Badanie ewaluacyjne projektów systemowych RAPORT...

Badanie ewaluacyjne projektów systemowych ośrodków pomocy społecznej

i powiatowych centrów pomocy rodzinie realizowanych w ramach Działania 7.1

Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

RAPORT KOŃCOWY

Opole 2013 r.

3

Spis

treś

ci

Spis treści

1. Wprowadzenie ........................................................................................................................................5

1.1. Zakres przedmiotowy i podmiotowy badania oraz cele badawcze ......................................................................5

1.2. Kryteria ewaluacyjne ...........................................................................................................................................................................6

2. Metodologia i sposób organizacji badania .......................................................................................7

2.1. Przedstawienie zastosowanych metod i technik badawczych .................................................................................7

2.2. Próba badawcza .....................................................................................................................................................................................9

3. Wyniki badań ilościowych i jakościowych ...................................................................................... 10

3.1. Narzędzia, instrumenty i formy pomocy społecznej a realizacja celów projektów systemowych oraz celu Działania 7.1 PO KL ......................................................................................................................10

3.2. Skuteczność narzędzi i instrumentów stosowanych w ramach projektów systemowych ..................11

3.3. Zróżnicowanie, komplementarność i kompleksowość narzędzi i instrumentów stosowanych w ramach projektów systemowych ........................................................................................................14

3.4. Zarządzanie projektami systemowymi w Poddziałaniu 7.1.1 oraz 7.1.2 PO KL ............................................15

3.5. Efektywność narzędzi, instrumentów i form pomocy społecznej .......................................................................16

3.6. Stopień przygotowania beneficjentów systemowych Poddziałania 7.1.1 oraz 7.1.2 do realizacji projektów systemowych....................................................................................................................................17

3.7. Kadra zatrudniona na potrzeby realizacji projektu oraz jej wpływ na podniesienie poziomu skuteczności i efektywności realizowanych projektów ........................................................................18

3.8. Przyczyny braku realizacji projektu ..........................................................................................................................................20

3.9. Problemy utrudniające realizację projektów w ramach Poddziałania 7.1.1 oraz 7.1.2 oraz sposoby ich rozwiązywania ..............................................................................................................................................20

3.10. Potrzeby i oczekiwania beneficjentów systemowych Poddziałania 7.1.1 oraz 7.1.2 a wsparcie ze strony ROPS ................................................................................................................................................................23

3.11. Ocena współpracy w ramach Poddziałania 7.1.1 oraz 7.1.2 beneficjentów systemowych z instytucjami lokalnymi oraz partnerami projektowymi ..........................................................................................25

3.12. Projekty systemowe w ocenie uczestników ...................................................................................................................26

4. Studium przypadku ............................................................................................................................ 29

4.1. Projekt „Aktywizacja społeczno-zawodowa klientów OPS w Nysie” ....................................................................29

4.2. Projekt „Samo-DZIELNI” ....................................................................................................................................................................30

5. Analiza SWOT ....................................................................................................................................... 32

6. Podsumowanie .................................................................................................................................... 33

Bada

nie

ewal

uacy

jne

proj

ektó

w sy

stem

owyc

h oś

rodk

ów p

omoc

y sp

ołec

znej

i po

wia

tow

ych

cent

rów

po

moc

y ro

dzin

ie re

aliz

owan

ych

w ra

mac

h D

ział

ania

7.1

Pro

gram

u O

pera

cyjn

ego

Kapi

tał L

udzk

i4

Wpr

owad

zeni

e

5

Wydawca:Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Opoluul. Głogowska 25c, 45-315 Opolewww.rops-opole.pl

Projekt, skład i druk:Studio Reklamy AGENDAtel. 506 653 003

Nakład: 200 szt

Publikacja została wydana w ramach projektu systemowego pt. „Podnoszenie kwalifikacji kadry pomocy i integracji społecznej w województwie opolskim” Priorytet VII Promocja Integracji Społecznej Działanie 7.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji Poddziałanie 7.1.3 Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013

Publikacja bezpłatna

1. Wprowadzenie1.1. Zakres przedmiotowy i podmiotowy badania oraz cele badawcze

Zakres przedmiotowy „Badania ewaluacyjnego projektów systemowych ośrodków pomocy społecznej i powiatowych centrów pomocy rodzinie realizowanych w ramach działania 7.1 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki” objął projekty systemowe zrealizowane w ramach Działania 7.1 PO KL w województwie opolskim. Podmiotem badania byli przedstawiciele ośrodków pomocy społecznej oraz powiatowych centrów pomocy rodzinie działających w regionie oraz ich klienci.

Głównym celem badania ewaluacyjnego była ocena jakości wsparcia przewidzianego w projektach systemowych w Poddziałaniu 7.1.1 i 7.1.2 oraz pozyskanie komplek-sowej wiedzy na temat sposobu zarządzania i wdrażania przedmiotowych projek-tów. Cele szczegółowe posłużyły do stworzenia pytań badawczych, na które odpowiedź przyniosło zrealizowane badanie (Tabela 1).

Tabela 1. Cele i pytania badawcze

Lp. Cel szczegółowy Pytanie badawcze

1.Ocena jakości wykorzystanych w projektach syste-mowych narzędzi, instrumentów oraz zastosowa-nych form pomocy społecznej pod kątem ich trafno-ści, skuteczności i efektywności.

Na ile trafne, skuteczne i efektywne są narzędzia, instrumenty oraz formy pomocy społecznej, wykorzystywane w projektach?

2.

Ocena potencjału beneficjentów oraz jakości zarzą-dzania w projektach systemowych, w tym zasobów beneficjentów systemowych, służących skutecznej i efektywnej realizacji projektów oraz stopnia przygo-towania do realizacji projektów systemowych.

Jaki jest potencjał beneficjentów oraz jakość zarządzania w projektach syste-mowych?

3.

Identyfikacja barier i problemów:· Związanych z wdrażaniem projektów systemo-

wych, realizowanych w ramach Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2,

· Powodujących nieprzystępowanie niektórych OPS/PCPR do realizacji projektów systemo-wych,

· Powodujących, że niektóre OPS/PCPR zrezy-gnowały z realizacji projektów systemowych.

· Jakie są bariery i problemy, związa-ne z wdrażaniem projektów syste-mowych?

· Jakie bariery i problemy sprawiają, iż niektóre OPS/PCPR nie przystę-pują do realizacji projektów syste-mowych?

· Dlaczego niektóre OPS/PCPR rezy-gnują z realizacji projektów syste-mowych?

4.Identyfikacja potrzeb beneficjentów systemowych Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2 PO KL, związanych z realiza-cją projektów systemowych.

Jakie są główne potrzeby beneficjen-tów, związane z realizacją projektów systemowych?

5.Ocena stopnia efektywności i jakości współpracy beneficjentów systemowych z instytucjami zaanga-żowanymi w realizację PO KL, innymi instytucjami lokalnymi oraz partnerami.

Jak oceniana jest współpraca benefi-cjentów z instytucjami zaangażowany-mi w realizację PO KL oraz innymi insty-tucjami i partnerami?

Źródło: Opracowanie na podstawie SOPZ

Met

odol

ogia

i sp

osób

org

aniz

acji

bada

nia

7

Bada

nie

ewal

uacy

jne

proj

ektó

w sy

stem

owyc

h oś

rodk

ów p

omoc

y sp

ołec

znej

i po

wia

tow

ych

cent

rów

po

moc

y ro

dzin

ie re

aliz

owan

ych

w ra

mac

h D

ział

ania

7.1

Pro

gram

u O

pera

cyjn

ego

Kapi

tał L

udzk

i6

1.2. Kryteria ewaluacyjne

W ramach badania zastosowano cztery kryteria ewaluacyjne: trafność, skuteczność, efektyw-ność, spójność (Rysunek 1).

Rysunek 1. Kryteria ewaluacyjne zastosowane w badaniu

Źródło: Opracowanie na podstawie SOPZ

2. Metodologia i sposób organizacji badania2.1. Przedstawienie zastosowanych metod i technik badawczych

W toku badania wykorzystano kilka metod i technik, zarówno ilościowych jak i jakościowych (Tabela 2).

Tabela 2. Podsumowanie zastosowanych metod i technik badawczych

Lp. Metoda Technika Ilość1. Jakościowa Desk research 1 analiza2. Ilościowa Wywiad telefoniczny wspomagany komputerowo (CATI) 41 ankiet3. Ilościowa Wywiad internetowy wspomagany komputerowo (CAWI) 18 ankiet4. Jakościowa Indywidualny wywiad pogłębiony (IDI) 15 wywiadów5. Jakościowa Zogniskowany wywiad grupowy (FGI) 2 sesje6. Jakościowa Analiza SWOT 1 analiza7. Jakościowa Studium przypadku 2 przypadki

Źródło: Opracowanie własne

Analiza danych zastanych

Jest to metoda badań społecznych, która zakłada szczegółową analizę istniejących już i dostępnych danych. W jej wyniku następuje scalanie, przetwarzanie i analiza danych rozproszonych dotychczas wśród rozmaitych źródeł. Analiza danych zastanych zapewnia zdobycie informacji, które można otrzymać drogą analizy opracowań i ekspertyz. Omawiana technika wolna jest od większości obciążeń charakterystycznych dla badań reaktywnych takich jak efekt ankieterski. Pozwala tym samym na uzyskanie wysoce obiektywnych infor-macji. Ponadto stanowi doskonały wstęp do dalszych badań.

Indywidualne wywiady pogłębione (IDI)

IDI polega na przeprowadzeniu ustrukturyzowanej rozmowy z daną osobą, która ma na celu uzyskanie konkretnych informacji w sposób planowy i metodyczny według określo-nego schematu, zwanego scenariuszem wywiadu. Standaryzacja poruszanych zagadnień, a w szczególności celu rozmowy pozwala na uzyskanie informacji istotnych z punktu widzenia celów badania. Charakter rozmowy i duża swoboda w komunikacji ułatwiają pogłębianie poruszanych zagadnień i wyjaśnianie zdiagnozowanych zjawisk. Indywidualne wywiady pogłębione mają na celu przede wszystkim odpowiedzenie na pytanie dlaczego dane zjawisko występuje, a nie samo proste stwierdzenie jego występowania.

Ankieta internetowa (CAWI)

Polega ona na umieszczeniu kwestionariusza na stronie internetowej tak, aby był dostępny z poziomu przeglądarki internetowej. Uczestnicy badania otrzymują drogą mailową zapro-szenie do udziału w badaniu. W zaproszeniu znajduje się specjalnie wygenerowany link do ankiety. Respondent wypełnia ankietę z poziomu strony internetowej, co zapewnia mu pełną anonimowość.

Wywiad telefoniczny wspomagany komputerowo (CATI)

Wywiad telefoniczny wspomagany komputerowo to doskonała technika służąca do reali-zacji badań ankietowych. Pozwala w krótkim czasie dotrzeć do dużej liczby respondentów i uzyskać od nich niezbędne informacje. Jej główną przewagą nad osobistym wywiadem kwestionariuszowym jest znacznie ułatwiony kontakt z respondentem, który może być nie-obecny w swoim mieszkaniu w danym terminie. Wywiad telefoniczny można przeprowadzić

Bada

nie

ewal

uacy

jne

proj

ektó

w sy

stem

owyc

h oś

rodk

ów p

omoc

y sp

ołec

znej

i po

wia

tow

ych

cent

rów

po

moc

y ro

dzin

ie re

aliz

owan

ych

w ra

mac

h D

ział

ania

7.1

Pro

gram

u O

pera

cyjn

ego

Kapi

tał L

udzk

i8

Met

odol

ogia

i sp

osób

org

aniz

acji

bada

nia

9

z respondentem bez względu na porę i miejsce jego pobytu. Technika ta nie absorbuje rów-nież szczególnie czasu ani respondenta ani ankietera. Prowadzenie wywiadów za pomocą telefonu znacznie niweluje również efekt ankieterski, który może negatywnie wpływać na wiarygodność uzyskiwanych informacji.

Zogniskowany wywiad grupowy (FGI)

To ustrukturalizowana i moderowana dyskusja kilku osób, zogniskowana na wybranym zagadnieniu. Prowadzona jest według scenariusza, który określa konkretny cel rozmowy i wytyczne dla moderatora o tym jak prowadzić dyskusję. Funkcją badania FGI, podobnie jak wywiadu pogłębionego jest uzyskanie pogłębionych informacji od osób, których wiedza i opinie są cenne z punktu widzenia celów badania.

2.2. Próba badawcza

W badaniu wzięło udział 82 respondentów:· CATI: 41 klientów ośrodków pomocy społecznej, którzy uczestniczyli w projekcie

w ramach Poddziałania 7.1.1 lub 7.1.2,· CAWI: 18 przedstawicieli OPS/PCPR z terenu województwa opolskiego, którzy w przeszło-

ści zrealizowali minimum jeden projekt systemowy w ramach Poddziałania 7.1.1 lub 7.1.2,· IDI: 15 przedstawicieli OPS/PCPR, którzy realizowali projekt systemowy w ramach Pod-

działania 7.1.1 lub 7.1.2 w roku 2012· FGI: 8 osób – 4 uczestników projektów z Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2 oraz 4 przedstawicieli

OPS/PCPR, którzy realizowali projekt systemowy.

Próba z badania CATI

Populację badaną stanowiły osoby będące grupą docelową Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2 PO KL, czyli: osoby korzystające z pomocy społecznej, które nie pracują i są w wieku aktywności zawodowej, w szczególności należące do jednej (lub kilku) z poniższych grup: osoby niepełnosprawne, w tym z zaburzeniami psychicznymi; uchodźcy, cudzoziemcy posiadający zgodę na pobyt tolerowany, oraz cudzoziemcy posiadający zezwolenie na osiedlenie się; osoby opuszczające rodziny zastępcze, placówki opiekuńczo-wychowawcze, mające trud-ności z integracją zawodową lub społeczną, osoby po zwolnieniu z zakładu karnego lub innej placówki penitencjarnej (do 12 miesięcy od jej opuszczenia), osoby uzależnione od alkoholu lub innych środków odurzających, poddające się procesowi leczenia lub w okresie do 1 roku od jego zakończenia, osoby bezdomne, młodzież w wieku 15-25 lat zagrożona wykluczeniem społecznym, powiatowe centra pomocy rodzinie i ich pracownicy, ośrodki pomocy społecznej i ich pracownicy, inne jednostki pomocy i integracji społecznej. Wyko-nawca zastosował dobór losowy spośród osób, których dane kontaktowe zostały udo-stępnione przez powiatowe centra pomocy rodzinie i ośrodki pomocy społecznej. Zrealizo-wano w sumie 41 wywiadów.

Wśród przebadanych uczestników projektów znalazło się 56% kobiet oraz 44% mężczyzn. Dominowały wśród nich osoby powyżej 45 roku życia (47%). Nieco mniejsza część z nich była w wieku 35-44 lata (29%) lub 25-34 lata (24%). Znaczna większość respondentów zamieszkiwała miejscowości liczące od 20 do 50 tys. mieszkańców (83%). Znacznie mniej osób to mieszkańcy wsi (12%), a jedynie niewielki odsetek (po 2,5%) to osoby mieszkające w miejscowościach do 20 tys. oraz od 50 do 100 tys. ludzi. Były to przede wszystkim osoby z wykształceniem zawodowym (46%) oraz średnim (32%). Nieco mniejsza część z nich deklarowała, iż posiada wykształcenie podstawowe (17%). Najmniej liczna grupa to osoby z wykształceniem wyższym (5%).

Próba z badania CAWI

Populację badaną stanowiły ośrodki pomocy społecznej i powiatowe centra pomocy rodzi-nie, w których realizowane były projekty w ramach Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2 PO KL. Ankieta przesłana została do przedstawicieli ośrodków pomocy społecznej i powiatowych centrów pomocy rodzinie, w których realizowane były projekty w ramach Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2 PO KL. Łącznie zrealizowano 18 ankiet internetowych.

Przedstawiciele instytucji systemu pomocy społecznej, którzy wzięli udział w badaniu to głównie kobiety (78%). Dominowały wśród nich osoby w wieku powyżej 45 lat (50%) oraz 35-44 lata (39%). Znacznie mniej respondentów w tej grupie to osoby pomiędzy 25 a 34 rokiem życia (11%). Osoby te reprezentowały placówki zlokalizowane na wsi (50%), w miej-scowościach do 20 tys. mieszkańców (33%) oraz od 20 do 50 tys. (17%). Reprezentowały one przede wszystkim ośrodki pomocy rodzinie (94%). Jedynie 6% z nich stanowiły powiatowe centra pomocy rodzinie.

Próba z badania IDI

Populację badaną stanowili koordynatorzy projektów systemowych z Poddziałania 7.1.1 i Poddziałania 7.1.2 PO KL. Wykonawca zastosował dobór losowy. Zrealizowano w sumie 15 wywiadów z pracownikami OPS i PCPR w województwie opolskim. Wywiady zrealizowano w okresie lipiec – sierpień 2013 na terenie województwa opolskiego.

Próba z badania FGI

Badaniem objęte zostały gminy, w których znajdują się ośrodki pomocy społecznej i powiatowe centra pomocy rodzinie stanowiące beneficjentów Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2. Wykonawca przeprowadził dwie sesje fokusowe. Sesje odbyły się w lipcu 2013 roku w Kędzie-rzynie-Koźlu. W sesjach wzięli udział:· Przedstawiciele beneficjentów (4 osoby),· Osoby ze społeczności lokalnej, które doświadczyły zmian w wyniku realizacji projektów

(4 osoby).

Bada

nie

ewal

uacy

jne

proj

ektó

w sy

stem

owyc

h oś

rodk

ów p

omoc

y sp

ołec

znej

i po

wia

tow

ych

cent

rów

po

moc

y ro

dzin

ie re

aliz

owan

ych

w ra

mac

h D

ział

ania

7.1

Pro

gram

u O

pera

cyjn

ego

Kapi

tał L

udzk

i10

Wyn

iki b

adań

iloś

ciow

ych

i jak

ości

owyc

h

11

3. Wyniki badań ilościowych i jakościowych3.1. Narzędzia, instrumenty i formy pomocy społecznej a realizacja

celów projektów systemowych oraz celu Działania 7.1 PO KL

Głównym celem Działania 7.1 PO KL, Rozwój i upowszechnienie aktywnej integracji, jest rozwijanie aktywnych form integracji społecznej i umożliwianie dostępu do nich osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym oraz poprawa skuteczności funkcjonowania insty-tucji pomocy społecznej w regionie. Ważnym elementem wsparcia w ramach Priorytetu jest eliminowanie różnego rodzaju barier (organizacyjnych, prawnych czy psychologicznych), na jakie napotykają osoby zagrożone wykluczeniem społecznym, borykające się z problemem dyskryminacji na rynku pracy. Problem ten dotyczy przede wszystkim osób niepełnospraw-nych, długotrwale bezrobotnych czy opuszczających placówki wychowawcze i peniten-cjarne oraz kobiet, postrzeganych w sposób stereotypowy przez pracodawców i otocze-nie społeczne jako pracownicy mniej dyspozycyjni oraz mobilni zawodowo1. Z uzyskanych danych wynika, że realizacja projektów w ramach Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2 przyczyniła się do realizacji celów systemowych oraz całego Działania 7.1. Potwierdzają to wyniki przepro-wadzonych badań, w szczególności zaś wypowiedzi pracowników instytucji pomocy spo-łecznej oraz uczestników projektów, zgodnie z którymi warto realizować podobne projekty w przyszłości.

Z analizy wniosków projektowych wynika, iż narzędziami pomocy społecznej stosowanymi w projektach były przede wszystkim kontrakty socjalne. Do najbardziej popularnych form pomocy należy z kolei zaliczyć: kursy zawodowe, zasiłki finansowe, dodatki mieszkaniowe, zasiłki okresowe, zasiłki celowe, pomoc w naturze, finansowanie dojazdów na warsztaty, treningi oraz kursy. Narzędzia, instrumenty i formy pomocy społecznej dobierane były zgod-nie z założeniami projektów systemowych. Przykładem tego były Indywidualne Plany Działa-nia stosowane w projektach dotyczących aktywizacji społeczno-zawodowej bezrobotnych, w tym m.in. projekt pn. „Nowe Szanse”, którego beneficjentem był Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Kędzierzynie-Koźlu.

Jak wynika z indywidualnych wywiadów pogłębionych z pracownikami reprezentującymi ośrodki pomocy społecznej i powiatowe centra pomocy rodzinie, cele projektów systemo-wych były prawidłowo zestawione z narzędziami, instrumentami i formami pomocy spo-łecznej stosowanymi w projektach, takimi jak np. kontrakt socjalny. Zdaniem niektórych respondentów część instrumentów wykracza poza ramy pomocy społecznej i mimo, że nie mieli oni wcześniejszych doświadczeń w realizowaniu podobnych przedsięwzięć, narzędzia te oceniane były przez badanych jako adekwatnie do możliwości OPS/PCPR.

Realizowane projekty zgodne były ze strategiami rozwiązywania problemów społecznych. Potwierdzają to wszystkie przeprowadzone badań. Przede wszystkim grupę docelową sta-nowiły osoby, które według istniejących strategii zmuszone były do korzystania z pomocy społecznej z powodu ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, bezrobocia, niepełnosprawności czy też długotrwałej choroby. Ponadto, kierunki działań w ramach realizowanych projektów systemowych były tożsame z kierunkami działań określonymi w strategiach, np. wprowadza-nie programów mających na celu zapobieganie bezrobociu.

Dobry przykład stanowi program aktywizacji społeczno-zawodowej bezrobotnych oraz nie-aktywnych zawodowo klientów Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Opolu pn. „Moja praca – moja przyszłość”. Celem głównym projektu było zwiększenie potencjału społecz-no-zawodowego pozostających bez pracy 72 klientów MOPR-u w okresie od lutego do

1 Szczegółowy Opis Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, s. 220

listopada 2012r. Realizowane projekty były również komplementarne z zapisami zawartymi w różnego rodzaju dokumentach, w tym w dokumencie pn. „Mechanizmy zapewnienia komplementarności w PO KL”. Inny dobry przykład stanowi projekt aktywizacji zawodo-wej i społecznej osób długotrwale pozostających bez pracy w gminie Kluczbork pn. „Nowe kompetencje – nowe życie”. Działania w ramach projektu zgodne są ze Strategią Rozwoju Województwa Opolskiego na lata 2000-2015 i Wojewódzką Strategią Rozwoju Pomocy Społecznej na lata 2002-2015. Powiatowe Centra Pomocy w Rodzinie działały także zgodnie z Powiatowymi Strategiami Rozwiązywania Problemów Społecznych. Przykładem mogą być Głubczyce, gdzie projekt systemowy pn. „Gotowi do pracy – aktywizacja osób zagrożonych wykluczeniem społecznym” został zrealizowany w oparciu o Powiatową Strategię Rozwiązy-wania Problemów Społecznych na lata 2007-2013. Realizacja projektu miała wpływ na osoby z otoczenia uczestników głównie członków rodzin, małżonków. W związku ze zwiększoną możliwością podjęcia zatrudnienia osób bezrobotnych poprawił się status materialny rodzin.

Wszyscy badani techniką CAWI pracownicy ośrodków pomocy społecznej oraz powiato-wych centrów pomocy rodzinie przyznali, że projekty były zgodne z lokalnymi strategiami rozwiązywania problemów społecznych (Wykres 1). Jak wynika z analizy pozyskanego mate-riału, zgodność ta była warunkiem realizacji projektu.

Wykres 1. Czy projekty są zgodne z lokalnymi strategiami rozwiązywani problemów społecznych?

Źródło: CAWI z przedstawicielami instytucji pomocy społecznej

3.2. Skuteczność narzędzi i instrumentów stosowanych w ramach projektów systemowych

Według badanych większość narzędzi, instrumentów oraz form pomocy stosowanych w ramach projektów realizowanych w Poddziałaniu 7.1.1 i 7.1.2 przyczyniła się do realizacji celów oraz osią-gnięcia rezultatów projektów systemowych oraz celu całego Działania 7.1 PO KL i celu szczegó-łowego 1 i 2 Priorytetu VII PO KL. Przedstawicieli instytucji pomocy społecznej zapytano o to, jakie narzędzia, instrumenty oraz formy pomocy zastosowano w ramach realizowanych przez ich jednostki projektów, a następnie poproszono ich o ocenę najbardziej skutecznych z nich.

Osoby biorące udział w wywiadach indywidualnych wymieniały różne narzędzia, instru-menty oraz formy pomocy społecznej, które ich zdaniem były najbardziej skuteczne, jeśli chodzi o przyczynianie się do realizacji celów projektów systemowych. W swoich odpowie-dziach respondenci wymieniali:• Kontrakt socjalny – najczęściej uznawany za prawidłowe i adekwatne narzędzie, najbar-

dziej przyczyniające się do realizacji konkretów zawartych w założeniach projektu,• Staże – dające możliwość wyuczenia zawodu, a także nabycia praktyki, doświadczenia,• Doradztwo obejmujące kompetencje społeczne,• Wsparcie psychologiczne i finansowe,

Bada

nie

ewal

uacy

jne

proj

ektó

w sy

stem

owyc

h oś

rodk

ów p

omoc

y sp

ołec

znej

i po

wia

tow

ych

cent

rów

po

moc

y ro

dzin

ie re

aliz

owan

ych

w ra

mac

h D

ział

ania

7.1

Pro

gram

u O

pera

cyjn

ego

Kapi

tał L

udzk

i12

Wyn

iki b

adań

iloś

ciow

ych

i jak

ości

owyc

h

13

• Asystenta rodziny, bardzo pomagającego w prowadzeniu rodziny w projektach systemowych,• Pracę socjalną jako bardzo skuteczną formę pomocy, która motywuje beneficjentów

ostatecznych do lepszego uczestnictwa w projekcie,• Skuteczne projekty obejmujące prace społecznie użyteczne.

Wyniki badania ilościowego potwierdzają, że najczęściej stosowanym narzędziem był kon-trakt socjalny lub jego odmiany, które wskazało 83% badanych, na drugim miejscu znalazł się program aktywności lokalnej z wynikiem 17% (Wykres 2).

Wykres 2. Narzędzia wykorzystywane w projektach


Zdaniem badanych za najbardziej skuteczne narzędzie należy uznać kontakt socjalny, na który wskazało 72% ankietowanych. 17% wytypowało PAL, a 11% stwierdziło, że żadne z pro-ponowanych narzędzi nie jest skuteczne (Wykres 3).

Wykres 3. Najskuteczniejsze narzędzia w ramach Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2


Najczęściej stosowane w projektach były instrumenty aktywizacji zawodowej (94%) oraz edukacyjnej (89%). Nieco mniej wskazań uzyskały instrumenty aktywizacji społecznej (72%), a najmniej instrumenty aktywizacji zdrowotnej (56%) (Wykres 4).

Wykres 4. Instrumenty wykorzystywane w projektach

Źródło: CAWI z przedstawicielami instytucji pomocy społecznej (pytanie wielokrotnego wyboru, odpo-wiedzi nie sumują się do 100%)

Za najskuteczniejsze instrumenty ankietowani uznali te, które wykorzystywane są w ramach aktywizacji zawodowej (56%). Znacznie słabiej oceniono instrumenty aktywizacji społecznej (28%) oraz edukacyjnej (11%) (Wykres 5).

Wykres 5. Najskuteczniejsze instrumenty w ramach Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2


Zgodnie z informacjami uzyskanymi od przedstawicieli instytucji pomocy społecznej w województwie opolskim, we wszystkich projektach oferowano wsparcie doradcy zawo-dowego. Większość badanych (94%) wskazało na kursy i szkolenia zawodowe oraz wsparcie psychologiczne (89%). Popularnymi formami wsparcia były również: zasiłki celowe (83%), tre-ning kompetencji i umiejętności społecznych (78%) oraz kursy komputerowe (61%) i warsz-taty aktywnego poszukiwania pracy (56%) (Wykres 6).

Wykres 6. Formy wsparcia wykorzystane w projektach


Bada

nie

ewal

uacy

jne

proj

ektó

w sy

stem

owyc

h oś

rodk

ów p

omoc

y sp

ołec

znej

i po

wia

tow

ych

cent

rów

po

moc

y ro

dzin

ie re

aliz

owan

ych

w ra

mac

h D

ział

ania

7.1

Pro

gram

u O

pera

cyjn

ego

Kapi

tał L

udzk

i14

Wyn

iki b

adań

iloś

ciow

ych

i jak

ości

owyc

h

15

Ponad połowa badanych wytypowała kursy i szkolenia zawodowe jako najbardziej sku-teczne formy wsparcia oferowane w ramach projektów realizowanych w Poddziałaniu 7.1.1 oraz 7.1.2 (51%). Znacznie mniej razy wskazywano na zasiłki (17%), staże zawodowe oraz dofinansowanie miejsc zatrudnienia (11%) i warsztaty aktywnego poszukiwania pracy (11%) (Wykres 7).

Wykres 7. Najskuteczniejsze formy wsparcia w ramach Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2


3.3. Zróżnicowanie, komplementarność i kompleksowość narzędzi i instrumentów stosowanych w ramach projektów systemowych

Respondenci badania metodą CAWI ocenili zróżnicowanie, wszechstronny i wyczerpujący charakter oraz uzupełnianie się narzędzi i instrumentów stosowanych w projektach syste-mowych. Jak pokazało badanie, odnośnie wszystkich aspektów dominowała odpowiedź pozytywna (ocena „raczej dobra”). Najlepiej badani ocenili zróżnicowanie narzędzi i instru-mentów stosowanych w ramach projektów systemowych – tylko 6% udzieliło odpowiedzi negatywnej (Tabela 3).

Tabela 3. Ocena narzędzi i instrumentów zastosowanych w projektach, dokonana przez pracowników instytucji pomocy społecznej

Zdecydowanie dobrze

Raczej dobrze

Raczej niedobrze

Zdecydowanie niedobrze

Zróżnicowanie narzędzi i instrumentów stosowanych w ramach projektów systemowych

22% 72% 0% 6%

Komplementarność narzędzi i instrumentów stosowanych w ramach projektów systemowych

22% 56% 17% 6%

Kompleksowość narzędzi i instrumentów stosowanych w ramach projektów systemowych

17% 72% 6% 6%

Skuteczność narzędzi i instrumentów stosowanych w ramach projektów systemowych

17% 61% 11% 11%


Respondenci, biorący udział w badaniach jakościowych, z reguły zgadzali się ze stwierdzeniem, że narzędzia stosowane w ramach projektów systemowych były odpowiednio dobrane, jeśli chodzi o komplementarność i wszechstronność. Jednak w przypadku tego zagadnienia pojawiały się też sceptyczne opinie:· „W większości tak. Aczkolwiek przy osobach niepełnosprawnych to bym pomyślała nad

innym narzędziem.”· „Chyba nie. Uważamy, że aktywizacją zawodową powinien się zająć urząd pracy, a my

przygotowaniem klientów do tej aktywizacji. Żeby oni do tego urzędu pracy poszli nie po to, żeby się podpisać, tylko po to, żeby szukać pracy i dostać pracę.”

3.4. Zarządzanie projektami systemowymi w Poddziałaniu 7.1.1 oraz 7.1.2 PO KL

Zdecydowana większość respondentów (78%) stwierdziła, że zadania realizowane były w pełnej zgodności z harmonogramem określonym we wniosku o dofinansowanie projektu. 22% osób udzieliło mniej zdecydowanej odpowiedzi, jednak nie pojawiły się żadne głosy świadczące o problemach z dotrzymywaniem terminów (Wykres 8).

Wykres 8. Czy Pana(i) zdaniem zadania realizowane są zgodnie z harmonogramem określonym we wniosku o dofinansowanie projektu?


Większe problemy sprawiła instytucjom pomocy społecznej realizacja wartości docelowych wskaźników, określonych we wnioskach o dofinansowanie projektu w ramach Działania 7.1. 11% respondentów przyznało, iż raczej nie udało się osiągnąć założonych wskaźników. Zde-cydowanie pozytywnej odpowiedzi udzieliła mniej niż połowa badanych (44%) (Wykres 9).

Wykres 9. Czy udało się Państwu zrealizować wartości docelowe wskaźników, określone we wnioskach o dofinansowanie projektu w ramach Działania 7.1?


Bada

nie

ewal

uacy

jne

proj

ektó

w sy

stem

owyc

h oś

rodk

ów p

omoc

y sp

ołec

znej

i po

wia

tow

ych

cent

rów

po

moc

y ro

dzin

ie re

aliz

owan

ych

w ra

mac

h D

ział

ania

7.1

Pro

gram

u O

pera

cyjn

ego

Kapi

tał L

udzk

i16

Wyn

iki b

adań

iloś

ciow

ych

i jak

ości

owyc

h

17

Zdecydowana większość (83%) OPS/PCPR wydatkowała budżet w pełni zgodnie z założe-niami zawartymi we wniosku. 6% respondentów w badaniu CAWI udzieliło odpowiedzi przeczącej, oznaczającej, że w ich jednostkach budżet projektu raczej nie był wydatkowany w przewidzianym wymiarze (Wykres 10).

Wykres 10. Czy według Pana(i) budżet projektu jest wydatkowany w założonym wymiarze, zgodnie z wnioskiem o dofinansowanie projektu?


Ponad połowa reprezentantów instytucji pomocy społecznej (67%) twierdziła, że przepływ informacji pomiędzy ich placówką a uczestnikami projektu zdecydowanie wystarczył do skutecznej i sprawnej realizacji projektu. Kolejne 28% miało mniej zdecydowaną opinię, natomiast 6% wyraziło skrajnie odmienną, tj. ich zdaniem przepływ informacji był stanowczo niewystarczający (Wykres 11).

Wykres 11. Czy przepływ informacji pomiędzy Państwa placówką a uczestnikami projektu jest wystarczający do skutecznej i sprawnej realizacji projektu?


3.5. Efektywność narzędzi, instrumentów i form pomocy społecznej

Badani, biorący udział w wywiadach jakościowych, mieli różne, ale z reguły pozytywne zdania na temat efektywności narzędzi pomocy społecznej (rozumianej, jako możliwość uzyskania podobnych rezultatów w podobnym czasie przy wykorzystaniu innych zasobów). Z punktu widzenia respondentów wiele zależało od założeń projektów, a także od możliwości porów-nania efektów, ponieważ jednostki nie dysponowały z reguły takimi środkami, które mogły przeznaczyć na wsparcie, jakie były w stanie oferować dzięki projektowi.· „Narzędzia są efektywne, ale czy akurat w stu procentach to nie. Na pewno ta efektyw-

ność z roku na rok jest coraz większa.”

Różnicę zdań uwydatniło badanie ilościowe, ujawniające, że uzyskane wskutek realizacji projektu rezultaty można według było osiągnąć przy użyciu innych zasobów lub w krót-szym czasie według 61% badanych, a 39% przedstawicieli instytucji miało przeciwne zdanie (Wykres 12).

Wykres 12. Czy uzyskane wskutek realizacji projektu rezultaty można według Pana(i) było osiągnąć przy użyciu innych zasobów lub w krótszym czasie?


Można też stwierdzić niewielką rozbieżność między zdaniem uczestników, dotyczącym efek-tywności a atrakcyjności i użyteczności form wsparcia. Ogólnie 95% dobrze oceniło atrak-cyjność (z czego 63% zdecydowanie), a 90% użyteczność (w tym 68% miało zdecydowaną opinię). Niemal wszyscy uczestnicy wyrazili się pozytywnie na temat oferowanych form wsparcia (Wykres 13).

Wykres 13. Formy wsparcia zastosowane w projektach w ocenie uczestników

Źródło: CATI z uczestnikami projektów realizowanych w ramach Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2

3.6. Stopień przygotowania beneficjentów systemowych Poddziałania 7.1.1 oraz 7.1.2 do realizacji projektów systemowych

Beneficjenci systemowi zazwyczaj byli przygotowani do realizacji projektów systemowych w znacznym stopniu. OPS/PCPR zatrudnili wielu pracowników socjalnych, którzy realizowali zadania z obszaru pomocy społecznej leżące w kompetencji gminy i powiatu. Istotne jest także zaplecze techniczne Ośrodków Pomocy Społecznej. Przykładem dobrze przygotowanego zaplecza technicznego może być świetlica „Parasol” na terenie OPS w Kluczborku. Pomieszc-zenia były w bardzo dobrym stanie. Zostały niedawno odnowione i doposażone, m.in. w rzut-nik oraz telewizor plazmowy ze środków EFS. Ośrodki często posiadały biura projektowe wyposażone w rzutniki multimedialne, urządzenia wielofunkcyjne, flipcharty, notebooki.

W badaniu ankietowym przedstawicieli OPS/PCPR poproszono udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy ich potencjał ich ośrodków umożliwia realizację projektów. Większość oceniła potencjał ośrodka pozytywnie – najwyższą notę uzyskał potencjał rzeczowy (78%), a naj-niższą (56%) czasowy (Tabela 4). Oznacza to, iż znaczna część badanych OPS/PCPR dyspo-nowała ograniczonym potencjałem czasowym, który mógł utrudniać skuteczną realizację projektów systemowych.

Bada

nie

ewal

uacy

jne

proj

ektó

w sy

stem

owyc

h oś

rodk

ów p

omoc

y sp

ołec

znej

i po

wia

tow

ych

cent

rów

po

moc

y ro

dzin

ie re

aliz

owan

ych

w ra

mac

h D

ział

ania

7.1

Pro

gram

u O

pera

cyjn

ego

Kapi

tał L

udzk

i18

Wyn

iki b

adań

iloś

ciow

ych

i jak

ości

owyc

h

19

Tabela 4. Czy Państwa placówka dysponuje odpowiednim potencjałem, który umożliwia realizację projektów w ramach Poddziałania 7.1.1 lub 7.1.2?

Zdecydowanie tak

Raczej tak

Raczej nie

Zdecydowanie nie

Odpowiednim potencjałem finansowym 22% 50% 22% 6%

Odpowiednim potencjałem kadrowym 22% 44% 17% 17%

Odpowiednim potencjałem rzeczowym 28% 50% 17% 5%

Odpowiednim potencjałem czasowym 17% 39% 22% 22%


W małej sprzeczności do powyższych danych stoją wyniki badania jakościowego. Według nich ośrodki realizujące projekty, jako beneficjenci systemowi, można było ocenić jako dobrze przygotowane do tego zadania. Kadra, którą dysponowały była odpowiednio doświadczona, więc pod tym względem realizacja przebiega bez większych trudności. Najczęściej pojawia-jące się bariery, o których wspominali respondenci, dotyczyły jednak tego, że OPS/PCPR nie dysponowały właściwymi zasobami lokalowymi do sprawnej realizacji projektu. Decydowały się mimo wszystko na realizację projektów, aby ich beneficjenci mogli skorzystać z nowych form wsparcia. Ponieważ ośrodki nie były w stanie realizować wszystkich działań na terenie swojej siedziby, zdarzało się, iż część szkoleń była zlecana włącznie z wynajmowaniem sal. Nie dotyczyło to wszystkich OPS/PCPR, ponieważ niektóre miały możliwość w ramach wła-snych środków i cross-financingu wyremontować pomieszczenia, które służyły im przestrze-nią do przeprowadzania zajęć dla uczestników. Żeby poprawić stopień przygotowania, inne instytucje miały tylko możliwość wystąpienia o dodatkowe pomieszczenia.

3.7. Kadra zatrudniona na potrzeby realizacji projektu oraz jej wpływ na podniesienie poziomu skuteczności i efektywności realizowanych projektów

Jak pokazała analiza desk research, kadra zatrudniona na potrzeby realizacji projektów skła-dała się z osób przygotowanych merytorycznie do realizacji zadań. Zarządzanie projektem odbywało się w oparciu o partnerską współpracę między członkami zespołu zarządzającego, który w większości przeprowadzanych projektów, składał się z koordynatora, księgowego oraz pracownika socjalnego. Niejednokrotnie na potrzeby realizacji projektu zatrudniani byli psycholodzy, terapeuci ds. uzależnień, prawnicy oraz różnego rodzaju specjaliści, w tym spe-cjaliści ds. zamówień publicznych czy finansów.

W większości instytucji liczba pracowników zatrudnionych przy realizacji projektu była według respondentów wywiadów IDI wystarczająca. Kilku badanych podkreśliło, że powiększona została kadra, zwłaszcza o pracowników socjalnych zatrudnionych w projekcie systemowym, co było możliwe dzięki współfinansowaniu wynagrodzenia z EFS. Ważne było, aby układając plan założyć odpowiednią liczbę specjalistów i organizatorów, a następnie podczas realizacji trzymać się założeń.

Tylko w jednej przebadanej instytucji stwierdzono niedobór pracowników zatrudnionych na potrzeby realizacji projektu. Brakowało w nim osób zajmujących się obsługą administracyjną. Powodowało to występowanie niewielkich problemów, jednak skutecznie sobie z nimi radzono.

W ramach rezerwy alokacji na Działanie 7.1 PO KL często przewidywano środki na dodatkowe zatrudnienie. Pozwalało to na przyjmowanie do pracy dodatkowych pracowników socjalnych, a także koordynatora projektu lub doradcy. Wspomniane zwiększenie zatrudnienia we wszystkich przypadkach polepszyło skuteczność realizowanych projektów i zagwaranto-wało sprawną realizację zadań. Część osób stwierdzała, że bez dodatkowo przyjętego pra-cownika projekt nie mógłby zostać przeprowadzony, ponieważ instytucja nie byłaby w sta-nie samodzielnie wdrażać kolejnych działań.

Jak pokazało badanie CAWI, równo połowa instytucji przewidziała środki finansowe na zatrudnienie dodatkowych pracowników. Zdaniem większości było to działanie opłacalne (Wykres 14).

Osoby, które udzieliły odpowiedzi przeczącej, wyjaśniały to m.in.:· Niewystarczającymi środkami finansowymi, brakiem płynności finansowej,· Niskim poziomem dofinansowania, brakiem środków finansowych z budżetu gminy,· Skromnymi zasobami lokalowymi,· Małą liczbą beneficjentów.

Wykres 14. Czy Państwa jednostka przewidziała środki finansowe na zatrudnienie dodatkowych pracowników na potrzeby projektu? (Czy zatrudniono dodatkowych pracowników?)


Uczestnicy projektów zdecydowanie pozytywnie ocenili natomiast działalność aktywnych pracowników socjalnych. Wszyscy z ankietowanych mieli co najmniej dobre zdanie o ich zaangażowaniu i kontakcie z nimi (Wykres 15).

Wykres 15. Praca pracowników socjalnych w ocenie uczestników projektów

Źródło: CATI z uczestnikami projektów realizowanych w ramach Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2

Bada

nie

ewal

uacy

jne

proj

ektó

w sy

stem

owyc

h oś

rodk

ów p

omoc

y sp

ołec

znej

i po

wia

tow

ych

cent

rów

po

moc

y ro

dzin

ie re

aliz

owan

ych

w ra

mac

h D

ział

ania

7.1

Pro

gram

u O

pera

cyjn

ego

Kapi

tał L

udzk

i20

Wyn

iki b

adań

iloś

ciow

ych

i jak

ości

owyc

h

21

3.8. Przyczyny braku realizacji projektu

Jedno z pytań skierowanych do pracowników instytucji pomocy społecznej, dotyczyło rów-nież przyczyn braku realizacji projektu w roku 2012. Najczęściej udzielane odpowiedzi to: braki kadrowe oraz nikłe zainteresowanie ze strony klientów (po 43% na każdą z odpowie-dzi). W prawie 1/3 przypadków decydujący był aspekt finansowy (29% powiedziało o braku wystarczających środków) (Wykres 16).

Wykres 16. Przyczyny braku realizacji projektu w roku 2012


3.9. Problemy utrudniające realizację projektów w ramach Poddziałania 7.1.1 oraz 7.1.2 oraz sposoby ich rozwiązywania

Dużo czasu podczas wywiadów indywidualnych i grupowych badani poświęcali proble-mom, które najczęściej sprawiały trudności podczas realizacji projektów. Z reguły wiązały się z grupą docelową, którą stanowili klienci podchodzący z rezerwą do swojego udziału w programie. Były to osoby mało zdyscyplinowane i mało zmotywowane do zmiany swojej życiowej sytuacji, co sprawiało, że wymagali dużych pokładów uwagi i pracy.· „Jeżeli chodzi o problemy, to największe mamy tutaj z mobilizacją naszych uczestników, któ-

rzy przerywają po prostu projekt bez jakiejś konkretnej przyczyny. Nie chce im się chodzić.”· „Zawsze na początku realizacji projektu jest bardzo duży zapał. Jeżeli chodzi już później

o taką rekrutację typową do projektu, no to ciężko się czasami współpracuje z uczestni-kami, dlatego że oni już wiedzą z doświadczenia i od swoich znajomych, że to jednak jest troszeczkę czasochłonne i ciężko im jest po prostu zmienić swój plan dnia. A muszą być na zajęciach albo do czegoś są zobligowani przez nas.”

Do stosowanych metod rozwiązywania tego typu trudności należała intensyfikacja kontaktu ze strony pracowników reprezentujących OPS/PCPR. Osoba kontaktowa była dostępna dla uczestników przez większość dnia. Jeżeli uczestnik nie zjawiał się na organizowanych zajęciach, pracownik próbował uzyskać informację na temat przyczyny jego nieobecności. W przypadku trudności z nawiązaniem kontaktu używano telefonu, wysyłano są pisma, pracownicy socjalni odwiedzali także uczestników. Badani mówili również o wysyłaniu SMS-ów z przypomnieniami.· „Często jest tak, że oni zapominają, gubią harmonogramy, więc staramy się mieć ścisły

i częsty kontakt z uczestnikami, żeby w razie problemów reagować na bieżąco. Czy dzia-łania te dały oczekiwany rezultat? W części przypadków tak, w części niestety nie.”

· „Powiedzą, że nie będą dalej uczestniczyć i trzeba po prostu inną osobę znaleźć. Są różne nieprzewidziane okoliczności, wtedy wiadomo. Cały czas było monitorowanie tego pro-jektu, żeby po prostu zmotywować wszystkie osoby, które już chodziły, jak mieliśmy taką grupkę pewną, żeby się nie wycofały, bo to później byłby duży problem.”

· „Problemy wynikały tutaj ze strony klientów, ich niesolidności, nie zgłaszania się w termi-nie na szkolenia, więc były rozmowy i ewentualnie prośby do firm szkolących o przełoże-nie jakiegoś terminu.”

Problemy starano się rozwiązywać z reguły wspólnie cały zespół projektowy. Jeśli chodzi o rekruta-cję, pracownicy socjalni przede wszystkim motywowali klientów do wzbudzenia takiego działania, żeby zmienić ich sytuację życiową. Brak współdziałania z pracownikiem socjalnym mógł nieść za sobą takie konsekwencje, zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, jak np. wstrzymanie pomocy dla klienta od ośrodka. W tym kontekście uczestnicy również byli motywowani do współpracy.

Trudności czasem występowały już na etapie rekrutacji. Instytucje podejmowały wiele wysiłku podczas poszukiwania beneficjentów, żeby dotrzeć do odpowiednich osób i namó-wić je do udziału. · „Chodzi w szczególności o osoby niepełnosprawne i usamodzielniających się wychowan-

ków. Na pewno są problemy, ale musimy poczynić takie działania, że ich po prostu wyszu-kujemy. Docieramy różnymi metodami do OPS-u czy bezpośrednio do tych osób przez organizacje na rzecz osób niepełnosprawnych. Wyjeżdżaliśmy na spotkania z poszczegól-nych gmin, na spotkania z Ośrodkami Pomocy Społecznej, czy wyjeżdżaliśmy bezpośred-nio do poszukujących osób. Mało tego, zrobiliśmy spotkanie z sołtysami, czyli docieramy do poszczególnych wsi, żeby z beneficjentem nawiązać bezpośredni kontakt.”

Barierą były także dojazdy (zwłaszcza z terenów wiejskich) do placówki szkolącej. Radzono sobie z tym, w pierwszej kolejności udzielając pomocy finansowej uczestnikom projektu żeby zabezpieczyć im w pewnej wysokości środki na dojazdy.

Inne zgłaszane problemy miały naturę biurokratyczną – dotyczyły przygotowywania doku-mentacji i rozliczania projektów. Pojawiały się też nieliczne skargi dotyczące kompetencji urzędników.· „Problemów w zasadzie nie było, a jeśli były to w związku z tym, że było dużo dokumen-

tacji do sporządzenia i brakowało pracowników administracyjnych.”· „Największe problemy były z rozliczeniami projektów. Tu jest sporo pracy i zmiany tych

wszystkich wytycznych to są też uwarunkowane tym, że trzeba ciągle czytać te wytyczne na bieżąco, żeby nadążać za zmianami.”

· „Kompetentne osoby w Urzędzie Pracy nie potrafiły odpowiedzieć na wiele pytań. Długi był termin oczekiwania na odpowiedź. Bariery dotyczyły głównie finansów, często zmie-niały się osoby rozliczające.”

· „Opóźnienia w podjęciu uchwały budżetowej ze względu na wakacyjną przerwę – to zawsze jest problem z tym.”

W sprawie pojawiających się problemów związanych z realizacją, beneficjenci systemowi kontaktowali się głównie z opiekunem merytorycznym projektu z Instytucji Pośredniczącej. W rozwiązywaniu bieżących trudności większości pomagały telefoniczne i pisemne konsul-tacje z Wojewódzkim Urzędem Pracy, OPS/PCPR otrzymywały odpowiednie wyjaśnienia. Część respondentów podkreślała jednak, że na odpowiedź musiała długo czekać. Inter-pretacje z WUP ośrodki otrzymywały niekiedy po trzech tygodniach, kiedy czasem musiały szybciej podjąć pewne decyzje. Bywało tak szczególnie w trudniejszych przypadkach, kiedy Instytucja Pośrednicząca musiała się skontaktować z Instytucją Wdrażającą.

Bada

nie

ewal

uacy

jne

proj

ektó

w sy

stem

owyc

h oś

rodk

ów p

omoc

y sp

ołec

znej

i po

wia

tow

ych

cent

rów

po

moc

y ro

dzin

ie re

aliz

owan

ych

w ra

mac

h D

ział

ania

7.1

Pro

gram

u O

pera

cyjn

ego

Kapi

tał L

udzk

i22

Wyn

iki b

adań

iloś

ciow

ych

i jak

ości

owyc

h

23

Beneficjenci systemowi mogli również liczyć na pomoc Regionalnego Ośrodka Polityki Społecz-nej. Poszukiwanie rozwiązań ułatwiał Internet, a zwłaszcza strony instytucji i forum OPS. Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie mają też ze sobą kontakt telefoniczny i pomocy szukały w ościennych ośrodkach, gdzie też projekt był realizowany. Z kolei uczestnicy oprócz kontaktu z pracownikami socjalnymi i koordynatorami (lub specjalistą ds. warsztatów i szkoleń) mieli również możliwość porozmawiać z uczestnikami projektu z innych gmin, jak się spotykali na szkoleniach.

Badanie ilościowe pokazało, że w trakcie realizacji ponad połowy (56%) projektów pojawiły się problemy, które utrudniały jego wdrażanie (Wykres 17).

Wykres 17.Czy w trakcie realizacji projektu pojawiły się jakiekolwiek problemy, które utrudniały jego wdrażanie?


W większości przypadków bariery dotyczyły rekrutacji uczestników (70%), a także prowa-dzenia dokumentacji projektowej (60%). Nieuwzględnione w ankiecie odpowiedzi, które wymieniło 30% respondentów, objęły zagadnienia: niekompetencji urzędników, barier men-talnych klientów oraz możliwości objęcia tylko raz instrumentem aktywnej integracji, a także problemów z wynagrodzeniem dla osób realizujących projekty (Wykres 18).

Wykres 18. Problemy, jakie wystąpiły podczas realizacji projektów


3.10. Potrzeby i oczekiwania beneficjentów systemowych Poddziałania 7.1.1 oraz 7.1.2 a wsparcie ze strony ROPS

Zaledwie 11% przedstawicieli placówek stwierdziło w badaniu CAWI, że ich pracownicy nie potrzebowali wsparcia ze strony ROPS w zakresie wdrażania programów aktywnej integracji. Zdecydowana większość, bo aż 89% respondentów uznała, że tego rodzaju wsparcie jest potrzebne, w tym połowa badanych przyznała, że ich jednostka zdecydowanie potrzebuje podobnej pomocy (Wykres 19).

Wykres 19. Czy Państwa pracownicy potrzebują wsparcia ze strony ROPS w zakresie wdrażania programów aktywnej integracji?


Jak pozyskują zebrane wyniki, potrzeby OPS/PCPR w omawianym zakresie dotyczą głównie pomocy przy rekrutacji uczestników do projektów (70%). Nieco rzadziej było wymieniane wsparcie w zakresie prowadzenia dokumentacji projektowej (60%), a także pomoc w przeła-mywaniu oporu odbiorców działań i rozwiązanie problemu opóźnień w wypłacaniu środków finansowych, wspominane przez połowę respondentów – beneficjentów systemowych. Znaczna liczba osób badanych (po 40%) wyraziła też chęć otrzymania wsparcia w zakresie rozliczania projektów oraz potrzebę zatrudnienia dodatkowych pracowników (Wykres 20).

Wykres 20. Obszary potrzeb i oczekiwań OPS/PCPR w zakresie realizacji projektów systemowych


Bada

nie

ewal

uacy

jne

proj

ektó

w sy

stem

owyc

h oś

rodk

ów p

omoc

y sp

ołec

znej

i po

wia

tow

ych

cent

rów

po

moc

y ro

dzin

ie re

aliz

owan

ych

w ra

mac

h D

ział

ania

7.1

Pro

gram

u O

pera

cyjn

ego

Kapi

tał L

udzk

i24

Wyn

iki b

adań

iloś

ciow

ych

i jak

ości

owyc

h

25

Wielu respondentów, z którymi przeprowadzono indywidualne wywiady pogłębione, twier-dziło, że ich ośrodek jest samowystarczalny i w czasie realizacji projektu nie miało oczekiwań ani potrzeb, które ROPS mógłby zaspokoić. Większość badanych oceniała pracę ROPS pozytywnie. · „Nie potrzebujemy pomocy, sami sobie radzimy. Jakby coś to możemy się zwrócić, ale nie

jest ta pomoc na tyle potrzebna, żeby z niej korzystać.”· „Chyba nie mamy jakiś specjalnych potrzeb. Są kursy przeprowadzane dla nas, jesteśmy

z nich zadowolone.”· „Wydaje mi się, że wsparcie na etapie takim jak teraz jest z mojego punktu widzenia

wystarczające.”

Ci spośród respondentów, którzy przyznali, że potrzebowali wsparcia ze strony ROPS naj-częściej wspominali, że chcieli uzyskać pomoc w formie szkoleniowej, np. w zakresie pisania wniosków projektowych oraz rozliczania projektów, ale również zmieniających się procedur czy wszelkich wytycznych dotyczących projektów. Pojawiły się również propozycje organi-zowania wyjazdów dla pracowników socjalnych, które zwiększyłyby ich motywację i chęć do pracy.· „Jak zaczęłam pracować to mieliśmy spotkania z psychologiem przeciwko wypaleniu

zawodowemu, bo to mimo wszystko jest stresująca praca niesamowicie bardziej, niż na przykład nauczycieli, więc jakieś takie też spotkania – motywujące, odstresowujące. Albo wyjazdy dwu lub trzydniowe, super sprawa.”

· „Potrzebujemy wsparcia w formie szkoleń, konsultacji, doradztwa. No myślę, że będą jakieś ewentualnie szkolenia, a tak jak już wspomniałam, co do zmieniających się jakiś wytycznych to jak najbardziej, chętnie skorzystamy.”

Wyniki badań ilościowych pokazują również, że większość pracowników OPS i PCPR pozytywnie oceniali zadania podejmowane przez ROPS w ramach Poddziałania 7.1.3, Podnoszenie kwalifi-kacji kadr pomocy i integracji społecznej (Tabela 5). Zdaniem badanych wsparcie to pozwalało przede wszystkim na podniesienie jakości usług świadczonych przez instytucje pomocy społecz-nej oraz podniesienie kwalifikacji i kompetencji zawodowych pracowników OPS i PCPR (po 78%).

Tabela 5. Działania/zadania podejmowanych w ramach Poddziałania 7.1.3 w ocenie pracowników OPS i PCPR

Czy działania/zadania podejmowane w ramach pro-jektu systemowego Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Opolu, Poddziałanie 7.1.3 PO KL – Podno-szenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej:

Zdecy-dowanie

takRaczej

takRaczej

nieZdecy-

dowanie nie

Umożliwiają nabycie praktycznych umiejętności aplikowa-nia o środki z PO KL przez pracowników OPS/PCPR? 17% 56% 22% 5%

Umożliwiają podniesienie kwalifikacji i kompetencji zawo-dowych przez pracowników OPS/PCPR? 61% 17% 22% 0%

Umożliwiają podniesienie jakości usług świadczonych przez OPS/PCPR? 56% 22% 17% 5%

Umożliwiają wzrost elastyczności w dostosowaniu się OPS/PCPR do specyficznych i zmieniających się potrzeb ich klientów?

28% 44% 22% 6%

Wpływają na poprawę skuteczności funkcjonowania insty-tucji pomocy społecznej w województwie opolskim? 33% 44% 17% 6%

Wpływają na upowszechnienie aktywnych form integracji społecznej w województwie opolskim? 28% 39% 28% 5%

Wpływają na przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu oraz wzrost poziomu integracji społeczno-zawodowej osób wykluczonych społecznie i zagrożonych wykluczeniem społecznym na poziomie regionalnym?

22% 45% 22% 11%

Wpływają na zwiększenie świadomości i uzupełnienie wie-dzy pracowników OPS/PCPR w zakresie rozwiązywania pro-blemów społecznych?

50% 22% 22% 6%

Wpływają na zwiększenie kompetencji pracowników OPS/PCPR w zakresie pracy z osobami niepełnosprawnymi? 28% 44% 22% 6%


3.11. Ocena współpracy w ramach Poddziałania 7.1.1 oraz 7.1.2 beneficjentów systemowych z instytucjami lokalnymi oraz partnerami projektowymi

Ośrodki Pomocy Społecznej i Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie z reguły (83%) nie prowa-dziły projektów w partnerstwie (Wykres 21). Potwierdziła to analiza dokumentacji projekto-wej. Przykładem współpracy beneficjenta systemowego z instytucją lokalną jest koopera-cja Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Opolu z Powiatowym Urzędem Pracy w Opolu w zakresie realizacji zadań na rzecz aktywnej integracji. OPS/PCPR współpracują też z Euro-pejskimi Funduszami Strukturalnymi, które są źródłem środków finansowych przeznaczo-nych na realizację projektów. Ośrodki współpracują również z firmami szkoleniowymi.

Wszyscy przedstawiciele instytucji pomocy społecznej, których placówki nawiązywały współ-pracę na potrzeby realizacji projektu w ramach Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2 dobrze oceniali tę współpracę i uważali, że przyniosła ona zakładane przez jednostki efekty. Według uzyskanych informacji, pomiędzy partnerami nie występowały również żadne problemy z komunikacją.

Wykres 21. Czy projekt(y) w ramach Poddziałania 7.1.1 lub 7.1.2 realizowali Państwo samodzielnie?


Instytucje pomocy społecznej współpracowały stale z Powiatowymi Urzędami Pracy. Więk-szość ośrodków współpracowała z PUP na długo przed realizacją projektów systemowych. Współpraca dotyczyła przede wszystkim konsultacji związanych z instrumentami propono-wanymi dla uczestników tak, żeby formy wsparcia oferowane przez obie instytucje nie nakła-dały się na siebie i były bardziej efektywne. W czasie projektu wymiana informacji dotyczyła m.in. kierowania do udziału w kontrakcie społecznym lub do prac społecznie użytecznych. Współpraca z Powiatowym Urzędem Pracy, która jest przewidziana w projekcie, przebiegała sprawnie i pomyślnie. Beneficjenci systemowi otrzymywali wsparcie, jakiego potrzebowali.· „Trudno by mi było wskazać coś, co by wymagało dużej poprawy. Zdarza się, że niektóre

interpretacje są niejasne i czasami musimy na to dosyć długo czekać, nawet po kilka mie-sięcy. Jednakże nie jest to winą naszego IP2. Oni też się zwracają z zapytaniami dalej, do Instytucji Wdrażającej, do Instytucji Zarządzającej, no i niestety też muszą oczekiwać na te odpowiedzi, także w zasadzie tutaj, jak dla mnie, realizacja jest sprawna.”

Bada

nie

ewal

uacy

jne

proj

ektó

w sy

stem

owyc

h oś

rodk

ów p

omoc

y sp

ołec

znej

i po

wia

tow

ych

cent

rów

po

moc

y ro

dzin

ie re

aliz

owan

ych

w ra

mac

h D

ział

ania

7.1

Pro

gram

u O

pera

cyjn

ego

Kapi

tał L

udzk

i26

Wyn

iki b

adań

iloś

ciow

ych

i jak

ości

owyc

h

27

Podpisane porozumienia o współpracy między OPS/PCPR a PUP polegały na wzajemnym informowaniu się na temat planowanych działań wobec wspólnych klientów (zarówno pomocy społecznej, jak i urzędów pracy). Powiatowe urzędy pracy były ponadto informo-wane o godzinach i rodzaju zajęć, w jakich uczestniczyły osoby bezrobotne, co ułatwiało umawianie tej grupy np. z doradcą zawodowym, tak by ich spotkania nie kolidowały ze sobą. Pośrednicy pracy byli w stałym kontakcie z pracownikami socjalnymi, co umożliwiało szybki przepływ informacji, np. potwierdzenie, że klient posiada status osoby bezrobotnej. General-nie oceniano tę współpracę, jako przebiegającą sprawnie i bezproblemowo.

Dobrze układała się też współpraca z ośrodkami szkoleniowymi (67% ankietowanych instytucji, które nawiązały kooperację, realizowało projekt w ścisłej współpracy z przedsię-biorstwami prywatnymi). Tego rodzaju partnerów instytucje wybierały samodzielnie, więc z reguły były to sprawdzone firmy, działające na rynku od dawna. Partnerzy mogli być różni w zależności od rodzaju szkolenia, ale zazwyczaj współpraca z nimi była kontynuowana przez kilka lat i można ją ocenić jako bardzo dobrą. Przedsiębiorstwa te starały się być w sta-łym kontakcie z OPS/PCPR i informować o wszelkich ewentualnych problemach (m.in. doty-czących niesubordynacji osób uczestniczących w projektach) (Wykres 22).

Wykres 22. Z jakimi partnerami realizowali Państwo projekt(y)?


3.12. Projekty systemowe w ocenie uczestników

Wyniki badania ilościowego pokazują, że uczestnicy pozytywnie reagowali na podejmo-wane w ramach projektów działania. Byli oni na ogół zadowoleni ze swojego udziału w pro-gramie i uzyskanych w jego wyniku efektów. Zadowolenie to deklarowało aż 95% przebada-nych uczestników (Wykres 23).

Wykres 23. Zadowolenie uczestników z udziału w projekcie

Źródło: CATI z uczestnikami projektów systemowych w ramach Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2

Respondentom zadano pytanie o to, w jaki sposób wpłynął na ich życie, a dokładniej na pewne jego elementy. Zdaniem badanych projekty przede wszystkim przyczyniły się do wzrostu poziomu wiedzy oraz umiejętności uczestników (86%), a także pozwoliły nawiązać im nowe znajomości i zwiększyły ich pewność siebie (po 83%). Znaczna część badanych zadeklarowała również, że miała więcej motywacji do działania (69%) i poprawiły się ich rela-cje z otoczeniem, głównie z rodziną i znajomymi (54%) (Wykres 24).

Wykres 24. Wpływ projektów na życie uczestników


Zgodnie z wypowiedziami badanych projekty realizowane w ramach Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2 przyczyniły się przede wszystkim do nawiązywania przez uczestników nowych zna-jomości i ułatwiały im utrzymywanie nawiązanych relacji (83%). Oznacza to, iż projekty real-nie przyczyniły się do integracji uczestników ze społecznością lokalną. Na drugim miejscu respondenci wymieniali wpływ projektów na uzyskiwanie przez nich nowych kwalifikacji oraz umiejętności przydatnych na rynku pracy (76%). Jako istotny rezultat wskazano ponadto wzrost pewności siebie i wiary we własne możliwości (66%) (Wykres 25).

Wykres 25. Rezultaty projektów w ocenie uczestników

Źródło: CATI z uczestnikami projektów systemowych w ramach Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2 (pytanie wie-lokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 100%)

Uczestnicy projektów systemowych w ramach Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2 wysoko oceniali wsparcie, jakie otrzymali w trakcie ich trwania. 95% ankietowanych uznała zastosowane w projektach formy wsparcia za atrakcyjne, a 90% oceniło je jako użyteczne (Wykres 26).

29

Bada

nie

ewal

uacy

jne

proj

ektó

w sy

stem

owyc

h oś

rodk

ów p

omoc

y sp

ołec

znej

i po

wia

tow

ych

cent

rów

po

moc

y ro

dzin

ie re

aliz

owan

ych

w ra

mac

h D

ział

ania

7.1

Pro

gram

u O

pera

cyjn

ego

Kapi

tał L

udzk

i28

Wykres 26. Ocena form wsparcia dokonana przez uczestników projektów


Ostatecznym potwierdzeniem efektywności oraz pozytywnego odbioru projektów przez uczestników jest to, że aż 96% przebadanych uznało, iż projekty w ramach Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2 powinny być realizowane w przyszłości, z czego 76% jest zdecydowanie przekona-nych, iż powinno się je wdrażać w kolejnych latach (Wykres 27).

Wykres 27. Czy projekty powinny być realizowane w przyszłości?


Stud

ium

prz

ypad

ku

4. Studium przypadku

Studium przypadku polega na szczegółowej analizie wniosku o dofinansowanie, dokumen-tacji projektowej oraz wizyt, uwzględniających obserwację w miejscu realizacji projektu. Umożliwia to wskazanie i opisanie tzw. dobrych praktyk, czyli przykładów inicjatyw i rozwią-zań, które mogą pokazywać skuteczne formy przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. Populację badaną stanowiły ośrodki pomocy społecznej i powiatowe centra pomocy rodzi-nie.

Na potrzeby badania Wykonawca dokonał wyboru jednego ośrodka pomocy społecznej oraz jednego powiatowego centrum pomocy rodzinie, które zostały poddane szczegółowej analizie. Jako kryterium wyboru zastosowano wskaźnik pomiaru celu ośrodków pomocy, którym była zakładana liczba klientów instytucji pomocy społecznej, którzy zakończyli udział w projekcie dotyczącym aktywnej integracji.

4.1. Projekt „Aktywizacja społeczno-zawodowa klientów OPS w Nysie”

Projektodawcą projektu „Aktywizacja społeczno-zawodowa klientów OPS w Nysie” był Ośrodek Pomocy Społecznej w Nysie. Był on realizowany przez Beneficjenta samodzielnie w okresie 01.01.2012-31.12.2012. Grupę docelową projektu stanowiło 99 klientów ośrodka pomocy społecznej, w tym 8 osób kontynuujących program z lat poprzednich. Z uwagi na fakt, iż gmina posiada wysoki wskaźnik bezrobocia, wsparciem w ramach projektu objęto przede wszystkim osoby bezrobotne oraz nieaktywne zawodowo. Szczegółowe dane doty-czące projektu zaprezentowano w formie tabelarycznej (Tabela 6).

Tabela 6. Studium przypadku projektu realizowanego przez ośrodek pomocy społecznej

· Termin realizacji projektu 01.01.2012-31.12.2012

· Wartość projektu 114 600,00 zł

· Odbiorcy projektu

99 osób bezrobotnych i nieaktywnych zawodowo w wieku aktywności za-wodowej, będących klientami ośrodka pomocy społecznej

· Cel główny projektu

Wzrost kompetencji życiowych i umiejętności zawodowych 99 klientów po-mocy społecznej

· Cele szczegółowe

1. Wzrost umiejętności psychospołecznych, motywacji do zmiany oraz zwiększenie umiejętności poruszania się po rynku pracy w grupie 69 osób

2. Podniesienie wykształcenia poprzez naukę w szkole ponadgimnazjal-nej w grupie 6 osób

3. Podniesienie umiejętności społecznych, opiekuńczych i wychowaw-czych w grupie 6 osób

4. Wzmocnienie potencjału finansowego i wzrost motywacji do zmiany w grupie 91 osób

5. Zwiększenie potencjału OPS w Nysie poprzez zatrudnienie 1 pracowni-ka socjalnego

Bada

nie

ewal

uacy

jne

proj

ektó

w sy

stem

owyc

h oś

rodk

ów p

omoc

y sp

ołec

znej

i po

wia

tow

ych

cent

rów

po

moc

y ro

dzin

ie re

aliz

owan

ych

w ra

mac

h D

ział

ania

7.1

Pro

gram

u O

pera

cyjn

ego

Kapi

tał L

udzk

i30

Stud

ium

prz

ypad

ku

31

· Działania podejmowane w ramach projektu

W ramach projektu zastosowano wsparcie w zakresie aktywizacji:1. Zawodowej – m.in. spotkania z doradcą zawodowym oraz radcą praw-

nym, trening umiejętności interpersonalnych oraz autoprezentacji, za-jęcia z psychologiem i terapeutą ds. uzależnień

2. Edukacyjnej – podniesienie poziomu edukacji uczestników poprzez na-ukę w szkole gimnazjalnej

3. Społecznej – poprzez zatrudnienie asystenta rodziny4. Wsparcie w postaci zasiłków celowych i specjalnych zasiłków celowych

· Ocena projektu przez koordynatora

Koordynator ocenił projekt pozytywnie. Po zrealizowaniu projektu zaistnia-ła możliwość organizowania staży dla osób nieaktywnych zawodowo. Po-nadto, Ośrodek Pomocy Społecznej otrzymał dofinansowanie ze środków unijnych.

· Uzyskane efekty

Projekt przyczynił się do osiągnięcia rezultatów twardych oraz miękkich, wśród których należy wymienić: znalezienie pracy przez uczestników pro-jektu, wzrost poziomu wykształcenia klientów, wzrost poziomu własnej war-tości oraz umiejętności interpersonalnych u uczestników, wzrost ich wiedzy na temat rynku pracy oraz umiejętności poszukiwania zatrudnienia.

· Problemy w trakcie realizacji zadań

· Zmieniające się przepisy, · Nowe wytyczne,· Zbyt mało opracowań wyjaśniających jak postępować w konkretnych

sytuacjach,· Problematyczna grupa klientów biorących udział w projekcie (zdemo-

tywowani, niechętni do współpracy).

· Poziom osiągnięcia założonych celów i rezultatów

Wszystkie założone przez Projektodawcę cele zostały osiągnięte, jednak nie wszystkie osoby z grupy docelowej miały możliwość podjęcia pracy ze względów zewnętrznych.

· Dobre praktykiDobrą praktyką była możliwość realizowania staży przez osoby nieaktyw-ne zawodowo. Staże były bardzo pozytywnie odbierane przez uczestników projektów, pozwalały im nabywać praktyczne umiejętności i przyczyniły się do zwiększenia ich szans na znalezienie zatrudnienia.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań

4.2. Projekt „Samo-DZIELNI”

Beneficjentem projektu „Samo-DZIELNI” było Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Nysie. Projektodawca realizował program bez partnerów w okresie 01.01.2012-31.12.2012. Projekt skierowany był do mieszkańców powiatu nyskiego, który obejmuje 9 gmin. Wśród uczestni-ków znaleźli się przede wszystkim osoby bezrobotne oraz niepełnosprawne. Byli to klienci PCPR powiatu nyskiego. Szczegółowe dane dotyczące projektu zaprezentowano poniżej (Tabela 7).

Stud

ium

prz

ypad

ku

Tabela 7. Studium przypadku projektu realizowanego przez powiatowe centrum pomocy rodzinie

· Termin realizacji projektu 01.01.2012-31.12.2012

· Wartość projektu 676 033,45 zł

· Odbiorcy projektu85 bezrobotnych klientów PCPR w Nysie, osób niepełnosprawnych, zagro-żonych wykluczeniem społecznym, którzy korzystają ze świadczeń pomo-cy społecznej

· Cel główny projektu Zwiększenie potencjału społeczno-zawodowego klientów PCPR w Nysie

· Cele szczegółowe

1. Zwiększenie potencjału społecznego i zawodowego 15 klientów PCPR w Nysie

2. Wzrost kompetencji społecznych i zawodowych 70 klientów PCPR w Nysie

3. Eliminacja barier fizycznych, socjalnych, psychologicznych oraz spo-łecznych 85 klientów PCPR w Nysie

· Działania podejmowane w ramach projektu

W ramach projektu przeprowadzono indywidualne programy usamo-dzielniania w czterech grupach docelowych. Wparcie objęło szereg dzia-łań, do których należy zaliczyć m.in.:· Spotkania z psychologiem i indywidualnym doradcą zawodowym,· Kursy i szkolenia zawodowe,· Badania lekarskie,· Wyjazdy edukacyjne i integracyjne,· Turnusy rehabilitacyjne,· Zajęcia z terapeutą, · Trening rozwoju osobistego

· Ocena projektu przez koordynatora

Realizacja przebiegła zgodnie z wnioskiem o dofinansowanie, bez prze-szkód.

· Uzyskane efekty

Klienci PCPR (niepełnosprawni, pełnosprawni wychowankowie, rodzice niepełnosprawnych) otrzymali wsparcie (kursy, szkolenia, wyjazdy, ma-teriały promocyjne). Zorganizowano punkt informacyjny dla niepełno-sprawnych dostosowany do ich potrzeb. Otrzymali oni również wsparcie społeczno-zawodowe.

· Problemy w trakcie realizacji zadań

Jedynym problemem był brak motywacji ze strony klientów uczestniczą-cych w projekcie.

· Poziom osiągnięcia założonych celów i rezultatów

Projekt realizowany przez PCPR w Nysie pozwolił osiągnąć zakładane cele, przyczyniając się do wzrostu samodzielności uczestników i był pozytyw-nie oceniany zarówno przez klientów placówki, jak również przez jej pra-cowników. Jedynie trzech uczestników zrezygnowało w trakcie realizacji projektu.

· Dobre praktyki

Jako dobrą praktykę należy wskazać właściwe dopasowanie form wspar-cia do potrzeb i oczekiwań uczestników. W przypadku opisywanego pro-jektu były to: możliwość rehabilitacji i kursów zawodowych oraz kompu-terowych dla osób niepełnosprawnych. Dla matek z niepełnosprawnymi dziećmi organizowano ponadto wyjazdy integracyjno-szkoleniowe, które były wysoko oceniane przez uczestników.


33

Bada

nie

ewal

uacy

jne

proj

ektó

w sy

stem

owyc

h oś

rodk

ów p

omoc

y sp

ołec

znej

i po

wia

tow

ych

cent

rów

po

moc

y ro

dzin

ie re

aliz

owan

ych

w ra

mac

h D

ział

ania

7.1

Pro

gram

u O

pera

cyjn

ego

Kapi

tał L

udzk

i32

5. Analiza SWOT

Jest to ocena silnych i słabych stron danego obiektu na tle szans i zagrożeń ze strony oto-czenia. Jej nazwa pochodzi od pierwszych liter rozpatrywanych grup czynników: strengths – silne strony, weaknesses - słabości, opportunities - szanse, threats – zagrożenia. Punkt wyjścia dla analizy stanowią atuty i słabości, które bada się w odniesieniu do szans. Analizie SWOT poddane zostaną poszczególne projekty realizowane w ramach Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2 PO KL wraz z ich efektami. Do przeprowadzenia analizy SWOT (Tabela 8) zostały wykorzystane informacje zgromadzone podczas analizy danych zastanych, wywiadów pogłębionych, stu-diów przypadku, CAWI, CATI i FGI.

Tabela 8. Analiza SWOT

Silne strony Słabe strony· OPS/PCPR dysponowały dobrze przeszkolo-

nym zespołem pracowników, którzy są odpo-wiednio przygotowani do realizacji projektów. Posiadały również szeroką wiedzę na temat pracy socjalnej i w odpowiedni sposób pod-chodzili do klientów.

· Większość OPS/PCPR posiadało doświad-czenie w realizacji projektów, które ułatwiało wdrażanie kolejnych działań przeciwdziałają-cych wykluczeniu na terenie gmin/powiatów.

· Projekty były zgodne z lokalnymi strategia-mi rozwiązywania problemów społecznych i przyczyniły się do rozwiązywania lub mini-malizowania tychże problemów.

· Stosowane w ramach projektów systemo-wych formy wsparcia były oceniane jako skuteczne przez OPS/PCPR, jak również przez uczestników.

· Oferowane wsparcie było wszechstronne i komplementarne, pozwalało na udzielenie pomocy różnym grupom odbiorców.

· Wiele OPS/PCPR, szczególnie w gminach wiej-skich, nie dysponowało odpowiednim zaple-czem lokalowym oraz wyposażeniem, które umożliwiałoby skuteczną realizację działań w ramach projektów systemowych.

· Część OPS/PCPR nie było w stanie samodziel-nie przygotować wniosku o dofinansowanie projektu. Trudności sprawiała beneficjentom strona proceduralna. Wielu z nich uskarżało się na zmiany w przepisach.

· W przypadku wielu OPS/PCPR zasoby czaso-we na realizację zadań w ramach projektów systemowych były niewystarczające.

· Zbyt mała liczba pracowników w wielu pla-cówkach, szczególnie w mniejszych miejsco-wościach i wsiach.

· Długi czas oczekiwania na wypłatę środków finansowych przeznaczonych na realizację projektu.

Szanse Zagrożenia· Większość uczestników projektów pozytyw-

nie reagowało na wsparcie udzielane w ra-mach realizowanych projektów.

· Znaczna część OPS/PCPR zadeklarowała, iż zamierza kontynuować realizację projektów w następnym okresie programowania.

· Realizacja projektów przyczyniła się do wzro-stu doświadczenia oraz wiedzy pracowników OPS/PCPR, a także wpłynęła na zwiększenie skuteczności wszelkich działań podejmowa-nych przez instytucje pomocy społecznej.

· Trudności w rekrutacji uczestników w ramach kolejnego okresu programowania 2014-2020.

· Problemy z utrzymaniem się uczestników w projekcie.

· Utrudnione kontakty z instytucjami odpowia-dającymi za wdrażanie projektów w kolejnym okresie programowania 2014-2020, które zmniejszają skuteczność podejmowanych działań.

· Opóźnienia związane z wypłatą środków, rozli-czaniem projektów oraz wszelkimi decyzjami, które opóźniają czas realizacji poszczególnych zadań w ramach projektów.

· Brak zasobów kadrowych oraz czasowych na realizację działań w ramach projektów. W szczególności związanych w koniecznością przygotowywania dokumentacji projektowej.


Pods

umow

anie

Podsumowanie

Niniejszy raport przedstawia wyniki końcowe „Badania ewaluacyjnego projektów systemo-wych ośrodków pomocy społecznej i powiatowych centrów pomocy rodzinie realizowanych w ramach Działania 7.1 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki” przeprowadzonego przez firmę EU-CONSULT Sp. z o.o. na zlecenie Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Opolu.

ZARZĄDZANIE PROJEKTEM

Badanie pokazało, iż znaczna większość respondentów badania ilościowego przeprowadzo-nego w placówkach OPS/PCPR wysoko oceniła sposób zarządzania projektami. Na zarządza-nie projektem składało się kilka elementów:· Wydatkowanie budżetu,· Realizacja zadań zgodnie z ustalonym harmonogramem,· Stopień realizacji założonych wskaźników,· Przepływ informacji pomiędzy beneficjentami a uczestnikami umożliwiający skuteczną

realizację projektu.

Zdecydowana większość badanych, bo aż 94% z nich, uznała, że wydatkowała budżet w pełni zgodnie z założeniami zawartymi we wniosku. Wszyscy badani stwierdzili również, że zadania były realizowane zgodnie z harmonogramem. Ponadto 88% respondentów przyznało, że ich placówki zrealizowały zakładane wskaźniki docelowe badania. Z kolei 94% ankietowanych uznało, że przepływ informacji pomiędzy ich jednostką a uczestnikami był wystarczający do skutecznej i sprawnej realizacji projektu. Potwierdzają to również wyniki ankiety CATI z uczestnikami, w której wszyscy badani komunikację z pracownikami OPS/PCPR ocenili bardzo dobrze lub dobrze.

NARZĘDZIA, INSTRUMENTY ORAZ FORMY POMOCY

Według badanych większość narzędzi, instrumentów oraz form pomocy stosowanych w ramach projektów realizowanych w Poddziałaniu 7.1.1 i 7.1.2 przyczyniła się do realizacji celów oraz osiągnięcia rezultatów projektów systemowych oraz celu całego Działania 7.1 PO KL i celu szczegółowego 1 i 2 Priorytetu VII PO KL. Respondenci badania metodą CAWI ocenili również narzędzia i instrumenty stosowane w projektach systemowych. Jak pokazało badanie bardzo dobrze lub dobrze oceniono:· Zróżnicowanie narzędzi i instrumentów stosowanych w ramach projektów (94%),· Kompleksowość narzędzi i instrumentów stosowanych w ramach projektów (89%),· Skuteczność narzędzi i instrumentów stosowanych w ramach projektów (78%),· Komplementarność narzędzi i instrumentów stosowanych w ramach projektów (78%).

Użyteczność i atrakcyjność wykorzystanych w ramach projektów wsparcia oceniło też dobrze lub zdecydowanie dobrze większość badanych uczestników. Ogólnie 95% uznało je za atrakcyjne, a 90% za użyteczne. Niżej oceniono efektywność wykorzystanych narzędzi, instrumentów oraz form pomocy. Zdaniem 61% badanych pracowników OPS/PCPR uzy-skane rezultaty można było osiągnąć przy użyciu innych zasobów lub w krótszym okresie czasu. Za najbardziej skuteczne uznano:· Narzędzie: kontrakt socjalny, najczęściej uznawany za prawidłowe i adekwatne narzędzie,

przyczyniające się do realizacji konkretów zawartych w założeniach projektu.· Instrumenty: aktywizacji zawodowej i edukacyjnej, jako przynoszące najwięcej korzyści

dla uczestników.· Formy pomocy: Kursy i szkolenia zawodowe, a także staże, jako formę pomocy dającą

możliwość wyuczenia zawodu, a także nabycia praktyki, doświadczenia. Pozostałe efek-tywne formy wsparcia to: doradztwo obejmujące kompetencje społeczne, wsparcie psy-chologiczne i finansowe, asystent rodziny.

Bada

nie

ewal

uacy

jne

proj

ektó

w sy

stem

owyc

h oś

rodk

ów p

omoc

y sp

ołec

znej

i po

wia

tow

ych

cent

rów

po

moc

y ro

dzin

ie re

aliz

owan

ych

w ra

mac

h D

ział

ania

7.1

Pro

gram

u O

pera

cyjn

ego

Kapi

tał L

udzk

i34 35

POTENCJAŁ I ZASOBY BENEFICJENTÓW SYSTEMOWYCH

Beneficjenci systemowi zazwyczaj byli przygotowani do realizacji projektów systemowych w znacznym stopniu. Ośrodki zatrudniały wielu pracowników socjalnych, którzy realizowali zadania z obszaru pomocy społecznej leżące w kompetencji gminy i powiatu. Jak pokazały wyniki większość placówek dysponowała odpowiednim potencjałem umożliwiającym sku-teczną realizację projektów:· Odpowiednim potencjałem rzeczowym dysponowało 78% badanych OPS/PCPR,· Odpowiednim potencjałem finansowym dysponowało 72% badanych OPS/PCPR,· Odpowiednim potencjałem kadrowym dysponowało 66% badanych OPS/PCPR,· Odpowiednim potencjałem czasowym dysponowało 56% badanych OPS/PCPR.

Najwięcej trudności jednostkom sprawiało wygospodarowanie czasu potrzebnego na podej-mowanie działań w ramach projektu, co związane było z brakami w zatrudnieniu. Mimo, iż wiele OPS/PCPR zatrudniło dodatkowych pracowników, aby móc skuteczniej realizować pro-jekt, wciąż znaczna część z nich nie dysponowała odpowiednim potencjałem kadrowym.

BARIERY I PROBLEMY

Bariery i problemy utrudniające realizację działań w ramach projektów pojawiły się w dekla-racji 56% badanych OPS/PCPR. W większości przypadków dotyczyły one rekrutacji uczestni-ków (70%), a także prowadzenia dokumentacji projektowej (60%). Na kolejnych miejscach znalazł się opór uczestników wobec proponowanych działań oraz zbyt późna wypłata środ-ków finansowych (po 50%), a także trudności w rozliczaniu projektów i braki kadrowe (po 40%).

POTRZEBY BENEFICJENTÓW SYSTEMOWYCH

89% ankietowanych pracowników OPS/PCPR uważało, że placówki wdrażające projekty w ramach Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2 potrzebują wsparcia w zakresie realizacji projektów sys-temowych. Jak pokazują zebrane wyniki, potrzeby OPS/PCPR w omawianym zakresie doty-czyły głównie pomocy przy rekrutacji uczestników do projektów (70%). Nieco rzadziej były wymieniane oczekiwania w zakresie wsparcia przy prowadzeniu dokumentacji projektowej (60%), a także pomocy w przełamywaniu oporu odbiorców działań i rozwiązanie problemu opóźnień w wypłacaniu środków finansowych, wspominane przez połowę respondentów – beneficjentów systemowych. Znaczna liczba osób badanych (po 40%) wyraziła też chęć otrzymania wsparcia w zakresie rozliczania projektów oraz potrzebę zatrudnienia dodatko-wych pracowników. Potrzeby te były ściśle powiązane z barierami, które najczęściej utrud-niały OPS/PCPR realizację zadań.

WSPÓŁPRACA W RAMACH PROJEKTU

OPS/PCPR z reguły nie prowadziły projektów w partnerstwie. Wszyscy przedstawiciele insty-tucji pomocy społecznej, których placówki nawiązywały współpracę na potrzeby realizacji projektu w ramach Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2 dobrze ją oceniły i uważały, że przyniosła zakła-dane efekty. Według uzyskanych informacji, pomiędzy partnerami nie występowały żadne problemy z komunikacją. Odgórnie zaplanowana była współpraca z instytucjami lokalnymi, takimi jak Powiatowe Urzędy Pracy. Współpraca ta przebiegała sprawnie, pomyślnie i bez-problemowo. Beneficjenci systemowi otrzymywali wsparcie, jakiego potrzebowali.

Dobrze układała się też współpraca z ośrodkami szkoleniowymi (67% ankietowanych instytucji, które nawiązały kooperację, realizowało projekt w ścisłej współpracy z przedsię-biorstwami prywatnymi). Tego rodzaju partnerów instytucje wybierały samodzielnie, więc z reguły były to sprawdzone firmy, działające na rynku od dawna. Partnerzy mogli być różni w zależności od rodzaju szkolenia, ale zazwyczaj współpraca z nimi była kontynuowana

Pods

umow

anie

przez dłuższy okres czasu i została oceniona jako bardzo dobra. Przedsiębiorstwa starały się być w starym kontakcie z OPS/PCPR i informowały o wszelkich ewentualnych problemach (często dotyczących niesubordynacji osób uczestniczących w projektach).

JAKOŚĆ WSPARCIA

Wyniki badania ilościowego pokazują, że uczestnicy projektów pozytywnie reagowali na działania podejmowane w ramach projektów. Byli oni na ogół zadowoleni ze swojego udziału w projektach i jego efektów. Zadowolenie to deklarowało aż 95% przebadanych uczestni-ków. Projekt wpłynął przede wszystkim na wzrost poziomu wiedzy oraz umiejętności uczest-ników (86%), a także pozwolił im nawiązać nowe znajomości i zwiększyć ich pewność siebie (po 83%). Znaczna część badanych zadeklarowała również, że dzięki udziałowi w programie miała więcej motywacji do działania (69%) i poprawiły się ich relacje z otoczeniem, głównie z rodziną i znajomymi (54%). Pozytywnego odbiór projektów przez uczestników potwierdza to, że aż 96% przebadanych uznało, iż projekty w ramach Poddziałania 7.1.1 i 7.1.2 powinny być realizowane w przyszłości.

Bada

nie

ewal

uacy

jne

proj

ektó

w sy

stem

owyc

h oś

rodk

ów p

omoc

y sp

ołec

znej

i po

wia

tow

ych

cent

rów

po

moc

y ro

dzin

ie re

aliz

owan

ych

w ra

mac

h D

ział

ania

7.1

Pro

gram

u O

pera

cyjn

ego

Kapi

tał L

udzk

i36

Badanie ewaluacyjne projektów systemowych RAPORT...

Documents

Transcript of Badanie ewaluacyjne projektów systemowych RAPORT...