesy, nowe lub istotnie ulepszone dla rynku produkty. Województwo

podkarpackie odnotowuje w przedstawionych zakresach wyniki ponadprzeciętne.

56

EPC - ekwiwalenty pełnego czasu pracy - jednostki przeliczeniowe służące do ustalania faktycznego zatrudnienia w działalności badawczo-rozwojowej; jeden ekwiwalent pełnego czasu pracy (EPC) oznacza jeden osobo-rok poświęcony wyłącznie na działalność B+R.



108

Wykres 14 Przemysłowe przedsiębiorstwa innowacyjne wg rodzajów wprowadzonych innowacji, województwa: rok 2012


Na poniższych wykresach przedstawiono dane dotyczące udziału przychodów netto ze sprzedaży

produktów innowacyjnych w przedsiębiorstwach przemysłowych. Wynik nieporównywalnie wysoki

wobec pozostałych województw uzyskało pomorskie (31,24 %). Region podkarpacki z wynikiem

12,01% zajmuje drugie miejsce. Na wykresie 16 przedstawiono dynamikę tego wskaźnika w latach

2006-2012 w porównaniu z danymi dla kraju. Zaprezentowane dane dotyczą tylko przemysłu i nie

należy ich uogólniać na całą podkarpacką przedsiębiorczość.

Wykres 15 Średni udział przychodów netto (w %) ze sprzedaży produktów innowacyjnych w przedsiębiorstwach przemysłowych (średnia za lata 2006-2012)


7%

5% 5

%

5%

5% 6

% 6%

5%

7%

10

%

3%

7%

6%

3%

5%

5%

13

%

13

%

11

%

11

%

9%

12

%

11

%

14

%

14

%

16

%

7%

12

% 13

%

11

%

8%

11

%

17

%

12

%

11

%

13

%

11

%

12

%

11

%

19

%

13

%

18

%

8%

15

%

13

% 15

%

9%

13

%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

18%

20%

nowe lub istotnie ulepszone produkty

nowe lub istotnie ulepszone dla rynku produkty

nowe lub istotnie ulepszone procesy5

,58

5,7

8

6,5

1

6,5

3

6,7

9

6,9

6

7,4

9

7,7

1 9,8

7

10

,03

10

,06

10

,25

10

,42

11

,12

11

,54

12

,01

31

,24

0,00

5,00

10,00

15,00

20,00

25,00

30,00

35,00



109

Wykres 16 Dynamika udziału przychodów netto (w %) ze sprzedaży produktów innowacyjnych w przedsiębiorstwach przemysłowych, lata 2006-2012


Wykres 17 Odsetek przedsiębiorstw stosujących automatyczną wymianę danych (rok 2012)


13,18

18,69

13,4710,96

8,54

10,49

8,75

13,47 11,89 12,4310,56

11,34

8,939,22

0

4

8

12

16

20

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

PODKARPACKIE POLSKA

45,6

46,9

48,8

49,6

59,3

66,3

68,6

68,7

69,3

69,5

77,3

81,3

87,4

88,2

89,2

94

25,1

37,7

37,6

28,7

34

27,1

32,6

36,8

39

35,7

42,4

31,3

31,9

36,1

32,8

38,3

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

świętokrzyskie

zachodniopomorskie

pomorskie

podlaskie

podkarpackie

warmińsko-mazurskie

opolskie

dolnośląskie

kujawsko-pomorskie

małopolskie

mazowieckie

lubelskie

lubuskie

wielkopolskie

łódzkie

śląskie

stosujące automatyczą wymianę informacji wewnątrz przedsiebiorstwa

stosujące automatyczą wymianę danych z podmiotami zewnętrznymi



110

Oceniając poziom innowacyjności sektora przedsiębiorstw należy zwrócić uwagę również na

wskaźniki rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Jak wynika z danych GUS, 78,8% podkarpackich

firm korzysta z szerokopasmowego Internetu. Wynik ten daje regionowi 13 miejsce (przed

świętokrzyskim, lubelskim i warmińsko-mazurskim). Średnia krajowa w tym zakresie to 82,6%. Na

wykresie 17 przedstawiono odsetek przedsiębiorstw stosujących automatyczną wymianę danych

(wewnątrz i na zewnątrz firmy).

Zdaniem ekspertów niebagatelny wpływ na rozwój innowacyjności i sfery B+R w województwie miały

projekty finansowane z funduszy UE. Szczególnie mocno podkreślane jest działanie ośrodków

transferu technologii oraz inwestowanie w ich rozwój. W tabeli 43 przedstawiono liczbę i wartość

projektów unijnych zrealizowanych w dziedzinie badania, rozwój, innowacje. Wśród nich jest 40

projektów, których beneficjentami są uczelnie wyższe. Łączna wartość tych przedsięwzięć to

539 732 486 zł. Jak zauważają respondenci wywiadu indywidualnego przeprowadzonego na potrzeby

badania, transfer technologii ze świata nauki do biznesu jest szczególnie ważny w odniesieniu do

sektora MŚP. Największe i najsilniejsze firmy mogą pozwolić sobie na prowadzenie własnych badań,

natomiast małe i średnie przedsiębiorstwa nie są w stanie zebrać takiego kapitału, by móc

zainwestować w nowocześnie wyposażone laboratoria. Stąd postulat komercjalizacji osiągnięć

technologicznych wypracowanych na uczelniach wyższych. Jako dobrą praktykę można wskazać

współpracę firm zrzeszonych w Dolinie Lotniczej z Politechniką Rzeszowską. Rolę uczelnianych

laboratoriów mocno podkreśliła respondentka wywiadu eksperckiego:

Tego typu projekty wymagają bardzo dużych nakładów inwestycyjnych. Składają się z etapu

badawczego i następnie wdrożeniowego. Rozwój tej innowacyjności nie byłoby możliwy bez

współpracy stricte z jednostkami badawczo-naukowymi - uczelniami, instytutami

naukowymi. Tutaj te instytucje, instytuty, uniwersytety, politechniki, zostały bardzo

poważnie wsparte. Takim przykładem mogłoby być chociażby Politechnika Rzeszowska,

która utworzyła Laboratorium Kompatybilności Elektromagnetycznej właśnie w ramach

budowy, rozbudowy, modernizacji bazy naukowo-badawczej Politechniki Rzeszowskiej. To

laboratorium umożliwia kompleksowe badania w dziedzinie kompatybilności

elektromagnetycznej sprzętu elektronicznego i elektrycznego. Ważne są także inne

laboratoria Politechniki, na przykład hodowli komórek, tkanek oraz immunologii czy

laboratorium badań materiałów dla przemysłu lotniczego. To są przykłady inwestycji

i tworzenia laboratoriów, które są na tyle innowacyjne, że podobne rozwiązania mogą byś

stosowane tylko w jednym, dwóch ośrodkach w Polsce.

Ekspert w zakresie funduszy UE,

pracownik naukowy Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie

Tabela 43 Liczba i wartość projektów UE zrealizowanych w dziedzinie "badania, rozwój, innowacje"

Perspektywa PROGRAM Liczba

projektów Wartość projektów [zł]

Wartość dofinansowania z UE [zł]

2004-2006

Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw

7 29 911 666,39 zł 20 234 765,19 zł


39 15 452 579,16 zł 11 589 434,38 zł

2007-2013 Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

272 4 388 497 087,79 zł 1 618 608 461,23 zł



111

Perspektywa PROGRAM Liczba

projektów Wartość projektów [zł]

Wartość dofinansowania z UE [zł]

Program Operacyjny Kapitał Ludzki 13 47 183 941,10 zł 40 106 349,93 zł

Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej

18 954 634 573,29 zł 496 819 813,56 zł


49 479 456 001,02 zł 391 413 340,43 zł

SUMA: . 398 5 915 135 848,75 zł 2 578 772 164,72 zł


Zdecydowanie najwięcej projektów, za najwyższą wartość finansową zrealizowały podkarpackie

przedsiębiorstwa w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Dwie największe

inwestycje zostały podjęte przez Pilkington Automotive Poland Sp. z o.o. (352 815 020,41 zł)

i Goodrich Aerospace Poland Sp. z o.o. (283 190 220,83 zł).

Tabela 44 Największe projekty badawczo-rozwojowe (za kwotę powyżej 5 mln zł) zrealizowane przez rzeszowskie uczelnie wyższe w ramach funduszy UE

Program Tytuł projektu B

en

efi

cje

nt

Wartość projektu [zł]

Dofinansowanie z EU [zł]

RPO WP Budowa, rozbudowa i modernizacja bazy naukowo-badawczej Politechniki Rzeszowskiej

Po

litec

hn

ika

Rze

szo

wsk

a 80 135 526 zł 67 678 560 zł

PO RPW Rozbudowa infrastruktury naukowo-badawczej Politechniki Rzeszowskiej

71 392 655 zł 60 683 757 zł

POIG Rozbudowa nowoczesnego Laboratorium Badań Materiałów dla Przemysłu Lotniczego

38 953 990 zł 30 902 098 zł

PO RPW Rozbudowa infrastruktury naukowo-badawczej Politechniki Rzeszowskiej - etap II

30 006 933 zł 25 500 000 zł

SPO WKP Utworzenie nowoczesnego laboratorium badań materiałów dla przemysłu lotniczego

25 506 000 zł 18 277 368 zł

RPO WP Uniwersyteckie Centrum Innowacji i Transferu Wiedzy Techniczno- Przyrodniczej

Un

iwer

syte

t

Rze

szo

wsk

i 135 819 708 zł 114 660 239 zł

RPO WP Przyrodniczo - Medyczne Centrum Badań Innowacyjnych 90 886 957 zł 77 070 612 zł

PO RPW Centrum Innowacyjnych Technologii 20 000 000 zł 17 000 000 zł

PO RPW Centrum Biotechnologii Stosowanej i Nauk Podstawowych 19 725 720 zł 16 758 945 zł

SUMA: 512 427 490 zł 428 531 578 zł


Doświadczenie we wdrażaniu Regionalnego Programu Operacyjnego wskazuje na niskie

zainteresowanie przedsiębiorców współpracą z jednostkami badawczymi (Działanie 1.3 Regionalny

system innowacji).

Analizując podpisane umowy dotyczące projektów z zakresu prac badawczo-rozwojowych,

należy stwierdzić bardzo niski poziom zainteresowania przedsiębiorców realizacją projektów

w ramach RPO WP, polegających na współpracy z jednostkami badawczymi. Na 12

projektów realizowanych przez przedsiębiorców, tylko w 3 przypadkach wykazano, że

projekt jest realizowany we współpracy.



112

Jaki wpływ na stan infrastruktury

komunikacyjnej oraz na system powiązań

komunikacyjnych w regionie miały

fundusze europejskie? Jakie zmiany

w poszczególnych sektorach transportu

można zaobserwować, dzięki inwestycjom

finansowanym ze środków UE?

Do głównych przyczyn niskiego stopnia realizacji wskaźników: Liczba projektów z zakresu

B+R oraz Liczba projektów współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami a jednostkami

badawczymi należy wymienić: ograniczenia, które wyznaczają założenia Linii demarkacyjnej

pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej

Polityki Rybackiej, głównie w zakresie poziomu dofinansowania (maksymalna wartość

wydatków kwalifikowanych do 0,7 mln EUR (3 mln zł), stan prawny w Polsce regulujący

współpracę jednostek naukowo-badawczych z przedsiębiorstwami, jak również konieczność

zaangażowania kapitału własnego w realizację powyższych projektów przez

przedsiębiorstwa.

Respondentka indywidualnego wywiadu pogłębionego

Rzeczywiście, spośród wskaźników produktu RPO WP szacowana realizacja wskaźnika liczby

projektów współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami a jednostkami badawczymi wynosi jedynie

4,29% wartości docelowej (3 na 70). Również wskaźnik liczby projektów zakresu B&R jest niski – 26%

wartości docelowej (26 na 100).

Projekty współpracy nauki i biznesu w wymiernym stopniu przyczyniają się do wzrostu

konkurencyjności przedsiębiorstw w regionie. Dlatego tego typu inwestycje będą ważnym obszarem

wsparcia w nowej perspektywie finansowej RPO WP (priorytet inwestycyjny 1.2. , którego celem jest

wzrost działalności badawczo-rozwojowej i innowacyjnej w województwie podkarpackim).

Opracowania tematyczne i raporty z przeprowadzonych badań57 wskazują, że niskie zainteresowanie

współpracą jednostek badawczych z przedsiębiorstwami może mieć wieloprzyczynowe podłoże (np.

uwarunkowania prawne, nieprzystawalność wzajemnych oczekiwań, stereotypowe postrzeganie

specyfiki podmiotów z sektora publicznego i prywatnego). Aby wsparcie oferowane w omawianym

zakresie w ramach RPO WP 2014-2010 było efektywne, potrzebne jest wskazanie barier współpracy

nauki i biznesu oraz źródła ich pochodzenia. Pokonanie owych barier jest niezbędne dla zwiększenia

zainteresowania tego typu projektami. W związku z powyższym, ewaluator rekomenduje

przeprowadzenie badania w zakresie uwarunkowań współpracy przedsiębiorstw z jednostkami

naukowo-badawczymi w realizacji projektów RPO WP 2007-2013.

Wśród przyczyn niskiej atrakcyjności inwestycyjnej

województwa, poza niewystarczającym rozwojem

przedsiębiorczości, wskazano również zły stan

infrastruktury transportowej i komunikacyjnej.

Podkarpacie przez swoje położenie geograficzne jest

regionem atrakcyjnym z perspektywy współpracy

z krajami Europy Wschodniej i Rosją. Jednak dużą

barierą jest niska dostępność terytorialna

województwa.

57

Patrz: Warunki skuteczniej współpracy pomiędzy nauką a przedsiębiorstwami, [red.] M. Bąk, P. Kulawczuk, Warszawa: 2009; Zasady współpracy między jednostkami naukowo-badawczymi a przedsiębiorstwami w Wielkopolsce, dokument opracowany przez F5 Konsulting Sp. z o.o. na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego.



113

Infrastruktura techniczna regionu w istotny sposób wpływa na funkcjonowanie ludności danego

obszaru, świadczy o potencjale gospodarczym i społecznym. Infrastruktura transportowa ma

szczególny wpływ na sprawność funkcjonowania życia społecznego, bariery z nią zawiązane nie tylko

utrudniają życie zwykłym obywatelom i przyczyniają się do spadku ich jakości życia, ale też odbijają

się na praktycznie każdej sferze działalności społecznej i biznesowej.

Tabela 45 Kilometraż dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych o twardej nawierzchni w woj. podkarpackim, porównanie lat 2004 i 2012

2004 2012

Drogi gminne 5 026,8 km 6 765,3 km

Drogi powiatowe 6 350,3 km 6 416,2 km

Drogi wojewódzkie 1 665 km 1 677,2 km

SUMA 13 042,1 km 14 858,7 km

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Łączna długość utwardzonych dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich wyniosła w roku 2012

14 858,7 km. W stosunku do roku 2004 wartość ta wzrosła o 1 816,6 km. Przed rokiem 2012 w woj.

podkarpackim nie było żadnych dróg szybkiego ruchu. Sytuacja ta uległa zdecydowanej poprawie

w latach 2012-2013 wraz z budową drogi ekspresowej S19 i odcinków autostrady A4, która docelowo

ma prowadzić do przejścia granicznego na Ukrainę – Korczowa-Krakowiec. Wg danych GDDKiA58,

w chwili obecnej długość dróg szybkiego ruchu jest następująca:

• autostrada A4 – 97,7 km;

• droga ekspresowa S19 – 10,9 km (w 2013 r. oddano do użytkowania odcinek Rzeszów Zachód-Świlcza).

Tabela 46 Oddane do użytku w woj. podkarpackim odcinki autostrady A4

Odcinek Rok oddania do użytku Długość [km] Dębica Wschód – Rzeszów Zachód 2013 32,8

Rzeszów Zachód – Rzeszów Północ 2013 4,0

Rzeszów Centralny – Rzeszów Wschód 2012 6,9

Jarosław Zachód – Jarosław Wschód 2013 7,0

Jarosław Wschód – Przemyśl 2013 25,0

Przemyśl – Korczowa (granica) 2013 22,0

Łączna długość: 97,7 Źródło: Komunikaty Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, gddikia.gov.pl (dostęp 1.09.2014 r.)

Łączna długość dróg publicznych w województwie podkarpackim wyniosła w 2012 roku 19 225,1 km.

Od 2004 wartość ta wzrosła o 1 113 km (o 6%). Na wykresie 18 przedstawiono wzrost długości dróg

o twardej nawierzchni (w km na 100 km2 powierzchni regionu). Dla podkarpackiego wskaźnik ten

wyniósł w roku 2012 87,6 km – daje to dopiero dziesiątą pozycję w rankingu województw. Jednak

pod względem dynamiki wzrostu długości dróg o twardej nawierzchni region jest na 6 miejscu

(wzrost o 13%, średni dla kraju to 11%).

58

„Sieć dróg krajowych w województwie podkarpackim”, http://www.gddkia.gov.pl/pl/631/siec-drog-krajowych-na-podkarpaciu, dostęp: 09.07.2014



114

Wykres 18 Długość dróg o twardej nawierzchni (w km na 100 km2 powierzchni regionu), lata 2004 i 2012


Mapa 25 Drogi gminne i powiatowe o twardej nawierzchni (km na 100 km2), 2012 rok


50

,8 57

,1

56

,6

53

,8 63

,3 71

,4

77

,4

80

,6 90

,5

76

,7 83

,2 91

,5

81

,0 89

,6 10

3,6

14

3,3 1

63

,8

53

,3 59

,5

59

,6

61

,4 68

,7 82

,4

87

,6

89

,8

90

,4

91

,7

91

,8

94

,6

98

,5 10

5,3

11

6,2

15

9,2

17

3,2

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

140,0

160,0

180,0

200,02004 2012



115

Wskaźnik zmotoryzowania mieszkańców podkarpackiego również jest niski – na 100 mieszkańców

przypada 42,12 samochody osobowe. Niższy poziom wskaźnika odnotowano jedynie w Podlaskiem.

Dla porównania, średnia dla kraju to 48,69. Od 2004 roku wskaźnik zmotoryzowania mieszkańców

podkarpackiego zwiększył się o 58%. Jest to tempo zbliżone do średniej kraju (57%).

Długość linii komunikacji miejskiej w województwie podkarpackim wynosi 3295 km. Wśród

pozostałych województw, podkarpackie zajmuje siódme miejsce. Bardziej obiektywną miarą jest

długość linii komunikacji miejskiej w przeliczeniu na powierzchnię regionu – pod tym względem

województwo zajmuje piątą lokatę (18,5 km/100km2).

Wykres 19 Długość linii komunikacji miejskiej ogółem i na obszarach wiejskich w roku 2012 (km)


Pod względem gęstości sieci ścieżek rowerowych podkarpackie razem z pozostałymi województwami

Polski Wschodniej negatywnie wyróżnia się na tle kraju (wykres 20). Łączna długość ścieżek

rowerowych województwa podkarpackiego wynosi 281,1 km. Bardzo ważnym projektem służącym

rozbudowie infrastruktury rowerowej jest inwestycja zrealizowana w ramach PO Rozwój Polski

Wschodniej „Trasy rowerowe w Polsce Wschodniej - Województwo Podkarpackie”. Zakres

terytorialny projektu objął 13 powiatów. Jego ogólna wartość to 65 919 922,77 zł (w tym

55 757 003,86 zł dofinansowania z UE).

Wykres 20 Gęstość sieci ścieżek rowerowych (km / 10 tys. km

2)


58

8 10

68

11

54

11

98

15

29

16

21

18

83

19

10 29

85

32

95

33

44

40

24

41

41 54

10 65

74

12

68

3

21

6

21

4

36

9

40

3

14

3

26

1

55

6

45

6

33

1 10

38

75

6 13

14

88

5 20

62

13

09

19

38

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000 ogółem na wsi

11

1,3

6

11

2,7

7

11

7,5

0

13

9,6

0

15

7,5

1

18

4,2

9

23

3,9

7

24

7,0

9

25

6,6

5

25

9,0

2

26

7,1

1

29

0,6

8

30

4,4

1

31

9,2

7

34

5,9

4

43

1,7

3

48

4,8

8

0,00

100,00

200,00

300,00

400,00

500,00

600,00



116

Długość linii kolejowych w regionie w 2012 r. wynosiła niewiele ponad 1000 km,

a ich gęstość wynosiła 5,7 km/100km². Nie są to najlepsze wyniki i wskazują, że kolej nie tylko nie jest

w stanie pokryć braków w infrastrukturze drogowej, ale sama też nie jest na satysfakcjonującym

poziomie. Najbardziej rozwiniętą siatką połączeń kolejowych poszczycić się mogą południowo

zachodnie województwa (śląskie - 16,8km/100km²; dolnośląskie - 8,9km/100km²; opolskie

8,7km/100km²). Gorsza sytuacja od województwa podkarpackiego obserwowana jest tylko

w województwach podlaskim i lubelskim. Zła sytuacja infrastruktury kolei dotyczy całej ściany

wschodniej kraju.

Sytuacja w dziedzinie infrastruktury kolei niewiele się zmieniła przez ostatnie lata, raczej słyszy się

o tym, że kolejne lokalne połączenia kolejowe są likwidowane, a spółki eksploatujące linie kolejowe

mają problemy finansowe. W roku 2004 długość eksploatowanych linii kolejowych w województwie

podkarpackim wynosiła 984 km. W roku 2013 wartość ta zmalała o 60 km (do 924).59

Za to coraz większą popularnością cieszą się w Podkarpackiem podróże lotnicze. Pod względem ruchu

pasażerskiego w portach lotniczych w 2013 roku, region zajmuje siódme miejsce wśród pozostałych

województw. Jednak należy zauważyć, że od 2004 roku liczba pasażerów zwiększyła się ponad

siedmiokrotnie (trzeci wynik w kraju). Wskaźnik wielkości ruchu pasażerskiego w przeliczeniu na

liczbę mieszkańców, wzrósł w Podkarpackiem z 0,03 w 2004 do 0,28 w 2013 roku. Przeciętna wartość

wskaźnika dla Polski wyniosła w 2013 roku 0,65.

Wykres 21 Wskaźnik ruchu pasażerskiego w portach lotniczych, porównanie lat 2004 i 2013


Znaczącą rolę w rozwoju komunikacji lotniczej w regionie miały projekty zrealizowane w ramach

programów europejskich. Port Lotniczy „Rzeszów – Jasionka” Sp. z o.o. jest beneficjentem 14

projektów w kategorii wsparcia porty lotnicze – 2 projekty z PO IŚ i 12 projektów z RPO WP. Łączna

wartość tych inwestycji to 3 787 251 462 zł (2 395 334 859 zł dofinansowania z UE).60

59

Dane GUS 60

Dane z KSI SIMIK, stan na 31.05.2014 r.

0,0

00

3

0,0

04

0,0

0

0,0

02

0,0

1

0,0

6

0,0

3

0,1

0

0,1

3

0,1

2

0,2

3

0,2

4

0,2

0

1,1

4

0,0

0

0,0

1

0,0

9

0,1

4

0,1

6

0,1

9

0,2

8

0,3

9 0,5

5

0,6

4

0,6

5

1,0

8 1,2

4

2,0

7

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50 rok 2004 rok 2013



117

Jaki wpływ na stan infrastruktury energetycznej oraz

efektywność wykorzystania odnawialnych źródeł

energii na obszarze województwa podkarpackiego

miały środki pochodzące z budżetu EU?

Ogólnie w dziedzinie transportu, w województwie podkarpackim zrealizowano 287 projektów za

łączną kwotę aż 20 593 214 567 zł (w tym 12 144 614 587 zł dofinansowania z UE). Zdecydowana

większość z nich to inwestycje z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa

Podkarpackiego– 232 projekty. Wskaźnik długości nowych dróg wybudowanych w ramach projektów

RPO WP wynosi 74,79 km (67,25 km dróg lokalnych i 7,54 km dróg regionalnych). Ogromnym

sukcesem jest efekt inwestycji w zakresie rekonstrukcji dróg. Poziom realizacji wskaźnika długości

zrekonstruowanych dróg został osiągnięty w 151% i wynosi 900,5 km. Znacznie gorzej przedstawiają

się wartości wskaźników dotyczących infrastruktury kolejowej. Wg sprawozdania za rok 2013, nie

wybudowano ani kilometra nowych linii kolejowych. Zrekonstruowaniu uległo 16,67 km linii

kolejowych (wartość docelowa wskaźnika to 100 km).

W perspektywie finansowej 2004-2006 najważniejszym programem dla rozwoju infrastruktury

drogowej na Podkarpaciu był ZPORR. Łącznie w efekcie realizacji Programu na terenie województwa

projektami objętych zostało ponad 400 km dróg.61

Tabela 47 Liczba i wartość projektów UE zrealizowanych w dziedzinie transportu, perspektywa 2004-2006 i 2007-2013, woj. podkarpackie

Perspektywa Program Liczba projektów Wartość ogółem Dofinansowanie z UE

2004-2006 SPO Transport 2 96 747 397 zł 66 284 841 zł

ZPORR 29 340 373 500 zł 237 197 268 zł

2007-2013

POIŚ 14 16 431 268 100 zł 9 446 311 670 zł

PO RPW 10 1 686 394 649 zł 1 111 924 171 zł

RPO WP 232 2 038 430 922 zł 1 282 896 637 zł

SUMA: 287 20 593 214 567 zł 12 144 614 587 zł

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych portalu mapadotacji.gov.pl (dostęp 20.07.2014) i danych UMWP

Zarówno przedstawiciele podmiotów wdrażających programy UE na Podkarpaciu (wywiad IDI), jak

i eksperci zewnętrzni (wywiad ekspercki) twierdzą, że inwestycje w transport i komunikację są tymi,

które są najbardziej widoczne w województwie. Chlubą regionu jest coraz prężniej działający port

lotniczy oraz sukcesywnie rozbudowywana i remontowana sieć dróg publicznych. Obszarem, który

w dalszym ciągu wymaga wsparcia jest kolej. Rozbudowa i modernizacja kolei jest wyzwaniem

w nowej perspektywie programowej 2014-2020.

Zdaniem ekspertów rozwój regionu jest w dużym stopniu uzależniony od rozwoju infrastruktury

transportowej i komunikacyjnej. Prężnie rozwijający się podkarpacki przemysł (głównie lotniczy,

chemiczny i metalowy) rozszerza zbyt o rynki zagraniczne. W tym kontekście bardzo istotne są

inwestycje w autostrady i drogi krajowe oraz w połączenia cargo.

Kwestia energetyki jest uważana za jedną

z istotniejszych dla bezpieczeństwa kraju.

Dlatego ważną dla oceny infrastruktury

technicznej województwa są wielkości

produkcji energii i dywersyfikacja jej źródeł.

61

Informacja na temat wykorzystania instrumentów polityki strukturalnej dostępnych w województwie podkarpackim w latach 2004 - 2006, Departament Wdrażania Projektów Infrastrukturalnych RPO przy UMWP, Rzeszów: 2009



118

W 2012 roku w podkarpackich elektrowniach moc zainstalowana wynosiła w sumie 907,4 MW, a moc

osiągana 918,5 MW. Nie jest to najlepszy wynik w skali kraju, daje podkarpackiemu 12. miejsce

w klasyfikacji województw pod tym względem. Największym potencjałem energetycznym dysponują

województwa: śląskie, łódzkie i mazowieckie. Najmniej energii są w stanie dostarczyć województwa:

warmińsko-mazurskie, podlaskie i lubelskie.

Ostatnie 10 lat przyniosło wzrost infrastruktury energetycznej w Polsce, największy dotyczył

województwa warmińsko – mazurskiego (257% energii osiągalnej), polepszenie statusu

energetycznego dotyczyło także podkarpackiego – ilość energii zainstalowanej i osiąganej wzrosła

o 7%. W porównaniu do jednostek terytorialnych o podobnej liczbie ludności, podkarpackie nadal

osiąga średnie wyniki i daleko mu jeszcze do prężnie rozwijającego się energetycznie województwa

pomorskiego.

W 2005 roku62 udział konwencjonalnych elektrowni cieplnych w procesie produkcji energii

elektrycznej wynosił 94%, pozostałą część - nieco ponad 5%, pozyskiwano z elektrowni wodnych i na

paliwa odnawialne. W 2012 odsetek energii odnawialnej w produkcji energii elektrycznej

w Podkarpackiem wynosił już 12,9%. Mimo tej pozytywnej tendencji, na tle kraju poziom

wykorzystania alternatywnych źródeł energii jawi się jako średni. Najlepsze osiągnięcia w tej

dziedzinie należą do województwa warmińsko-mazurskiego, podlaskiego i kujawsko-pomorskiego,

gdzie ponad połowa wielkości produkowanej energii czerpana jest ze źródeł odnawialnych.

Najmniejsze wykorzystanie niekonwencjonalnych źródeł energetycznych odnotowane zostało

w województwie lubelskim (1,5%), łódzkim (3,3%) oraz opolskim (4%).

W tabeli 48 przedstawiono procentowe zużycie energii elektrycznej w wybranych sektorach

ekonomicznych.

Tabela 48 Zużycie energii elektrycznej wg sektorów ekonomicznych (w % wobec ogółu zużytej energii), rok 2012

Jednostka terytorialna sektor

przemysłowy sektor

energetyczny sektor

transportowy gospodarstwa

domowe rolnictwo

dolnośląskie 23% 29% 2% 17% 1%

kujawsko-pomorskie 47% 3% 3% 19% 1%

lubelskie 42% 6% 2% 25% 1%

lubuskie 40% 5% 3% 21% 1%

łódzkie 16% 37% 4% 17% 1%

małopolskie 33% 8% 2% 21% 1%

mazowieckie 33% 10% 4% 20% 1%

opolskie 39% 14% 2% 17% 1%

podkarpackie 34% 6% 2% 23% 1%

podlaskie 28% 5% 3% 31% 2%

pomorskie 36% 10% 5% 22% 1%

śląskie 28% 30% 2% 13% 1%

świętokrzyskie 40% 20% 2% 15% 1%

warmińsko-mazurskie 24% 2% 2% 28% 3%

wielkopolskie 26% 18% 4% 23% 2%

zachodniopomorskie 30% 13% 4% 20% 1%

POLSKA 31% 17% 3% 19% 1% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

62

GUS nie przedstawia danych za lata wcześniejsze



119

Zmniejszenie wykorzystania konwencjonalnych źródeł energii na rzecz energii odnawialnej jest

jednym z większych wyzwań Polski związanych z przystąpieniem do Unii Europejskiej. W ramach

dziedziny tematycznej energetyka w województwie podkarpackim zrealizowano 255 projektów za

łączną kwotę 1 809 898 073 zł (w tym 604 479 173 zł dofinansowania z UE).63

Tabela 49 Liczba i wartość projektów z tematyki "energetyka", województwo podkarpackie, 2004-2014

Program Liczba


Dofinansowanie z UE

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 12 3 723 097 zł 2 243 986 zł

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 18 1 347 910 656 zł 344 145 088 zł


225 458 264 320 zł 258 090 100 zł

SUMA: 255 1 809 898 073 zł 604 479 173 zł Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych portalu mapadotacji.gov.pl (dostęp 20.07.2014) i danych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego

Z kolei ściśle w tematyce odnawialnych źródeł energii zrealizowano 50 inwestycji – 3 w ramach PO IŚ,

25 z RPO WP i 12 z PROW. Łączna wartość tych projektów to 1 164 194 469 zł. W poniższej tabeli

przedstawiono poczynione inwestycje w podziale na temat priorytetu.

Tabela 50 Liczba i wartość projektów z dziedziny odnawialnych źródeł energii, perspektywa 2007-2013

Temat priorytetu Liczba projektów Wartość ogółem Dofinansowanie UE

Energia odnawialna: wiatrowa 2 217 106 038,34 zł 60 542 678,36 zł

Energia odnawialna: słoneczna 33 76 724 437,55 zł 46 196 252,85 zł

Energia odnawialna: biomasa 10 184 117 680,16 zł 49 958 844,63 zł

Energia odnawialna: hydroelektryczna, geotermiczna i pozostałe

5 34 714 473,26 zł 9 874 344,95 zł

SUMA: 50 1 164 194 469,46 zł 467 239 683,20 zł Źródło: Opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK (stan na 31.07.2014) i danych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego

Projekty dotyczące infrastruktury energetycznej realizowano dopiero w perspektywie finansowej

2007-2013. We wcześniejszych latach inwestycje dotyczące odnawialnych źródeł energii były

lokowane w projektach z tematyki badania, rozwój, innowacje. Poniższa tabela zawiera informacje na

temat odnośnych projektów zrealizowanych w ramach ZPORR.

Tabela 51 Projekty badawczo-rozwojowe w zakresie odnawialnych źródeł energii, woj. podkarpackie - ZPORR 2004-2006

Tytuł projektu Beneficjent Wartość

ogółem [zł] Dofinansowanie UE [zł]

Baza Danych Odnawialnych Źródeł Energii Województwa Podkarpackiego

Centrum Doradztwa Gospodarczego Sp. z o.o.

568 362 zł 426 271 zł

Innowacyjne metody i możliwości pozyskiwania i wykorzystania odnawialnych źródeł energii na Podkarpaciu wymiana doświadczeń i podsumowanie

Centrum Doradztwa Gospodarczego Sp. z o.o.

105 569 zł 79 177 zł

Innowacyjne metody i możliwości pozyskiwania i wykorzystania odnawialnych źródeł energii na Podkarpaciu

Centrum Doradztwa Gospodarczego w Rzeszowie

218 420 zł 163 815 zł

63

Dane portalu mapadotacji.gov.pl (dostęp 30.07.2014 r.) oraz UMWP (w zakresie PROW).



120

Tytuł projektu Beneficjent Wartość

ogółem [zł] Dofinansowanie UE [zł]

Innowacje technologiczne i organizacyjne w bioenergetyce szansą na przyśpieszony rozwój społeczno-gospodarczy Podkarpacia, klaster energetyczny w Cmolasie

Gmina Cmolas 146 956 zł 110 217 zł

Innowacje technologiczne i organizacyjne w bioenergetyce

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Jarosławiu

340 979 zł 255 734 zł

SUMA: 1 380 286 zł 1 035 214 zł

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Bazy SRP 04-06

Inwestycjami w zakresie energetyki, które mają największą wartość finansową są:

• Budowa farmy wiatrowej o mocy 26 MW w gminie Rymanów, Beneficjent: ENERGIA

WIATROWA Sp. z o.o. (wartość ogółem: 167 809 747 zł, dofinansowane UE: 40 000 000 zł);

• Budowa instalacji do produkcji energii elektrycznej w Odnawialnym Źródle Energii w Stalowej

Woli, Beneficjent: Tauron Wytwarzanie S.A. (wartość ogółem: 162 829 793 zł, dofinansowanie

UE: 39 998 400 zł).

Zdecydowana większość inwestycji z zakresu energetyki, to projekty jednostek samorządu

terytorialnego mające na celu zwiększenie efektywności wykorzystania energii poprzez

termomodernizację infrastruktury publicznej. Są to inicjatywy ważne i pożyteczne, ale jednak większy

nacisk powinien być położony na rozbudowę infrastruktury zapewniającej zwiększenie wykorzystania

energii odnawialnej. Przedstawiciel instytucji wdrażającej podkarpacki Regionalny Program

Operacyjny zwraca uwagę na niskie zainteresowanie potencjalnych beneficjentów realizacją

inwestycji w źródła energii odnawialnej.

Skala realizacji inwestycji w zakresie zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł energii

jest niewspółmierna do pewnych założeń. Jest to raczej mniejsza skala niż byśmy się

spodziewali. Głównym powodem jest wypieranie przez potencjalnych beneficjentów tego

rodzaju przedsięwzięć na rzecz przedsięwzięć bardziej finansowo wspieranych. W tej

kategorii dominują projekty dociepleniowe. Projekty poprawiające wydajność energetyczną

budynków, ograniczające koszty zużycia energii. One też są bardzo ważne, bo po prostu

wpływają na później koszty energii. To jest doceniane przez samorządy i one bardzo dużo

projektów termomodernizacyjnych realizują. Natomiast projekty w czystej postaci związane

z produkcją odnawialnych źródeł energii z różnych względów są niestety ograniczane.


Polska energetyka ciągle oparta jest na węglu. Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC)

działający przy ONZ postuluje konieczność zmniejszenia wykorzystania węgla, z kolei udział OZE

powinien się zdecydowanie zwiększyć.64 Według IPCC wykorzystanie konwencjonalnych źródeł

energii ma katastrofalne skutki dla klimatu i środowiska naturalnego i świat musi odchodzić od

wykorzystywania węgla w energetyce, na rzecz odnawialnych źródeł energii. Natomiast w okresie

64

Climate Change 2014: Mitigation of Climate Change, Intergovernmental Panel on Climate Change, 2014.



121

Jaki wpływ na stan środowiska naturalnego

w regionie miały inwestycje wsparte środkami

UE, realizowane w celu dostosowania do

wymogów środowiskowych Wspólnoty?

przejściowym trzeba wykorzystać złoża gazu ziemnego. Według IPCC działania te są niezbędne, by

ograniczyć ilość CO2 w atmosferze.

W świetle powyższych danych ważne jest, by kłaść nacisk na odchodzenie od konwencjonalnych

źródeł energii i zwiększanie zużycia energii odnawialnej. Takie działania będzie można wdrażać m.in.

w ramach RPO WP 2014-2020. Będzie temu poświęcona trzecia Oś Priorytetowa programu - Czysta

energia.65 Planowana alokacja wynosi 253 741 612 EUR (około 1 057 468 168 zł).

Obszar województwa podkarpackiego zawiera

unikatowe przyrodniczo i krajobrazowo tereny,

wartościowe w skali Polski i Europy. Według

danych GUS na rok 2012 obszary chronione

zajmują 797 639 ha, co stanowi blisko połowę

jego powierzchni. Wynik ten sprawia, że pod względem wielkości cennych przyrodniczo terenów jest

czwartym województwem w Polsce. W województwie podkarpackim istnieją 2 parki narodowe, 10

parków krajobrazowych i 13 obszarów chronionego krajobrazu, a także 93 rezerwaty przyrody.

Różnorodność biologiczna na obszarze województwa podkarpackiego włączona jest w ochronę

Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Według danych BDL GUS zakres terenów objętych

programem specjalnej ochrony ptaków wynosi w województwie podkarpackim 579 402,3 ha, czyli

28,5% powierzchni województwa, co sytuuje podkarpackie na 3. miejscu w kraju zaraz po

województwie zachodniopomorskim (30,3%) i podlaskim (28,7%). Specjalne obszary ochronny

siedlisk w wojewodzie podkarpacki zajmują 345 454,7 ha, co stanowi 19,4% jego powierzchni.

Większy zakres ochrony pod tym względem roztoczony był jedynie w województwie podlaskim

(26,9%).

W świetle tych danych środowisko naturalne Podkarpacia powinno być szczególnie chronione jako

atut regionu. Tymczasem nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska w woj. podkarpackim

są jednymi z niższych w Polsce. W 2012 wartość ta wynosiła 221,16 zł w przeliczeniu na jednego

mieszkańca (mapa 26). Dla porównania, przecięta wartość tego wskaźnika dla kraju to 263 zł.

Z kolei nakłady na środki trwałe służące gospodarce wodnej województwa podkarpackiego wynoszą

72,98 zł na mieszkańca (67% wzrost wobec roku 2004 - 43,77 zł). Wynik ten jest niemal równy

średniej krajowej i lokuje region na 6. miejscu w rankingu województw.

Wykres 22 Dynamika nakładów na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej (tys. zł), podkarpackie

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, 2012

65

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego, projekt z dnia 9 kwietnia 2014 r.

93203,3

61113,6 64253,1114794,8

192054,3

117820,9

157927,1128407,3

155406,2

290145,6277916,6

317771,1346591,7

296033,4337785,6

621020,0

521397,9

470911,3

0

150000

300000

450000

600000

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

gospodarka wodna ochrona środowiska



122

Mapa 26 Nakłady na 1 mieszkańca na środki trwałe służące ochronie środowiska, porównanie roku 2004 i 2012

W etykietach województw przedstawiono wartość wskaźników dla lat 2004 i 2012 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

W roku 2012 nakłady na środki trwałe w zakresie gospodarki odpadami wyniosły w regionie

podkarpackim 55 313,2 tys. zł. Wobec roku 2004 wartość ta wzrosła o 210%. Taki poziom wzrostu

daje województwu 6. miejsce na tle kraju. Nieco gorzej jest w zakresie nakładów na ochronę

powietrza atmosferycznego i klimatu. Kwota przeznaczona na ten cel w 2012 w województwie

podkarpackim wyniosła 86 463,7 tys. zł. Jest to dopiero 12. wynik w skali kraju. Jednak warto

zauważyć, że od 2004 nakłady na środki trwałe służące ochronie powietrza w regionie podkarpackim

podwoiły się. Wpływy na fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej wynoszą

w Podkarpackiem jednie 63,3 zł na mieszkańca – 14. pozycja w kraju.

Poziom zatrzymania lub zneutralizowania pyłowych zanieczyszczeń powietrza w urządzeniach do

redukcji zanieczyszczeń wobec ogółu wytworzonych w całym kraju jest podobny. W Podkarpackiem

wynosi 99,3%. Mniej korzystny wynik ma zatrzymywanie zanieczyszczeń gazowych. W tej kategorii

podkarpackie zajmuje dopiero 13. miejsce – zatrzymywanych lub neutralizowany jest jedynie 26,3%

ogółu wytworzonych zanieczyszczeń gazowych. Najlepszy wynik w tym zakresie ma Dony Śląsk

(90,6%). Średnia dla Polski to 59,1%.

Znacznie lepsze wyniki region osiąga w zakresie gospodarki ściekowej. Blisko 70% ludności

podkarpackiego korzysta z oczyszczalni ścieków – 95,4% w miastach (4. miejsce) i 52% na wsi (3.

miejsce w skali kraju).



123

Mapa 27 Odsetek ludności korzystający z oczyszczalni ścieków, powiaty woj. podkarpackiego, rok 2013


Mapa 16 przedstawia odsetek ludności poszczególnych powiatów województwa podkarpackiego,

korzystający z oczyszczalni ścieków. Miejscami o największych potrzebach w tym zakresie są powiaty

strzyżowski, ropczycko-sędziszowski i bieszczadzki. Wartym podkreślenia jest fakt, że od roku 2004

procent mieszkańców Podkarpacia korzystający z oczyszczalni wzrósł o 20,34 punktów procentowych.

Wynik ten lokuje region w czołówce rankingu województw – 3. miejsce za Zachodniopomorskiem

i Mazowieckiem. Zaobserwowany wzrost ma swoje odbicie w znaczącym zwiększeniu skali

oczyszczania ścieków komunalnych. Na wykresie 23 przedstawiono porównanie lat 2004 i 2013 pod

względem objętości oczyszczonych ścieków w stosunku do powierzchni regionu. Województwami,

które dokonały największego postępu w tym zakresie są właśnie mazowieckie, zachodniopomorskie

i podkarpackie.

Przynależność Polski do krajów Unii Europejskiej nakłada na nas obowiązek dostosowania do

wymogów środowiskowych Wspólnoty. W latach 2004-2013 zrealizowano w województwie

podkarpackim 711 projektów z zakresu tematycznego ochrona środowiska. Ich łączna wartość to

3 514 209 260 zł (1 964 343 318 zł dofinansowania ze środków UE). Programami, z których wsparto

największą liczbę inwestycji w tym zakresie są PROW, ZPORR i RPO WP.



124

Wykres 23 Ścieki komunalne oczyszczane na 100 km2 (w dam

3), rok 2004 i 2013


W poniższej tabeli przestawiono liczbę i wartość projektów zrealizowanych w ramach poszczególnych

programów UE w dwóch perspektywach finansowych. Największą wartość finansową przedstawiają

projekty z RPO WP. Dwie największe inwestycje to: Budowa kanału ulgi dla potoku Mikośka w celu

zabezpieczenia przeciwpowodziowego terenów miasta Rzeszowa (50 678 456,55 zł) oraz

Zaprojektowanie i budowa suchego zbiornika przeciwpowodziowego (polderu przepływowego) pn.

"Kańczuga" na rzece Mleczka Kańczudzka na terenie gminy Jawornik Polski oraz miasta i gmina

Kańczuga (40 095 330,11 zł).

Tabela 52 Liczba i wartość projektów UE zrealizowanych w województwie podkarpackim w dziedzinie ochrony środowiska


projektów

Wartość projektu

[zł]

Dofinansowanie

z UE [zł]

2004-2006

Fundusz Spójności 6 626 112 561 zł 444 068 357 zł

Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw 28 160 679 919 zł 48 009 854 zł


190 431 530 691 zł 219 009 306 zł

2007-2013

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 58 701 785 311 zł 355 470 736 zł

Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska - Republika Słowacka

1 6 436 669 zł 5 471 169 zł



182 955 964 731 zł 576 836 027 zł

Zrównoważony Rozwój Sektora Rybołówstwa i Nadbrzeżnych Obszarów Rybackich

9 1 973 758 zł 1 014 606 zł

SUMA: 711 3 514 209 260 zł 1 964 343 318 zł

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z portalu mapadotacji.gov.pl oraz danych UMWP

16

2

19

4

19

6

20

1 27

1

28

6

23

4

25

1 34

0 39

4 45

3 49

6

50

7

41

1

62

9

12

17

16

1

18

8

19

6

21

8 29

3

31

5

31

7

32

1 36

7

39

0 43

7

46

0 51

5 57

1 64

9

11

78

0

200

400

600

800

1000

1200

14002004 2013



125

W poniższej tabeli zamieszczono informacje o poziomie realizacji wskaźników RPO WP dotyczących

ochrony środowiska (Oś priorytetowa 4: Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom).

Tabela 53 Poziom realizacji wskaźników RPO WP w zakresie ochrony środowiska, woj. podkarpackie rok 2013

Wskaźniki Jednostka Realizacja Wartość

docelowa Poziom

realizacji [%]

Długość wybudowanej sieci kanalizacyjnej km 1 518,98 1 545 98,32

Długość wybudowanej sieci wodociągowej km 416,31 320 130,10

Powierzchnia terenów zrekultywowanych w wyniku realizacji projektów

km2

0,17 0,3 56,67

Liczba osób przyłączonych do sieci kanalizacyjnej w wyniku realizacji projektów

os. 73 570 53 000 138,81

Liczba osób przyłączonych do sieci wodociągowej w wyniku realizacji projektów

os. 110 019 22 440 490,28

Liczba osób objętych selektywną zbiórką odpadów os. 134 344 200 000 67,17

Liczba mieszkańców obsługiwanych w ramach projektów dotyczących zagospodarowania odpadów

os. 337 988 850 000 39,76

Liczba zagrożonych gatunków objętych działaniami ochronnymi w ramach projektów

szt. 20 20 100,00

Wielkość obszarów objętych oddziaływaniem projektów szt. 89,65 2 000 4,48

Źródło: Opracowanie na podstawie danych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego, IŻ RPO WP 2007-2013

Z wywiadu przeprowadzonego z przedstawicielem IZ RPO WP wynika, że zainteresowanie

wnioskodawców realizacją projektów z zakresu ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej

(Działanie 4.3) oraz zagospodarowania odpadów (Działanie 4.1) nie było duże.

W ramach Działania 4.1 schemat C przeprowadzono jeden konkurs wniosków. Szacowana

wartość dofinansowania wynosiła 61 mln, złożono 19 wniosków o wartości 56 mln. Zarząd

zatwierdził 14 projektów do realizacji o wartości 35,5 mln, co daje 58% wykorzystania

alokacji przeznaczone na te konkursy. Pięć projektów nie przeszło oceny formalnej, czy

merytorycznej. Należy stwierdzić, iż stopień osiągnięcia wartości docelowych wskaźników

dotyczących gospodarki odpadami szacuje się na niskim poziomie. Konkurs projektów

w tym obszarze był ogłoszony w 2009r., zrealizowano tylko jeden nabór projektów, cieszył

się o wiele mniejszą popularnością wśród beneficjentów niż dotyczące infrastruktury wodno-

ściekowej. W pierwszym harmonogramie naborów wniosków przewidziane były dwa

konkursy w dziedzinie zagospodarowania odpadów. Należy zaznaczyć, iż aż 4 beneficjentów

z 18 wybranych wówczas do dofinansowania odstąpiło od realizacji projektów. Dowodzi to

znacznych trudności w przygotowaniu i realizacji projektów z tego zakresu. Zgodnie z linią

demarkacyjną pomiędzy programami regionalnymi, a krajowymi - projekty obsługujące

powyżej 150 tys. mieszkańców kwalifikują się do programu krajowego Infrastruktura

i Środowisko. Z ekonomicznego punktu widzenia niezasadne jest tworzenie systemów

zagospodarowania odpadów w mniejszej skali. Dlatego prawdopodobnie złożone projekty

dotyczyły w niewielkim stopniu ww. systemów.

W ramach Działania 4.3 przeprowadzono dwa konkursy wniosków. Szacowana wartość

dofinansowania wynosiła 35 mln, złożono 35 wniosków o wartości 22 mln. Oznacza to, iż

beneficjenci złożyli wnioski na 63% przekazanej alokacji. W pierwszym konkursie w 2009r.

złożono 11 wniosków o wartości 3,6 mln. Alokacja na konkurs wynosiła 23 mln, co daje 16%



126

zainteresowania. Zarząd zatwierdził 8 projektów do realizacji (3 projekty nie przeszło oceny

formalnej, czy merytorycznej) o wartości 2,6 mln, co daje 11% wykorzystania alokacji.

W drugim konkursie w 2011r. złożono 24 wnioski o wartości 18,7 mln. Alokacja na konkurs

wynosiła 12 mln, co daje 156% zainteresowania. Zarząd zatwierdził 20 projektów do

realizacji (4 projekty nie przeszło oceny formalnej, czy merytorycznej) o wartości 14 mln, co

daje 117% wykorzystania alokacji przeznaczonej na ten konkurs. Zarząd widząc potrzebę

w tym zakresie zwiększył alokację na to działanie.


Na ograniczenia realizacji projektów z zakresu ochrony środowiska, które wynikają z wymogów

formalnych programu wskazuje również przedstawicielka Wojewódzkiego Funduszu Ochrony

Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Program Infrastruktura i Środowisko jest największym krajowym programem i dla niego

przyjęte, zatwierdzone przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, wytyczne i kryteria są

dosyć wysoko postawione, stąd np. w gospodarce wodno – ściekowej to tylko około 20

aglomeracji spełnia możliwości. (…) Zawarliśmy 15 umów na wartość ponad 300 milionów

złotych. Z czego ponad 154 miliony to jest wkład unijny. Patrząc na skalę kraju, to jest

naprawdę niewielka kwota. Z tego uzyskamy to, że zostanie wybudowanej ponad 150

kilometrów sieci kanalizacji sanitarnej, ponad 150 wodociągów, zostanie

zmodernizowanych 9 oczyszczalni ścieków, no i powstanie ten jeden zakład, który

modernizujemy. Czyli to jest ten wymierny wpływ na stan środowiska. Ilość osób teraz jest

bardzo ważna - wybudujemy te 150 kilometrów sieci i udostępnimy możliwość skorzystania

z kanalizacji ponad 167 tysiącom mieszkańcom i około 6 tysiącom do wodociągów.


Niezwykle istotnym założeniem POIŚ jest dostosowanie regionu do wymogów dyrektywy ściekowej

w zakresie stopnia skanalizowania aglomeracji powyżej 10 tys. RLM66. Powinny one być

skanalizowane w 100%, a w zakresie oczyszczania ścieków ważne jest podwyższenie redukcji fosforu

i azotu. Prognozuje się, że w ramach zadań realizowanych z POIŚ w Podkarpackiem wymagania te

zostaną osiągnięte.

Ze względu na fakt, że obszary wiejskie charakteryzują się słabo rozwiniętą infrastrukturą wodno-

kanalizacyjną, ważnym programem w zakresie ochrony środowiska w regionie podkarpackim jest

PROW. W zakresie tym zrealizowano 237 inwestycji o łącznej wartości bliskiej 630 mln. zł. Mają one

niewątpliwy wpływ na dynamiczny rozwój gospodarki wodno-ściekowej, który nastąpił na przestrzeni

lat 2004-2014 na obszarach wiejskich województwa podkarpackiego.

66

Równoważna Liczba Mieszkańców - liczba wyrażająca wielokrotność ładunku zanieczyszczeń w ściekach odprowadzanych z obiektów przemysłowych i usługowych w stosunku do jednostkowego ładunku zanieczyszczeń w ściekach z gospodarstw domowych, odprowadzanych od jednego mieszkańca w ciągu doby.



127

W jakim stopniu projekty finansowane

z funduszy UE wpłynęły na restrukturyzację

i modernizację sektora rolnego i sektora

rybołówstwa w regionie?

Kolejnym obszarem gospodarki, na który silnie

oddziałują fundusze europejskie jest rolnictwo.

Powierzchnia użytków rolnych województwa

podkarpackiego w 2012 roku wynosiła niewiele

ponad 611 tysięcy hektarów, co plasowało je na 11

miejscu w kraju. Powierzchnia ta na przestrzeni

ostatnich lat nie zmieniła się znacznie,

w przeciwieństwie do takich województw jak lubuskie, mazowieckie i warmińsko mazurskie, które

odnotowały istotne jej zwiększenie, czy też województw: kujawsko-pomorskiego, małopolskiego,

zachodniopomorskiego, śląskiego i świętokrzyskiego, w których areał użytków zmniejszył się

w badanych latach.

Dla określenia znaczenia rolnictwa w gospodarce województwa podkarpackiego równie istotne

co wielkość użytków rolnych, jest ich udział w całkowitej powierzchni województwa. Zgodnie

z danymi GUS, udział ten wynosi ponad 53 procent, co stawia województwo podkarpackie

na 12 pozycji w Polsce. Warto zaznaczyć, iż na przestrzeni lat 2010-2012 udział ten zmniejszył się

o 1,48%. Większy spadek odnotowano jedynie w województwie śląskim.

Na podstawie przytoczonych danych można wywnioskować, iż województwo podkarpackie nie należy

do regionów Polski wiodących pod względem rolnictwa (co wynika głównie z jego położenia

geograficznego), rolnictwo stanowi jednak istotny element gospodarki regionu, o czym świadczy

stosunkowo duży odsetek osób zatrudnionych w sektorze gospodarki związanym bezpośrednio

z produkcją rolną. Według danych BAEL GUS za rok 2013, w tym sektorze pracuje 143 000 osób. Jest

to szóste miejsce w skali kraju. Stosunkowo wysokie zatrudnienie w rolnictwie w połączeniu z ilością

użytków rolnych nie przekłada się jednak na znaczącą pozycję podkarpackiego rolnictwa na tle kraju.

Stanowi ono poniżej 2,5 procent produkcji krajowej, co daje 15 pozycję w rankingu województw

(przed województwem lubuskim). Warto zauważyć, iż liderzy w tym zestawieniu, województwa

wielkopolskie i mazowieckie, cechują się ponad sześć razy większym udziałem niż podkarpackie.

Ponadto udział województwa podkarpackiego w produkcji krajowej spadł w analizowanych latach

(2004-2012) najmocniej, bo o ponad 1,2 punktu procentowego.

Struktura produkcji rolnej w województwie podkarpackim wskazuje, iż dominująca jest produkcja

zwierzęca. Pod względem jej udziału w produkcji rolnej województwo znajduje się na 6 pozycji

w kraju.

Podkarpackie jest jednym z wiodących w Polsce województw pod względem liczby gospodarstw

ekologicznych. W latach 2010 i 2011 zajmowało 2 pozycję, zaraz za województwem małopolskim.

Jednak z uwagi na najniższy w kraju przyrost tego typu gospodarstw w analizowanych latach, spadło

w tym zestawieniu na 5 pozycję. Jest to szczególnie niepokojące z uwagi na fakt, iż pozostałe

województwa notowały w tym okresie bardzo dynamiczny wzrost ilości takich gospodarstw.



128

Wykres 24 Dynamika wzrostu liczby certyfikowanych gospodarstw ekologicznych w Podkarpackiem, 2006-2012


Podkarpackie zajmuje 13. miejsce pod względem zużycia nawozów wapniowych (14 170 ton) i 14.

miejsce pod względem wykorzystania nawozów mineralnych (43 750 ton). Widoczny jest także

znaczny spadek wykorzystania ich wobec stanu z 2004 roku. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady (WE)

Nr 834/2007 w ekologicznej produkcji roślinnej żyzność i aktywność biologiczna gleby utrzymywana

jest poprzez stosowanie płodozmianu z udziałem roślin motylkowatych oraz maksymalne

wykorzystanie nawozów naturalnych i organicznych powstających w gospodarstwie. W przypadku,

kiedy zabiegi te nie zapewniają osiągnięcia lub poprawy żyzności gleby dozwolone jest stosowanie

nawozów i środków poprawiających właściwości gleby zawartych w zamkniętym wykazie,

dopuszczonych do obrotu zgodnie z przepisami obowiązującymi w danym państwie członkowskim.

Ważnym motorem zmian w zakresie modernizacji i restrukturyzacji sektora rolnego w województwie

podkarpackim są programy UE. W perspektywie finansowej 2004-2006 w ramach programu

Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich

zrealizowano 1300 inwestycji, których beneficjentami byli rolnicy. Łączna wartość tego wsparcia to

159 891 205,90 zł (55 770 904,36 zł dofinansowania UE).

W perspektywie 2007-2013 instrumentami wsparcia rolnictwa dysponował Program Rozwoju

Obszarów Wiejskich - Oś 1 Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego. Zgodnie z danymi

sprawozdawczymi ARiMR, do 31.07.2014 r., w woj. podkarpackim, zawarto w ramach Osi 1 PROW

8 345 umów i zrealizowano płatności w wysokości 611 238 044 zł. Typy działań67 podejmowane

w ramach tej Osi to:

• Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie

• Ułatwianie startu młodym rolnikom

• Renty strukturalne

• Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów

• Modernizacja gospodarstw rolnych

• Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej

67

Liczbę umów oraz wysokość zrealizowanych płatności w ramach poszczególnych działań przedstawiono w tabeli w podrozdziale 5.2.2 niniejszego opracowania.

399

831

1119

1291

1620 17241706

0

300

600

900

1200

1500

1800

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012



129

• Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa

i leśnictwa

• Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk

żywiołowych oraz wprowadzenie odpowiednich działań zapobiegawczych

• Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności

• Wspieranie gospodarstw niskotowarowych

• Grupy producentów rolnych

Przedstawiciel Departamentu PROW wskazał podczas wywiadu indywidualnego na następujące

postępy w zakresie modernizacji i restrukturyzacji podkarpackiego sektora rolnego:

(…) zostało zakupionych czy zmodernizowanych mnóstwo gospodarstw rolnych. Pojawiła

się nowa baza maszynowa, pojawiają się nowe technologie w rolnictwie, pojawiają się duże,

dobre budynki inwentarskie. I w tym zakresie no naprawdę możemy sobie pogratulować, bo

wydaje mi się, że nasi rolnicy zdali ten egzamin na 5. Są aktywni jeśli chodzi o wnioski -

dopłaty bezpośrednie też na pewno należy umieszczać, bo one też dają rolnikom pewien taki

horyzont, w którym się mogą poruszać. Natomiast czy to tak mocno zrestrukturyzowało

naszą przestrzeń rolniczą? No to kwestia dyskusji. Przypomnę, że są takie działania, jak

renty strukturalne i młody rolnik, które miały odmłodzić naszych rolników i to się udało, bo

średnia wieku naszego rolnika spada i coraz młodsi ludzie się biorą za gospodarkę rolną.

Natomiast jak nałożymy na to całą strukturę gospodarstw rolnych, to ukazują się pewne

problemy. Jesteśmy takim województwem, gdzie rozdrobnienie agrarne mocno nam

przeszkadza. Udało się wprawdzie, przy pomocy środków unijnych, scalić grunty, ale skala

tych scaleń jeszcze nie jest taka, która by poprawiła tę strukturę w taki sposób, który

pozwala na powiedzenie, że zmieniliśmy strukturę agrarną w województwie. Wzrosła

średnia powierzchnia gospodarstwa - o 70 arów w stosunku do poprzednich lat, ale to

jeszcze nie jest to, o co nam chodzi.


Fundusze europejskie wspierają także regionalne rybołówstwo. W okresie dwóch perspektyw

finansowych (2204-2006 i 2007-2013) zakontraktowano łącznie 103 umowy o wartości 30 250 957 zł.

Dotyczyły one wsparcia rybołówstwa w ramach programów: Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb oraz

Zrównoważony Rozwój Sektora Rybołówstwa i Nadbrzeżnych Obszarów Rybackich.

Tabela 54 Liczba i wartość projektów UE z zakresu wsparcia sektora rybołówstwa w woj. podkarpackim


umów

Wartość ogółem

[zł]

Dofinansowanie

UE [zł]

2004-2006 Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 20 6 678 845 zł 2 230 936 zł

2007-2013 Zrównoważony Rozwój Sektora Rybołówstwa

i Nadbrzeżnych Obszarów Rybackich 83 23 572 112 zł 11 990 398 zł

SUMA: 103 30 250 957 zł 14 221 334 zł

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z portalu mapadotacji.gov.pl oraz danych UMWP



130

Beneficjentami Osi priorytetowej PO Ryby poświęconej zrównoważonemu rozwojowi obszarów

zależnych od rybactwa, są Lokalne Grupy rybackie. Są one wybierane poprzez zaproszenia do

składania wniosków. Kandydaci muszą przedłożyć Lokalną Strategię Rozwoju Obszarów Rybackich,

która obejmie konkretny obszar odpowiadający powyższym kryteriom.

W województwie podkarpackim funkcjonują dwie lokalne grupy rybackie: LGR Starzawa i LGR Puszczy

Sandomierskiej.

Gminy należące do LGR Starzawa to:

• Ustrzyki Dolne,

• Cisna,

• Solina,

• Fredropol,

• Krasiczyn,

• Krzywcza,

• Medyka,

• Przemyśl,

• Stubno.

Na obszarze, który obejmuje LGR Starzawa znajduje się 4 podmioty, które spełniają wymagania

Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i rozwoju Wsi będące kryterium, jakie powinna spełniać Lokalna

Grupa Rybacka realizująca strategię w ramach PO Zrównoważony Rozwój Sektora Rybołówstwa

i Nadbrzeżnych Obszarów Rybackich. Do LGR Starzawa należy łącznie 104 osoby, z czego 43 są

zatrudnione w sektorze rybackim na podstawie umowy o pracę i 3 osoby, które są właścicielami

stawów hodowlanych.68

Gminy należące do LGR Puszczy Sandomierskiej to:

• Baranów Sandomierski,

• Bojanów,

• Dzikowiec,

• Grębów,

• Nowa Dęba.

Do LGR Puszczy Sandomierskiej ma 67 członków. Główne podmioty działające w branży rybackiej na

Obszarze Rybackim Puszczy Sandomierskiej wyprodukowały w 2006r. – 424 tony, w 2007r. – 429 ton

a w 2008r. – 422 tony ryb dla celów handlowych oraz materiału zarybieniowego. Zatrudnienie w tym

sektorze nie jest stabilne. Na stałe zatrudnionych jest około 49 osób. Charakterystyczną formą

zatrudnienia dla branży rybackiej jest zatrudnienie sezonowe wynikające z natężenia prac w czasie

jesiennych odłowów. Na prezentowanym obszarze gospodarstwa rybackie zatrudniają ok 58

pracowników sezonowych rocznie.69

68

Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich 2010-2015 – LGR „STARZAWA” 69

Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich Puszczy Sandomierskiej



131

5.4 Analiza wpływu funduszy unijnych na społeczny rozwój regionu

Dla zbadania zróżnicowania rozwoju społecznego gmin województwa podkarpackiego zastosowano

wskaźnik rozwoju społeczności lokalnych LHDI, opierając się na metodzie wyliczania tego wskaźnika

zaproponowanej przez R. Czyszkiewicza70 z Uniwersytetu Szczecińskiego. Koncepcja wskaźników

rozwoju wspólnot terytorialnych jest zasadniczo oparta na Wskaźniku Rozwoju Społecznego (HDI)

przyjętym przez ONZ do oceny rozwoju poszczególnych państw świata.71 Wskaźniki rozwoju

społeczności lokalnych skonstruowane są na podstawie innych elementów niż te, które służą

budowie wskaźników dla województw lub państw, uwzględniających „pro" lub „antyrozwojowy”

charakter danego czynnika.

Podstawą wyliczonego w niniejszej pracy wskaźnika LHDI były następujące czynniki:

a) dochód gminy na 1 mieszkańca,

b) saldo migracji,

c) wskaźnik bezrobocia

d) stopa ubóstwa, udział wydatków gminy na opiekę społeczną w ogólnych wydatkach

poniesionych przez gminę

Dwa pierwsze czynniki (a, b) świadczą o rozwoju gminy, dwa następne (c, d) o obciążeniu tego

rozwoju zjawiskami i działaniami świadczącymi o istnieniu problemów społecznych spowalniających

lub uniemożliwiających rozwój.

Podobnie, jak w przypadku TMR, do pogrupowania gmin w klasy wykorzystany został ten sam wzór,

oparty na średniej arytmetycznej i odchyleniu standardowym.

2003

2012

Krasne (2) 1,02 Rzeszów (1) 1,74

Solina (2) 0,94 Krosno (1) 0,68

Tyczyn (3) 0,93 Ostrów (2) 0,42

Chmielnik (2) 0,91 Stary Dzików (2) 0,30

Kamień (2) 0,86 Krzeszów (2) 0,19

Głogów Małopolski (3) 0,83 Trzebownisko (2) 0,09

Chłopice (2) 0,82 Głogów Małopolski (3) 0,05

Krosno (1) 0,81 Solina (2) 0,04

Boguchwała (2) 0,78 Sieniawa (3) 0,00

Stary Dzików (2) 0,76 Rymanów (3) -0,01

Gać (2) 0,75 Boguchwała (3) -0,01

Krościenko Wyżne (2) 0,74 Cisna (2) -0,03

Wadowice Górne (2) 0,73 Krasne (2) -0,04

Rokietnica (2) 0,68 Zagórz (3) -0,04

Trzebownisko (2) 0,68 Tarnobrzeg (1) -0,05

Hyżne (2) 0,63 Besko (2) -0,06

Sieniawa (3) 0,62 Bukowsko (2) -0,06

Świlcza (2) 0,61 Baligród (2) -0,11

70

R. Czyszkiewicz, M. Molewicz, M. Tałasiewicz, 2002, Roczniki samorządów województwa zachodniopomorskiego. Bilans pierwszych lat powiatów 1999-2001. Instytut Rozwoju Regionalnego, Szczecin.

71 Polsce wskaźnik ten został przyjęty i wykorzystany w Raporcie o rozwoju społecznym. Polska'95, Raporcie o rozwoju

społecznym. Polska'98 oraz Raporcie o rozwoju społecznym. Polska 2000.



132

Raniżów (2) 0,57 Borowa (2) -0,14

Adamówka (2) 0,57 Jaśliska (2) -0,15

Miejsce Piastowe (2) 0,56 Przemyśl (1) -0,16

Żyraków (2) 0,55 Świlcza (2) -0,18

Padew Narodowa (2) 0,53 Mielec (2) -0,18

Krzeszów (2) 0,51 Pysznica (2) -0,18

Gawłuszowice (2) 0,51 Padew Narodowa (2) -0,19

Zarzecze (2) 0,51 Radomyśl nad Sanem (2) -0,20

Rymanów (3) 0,51 Niwiska (2) -0,20

Dębica (2) 0,50 Hyżne (2) -0,21

Błażowa (3) 0,49 Narol (3) -0,21

Mielec (2) 0,49 Pilzno (3) -0,21

Czarna (2) 0,49 Iwonicz-Zdrój (3) -0,22

Iwierzyce (2) 0,48 Dębica (2) -0,22

Pilzno (3) 0,47 Komańcza (2) -0,22

Bukowsko (2) 0,47 Baranów Sandomierski (3) -0,22

Tryńcza (2) 0,47 Chmielnik (2) -0,23

Lubenia (2) 0,47 Miejsce Piastowe (2) -0,24

Grodzisko Dolne (2) 0,46 Lubenia (2) -0,24

Czermin (2) 0,46 Gorzyce (2) -0,25

Radomyśl nad Sanem (2) 0,46 Zarszyn (2) -0,25

Pysznica (2) 0,46 Łańcut (2) -0,26

Korczyna (2) 0,45 Grębów (2) -0,26

Cisna (2) 0,44 Wielkie Oczy (2) -0,26

Borowa (2) 0,43 Błażowa (3) -0,27

Bojanów (2) 0,43 Oleszyce (3) -0,27

Chorkówka (2) 0,43 Horyniec-Zdrój (2) -0,28

Dynów (2) 0,42 Czermin (2) -0,28

Jarocin (2) 0,42 Tyczyn (3) -0,28

Jarosław (2) 0,41 Sokołów Małopolski (3) -0,31

Pawłosiów (2) 0,40 Wadowice Górne (2) -0,31

Sokołów Małopolski (3) 0,40 Żyraków (2) -0,34

Kańczuga (3) 0,40 Chłopice (2) -0,36

Białobrzegi (2) 0,37 Łańcut (1) -0,37

Wiązownica (2) 0,37 Kamień (2) -0,39

Medyka (2) 0,37 Wojaszówka (2) -0,39

Iwonicz-Zdrój (3) 0,37 Czarna (2) -0,40

Łańcut (2) 0,36 Kolbuszowa (3) -0,40

Orły (2) 0,36 Cieszanów (3) -0,40

Jedlicze (3) 0,35 Medyka (2) -0,41

Ostrów (2) 0,35 Tyrawa Wołoska (2) -0,41

Zaleszany (2) 0,34 Białobrzegi (2) -0,41

Kuryłówka (2) 0,32 Gawłuszowice (2) -0,41

Wojaszówka (2) 0,32 Czarna (2) -0,42

Leżajsk (2) 0,32 Dzikowiec (2) -0,43

Jeżowe (2) 0,32 Mielec (1) -0,44

Dzikowiec (2) 0,31 Bojanów (2) -0,44

Ulanów (3) 0,31 Korczyna (2) -0,45

Radomyśl Wielki (3) 0,30 Krościenko Wyżne (2) -0,46

Zaklików (2) 0,26 Nowa Dęba (3) -0,47

Roźwienica (2) 0,26 Jodłowa (2) -0,47

Żurawica (2) 0,25 Lubaczów (1) -0,50

Tuszów Narodowy (2) 0,25 Radomyśl Wielki (3) -0,50

Żołynia (2) 0,25 Pawłosiów (2) -0,52



133

Przeworsk (2) 0,24 Iwierzyce (2) -0,52

Grębów (2) 0,24 Adamówka (2) -0,52

Haczów (2) 0,23 Sanok (2) -0,52

Markowa (2) 0,23 Zaleszany (2) -0,52

Ropczyce (3) 0,23 Nisko (3) -0,53

Czarna (2) 0,23 Żołynia (2) -0,54

Jawornik Polski (2) 0,20 Sanok (1) -0,55

Leżajsk (1) 0,20 Lutowiska (2) -0,56

Łańcut (1) 0,20 Roźwienica (2) -0,56

Przemyśl (2) 0,19 Orły (2) -0,57

Niwiska (2) 0,17 Cmolas (2) -0,58

Dynów (1) 0,15 Przecław (3) -0,58

Czudec (2) 0,15 Brzostek (3) -0,58

Zarszyn (2) 0,15 Dynów (1) -0,58

Stubno (2) 0,14 Rokietnica (2) -0,59

Bircza (2) 0,14 Wiązownica (2) -0,59

Gorzyce (2) 0,14 Leżajsk (2) -0,59

Harasiuki (2) 0,14 Tuszów Narodowy (2) -0,60

Lutowiska (2) 0,13 Leżajsk (1) -0,60

Cmolas (2) 0,12 Ulanów (3) -0,62

Jodłowa (2) 0,12 Grodzisko Dolne (2) -0,63

Krzywcza (2) 0,11 Raniżów (2) -0,63

Dukla (3) 0,10 Tryńcza (2) -0,64

Rzeszów (1) 0,10 Chorkówka (2) -0,64

Pruchnik (2) 0,09 Markowa (2) -0,65

Rakszawa (2) 0,09 Ropczyce (3) -0,66

Przecław (2) 0,08 Fredropol (2) -0,66

Tarnowiec (2) 0,08 Jedlicze (3) -0,67

Zagórz (3) 0,06 Dukla (3) -0,68

Rudnik nad Sanem (3) 0,06 Jarosław (2) -0,69

Nowa Dęba (3) 0,06 Krempna (2) -0,70

Lesko (3) 0,06 Żurawica (2) -0,71

Baranów Sandomierski (3) 0,05 Stubno (2) -0,72

Lubaczów (2) 0,01 Kuryłówka (2) -0,72

Przeworsk (1) 0,01 Zarzecze (2) -0,73

Horyniec-Zdrój (2) 0,01 Lesko (3) -0,73

Sędziszów Małopolski (3) 0,00 Jarocin (2) -0,74

Nowy Żmigród (2) 0,00 Dębowiec (2) -0,74

Niebylec (2) -0,02 Radymno (1) -0,74

Jasienica Rosielna (2) -0,02 Dynów (2) -0,75

Dubiecko (2) -0,03 Gać (2) -0,75

Olszanica (2) -0,03 Jeżowe (2) -0,76

Czarna (2) -0,03 Przeworsk (1) -0,76

Wielkie Oczy (2) -0,04 Brzyska (2) -0,77

Cieszanów (3) -0,05 Osiek Jasielski (2) -0,77

Frysztak (2) -0,05 Olszanica (2) -0,77

Lubaczów (1) -0,05 Laszki (2) -0,77

Krasiczyn (2) -0,06 Haczów (2) -0,79

Radymno (1) -0,07 Sędziszów Małopolski (3) -0,79

Besko (2) -0,07 Zaklików (2) -0,80

Nisko (3) -0,08 Dębica (1) -0,80

Jarosław (1) -0,09 Dubiecko (2) -0,81

Skołyszyn (2) -0,09 Stalowa Wola (1) -0,82

Komańcza (2) -0,09 Przemyśl (2) -0,83



134

Majdan Królewski (2) -0,09 Niebylec (2) -0,84

Nowa Sarzyna (3) -0,10 Bircza (2) -0,85

Brzyska (2) -0,10 Kańczuga (3) -0,85

Radymno (2) -0,11 Ustrzyki Dolne (3) -0,86

Dębowiec (2) -0,12 Radymno (2) -0,87

Jasło (2) -0,12 Brzozów (3) -0,88

Laszki (2) -0,13 Pruchnik (3) -0,89

Kolbuszowa (3) -0,14 Czarna (2) -0,90

Tarnobrzeg (1) -0,14 Tarnowiec (2) -0,91

Wielopole Skrzyńskie (2) -0,15 Krasiczyn (2) -0,92

Oleszyce (3) -0,16 Jasło (1) -0,93

Fredropol (2) -0,16 Nowa Sarzyna (3) -0,93

Tyrawa Wołoska (2) -0,16 Lubaczów (2) -0,94

Krempna (2) -0,20 Majdan Królewski (2) -0,94

Narol (3) -0,20 Jarosław (1) -0,97

Mielec (1) -0,20 Skołyszyn (2) -0,98

Przemyśl (1) -0,23 Jawornik Polski (2) -0,99

Brzostek (2) -0,24 Krzywcza (2) -1,00

Osiek Jasielski (2) -0,29 Wielopole Skrzyńskie (2) -1,00

Kołaczyce (2) -0,29 Przeworsk (2) -1,02

Strzyżów (3) -0,29 Harasiuki (2) -1,04

Sanok (1) -0,29 Strzyżów (3) -1,06

Baligród (2) -0,32 Nowy Żmigród (2) -1,10

Brzozów (3) -0,33 Jasło (2) -1,13

Domaradz (2) -0,34 Kołaczyce (3) -1,15

Dębica (1) -0,38 Wiśniowa (2) -1,17

Dydnia (2) -0,39 Frysztak (2) -1,20

Sanok (2) -0,42 Nozdrzec (2) -1,20

Nozdrzec (2) -0,44 Czudec (2) -1,22

Wiśniowa (2) -0,46 Jasienica Rosielna (2) -1,30

Jasło (1) -0,50 Rakszawa (2) -1,35

Ustrzyki Dolne (3) -0,63 Dydnia (2) -1,38

Stalowa Wola (1) -0,70 Domaradz (2) -1,39

Rudnik nad Sanem (3) -1,47

Powyższa tabela prezentuje uszeregowanie gmin pod względem rozwoju społecznego w podziale

na grupy. Analizując to zestawienie należy pamiętać, że gminy zaliczane są do poszczególnych klas

na podstawie ich pozycji na tle pozostałych gmin województwa, a nie na podstawie obiektywnych

wskaźników. Zatem otrzymany materiał ukazuje poziom zróżnicowania przestrzennego w poziomie

rozwoju społecznego w ujęciu dynamicznym – dla roku 2003 i 2012.



135


Mapa 29 Syntetyczny wskaźnik rozwoju społecznego podkarpackich gmin - LHDI, 2003 rok Mapa 28 Syntetyczny wskaźnik rozwoju społecznego podkarpackich gmin - LHDI, 2012 rok



136

Jakie zmiany demograficzne oraz procesy

społeczne można zaobserwować

w województwie podkarpackim w latach

2004-2013? Jak kształtowała się społeczna

sytuacja regionu na tle kraju i UE?

W ostatnich latach województwo podkarpackie

dokonało szeregu osiągnięć, które mają pozytywny

wpływ na jego rozwój społeczno-gospodarczy.

Jednym z najistotniejszych osiągnięć jest zachowanie

– w przeciwieństwie do większości województw Polski

– korzystnej struktury społeczno-demograficznej.

Województwo starzeje się powoli, wysokie są

wskaźniki dzietności i przyrost naturalny, w przeciwieństwie do pozostałych regionów Polski i Europy.

Wynika to między innymi z faktu, że województwo podkarpackie cechuje przywiązanie do

tradycyjnych wartości. Także raport pt. „Badanie potencjałów i specjalizacji województwa

podkarpackiego” wskazuje, iż:

„Potencjał społeczno-demograficzny należy uznać za jeden z najważniejszych atutów

w rozwoju województwa podkarpackiego”72

Podkarpackie, obok kujawsko-pomorskiego, lubelskiego i pomorskiego, należy do regionów średniej

wielkości pod względem zaludnienia (tj. regionów, w których na stałe zamieszkuje od 2 000 000 do

2 500 000 osób). Wg Banku Danych Lokalnych, w dniu 31 grudnia 2013 r. województwo

zamieszkiwało 2 129 294 osób, co oznacza 9 pozycję w rankingu województw wg liczby ludności

(pierwsze miejsce zajmuje w tym rankingu województwo mazowieckie z 5 316 840 stałych

mieszkańców, zaś ostatnie – opolskie, które zamieszkuje 1 004 416 osób). Pośród 25 powiatów

72

Bański J. (red.), Badanie potencjałów i specjalizacji województwa podkarpackiego, Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego, Rzeszów 2014, str. 15.

Mapa 30 Liczba ludności w poszczególnych powiatach województwa podkarpackiego, rok 2013

Źródło: Opracowanie własne na podstawie

danych GUS



137

(w tym 4 miast na prawach powiatu) największe pod względem liczby stałych mieszkańców są

m. Rzeszów oraz powiaty rzeszowski i mielecki, a najmniejsze – m. Krosno, powiat leski i powiat

bieszczadzki. Liczbę ludności w poszczególnych powiatach regionu w 2013 r. przedstawia mapa 30.

Porównanie zmian liczby ludności w regionach na przestrzeni lat 2010-2013 przynosi interesujące

wyniki. Wedle tych danych, województwo podkarpackie znalazło się wśród pięciu województw

polskich, w których nastąpił w tych latach wzrost liczby ludności.

Wzrost ten był nieznaczny (0,06%, o 1346 mieszkańców więcej w 2013 r. niż w 2010 r.), ale oznacza

on, że województwo podkarpackie w ostatnich latach uchroniło się przed niekorzystnymi

tendencjami demograficznymi. Podkarpackie wypada szczególnie korzystnie na tle województw

Polski wschodniej, w których w latach 2010-2013 nastąpił spadek liczby mieszkańców – największy

w województwie świętokrzyskim i podlaskim. Pozostałymi województwami, w których nastąpił

wzrost, były mazowieckie, pomorskie, małopolskie i wielkopolskie, a więc regiony z dużymi

ośrodkami miejskimi, do których migracje mają przyczyny ekonomiczny (zwłaszcza województwo

mazowieckie) i edukacyjny.

Wykres 25 Dynamika liczby ludności województwa podkarpackiego w latach 2004-2013 (w tys.)


Wykres 26 Dynamika liczby ludności województwa podkarpackiego wg płci w latach 2004-2013 (w tys.)


2098,0 2098,3 2097,6 2097,3 2099,5

2101,7

2127,9 2128,7 2130,0 2129,3

2080,0

2100,0

2120,0

2140,0

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

1026,2 1026,3 1025,6 1025,1 1026,11027,6

1041,6 1042,1 1042,91042,6

1071,7 1072,0 1072,0 1072,2 1073,41074,2

1086,3 1086,6 1087,01086,7

990,0

1010,0

1030,0

1050,0

1070,0

1090,0

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

mężczyźni kobiety



138

Powyższe wykresy przedstawiają dynamikę liczby ludności regionu w latach 2004-2013. Znaczący

wzrost w 2010 w stosunku do roku poprzedniego (2009), który zauważalny jest na wykresie, jest

skutkiem aktualizacji, która nastąpiła w wyniku przeprowadzonego w 2011 Narodowego Spisu

Powszechnego. Zatem dane z roku 2002 i 2011 są danymi spisowymi, zaś 2003-2010 pochodzą

z szacunków co do liczby osób faktycznie zamieszkujących region.

Wskaźnik feminizacji województwa od 10 lat jest stały – na 100 mężczyzn przypada 104 kobiety.

Obok warmińsko-mazurskiego jest to najniższy wynik spośród województw. Regionem o najwyższym

wskaźniku feminizacji jest łódzkie (110). W analizie wzięto pod uwagę wartość wskaźnika na

obszarach miejskich i obszarach wiejskich województwa podkarpackiego. Okazuje się, że różnica

poziomu feminizacji miasta i wsi w badanym regionie, jest najmniejsza spośród wszystkich

województw. Poziom feminizacji miast jest równy 109%, natomiast wsi w 101%. Największe

dysproporcje w tym zakresie obserwuje się w województwie łódzkim (115 do 101%).


W wysokorozwiniętych krajach europejskich coraz większym problemem jest zjawisko starzejącego

się społeczeństwa – wzrost średniej wieku ludności. Ten trend demograficzny widoczny jest też

w Polsce. Analiza dynamiki wieku mieszkańców województwa podkarpackiego również wskazuje na

spadek liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym i wzrost liczy ludności w wieku poprodukcyjnym.

Zjawisko to przedstawiono na poniższych wykresach.

Wykres 27 Struktura wiekowa ludności wg płci, podkarpackie 2013



139

Wykres 28 Dynamika ludności w wieku przedprodukcyjnym, podkarpackie 2004-2013 (w tys.)


Wykres 29 Dynamika ludności w wieku produkcyjnym, podkarpackie 2004-2013 (w tys.)


Wykres 30 Dynamika ludności w wieku poprodukcyjnym, podkarpackie 2004-2013 (w tys.)


Od roku 2004 do 2013 w grupie osób w wieku przedprodukcyjnym ubyło około 60 tysięcy.

O przybliżoną wartość wzrosła liczba osób w wieku poprodukcyjnym. Taki stan rzeczy ma dwie

przyczyny. Pierwszą z nich jest postęp w zakresie medycyny i wzrost jakości życia, które bezpośrednio

przekładają się na wydłużenie trwania życia. Z drugiej strony, rozwój metod kontroli urodzeń i wzrost

świadomości na temat planowania rodziny, przyczyniają się do opóźnienia przez młodych ludzi

393,648

379,051365,008

353,229345,309

338,82

345,416339,886

335,354330,951

280

300

320

340

360

380

400

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

1395,168

1407,0151416,315

1423,875 1429,1411432,224

1444,478 1442,447

1438,5751432,205

1360

1380

1400

1420

1440

1460

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

309,159312,197 316,241 320,234

325,045330,688

338,054 346,354356,022

366,138

280

300

320

340

360

380

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013



140

decyzji o rodzicielstwie i spadku średniej liczby dzieci. Pomimo tego Podkarpackie znajduje się wśród

czterech województw o najwyższym przyroście naturalnym – 0,8. W ciągu ostatnich 10 lat spadł on

o 0,4 punktu. Jedynymi województwami, w których zauważalne jest odwrotna tendencja – wzrostu

wskaźnika przyrostu naturalnego, są mazowieckie i podkarpackie.

Wykres 31 Dynamika przyrostu naturalnego, województwo podkarpackie 2004-2013


Na kolejnym wykresie przedstawiono porównanie poziomu przyrostu naturalnego w regionie

podkarpackim, w Polsce i w krajach Unii Europejskiej. Jak widać, województwo wyróżnia się nie tylko

na tle Polski, ale także całej Wspólnoty.

Wykres 32 Zmiana wskaźnika przyrostu naturalnego w woj. podkarpackim na tle kraju i UE, lata 2004 i 2013

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i Eurostat

W poniższej tabeli przedstawiono przeciętną długość trwania życia kobiet i mężczyzn w podziale na

obszary miejskie i wiejskie. W okresie 2004-2012 przeciętna długość życia zwiększyła się widoczniej

w miastach. Poza tym kobiety żyją średnio o 7,65 lat dłużej niż mężczyźni.

1,21,1

1,3

1,5

1,9 1,81,7

1,41,2

0,8

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

0,8

-0,3

1,2

0,4

-0,9

-0,2

-2,7

-2

-3,7-3,4

-5,1 -5,2

0,2

0,9 0,80,5

-0,2

-0,5

-1,3

-3,5 -3,6-3,9 -4

-5,2-6

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

22004 2013



141

Tabela 55 Przeciętna dalsza długość trwania życia w mieście i na wsi w podziale na płeć, podkarpackie

2004 2012

mężczyźni w miastach 72,6 75,6

na wsi 71,3 73,4

kobiety w miastach 80,1 82,4

na wsi 80,3 81,9 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Inną pozytywną tendencją obserwowaną w Podkarpackiem jest spadek wskaźnika obciążenia

demograficznego (liczby ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym). Od

2004 wartość ta spadła o 5,8 punktów. Lepszy wynik w tym zakresie odnotowało jedynie Podlasie

(spadek o 6,4 punktu).

Wykres 33 Dynamika wartości wskaźnika obciążenia demograficznego, województwo podkarpackie 2004-2013


Niezwykle istotną miarą demograficzną w kontekście rozwoju społeczno-gospodarczego jest saldo

migracji ludności w wieku produkcyjnym. Największy odpływ ludności nastąpił w województwie

lubelskim. Podkarpackie również od wielu lat odnotowuje ujemną wartość wskaźnika. W 2013 roku

wyniosła ona -15,8. Jest to wynik o 1,8 punktu gorszy niż w roku 2004.

Należy zauważyć, że znaczna część migracji z województwa podkarpackiego nie jest

ewidencjonowana. Wielu mieszkańców regionu opuszcza go nie dokonując zmiany meldunku. To

zjawisko należy uwzględnić interpretując dane statystyki publicznej. W literaturze przedmiotu

wyróżnia się trzy motywy migracyjne: nauka, zarobek, standard życia.73

Tabela 56 Saldo migracji na pobyt stały między województwami - ludność w wieku produkcyjnym, lata 2005-2013

Województwo 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

lubelskie -28,6 -30,8 -30,3 -24,5 -25,9 -28,6 -30,1 -30,4 -31,0

świętokrzyskie -24,1 -29,9 -28,0 -21,5 -23,5 -26,9 -25,7 -24,1 -28,5

warmińsko-mazurskie -19,5 -25,4 -25,4 -20,5 -22,3 -23,0 -25,3 -22,3 -24,3

podlaskie -20,6 -22,8 -23,7 -16,1 -19,7 -18,7 -21,4 -19,7 -23,2

podkarpackie -14,0 -13,5 -15,5 -10,4 -13,3 -13,4 -15,3 -13,5 -15,8

opolskie -8,4 -10,7 -10,1 -5,9 -8,2 -9,4 -8,9 -6,8 -13,2

łódzkie -7,8 -8,7 -7,8 -6,3 -6,7 -8,9 -9,8 -8,9 -11,6

73

Trajektorie migracyjne województwa podkarpackiego. [red:] C. Ulasiński, J. Szymańska D. Bieńkowska. Kraków 2010.

62,9

61,2

59,858,5

57,5 56,756,6 56,5 56,7

57,1

52,0

54,0

56,0

58,0

60,0

62,0

64,0

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013



142

Województwo 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

kujawsko-pomorskie -9,3 -10,3 -9,6 -6,9 -8,1 -9,2 -8,7 -9,1 -10,9

lubuskie -5,5 -7,0 -6,6 -3,7 -6,4 -7,6 -9,3 -7,1 -10,9

śląskie -8,7 -9,7 -9,9 -8,0 -8,0 -8,5 -9,8 -8,5 -10,0

zachodniopomorskie -6,2 -8,0 -9,7 -7,4 -6,9 -7,1 -7,2 -7,2 -4,5

wielkopolskie 9,1 8,4 11,1 6,8 6,4 5,7 6,4 5,0 5,7

dolnośląskie -1,7 3,8 3,4 3,8 6,2 8,4 8,4 9,5 12,3

małopolskie 12,6 13,0 13,8 11,3 14,2 14,6 14,9 13,0 15,0

pomorskie 12,6 13,0 14,5 12,0 14,2 15,2 15,0 14,0 18,2

mazowieckie 35,8 39,9 37,3 27,4 28,5 31,6 34,8 32,1 34,7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Zmiany w strukturze demograficznej mają kilka determinant. Ważną z nich jest zmiana dominujących

w społeczeństwie wartości. Aby zapewnić sobie i swojej rodzinie stabilizację ekonomiczną, młodzi

ludzie w pierwszej kolejności dbają o zdobycie wykształcenia i odpowiedniego statusu zawodowego.

Tendencję tą potwierdza przedstawiciel Urzędu Statystycznego w udzielonym wywiadzie

pogłębionym:

Obecnie kobiety zarówno w Polsce, jak i w województwie podkarpackim później rodzą swoje

pierwsze dziecko oraz posiadają mniej dzieci. W 2013 r. odnotowano o ponad 3% mniej

urodzeń niż przed rokiem. Współczynnik urodzeń, czyli liczba urodzeń żywych na 1000

ludności w 2013 r. wyniósł 9,6 promila przed rokiem - 9,9 promila. Można przypuszczać, że

liczba urodzeń będzie nadal spadać ze względu na zmiany systemu wartości i postaw wśród

wielu młodych kobiet. Zmiany w źródłach utrzymania kobiet w powiązaniu ze wzrostem

poziomu wykształcenia i średnim wiekiem matek pozwalają sądzić, że młodzi ludzie

decydują się najpierw na osiągnięcie określonego poziomu wykształcenia i stabilizacji

ekonomicznej, a dopiero później na założenie rodziny i posiadanie dzieci. Wpływ na

przesunięcie wieku matki rodzącej swoje pierwsze dziecko może mieć również niepewność

towarzysząca młodym ludziom wchodzącym na rynek pracy co do warunków ich dalszego

życia. Ludność województwa podkarpackiego, tak jak i kraju, systematycznie się starzeje.

Zjawisko to dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet oraz w równym stopniu mieszkańców

miast, jak i wsi. Starzenie się społeczeństwa wynika ze współdziałających tendencji

demograficznych m.in. malejącej średniej ilości dzieci przypadającej na kobietę, spadku

płodności, zwiększającej się długości życia. Starzenie się społeczeństwa oznaczające wzrost

średniego wieku ludności oraz wzrost udziału ludzi starszych w całości populacji w kolejnych

latach ulegnie jednak przyspieszeniu, co spowoduje zmiany w strukturze ekonomicznej

ludności.


Godzenie życia prywatnego i zawodowego jest jednym z najważniejszych postulatów Programu

Operacyjnego Kapitał Ludzki. Grupami docelowymi programu objętymi szczególnym wsparciem są

między innymi ludzi młodzi – poniżej 25 roku życia oraz matki wchodzące lub powracające na rynek

pracy po urodzeniu dziecka. Zagadnieniu oddziaływaniu funduszy europejskich na podkarpacki rynek

pracy została poświęcona kolejna część niniejszego opracowania.



143

W jakim stopniu wsparcie unijne wpłynęło na

rynek pracy w regionie? Które typy projektów

generowały największą liczbę stałych miejsc

pracy w województwie podkarpackim?

Z końcem roku 2013, w województwie

podkarpackim pracowało łącznie 816 000 osób74.

Odsetek osób aktywnych zawodowo wyniósł

56,2%. Jest to piąty wynik w skali kraju. Najwyższy

odnotowano w województwie mazowieckim –

59,7%, a najniższy w warmińsko-mazurskim –

52,0%. W stosunku do stanu z roku 2004, wielkość wskaźnika aktywności zawodowej

w Podkarpackiem wzrosła o 2,4 pp.

Podkarpackie zajmuje również 5. miejsce pod względem wielkości stopy bezrobocia (mapa 31). Dla

roku 2013 wartość ta wynosiła 16,4%. To zaledwie o 2,7 pp. mniej, niż w roku 2004. Jedynie

w województwie podlaskim bezrobocie spada wolniej.

Problem jest także czas pozostawania na bezrobociu. Aż 42,8% wszystkich zarejestrowanych

bezrobotnych z obszaru podkarpackiego, pozostaje bez pracy dłużej niż rok. Większy odsetek osób

długotrwale bezrobotnych jest jedynie na Lubelszczyźnie i Mazowszu. W stosunku do roku 2004

wartość tego wskaźnika na podkarpaciu spadła tylko o 12,5 pp.

Mapa 31 Stopa bezrobocia w podziale na województwa (rok 2013)

W etykietach na mapie podano poziom stopy bezrobocia w poszczególnych województwach w latach 2004 i 2013.


74

Wg Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL).



144


Wykres 34 Stopa bezrobocia w Polsce i w woj. podkarpackim w kolejnych latach 2004-2013 (%)


19,118,5

16,4

14,213,0

15,9 15,4 15,5 16,416,4

19,0

17,6

14,811,2 9,5

12,1 12,4 12,5 13,413,4

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

podkarpackie Polska

Mapa 32 Stopa bezrobocia w podziale na powiaty województwa podkarpackiego (rok 2013)



145

Wykres 35 Stopa bezrobocia w woj. podkarpackim na tle krajów UE, rok 2013

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i Eurostat

Wskaźnik stopy bezrobocia w województwie podkarpackim wyróżnia się nie tylko na tle kraju, ale

także w porównaniu z krajami Unii Europejskiej. W ciągu 10 lat obecności Polski w UE, poziom stopy

bezrobocia w kraju znacząco spadł (najlepszy wynik wśród państw UE).75 Niestety zmiana ta nie

następuje w Podkarpackiem równie dynamicznie.

Poniższy wykres przedstawia dane dotyczące zatrudnienia w poszczególnych sektorach

ekonomicznych: usługowym, przemysłowym i rolniczym. W 2013 dostrzegamy widoczny spadek,

w stosunku do roku 2004, odsetka zatrudnionych w sektorze rolniczym na rzecz wzrostu zatrudnienia

w usługach. Odsetek zatrudnienia w przemyśle ma podobną wartość w województwie i w kraju.

Wykres 36 Odsetek pracujących wg sektorów ekonomicznych, woj. podkarpackie i Polska, lata 2004 i 2013


75

Polskie 10 lat w Unii, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 2014.

10

,7

4,9 5,1 6

,2 6,7

6,7 6,9 7,0 7,1 7,2 8

,0 8,4

8,4 9

,3

9,3 1

0,1

10

,8

11

,4

12

,1

12

,1

12

,7

13

,1

13

,8 15

,4 16

,4 17

,5 18

,6

25

,8 27

,8

0

5

10

15

20

25

30

18,0

12,0

28,8

30,5

53,2

57,5

28,8

17,9

26,8

30,4

44,4

51,7

0 10 20 30 40 50 60 70

2004

2013

2004

2013

2004

2013

sekt

or

roln

iczy

sekt

or

prz

em

ysło

wy

sekt

or

usł

ugo

wy

PODKARPACKIE

POLSKA



146

Jedną ze zmiennych mocno powiązanych z zatrudnieniem, jest poziom wykształcenia. Na wykresie 37

przedstawiono odsetek osób z poszczególnych grup wyróżnionych ze względu na poziom

wykształcenia, które są zarejestrowane jako bezrobotne. Od 2004 spadł odsetek bezrobotnych

z wykształceniem gimnazjalnym i niższym oraz zasadniczym zawodowym. Na rzecz tego spadku

wzrosło bezrobocie wśród absolwentów szkół wyższych. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest ogólna

zmiana struktury wykształcenia ludności. Wykształcenie wyższe jest obecnie znacznie bardziej

dostępne niż w przeszłości. Należy podkreślić, że są to dane relatywne – ogólna liczba osób

bezrobotnych we wszystkich kategoriach wykształcenia spadła.

Mimo tego dyplom szkoły wyższej nadal jest atutem osób poszukujących pracy. W województwie

podkarpackim 73,3% ludności z wyższym wykształceniem posiada zatrudnienie. W grupie osób

z wykształceniem gimnazjalnym lub niższym ten wskaźnik wynosi 16,1%. Jest to grupa szczególnie

zagrożona bezrobociem – uwzględniona jako ważna grupa docelowa projektów zatrudnieniowych

POKL. Warto zauważyć, że województwo podkarpackie zajmuje 5. miejsce pod względem odsetka

osób z wykształceniem gimnazjalnym lub niższym, które mają pracę.

Wykres 37 Struktura wykształcenia osób bezrobotnych, podkarpackie 2004 i 2013


Inną grupą ludności objętą szczególnym wsparciem ze względu na zagrożenie bezrobociem są

niepełnosprawni. W 2013 w Podkarpackiem było 6544 osób niepełnosprawnych zarejestrowanych

w urzędach pracy jako bezrobotni (tabela 57).

3%

7%

13%

12%

4%

5%

19%

14%

14%

10%

0% 5% 10% 15% 20% 25%

2004

2013

2004

2013

2004

2013

2004

2013

2004

2013

wyż

sze

po

licea

lne

,śr

ed

nie

zaw

od

ow

eśr

ed

nie

ogó

lno

kszt

ałcą

ceza

sad

nic

zeza

wo

do

we

gim

naz

jaln

e i

po

niż

ej



147

Tabela 57 Liczba osób niepełnosprawnych zarejestrowanych jako osoby bezrobotne

POWIAT Niepełnosprawni bezrobotni - ogółem mężczyźni kobiety

opolskie 2888 54% 46%

podlaskie 4150 59% 41%

świętokrzyskie 4727 51% 49%

lubuskie 4825 47% 53%

zachodniopomorskie 4853 52% 48%

lubelskie 5102 55% 45%

kujawsko-pomorskie 6504 51% 49%

warmińsko-mazurskie 6536 48% 52%

podkarpackie 6544 52% 48%

pomorskie 7126 47% 53%

małopolskie 8418 52% 48%

wielkopolskie 9067 49% 51%

mazowieckie 10623 54% 46%

łódzkie 11001 54% 46%

dolnośląskie 11168 55% 45%

śląskie 12822 50% 50% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Wykres 38 Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych, lata 2004 i 2013


Bardziej obiektywną miarą jest wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych. Pod tym względem

podkarpackie pozytywnie wyróżnia się na tle pozostałych województw zajmując 2. miejsce

w rankingu. Jedynie nieco niepokojące może być tempo wzrostu tej wartości – od 2004 wzrost tylko

o 2,4 pp.

Innym wskaźnikiem pozytywnych zmian na regionalnym rynku pracy jest znaczący wzrost liczby ofert

pracy. Zgodnie z danymi GUS, liczba bezrobotnych przypadających na jedną ofertę pracy zmalała

w ciągu ostatnich 10 lat o 318. Jest to znaczący postęp, jednak podkarpackie nadal jest regionem,

w którym stosunek liczby ofert pracy do liczby osób jej poszukujących jest najmniej korzystny.

Najlepsza sytuacja w tym zakresie jest w województwie śląskim, lubuskim, dolnośląskim

i wielkopolskim.

13

,6

10

,8

15

,6

14

,5

12

,7

23

,0

18

,4

25

,0

12

,2

17

,1

27

,4

17

,2

14

,6 16

,4

24

,0

16

,3

15

,1 16

,3

17

,0 18

,4

19

,0

19

,8

20

,0

20

,8

21

,1

21

,7

22

,4 24

,0

24

,4

24

,8 26

,4

26

,7

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

2004 2013



148

Wykres 39 Liczba bezrobotnych przypadających na jedną ofertę pracy, lata 2004 i 2013


Sytuacja na rynku pracy silnie oddziałuje na inne sfery życia. Niedostatki w tym zakresie prowadzą do

biedy, a w konsekwencji wykluczenia społecznego lub nawet patologii społecznych. Coraz częściej

podkreślanym skutkiem wysokiego bezrobocia wśród młodych osób jest zmiana modelu życia

rodzinnego – zostajemy rodzicami później i mamy przeciętnie mniej dzieci, niż poprzednie pokolenia.

Realnym problemem staje się zagrożenie dla zastępowalności pokoleń.

W kontekście tych problemów szczególnie ważne są wszelkie działania nakierowane na aktywizację

zawodową. Rynek pracy bezpośrednio wspierają inicjatywy podejmowane w ramach funduszy

europejskich. Zgodnie z danymi portalu mapadotacji.gov.pl na obszarze województwa

podkarpackiego w zakresie tematycznym praca i integracja społeczna podjęto realizację 1 628

projektów za łączną kwotę 2 345 771 013 zł (1 877 865 878 zł dofinansowania z UE). Na dzień 30

czerwca 2014 roku zakończonych było 1 291 z nich.

Tabela 58 Liczba i wartość projektów UE zrealizowanych w woj. podkarpackim w dziedzinie tematycznej praca i integracja społeczna


projektów Wartość projektu


z UE [zł]

2004-2006

Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 1 40 774 zł 20 387 zł

Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL 2 17 619 062 zł 13 214 297 zł

Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów

wiejskich 28 10 847 326 zł 8 393 601 zł


120 55 783 124 zł 36 837 800 zł

Rozwój zasobów ludzkich 157 174 647 837 zł 126 737 076 zł

2007-2013

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

50 73 844 066 zł 62 313 038 zł

Program Operacyjny Kapitał Ludzki 1270 2 012 988 824 zł 1 630 349 679 zł

SUMA: 1628 2 345 771 013 zł 1 877 865 878 zł

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych portalu mapadotacji.gov.pl (dostęp 20.07.2014) i danych UMWP

87

7

49

3 56

8

55

8

43

3

28

9

28

2

17

6

19

1

39

6

41

4

20

3

18

6

17

1

62

9

94

14

9

13

4

12

6

11

9

11

5

10

1

88

82

80

69

67

66

45

45

42

37

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

2004 2013



149

W perspektywie 2004-2006 przeprowadzono 308 projektów, a w perspektywie 2007-2013 – 1320.

Znacząca większość z nich to inwestycje z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Do dnia 30 czerwca

2014 zakończono 794 projekty POKL w tematyce rynku pracy i integracji społecznej. Należy pamiętać,

że ważną pomocą dla rynku pracy jest również wsparcie przedsiębiorczości i rolnictwa (opisane we

wcześniejszej części opracowania).

W ramach komponentu regionalnego POKL dla województwa podkarpackiego, wsparciem

z Priorytetu VI – Rynek pracy otwarty dla wszystkich, do końca 2013 objęto aż 74 235 osób.76

Oferowane wsparcie objęło takie formy, jak: szkolenia/warsztaty/kursy, subsydiowanie zatrudnienia,

indywidualne plany działalni, dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej, staże i praktyki

zawodowe.

Ważnym posunięciem dla zwiększenia efektów projektów POKL było wprowadzenie w 2011 roku

wskaźnika efektywności zatrudnieniowej. Efektywność zatrudnieniową projektów (w ramach

wybranych działań i poddziałań Priorytetów VI-VIII) mierzono w ciągu trzech miesięcy po zakończeniu

udziału w projekcie przez danego uczestnika. Osiągnięto wskaźnik na poziomie 60 % (13 771 osób

podjęło zatrudnienie/samozatrudnienie na 22 888 osób, które zakończyły udział w projektach).

Zdecydowanie lepiej kształtuje się sytuacja mężczyzn, gdzie 67% podjęło zatrudnienie (6 943 osób na

10 296). Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest fakt, iż zdecydowanie więcej mężczyzn otrzymało

środki i podjęło działalność gospodarczą (7 415 mężczyzn i 3 516 kobiet – dotyczy Poddziałania 6.1.3).

Poziom wskaźnika efektywności zatrudnienia projektów POKL dla województwa podkarpackiego jest

przeciętny w skali kraju.

W ramach RPO WP do końca 2013 roku utworzono 3 152 miejsc pracy. Szacuje się, że wskaźnik liczby

nowych miejsc pracy dla mężczyzn osiągnie docelową wartość. Zakładanego poziomu nie uda się

osiągnąć w zakresie wskaźnik nowych miejsc pracy dla kobiet. Obecnie wnosi on 1 280 i stanowi

jedynie 52% wartości docelowej.

Zwiększenie poziomu aktywności zawodowej kobiet jest ważnym zadaniem nowej perspektywy

finansowej. Działaniem, które może temu służyć, jest zwiększenie liczby projektów zatrudnieniowych

dla kobiet, w których zapewniona jest pomoc w opiece nad osobami zależnymi (małymi dziećmi,

niesamodzielnymi starszymi rodzicami). Ważnym wsparciem dla godzenia życia rodzinnego

i zawodowego będą projekty infrastrukturalne realizowane w ramach siódmej osi priorytetowej

RPO WP w nowej perspektywie finansowej. Jednym z Priorytetów inwestycyjnych Osi VII - Regionalny

rynek prac, będzie Równość mężczyzn i kobiet we wszystkich dziedzinach, w tym dostęp do

zatrudnienia, rozwój kariery, godzenie życia zawodowego i prywatnego oraz promowanie równości

wynagrodzeń za taką samą pracę (cel szczegółowy - zwiększenie poziomu zatrudnienia wśród osób

mających utrudniony dostęp do rynku pracy z powodu sprawowania opieki nad dziećmi do lat 3).77

Ewaluator rekomenduje by w systemie oceny merytorycznej premiować projektów, które zakładają

wzrost dostępności miejsc opieki nad małymi dziećmi poprzez dostosowanie swojej oferty do

faktycznych godzin pracy rodziców (żłobki całodobowe, przyzakładowe).

Projektami o najwyższej efektywności zatrudnieniowej są projekty systemowe realizowane przez

Powiatowe Urzędy Pracy w ramach Poddziałania 6.1.3. Są to przedsięwzięcia o największej wartości

76

Sprawozdanie z realizacji Priorytetów komponentu regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-

2013, WUP Rzeszów, 2013. 77

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego 2014-2020, projekt z dnia 9.04.2014 r.



150

W jakim stopniu projekty unijne realizowane

na terenie województwa podkarpackiego

wpłynęły na jakość kształcenia w regionie?

Czy dzięki środkom UE zwiększył się dostęp

do edukacji w regionie, zwłaszcza na

obszarach wiejskich?

finansowej i największej liczbie uczestników. Na Podkarpaciu zrealizowano ich dwadzieścia, a ich

łączna wartość to 700 162 514,72 zł (582 295 043,06 zł dofinansowania z UE).

W opinii ekspertów zewnętrznych (respondentów wywiadu pogłębionego) wpływ funduszy unijnych

na rynek pracy jest znaczący, choć wartości wskaźnikach – np. stopy bezrobocia, tego nie oddają.

Ostatnie lata przyniosły Polsce kryzys gospodarczy, wiele firm uległo restrukturyzacji lub

zbankrutowało. Wsparcie w postaci projektów szkoleniowych i wspierających przedsiębiorczość

zmniejszyło negatywne skutki tych procesów. Ważne w tym względzie jest chociażby Podziałanie

8.1.2 POKL, które ma na celu outplacement – wsparcie osób zagrożonych utratą pracy z przyczyn

niezależnych od pracownika.

Pomimo sukcesów w zakresie aktywizacji zawodowej mieszkańców Podkarpacia, na znaczące

zmniejszenie bezrobocia trzeba jeszcze poczekać. Jak zauważyła przedstawicielka Wojewódzkiego

Urzędu Pracy, oddziaływanie programów unijnych ma skutki długofalowe, a wiele obszarów

problemowych na rynku pracy nadal wymaga rozwiązania w nowej perspektywie programowej.

Bez wątpienia Fundusze Unijne przełożyły się na poprawę sytuacji, jeżeli chodzi o poziom

bezrobocia, ale nie do końca. Mogę powiedzieć, że rynek pracy województwa

podkarpackiego jest bardzo zróżnicowany i to bezrobocie ma też charakter często sezonowy.

Są okresy, kiedy większa liczba osób podejmuje zatrudnienie w związku z tym, że

rozpoczynają się te aktywne instrumenty rynku pracy, pracodawcy chętnie po nie sięgają

i wtedy to bezrobocie spada. Trzeba pamiętać, że jest to także region, gdzie mamy wysoki

wskaźnik migracji zarobkowej. Z Podkarpacia bardzo wielu zwłaszcza młodych ludzi

wyjeżdża do pracy zagranicą i to też jest ten element, który przekłada się na rynek pracy. (…)

W regionie dominują dwie podstawowe grupy, które mają największe problemy

z zatrudnieniem: to są osoby młode, do 25 roku życia i osoby powyżej 50 roku życia. I mimo,

że te grupy są priorytetowo traktowane - z myślą o nich przy realizacji właśnie komponentu

regionalnego Kapitał Ludzki, tworzyliśmy specjalną strategię na rzecz ich aktywizacji, to

jednak nie jest to zadanie proste. Zwłaszcza, jeżeli chodzi o osoby w podeszłym wieku,

chociażby z tego powodu, że to pracodawcy jeszcze nie dostrzegają potencjału, jaki tkwi

w tych ludziach. Bardzo duży akcent kładliśmy w czasie tego programu także na rozwój

umiejętności zawodowych, ponieważ okazało się, że nie mamy dobrych specjalistów,

dobrych zawodów, adekwatnych do potrzeb rynku pracy, stąd problemy młodzieży ze

znajdowaniem zatrudnienia. Ale tak jak mówię, problem nadal jest złożony, bo to wymaga

bardzo długofalowej polityki i takiej strategii edukacyjnej, zmian wręcz systemowych.


Jednym z typów przedsięwzięć o długofalowych

skutkach dla rynku pracy jest wsparcie edukacji

i dążenie do podnoszenia jakości kształcenia.

Oddziaływanie Funduszy europejskich jest w tym

zakresie wielotorowe. Istotne są tu zarówno

projekty skierowane na polepszenie infrastruktury

oświatowej, jak i projekty edukacyjne realizowane

w ramach POKL. Wsparciem obejmowane są



151

zarówno osoby dorosłe (kształcenie ustawiczne), jak i młodzież (np. wsparcie stypendialne), czy też

osoby na starcie swojej edukacji (budowa przedszkoli).

W województwie podkarpackim według danych z 2012 roku wychowaniem przedszkolnym objętych

jest jedynie 63,8% dzieci w wieku od 3 do 5 lat, niższe wyniki uzyskano jedynie w warmińsko-

mazurskim i kujawsko-pomorskim. Zdecydowanie gorsza jest oczywiście sytuacja dzieci na terenach

wiejskich, tam z placówek przedszkolnych korzysta tylko połowa wszystkich dzieci (50,2%),

w miastach to 84,5%. Sytuacja edukacji przedszkolnej jest podobna w innych południowo-

wschodnich województwach Polski.

Zauważyć trzeba, że mimo niekorzystnego obrazu podkarpackiego na tle Polski pod względem

edukacji przedszkolnej sytuacja w ostatnich 10 latach ulegała drastycznym zmianom

w województwie. Od 2004 roku udział dzieci w przedszkolach w grupie wiekowej 3-5 lat uległ

zwiększeniu o 33,5 punktów procentowych co sprawia, że trzeba widzieć podkarpackie jako jeden

z najprężniej rozwijających się edukacyjnie regionów w Polsce.

Średnio na jeden oddział przedszkolny w Polsce przypada 21,9 dziecka w wieku 3-5 lat.

W województwie podkarpackim ten wskaźnik wynosi 24,7, co sytuuje je na dole rankingu

województw w tej kategorii. Gorsza sytuacja ma miejsce jedynie w województwach świętokrzyskim

(26,1), podlaskim i pomorskim (25,4). W największym komforcie przebywają dzieci w województwie

opolskim (18,1) i śląskim (18,7).

W 2012 roku w podkarpackim było 1099 obwodów szkół podstawowych i od 2010 roku liczba ta

zmniejszyła się o 8%. Nadal jednak podkarpackie należy do województw o stosunkowo dużej liczbie

placówek. Szczególnie, gdy porównując województwa weźmie się pod uwagę ogólną liczbę ludności.

Pod względem liczby szkół podstawowych w przeliczeniu na 10 tys. ludności podkarpackie zajmuje

1. miejsce.

Województwo podkarpackie w większości jest mało zurbanizowane, wskazuje na to fakt że aż 82%

wszystkich obwodów szkół podstawowych sytuowane jest na terenach wiejskich. Podobny wynik

osiągnęło jedynie województwo lubelskie. W podziale na powiaty widać, że najmniej obwodów

przypada na miasta na prawach powiatu, trzeba zwrócić jednak uwagę na wielkość placówek

na wsiach i w miastach. Najwięcej obwodów szkół podstawowych jest w powiecie rzeszowskim (100),

jasielskim (72) i jarosławskim (71).

Liczba uczniów w szkołach podstawowych wskazuje na to, że generalnie struktura popytu na usługi

edukacyjne szkół podstawowych (l. obwodów) i podaży (l. dzieci w szkołach) sobie odpowiadają.

Niedobór podaży, a zarazem większe zagęszczenie uczniów w placówkach obserwować można

w powiecie m. Rzeszowa. Najmniej uczniów szkół podstawowych jest na terenie południowo-

wschodnich powiatów – bieszczadzkim (1,35 tys.) i leskim (1,4 tys.), najwięcej zaś w centralnej części

województwa rzeszowskim (10 tys.).

Jeśli chodzi o gimnazjalny poziom edukacji, sytuacja przedstawia się podobnie. Najwięcej jest szkół

w centralnej i zachodniej części województwa: powiat dębicki 51, rzeszowski 46, krośnieński 40.

Najmniej natomiast w powiatach wschodniej części – bieszczadzkim (8) i leskim (10) oraz powiatach

grodzkich Krosna i Tarnobrzega (8). Analogicznie wygląda mapa liczby uczniów gimnazjów

w rozkładzie na powiaty województwa.

Na terenach wiejskich wyznaczono 422 obwody szkół gimnazjalnych, co jest bardzo dużą liczbą

w stosunku do oddziałów w miastach województwa podkarpackiego (157). Widać zasadniczą



152

tendencję, że na coraz wyższych poziomach edukacji ubywa obwodów, placówek. Jeśli chodzi

o szkolnictwo ponadgimnazjalne, liczba obwodów szkół ogólnokształcących na wsiach wynosi jedynie

20 do 107 na terenach miejskich. Młodzież z terenów wiejskich rzadziej niż na wcześniejszych

szczeblach edukacji ma okazję chodzić do szkoły blisko swojego miejsca zamieszkania. Najmniej

uczniów szkół ponadgimnazjalnych notuje się tym razem w powiecie przemyskim. Najwięcej jest ich

natomiast w Krośnie i Rzeszowie.

Wykres 40 Liczba uczniów przypadająca na jeden oddział szkolny z podziałem na miasto i wieś. Podkarpackie, lata 2004 i 2012


Analiza liczby uczniów przypadających na jeden oddział szkolny na poszczególnych stopniach edukacji

wykazuje, że we wszystkich powiatach województwa zagęszczenie uczniów w szkołach jest coraz

większe wraz z kolejnym poziomem szkoły. Pod względem podziału na miasto i wieś, widać,

że w szkołach wiejskich zawsze przypada mniej dzieci na placówkę zwłaszcza na najwcześniejszym

poziomie edukacji szkolnej. Najbardziej wyrównane proporcje między miastem a wsią są w szkołach

gimnazjalnych. Jawią się tu dwa możliwe przeciwstawne problemy – szkoły w miastach borykają się

z przepełnieniem, a szkoły wiejskie z niedostatkiem uczniów.

Wykres 41 Liczba uczniów przypadająca na 1 etat nauczycielski, podkarpackie 2012


18

,6

16

,2

24

,0

20

,9

30

,7

29

,3

28

,9

26

,9

22

,4

20

,9

25

,2

22

,9

31

,1

29

,7

29

,3

27

,6

16

,8

13

,9

23

,0

19

,4

25

,3

23

,7

22

,7

18

,4

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

2004 2012 2004 2012 2004 2012 2004 2012

Szkoła podstawowa Gimnazjum Liceum ogólnokształcące Zasadnicza szkoła zawodowa

Podkarpackie ogółem Miasto Wieś

12,04

11,69

15,47

15,53

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18

Szkolnictwo podstawowe

Szkolnictwo gimnazjalne

Szkoły ogólnokształcące

Zasadnicze szkoły zawodowe



153

Na etapie szkolnictwa ponadpodstawowego (liceum, szkoła zawodowa) na jednego nauczyciela

przypada podobna liczba uczniów – około 15. Najwięcej etatów nauczycielskich w stosunku do liczby

wychowanków, jest w gimnazjach.

Ogólnie poziom skolaryzacji jest w Podkarpackiem zbliżony do przeciętnego dla kraju. Najwyższe

wyniki w tym zakresie notuje województwo mazowieckie (szkoły podstawowe, gimnazja i licea

ogólnokształcące) i wielkopolskie (zasadnicze szkoły zawodowe).

Wykres 42 Współczynnik skolaryzacji, woj. podkarpackie, rok 2012


Jakość nauczania na poziomie szkoły podstawowej mieści się w granicach normy ogólnopolskiej.

W 2013 roku średni wynik sprawdzianu na koniec szkoły podstawowej wyniósł 57,95%, co jest

wyższym wynikiem niż średnia dla całej OKE w Krakowie (52,58%). Najgorsze wyniki w województwie

odnotowane zostały w powiecie leskim (55,1%) i przemyskim (55,9%), uczniowie najlepiej

przygotowani byli natomiast w powiatach grodzkich. Znaczny jest rozdźwięk między jakością

kształcenia na poziomie podstawowym w powiatach mniej i bardziej zurbanizowanych.

Kształcenie na poziomie szkoły gimnazjalnej nie różni się znacząco od całego wschodniego regionu

Polski. Średnim wynikiem z części humanistycznej odnotowanym przez OKE w Krakowie było 57,7%,

natomiast w województwie podkarpackim średni wynik wynosił 57,42%. Przygotowanie

do egzaminów w części humanistycznej było dużo niższe na wsiach (49,76%) niż na obszarach

miejskich (od 20 tys. - 67,19%). Zaraz po powiatach grodzkich (Rzeszowa – 64,1%, Krosna – 62,9%,

Tarnobrzega 60,8%), najlepsze osiągnięcia notowano w powiecie mieleckim (60%). Najgorsze wyniki

osiągnięto zaś we wschodnim obszarze województwa – powiecie przemyskim (55,7%) i jarosławskim

(56,5%).

93,11

92,93

12,53

45,05

94,87

92,98

13,21

44,41

0,00 20,00 40,00 60,00 80,00 100,00

szkoły podstawowe

gimnazja

zasadnicze szkoły zawodowe

licea ogólnokształcące

POLSKA PODKARPACKIE



154

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych OKE Kraków

Mapa 34 Wyniki egzaminu szóstoklasisty w 2013 r. wg powiatów (%) Mapa 33 Wyniki egzaminu gimnazjalnego w 2013 r. wg powiatów – część humanistyczna (%)



155

W części matematyczno-przyrodniczej z matematyki średni wynik podkarpackich gimnazjalistów

(49,97%) był tylko niewiele niższy niż średni wynik uzyskany w regionie wschodnim (50,11%).

Najlepsze wyniki w województwie podkarpackim uzyskali uczniowie rzeszowskich gimnazjów –

57,19%, natomiast przeciętny wynik dzieci uczęszczających do szkół wiejskich wynosił jedynie

47,75%. W rozkładzie wyników egzaminu z przedmiotów przyrodniczych na powiaty widać tę samą

tendencję, co do tej pory, gorsze wyniki były uzyskiwane w powiatach wschodnich. Wyniki

egzaminów z matematyki, które ogólnie charakteryzowały się o wiele mniejszą zdawalnością

różnicują już regiony województwa podkarpackiego. Zaraz po wynikach z miast Tarnobrzega (57%)

i Przemyśla (55,6%) największy średni wynik notowano w powiecie bieszczadzkim, powiat miasta

Krosna zaś był trzeci od końca (46,9). W dalszym ciągu jednak inne wschodnie powiaty – jarosławski

(46%), leski (47%) wypadały najsłabiej w wynikach egzaminów gimnazjalnych.

W zakresie przygotowania uczniów do zdania egzaminów maturalnych, kształcenie ponadgimnazjalne

w województwie podkarpackim charakteryzuje się podobną skutecznością jak w innych regionach

Polski. Odsetek zdanych matur w 2013 roku wynosił 81,2%, a jednego egzaminu (przy zachowaniu

prawa do poprawki w bieżącym roku) nie zdało 13% uczniów, co pokrywa się ze średnimi wynikami

z Polski. Najgorsze wyniki z egzaminu dojrzałości z języka polskiego uzyskano w powiecie

tarnobrzeskim i leskim (46%), najlepsze natomiast w Krośnie i powiecie kolbuszowskim (64%).

Dotychczasowy podział jakości edukacji na słabszy wschód i silniejszy region centralno-zachodni

burzy dobry wynik powiatu bieszczadzkiego. Z porównania wyników egzaminu z matematyki widać,

że edukacja w niektórych powiatach nastawiona jest na przedmioty ścisłe – najlepszy średni wynik

egzaminu z matematyki odnotowano w powiecie tarnobrzeskim (67,7%), kolejne miejsca należą do

miast Krosna (64,6%) i Tarnobrzega (64,1%). Najsłabsze osiągnięcia z matematyki miały miejsce w

powiecie przemyskim i leskim.

Województwo podkarpackie nie należy do wiodących pod względem szkolnictwa wyższego.

W 15 szkołach wyższych studiowało łącznie 62 731 studentów.

Liczba studentów na 10 tys. mieszkańców wynosiła tu 295, co stanowi 13. wynik w kraju (gorsza

sytuacja jedynie w woj. warmińsko-mazurskim, świętokrzyskim i lubuskim). Wskaźnik ten spadał we

wszystkich regionach na przestrzeni 4 ostatnich lat ze względu na niż demograficzny, jednak na woj.

podkarpackim spadek ten był stosunkowo niewielki. Gorsza sytuacja ma miejsce w zakresie liczby

absolwentów na 10 tys. ludności – liczba ta wynosi 95, gorzej jest jedynie w woj. lubuskim.

Wykres 43 Liczba studentów i absolwentów uczelni wyższych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców, porównanie woj. podkarpackiego i miasta Rzeszowa, rok 2013


294,61

96,39

2621,13

885,27

0,00 500,00 1000,00 1500,00 2000,00 2500,00 3000,00

studenci na 10 tys. mieszkańców

absolwenci na 10 tys. mieszkańców

Rzeszów PODKARPACKIE



156

Należy podkreślić, że jedynym silnym ośrodkiem akademickim na Podkarpaciu jest Rzeszów. W stolicy

województwa kształci się około 75% wszystkich studentów w regionie. Ze względu na powyższe,

wskaźniki liczby studentów i absolwentów szkół wyższych są w Rzeszowie 9 razy wyższe niż

w województwie. Pod względem liczby studentów przypadającej na 10 tys. mieszkańców Rzeszów

przoduje nie tylko wśród polskich miast, ale także na tle europejskich ośrodków akademickich.

W 2013 roku w woj. podkarpackim było nieco ponad 3 tys. nauczycieli akademickich, co daje 11

lokatę pośród innych województw. Na tę liczbę składa się 23,7% osób zatrudnionych na stanowisku

profesora, 0,7% na stanowisku docenta, 0,7% na stanowisku adiunkta i 59,2% na stanowisku

asystenta. Rozpatrując sytuację w województwie podkarpackim, trzeba stwierdzić, że choć liczba

nauczycieli akademickich wydaje się być w miarę stabilna, następuje tendencja powolnego spadku.

Potencjał województwa podkarpackiego w zakresie szkolnictwa wyższego jak i potencjał badawczy

skoncentrowany jest w Rzeszowie, w którym lokują się największe instytucje akademickie.

Scentralizowanie możliwości edukacyjnych i badawczych sprzyja zwiększeniu poziomu kształcenia,

daje możliwość interdyscyplinarności kształcenia i interdyscyplinarnej współpracy badawczej. 78

Specjalizacje badawcze województwa podkarpackiego rozwijają się najprężniej w zakresie lotnictwa

i kosmonautyki oraz informatyki i telekomunikacji79. Przemysł lotniczy wspomagany jest przede

wszystkim przez Politechnikę Rzeszowską i inne placówki naukowo-badawcze z Rzeszowa jak i spoza

regionu. Współpraca jednostek naukowo-badawczych z przedsiębiorstwami rośnie, o czym świadczy

duży udział środków finansowych na działalność badawczą z sektora przedsiębiorstw.

Potencjał badawczy regionu widoczny jest w rosnącym zapleczu zespołów laboratoryjnych, które

pozwalają na przeprowadzanie badań i eksperymentów w zakresie istniejących i innowacyjnych

technologii. Wiodącymi jednostkami badawczymi z zapleczem laboratoryjnym są: Politechnika

Rzeszowska - PR (badania z zakresu lotnictwa, budowy maszyn, technologii tworzyw sztucznych,

informatyki i robotyki), Uniwersytet Rzeszowski – UR (badania w dziedzinie fizyki, biotechnologii,

przemysłu spożywczego, przetwórstwa odpadów i biomasy na energię), Wyższa Szkoła Informatyki

i Zarządzania w Rzeszowie – WSIiZ (laboratoria automatyki i robotyki, sztucznej inteligencji, hodowli

tkanek i komórek) oraz Wyższa Szkoła Prawa i Administracji w Rzeszowie (WSPiA). Jednostki te

współpracują z przemysłem dla zwiększenia innowacyjności i lepszego wdrażania nowych technologii.

W województwie podkarpackim na czterech wiodących uczelniach wyższych (UR, PR, WSIiZ, WSPiA)

w 2012 roku pracowało 431 zespołów badawczych w tym 73 międzynarodowych. Realizowanych było

365 zleceń badawczych na łączną sumę 54,9 mln zł80.

Zwiększanie jakości kształcenia w regionie jest jednym z celów Programu Operacyjnego Kapitał

Ludzki. Zakres ten obejmują trzy Priorytety programu. Na poziomi centralnym: Priorytet III - wysoka

jakość systemu oświaty i Priorytet IV - szkolnictwo wyższe i nauka, na poziomie regionalnym Priorytet

IX - rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach.

Ogromnym sukcesem Podkarpacia w obszarze zwiększania dostępności edukacji jest

upowszechnienie nauczania przedszkolnego. Z analizy zrealizowanych projektów oraz wywiadu

indywidualnego z przedstawicielem WUP wynika, że ważny udział miały w tym interwencje z EFS.

78

Raport z „Badania potencjałów i specjalizacji województwa podkarpackiego” (XI 2013), 69 79

Tamże, s.71., 80

Strategia rozwoju województwa – Podkarpackie 2020.



157

(…) projekty, które dotyczyły obszaru edukacji, a więc przede wszystkim miały realizować

cel, jakim jest zmniejszenie nierówności w dostępie do edukacji, w upowszechnianiu edukacji

zwłaszcza na obszarach wiejskich, to jest nasz ogromny sukces. Gdyby nie możliwości

wsparcia, które były udzielane w ramach tego naszego programu, na terenie naszego

województwa, nie powstałoby czy nie uzyskałoby pomocy na przykład 454 ośrodków

wychowania przedszkolnego. Z których ponad 152 to zupełnie nowopowstałe. A więc nie

byłoby tych przedszkoli, gdyby nie wsparcie EFS-u i możliwość ich utworzenia. Nie byłoby

innych ośrodków wychowania przedszkolnego, które nie prosperowałyby bez tego wsparcia,

nie miałyby doposażenia, nie miałyby po prostu możliwości realizowania programu

edukacyjnego na rzecz dzieci.


W ramach funduszy unijnych z tematyce nauki i edukacji zrealizowano w sumie 1 563 projekty za

łączną kwotę 1 934 739 007 zł (1 419 780 521 zł dofinansowania z UE).

Tabela 59 Liczba i wartość projektów zrealizowanych w Podkarpackiem w dziedzinie tematycznej "nauka i edukacja"




z UE [zł]

2004-2006


57 145 657 494 zł 99 154 415 zł

Rozwój zasobów ludzkich 34 105 750 329 zł 71 503 060 zł

Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów

wiejskich 11 6 818 711 zł 5 454 969 zł

2007-2013

Program Operacyjny Kapitał Ludzki 1 268 692 224 893 zł 587 359 531 zł


95 428 601 149 zł 246 340 451 zł



7 436 608 254 zł 314 010 202 zł

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

3 117 064 828 zł 94 608 801 zł

SUMA: 1 563 1 934 739 007 zł 1 419 780 521 zł

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych portalu mapadotacji.gov.pl (dostęp 20.07.2014) oraz danych UMWP

Inwestycje o największej wartości finansowej dotyczą w głównej mierze rozbudowy bazy

dydaktycznej uczelni wyższych, np.: Uruchomienie kompleksu naukowo-dydaktycznego ZALESIE -

Regionalne centra innowacji i transferu technologii produkcji, przetwarzania oraz marketingu

w sektorze rolno-spożywczym - Uniwersytet Rzeszowski; Regionalne Centrum Dydaktyczno-

Konferencyjne i Biblioteczno-Administracyjne Politechniki Rzeszowskiej - Politechnika Rzeszowska im.

Ignacego Łukasiewicza. Zgodnie ze sprawozdaniem z realizacji RPO WP, do końca 2013 roku

zmodernizowano 39 obiektów edukacyjnych. Szacuje się, że do końca programu wskaźnik ten

wzrośnie do 62 obiektów. Z efektów wdrożenia RPO WP korzysta ponad 27 tys. uczniów i 20 tys.

studentów.81

81

Dane sprawozdawcze za rok 2013, pozyskane od IZ RPO WP.



158

Z kolei największy projekt z POKL to Podkarpacie stawia na zawodowców (Wojewódzki Urząd Pracy

w Rzeszowie). Z dotychczasowych doświadczeń wynika, że inwestycja ta okaże się wielkim sukcesem

mającym realne przełożenie na przygotowanie zawodowe absolwentów podkarpackich szkół.

W strategii wdrażania POKL bardzo duży nacisk położyliśmy na edukację zawodową, bardzo

zaniedbaną, niedoszacowaną finansowo, niedoposażoną w nowoczesne pomoce

dydaktyczne, warsztaty, oprzyrządowanie, które pozwoliłoby na przygotowywanie uczniów

do zawodów naprawdę XXI wieku. Wobec tego jedynym rozwiązaniem, jakie tutaj

widzieliśmy to takie, żeby zrealizować projekt systemowy obejmujący wszystkie powiaty,

z udziałem organów prowadzących te szkoły i doposażyć uczniów w takie kompetencje,

w takie umiejętności, a także w takie pomoce dydaktyczne, które absolwentom pozwolą

podjąć zatrudnienie. Ten projekt systemowy nazywa się "Podkarpacie stawia na

zawodowców", bierze w nim udział 20 powiatów i szkoły, które dokonują wręcz

rewolucyjnych zmian, zarówno jeżeli chodzi o przygotowanie uczniów, jak i formę realizacji

zajęć. Uczniowie korzystają ze staży i praktyk u takich pracodawców, z którymi szkoły mają

zawarte porozumienia po to, żeby uczeń poznał od podstaw, jak wygląda praca na danym

stanowisku w tym zawodzie, do którego jest przygotowywany. Tutaj na bazie projektu

innowacyjnego, który my, jako województwo realizowaliśmy, zostały przygotowane na

pierwszym etapie specjalne podstawy programowe dla niektórych zawodów przy

współpracy z partnerami zagranicznymi. I to oznacza, że instruktorzy zawodu, nauczyciele

otrzymali nowe pomoce naukowe i podręczniki do pewnych zawodów i w tych zawodach

uczniowie także otrzymali katalog możliwości. Nacisk jest położony nie tylko na naukę

teoretyczną, ale także na praktykę. To jest duży projekt, bardzo ważny dla regionu,

ponieważ absolwenci tego projektu, będą o wiele lepiej przygotowani, jeżeli chodzi

o przygotowanie zawodowe, kompetencje i ogólne, i kluczowe, i umiejętności takie, które

w tej chwili poszukiwane są przez dużych pracodawców tworzących i rozwijających się,

tworzących dodatkowe miejsca pracy.


Pozytywne zmiany w zakresie edukacji i jakości kształcenia dostrzegają również mieszkańcy

województwa. W przeprowadzonej ankiecie telefonicznej aż 268 na 502 respondentów (54%)

stwierdziło, że na przestrzeni ostatnich 10 lat wzrosła jakość kształcenia w powiacie ich zamieszkania.

Spośród 427 (85%) osób, które odpowiedziały, że dostrzegają pozytywne zmiany w regionie

spowodowane programami unijnymi, 18% wskazało, że zmiany te dotyczą edukacji.

Z kolei eksperci zewnętrzni wskazują na ważny wpływ funduszy europejskich na rozwój infrastruktury

oświatowej. Mowa tu zarówno o budowie ośrodków dydaktycznych, jak i modernizacji i doposażeniu

już funkcjonujących szkół. Szczególnie widoczny jest tu wzrost komputeryzacji szkół. W 2012 roku na

jeden komputer szkolny z dostępem do Internetu przypadało w Podkarpackiem przeciętnie 7,55

ucznia szkoły podstawowej. Jest to najlepszy wynik na tle kraju. Odnośnie komputeryzacji

gimnazjów, region zajmuje drugie miejsce (za województwem opolskim) – 8,66 ucznia na jeden

komputer z dostępem do internetu. Należy zauważyć, że od 2004 roku wskaźniki te uległy obniżeniu

kolejno o 69% i 59%. Wartość użytego wskaźnika komputeryzacji wypada znacznie korzystniej na

obszarach wiejskich, niż w miastach. Należy jednak zauważyć, że do szkół ulokowanych na obszarach



159

W jakim zakresie fundusze europejskie

wpłynęły na stan infrastruktury publicznej

w województwie podkarpackim? Czy tego

rodzaju inwestycje dostosowane były do

potrzeb społeczności lokalnej?

wiejskich uczęszcza ogólnie mniej uczniów, oddziałów jest mniej, a klasy są mniej liczne, niż klasy

w szkołach miejskich.

W zakresie wzrostu jakości kształcenia ważna jest ta infrastruktura i rzeczywiście poziom

komputeryzacji. On systematycznie wzrasta. Coraz mniej uczniów przypada na jeden szkolny

komputer. Czyli rzeczywiście ten wskaźnik uległ znacznej poprawie. On się jeszcze różnie

kształtuje na różnych poziomach edukacji. Czy szkoła podstawowa czy gimnazja czy też

szkoły średnie. Aczkolwiek systematycznie na każdym z tych poziomie wzrasta. Wyposażenie

szkół rzeczywiście wpłynęło na jakość, możliwość korzystania z różnego rodzaju narzędzi

online, tworzenia programów distance learning. Oczywiście to są projekty realizowane

punktowo, nie globalnie, więc to zależy od szkoły.


pracownik naukowy Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie

Kolejnym zagadnieniem poruszanym w ramach niniejszego opracowania będzie wpływ funduszy UE

za rozwój infrastruktury publicznej regionu. Częściowo tego tematu dotyczyła analiza liczby szkół i ich

komputeryzacji. Innymi obszarami ważnymi w tym zakresie jest dostępność m.in. szpitali, ośrodków

kultury i sportu, domów pomocy społecznej i bibliotek.

W województwie podkarpackim jest najmniej

szpitali w stosunku do liczby ludności, spośród

wszystkich regionów Polski. W 2012 na jeden

szpital przypadało aż 54,6 tysięcy mieszkańców.

Średnia dla kraju to 42,16. Należy jednak

odnotować, że od 2004 roku liczba ta uległa

znacznemu zmniejszeniu (z 70,98 tys. na szpital). Jest to największy postęp spośród wszystkich

województw. Ta pozytywna zmiana przekłada się na wartość innego wskaźnika - liczbę osób

przypadających na jedno szpitalne łóżko. W 2004 wynosił on 237, a do 2012 spadł o 26 punktów (do

211 osób przypadających na łóżko w szpitalu ogólnym). Większą poprawę odnotowano tylko

w województwie opolskim – spadek wartości wskaźnika z 244 do 203.

Inaczej przedstawia się sytuacja w zakresie dostępności przychodni. Od 2004 do 2013 liczba

przychodni zmniejszyła się o 730 obiektów w skali kraju. Tendencja ta dosięgnęła również

Podkarpacie. W 2004 na jedną przychodnię podległą samorządowi terytorialnemu przypadało 7,17

tysiąca mieszkańców. Do 2013 liczba ta wzrosła do 9,77 tysięcy. Ogólnie podkarpackie zajmuje

dopiero 14. miejsce wśród województw pod względem wartości tego wskaźnika.

Na podstawie analizy z uwzględnieniem podziału na powiaty, można zaobserwować że,

województwo podkarpackie, podobnie jak inne regiony nie tylko w Polsce, charakteryzuje się lepszą

ogólną dostępnością do opieki medycznej w dużych ośrodkach miejskich. Nie można jednak

stwierdzić, aby istniały obszary województwa w istotny sposób wykluczone z oddziaływania

publicznej opieki medycznej.

Dostępność opieki lekarskiej zależy w głównej mierze od liczby lekarzy, którzy mogą świadczyć swoje

usługi dla ludności. W województwie podkarpackim sytuacja w tym względzie nie jest najlepsza



160

biorąc pod uwagę wskaźniki, jakie osiągnęły w tym zakresie pozostałe województwa. Trzynasta

pozycja w roku 2012 (podobnie jak województwa: opolskiego, lubuskiego czy warmińsko-

mazurskiego) wiąże się z prawie dwukrotnie mniejszą liczbą lekarzy w przeliczeniu na mieszkańca, niż

w będącym pod tym względem liderem, województwie mazowieckim. Wartym odnotowania jest

fakt, że od 2006 liczba lekarzy w regionie znacznie wzrosła – o 36% (z 5 829 w roku 2006 do 7 951

w 2012). Pod względem wzrostu liczby lekarzy podkarpackie zajmuje 3. miejsce w skali kraju.

Wykres 44 Liczba ludności na łóżko w szpitalach ogólnych, porównanie lat 2004 i 2012


Ważną przyczyną małej liczby lekarzy, jest brak w województwie uczelni kształcącej na kierunku

lekarskim. Fakt ten ma dwojaki wpływ. Po pierwsze, znaczna część młodzieży opuszczającej region

w celu podjęcia studiów medycznych, nie wraca po zakończeniu edukacji w rodzinne strony i zasila

rynek lekarski innego regionu (najbliższe uczelnie medyczne znajdują się w Krakowie i Lublinie). Po

drugie, kadra medyczna pracująca w woj. podkarpackim ma ograniczoną możliwość rozwoju

zawodowego.

W wyniku działań Uniwersytetu Rzeszowskiego, stosunek liczby lekarz do liczby pacjentów ulegnie

poprawie. Na uczelni w ciągu najbliższych dwóch lat powstanie lekarski kierunek studiów (pierwszy

planowany nabór studentów odbędzie się w 2015 roku). Dla potrzeb utworzenia nowego kierunku

studiów, w Rzeszowie zostanie wybudowany „Zakład Nauk o Człowieku”. Budowa ta będzie

dofinansowana z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego.

Beneficjentem inwestycji jest Uniwersytet Rzeszowski, a jej łączna wartość to 23 040 277 zł (w tym

19 550 000 zł dofinansowania z UE).

17

2 19

0

18

2

21

9

19

7

21

9

24

4

20

8

19

3 20

8

23

7

21

1

23

1

22

7

23

0

21

6

25

5

17

8

18

3 19

2

19

4

19

7

20

2

20

3

20

4

20

5

20

5

21

1

21

5

21

7

22

1

22

4

22

6

25

3

0

50

100

150

200

250

300

2004 2012



161

Mapa 35 Liczba lekarzy na 1000 mieszkańców wg województw, 2012


Ważnym czynnikiem stanowiącym o rozwoju społecznym regionów jest dostęp do pomocy

społecznej. W Podkarpackiem funkcjonuje (dane za 2013) 45 domów pomocy społecznej, w 2004

liczba ta wynosiła 49. Stosunek liczby ludności do liczby domów pomocy społecznej lokuje region

w środku zestawienia województw i jest bliski średniej dla kraju. Gorzej prezentuje się dostępność

placówek pieczy zastępczej (łącznie placówki socjalizacyjne i rodzinne). Od 2004 do 2013 ich liczba

w regionie wzrosła jedynie o 3 obiekty. W odniesieniu do innych województw jest to bardzo powolny

przyrost. Należy podkreślić, że liczba osób w wieku poniżej 18 lat przypadająca na jedną placówkę

jest jedną z najwyższych w kraju – około 12,3 tys. osób w wieku przedprodukcyjnym na placówkę.

Wyższe wartości wskaźnika odnotowały jedynie województwa wielkopolskie i podlaskie.

Podkarpackie wypada bardzo korzystnie na tle pozostałych regionów kraju pod względem

dostępności bibliotek. Liczba ludności przypadającej na jeden taki obiekt w woj. podkarpackim jest

najniższa w kraju. Na jedną bibliotekę w roku 2012 przypadało 2 890 mieszkańców. W 2004 roku

wskaźnik ten był tylko o 3% niższy. Wysoka dostępność bibliotek w Podkarpaciem niestety nie idzie

w parze z ich komputeryzacją. Na jedną placówkę biblioteczną w regionie podkarpackim przypada

jedynie 3,94 użytkowanych komputerów. Plasuje to województwo na ostatnim miejscu pod

względem komputeryzacji bibliotek. Niepokojący jest również fakt, że wskaźnik ten wzrasta bardzo

wolno, od 2004 jedynie o 0,35 punktu. Jest to najwolniejsze tępo postępu w skali kraju.



162

Wykres 45 Liczba ludności przypadająca na jedną bibliotekę, porównanie województw - lata 2004 i 2012


Zgodnie z reformą o pieczy zastępczej, opieka nad dziećmi (szczególnie najmłodszymi) ma zostać

przeniesiona z domów dziecka na rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka. Ma też ulec

zmniejszeniu liczba podopiecznych przypadających na jedną placówkę. Trend ten widać w statystyce

miejsc w placówkach opieki stacjonarnej. W ciągu 10 lat liczba ta spadła z 17 189 w roku 2004 do

14 742 w roku 2013 (spadek o 14%). W regionie podkarpackim w okresie 2004-2013 liczba miejsc w

placówkach pieczy zastępczej spadła o 8%. Obecnie na jedno miejsce przypada około 529 osób w

wieku do 18 lat. Średnia dla kraju to 474,5. Podkarpackie lokuje się na 11. miejscu w rankingu

województw.

Na obszarze regionu podkarpackiego funkcjonuje 338 placówek kulturalnych (domy i ośrodki kultury,

kluby i świetlice). Liczba ta wzrosła jedynie o 5 w stosunku do roku 200382. To niewiele, trzeba jednak

zauważyć, że ośrodki te są wysoko dostępne. Na jeden obiekt przypada 6300 osób. Lepsze wyniki

odnotowano tylko w województwach zachodniopomorskim (5 388) i opolskim (4 686).

Podkarpackie wyróżnia się także pod względem dostępności klubów i sekcji sportowych. Jest ich

w regionie 3 768 (dane za 2012), a od 2004 liczba ta wzrosła aż o 40%. Na jeden obiekt przypada 565

mieszkańców. Jest to najlepszy wynik w kraju. W samym województwie powiatami wiodącymi pod

względem liczby klubów i sekcji sportowych są rzeszowski, mielecki i dębicki oraz miasto Rzeszów.

Najsłabiej na tle regiony wypadają powiaty leski i bieszczadzki (mapa 36).

82

Brak danych na rok 2004.

28

05

28

71

26

98 31

11

29

16 33

30

31

82

32

80 36

48

35

79 39

81

36

25

39

09

39

41

40

20

52

94

48

22

28

90

29

27

29

32

30

61 3

60

0

36

24

37

44

40

26

40

72

41

05

41

32

41

57

42

40

44

55 48

46

55

75

56

54

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

2004 2012



163

Mapa 36 Liczba klubów i sekcji sportowych w poszczególnych powiatach woj. podkarpackiego, 2012


W latach 2008-2012 infrastruktura sportowa znacznie się rozwinęła dzięki programowi „Moje boisko-

Orlik 2012”. W województwie podkarpackim powstało 173 kompleksów sportowych. Najwięcej do

użytku oddano tego typu obiektów w województwie wielkopolskim i mazowieckim, podkarpackie

zajęło natomiast 8 lokatę.

Niebagatelny wpływ na wzrost dostępności infrastruktury publicznej mają projekty realizowane

w ramach funduszy unijnych. To pozytywne oddziaływanie widać mocno na obszarach wiejskich. Jak

zauważyli respondenci indywidualnych wywiadów pogłębionych – przedstawiciele WUP

i Departamentu PROW UMWP, samorządy są bardzo aktywne w realizacji projektów z zakresu

infrastruktury publicznej. Są to projekty, które dają twardy, namacalny efekt oraz realnie przekładają

się na jakość życia społeczności lokalnej. Potwierdzają to wyniki ankiety telefonicznej z mieszkańcami

województwa podkarpackiego. Spośród 427 (85%) osób, które odpowiedziały, że dostrzegają

pozytywne zmiany w regionie spowodowane programami unijnymi, aż 36% wskazało, że zmiany te

dotyczą właśnie infrastruktury publicznej.



164

Przedstawicielka instytucji wdrażającej PROW w Podkarpackiem komentuje projekty zrealizowane

w danym zakresie następująco:

Projekty z zakresu poprawy infrastruktury społecznej są naszymi podstawowymi usługami.

W dużej części wpisują się w odnowę wsi, która w PROW była realizowana. Jeśli chodzi o tę

infrastrukturę służącą społeczeństwu, no to odnotowujemy w tym zakresie same sukcesy.

Zwróciłbym uwagę na jeden bardzo ważny element. To, że dzieje się tak, a nie inaczej, to

jest zasługa naszych samorządowców. I uważam, że akurat gminy, to jest taki szczebel

samorządu, który jest szczególnie aktywny w realizacji tego typu operacji. I faktycznie ta

jakość życia, dostęp do infrastruktury społecznej, poprawia się niesamowicie. My mamy

również to szczęście, że każdy projekt w odnowie wsi, wymagał planu odnowy miejscowości.

Był ustalony na zebraniu wiejskim - czyli finansowaliśmy takie inwestycje, które społeczność

wybierała. I dzisiaj, kiedy jeździmy na kontrole, to bardzo fajnie widać, że to właśnie tak

powinno być. Dlatego, że tam się coś dzieje. Czyli, jak powstał plac zabaw, to on nie jest

pusty, jak powstało boisko, to tam się coś dzieje, jak jest świetlica, to ona funkcjonuje, jak

jest dom kultury, to koło gospodyń i inne stowarzyszenia prowadzą tam swoją działalność.

To jest właśnie ta rzecz, którą należałoby cały czas utrzymywać.


W ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na obszarze województwa podkarpackiego zostało

zrealizowanych w przedmiotowym zakresie 958 projektów za łączną wartość 296 544 349 zł

(152 373 027 zł dofinansowania z UE).

Innymi programami UE, w ramach których wsparto infrastrukturę publiczną były Zintegrowany

Program Rozwoju Regionalnego, PO Infrastruktura i Środowisko, PO Rozwój Polski Wschodniej oraz

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego. Z wymienionych programów

w zakresie tematycznym infrastruktury publicznej zakontraktowano w sumie 1 368 projektów za

łączną kwotę 2 307 067 477 zł (dofinansowanie z UE: 1 365 522 941 zł).

Tabela 60 Projekty PROW w dziedzinie infrastruktury publicznej


projektów

Wartość

projektów [zł]

Dofinansowanie

z UE [zł]

2004-2006 Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju

Regionalnego 94 189 792 942 zł 110 040 675 zł

2007-2013

Program Operacyjny Rozwój Polski

Wschodniej 7 436 415 254 zł 314 010 202 zł

Program Operacyjny Infrastruktura

i Środowisko 16 105 950 328 zł 71 791 079 zł

Regionalny Program Operacyjny

Województwa Podkarpackiego 293 1 278 364 604 zł 717 307 958 zł


SUMA: 1 368 2 307 067 477 zł 1 365 522 941 zł

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych przekazanych przez UMWP, Bazy KSI SIMIK 07-13 i Bazy SRP 04-06



165

W poniższej tabeli przedstawiono uszczegółowienie zakresu tematycznego projektów dotyczących

wsparcia rozwoju infrastruktury publicznej. Kategoryzacja została oparta o tematykę

Priorytetu/Działania, którego dotyczą poszczególne inwestycje. Tabelę opracowano na podstawie

innej bazy danych, niż tabele dotyczące innych dziedzin tematycznych. W związku z powyższym,

wśród projektów zakategoryzowanych jako infrastruktura publiczna, znajduje się część inwestycji,

które we wcześniejszych analizach przedstawiono jako projekty z zakresu nauki i edukacji.

Tabela 61 Liczba i wartość projektów z tematyki infrastruktury publicznej w podziale na tematy Działań

Program Temat Działania Liczba



UE [zł]

PROW

Infrastruktura publiczna 681 287 696 616 zł 147 027 363 zł

Remont lub wyposażenie świetlic wiejskich

258 8 267 795 zł 4 993 514 zł

Remont lub wyposażenie muzeów 19 579 939 zł 352 151 zł

ZPORR Lokalna infrastruktura społeczna 60 76 719 845 zł 36 702 925 zł

Regionalna infrastruktura społeczna 34 113 073 096 zł 73 337 750 zł

RPO WP, POIŚ,

PO RPW

Infrastruktura systemu oświaty 114 987 367 759 zł 659 355 128 zł

Pozostała infrastruktura społeczna 65 244 075 373 zł 112 304 567 zł

Infrastruktura ochrony zdrowia 52 313 916 654 zł 180 567 695 zł

Infrastruktura mieszkalnictwa 41 84 261 132 zł 44 217 652 zł

Rozwój infrastruktury kulturalnej 22 121 808 081 zł 66 313 619 zł

Infrastruktura opiekuńczo-wychowawcza 22 69 301 187 zł 40 350 577 zł

SUMA: 1 368 2 307 067 477 zł 1 365 522 941 zł

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z KSI SIMIK 07-13 (RPO WP, POIŚ,PO RPW - stan na 31.07.2014), danych pozyskanych od UMWP (PROW) i danych z Bazy SRP 04-06 (ZPORR).

Największymi inwestycjami w ramach poszczególnych programów były:

• Modernizacja i rozbudowa Szpitalnego Oddziału Ratunkowego w Szpitalu Wojewódzkim nr 2

w Rzeszowie, beneficjent: Szpital Wojewódzki Nr 2 im. Św. Jadwigi Królowej w Rzeszowie (POIŚ)

• Rozbudowa, przebudowa i remont budynku Filharmonii im. Artura Malawskiego w Rzeszowie,

beneficjent: Filharmonia Podkarpacka im. Artura Malawskiego w Rzeszowie (RPO WP)

• Rozbudowa, przebudowa i wyposażenie obiektów Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej

w Krośnie, beneficjent: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Krośnie (PO RPW)

Najwięcej projektów zrealizowano w ramach RPO WP. Projekty te dotyczą zarówno budowy nowych

obiektów użytku publicznego (np. ośrodki sportu), jak i rewitalizacji istniejących (np. zabytkowe

obiekty kulturalne). Ważnym typem interwencji jest wsparcie infrastruktury pomocy społecznej.

(…)tu wspieraliśmy w dużej mierze domy pomocy społecznej, to wsparcie było akurat dość

szerokie i efektywne. Dostosowanie obiektów standardów, które nakład ustawa na te

placówki. Było to istotne w kontekście możliwości dalszego funkcjonowania tych instytucji.

Jeśli chodzi o wsparcie służby zdrowia, no to tutaj też bardzo znacząca poprawa sytuacji.

Celem, który wciąż jest przed nami i który jest tym ostatnim projektem kluczowym, jest

budowa zaplecza dla wydziału medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego. Jeżeli uda nam się

pokonać ten próg i w regionie zaczną być kształceni lekarze, to będzie faktycznie ogromny

sukces tego okresu planistycznego.




166

Czy fundusze europejskie zostały wykorzystane

tam, gdzie istniało największe zapotrzebowanie

na wsparcie finansowe? Czy na terenie

województwa podkarpackiego występują obszary

nieobjęte lub niedostatecznie objęte wsparciem w

ramach dotychczas realizowanych programów

i Inicjatyw Wspólnotowych w województwie

podkarpackim?

5.5 Ocena trafności i skuteczności wykorzystania wsparcia w ramach funduszy UE

Celem wsparcia oferowanego w ramach

funduszy UE jest zwiększenie spójności

regionów pod względem rozwoju społecznego

i gospodarczego. W związku z tym, ważne jest,

by środki finansowe trafiały głównie na

obszary faktycznie tego potrzebujące. W ciągu

10 lat przynależności Polski do Unii

Europejskiej, sytuacja społeczno-gospodarcza

województwa podkarpackie uległa znaczącej

poprawie. Szczególnie widoczny postęp dotyczy infrastruktury drogowej, infrastruktury publicznej

oraz sfery B+R. Aby porównać, jak zmieniła się sytuacja w poszczególnych powiatach, dokonano

analizy ekonomicznej opartej o wskaźnik syntetyczny – Taksonomiczną Miarę Rozwoju (TMR)83.

Do wyliczenia wskaźnika TMR posłużono się następującymi zmiennymi dla powiatów:

• podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności

• wydatki gmin per capita

• dochody własne gmin per capita

• udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym

• współczynnik skolaryzacji netto szkoły podstawowe

• współczynnik skolaryzacji netto gimnazja

• wydatki na pomoc społeczną jednostek budżetowych gmin per capita

• udzielone noclegi na 1000 ludności

• ochrona zdrowia – wydatki per capita

Na podstawie wyliczonego wskaźnika syntetycznego porangowano powiaty województwa

podkarpackiego według poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego. Należy pamiętać, że wartości

obliczonego wskaźnika można wykorzystywać jedynie do określenia pozycji danej jednostki

w określonym zbiorze i określonym punkcie czasowym. Wobec powyższego, porównywać można

pozycję, którą powiat zajmuje wobec pozostałych i czy na przestrzeni lat uległa ona zmianie.

Na kolejnej stronie niniejszego opracowania zamieszczono mapy regionu podkarpackiego w podziale

na powiaty z określeniem poziomu społeczno-gospodarczego wyliczonego za pomocą TMR.

Powiatami, które wyróżniają się w tym zakresie pozytywnie, są: miasto Tarnobrzeg (przejście z grupy

wysoko do bardzo wysoko rozwiniętych); sanocki, jasielski, lubaczowski (przejście z grupy przeciętnie

do wysoko rozwiniętych), przemyski i strzyżowski (przejście z nisko do przeciętnie rozwiniętych).

Drugą zmienną, którą przygotowano na potrzeby niniejszego pytania, jest wielkość wsparcia z UE

otrzymanego przez poszczególne powiaty. Przy opracowaniu tego zbioru danych posłużono się

informacjami dostępnymi na portalu mapadotacji.gov.pl oraz danymi przekazanymi przez Urząd

Marszałkowski Województwa Podkarpackiego.

83

Opis metody TMR został przedstawiony w podrozdziale „Analiza wpływu funduszy unijnych na gospodarczy rozwój regionu”.



167


Mapa 37 Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego woj. podkarpackiego, TMR - 2003 Mapa 38 Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego woj. podkarpackiego, TMR - 2012



168

Portal Mapa dotacji przedstawia informacje o projektach z przyporządkowaniem do obszaru realizacji

– powiaty i województwa. Projekty, które nie były przyporządkowane do powiatów analizowano

osobno, jako ogólnowojewódzkie (nie ma ich w zestawianiu dla tego pytania badawczego). By

wyliczyć wartość wsparcia przypadającego na jednego mieszkańca, wartość projektów podzielono

przez liczbę mieszkańców powiatów, w których były realizowane. W wypadku projektów

realizowanych na obszarze kilku powiatów zastosowano następującą formułę: liczba mieszkańców

powiatu / łączna liczba mieszkańców powiatów, w których realizowany jest projekt x wartość ogólna

projektu. Tą samą formułą wyliczono wartość dofinansowania z UE przypadającego na jednego

mieszkańca.

Za pomocą współczynnika korelacji sprawdzono, czy występuje związek pomiędzy wyjściowym

poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego powiatu (wskaźnik wyprowadzony z TMR za rok 2003)

z wysokością wsparcia z UE przypadającego na jednego jego mieszkańca. Wykazano występowanie

umiarkowanej dodatniej korelacji (0,4384 i 0,4985) pomiędzy tymi dwiema zmiennymi. Przy założonym

poziomie istotności [p=0,05] i 23 stopniach swobody [df=23], korelację należy uznać za istotną

statystycznie.

Uzyskany wynik wskazuje na wniosek, że wsparcie nie zostało skierowane na obszary najbardziej tego

potrzebujące - im wyższy poziom rozwoju, tym wyższe przyznane środki. Po wyłączeniu z analizy

Rzeszowa, który uzyskał najwyższą kwotę wsparcia i w 2003 odnotował najwyższy wskaźnik rozwoju,

wartość korelacji spada do niskiej (0,27 i 0,30).

Wynik ten potwierdzają wypowiedzi respondentów indywidualnego wywiadu pogłębionego oraz

ekspertów. W Podkarpackiem, podobnie jak w pozostałych regionach Polski, obserwowana jest

wysoka aktywność w aplikowanie o środki europejskie podmiotów ulokowanych w dużych,

dynamicznie rozwijających się miastach. Jest to mechanizm samonapędzający się. Samorządy

i przedsiębiorcy wykazujący dużą inicjatywę prężnie się rozwijają, szukają możliwości, które mogą

wykorzystać. Takie dają fundusze unijne.

Wobec powyższego ważną potrzebą, którą należy zaspokoić w nowej perspektywie finansowej jest

skierowanie działań na zwiększenie aktywności w zakresie wnioskowania o projekty unijne przez

podmioty w gminach i powiatach słabiej rozwiniętych (m.in. strzyżowski, niżański, brzozowski).

Wykres 46 Odpowiedź na pytanie: Na ile według Pana/Pani, przedsięwzięcia finansowane ze środków Unii Europejskiej odpowiadają na faktyczne potrzeby powiatu? Proszę o ocenę adekwatności wsparcia w skali od 1 do 5.

Źródło: Badania własne (CATI, n=502)

84

Wartość korelacji poziomu rozwoju z ogólną wartością wsparcia przypadającego na 1 mieszkańca. 85

Wartość korelacji poziomu rozwoju z wartością dofinansowania z UE przypadającego na 1 mieszkańca.

11%

7%

13%

40%

22%

8%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%

0 - nie wiem/ trudno powiedzieć

1 - zupełnie rozmijają się z faktycznymi potrzebami

2

3

4

5 - całkowicie dotyczą faktycznych potrzeb i problemów



169

W jakim stopniu fundusze europejskie

przyczyniły się do zmniejszenia

problemów społecznych oraz

zróżnicowań rozwojowych na obszarach

wiejskich i słabiej rozwiniętych?

Kwestię trafności wykorzystanego wsparcia poddano również ocenie mieszkańców podkarpackiego.

Respondentów ankiety telefonicznej przeprowadzonej na potrzeby niniejszego badania, poproszono,

by wskazali na ile interwencje podejmowane w ramach programów unijnych odpowiadają na

faktyczne potrzeby obszarów, na których są realizowane (w tym wypadku powiatów). Respondenci

dokonali oceny w skali pięciostopniowej. Od 5 – przedsięwzięcia finansowane ze środków Unii

Europejskiej całkowicie odpowiadają na faktyczne potrzeby powiatu, do 1 – (…) zupełnie rozmijają się

z faktycznymi potrzebami. Oceny skrajne wybrało mniej więcej tyle samo osób (7-8%). Największa

liczba respondentów wskazała ocenę pośrednią –40% mieszkańców Podkarpacia uważa, że projekty

unijne są w przeciętnym stopniu adekwatne wobec rzeczywistych potrzeb ich powiatu.

Obszarami województwa, na które skierowano niewystarczające działania w ramach funduszy UE są

powiaty niżański, strzyżowski, brzozowski, bieszczadzki i leski. Powiaty te charakteryzują się

najwyższymi wskaźnikami stopy bezrobocia, mają słabo rozwiniętą sieć drogową (leski i bieszczadzki),

mało innowacyjnymi przedsiębiorstwami. Jednocześnie wartość projektów, jakie są na ich terenie

realizowane, jest relatywnie niska (szczególnie powiat niżański i strzyżowski).

Podkarpackie jest jednym z czterech województw

o najwyższym wskaźniku zagrożenia ubóstwem

relatywnym (po uwzględnieniu w dochodach transferów

społecznych). Od roku 2005 do 2011 wartość tej

zmiennej obniżyła się w regionie o zaledwie 2,1 punkty.

Z kolei w grupie osób, które żyją poniżej granicy

minimum egzystencji, w 2013 roku znalazło się 9,4%

mieszkańców województwa. Wartość tego wskaźnika spadła od 2005 roku o 5,5 punktów

procentowych.

Wykres 47 Zmiana wartości wskaźnika zagrożenia ubóstwem relatywnym w województwach, lata 2005 i 2011


20

,7

14

,5

18

,8

18

,3

21

,3

22

,2 23

,6

18

,5

23

,1 24

,4

20

,6

19

,1

23

,4

20

,8

28

,1

27

,2

12

,8

13

,0

13

,4

14

,0 16

,2

16

,5

16

,8

16

,9

17

,5

17

,9 19

,1 20

,4

21

,3

25

,1

25

,5

31

,3

0

5

10

15

20

25

30

35 2005 2011



170

Mapa 39 Odsetek osób w gospodarstwach domowych poniżej granicy minimum egzystencji, Polska 2013


Mimo, iż po 17% respondentów mieszkających w dwóch powiatach z najniższymi zarobkami

(łańcuckie i strzyżowskie) odpowiedziało na zadane pytanie negatywnie, nie można stwierdzić, by

miedzy badanymi zmiennymi występował istotny statystycznie związek. Sprawdzono również

istnienie korelacji pomiędzy poziomem wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w latach 2005-2013

a odpowiedziami w ankiecie. Wynik analizy także okazał się nieistotny statystycznie.

Wykres 48 Odsetek mieszkańców poszczególnych powiatów, którzy w ankiecie CATI odpowiedzieli, że nie dostrzegają pozytywnych zmian, które zaszły w wyniku interwencji z funduszy UE


0,20

0,18 0,180,17 0,17 0,16 0,16

0,150,14

0,130,13 0,12 0,12 0,11

0,10 0,10 0,090,08 0,08 0,07

0,05

0,00

0,05

0,10

0,15

0,20

0,25

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie

brutto w województwie podkarpackim

wynosi 3 283 zł. Ze względu na dużą

dysproporcję pomiędzy poziomem

zarobków w Rzeszowie, a resztą

regionu, w zdecydowanej większości

powiatów (w 18 na 25) przeciętne

wynagrodzenie jest niższe niż 3283 zł.

Najniższy poziom zarobków

odnotowano w powiatach

strzyżowskim, krośnieńskim, łańcuckim

i niżańskim.

Wartość przeciętnego wynagrodzenia

zestawiono z odpowiedziami mieszkań-

ców województwa (CATI) na pytanie

o to, czy dostrzegają pozytywne zmiany,

które zaszły w ich powiecie pod

wpływem funduszy UE.



171

Mapa 40 Przeciętne wynagrodzenie brutto w powiatach woj. podkarpackiego, rok 2013


Eksperci zewnętrzni biorący udział w badaniu, wskazali, że obszarami słabo wspartymi są ogólnie

obszary wiejskie. Skierowano na nie solidne wsparcie dotyczące infrastruktury wodno-kanalizacyjnej,

infrastruktury publicznej i modernizacji rolnictwa, ale nadal zmagają się one z problemem bezrobocia

i słabo rozwiniętą działalnością pozarolniczą.

Programem dedykowanym wsi jest Program Rozwoju Obszarów Wiejskich. Przedstawicielka

Departamentu PROW przy Urzędzie Marszałkowskim wskazuje na duże znaczenie programu, dla

polepszenia jakości życia na obszarach wiejskich Podkarpacia:

Niewątpliwie sam fakt prawie 300 milionów złotych w PROW na infrastrukturę techniczną

w postaci gospodarki wodno-ściekowej, składowisk odpadów, targowisk, które mieliśmy do

dyspozycji w tym PROW, prawie 150 milionów na odnowę wsi. To są wszystko pieniądze,

które tam poszły i które widać. Zmiana jest dość potężna, to są fundusze, które zostały

efektywnie wykorzystane. Jednak ciągle jest ich mało. Robiliśmy w ubiegłym roku takie

zapotrzebowanie, ile by trzeba było nam pieniędzy w województwie na obszarach wiejskich

na gospodarkę wodno-ściekową - wychodzi 2 miliardy. Więc potrzeby są jeszcze duże. Ale

bez tych pieniędzy, które poszły w tej chwili, po prostu trudno sobie wyobrazić, jakby to

wszystko funkcjonowało.




172

Działania na rzecz rozwoju obszarów wiejskich były realizowane także w ramach SPO

Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich. Odnośne

Działania Programu to: Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego i Pilotażowy

Program Leader+. W ramach pierwszego wymienionego Działania, w województwie podkarpackim

zrealizowano 107 operacji za łączną kwotę 44 190 370 zł (26 787 904 zł dofinansowania z UE). Dzięki

Pilotażowi Programu Leader+ przeprowadzono 42 projekty za kwotę 15 806 150 zł (12 235 736 zł


Respondentka wywiadu pogłębionego (przedstawicielka WUP) wskazała na problem niskiej

aktywności samorządów gmin wiejskich w zabieganiu o projekty miękkie podnoszące aktywność

społeczną mieszkańców. W jej opinii, na wsiach brakuje liderów lokalnych – osób, które podejmą

inicjatywę, które będą pomysłodawcami pozytywnych zmian. Opinię tę podziela ekspert zewnętrzny

(pracownik naukowy UR). Jego zdaniem samorządy gmin wiejskich mocno wykorzystały możliwość

ubiegania się o wsparcie w zakresie m.in. infrastruktury kultury, ale nie inicjują działań

prorozwojowych dla gospodarki. Według eksperta wielką niewykorzystaną szansą podkarpackiej wsi

jest rolnictwo ekologiczne, agroturystyka oraz ogólnie turystyka.

Walory przyrodnicze oraz rozdrobnienie podkarpackich gospodarstw rolnych sprzyjają prowadzeniu

działalności agroturystycznej i rolnictwu ekologicznemu. W Europie Zachodniej obserwowany jest

duży popyt na żywność ekologiczną. W Polsce też model „slow life” staje się coraz bardziej popularny.

Wpływ funduszy unijnych na rozwój wsi można oceniać również przez pryzmat opinii jej

mieszkańców. Zgodnie z wynikami badania CATI jednakowy odsetek mieszkańców obszarów

wiejskich, co obszarów miast, wskazał na to, że inwestycje finansowane z UE wywołały pozytywne

zmiany w miejscu ich zamieszkania (85%). Niemal dwie trzecie z nich (65%) jako obszar tematyczny

tych pozytywnych zmian wskazały rozwój infrastruktury komunikacyjnej/drogowej. Postęp w zakresie

infrastruktury publicznej dostrzega 31% respondentów, a rozwój sektora rolniczego – 16%.

Wykres 49 Odpowiedzi mieszkańców obszarów wiejskich województwa podkarpackiego na pytanie, czego dotyczą pozytywne zmiany w otoczeniu, które wyniknęły z odziaływania funduszy unijnych

Pytanie wielkokrotnej odpowiedzi – respondenci mogli wskazać po maksymalnie trzy obszary.


8%

10%

10%

11%

11%

11%

16%

31%

65%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Rynek pracy

Rozwój przedsiębiorczości

Stan środowiska naturalnego

Ogólna jakość życia

Wzrost atrakcyjności turystycznej regionu

Edukacja

Rozwój sektora rolniczego

Infrastruktura publiczna

Infrastruktura komunikacyjna/drogowa



173

Wykres 50 Odpowiedzi na pytanie: Na ile według Pana/Pani, przedsięwzięcia finansowane ze środków Unii Europejskiej odpowiadają na faktyczne potrzeby powiatu? W podziale na mieszkańców miast i wsi


Mieszkańcy obszarów miejskich i wiejskich niemal jednakowo oceniają adekwatność realizowanych

w ich środowisku projektów UE. Na podstawie powyższych danych można wyciągnąć wniosek, że na

poziomie subiektywnym wsparcie z UE w jednakowym stopniu odpowiada na potrzeby mieszkańców

podkarpackich miast i wsi.

Wsparcie obejmujące działania służące zwiększeniu spójności wewnątrzregionalnej są realizowane

także w ramach VII Osi priorytetowej RPO WP 2007-2013. Do dnia 31.07.2014 dzięki środkom z tej

Osi zakontraktowano 143 projekty za łączna kwotę 472 137 587 zł (326 742 414zł dofinansowania

z UE). W ramach tych inwestycji odnowiono budynki o łącznej powierzchni 307 183,7 m2 (wartość

wskaźnika Powierzchni odnowionych budynków przekroczyła docelową ponad 42-krotnie!),

zagospodarowano obszar o powierzchni 43,5 ha, a wartość odtworzonej infrastruktury zniszczonej

przez powódź wynosi 42,16 mln zł.86

Tabela 62 Liczba i wartość projektów zakontraktowanych w ramach Osi VII RPO WP - Spójność wewnątrzregionalna

Działanie RPO WP 2007-2013 Liczba

projektów Wartość

wsparcia [zł] Dofinansowanie

UE [zł]

7.1 Rewitalizacja miast 65 278 768 887 zł 190 304 970 zł

7.2 Rewitalizacja obszarów zdegradowanych 24 105 483 440 zł 64 346 447 zł

7.3 Aktywizacja obszarów zmarginalizowanych gospodarczo oraz wsparcie terenów zniszczonych przez powódź

54 87 885 260 zł 72 090 998 zł

SUMA: 143 472 137 587 zł 326 742 414 zł Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych KSI SIMIK 07-13 (stan na 31.07.2014 r.)

Reasumując, fundusze UE przyczyniły się do zmniejszenia zróżnicowań rozwojowych na obszarach

wiejskich i słabiej rozwiniętych głównie poprzez projekty infrastrukturalne – rewitalizacyjne,

dotyczące rozbudowy sieci wodnokanalizacyjnej i zwiększanie dostępności terytorialnej. Wpływ ten

jest zauważany zarówno przez mieszkańców obszarów wiejskich, jak i przez ekspertów (pracowników

naukowych rzeszowskich uczelni).

86

Dane sprawozdawcze za rok 2013 otrzymane od IŻ RPO WP

4%

8%

13%

36%

28%

10%

7%

8%

13%

34%

28%

9%

0% 10% 20% 30% 40%

0 - nie wiem/ trudno powiedzieć

1 - zupełnie rozmijają się z faktycznymi potrzebami

2

3

4

5 - całkowicie dotyczą faktycznych potrzeb i problemów

miasto wieś



174

Jaka jest wiedza mieszkańców na temat inwestycji

realizowanych w ramach środków UE w ich

otoczeniu? Czy znają Programy UE? Czy dostrzegają

w swoim otoczeniu inwestycje realizowane

w ramach tych środków?

5.6 Ocena inwestycji wdrożonych dzięki wsparciu finansowemu UE w opinii

publicznej

W ramach niniejszej ewaluacji, w celu poznania opinii publicznej na temat inwestycji

w Podkarpackiem wdrożonych dzięki funduszom UE, przeprowadzono ankietę telefoniczną oraz

wywiad ekspercki. W ankiecie wzięło udział 502 mieszkańców województwa (259 kobiet i 243

mężczyzn). Wywiadu eksperckiego udzieliło trzech przedstawicieli rzeszowskich uczelni wyższych,

którzy w ramach swojej pracy naukowej zajmują się funduszami europejskimi oraz ich wpływem na

rozwój regionalny.

Wyniki przeprowadzonej ankiety wskazują

na to, że respondenci dostrzegają

realizowane w ich środowiskach projekty,

ale nie umieją wskazać z jakich

programów UE są realizowane. Na

wykresie 51 przedstawiono odsetek osób,

które identyfikują poszczególne programy.

Najgorzej wypada w tym zakresie Regionalny Program Operacyjny. Aż 54% respondentów twierdzi, że

o nim nie słyszało. Co trzeci deklaruje, że wie o realizacji RPO WP, ale nie potrafi określić czego

dotyczy. Z kolei programami najlepiej rozpoznawanymi przez respondentów są PROW i POKL. Około

70% respondentów wie, że programy te są wdrażane, a 20 – 26% potrafi wskazać konkretne działania

w ich ramach podejmowane.

Wykres 51 Poziom rozpoznawalności programów unijnych przez mieszkańców regionu


54%

26%

31%

42%

49%

40%

33%

54%

42%

42%

41%

47%

13%

20%

26%

16%

10%

13%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Regionalny Program OperacyjnyWojewództwa Podkarpackiego

Program Rozwoju ObszarówWiejskich

Program Operacyjny Kapitał Ludzki

Program Operacyjny Rozwój PolskiWschodniej

Program Operacyjny InnowacyjnaGospodarka

Program Operacyjny Infrastrukturai Środowisko

znam ten program i wiem jakiego typy działania realizuje

wiem, że taki program jest realizowany, ale nie wiem czego dokładnie dotyczy

nie słyszałem o takim programie



175

Na poniższym wykresie przedstawiono odpowiedzi respondentów w podziale na płeć. Rozkład

udzielanych odpowiedzi jest podobny w obu grupach. Jedynie w zakresie rozpoznawalności RPO WP

jest widoczna znaczna różnica pomiędzy kobietami i mężczyznami.

Wykres 52 Rozpoznawalność programów unijnych, a płeć respondentów


To, że mieszkańcy nie rozpoznają programów europejskich po nazwie, nie oznacza, że w ogóle nie

mają wiedzy na temat oferowanego w ich ramach wsparcia. Respondentów zapytano, czy słyszeli o

innych (niż wymienione) programach i Inicjatywach Wspólnotowych realizowanych ze środków UE.

Około jedna czwarta zapytanych (26%) wskazała, że kojarzą takie działania, natomiast prawie połowa

z nich nie potrafiła wskazać jakie to programy lub czego dotyczą. Pozostali wskazywali głównie na

realizację projektów z zakresu infrastruktury publicznej (można je powiązać z RPO) lub projekty

szkoleniowe i dotacją na rozpoczęcie działalności gospodarczej (POKL). Pojedyncze osoby wskazywały

na konkretne programy, np. SAPARD lub programy współpracy transgranicznej.

59%

48%

31%

36%

10%

16%

28%

25%

56%

52%

19%

21%

35%

28%

40%

44%

25%

28%

46%

38%

41%

44%

14%

18%

52%

47%

40%

42%

8%

12%

41%

39%

47%

47%

12%

14%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Kobiety

Mężczyźni

Kobiety

Mężczyźni

Kobiety

Mężczyźni

nie

sły

szał

em o

tak

im p

rogr

amie

wie

m, ż

e t

aki p

rogr

am je

st r

ealiz

ow

any,

ale

nie

wie

m c

zego

do

kład

nie

do

tycz

yzn

am t

en p

rogr

am i

wie

m ja

kieg

o t

ypy

dzi

ałan

ia r

ealiz

uje

POIŚ

POIG

PORPW

POKL

PROW

RPO WP



176

Niska rozpoznawalność programów unijnych (zwłaszcza RPO WP) wskazuje na potrzebę prowadzenia

szerzej zakrojonych działań informacyjno-promocyjnych. Zwłaszcza, że znajomość RPO jest niska

nawet wśród przedsiębiorców, którzy byli respondentami badania – 50% z nich twierdzi, że nie

słyszało o RPO WP, a 35% wie, że program jest realizowany, ale nie potrafi powiedzieć czego dotyczy.

Należy podkreślić, że wynik ten jest obciążony dużym ryzykiem błędu, ponieważ w próbie znalazło się

tylko 34 osoby prowadzące własną działalność gospodarczą.

Respondentów ankiety poproszono, by wskazali czy dostrzegają w swoim powiecie pozytywne

zmiany, które wystąpiły dzięki inwestycjom ze środków Unii Europejskiej w ciągu ostatnich 10 lat (od

roku 2004). Aż 85% osób udzieliło na to pytanie odpowiedzi twierdzącej. Różnice pomiędzy kobietami

i mężczyznami są w tym zakresie nieznaczne (wykres 53).

Wykres 53 Odpowiedź na pytanie: Czy dostrzega Pan/Pani w swoim powiecie pozytywne zmiany, które wystąpiły dzięki inwestycjom ze środków Unii Europejskiej w ciągu ostatnich 10 lat (od roku 2004)?


Sprawdzono strukturę grupy osób, które zauważają pozytywny wpływ oddziaływania funduszy UE,

pod względem zmiennych demograficznych. Wielkość miejscowości zamieszkania nie jest różnicującą

dla udzielonych odpowiedzi. Również wiek respondentów nie jest tu zmienną istotnie wpływającą na

udzielone odpowiedzi. Jedynie grupa najmłodszych respondentów (15-24) nieco odbiega od

pozostałych – 73% osób w tej kategorii wiekowej dostrzega pozytywne zmiany wywołane

inwestycjami z programów UE. Nieco bardziej różnicującą jest zmienna wykształcenia.

Wykres 54 Odsetek osób z poszczególnych grup wiekowych, które deklarują, że dostrzegają pozytywne zmiany wywalane funduszami UE


83%

88%

85%

3%

3%

3%

14%

9%

12%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Kobiety

Mężczyźni

Ogółem

NIE TRUDNO POWIEDZIEĆ TAK

73%

90%

87%

87%

88%

85%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

15-24 lata

25-34 lata

35-44 lata

45-54 lata

55-64 lata

65 lat i więcej



177

Wykres 55 Odsetek osób z poszczególnych kategorii posiadanego wykształcenia, które deklarują, że dostrzegają pozytywne zmiany wywalane funduszami UE


Wszystkich respondentów, którzy wskazali, że zauważają dobry wpływ programów europejskich na

ich otoczenie, poproszono o określenie jakich dziedzin te zmiany dotyczą. Najczęściej wskazywaną

była lepsza jakość infrastruktury komunikacyjnej/drogowej (77%). Drugą najczęściej wskazywaną

odpowiedzią był rozwój infrastruktury publicznej. Najmniej respondentów wskazało na poprawę

w zakresie rynku pracy. Trudno stwierdzić, czy osoby badane nie zauważają poprawy w temacie

rynku pracy, czy też nie wiążą jej z interwencjami ze środków unijnych.

Wykres 56 Odpowiedź na pytanie, czego dotyczą pozytywne zmiany w otoczeniu, które wyniknęły z odziaływania funduszy unijnych

Pytanie wielkokrotnej odpowiedzi – respondenci mogli wskazać po maksymalnie trzy obszary.


Jednym z celów ankiety było sprawdzenie w jakim stopniu, wsparcie z UE udzielone na terenie

regionu podkarpackiego wpłynęło na sytuację życiową jego mieszkańców. W tym celu zadano

respondentom dwa analogiczne pytania: W jakim stopniu Pan/i osobiście odczuwa wpływ tych

77%

82%

82%

85%

91%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

gimnazjalne i niższe

średnie

policealne

zasadnicze zawodowe

wyższe

2%

9%

11%

11%

11%

13%

13%

18%

40%

77%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

inne

Rynek pracy

Rozwój sektora rolniczego

Rozwój przedsiębiorczości


Ogólna jakość życia

Wzrost atrakcyjności turystycznej regionu

Edukacja

Infrastruktura publiczna




178

inwestycji na swoje życie zawodowe? oraz W jakim stopniu Pan/i osobiście odczuwa wpływ tych

inwestycji na swoje życie prywatne? Respondenci dokonali oceny w skali pięciostopniowej, od 1 –

zupełnie nie odczuwam, do 5 – bardzo odczuwam. Na wykresach 57 i 58 przedstawiono udzielone

odpowiedzi. Większość mieszkańców Podkarpacia nie dostrzega wpływu interwencji z programów UE

na swoją sytuację zawodową, aż 40% respondentów wskazało w tym zakresie najniższą wartość skali.

Co czwarty respondent udzielił odpowiedzi środkowej (ani tak, ani nie). Oceny pozytywnej (4 lub 5 na

skali) dokonało łącznie 23% badanych.

Co ciekawe, nieco lepiej przedstawia się ocena wpływu interwencji z UE na życie osobiste. Tu na

najniższy stopień wpływu (1-zupełnie nie odczuwam) wskazało 28% respondentów. Najbardziej

popularną jest ocena pośrednia (3- ani tak, ani nie). Łącznie 28% osób wskazało na najwyższe oceny

skali (4 i 5). Płeć różnicuje odpowiedzi respondentów w nieznacznym stopniu. Wykres 57 Odpowiedź na pytanie: W jakim stopniu Pan/i osobiście odczuwa wpływ tych inwestycji na swoje życie zawodowe?

Źródło: Badania własne (CATI, n=502) Wykres 58 Odpowiedź na pytanie: W jakim stopniu Pan/i osobiście odczuwa wpływ tych inwestycji na swoje życie prywatne?


42%

38%

40%

9%

15%

12%

25%

26%

25%

16%

15%

16%

8%

6%

7%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

Kobiety

Mężczyźni

Ogółem

5 - bardzoodczuwam

4

3

2

1 - zupełnie nieodczuwam

31%

24%

28%

13%

14%

14%

29%

34%

31%

19%

20%

20%

8%

8%

8%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

Kobiety

Mężczyźni

Ogółem

5 - bardzoodczuwam

4

3

2

1 - zupełnie nieodczuwam



179

Jakie są odczucia mieszkańców w zakresie

jakości życia na przestrzeni 10 lat członkostwa

Polski w UE? Czy odkąd Polska weszła do Unii

Europejskiej poziom ich życia uległ poprawie?

Jeśli tak, to w jakich obszarach?

Jakość życia to kategoria filozoficzna określająca

stopień w jakim życie dostarcza człowiekowi

zadowolenia w długim okresie. Określana jest

przez trzy grupy wartości:

1) psychologiczno-moralne

2) społeczno-kulturowe

3) techniczno-ekonomiczne

Pomimo, iż jakość życia jest oceniana subiektywnie, to na tę ocenę wpływają obiektywne czynniki

(np. poziom zarobków, dostępność usług w zakresie opieki zdrowotnej i edukacji, poziom

bezpieczeństwa publicznego).

W ramach niniejszego badania, jakość życia zostanie zbadana na poziomie deklaratywnym.

Respondenci ankiety CATI zostali poproszeni o ogólną ocenę jakości życia oraz o wskazanie obszarów,

w których zaszła poprawa:

• polepszenie warunków materialnych,

• wzrost satysfakcji z pracy,

• wzrost jakości edukacji,

• wzrost jakości opieki zdrowotnej,

• wzrost poczucia bezpieczeństwa (skuteczność służb mundurowych, spadek przestępczości),

• zmniejszenie nierówności społecznych (zmniejszenie dyskryminacji),

• polepszenie stanu infrastruktury komunikacyjnej (drogowej i kolejowej).87

Wykres 59 Odpowiedź na pytanie: W jakim stopniu inicjatywy/przedsięwzięcia, o których mówimy przyczyniają się do podniesienia jakości życia w Pana/Pani powiecie?


87

Wśród ocenianych w kontekście jakości życia obszarów był również wzrost satysfakcji z życia osobistego. Jednak pytanie o ten czynnik okazało się nie diagnostyczne – 100% respondentów wskazało na poprawę w tej sferze życia. Wobec powyższego, oraz dlatego, że programy unijne nie oddziałują na nią celowo i bezpośrednio, została ona wyłączona z analizy.

9%

2%

6%

8%

8%

8%

11%

16%

13%

31%

39%

35%

29%

26%

28%

11%

8%

10%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

Kobiety

Mężczyźni

Ogółem 5 - mają bardzoduży wpływ

4

3

2

1 - nie majążadnego wpływu

0 - nie wiem/trudno powiedzieć



180

Z danych uzyskanych w ankiecie telefonicznej wynika, że mieszkańcy powiatów województwa

podkarpackiego w większości uważają, że inicjatywy podejmowane w ramach programów unijnych

przyczyniają się do poprawy jakości życia w ich miejscu zamieszkania. Najwyższą wartość skali, 5 –

mają bardzo duży wpływ, wskazało 10% respondentów. Warto, podkreślić, że aż 28% badanych

oceniło wpływ funduszy UE na podniesienie jakości życia na 4 w skali pięciostopniowej. Najwięcej

mieszkańców oceniło to oddziaływanie jako przeciętne (35% wskazań oceny 3). Ocena najniższa (1 -

nie mają żadnego wpływu) była wskazywana najrzadziej.

Grupami wiekowymi, które najmocniej odczuwają wzrost jakości życia na przestrzeni ostatnich 10 lat

są osoby w wieku 25-34 oraz 45-54. Oceny najniższej w badanym zakresie udzielili najmłodsi

respondenci (grupa 15-24).

Wykres 60 Odpowiedź na pytanie: W jakim stopniu inicjatywy/przedsięwzięcia, o których mówimy przyczyniają się do podniesienia jakości życia w Pana/Pani powiecie? w podziale kategorie wiekowe respondentów


Z kolei spośród grup respondentów podzielonych pod względem poziomu wykształcenia, osobami

najsilniej odczuwającymi poprawę jakości życia w związku z programami UE, są te z wykształceniem

wyższym i policealnym. Najbardziej zróżnicowanych ocen udzielili respondenci ze średnim

wykształceniem. Najwięcej wskazań na ocenę „1 – nie mają żadnego wpływu” pojawiło się wśród

osób o najniższym wykształceniu (gimnazjalne i niższe). Strukturę odpowiedzi wśród omawianych

grup przedstawia poniższy wykres.

1%

2%

6%

7%

21%

13%

5%

5%

5%

11%

11%

17%

16%

13%

13%

9%

11%

31%

34%

50%

33%

39%

24%

30%

34%

21%

34%

24%

22%

10%

10%

8%

9%

11%

11%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

15-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65 i więcej

0 - nie wiem/ trudno powiedzieć 1 - nie mają żadnego wpływu

2 3

4 5 - mają bardzo duży wpływ



181

Wykres 61 Odpowiedź na pytanie: W jakim stopniu inicjatywy/przedsięwzięcia, o których mówimy przyczyniają się do podniesienia jakości życia w Pana/Pani powiecie? w podziale na poziom wykształcenia respondentów


Analizując oceny respondentów wzięto również pod uwagę miejsce ich zamieszkania. Najwięcej osób

uważających, że projekty europejskie mają duży i bardzo duży wpływ na jakość życia w ich powiecie

są mieszkańcy dużych miast. Najwięcej ocen negatywnych pojawiło się natomiast w odpowiedziach

mieszkańców małych miast (wykres 62).

Wykres 62 Odpowiedź na pytanie: W jakim stopniu inicjatywy/przedsięwzięcia, o których mówimy przyczyniają się do podniesienia jakości życia w Pana/Pani powiecie? z uwzględnieniem miejsca zamieszkania respondentów


Ostatnią zmienną, pod której kątem porównano ocenę stopnia, w jakim fundusze europejskie

przyczyniają się do podniesienia jakości życia, jest sytuacja zawodowa respondentów. Z badania

wynika, że najwięcej ocen negatywnych wystawiły osoby pozostające bez zatrudnienia (32% wskazań

na dwie najniższe oceny). Z kolei najwięcej pozytywnych ocen jest w odpowiedziach udzielonych

przez osoby uczące się lub studiujące. Należy zauważyć, że oceny tej ostatniej grupy są najbardziej

zróżnicowane. Obok największej liczby ocen dobrych i bardzo dobrych, jest także największy odsetek

(21%) spośród pozostałych kategorii respondentów, ocen złych (2).

13%

4%

6%

5%

15%

10%

10%

3%

8%

13%

17%

11%

36%

43%

31%

35%

13%

20%

28%

35%

15%

10%

7%

11%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%


zasadniczezawodowe

średnie

policealne i wyższe

0 - nie wiem/ trudno powiedzieć 1 - nie mają żadnego wpływu2 34 5 - mają bardzo duży wpływ

4%

5%

11%

2%

8%

8%

9%

6%

13%

17%

10%

15%

36%

35%

38%

21%

28%

25%

27%

34%

10%

9%

6%

21%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

wieś

małe miasto

średnie miasto

duże miasto

0 - nie wiem/ trudno powiedzieć 1 - nie mają żadnego wpływu

2 3

4 5 - mają bardzo duży wpływ



182

Wykres 63 Odpowiedź na pytanie: W jakim stopniu inicjatywy/przedsięwzięcia, o których mówimy przyczyniają się do podniesienia jakości życia w Pana/Pani powiecie? z uwzględnieniem sytuacji zawodowej respondentów


Na kolejnych stronach zostały przedstawione wykresy obrazujące pozytywne zmiany w życiu

społecznym, których doświadczyli respondenci ankiety telefonicznej w ciągu ostatnich 10 lat. Każdy

z wykresów odnosi się do osobnego obszaru a poszczególne słupki wykresu pokazują odsetek

wskazań przedstawicieli grup wydzielonych na podstawie pytań metryczkowych.

POLEPSZENIE STANU INFRASTRUKTURY KOMUNIKACYJNEJ

Najwięcej odpowiedzi twierdzących udzielono w zakresie poprawy stanu infrastruktury

komunikacyjnej – ogółem 78% respondentów. Grupą, która najczęściej wskazywała na poprawę

w tym zakresie są przedsiębiorcy (93%).

Wykres 64 Odsetek respondentów, którzy wskazali na polepszenie stanu infrastruktury komunikacyjnej


2%

3%

4%

16%

8%

5%

3%

18%

10%

21%

13%

15%

14%

10%

26%

42%

43%

34%

26%

32%

30%

28%

23%

25%

13%

8%

10%

7%

13%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

uczniowie/studenci

pracownicy

przedsiębiorcy

niepracujący

emeryci/renciści

0 - nie wiem/ trudno powiedzieć 1 - nie mają żadnego wpływu2 34 5 - mają bardzo duży wpływ

73%

87%

85%

75%

73%

77%

67%

74%

76%

86%

83%

71%

77%

83%

79%

79%

93%

72%

77%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

15-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65 i więcej


zasadnicze zawodowe

średnie


wieś

małe miasto

średnie miasto

duże miasto

uczniowie/studenci

pracownicy

przedsiębiorcy

niepracujący

emeryci/renciści



183

WZROST POCZUCIA BEZPIECZEŃSTWA

Drugim najczęściej wskazywanym aspektem poprawy jakości życia jest wzrost poczucia

bezpieczeństwa mieszkańców podkarpackiego (53% respondentów). W poszczególnych grupach

odsetek osób zauważających poprawę w tym zakresie waha się od 42 do 67%. Grupą, w której

odsetek wskazań był najwyższy są osoby w wieko 35-44 lata, natomiast relatywnie najmniej wśród

respondentów najmłodszych (15-24) oraz posiadających wykształcenie gimnazjalne i niższe. Wykres 65 Odsetek respondentów, którzy wskazali na wzrost poczucia bezpieczeństwa


WZROST JAKOŚCI EDUKACJI

Taka sama liczba respondentów, jaka wskazała wzrost poczucia bezpieczeństwa, odczuwa także

poprawę jakości kształcenia (53%). Tu jednak opinie poszczególnych grup wyróżnionych na podstawie

zmiennych demograficznych są bardziej zróżnicowane. Tu ważna okazała się dostępność danego

tematu. Emeryci i osoby powyżej 55 roku życia nie odczuwają poprawy w zakresie edukacji, ponieważ

już od dawna jest ona za nimi. Pozytywne odpowiedzi wynikają raczej z obserwacji doświadczenia

dzieci/wnuków lub doświadczenia związanego z pracą w szkolnictwie. Największy procent osób

wskazujących na wzrost jakości szkolnictwa dotyczy uczniów i studentów (75%) oraz grupy wiekowej

15-24 (67%). Grupy te w dużym stopniu się na siebie nakładają. Pozytywnym sygnałem jest fakt, że aż

68% zapytanych przedsiębiorców widzi poprawę w obmawianym obszarze. Można to interpretować

na dwa sposoby – doświadczenie wzrostu jakości kształcenia jest pośrednie (np. przez dzieci w wieku

szkolnym) lub przez kontakt z (potencjalnymi) młodymi pracownikami – świeżymi absolwentami.

42%

45%

67%

58%

48%

57%

59%

53%

52%

51%

52%

60%

51%

43%

42%

54%

53%

52%

56%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

15-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65 i więcej


zasadnicze zawodowe

średnie


wieś

małe miasto

średnie miasto

duże miasto

uczniowie/studenci

pracownicy

przedsiębiorcy

niepracujący

emeryci/renciści



184

Wykres 66 Odsetek respondentów, którzy wskazali na wzrost jakości edukacji


POLEPSZENIE WARUNKÓW MATERIALNYCH

Wykres 67 Odsetek respondentów, którzy wskazali na polepszenie warunków materialnych


67%

59%

57%

58%

41%

35%

41%

53%

52%

57%

56%

59%

45%

53%

75%

55%

68%

56%

37%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

15-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65 i więcej


zasadnicze zawodowe

średnie


wieś

małe miasto

średnie miasto

duże miasto

uczniowie/studenci

pracownicy

przedsiębiorcy

niepracujący

emeryci/renciści

35%

50%

46%

58%

52%

38%

54%

41%

38%

56%

46%

51%

43%

47%

38%

50%

65%

35%

45%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

15-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65 i więcej


zasadnicze zawodowe

średnie


wieś

małe miasto

średnie miasto

duże miasto

uczniowie/studenci

pracownicy

przedsiębiorcy

niepracujący

emeryci/renciści



185

Polepszenie warunków materialnych na przestrzeni ostatnich 10 lat odczuwa 46% respondentów

ankiety. Wzrost zasobności mieszkańców jest istotnym wskaźnikiem wzrostu gospodarczego. Należy

jednak pamiętać, że w tym wypadku zmienna była badana na poziomie deklaratywnym, a ocena jest

subiektywna. Niemniej jednak, poczucie poprawy warunków materialny sprzyja poczuciu

podniesienia jakości życia. Grupą, która w największym stopniu odczuwa poprawę sytuacji

materialnej są przedsiębiorcy, natomiast najmniej – osoby niepracujące i poniżej 24 roku życia. Jest

to zrozumiałe w kontekście specyfiki tych grup.

ZMNIEJSZENIE NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNYCH

Nierówności społeczne są ważną determinantą jakości życia. Wynika to z faktu, że mamy skłonność

oceniać swój dobrostan relatywnie – w porównaniu do innych. Dostępność osób/grup sytuowanych

lub traktowanych znacznie lepiej budzi w nas poczucie deprywacji społecznej. Dlatego tak ważne są

np. cele realizowane w POKL dotyczące wyrównywania szans na rynku pracy osobom szczególnie

zagrożonym wykluczeniem zawodowym – osobom poniżej 25 i powyżej 50 roku życia, młodym

matkom, ogółem kobietom, niepełnosprawnym. Z innej strony, niska polaryzacja społeczna (małe

różnice między najbiedniejszymi a najbogatszymi) koreluje z odczuwanym wzrostem jakości życia –

widać to na przykładzie krajów skandynawskich.

Spośród respondentów badania CATI grupą, w której najwięcej osób wskazało na poprawę

w omawianym obszarze są mieszkańcy dużych miast (51%). Odsetek wskazań w pozostałych grupach

oscyluje w okolicach 35-45%. Jest to niewysoki poziom i może być dwojako interpretowany,

mianowicie poprawa w tym zakresie nie nastąpiła i sytuacja jest nadal niezadowalająca, lub

nierówność społeczna nie była problemem, który by doskwierał respondentom. Biorąc pod uwagę

małe zróżnicowanie odpowiedzi pomiędzy grupami respondentów, bardziej prawdopodobna jest

druga interpretacja.

Wykres 68 Odsetek respondentów, którzy wskazali na zmniejszenie nierówności społecznych


45%

43%

35%

39%

31%

37%

41%

47%

37%

36%

41%

35%

34%

51%

43%

42%

40%

34%

33%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

15-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65 i więcej


zasadnicze zawodowe

średnie


wieś

małe miasto

średnie miasto

duże miasto

uczniowie/studenci

pracownicy

przedsiębiorcy

niepracujący

emeryci/renciści



186

WZROST SATYSFAKCJI Z PRACY

Ostatnie dwa czynniki poprawy jakości życia - wzrost satysfakcji z pracy i wzrost jakości opieki

zdrowotnej, były wskazywane z jednakową częstotliwością. Na poprawę w jednym i w drugim

obszarze wskazało po 28% respondentów. Są to niskie wyniki, szczególnie biorąc pod uwagę liczbę

i koszt projektów unijnych zrealizowanych w zakresie rynku pracy.

Należy jednak zauważyć, że satysfakcja z pracy jest zmienną mocno powiązaną ze zmiennymi

demograficznymi i jej ocena wcale nie musi wynikać z niedostatków, lecz z braku dostępnych

doświadczeń. Zauważmy, że respondenci odpowiadali na pytanie „czy w ciągu ostatnich 10 lat

doświadczył(a) Pan(i) poprawy w danym zakresie”. Wobec tego wzrostu satysfakcji z pracy nie

doświadczają osoby bardzo młode, które jeszcze nie rozpoczęły zarobkowania (tym samym

uczniowie/studenci oraz osoby z niskim wykształceniem), osoby starsze (emeryci) i niepracujące

(w tym renciści). Grupą, która wzrost satysfakcji z pracy odczuwa najliczniej są przedsiębiorcy,

pracownicy, mieszkańcy dużych miast, młodzi dorośli (25-34) i osoby z wykształceniem wyższym lub

policealnym

Wykres 69 Odsetek respondentów, którzy wskazali na wzrost satysfakcji z pracy


WZROST JAKOŚCI OPIEKI ZDROWOTNEJ

Procent wskazań na poprawę jakości opieki zdrowotnej jest wśród respondentów badania na

wyrównanym, niskim poziomie. Grupą, która odbiega od pozostałych w sposób pozytywny są osoby

z wykształceniem gimnazjalnym i niższym. Natomiast najmniej wskazań na poprawę w omawianym

obszarze jest w grupie pracowników. Można to interpretować w kontekście dostępności publicznej

służby zdrowia – koniecznością długiego oczekiwania na konsultację, godzin przyjęć pokrywających

14%

43%

37%

39%

23%

9%

10%

25%

22%

39%

28%

26%

26%

38%

9%

44%

58%

11%

10%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

15-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65 i więcej


zasadnicze zawodowe

średnie


wieś

małe miasto

średnie miasto

duże miasto

uczniowie/studenci

pracownicy

przedsiębiorcy

niepracujący

emeryci/renciści



187

się z tradycyjnymi godzinami pracy. Dla wielu etatowych pracowników korzystanie z publicznej opieki

zdrowotnej jest trudne do pogodzenia z pracą. Drugą kwestią jest fakt, że w ciągu ostatnich lat

nastroje społeczne w Polsce nie sprzyjają pozytywnej ocenie służby zdrowia. Nie jest to niestety

problem, na który znacząco oddziałują fundusze europejskie.

Problem niedostatków w opiece zdrowotnej został uwzględniony w projekcie Regionalnego

Programu Operacyjnego województwa Podkarpackiego na lata 20014-2020. Poprawa jakości

infrastruktury ochrony zdrowia w województwie jest jednym z celów szczegółowych szóstej osi

priorytetowej - SPÓJNOŚĆ PRZESTRZENNA I SPOŁECZNA. Aby zagwarantować rozwój w dziedzinie

medycyny, potrzebne jest by w kryteriach wyboru projektów premiować uzasadnione ekonomicznie

projekty inwestujące w nowoczesne rozwiązania. Wobec powyższego w nowej perspektywie

finansowej, system oceny merytorycznej projektów z zakresu opieki zdrowotnej powinien premiować

projekty o wyższym potencjale innowacyjnym.

Szerszym zagadnieniem jest projektowanie i koordynacja zadań z zakresu polityki prozdrowotnej

województwa. Zgodnie ze Strategią Rozwoju Województwa Podkarpackiego 2020, jednym z działań

służących zwiększeniu bezpieczeństwa zdrowotnego społeczeństwa poprzez poprawę dostępności

i jakości funkcjonowania systemu ochrony zdrowia ma być utworzenie Regionalnego Centrum

Koordynującego Politykę Zdrowotną.88 Podmiot ten będzie jedną z jednostek odpowiedzialnych za

służbę zdrowia, które powinny podjąć się utworzenia Programu dla wybranych dziedzin lub Programu

rozwoju służby zdrowia w całym województwie (z uwzględnieniem dziedzin istotnych z punktu

widzenia potrzeb mieszkańców)89. Na tej podstawie będzie można w przyszłej perspektywie

finansowej kształtować kryteria, nabory celowane oraz wskazywać projekty indywidualne.

Wykres 70 Odsetek respondentów, którzy wskazali na wzrost jakości opieki zdrowotnej


88

Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego 2020. Rzeszów, sierpień 2013, s. 52. 89

Tego typu program, lecz w węższym zakresie tematycznym, przygotował w 2012 roku Departament Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej UMWP (Podkarpacki Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2012 – 2016).

27%

27%

24%

27%

29%

34%

49%

34%

23%

26%

29%

25%

27%

32%

32%

21%

28%

35%

33%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

15-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65 i więcej


zasadnicze zawodowe

średnie


wieś

małe miasto

średnie miasto

duże miasto

uczniowie/studenci

pracownicy

przedsiębiorcy

niepracujący

emeryci/renciści



188

Z powyżej przytoczonych danych wynika, że odczuwana jakość życia mieszkańców podkarpacia

znacząco wzrosła w ostatnim dziesięcioleciu. Warto zauważyć, że pozytywne zmiany, które zauważają

respondenci, zachodzą na polach silnej ingerencji programów europejskich (infrastruktura

komunikacyjna, infrastruktura publiczna, edukacja).

Rzadko deklarowany wzrost satysfakcji z życia

zawodowego i zadowolenia z opieki zdrowotnej ma

swoje przełożenie w odpowiedziach respondentów

ankiety telefonicznej na pytanie o to, jakie obszary

zostały objęte przez fundusze UE niewystarczającym

wsparciem. Spośród 242 osób (48% respondentów), którzy wskazali, że dostrzegają problemy/braki,

na które nie są kierowane wystarczające działania finansowane ze środków unijnych, aż 100 (20%

wszystkich respondentów) odpowiedziało, że takim obszarem jest rynek pracy. Pokazuje to, że

potrzeba tworzenia nowych miejsc pracy w regionie nadal jest bardzo silna.

Ciekawe, że drugą w kolejności dziedziną, w której mieszkańcy odczuwają braki jest infrastruktura

publiczna (14%). Badanie pokazuje, że wsparcie z UE w tym zakresie było bardzo widoczne, również

dla mieszkańców regionu (wysoki odsetek wskazań na poprawę stanu infrastruktury publicznej).

Można do powiązać z niskim zadowoleniem z opieki zdrowotnej. Kategoria ta nie była ujęta

w kafeterii, ale 4% mieszkańców wskazało na nią spontanicznie w odpowiedziach „inne”.

Argumentowano tę odpowiedź przepełnieniem i słabym wyposażeniem szpitali (jest to odpowiedź

powiązana z infrastrukturą publiczną).

Wykres 71 Odpowiedź na pytanie: Na problemy/braki w jakim zakresie, nie są kierowane odpowiednie lub żadne działania finansowane ze środków Unii Europejskiej?


52%

3%

3%

4%

4%

8%

10%

11%

14%

20%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Nie dostrzegam takich problemów/braków

Wspieranie atrakcyjności turystycznej regionu

Sektor rolniczy


inne: Opieka zdrowotna

Edukacja (jakość i dostęp do kształcenia)

Przedsiębiorczość


Infrastruktura publiczna (szpitale, świetlice, ośrodkikultury, szkoły)

Rynek pracy

Jakie potrzeby w ramach inwestycji ze

środków UE zgłaszają mieszkańcy

województwa podkarpackiego?



189

Jakie główne korzyści pomocy finansowej UE

dostrzegają eksperci w zakresie społeczno–

gospodarczego rozwoju regionu? Czy

sfinansowane inwestycje dostosowane są do

potrzeb regionu? Jakie szanse nie zostały

wykorzystane?

Eksperci w zakresie funduszy unijnych, którzy

udzielili wywiadu na potrzeby niniejszego

badania ewaluacyjnego mają w znacznej

mierze spójne poglądy na temat wpływu

programów pomocowych UE na rozwój

województwa podkarpackiego. Zgodnie

podkreślają, że wpływ ten jest widoczny i

bardzo istotny dla regionu, ale

niewspółmierny do nakładów. Poziom wykorzystania szansy, którą stworzyły fundusze unijne jest

obniżony zarówno przez nieefektywne wykorzystanie części środków, jak i obiektywny czynnik –

ogólnoświatowy kryzys finansowy (od 2007).

Podstawowym pozytywnym skutkiem projektów finansowanych ze środków UE było uruchomienie

mechanizmów prorozwojowych w regionie.

Duże postępy notujemy w zakresie infrastruktury technicznej. Sukcesem jest wzrost

innowacyjności. Jest ona skupiona w kilku ośrodkach (Rzeszów, Mielec, Stalowa Wola), ale

napędza rozwój reszty regionu. Szczególnie prężne są firmy skupione wokół Doliny Lotniczej.

Dzięki wsparciu z UE znacznie wzrósł też poziom modernizacji podkarpackich gospodarstw

rolnych. Ale ten wzrost jest niższy od oczekiwanego. Drugą pozytywną sprawą jest

dostosowanie produkcji rolnej do nowych warunków rynkowych. Wzrosła skala przepływów

finansowych na rzecz rolnictwa. Mocno poprawiła się sytuacja dochodowa rolników i jakość

życia ich rodzin.


pracownik naukowy Uniwersytetu Rzeszowskiego

Eksperci w ocenie odziaływania funduszy unijnych na sektor MŚP są ostrożni. Z jeden strony

doceniają znaczenie projektów RPO wspierających innowacyjność i konkurencyjność, z drugiej

natomiast widzą ogromne środki „utopione” w dotacjach na rozwój działalności gospodarczej (POKL).

Ze względu na wymóg odpowiedniej efektywności zatrudnieniowej projekty tego typu są

preferowane przez Beneficjentów – dają niemal pewny efekt i nie stwarzają problemów w rekrutacji

uczestników. Jeden z ekspertów wskazuje na krótkofalowość tego wsparcia. Jego zdaniem

wielotysięczne dotacje przekazywane na rozwój działalności gospodarczej nie są obwarowane

wystarczającymi barierami dla konsumpcyjnego ich wykorzystania. Jego zdaniem nowozakładane

firmy powinny mieć obowiązek dłuższego funkcjonowania na rynku – np. 3 lata i mieć kontrolowane

przychody i rozchody. Zdaniem eksperta, przeżywalność nowoutworzonych firm na poziome około

55%90 jest niska w kontekście tego, że są to głównie jednoosobowe działalności gospodarcze, które

nie zatrudniają pracowników (nie generują nowych miejsc pracy).

Jeden z respondentów wywiadu eksperckiego wskazuje na to, że pomimo pozytywnego wpływu, jaki

wywarł na rozwój przedsiębiorstw Regionalny Program Operacyjny, to wielu beneficjentów nie

skorzysta z niego ponownie. Z doświadczenia eksperta wynika, że proces wnioskowania, realizacji

i rozliczenia projektu jest dla przedsiębiorców zbyt skomplikowany i w ich opinii nie wart uzyskanego

90

Raport końcowy z badania pt. Badanie skuteczności i efektywności wsparcia oferowanego w ramach Priorytetu VI PO KL w kontekście barier i potrzeb rozwojowych pracodawców województwa podkarpackiego, WUP w Rzeszowie, grudzień 2013.



190

wsparcia. Zazwyczaj muszą korzystać z pomocy firm konsultingowych, które według eksperta czerpią

w tej sytuacji większe korzyści z projektów RPO niż beneficjenci (relatywnie do nakładów).

Obszarem wsparcia, który eksperci oceniają bardzo pozytywnie jest edukacja. Dostęp do szkół i ich

wyposażenie uległy znacznej poprawie. Bardzo pozytywnie oceniane są projekty z zakresu

współpracy szkół z przedsiębiorstwami – szczególnie szkół zawodowych i uczelni wyższych. Takiej

współpracy brakuje w zakresie partnerskich projektów przedsiębiorstw i jednostkami naukowo-

badawczymi (na niskie zainteresowanie takimi przedsięwzięciami wskazał również jeden

z przedstawicieli podmiotu wdrażającego RPO WP).

Szansa, której województwo nie wykorzystało to możliwość wsparcia rozwoju turystyki.

Podkarpackie jest jednym z najatrakcyjniejszych pod względem przyrodniczym regionów.

A do 2012 nie mieliśmy tu ani jednego hotelu pięciogwiazdkowego. To jest niewykorzystany

potencjał. Drugim obszarem niewykorzystanym wystarczająco jest agroturystyka. Walory

przyrodnicze oraz rozdrobnienie podkarpackich gospodarstw rolnych sprzyjają prowadzeniu

działalności agroturystycznej i gospodarstw ekologicznych. Pieniądze z UE na to są, ale nie

widzę by były wykorzystane w taki sposób, jak powinny. W Europie obserwowany jest

ogromny popyt na żywność ekologiczną. Nasi rolnicy tego nie wykorzystują. W Polsce ten

popyt jest mniejszy, więc uważają, że nie jest to dla nich opłacalne. Ale np. Niemcy, Francuzi

i Austriacy są w stanie zapłacić za żywność z gospodarstw ekologicznych krocie.



Tabela 63 Liczba i wartość zrealizowanych w woj. podkarpackim projektów UE z zakresu turystyki


projektów Wartość

wsparcia [zł] Dofinansowanie

UE [zł]

2004-2006 Zintegrowany Program Operacyjny

Rozwoju Regionalnego 26 136 642 863 zł 82 181 001 zł

2007-2013



63 281 570 615 zł 131 802 994 zł

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

2 91 176 249 zł 22 956 129 zł


2 200 746 070 zł 110 261 840 zł

SUMA: 681 816 166 107 zł 403 056 131 zł Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych portalu mapadotacji.gov.pl (dostęp 20.07.2014) i danych UMWP

W zakresie turystyki, w województwie podkarpackim zrealizowano 681 projektów za łączną wartość

816 166 107 zł (403 056 131 zł dofinansowania UE). Najwięcej inwestycji wdrożono z PROW (588),

a projekty o największej wartości finansowej zostały przeprowadzone w ramach RPO WP.

Projekty z PROW dotyczyły budowy, odbudowy lub oznakowania małej infrastruktury turystycznej

(279 operacji), zaspokojenia potrzeb w zakresie turystyki (221 operacji) oraz utworzenia lub

zmodernizowania bazy informacji turystycznej oraz stron internetowych (88 operacji).



191

Wykres 72 Liczba miejsc noclegowych w przeliczeniu na 1000 ludności w województwach, porównanie lat 2004 i 2013


Wykres 73 Liczba korzystających z noclegów w przeliczeniu na 1000 ludności w województwach, porównanie lat 2004 i 2013


Z analizy statystyki publicznej wynika, że województwo podkarpackie nie należy do wiodących

w zakresie turystyki (wykresy 72 i 73). W nowej perspektywie finansowej RPO WP należy położyć

nacisk na wspieranie wykorzystania endogenicznego potencjału województwa poprzez premiowanie

w konkursach w ramach I i VI Osi priorytetowej RPO WP 2014-2020 projektów zwiększających

konkurencyjność MŚP działających w sektorze turystyki. Wskazanym działaniem jest tu wsparcie dla

projektów, których celem jest polepszenie i promocja oferty przedsiębiorstw działających w sektorze

turystyki.

7,6

7,4 1

0,0

6,1 7,5 1

0,5

6,4 8,2 1

1,3

12

,4

20

,1

16

,5 20

,0 24

,4

39

,8

63

,9

7,9 8,9 9,1 9,4 9,6 10

,8

11

,2

12

,0

12

,1

12

,6 18

,6

20

,1 25

,0 28

,2

41

,1

69

,7

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

2004 20131

81

,2

24

9,8

23

4,6

22

8,0

28

4,4

30

3,5

22

7,5 3

61

,3

31

2,4

52

4,2

38

7,5 5

34

,0

58

0,1

59

7,2 70

7,9

88

6,6

26

5,1

33

6,6

35

3,2

36

7,4

40

4,0

41

3,9

44

7,3

46

0,6

49

6,8 59

8,9 68

7,4

72

6,6

75

4,1 85

8,0

10

62

,8

12

15

,4

0,0

200,0

400,0

600,0

800,0

1000,0

1200,0

1400,0

rok 2004 rok 2013



192

Eksperci zwrócili także uwagę na problemem w zakresie rolnictwa, którym jest brak wymiany

pokoleniowej. Skierowano mnóstwo środków na system rent i emerytur rolniczych, by

gospodarstwami zajęli się ludzie młodsi, ale nie odniosło to oczekiwanych skutków. Statystycznie

„rolnik jest młodszy”, ale w tym obszarze nadal dominują ludzie po 50, a młodzi wyjeżdżają do dużych

miast lub zagranicę. Problemem wsi jest przywiązanie do rolnictwa. Nie ma dostatecznego przejścia

w sektor usługowy (pozarolniczy). Choć działalnością bardzo perspektywiczną jest np. wspomniana

wcześniej agroturystyka.

Obszary wiejskie są słabo objęte wsparciem, szczególnie te górzyste. Wynika to częściowo

z bierności samorządów. W wielu wypadkach nie potrafią oni skutecznie aplikować

o projekty prorozwojowe. Na wsiach dominują inwestycje w infrastrukturę wodno-

kanalizacyjną i kulturalną. Mnóstwo jest projektów dotyczących zachowania dziedzictwa

kulturowego – polega to na restaurowaniu pomników, kościołów i zamków. Te inwestycje

też są pożyteczne, ale nie przekładają się na wzrost gospodarczy.



Reasumując, eksperci pozytywnie oceniają wykorzystanie przez województwo podkarpackie funduszy

unijnych. Szczególnie w zakresie wsparcia infrastruktury komunikacyjnej, rozwoju innowacyjności

oraz edukacji. Poprawy w nowej perspektywie programowania wymaga system wsparcia rolnictwa i

rozwoju przedsiębiorczości.

Ogromną szansą, której województwo nie wykorzystało jest możliwość poprawy atrakcyjności

turystycznej regionu, który jest naturalnie predysponowany do tego typu działalności. Jest to ważna

rekomendacja dla nowej perspektywy finansowej. W zakresie tym ważna jest promocja regionalnych

produktów turystycznych oraz wspieranie działań inwestycyjnych branży turystycznej.

W zakresie wsparcia rynku pracy, eksperci postulują większe dopasowanie działań finansowanych

z UE do potrzeb przedsiębiorstw. Dobrą praktyką w tym zakresie są projekty szkół zawodowych

realizowane w partnerstwie z zakładami pracy. Inicjatywy takie dają obopólne korzyści – absolwenci

zyskują praktyczną wiedzę i możliwość zatrudnienia, pracodawcy zyskują wykwalifikowanych

pracowników.



193

Jak kształtuje się wsparcie finansowe UE

w nowym okresie finansowania? Jakie

nowe możliwości wykorzystania funduszy

unijnych w kontekście społeczno–

gospodarczego rozwoju przewiduje się

w perspektywie finansowej 2014-2020?

5.7 Wskazanie nowych możliwości wykorzystania funduszy unijnych

w perspektywie finansowej 2014-2020

Umowa Partnerstwa, będąca dokumentem

określającym kierunki interwencji w latach 2014-2020

trzech polityk unijnych w Polsce – Polityki Spójności,

Wspólnej Polityki Rolnej Wspólnej Polityki

Rybołówstwa, a tym samym najważniejszy dokument

określający strategię inwestowania Funduszy

Europejskich w nowej perspektywie został

zatwierdzony 23 maja 2014 r. przez Komisję

Europejską. Wynika z niej, iż w latach 2014-2020 Polska otrzyma w ramach polityki spójności 82,5

mld euro91. Na tę kwotę składają się:

• ok. 76,9 mld EUR dostępnych w programach operacyjnych,

• ok. 700 mln EUR dostępnych w programach Europejskiej Współpracy Terytorialnej,

• 4,1 mld EUR na projekty infrastrukturalne o znaczeniu europejskim w obszarze transportu,

energetyki i technologii informacyjnych w ramach instrumentu „Łącząc Europę”,

• ok. 473 mln EUR z Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym (FEAD) na

programy, które zapewnią żywność dla osób najbardziej potrzebujących oraz odzież i inne

podstawowe artykuły osobom bezdomnym oraz dzieciom w trudnej sytuacji materialnej,

• ok. 287 mln z zarządzanej przez KE, ogólnej puli przeznaczonej na pomoc techniczną,

• ok. 71 mln EUR na działania innowacyjne związane z rozwojem obszarów miejskich.

Nominalnie wciąż najwięcej środków przeznaczonych zostanie na infrastrukturę transportową

(drogową i kolejową), ale największy wzrost wydatków dotyczyć będzie innowacyjności i wsparcia

przedsiębiorców. Dzięki szerszej ofercie zwrotnych instrumentów finansowych (m.in. pożyczek,

poręczeń) będzie można wesprzeć więcej projektów realizowanych przez małe i średnie

przedsiębiorstwa. Nadal finansowane będą inwestycje w ochronę środowiska i energetykę, także

projekty m.in. z dziedziny kultury, zatrudnienia, edukacji czy przeciwdziałania wykluczeniu

społecznemu. Zgodnie z Umową Partnerstwa fundusze zostaną zainwestowane w te obszary, które

w największym stopniu przyczynią się do rozwoju Polski. Wśród nich:

• zwiększenie konkurencyjności gospodarki,

• poprawę spójności społecznej i terytorialnej kraju,

• podnoszenie sprawności i efektywności państwa.

Otrzymane z funduszy europejskich środki będzie można zainwestować zatem m.in. w badania

naukowe i ich komercjalizację, kluczowe połączenia drogowe (autostrady, drogi ekspresowe), rozwój

przedsiębiorczości, transport przyjazny środowisku (kolej, transport publiczny), cyfryzację kraju

(szerokopasmowy dostęp do Internetu, e-usługi administracji) czy włączenie społeczne i aktywizację

zawodową.

W nowej perspektywie przewidziano także realizację kompleksowych inwestycji w miasta. Wsparcie

otrzymają projekty związane z kompleksową rewitalizacją (w tym rewitalizacją społeczną),

91

http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/2014_2020/Strony/glowna.aspx?strona=1&zakladka=1#strona=1&zakladka=2



194

ekologicznym transportem miejskim, gospodarką niskoemisyjną. Ponadto, miasta wojewódzkie wraz

z okalającymi je gminami będą mogły realizować wspólne projekty, m.in. związane z dostępnością

komunikacyjną.

Niezwykle istotny jest także fakt, iż samorządy województw będą zarządzać większą niż dotąd pulą

europejskich pieniędzy. W latach 2007-2013 ok. 25 proc. wszystkich środków było wdrażanych przez

samorządy, obecnie będzie to niemal 40 proc.

5.7.1 Krajowe programy operacyjne

Docelowy kształt krajowych programów operacyjnych finansowanych ze środków polityki spójności

aktualnie podlega negocjacji z Komisją Europejską. W latach 2014-2020 w ramach polityki spójności

realizowanych będzie 6 krajowych programów operacyjnych, w tym jeden ponadregionalny dla

województw Polski Wschodniej (lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie, warmińsko-

mazurskie) - Program Polska Wschodnia 2014-2020.

Podział środków unijnych na programy będzie następujący:

• Program Infrastruktura i Środowisko - 27,41 mld euro

• Program Inteligentny Rozwój - 8,61 mld euro

• Program Polska Cyfrowa - 2,17 mld euro

• Program Wiedza Edukacja Rozwój - 4,69 mld euro

• Program Polska Wschodnia - 2 mld euro

• Program Pomoc Techniczna - 700,12 mln euro

Program Infrastruktura i Środowisko będzie kontynuował główne kierunki inwestycji określone

w jego poprzedniku – POIŚ 2007-2013, czyli przede wszystkim rozwój infrastruktury technicznej kraju

w najważniejszych sektorach gospodarki. Głównym zadaniem programu będzie wspieranie

gospodarki niskoemisyjnej, ochrony środowiska, przeciwdziałania i adaptacji do zmian klimatu,

transport i bezpieczeństwo energetyczne. Środki unijne z programu przeznaczone zostaną również

w ograniczonym stopniu na inwestycje w obszary ochrony zdrowia i dziedzictwa kulturowego.

Program Inteligentny Rozwój będzie wspierał prowadzenie badań naukowych, rozwój nowych,

innowacyjnych technologii oraz działania na rzecz podnoszenia konkurencyjności małych i średnich

przedsiębiorstw. Jego głównym celem będzie pobudzenie innowacyjności polskiej gospodarki,

poprzez zwiększenie nakładów prywatnych na B+R oraz kreowanie popytu przedsiębiorstw na

innowacje i prace badawczo-rozwojowe. Przewidziane w Programie obszary wsparcia to budowa

nowych i wzmacnianie istniejących powiązań między sektorem nauki a przedsiębiorstwami, rozwój

innowacyjności przedsiębiorstw oraz wzmocnienie jakości badań oraz pozycji krajowych jednostek

naukowych w ramach Europejskiej Przestrzeni Badawczej.

Program Polska Cyfrowa jest nowym programem krajowym (w stosunku do poprzedniej

perspektywy finansowej 2007-2013). Celem głównym POPC jest wzmocnienie cyfrowych

fundamentów dla społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Zgodnie z Umową Partnerstwa, jako

fundamenty te przyjęto: szeroki dostęp do szybkiego Internetu, efektywne i przyjazne użytkownikom

e-usługi publiczne oraz stale rosnący poziom kompetencji cyfrowych społeczeństwa. W związku z tym

w ramach Programu wspierane będą inwestycje dotyczące poszerzania dostępu do sieci

szerokopasmowych, rozwoju produktów i usług opartych na technologiach informacyjno-



195

komunikacyjnych oraz inwestycje w zakresie zwiększenia zastosowania technologii komunikacyjno-

informacyjnych w usługach, np. e-administracja, e-integracja, e-kultura, e-zdrowie.

Program Wiedza Edukacja Rozwój powstał w odpowiedzi na potrzeby reform w obszarach

zatrudnienia, włączenia społecznego, edukacji, szkolnictwa wyższego, zdrowia i dobrego rządzenia.

Program będzie wspierał obszar związany z zatrudnieniem i mobilnością pracowników, włączenie

społeczne i walkę z ubóstwem, inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie,

jak również wzmacnianie sprawności i efektywności państwa. Ponadto będzie on wspierał także

innowacje społeczne i współpracę ponadnarodową w wymienionych obszarach oraz wdrażanie

w Polsce Inicjatywy na rzecz zatrudnienia osób młodych.

Program Polska Wschodnia stanowi dodatkowy instrument wsparcia finansowego 5 województw

Polski Wschodniej: lubelskiego, podlaskiego, podkarpackiego, świętokrzyskiego i warmińsko-

mazurskiego, który będzie uzupełnieniem i wzmocnieniem działań prowadzonych w ramach

regionalnych i krajowych programów europejskiej polityki spójności, z których finansowane będą

zasadnicze przedsięwzięcia rozwojowe. Głównym celem Programu jest wzrost konkurencyjności

i innowacyjności makroregionu Polski Wschodniej. Cel ten będzie realizowany poprzez koncentrację

działań programu na wsparciu w obszarze innowacyjności i B+R, wsparciu konkurencyjności

przedsiębiorstw w szczególności w obszarze internacjonalizacji, wsparciu w zakresie poprawy

efektywności układów transportowych miast wojewódzkich i ich obszarów funkcjonalnych oraz

wsparciu w zakresie zwiększenia spójności wewnętrznej makroregionu.

Program Pomoc Techniczna, podobnie jak dotychczas, będzie gwarantował środki finansowe na

obsługę procesu wdrażania polityki spójności Unii Europejskiej w Polsce w nowej perspektywie

finansowej.

W perspektywie 2014-2020 możliwe będzie także wsparcie rozwoju obszarów wiejskich

z Europejskiego Funduszu Rolnego w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020.

Celem głównym programu będzie poprawa konkurencyjności rolnictwa, zrównoważone zarządzanie

zasobami naturalnymi i działania w dziedzinie klimatu oraz zrównoważony rozwój terytorialny

obszarów wiejskich. Planuje się, że łączne środki publiczne przeznaczone na realizację PROW 2014-

2020 wyniosą 13 513 295 000 EUR, w tym: 8 598 280 814 EUR z budżetu UE (EFRROW).

5.7.2 Programy europejskiej współpracy terytorialnej

Programy EWT, w których uczestniczy strona polska, są obecnie w trakcie przygotowania. Budowa

oraz podstawowe zasady EWT pozostaną najprawdopodobniej bez zmian. Położony zostanie nacisk

na zapewnienie ciągłości z obecnym ograniczeniem terytorialnym programów. Z punktu widzenia

województwa podkarpackiego istotne będą następujące programy:

Polska–Słowacja (budżet programu: 155 mln EUR z EFRR). Program będzie miał na celu ochronę

i rozwój zasobów środowiska i dziedzictwa kulturowego w obszarze swojego oddziaływania.

Współfinansowane będą przede wszystkim projekty, które przyczynią się do rozwoju nowych

i atrakcyjnych form promocji, użytkowania i ochrony tego dziedzictwa. Celem jest rozwój usług, które

pozwolą na ciekawe spędzenie czasu wolnego przy wykorzystaniu potencjału instytucji kultury,

zabytków, parków krajobrazowych i narodowych. W ramach programu przewidziano także wsparcie

wspólnych projektów w zakresie prac konserwatorskich i renowacyjnych. Mniejsza część środków

posłuży wsparciu rozwoju transportu. W dziedzinie edukacji dofinansowane zostaną transgraniczne



196

przedsięwzięcia oferujące możliwości kształcenia zawodowego na wysokim poziomie, rozwijające

kompetencje poszukiwane w regionie. Wsparcie uzyskają także programy wymiany doświadczeń,

wiedzy i umiejętności – skierowane do uczniów oraz nauczycieli szkół średnich, zawodowych

i wyższych.

Program współpracy międzyregionalnej INTERREG EUROPA (budżet programu: 359 mln EUR

z EFRR). Program będzie w dalszym ciągu wspierał wymianę doświadczeń i pogłębianie wiedzy wśród

władz i instytucji publicznych, które decydują o rozwoju regionów. Celem jest poprawa realizacji

polityk rozwoju regionalnego. Instytucje z różnych części Europy, w ramach konsorcjów partnerskich,

będą wspólnie pracować nad wybraną dziedziną polityki (przykładowo: tworzeniem i rozwojem

klastrów, tworzeniem warunków dla rozwoju innowacyjności, wykorzystaniem potencjału

dziedzictwa kulturowego dla rozwoju ekonomicznego etc.), tak aby ulepszyć istniejące rozwiązania

lub stworzyć nowe mechanizmy. Tematyka programu obejmie: wzmacnianie badań naukowych,

rozwój technologiczny i innowacje, zwiększanie konkurencyjności MŚP, wspieranie przejścia na

gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach oraz ochronę środowiska i promowanie

efektywnego gospodarowania zasobami.

Program współpracy transnarodowej Region Morza Bałtyckiego (budżet programu: 260 mln EUR z

EFRR). W programie w latach 2014–2020 wspierane będą projekty w zakresie innowacyjności,

efektywnego gospodarowania zasobami naturalnymi oraz zrównoważonego transportu.

Program współpracy transnarodowej Europa Środkowa (budżet programu: 246 mln EUR z EFRR).

Dążeniem programu jest współpraca ponad granicami, która zmieniając miasta i regiony uczyni je

lepszymi miejscami do życia i pracy. Jej kluczowe zadanie to wspieranie projektów w dziedzinach

takich jak: innowacje i zwiększenie konkurencyjności, strategie niskoemisyjne, zasoby naturalne

i kulturowe oraz powiązania transportowe w obszarze Europy Środkowej. Program będzie wspierał

głównie działania o charakterze miękkim, możliwa będzie jednak realizacja inwestycji o charakterze

pilotażowym lub demonstracyjnym.

5.7.3 Regionalne programy operacyjne

Aktualnie trwają również negocjacje z Komisją Europejską dotyczące kształtu programów

regionalnych. Obecnie wiadomo, że w latach 2014-2020 samorządy województw będą

zarządzać około 40 proc. funduszy polityki spójności - 31,28 mld EUR, poprzez regionalne programy

operacyjne. Programy regionalne będą dwu funduszowe, tj. finansowane ze środków Europejskiego

Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego, co jest nowością

w porównaniu z perspektywą 2007-2013.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020 przewiduje

skupienie działań rozwojowych w dziewięciu obszarach priorytetowych. Są to: konkurencyjność

przedsiębiorstw i gospodarka innowacyjna, technologie informacyjno-komunikacyjne, efektywność

energetyczna, ochrona środowiska i dziedzictwa kulturalnego, infrastruktura transportowa, zdrowie

i pomoc społeczna, rynek pracy, integracja społeczna oraz edukacja. Całkowita alokacja na RPO WP

2014-2020 wyniesie ponad 2,1 mld EUR. Podział na poszczególne osie priorytetowe będzie

następujący:92

92

http://www.rpo.podkarpackie.pl/perspektywa/index.php/rpo-wp-2014-2020/116-projekt-rpo-wp-na-lata-2014-2020-przyjety-przez-zarzad-wojewodztwa-i-przeslany-do-komisji-europejskiej



197

• OP 1 Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka - 374 372 710 EUR (EFRR)

• OP 2 Cyfrowe Podkarpackie - 76 039 212 EUR (EFRR)

• OP 3 Czysta energia –253 741 612 EUR(EFRR)

• OP 4 Ochrona środowiska naturalnego i dziedzictwa kulturowego - 199 159 639 EUR (EFRR)

• OP 5 Infrastruktura komunikacyjna - 398 382 648 EUR (EFRR)

• OP 6 Spójność przestrzenna i społeczna - 221 443 259 EUR (EFRR)

• OP 7 Regionalny rynek pracy - 235 355 117 EUR (EFS)

• OP 8 Integracja społeczna - 169 088 779 EUR (EFS)

• OP 9 Jakość edukacji i kompetencji w regionie - 114 927 311 EUR (EFS)

• OP 10 Pomoc techniczna - 69 703 020 EUR (EFS)

Najwięcej środków, bo aż 398 mln EUR w ramach RPO WP przeznaczonych zostanie na infrastrukturę

komunikacyjną. Planowana jest koncentracja wsparcia na projektach transportowych, wpływających

na poprawę jakości oferty systemu transportowego regionu (drogi, koleje, czysty transport miejski,

transport multimodalny), co przyczyni się do poprawy powiązań komunikacyjnych województwa.

„Lepsze połączenia komunikacyjne i rozwój transportu publicznego ma wpłynąć na wzrost

konkurencyjności i ożywienie przedsiębiorczości, dzięki pozytywnemu wpływowi na dostępność

rynków pracy, nauki i usług”93.

Druga co do wielkości pula środków w RPO WP (374 mln EUR) przeznaczona będzie na wspieranie

konkurencyjności przedsiębiorstw oraz na gospodarkę innowacyjną. Celem realizacji działań w tym

obszarze jest wzrost poziomu przedsiębiorczości oraz poprawa konkurencyjności regionu. Tym

samym środki skierowane zostaną głównie do podmiotów gospodarczych, realizujących projekty

z zakresu prac badawczo-rozwojowych oraz wprowadzających innowacyjne rozwiązania, zarówno w

swoich firmach, jak i na rynku. Oczekiwanym rezultatem tego typu działań będzie zacieśnienie

współpracy pomiędzy sferą B+R i przedsiębiorcami oraz wzrost konkurencyjności i innowacyjności

gospodarki.

Z punktu widzenia mieszkańców Podkarpacia ważne będą też działania finansowane w ramach

priorytetu Cyfrowe Podkarpackie, w ramach którego finansowane będą działania polegające na

rozwijaniu e-usług publicznych, wsparciu informatyzacji instytucji szczebla regionalnego i lokalnego,

udostępnianiu informacji sektora publicznego oraz cyfryzacji zasobów, czyli digitalizacja i dostępność

w Internecie zasobów w obszarach kultury, dziedzictwa kulturowego, turystyki, edukacji i nauki,

informacji przestrzennej oraz administracji. Na realizację tych zadań przeznaczone zostanie ponad 76

mln EUR z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR).

Na działania w ramach osi priorytetowej: Czysta Energia wydane zostanie w województwie ponad

250 mln EUR. Celem osi będzie wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich

sektorach oraz poprawa efektywności energetycznej i zwiększenie udziału odnawialnych źródeł

energii poprzez m.in. ograniczenie emisji zanieczyszczeń emitowanych do środowiska przy produkcji

energii, ogrzewaniu mieszkań i transporcie.

Na szereg innych działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego oraz dziedzictwa kulturowego

przeznaczone zostanie ponad 199 mln EUR. Działania te obejmują m.in.: gospodarkę odpadami,

93

Biuletyn 2/2014 (.pdf) - Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego, Inwestujemy w rozwój, str. 15



198

gospodarkę wodno – ściekową, ochronę różnorodności biologicznej i dziedzictwa kulturowego,

a także działania służące adaptacji do zmian klimatu.

Znacząca pula środków RPO WP, bo aż 235 mln zł przeznaczona zostanie na działania na rzecz rynku

pracy, skierowane w głównej mierze do osób bezrobotnych i poszukujących pracy. Finansowane będą

szkolenia, w tym przekwalifikowujące, staże oraz pośrednictwo pracy i doradztwo zawodowe.

W obszarze tym będą realizowane działania z zakresu podnoszenia kwalifikacji pracowników

przedsiębiorstw. Nowość stanowi możliwość finansowania działań z zakresu tworzenia

i funkcjonowania instytucji opieki nad dziećmi do lat 3 (żłobki, kluby dziecięce) oraz finansowania

programów profilaktycznych między innymi w zakresie chorób układu krążenia czy onkologicznych.

Kolejnym istotnym z punktu widzenia społecznego obszarem wsparcia będzie integracja społeczna.

Na realizację działań w ramach niniejszej osi przeznaczono ponad 169 milionów EUR. „Wsparcie

przeznaczone będzie dla osób będących w szczególnie niekorzystnej sytuacji społecznej i zawodowej,

a uzyskają je projekty przyczyniające się do wzrostu aktywności społecznej i zawodowej oraz

samodzielności tych osób. Działania w obszarze integracji społecznej zagwarantują dostęp do usług,

zwłaszcza rodzinom wielodzietnym, niepełnym i dysfunkcyjnym, które z uwagi na szereg barier

i trudną sytuację materialną pozbawione są możliwości korzystania z podstawowych usług

społecznych i zdrowotnych warunkujących ich prawidłowy rozwój i funkcjonowanie

w społeczeństwie”94.

Ponad 114 mln EUR w ramach RPO WP 2014–2020 przeznaczone zostanie na poprawę jakości

edukacji i kompetencji w regionie tj.: upowszechnienie edukacji przedszkolnej, poprawę jakości

kształcenia w szkołach i placówkach oświatowych, lepsze dopasowanie oraz zwiększenie powiązań

między systemem edukacji a regionalnym rynkiem pracy, upowszechnienie kształcenia ustawicznego.

Ponadto wsparcie finansowe (ponad 220 mln EUR) uzyskają działania ukierunkowane m.in. na

poprawę dostępności i jakości regionalnej infrastruktury edukacyjnej i szkoleniowej. „Zakres

objętych wsparciem interwencji obejmował będzie również działania na rzecz zwiększenia

dostępności do wysokiej jakości usług publicznych w obszarze ochrony zdrowia i pomocy społecznej

oraz działania rewitalizacyjne prowadzone na terenach zdegradowanych”95.

Należy także zaznaczyć, iż w ramach RPO WP celem wzmocnienia wymiaru terytorialnego

w województwie, realizowane będą Zintegrowane Inwestycje Terytorialne adresowane do

Rzeszowskiego Obszaru Funkcjonalnego oraz regionalne inwestycje terytorialne realizowane

w trybie pozakonkursowym, adresowane do regionalnych biegunów wzrostu (zidentyfikowanych

w SRWP). Zintegrowane/Regionalne Inwestycje Terytorialne będą jednym z elementów kształtowania

polityki miejskiej w regionie, a przede wszystkim pozwolą na prowadzenie kompleksowych działań

w ramach miejskich obszarów funkcjonalnych.

ZIT/RIT nie będą jedyną formą terytorialnego ukierunkowania interwencji przewidzianą w ramach

RPO WP 2014-2020. Innym mechanizmem terytorialnego adresowania interwencji będą preferencje

przestrzenne, bazujące na Obszarach Strategicznej Interwencji (wyznaczonych w SRWP). Dodatkowo,

premiowanie będą projekty realizowane w partnerstwie kilku samorządów lub w formule

partnerstwa publiczno-prywatnego, dotyczące wybranych obszarów tematycznych i geograficznych.

94

Biuletyn 2/2014 (.pdf) - Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego, Inwestujemy w rozwój, str. 15 95

Biuletyn 2/2014 (.pdf) - Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego, Inwestujemy w rozwój, str. 15



199

Powyższe przyczyni się do wsparcia danego sektora na danym obszarze z uwagi na jego specyficzne

cechy.

Okres programowania 2014–2020 jest ostatnim tak korzystnym finansowo dla Polski a tym samym

dla województwa podkarpackiego. Perspektywa finansowa 2014-2020 stwarza niewątpliwie

ogromne możliwości wykorzystania funduszy unijnych w kontekście społeczno–gospodarczego

rozwoju. Przemyślane i zgodne z celami określonymi w dokumentach programowych wydatkowanie

środków powinno przyczynić się do przyśpieszenia rozwoju społeczno-gospodarczego Podkarpacia i,

co równie istotne, zniwelowania ogromnych dysproporcji w rozwoju poszczególnych regionów

zarówno w ujęciu krajowym, jak i międzynarodowym (w szczególności w porównaniu do obszaru tzw.

„starej UE”).



200

6 STUDIUM PRZYPADKU

6.1 Gmina miejska Rzeszów

Rzeszów jest gminą, która spośród wszystkich w województwie, rozwija się

najdynamiczniej. Szczególnie widoczne jest to w zakresie rozwoju społecznego

miasta. W ramach niniejszej ewaluacji, na podstawie takich zmiennych, jak:

dochód gminy na 1 mieszkańca, saldo migracji, wskaźnik bezrobocia i stopa

ubóstwa, wyliczono syntetyczny wskaźnik rozwoju społecznego gmin. Aby

określić, jak sytuacja w tym zakresie zmieniła się na przestrzeni lat

przynależności Polski do UE, zestawiono ze sobą wartości wskaźnika rozwoju

społecznego dla lat 2003 i 2012.

Zgodnie z wynikami analizy, Rzeszów odnotował w badanym okresie największy skok w kontekście

poprawy sytuacji społecznej w gminach województwa podkarpackiego. Wartość wskaźnika wzrosła

ponad szesnastokrotnie – Rzeszów, który w 2003 roku zajmował 96 pozycję w rankingu gmin, stał się

niekwestionowanym liderem. Dochód gminy przypadający na jednego mieszkańca, wzrósł

w Rzeszowie o 137%. Wskaźnik bezrobocia w gminie od lat utrzymuje się na najniższym

w województwie poziomie – 7,9% w Rzeszowie, wobec 11,4% ogólnie w województwie.

Wykres 74 Dochód gminy na jednego mieszkańca, porównanie lat 2003 i 2013


Gmina szczególnie pozytywnie wybija się pod względem salda migracji (na 1 tys. osób). W 2003 roku

wskaźnik ten osiągnął dla Rzeszowa poziom -3,4 (ówczesne saldo migracji dla województwa to -1,2).

Ta sytuacja w ciągu 10 lat zmieniła się diametralnie. Obecnie Rzeszów ma dodatnie saldo migracji na

poziomie 5,5 (na 1 tys. osób). Wartość wskaźnika dla regionu też wzrosła, ale saldo nadal jest ujemne

(-0,3).

Zdaniem przedstawicielki Urzędu Miasta Rzeszowa (respondentki wywiadu pogłębionego) , tak dobre

wyniki to zasługa sprawnego zarządzania miastem oraz korzystania z szans, które przed nim stają.

Respondentka zauważa także, że miasto charakteryzuje aktywna społeczność lokalna i pozytywne

zmiany są tego następstwem. Niebagatelny wpływ na rozwój miasta miały fundusze unijne –

szczególnie na jego dynamiczne tempo.

<Bez środków UE> nie byłoby takiego przyspieszenia dla rozwoju w tak krótkim czasie i to

się przekłada na pozycję Rzeszowa pod każdym względem. Środki uzyskane z zewnątrz

pozwalają na rozszerzenie tej palety inwestycyjnej. Jeżeli ja mam szufladkę środków na

2 187,89 zł

1 496,36 zł

5 189,88 zł

3 310,40 zł

0 zł 1 000 zł 2 000 zł 3 000 zł 4 000 zł 5 000 zł 6 000 zł

Rzeszów

podkarpackie2013

2003



201

działania inwestycyjne, a zasobność tej szufladki się zwiększa to jest oczywiste, że mogę

i więcej wykonać, i w krótszym czasie. A takie inwestycje są inwestycjami strategicznymi,

będą procentować w czasie.

Przedstawicielka Urzędu Miasta Rzeszowa,

respondentka wywiadu pogłębionego

Rzeszów jest najaktywniejszym miastem Podkarpacia w zakresie pozyskiwania i realizacji projektów

UE. Zgodnie z danymi portalu mapadotacji.gov.pl, w ciągu dwóch perspektyw finansowych (2004-

2006 i 2007-2013) ponad 1100 projektów objęło swym zakresem terytorialnym obszar omawianej

gminy. Średnia wartość przyznanego wsparcia w przeliczeniu na jednego mieszkańca wynosi 19,5

tys. zł (12,8 tys. dofinansowania z UE)96. Najbardziej widocznymi są inwestycje w rozwój

infrastruktury komunikacyjnej i drogowej. W ramach programów UE na terenie Rzeszowa zostało

zainicjowanych 8 projektów infrastrukturalnych dotyczących transportu. Najważniejsze z nich to:

• Budowa systemu integrującego transport publiczny miasta Rzeszowa i okolic (wartość: 331

444 753,90 zł; dofinansowanie UE: 250 555 984,91 zł)

• Przebudowa ulic Rzeszowa w ciągu drogi krajowej nr 4 - dostosowanie do wymogów Unii

Europejskiej (wartość: 89 074 288,31 zł; dofinansowanie UE: 61 622 157,46 zł)

• Budowa drogi krajowej łączącej obwodnicę północną miasta Rzeszowa z drogą ekspresową

S-19 i autostradą A-4 (wartość: 86 344 979,90 zł; dofinansowanie UE: 67 085 101,11 zł)

Działania te w pełni wpisują się w trzeci cel główny Strategii Rozwoju Miasta – Rozwój i poprawa

funkcjonowania systemu komunikacji i infrastruktury technicznej. Na podstawie sondy ulicznej

przeprowadzonej wśród mieszkańców Rzeszowa, można wywnioskować, że większość z nich

identyfikuje największe projekty infrastrukturalne i wiąże je z funduszami UE. Również większość

osób ocenia te inwestycje pozytywnie - średnia ocen to 4,05 (w skali od 1 do 5).

Wyzwaniem było skomunikowanie lokalnego

układu komunikacyjnego z układem

krajowym i międzynarodowym. Czyli

budowanie łącznika do autostrady, ale też

budowa, poprawa, przebudowa dróg wylotowych i wlotowych. Poprawa całej tej więzi

komunikacyjnej spowodowała, że jest lepsza płynność jazdy, zwiększone jest

bezpieczeństwo. Druga sprawa to działania w zakresie poprawy bezpieczeństwa

transportu publicznego. Obserwowaliśmy absolutnie spadkowe trendy, jeżeli chodzi

o liczbę korzystających z transportu publicznego. W wyniku projektu udało nam się już

zatrzymać ten spadek i pewnie może troszeczkę zakładamy, że mknie już w górę, dlatego

96

Wartość wsparcia przypadająca na jednego mieszkańca została obliczona na podstawie informacji o obszarze realizacji poszczególnych projektów (mapadotacji.gov.pl) oraz liczbie ludności (GUS).

Rysunek 1 Autobus zakupiony w ramach projektu „Budowa systemu integrującego transport publiczny miasta Rzeszowa i okolic”

Źródło: www.skyscrapercity.com



202

że transport publiczny jest bardziej przyjazny dla środowiska i użytkownika. Zakupiliśmy 80

autobusów klimatyzowanych, z nowoczesnym wyposażeniem, odpowiednio

monitorowanym, gdzie jest bezpieczna jazda. To pozwala na to, że zwiększa się

zainteresowanie korzystaniem z transportu publicznego. Poza tym inteligentny system

transportowy - uważamy, że usprawni komunikację publiczną i zwiększy zainteresowanie

korzystaniem z niej.



Projekt w ramach, dzięki któremu usprawniono rzeszowską komunikację miejską oraz zakupiono 80

nowoczesnych autobusów, to Budowa systemu integrującego transport publiczny miasta Rzeszowa

i okolic (wartość projektu: 331 444 753,90 zł; dofinansowanie UE: 250 555 984,91 zł). Inwestycja

została zrealizowana w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej.

Środki wydatkowane w ramach programów unijnych przyczyniły się do znaczącego wzrostu

atrakcyjności inwestycyjnej miasta i jego okolic. Echem rozwoju gospodarczego miasta jest

satysfakcja jego mieszkańców. Pozytywny wizerunek miasta, jako miejsca z odpowiednią

infrastrukturą, wysoko rozwiniętymi technologiami i dobrze wykształconą kadrą, generuje dla

Rzeszowa kolejne korzyści. Osiągnięty efekt jest odpowiedzią na pierwszy cel strategiczny rozwoju

Rzeszowa – Tworzenie sprzyjających warunków dla rozwoju Rzeszowa jako atrakcyjnego miejsca dla

prowadzenia działalności gospodarczej oraz rozwoju szkolnictwa wyższego, nauki i kultury.

Zrealizowano takie projekty, które miały wpływ na ocenę Rzeszowa, na postrzeganie jego

konkurencyjności. Czyli zrealizowano te projekty, które podwyższały atrakcyjność Rzeszowa,

jako miejsca do zamieszkania, do nauki i w związku z tym podwyższały rangę Rzeszowa na

arenie nie tylko regionu podkarpackiego, ale również na arenie Polski, Europy i świata.

W wyniku wsparcia finansowego UE zrealizowaliśmy projekty, które wychodziły naprzeciw

oczekiwaniom mieszkańców, były przez nich akceptowane. Dlatego można powiedzieć, że

miały wpływ na poziom życia mieszkańców, na postrzeganie, na poparcie dla włodarzy

miasta. I kolejna sprawa - projekty unijne to nie tylko inwestycje w sensie materialnym,

technicznym, ale to równocześnie bardzo istotne inwestycje w rozwój zasobów ludzkich,

których efekty już dostrzegamy w bardzo namacalnej postaci. Np. podniesienie

atrakcyjności absolwentów naszych uczelni na rynku pracy. A te efekty będą procentować.



Zgodnie ze Strategią Rozwoju Miasta, mocną stroną Rzeszowa jest jego kapitał społeczny w postaci

dobrze wykształconych, aktywnych ludzi. W stolicy województwa swe siedziby mają największe

szkoły wyższe w regionie. Generują one potencjał pracowniczy, po który sięgają inwestorzy lokujący

swe przedsięwzięcia m.in. w Specjalnej Strefie Ekonomicznej. Z tego punktu widzenia, podnoszenie

jakości kształcenia jest dla miasta kluczowe.

W okresie 2004-2013 zrealizowano na obszarze Rzeszowa 75 projektów za łączną kwotę

507 724 180,78, których tematem były „nauka i edukacja”. Największe z nich to:



203

• Uruchomienie kompleksu naukowo-dydaktycznego ZALESIE - Regionalne centra innowacji

i transferu technologii produkcji, przetwarzania oraz marketingu w sektorze rolno-spożywczym

(Uniwersytet Rzeszowski)

• Regionalne Centrum Dydaktyczno-Konferencyjne i Biblioteczno-Administracyjne Politechniki

Rzeszowskiej (Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza)

• Budowa Instytutu Teologiczno - Pastoralnego im. św. Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie

(Instytut Teologiczno - Pastoralny im. św. Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie)

• Rozbudowa i doposażenie Ośrodka Kształcenia Lotniczego Politechniki Rzeszowskiej im. Ignacego

Łukasiewicza (Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza)

• Budowa Podkarpackiego Centrum Innowacyjno-Badawczego Środowiska w Rzeszowie

(Uniwersytet Rzeszowski)

• Centrum Edukacji Międzynarodowej (Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania)

• Zakład Nauk o Człowieku (Uniwersytet Rzeszowski)

Źródło: www.ur.edu.pl/wydzialy/biologiczno-rolniczy

Podjęte inwestycje poskutkowały wzrostem (i tak wysokiej) atrakcyjności kształcenia wyższego.

W podregionie rzeszowskim na 10 tys. ludności przypada 260 absolwentów szkół wyższych (2013

rok), a od 2005 roku wartość ta wzrosła o 24%. Dla kraju wskaźnik ten wynosi 118 (od 2005 wzrost

o 16%).

Powyżej wymienione projekty sprzyjają rozwojowi sektora B+R i zwiększeniu innowacyjności

regionalnej gospodarki. Firmy lokujące swe inwestycje w Rzeszowie oraz jego okolicach, wchłaniają

pracowników wykształconych na - często unikatowych w skali kraju, kierunkach studiów.

Rzeszów stał się atrakcyjnym miejscem inwestowania. Chodzi mi tu m.in. o specjalne strefy

ekonomiczne i firmy, które w tym strefach się zlokalizowały. Jednym z porządnych

argumentów było nie tylko to, że mają możliwość wybudowania swojej fabryki w strefie,

ale że jednocześnie mogą korzystać z wysoko wyspecjalizowanej kadry, bo same budynki nie

dadzą efektów, jak nie będzie czynnika ludzkiego.



Rysunek 2 Kompleks naukowo-dydaktyczny ZALESIE



204

Spośród mieszkańców Rzeszowa, z którymi przeprowadzono sondę uliczną, 75% wskazało, że

dostrzega pozytywne zmiany, które wystąpiły w ciągu ostatnich 10 lat dzięki inwestycjom ze środków

Unii Europejskiej. Dwie trzecie z tych osób doprecyzowało, że zmiany te dotyczą rozwoju

przedsiębiorczości. Prężnie rozwijające się przedsiębiorstwa (351 projektów w zakresie „rozwoju

firm”) zapewniają mieszkańcom gminy miejsca pracy. Ważnym instrumentem wsparcia rynku pracy

są projekty UE. W zakresie tematycznym „praca i integracja społeczna” zrealizowano ich w Rzeszowie

76, a ich łączna wartość to około 160 786 tys. zł. Największym jest projekt systemowy realizowany

przez Powiatowy Urząd Pracy w Rzeszowie pn. Więcej szans w powiecie rzeszowskim (71 287 684 zł).

Drugim dużym projektem z POKL realizowanym w Rzeszowie jest Czas na aktywność w mieście

Rzeszów. Jego realizatorem jest Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Rzeszowie, a wartość

inwestycji wynosi 6 959 277,15 zł.

Rzeszów jest w ścisłej czołówce gmin o najmniejszym odsetku bezrobotnych w grupie osób w wieku

produkcyjnym (7,9%, najlepszy wynik należy do Gminy Borowa – 7,7%). Wskaźnik ten spadł w mieście

w ciągu 10 lat Polski w UE nieznacznie – o 0,3 punktu procentowego. Innym wskaźnikiem

świadczącym o wysokim rozwoju społecznym Rzeszowa, jest procent ludności korzystającej ze

środowiskowej pomocy społecznej. W omawianym mieście takich osób było w 2012 roku 5%. Wynik

ten daje gminie trzecie miejsce za Mielcem (3,1%) i Ropczycami (4,6%). Dostępność pracy i edukacji

sprawia, że Rzeszów jest atrakcyjnym miejscem życia. Mieszkańców poproszono o ocenę, na ile

w skali od 1 do 5, fundusze unijne przyczyniły się do poprawy jakości życia w mieście. Średnia ocen to

3,94.

Na wzrost jakości życia w Rzeszowie wpływają również inwestycje w infrastrukturę publiczną.

Ważnymi projektami w tym zakresie były m.in. przebudowa stadionu miejskiego, rozbudowa

filharmonii im. Artura Malawskiego, realizacja Podziemnej Trasy Turystycznej oraz przebudowa Domu

Kultury w Rzeszowie na potrzeby Instytutu Muzyki. Nowa perspektywa finansowa 2014-2020 będzie

owocowała kolejnymi projektami infrastrukturalnymi.

Planowana jest kontynuacja tego, co rozpoczęte. Wyjdziemy z projektami poza obszar

miasta. Ważna będzie tu realizacja projektów z innymi gminami ROF-u (rzeszowskiego

obszaru funkcjonalnego). W dalszym ciągu stawiamy na rozwój zasobów ludzkich.

Z projektów infrastrukturalnych - budowa połączeń komunikacyjnych z drogą ekspresową

S19, głównie z tym węzłem południowym. Kontynuowanie inwestycji w transporcie

publicznym, np. wprowadzenie integracji na poziomie biletów w transporcie publicznym.

Innowacyjne działania, takie jak mieliśmy przy realizacji sieci szerokopasmowej. Teraz

chcemy, żeby w transporcie publicznym wprowadzić nowy środek komunikacji - czysty,

ekologiczny i cichy, tj. kolejkę Monorail. Dalej - wykorzystanie energii alternatywnych, czyli

zwiększenie udziału tej energii w ogólnym zapotrzebowaniu energetycznym miasta.



Przykład Rzeszowa pokazuje pozytywne skutki właściwego ulokowania inwestycji. Branżami

strategicznymi dla rozwoju miasta są lotnictwo, informatyka i nowoczesne technologie. Poprawa

dostępności terytorialnej Rzeszowa, wsparcie szkolnictwa wyższego oraz wsparcie przedsiębiorczości,

przyczyniły się do maksymalizacji korzyści, które niesie ze sobą rozwój tych branż.



205

6.2 Gmina miejska Stalowa Wola

Stalowa Wola została wyłoniona do studium przypadku na podstawie wyniku

analizy z zastosowaniem metody TMR (taksonomiczna miara rozwoju). Dla

potrzeb niniejszej ewaluacji analiza TMR została oparta o 10 wskaźników

cząstkowych:

• wskaźnik bezrobocia w %,

• dochód gminy na 1 mieszkańca,

• wydatki inwestycyjne na 1 mieszkańca,

• wydatki na ochronę środowiska na 1 mieszkańca,

• podmioty gospodarcze (Regon) na 100 mieszkańców,

• wskaźnik długości sieci wodociągowej w km/km2,

• wskaźnik długości sieci kanalizacyjnej w km/km2,

• ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w % ludności ogółem,

• podmioty sektora prywatnego w ogóle podmiotów gospodarki narodowej,

• ludność na aptekę ogólnodostępną.

Dokonane obliczenia pozwoliły na wyprowadzenie syntetycznego wskaźnika rozwoju gospodarczego

gmin województwa podkarpackiego. Aby określić dynamikę tego rozwoju, porównano wartości

wskaźnika dla lat 2003 i 2012. Gminą o najsilniejszej pozycji w regionie jest niezmiennie od lat

Rzeszów. Jednak to w przypadku Stalowej Woli wartość wskaźnika rozwoju gospodarczego

najbardziej wzrosła w ciągu badanego okresu. Zgodnie z analizą, Stalowa Wola w 2012 roku

zajmowała drugie (za Rzeszowem) miejsce, w stosunku do roku 2003 odnotowała skok o 47 pozycji

w rankingu gmin.

W ciągu 10 lat obecności Polski w UE dochód gminy Stalowa Wola przypadający na jednego

mieszkańca wzrósł o 160% (z 1 265 zł w 2003 do 3 291 zł w 2013 roku). Ogromny wzrost można

zaobserwować w zakresie wydatków inwestycyjnych gminy. Od 2003 wzrosły one o 372%. Ich obecny

poziom to 920 zł w przeliczeniu na 1 mieszkańca.

Wykres 75 Wydatki inwestycyjne w przeliczeniu na 1 mieszkańca, lata 2003 i 2013


Wskaźnik bezrobocia w Stalowej Woli wynosi 9% i jest o niemal dwa i pół punktu procentowego

niższy od wartości wskaźnika dla regionu (11,4). Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gminie

wyniosło w 2012 roku 3361 zł. brutto i jest nieco wyższe od przeciętnego wynagrodzenia

w Podkarpackiem.

195,15 zł

271,59 zł

920,23 zł

595,80 zł

0 zł 100 zł 200 zł 300 zł 400 zł 500 zł 600 zł 700 zł 800 zł 900 zł 1 000 zł

Stalowa Wola

podkarpackie2013

2003



206

W zakresie rozwoju gospodarczego Strategia Rozwoju Miasta Stalowa Wola 2007-2015 zakłada

następujące cele:

1. Rozwój i modernizacja dużych zakładów przemysłowych.

2. Rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw.

3. Podjęcie działań mających na celu przyciągnięcie inwestorów zewnętrznych.

4. Rozwój turystyki.

5. Innowacyjna gospodarka.

W realizacji zaplanowanych w strategii działań, znaczącą rolę odegrały inwestycje ze środków Unii

Europejskiej. Przedstawiciel Urzędu Miasta e Stalowej Woli przyznaje w wywiadzie pogłębionym, że

cele strategiczne były formułowane z uwzględnieniem możliwości, jakie dają programy europejskie

oraz, że bez nich rozwój gminy postępowałby znacznie wolniej.

(…) dzięki tym środkom europejskim, które dostaliśmy, mogliśmy zaplanowane inwestycje

zrobić w ciągu ostatnich 10-ciu lat. Przypuszczam, że gdyby nie te środki z UE, te inwestycje

dalej by się przedłużyły na następne 20 lat, więc zawdzięczamy im przynajmniej 3-4 krotnie

szybszy rozwój.

Przedstawiciel Urzędu Miasta Stalowej Woli,

respondent wywiadu pogłębionego

W poniższej tabeli zestawiono wybrane działania zaplanowane w strategii rozwoju Stalowej Woli

w obszarze gospodarki z projektami sfinansowanymi ze środków UE:

lp. Zaplanowane działanie

(Strategia Rozwoju Miasta) Odpowiadające projekty

1 Dalsze zagospodarowanie i rozwój terenów poprzemysłowych w rejonie HSW S.A. i TSSE.

Poprawa dostępności terenów przemysłowych Huty Stalowa Wola do regionalnego układu komunikacyjnego poprzez przebudowę odcinka ul. Kwiatkowskiego i odcinka ul. Bojanowskiej

Budowa drogi łączącej ul. Solidarności i ul. Bojanowską z terenami poprzemysłowymi Huty Stalowa Wola

2 Rewitalizacja zdegradowanych terenów poprzemysłowych.

REWITAL innowacje w rewitalizacji terenów zdegradowanych na Podkarpaciu

3 Wsparcie dla przedsiębiorstw (JOB). Wspieranie rozwoju MSP poprzez nowe usługi Ośrodka Promowania Przedsiębiorczości

4 Rozwój lokalnego funduszu pożyczkowego i poręczeniowego.

Rozszerzenie działalności Lokalnego Funduszu Pożyczkowego RIG poprzez dokapitalizowanie kapitału.

5 Adaptacja obiektu na utworzenie inkubatora technologicznego.

"Od COP-u do innowacji i rozwoju" - Inkubator Technologiczny w Stalowej Woli jako narzędzie rozwoju gospodarki i innowacji Polski Wschodniej

6 Kompleksowe uzbrojenie terenów.

Kompleksowe uzbrojenie i przygotowanie terenów inwestycyjnych w rejonie drogi łączącej ul. Tołwińskiego zaprojektowaną drogą za Z-5

Kompleksowe uzbrojenie i przygotowanie terenów inwestycyjnych w rejonie drogi łączącej ulice Grabskiego z ulicą Kwiatkowskiego w Stalowej Woli

7 Rozbudowa hotelu Hutnik. Rewitalizacja przestrzeni publicznej osiedla Śródmieście wraz ze zmianą funkcji części domu gościnnego Hutnik

8 Budowa ścieżek rowerowych w mieście i okolicach.

Trasy rowerowe w Polsce Wschodniej - Województwo Podkarpackie

Źródło: Opracowanie własne na podstawie STRATEGII ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 oraz danych portalu mapadotacji.gov.pl



207

Z przeprowadzonej sondy ulicznej wynika, że mieszkańcy Stalowej Woli rozpoznają większość

największych inwestycji infrastrukturalnych w gminie i zdają sobie sprawę z tego, że źródłem ich

finansowania są środki Unii Europejskiej. Respondentów poproszono o ocenę tych inwestycji w skali

od 1 (ocena najbardziej negatywna) do 5 (ocena najbardziej pozytywna). Uzyskano wysoką średnią

ocen – 4,0. Warto podkreślić, że żadna z zapytanych osób nie oceniła wymienionych inwestycji UE

niżej niż na 3 (ocena neutralna). Mieszkańców Stalowej Woli poproszono również, by ogólnie ocenili

projekty unijne realizowane w gminie, których celem jest wsparcie rozwoju gospodarczego. Średnia

uzyskanych ocen to 4,05.

Władze miasta starają się zwiększać

jego atrakcyjność inwestycyjną nie tylko

poprzez poprawę stanu infrastruktury drogowej i technicznej, ale także poprzez zapewnienie

dostępności wysoko wykwalifikowanej kadry pracowniczej i rozwój sektora B+R. Gmina Stalowa Wola

jest realizatorem dwóch dużych projektów w zakresie badań, rozwoju, innowacji, które wsparto

środkami z Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej:

• Utworzenie naukowo-badawczego Laboratorium Międzyuczelnianego w Stalowej Woli

(wartość ogółem: 28 794 025,28 zł; dofinansowanie UE: 24 437 507,88 zł)

• "Od COP-u do innowacji i rozwoju" - Inkubator Technologiczny w Stalowej Woli jako narzędzie

rozwoju gospodarki i innowacji Polski Wschodniej (wartość ogółem: 18 057 600,00 zł;

dofinansowanie UE: 15 348 960,00 zł).

Beneficjent projektów oczekuje, że jego wynikiem będzie ograniczenie negatywnego wpływu

procesów modernizacyjnych oraz obniżenie poziomu bezrobocia i zjawiska ubożenia społeczeństwa

w regionie. Wzrost liczby trwałych, opartych na wiedzy miejsc pracy, gwarantujących stabilność

zatrudnienia i wyższe wynagrodzenie, a także umożliwiających ciągły rozwój pracowników mają

wpłynąć na ograniczenie migracji najzdolniejszych młodych mieszkańców regionu.97

Doszliśmy do wniosku, że należy wspierać również drugi (poza infrastrukturą) element, który

jest ważny dla inwestorów. Jest to dostępność do kadry wyższej i w ogóle do uczelni

wyższych w regionie. W związku z tym uczelnie, które u nas miały już założone jakieś

ośrodki, czy filie - daliśmy im możliwość rozwoju poprzez budowanie nowej infrastruktury

97

http://laboratorium.stalowawola.pl

Rysunek 3 Biblioteka Uniwersytecka w Stalowej Woli wybudowana w ramach projektu Stworzenie kompleksowej bazy naukowo-dydaktycznej i socjalnej dla uczelni wyższych w Stalowej Woli jako ośrodka intensyfikacji rozwoju gospodarczego i społecznego Polski Wschodniej (PO RPW)

Źródło: www.stalowemiasto.pl



208

oświatowej i badawczej. Chodzi głównie o filię Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

w Stalowej Woli i filię Politechniki Rzeszowskiej.



Od 2004 do 2013 roku odsetek osób bezrobotnych wśród mieszkańców Stalowej Woli w wieku

produkcyjnym obniżył się o 0,7 punktu procentowego (z 9,7 do 9,0). Osiągnięty wynik lokuje miasto

na 23 miejscu wśród 160 gmin województwa.

Przez długi czas gospodarka Stalowej Woli była oparta o jeden duży zakład pracy - Hutę Stalowa

Wola. Huta nadal jest bardzo ważna dla gospodarki miasta, ale nie ustają starania by

zdywersyfikować przemysł. Częściowo udało się to dzięki przyciągnięciu inwestorów zachęconych

przygotowanymi terenami pod inwestycje i nastawieniem władz miasta na rozwój technologiczny

lokalnego przemysłu.

(…) jak Mielec poszliśmy podobną drogą starając się zdywersyfikować te tereny tak, żeby

można było tutaj mówić o bardziej zróżnicowanym przemyśle. Naturalną koleją rzeczy było

to, że przede wszystkim umieszczało się tutaj te zakłady, które w jakiś sposób były związane

z Hutą, czy w ogóle z przemysłem maszynowym. Niemniej jednak nie tylko takie tutaj

zainwestowały, a wiec jakaś tam dywersyfikacja już powstała. W tej chwili staramy się być

takim ośrodkiem wiodącym na północy Podkarpacia, jeśli chodzi o rozwój i przemysłu

i powiedzmy takiego ośrodka związanego z rozwojem naukowo-badawczym. Nie mamy

aspiracji tak wielkich, żeby w jakiś sposób konkurować z już istniejącymi ośrodkami. Chcemy

być takim dopełnieniem dla ludzi, którzy mogą i chcą studiować w ośrodkach mniejszych,

bądź też nie stać ich na studiowanie np. w Warszawie, Krakowie, czy nawet w Rzeszowie, bo

to się wiąże z dużymi kosztami.



Wzrost gospodarczy Stalowej Woli determinowany jest przez konsekwentną realizację wyznaczonych

celów strategicznych. Największym atutem miasta jest przemysł i większość działań koncentruje się

na zwiększeniu jego znaczenia w skali regionu i kraju. Działania te przebiegają dwutorowo – poprzez

inwestycje w infrastrukturę techniczną oraz poprzez inwestycje w rozwój technologiczny.

Inkubator Technologiczny w Stalowej Woli, dzięki nowoczesnej, zgodnej z unijnymi standardami,

infrastruktury jest silnym wsparciem dla początkujących przedsiębiorców z sektora MŚP.

W wymiarze społecznym realizacja projektu przyczyni się do lepszego dostosowania kwalifikacji

zasobów ludzkich regionu do potrzeb współczesnego rynku pracy i umożliwi dalszy rozwój zawodowy

doświadczonej kadrze inżynieryjnej oraz lepszy start zawodowy szerokiemu gronu młody ludzi po

studiach. Przyczyni się do wzrostu konkurencyjności regionu dzięki zapewnieniu lepszego dostępu do

wykwalifikowanej kadry pracowniczej, co sprzyjać będzie powstawaniu inwestycji w branżach,

w których kluczową rolę odgrywają zaawansowane i innowacyjne technologie.98

98

Źródło: opis projektu na stronie http://www.polskawschodnia.gov.pl



209

Rysunek 4 Inkubator Technologiczny w Stalowej Woli

Źródło: www.polskawschodnia.gov.pl

Podejmowane inicjatywy są dostrzegane i aprobowane przez społeczność lokalną. Aż 75%

respondentów sondy ulicznej (mieszkańców Stalowej Woli) deklaruje, że widzi pozytywne zmiany w

powiecie, które zaszły w ciągu ostatnich 10 lat dzięki realizacji projektów unijnych. Zdecydowana

większość z nich precyzuje, że zmiany te dotyczą infrastruktury drogowej i komunikacyjnej. Ważnymi

obszarami wpływu programów unijnych są również przedsiębiorczość i edukacja. Aż 60% spośród

zapytanych osób uważa, że przedsięwzięcia realizowane z funduszy unijnych mają duży lub bardzo

duży wpływ na podniesienie jakości życia w Stalowej Woli.

W nowej perspektywie programowej władze miasta planują skupić się na trzech aspektach:

rozwijaniu miasta jako ośrodka nowoczesnych technologii oraz współpracy nauki i biznesu; rozwoju

społeczeństwa informacyjnego (zapewnienie dostępu do e-usług i szerokopasmowego Internetu);

przygotowaniu infrastruktury publicznej miasta do sprostania zadaniom, które wiążą się z faktem

starzenia się społeczeństwa (budowa ośrodka opieki nad osobami starszymi oraz dostosowanie

szpitali).



210

7 TABELA WNIOSKÓW I REKOMENDACJI

Tabela rekomendacji badania ewaluacyjnego pn. „10 lat województwa podkarpackiego w UE – ocena wykorzystania funduszy europejskich w rozwoju regionu”

Lp. Wniosek Rekomendacja Oczekiwany efekt

wdrożenia rekomendacji Sposób wdrożenia

Adresat rekomendacji

Termin realizacji

1

Ciągle nierozwiązanym problemem regionu jest wysoka stopa bezrobocia

(s. 143). Problem ten widać w statystykach publicznych oraz w opiniach mieszkańców

województwa (s. 176, 185). Świadczą o nim również trudności w osiąganiu

wskaźników powstawania nowych miejsc pracy (zarówno w RPO, jak i POKL). Skutecznym narzędziem wsparcia

regionalnego rynku pracy jest realizacja projektów we współpracy szkół

zawodowych i pracodawców (s. 148). Współdziałanie tych podmiotów skutkuje

zwiększeniem dopasowania oferty edukacyjnej do potrzeb regionalnego

rynku pracy, a w bezpośrednim następstwie prowadzi do zmniejszenia bezrobocia wśród absolwentów szkół

uczestniczących w projektach.

Nadal należy kłaść nacisk na premiowanie współpracy szkół z pracodawcami

w zakresie zarówno praktyk i staży, ale także

przy tworzeniu programów kształcenia,

czy programów rozwojowych szkół,

doradztwa w kwestiach dostosowania kształcenia zawodowego do potrzeb

rynku pracy. (s. 158)

Zmniejszenie problemu bezrobocia w regionie poprzez dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb regionalnego

rynku pracy.

Stosowanie kryteriów dostępowych promujących

współpracę z pracodawcami na poziomie projektów w zakresie

praktyk i staży, a także innych form współpracy np. doradztwa

w procesie tworzenia programów rozwojowych szkół na poziomie

szkolnictwa zawodowego. Premiowanie projektów

wprowadzających nowe formy kształcenia w większym stopniu

odpowiadające na potrzeby rynku pracy.

Instytucje zarządzające

i wdrażające RPO WP 2014-2020 oraz

PO WER 2014-2020 w województwie

podkarpackim

Perspektywa finansowa 2014-2020

2

Problem bezrobocia silniej dotyka kobiet, niż mężczyzn i jest trudniejszy do

rozwiązania. Świadczą o tym statystyki publiczne oraz poziom realizacji wskaźnika

RPO dotyczącego powstawania nowych miejsc pracy dla kobiet i wskaźnika

W nowej perspektywie finansowej należy

premiować projekty infrastrukturalne, które

zakładają wzrost dostępności miejsc

Zmniejszenie problemu bezrobocia wśród kobiet.

Zahamowanie spadku przyrostu naturalnego.

Premiowanie w kryteriach oceny wniosków w ramach konkursów z Priorytetu VI RPO WP 2014-2020 projektów infrastrukturalnych, które mają na celu tworzenie

miejsc opieki nad dziećmi do lat 3

IZ RPO WP 2014-2020 Perspektywa

finansowa 2014-2020



211





Termin realizacji

efektywności zatrudnieniowej POKL (s. 76-77, 148). Problem ten wynika w dużej mierze z trudności w godzeniu życia

rodzinnego i zawodowego, przez kobiety wychowujące małe dzieci.

opieki nad małymi dziećmi poprzez

dostosowanie swojej oferty do faktycznych godzin pracy rodziców (żłobki całodobowe,

żłobki przyzakładowe) (s.148)

ulokowanych przy zakładach pracy lub świadczących usługi w systemie całodobowym.

3

Bogactwo przyrodnicze Podkarpacia czyni je obszarem bardzo atrakcyjnym

turystycznie. Pomimo tego, szansa rozwoju turystyki w regionie nie została

dostatecznie wykorzystana (s. 74, 90-91).

Wspieranie wykorzystania

endogenicznego potencjału województwa poprzez premiowanie w konkursach w ramach I i VI Osi priorytetowej RPO

WP 2014-2020 projektów

zwiększających konkurencyjność MŚP

działających w sektorze turystyki (s. 191).

Zwiększenie ruchu turystycznego,

przyciągnięcie kapitału z zewnątrz, zwiększenie

zatrudnienia w sektorze turystyki.

Premiowanie w kryteriach oceny wniosków w ramach konkursów z

Priorytetu I i VI RPO WP 2014-2020 projektów, których celem jest polepszenie i promocja oferty

przedsiębiorstw działających w sektorze turystyki.

IZ RPO WP 2014-2020 Perspektywa

finansowa 2014-2020

4

Obszarem dużego niezadowolenia społecznego jest opieka zdrowotna (s. 186-187). O niedostatkach w tym

zakresie mówią także statystyki dotyczące dostępności infrastruktury służby zdrowia

(s. 159-161).

Dokonanie szczegółowej diagnozy obszarów opieki zdrowotnej

wymagających poprawy i opracowanie

wojewódzkiego programu ochrony

zdrowia.

Poprawa jakości życia mieszkańców województwa

podkarpackiego

Jednostki odpowiedzialne za służbę zdrowia powinny podjąć się

utworzenia Programu dla wybranych dziedzin opieki

zdrowotnej lub Programu rozwoju służby zdrowia w całym

województwie (z uwzględnieniem dziedzin istotnych z punktu

widzenia potrzeb mieszkańców). Na tej podstawie będzie można w

UMWP (Departament Ochrony Zdrowia

i Polityki Społecznej)

Perspektywa finansowa 2014-2020



212





Termin realizacji

nowej perspektywie finansowej kształtować kryteria, nabory

celowane oraz wskazywać projekty indywidualne.

5

Premiowanie przez system oceny

merytorycznej projektów z zakresu opieki

zdrowotnej, projektów o wyższym potencjale

innowacyjnym.

W kryteriach wyboru projektów powinno premiować się

uzasadnione ekonomicznie projekty inwestujące w

nowoczesne rozwiązania w dziedzinie medycyny, które

zagwarantują jej dalszy rozwój.

IZ RPO WP 2014-2020

6

W perspektywie finansowej 2007-2013 liczba projektów realizowanych we

współpracy przedsiębiorstw i jednostek badawczych nie osiągnęła oczekiwanego poziomu – szacowany poziom realizacji

wskaźnik RPO WP w tym zakresie wynosi jedynie 4,3% wartości docelowej (s. 78,

111-112).

Przeprowadzenie badań w zakresie uwarunkowań

współpracy przedsiębiorstw z

jednostkami naukowo-badawczymi w realizacji

projektów (s. 112). Wskazanie barier takiej współpracy oraz źródła

ich pochodzenia jest niezbędne dla zwiększenia

zainteresowania tego typu projektami w nowej

perspektywie RPO WP (priorytet inwestycyjny

1.2).

Zwiększenie liczby projektów z zakresu

rozwoju innowacyjności realizowanych w partnerstwie przedsiębiorstw

i jednostek naukowo-badawczych.

Zlecenie ewaluacji IZ RPO WP 2014-2020 Perspektywa

finansowa 2014-2020



213

TABLE OF CONCLUSIONS AND RECOMMENDATIONS

Table of recommendations of the evaluation survey entitled “10 years of the Podkarpackie Voivodeship in the EU – evaluation of the use of European funds for the region development”

No. Conclusion Recommendation Expected outcome of the recommendation

implementation Method of implementation

Addressee of the recommendation

Term of implementation

1

The unemployment rate is still an unsolved problem. It is shown by the

public statistics and the opinions of the voivodeship residents. It is also visible in the difficulties in achieving the indicators of new workplace creation (both in the

ROP and the OP Human Resources Development). An effective tool for

supporting the regional labour market is the implementation of projects in

cooperation between vocational schools and employers. The cooperation between

those subjects results in the increased adjustment of the educational offer to the needs of the regional labour market and

its direct result is a decrease of unemployment of graduates from the

schools which took part in the projects.

It is still recommendable to put an emphasis on

rewarding the cooperation between

schools and employers in the scope of internships and on-the-job training, but also in the creation

of educational programmes or developmental

programmes for schools and guidance regarding

adjustment of vocational education to the needs of the labour market.

Decreasing the problem of unemployment in the region by adjusting the educational offer to the

needs of the regional labour market.

Application of access criteria promoting the cooperation with

employers at the level of projects in the scope of on-the-job trainings

and internships as well as other forms of cooperation, e.g.

guidance regarding the creation of developmental programmes for vocational schools. Rewarding

projects implementing new forms of education, which respond to the needs of the labour market at the

highest possible level.

Managing and Implementing

Institutions of the Regional Operational

Programme of the Podkarpackie Voivodeship

2014-2020 and the Operational Programme “Knowledge,

Education and Development” 2014-

2020 in the Podkarpackie Voivodeship

2014-2020 financial

perspective

2

The issue of unemployment affects women more severely than men and is

more difficult to solve in their case. This is shown by public statistics, the indicator of implementation of the ROP in scope of the

creation of new workplaces and the indicator of employment effectiveness of the OP “Human Resources Development”.

This issue can be contributed in a large

In the new financial perspective,

infrastructural projects which aim to increase

the availability of small children care facilities by adjusting their offer to

the actual working hours of parents (round-the-

Decreasing the problem of unemployment among

women. Stopping the decrease in the birth

rate.

Rewarding infrastructural projects, whose aim is to create places for company-affiliated children care for children up to 3 years old or companies providing round-the-

clock children care services in the application evaluation in the scope of Priority VI of the ROP PV 2014-

2020.

MI of the ROP PV 2014-2020

2014-2020 financial

perspective



214






extent to the difficulty to combine family and professional life by women raising up

small children.

clock and company-affiliated nurseries) should be awarded.

3

Natural wealth of Podkarpacie makes it a very attractive touristic area. Hoverer, the chance for the development of tourism in this region has not been sufficiently used.

Supporting the use of endogenic potential of

the voivodeship by rewarding projects

increasing the competitiveness of the

SMEs activity in the tourism section in the

contest of I and VI Priority axis of the ROP

PV 2014-2020.

Increase in tourist movement, attracting

external funds, increase in employment in the

tourism sector.

Rewarding projects whose aim is to promote companies active in

the tourism sector in the scope of Priority I and VI contest of ROP PV

2014-2020.


2014-2020 financial

perspective

4 Health care is an area of great social discontent. Statistics concerning the

availability of the health care infrastructure also mention the

shortcomings in that scope.

Detailed diagnosis of health care areas

requiring improvement and elaboration of the voivodeship’s health

protection programme.

Improvement of the quality of life of the

residents of the Podkarpackie Voivodeship.

Units responsible for health care should undertake to create

“Programme for chosen health care areas” or “Programme for the development of the health care in

the whole voivodeship” (taking into consideration the most

important areas from the point of view of needs of the residents). On

those basis it will be possible to create criteria and targeted

recruitments as well as to indicate individual projects.

The Marshal’s Office of the Podkarpackie Voivodeship (Health Protection and Social Politics Department)

2014-2020 financial

perspective

5 Rewarding projects of

higher innovative potential by a

In the criteria of choosing projects, projects investing in advanced solutions in the medical branch




215






substantive assessment of projects from the health care branch.

guaranteeing its further development, should be awarded.

6

In 2007-2013 financial perspective the number of projects implemented in the

cooperation with companies and research units did not reached the expected level – the estimated indicator of the ROP PV in

this scope is only 4,3% of the target value.

Conduction of research in the scope of conditions of

cooperation between companies and research

units in project implementation.

Indication of obstacles and sources of such

cooperation is necessary to increase the interest in those projects in the

new ROP PV perspective (investment priority 1.2).

Increasing the number of projects concerning

innovativeness implemented in the

cooperation between companies and research

units.

Evaluation order MI of the ROP PV

2014-2020

2014-2020 financial

perspective



216

8 SPIS MAP

Mapa 1 Liczba projektów zrealizowanych w ramach Programów i Inicjatyw Wspólnotowych UE na

terenie poszczególnych województw (2004-2013) ............................................................................... 44

Mapa 2 Liczba projektów zrealizowanych w ramach Programów i Inicjatyw Wspólnotowych UE na

terenie poszczególnych województw w przeliczeniu na tysiąc mieszkańców (2004-2013) ................. 45

Mapa 3 Kumulatywna wartość projektów (zrealizowanych w ramach Programów i Inicjatyw

Wspólnotowych UE na terenie poszczególnych województw w latach 2004-2013 ............................. 46

Mapa 4 Wartość finansowa projektów w przeliczeniu na jednego mieszkańca województwa ........... 46

Mapa 5 Liczba projektów zrealizowanych na obszarze poszczególnych powiatów woj. podkarpackiego

w perspektywie programowej 2004-2006 w przeliczeniu na tysiąc ludności ....................................... 53


w perspektywie programowej 2004-2006 ............................................................................................ 53


w perspektywie programowej 2007-2013 w przeliczeniu na tysiąc ludności ....................................... 54


w perspektywie programowej 2007-2013 ............................................................................................ 54

Mapa 9 Wartość projektów zrealizowanych w ramach RPO WP 2007-2013 (powiaty) ....................... 56

Mapa 10 Wartość projektów zrealizowanych w ramach RPO WP 2007-2013 (gminy) ........................ 56

Mapa 11 Wartość projektów zrealizowanych w ramach RPO WP 2007-2013 w przeliczeniu na 1 tys.

mieszkańców (gminy) ............................................................................................................................ 57

Mapa 12 Wartość projektów zrealizowanych w ramach RPO WP 2007-2013 w przeliczeniu na 1 tys.

mieszkańców (powiaty) ......................................................................................................................... 57

Mapa 13 Wartość projektów zrealizowanych w ramach PROW 2007-2013 w woj. podkarpackim

(powiaty) ............................................................................................................................................... 85


(gminy)................................................................................................................................................... 85


(w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców - gminy) .................................................................................... 86

Mapa 16 Wartość projektów zrealizowanych w ramach PROW 2007-2013 w woj. podkarpackim (w

przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców - powiaty) ..................................................................................... 86

Mapa 17 Wartość projektów zakontraktowanych w ramach POKL w woj. podkarpackim (powiaty) .. 88

Mapa 18 Wartość projektów zakontraktowanych w ramach POKL w woj. podkarpackim (gminy) ..... 88

Mapa 19 Wartość projektów zakontraktowanych w ramach POKL w woj. podkarpackim

(w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców - gminy) .................................................................................... 89

Mapa 20 Wartość projektów zakontraktowanych w ramach POKL w woj. podkarpackim

(w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców - powiaty) ................................................................................ 89

Mapa 21 Wartość TMR dla gmin województwa podkarpackiego, rok 2003 ......................................... 95

Mapa 22 Wartość TMR dla gmin województwa podkarpackiego, rok 2012 ......................................... 95

Mapa 23 Podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności w powiatach

woj. podkarpackiego, 2013 ................................................................................................................. 101



217

Mapa 24. Odsetek osób pracujących w sektorze przedsiębiorstw w ogólnej liczbie osób zatrudnionych

w działalności badawczo-rozwojowej wg województw (kolor niebieski – sektor przedsiębiorstw, kolor

zielony – pozostałe sektory) w roku 2012 ........................................................................................... 107

Mapa 25 Drogi gminne i powiatowe o twardej nawierzchni (km na 100 km2), 2012 rok ................... 114

Mapa 26 Nakłady na 1 mieszkańca na środki trwałe służące ochronie środowiska, porównanie roku

2004 i 2012 .......................................................................................................................................... 122

Mapa 27 Odsetek ludności korzystający z oczyszczalni ścieków, powiaty woj. podkarpackiego, rok

2013 ..................................................................................................................................................... 123

Mapa 28 Syntetyczny wskaźnik rozwoju społecznego podkarpackich gmin - LHDI, 2012 rok ............ 135

Mapa 29 Syntetyczny wskaźnik rozwoju społecznego podkarpackich gmin - LHDI, 2003 rok ............ 135

Mapa 30 Liczba ludności w poszczególnych powiatach województwa podkarpackiego, rok 2013.... 136

Mapa 31 Stopa bezrobocia w podziale na województwa (rok 2013) ................................................. 143

Mapa 32 Stopa bezrobocia w podziale na powiaty województwa podkarpackiego (rok 2013) ......... 144

Mapa 33 Wyniki egzaminu gimnazjalnego w 2013 r. wg powiatów – część humanistyczna (%) ....... 154

Mapa 34 Wyniki egzaminu szóstoklasisty w 2013 r. wg powiatów (%) .............................................. 154

Mapa 35 Liczba lekarzy na 1000 mieszkańców wg województw, 2012 .............................................. 161

Mapa 36 Liczba klubów i sekcji sportowych w poszczególnych powiatach woj. podkarpackiego, 2012

............................................................................................................................................................. 163

Mapa 37 Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego woj. podkarpackiego, TMR - 2003 .................. 167

Mapa 38 Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego woj. podkarpackiego, TMR - 2012 .................. 167

Mapa 39 Odsetek osób w gospodarstwach domowych poniżej granicy minimum egzystencji, Polska

2013 ..................................................................................................................................................... 170

Mapa 40 Przeciętne wynagrodzenie brutto w powiatach woj. podkarpackiego, rok 2013 ................ 171



218

9 ZAŁĄCZNIK 1

Liczba i wartość projektów zrealizowanych w poszczególnych województwach99 w ramach

Programów i Inicjatyw Wspólnotowych perspektywy finansowej 2004 – 2006

Źródło: opracowanie własne na podstawie Bazy SRP 04-06 pozyskanej od Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju

Tabela 64 Liczba i wartość projektów zrealizowanych w województwach w ramach Funduszu Spójności (perspektywa 2004-2006)

Województwo Fundusz Spójności

Liczba projektów Wartość projektów Dofinansowanie UE

dolnośląskie 11 4 223 962 078,91 zł 3 109 809 669,06 zł

kujawsko-pomorskie 6 1 362 265 584,48 zł 873 355 529,17 zł

lubelskie 1 59 358 458,40 zł 35 615 075,04 zł

lubuskie 4 609 248 582,65 zł 470 311 164,41 zł

łódzkie 8 1 420 907 111,16 zł 800 855 311,23 zł

małopolskie 11 1 779 503 084,13 zł 1 247 867 489,69 zł

mazowieckie 22 6 145 749 876,63 zł 4 358 832 249,04 zł

opolskie 4 655 023 173,86 zł 444 599 953,41 zł

podkarpackie 6 626 112 560,80 zł 444 068 356,72 zł

podlaskie 2 124 562 918,74 zł 66 970 392,00 zł

pomorskie 5 1 269 760 435,13 zł 890 630 283,86 zł

śląskie 22 6 669 252 726,06 zł 4 736 263 211,90 zł

świętokrzyskie 3 288 964 808,99 zł 192 381 624,57 zł

warmińsko-mazurskie 2 259 937 262,74 zł 151 080 130,70 zł

wielkopolskie 7 2 644 625 115,37 zł 1 977 587 127,65 zł

zachodniopomorskie 2 1 795 241 058,81 zł 1 297 148 608,56 zł

SUMA 116 29 934 474 836,87 zł 21 097 376 177,01 zł

Tabela 65 Liczba i wartość projektów zrealizowanych w województwach w ramach INTERREG POLSKA-BIAŁORUŚ-UKRAINA (perspektywa 2004-2006)

Województwo INTERREG POLSKA-BIAŁORUŚ-UKRAINA


lubelskie 76 63 430 302,22 zł 46 234 193,43 zł

mazowieckie 32 32 196 180,67 zł 21 820 240,68 zł


podlaskie 51 61 780 927,02 zł 37 780 296,12 zł

SUMA 207 216 852 158,58 zł 147 036 228,86 zł

Tabela 66 Liczba i wartość projektów zrealizowanych w województwach w ramach INTERREG POLSKA-CZECHY (perspektywa 2004-2006)

Województwo INTERREG POLSKA-CZECHY


dolnośląskie 68 40 273 702,01 zł 25 505 483,76 zł

mazowieckie 5 292 994,73 zł 219 063,81 zł

opolskie 54 29 031 541,04 zł 19 630 526,96 zł

śląskie 51 30 574 314,36 zł 20 516 458,46 zł

SUMA 178 100 172 552,14 zł 65 871 532,99 zł

99

Zestawienie nie obejmuje projektów ogólnokrajowych, a jedynie te, które przypisano konkretnym województwom.



219

Tabela 67 Liczba i wartość projektów zrealizowanych w województwach w ramach INTERREG POLSKA-LITWA-KALININGRAD (perspektywa 2004-2006)

Województwo INTERREG POLSKA-LITWA-KALININGRAD



podlaskie 55 47 008 023,06 zł 34 705 393,94 zł

pomorskie 40 47 641 647,58 zł 34 812 697,38 zł


SUMA 161 133 403 201,62 zł 96 722 839,25 zł

Tabela 68 Liczba i wartość projektów zrealizowanych w województwach w ramach INTERREG POLSKA-MEKLEMBURGIA (perspektywa 2004-2006)

Województwo INTERREG POLSKA-MEKLEMBURGIA



zachodniopomorskie 200 160 069 275,71 zł 108 990 372,64 zł

SUMA 203 160 432 617,89 zł 109 262 879,27 zł

Tabela 69 Liczba i wartość projektów zrealizowanych w województwach w ramach INTERREG POLSKA-SŁOWACJA

(perspektywa 2004-2006)

Województwo INTERREG POLSKA-SŁOWACJA


małopolskie 27 24 027 138,41 zł 16 630 977,81 zł



śląskie 27 14 546 006,80 zł 9 403 808,35 zł

SUMA 76 59 702 255,54 zł 41 238 599,81 zł

Tabela 70 Liczba i wartość projektów zrealizowanych w województwach w ramach NTERREG POLSKA-BRANDEMBURGIA (perspektywa 2004-2006)

Województwo NTERREG POLSKA-BRANDEMBURGIA


dolnośląskie 4 209 042,17 zł 156 781,63 zł

lubuskie 102 174 455 173,39 zł 119 211 816,36 zł


SUMA 112 174 919 278,73 zł 119 559 895,37 zł

Tabela 71 Liczba i wartość projektów zrealizowanych w województwach w ramach INTERREG POLSKA-SAKSONIA


Województwo INTERREG POLSKA-SAKSONIA




SUMA 108 170 128 984,48 zł 101 996 791,31 zł



220

Tabela 72 Liczba i wartość projektów zrealizowanych w województwach w ramach Pomocy technicznej (perspektywa

2004-2006)

Województwo Pomoc techniczna


łódzkie 1 280 000,00 zł 210 000,00 zł

małopolskie 1 357 045,00 zł 267 784,00 zł


pomorskie 1 357 045,00 zł 267 784,00 zł

SUMA 127 101 083 373,22 zł 75 812 532,70 zł

Tabela 73 Liczba i wartość projektów zrealizowanych w województwach w ramach Programu Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL (perspektywa 2004-2006)

Województwo Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL



kujawsko-pomorskie 3 14 820 737,95 zł 11 115 553,46 zł

lubelskie 4 23 714 120,87 zł 17 785 590,66 zł

łódzkie 4 22 674 472,53 zł 17 005 854,40 zł



opolskie 1 5 502 267,54 zł 4 126 700,66 zł


podlaskie 3 22 107 493,75 zł 16 580 620,31 zł

pomorskie 4 32 354 083,58 zł 24 265 562,70 zł

śląskie 11 73 223 262,79 zł 54 917 447,11 zł



wielkopolskie 6 33 669 060,18 zł 25 251 795,13 zł


SUMA 108 693 249 584,92 zł 519 937 188,81 zł

Tabela 74 Liczba i wartość projektów zrealizowanych w województwach w ramach SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich (perspektywa 2004-2006)

Województwo

Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich




lubelskie 6332 1 236 795 720,25 zł 448 695 970,58 zł

lubuskie 695 245 717 422,47 zł 113 044 565,18 zł

łódzkie 4428 872 749 659,40 zł 316 340 838,25 zł


mazowieckie 7918 1 842 708 238,93 zł 701 659 117,50 zł

opolskie 1427 340 754 839,40 zł 124 482 533,37 zł


podlaskie 4025 915 498 293,44 zł 333 684 673,76 zł

pomorskie 1930 522 006 612,45 zł 196 210 803,39 zł

śląskie 1321 319 561 932,94 zł 130 067 658,10 zł



wielkopolskie 5706 1 636 440 524,58 zł 582 475 241,26 zł


SUMA 49845 12 062 954 818,17 zł 4 514 617 747,70 zł



221

Tabela 75 Liczba i wartość projektów zrealizowanych w województwach w ramach SPO Rozwój zasobów ludzkich


Województwo Rozwój zasobów ludzkich




lubelskie 235 311 045 415,62 zł 224 110 501,61 zł

lubuskie 146 149 272 995,88 zł 103 823 279,71 zł

łódzkie 221 270 878 099,57 zł 193 235 103,81 zł



opolskie 107 125 774 485,60 zł 88 535 388,70 zł


podlaskie 147 182 821 675,73 zł 132 303 926,88 zł

pomorskie 214 226 664 320,92 zł 154 570 572,89 zł

śląskie 360 425 328 772,46 zł 295 784 778,43 zł





SUMA 3815 4 644 869 486,07 zł 3 268 916 626,50 zł

Tabela 76 Liczba i wartość projektów zrealizowanych w województwach w ramach SPO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb (perspektywa 2004-2006)

Województwo Rybołówstwo i przetwórstwo ryb




lubelskie 10 1 963 239,00 zł 665 224,75 zł

lubuskie 11 4 429 646,76 zł 2 094 264,77 zł

łódzkie 18 8 959 288,20 zł 2 518 547,90 zł



opolskie 13 8 209 738,11 zł 2 324 123,40 zł


podlaskie 14 21 344 169,86 zł 6 018 008,85 zł

pomorskie 1949 592 856 815,26 zł 311 084 693,45 zł

śląskie 32 30 374 466,30 zł 8 788 569,91 zł





SUMA 4114 1 632 008 548,24 zł 763 111 757,29 zł



222

Tabela 77 Liczba i wartość projektów zrealizowanych w województwach w ramach SPO Transport (perspektywa 2004-

2006)

Województwo Transport




lubelskie 6 564 613 925,41 zł 367 867 175,52 zł

lubuskie 5 194 748 410,79 zł 94 027 265,59 zł

łódzkie 11 1 888 419 295,07 zł 1 124 141 965,14 zł



opolskie 1 58 145 852,68 zł 41 459 694,17 zł


podlaskie 6 47 385 198,10 zł 31 408 520,23 zł

pomorskie 15 1 259 095 106,75 zł 809 927 171,61 zł

śląskie 20 617 728 225,56 zł 366 855 724,28 zł





SUMA 151 10 366 889 010,29 zł 5 974 966 264,22 zł

Tabela 78 Liczba i wartość projektów zrealizowanych w województwach w ramach SPO Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw (perspektywa 2004-2006)

Województwo Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw




lubelskie 988 512 797 361,52 zł 186 370 824,02 zł

lubuskie 342 525 679 613,29 zł 151 914 591,23 zł

łódzkie 981 933 859 200,96 zł 265 315 864,86 zł

małopolskie 1279 1 077 077 819,89 zł 427 136 029,49 zł


opolskie 292 279 913 265,62 zł 115 623 630,51 zł


podlaskie 395 401 541 538,80 zł 140 020 235,68 zł

pomorskie 984 474 818 252,70 zł 190 153 057,33 zł

śląskie 1505 2 820 252 709,45 zł 698 384 434,13 zł




zachodniopomorskie 543 1 083 072 026,06 zł 297 335 463,26 zł

SUMA 15490 15 634 502 314,21 zł 5 123 655 568,12 zł



223

Tabela 79 Liczba i wartość projektów zrealizowanych w województwach w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (perspektywa 2004-2006)

Województwo Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego


dolnośląskie 933 1 897 437 981,69 zł 1 046 717 645,31 zł


lubelskie 1144 1 502 028 520,54 zł 931 890 361,96 zł

lubuskie 571 598 470 201,31 zł 382 593 271,02 zł

łódzkie 867 1 461 557 116,60 zł 758 895 597,09 zł

małopolskie 860 1 671 104 890,61 zł 902 796 411,16 zł


opolskie 520 536 078 768,99 zł 334 809 126,13 zł

podkarpackie 1061 1 399 516 967,15 zł 834 331 108,59 zł

podlaskie 719 769 727 120,00 zł 472 787 009,21 zł

pomorskie 747 1 776 496 740,75 zł 772 375 822,09 zł

śląskie 1091 2 069 338 140,73 zł 1 193 336 936,12 zł


warmińsko-mazurskie 823 1 270 240 007,40 zł 765 955 820,27 zł



SUMA 13710 21 769 842 268,22 zł 12 405 506 089,38 zł

Wartość projektów zakontraktowanych w poszczególnych województwach w ramach Programów

Operacyjnych perspektywy finansowej 2007 – 2013100

Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK 07-13 (stan na dzień 31.07.2014)

Tabela 80 Liczba i wartość projektów zakontraktowanych w ramach poszczególnych Regionalnych Programów Operacyjnych (perspektywa 2007-2013)

Program Liczba umów Wartość ogółem Dofinansowanie UE

RPO Województwa Dolnośląskiego 2141 9 717 183 559,62 zł 5 032 306 552,96 zł

RPO Województwa Kujawsko-Pomorskiego 2023 7 502 140 659,77 zł 3 846 970 750,82 zł

RPO Województwa Lubelskiego 3137 8 692 360 017,90 zł 4 677 603 316,44 zł

RPO Województwa Lubuskiego 969 3 660 994 286,29 zł 1 906 449 297,15 zł

RPO Województwa Łódzkiego 2358 7 916 782 578,78 zł 4 320 845 421,33 zł

RPO Województwa Małopolskiego 2867 10 592 600 057,64 zł 5 414 947 147,48 zł

RPO Województwa Mazowieckiego 2087 12 722 225 129,66 zł 7 231 229 022,89 zł

RPO Województwa Opolskiego 1196 3 631 661 348,45 zł 2 044 046 125,23 zł

RPO Województwa Podkarpackiego 2362 8 030 781 015,93 zł 4 790 978 901,51 zł

RPO Województwa Podlaskiego 1231 5 094 870 104,55 zł 2 749 554 037,49 zł

RPO Województwa Pomorskiego 1701 6 934 612 454,25 zł 3 895 261 390,21 zł

RPO Województwa Śląskiego 4907 12 135 736 371,48 zł 7 141 770 598,11 zł

RPO Województwa Świętokrzyskiego 1279 5 635 396 307,22 zł 3 023 812 724,59 zł

RPO Województwa Warmińsko-Mazurskiego 2385 8 106 357 933,60 zł 4 301 099 614,46 zł

RPO Województwa Wielkopolskiego 2153 9 779 873 128,11 zł 5 322 520 559,73 zł

RPO Województwa Zachodniopomorskiego 1629 6 498 376 296,84 zł 3 326 633 214,36 zł

SUMA 34425 126 651 951 250,09 zł 69 026 028 674,76 zł

100

W odniesieniu do wszystkich programów poza RPO, ograniczono się do podania wartości bez liczby projektów, ze względu na fakt, że duża część inwestycji realizowana jest na obszarze większym, niż województwo. Otrzymywane dla programów sumy projektów nie odpowiadałyby faktycznej liczbie przedsięwzięć z danego PO. Należy również podkreślić, że w KSI SIMIK wartości umów dla danych regionów są podzielone przez liczbę województw, które obejmują swym zakresem.



224

Tabela 81 Wartość projektów zakontraktowanych w województwach w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (perspektywa 2007-2013)

Województwo Program Operacyjny Kapitał Ludzki

Wartość umów ogółem Dofinansowanie UE

Dolnośląskie 2 736 351 250,71 zł 2 294 597 855,16 zł

Kujawsko-pomorskie 2 424 681 328,41 zł 2 026 812 847,77 zł

Lubelskie 2 907 027 704,77 zł 2 449 463 606,73 zł

Lubuskie 1 022 814 115,58 zł 856 878 362,87 zł

Łódzkie 2 761 619 209,16 zł 2 288 634 779,65 zł

Małopolskie 3 294 816 290,83 zł 2 743 719 287,12 zł

Mazowieckie 5 049 333 790,25 zł 4 229 905 677,84 zł

Opolskie 1 205 552 549,32 zł 1 011 481 251,85 zł

Podkarpackie 2 780 479 889,45 zł 2 315 047 845,03 zł

Podlaskie 1 526 025 789,33 zł 1 280 011 331,05 zł

Pomorskie 2 208 222 041,17 zł 1 839 303 913,46 zł

Śląskie 3 911 044 846,68 zł 3 273 956 770,55 zł

Świętokrzyskie 1 960 805 069,53 zł 1 637 957 220,98 zł

Warmińsko-mazurskie 2 119 506 995,78 zł 1 768 532 455,07 zł

Wielkopolskie 3 179 728 676,52 zł 2 671 374 651,59 zł

Zachodniopomorskie 2 120 637 917,35 zł 1 776 782 386,49 zł

SUMA 41 208 647 464,85 zł 34 464 460 243,20 zł

Tabela 82 Wartość projektów zakontraktowanych w województwach w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (perspektywa 2007-2013)

Województwo Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko




Lubelskie 6 903 231 709,85 zł 4 218 564 682,86 zł

Lubuskie 5 818 295 207,37 zł 3 445 065 399,52 zł

Łódzkie 17 983 197 554,14 zł 8 904 119 217,84 zł



Opolskie 3 467 338 672,01 zł 1 860 305 689,13 zł


Podlaskie 5 051 445 194,21 zł 2 015 674 358,70 zł

Pomorskie 18 685 190 173,98 zł 10 073 089 872,82 zł

Śląskie 19 450 934 729,98 zł 11 859 603 150,74 zł




Zachodniopomorskie 13 170 828 653,62 zł 5 755 284 482,71 zł

SUMA 217 120 338 991,44 zł 114 051 036 165,23 zł



225

Tabela 83 Wartość projektów zakontraktowanych w województwach w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka Środowisko (perspektywa 2007-2013)

Województwo Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka




Lubelskie 2 157 036 573,79 zł 1 070 065 293,44 zł

Lubuskie 1 101 712 215,44 zł 505 647 519,90 zł

Łódzkie 4 931 513 599,83 zł 2 274 686 520,19 zł



Opolskie 1 702 270 220,95 zł 614 740 241,24 zł


Podlaskie 1 868 050 092,36 zł 679 890 847,32 zł

Pomorskie 3 608 969 542,09 zł 1 547 626 938,32 zł

Śląskie 7 979 675 673,54 zł 2 538 770 269,96 zł

Świętokrzyskie 1 547 062 813,01 zł 757 709 917,19 zł

Warmińsko-mazurskie 952 545 539,75 zł 427 434 132,12 zł


Zachodniopomorskie 2 297 383 732,26 zł 742 233 776,33 zł

SUMA 70 558 596 913,82 zł 29 235 805 457,99 zł

Tabela 84 Wartość projektów zakontraktowanych w województwach w ramach Programu Operacyjnego Pomoc techniczna (perspektywa 2007-2013)

Województwo Program Operacyjny Pomoc techniczna


Dolnośląskie 18 701 161,62 zł 15 892 417,91 zł

Kujawsko-pomorskie 10 515 518,85 zł 8 870 191,02 zł

Lubelskie 9 625 195,65 zł 8 176 830,43 zł

Lubuskie 13 376 190,00 zł 11 334 801,17 zł

Łódzkie 12 058 093,00 zł 10 249 379,05 zł

Małopolskie 15 063 802,00 zł 12 803 550,74 zł


Opolskie 13 284 184,00 zł 11 291 556,40 zł

Podkarpackie 13 253 255,65 zł 11 234 828,97 zł

Podlaskie 13 255 995,27 zł 11 267 458,20 zł

Pomorskie 14 943 611,02 zł 12 702 069,36 zł

Śląskie 16 746 055,00 zł 14 222 096,30 zł

Świętokrzyskie 8 311 888,87 zł 7 065 105,51 zł

Warmińsko-mazurskie 14 794 078,00 zł 12 574 118,21 zł

Wielkopolskie 11 725 078,00 zł 9 965 838,06 zł

Zachodniopomorskie 15 890 170,50 zł 12 806 989,62 zł

SUMA 1 862 206 453,01 zł 1 512 931 643,69 zł



226

Tabela 85 Wartość projektów zakontraktowanych w województwach w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej (perspektywa 2007-2013)

Województwo Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej


Lubelskie 4 026 692 428,90 zł 2 754 818 643,80 zł


Podlaskie 2 577 261 093,43 zł 1 613 976 951,82 zł



SUMA 14 522 207 662,20 zł 9 481 423 017,20 zł

Liczba i wartość projektów zakontraktowanych w poszczególnych województwach w ramach

Programów Operacyjny Współpracy Transgranicznej perspektywy finansowej 2007 – 2013101

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych portalu mapadotacji.gov.pl

Tabela 86 Liczba i wartość projektów zrealizowanych w województwach w ramach Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska - Republika Słowacka (perspektywa 2007-2013)

Województwo

Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska - Republika Słowacka

Liczba umów Wartość ogółem Dofinansowanie UE

Małopolskie 54 486 545 945,02 zł 385 076 252,07 zł

Mazowieckie 4 3 485 978,00 zł 2 963 081,30 zł

Podkarpackie 34 285 420 228,55 zł 239 612 833,65 zł

Śląskie 32 295 626 138,45 zł 242 445 194,26 zł

Tabela 87 Liczba i wartość projektów zrealizowanych w województwach w ramach Programu Operacyjnego Współpracy

Transgranicznej Rzeczpospolita Polska – Białoruś – Ukraina (perspektywa 2007-2013)

Województwo Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Polska – Białoruś – Ukraina


Lubelskie 46 198 391 818,34 zł 178 242 434,95 zł


Podkarpackie 27 133 939 587,89 zł 120 132 646,43 zł

Podlaskie 25 220 197 302,94 zł 195 522 371,21 zł


Transgranicznej Litwa – Polska – Rosja (perspektywa 2007-2013)

Województwo Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Litwa – Polska – Rosja


Kujawsko-pomorskie 2 7 213 664,20 zł 7 213 664,20 zł


Podlaskie 7 45 563 028,33 zł 41 726 593,61 zł

Pomorskie 10 74 136 519,29 zł 67 444 233,79 zł

Warmińsko-mazurskie 30 240 199 636,30 zł 211 245 159,12 zł

101

W zestawieniu nie ujęto projektów ogólnopolskich. Poza tym, część projektów została przypisana do kilku województw, dlatego kumulatywne wartości w poszczególnych tabelach nie odpowiadają sumie zakontraktowanych umów w ramach Programów. Celem zestawienia jest pokazanie ile przedsięwzięć i o jakiej wartości jest realizowanych na obszarze danych regionów Polski.



227


Transgranicznej Polska (Województwo Lubuskie) – Brandenburgia (perspektywa 2007-2013)

Województwo

Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Polska (Województwo Lubuskie) – Brandenburgia


Lubuskie 85 561 213 887,74 zł 464 295 631,76 zł



Transgranicznej Południowy Bałtyk (perspektywa 2007-2013)

Województwo Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Południowy Bałtyk



Pomorskie 58 255 710 730,13 zł 205 557 133,18 zł

Warmińsko-mazurskie 17 76 915 070,47 zł 61 562 599,24 zł

Zachodniopomorskie 32 143 265 605,01 zł 116 645 090,38 zł



228

10 ZAŁĄCZNIK 2

Wartość ogółem i wysokość dofinansowania z UE102 projektów zakontraktowanych w poszczególnych województwach w kolejnych latach 2007-2014.

Programy ujęte w zestawieniu to: POKL, POIG, POIŚ, PORPW, RPO 16.

Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK 07-13 (stan na dzień 31.07.2014)

ROK: 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 (do 31.07)

WOJEWÓDZTWO Wartość ogółem

Dofinanso-wanie UE

Wartość ogółem

Dofinanso-wanie UE

Wartość ogółem

Dofinanso-wanie UE

Wartość ogółem

Dofinanso-wanie UE

Wartość ogółem

Dofinanso-wanie UE

Wartość ogółem

Dofinanso-wanie UE

Wartość ogółem

Dofinanso-wanie UE

Wartość ogółem

Dofinanso-wanie UE

Dolnośląskie 0 0 114247 47289 277199 135817 1642130 887307 4120439 2122896 8317606 4553642 21750565 12259597 37124269 19416492

Kujawsko-pomorskie 0 0 209463 95473 398482 215035 1781170 1032037 3597053 1965859 5572039 3016139 11338586 6104929 20471746 10906668

Lubelskie 0 0 116795 71190 380474 225641 2413581 1529719 4013842 2564506 6964110 4344312 15805349 9776203 24695974 15178692

Lubuskie 0 0 86288 48864 245693 151799 1043817 651866 2962418 1843988 4603023 2571879 6737753 3714423 11617192 6725375

Łódzkie 0 0 193627 95357 701682 309734 2923380 1662427 4675853 2787249 15307331 8996337 20897168 11838764 33605171 17798535

Małopolskie 27536 23281 440267 202149 828696 422768 3163905 1745504 5570400 3025132 11827897 5839275 23409130 12160775 37775032 19532629

Mazowieckie 591 498 482367 239414 1116679 646733 3659389 2383680 6507176 4071576 24590369 13667374 43567174 23363167 77040245 40876617

Opolskie 0 0 129109 36190 342204 177656 1477776 701026 2425418 1295636 3650085 1993055 6799748 3863259 10020107 5541865

Podkarpackie 0 0 222835 133891 475772 284862 2107563 1326101 4506368 2799580 7407688 4274903 22679166 12807448 33175066 18854018

Podlaskie 0 0 35322 30857 192645 132312 1380098 795944 2477023 1456862 4381355 2685364 9133204 4807746 16130908 8350375

Pomorskie 0 0 48296 26753 290066 163220 2045488 1375509 3769879 2295991 9378127 5479893 18436030 10284787 31451938 17367984

Śląskie 0 0 374063 130343 859881 344640 2850907 1656239 5549844 3225101 9499140 5219843 21165797 11773051 43494138 24828323

Świętokrzyskie 0 0 97173 62330 351562 153335 1321952 775566 2401161 1358658 5264875 3139281 9788161 5912882 15084692 9082165

Warmińsko-mazurskie 153 130 228345 104604 437268 224846 1362147 796042 2912753 1844767 3993912 2469504 10996557 6722101 22187554 13468946

Wielkopolskie 153 130 198103 78888 640768 306795 2553789 1395484 5128922 2940221 11274455 6513669 19810002 11015230 33947952 18229175

Zachodniopomorskie 2 0 97884 47903 726492 492456 1613405 1025663 4014445 2493308 7754462 4632283 13139834 7125179 24103119 11613741

102

Wartości finansowe podano w tysiącach złotych.

10 lat województwa podkarpackiego w UErpo2007-2013.podkarpackie.pl/pliki/file/Ewaluacja/Badania...

Documents

Transcript of 10 lat województwa podkarpackiego w UErpo2007-2013.podkarpackie.pl/pliki/file/Ewaluacja/Badania...