07
Transcript of 07
![Page 1: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/1.jpg)
Wykład 7
Pochodzenie preferencji i atrakcyjności – mechanizmy nieadaptacyjne
![Page 2: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/2.jpg)
Mechanizmy biologiczne, nieadaptacyjne
Preferencje estetyczne to efekt sposobu działania układu nerwowego.
Aktywność układu nerwowego jest kosztowna (energia i czas) →
1. Analiza bodźców jest przybliżona, a nie kompletna →
→ układ nerwowy reaguje na bodziec podobny do bodźca, na który korzystnie jest reagować →
→ preferowanie takich bodźców może nie być korzystne.
2. Koszty są mniejsze w przypadku bodźców łatwych do analizy →
→ preferowane są bodźce łatwe do analizy.
![Page 3: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/3.jpg)
Tendencyjność percepcyjna
Aparat percepcyjny (narządy zmysłów oraz ośrodki mózgowe) wykazuje tendencję do określonego reagowania na określone bodźce.
Na przykład:
Reagowanie na bodźce podobne do bodźców pierwotnie wyzwalających daną reakcję (uwaga, propulsja, awersja).
Preferowanie bodźców łatwych do analizy.
![Page 4: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/4.jpg)
Koncepcja jest biologiczna; ale czy nieadaptacyjna?
Preferencje mają podłoże biologiczne – sposób działania układu nerwowego.
Preferencja dla bodźca X nie jest adaptacyjna – nie powstała dlatego, że preferowanie bodźca X było korzystne.
Ale tendencja do preferowania bodźców podobnych oraz bodźców łatwych do analizy jest adaptacyjna – zmniejsza koszty funkcjonowania układu nerwowego.
Na przykład:
Preferencja dla znajomych twarzy nie jest korzystna → nie jest adaptacyjna.
Znajome twarze → znajome bodźce → bodźce łatwe do obróbki (bo układ nerwowy ma już wprawę) → preferowanie takich bodźców jest korzystne → może być adaptacyjne.
Czyli:
Preferencja dla osobników o jakimś wyglądzie nie jest adaptacyjna.
Mechanizmy neuronalne odpowiedzialne za tę preferencję są adaptacyjne.
![Page 5: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/5.jpg)
Nadmierna generalizacja – objaśnienie
Załóżmy, że reakcja R na bodziec S jest korzystna.
Sposób reagowania ukształtował się ewolucyjnie (adaptacja) lub osobniczo (nauka).
Generalizacja: nie wszystkie bodźce typu S są identyczne → osobnik reaguje też na bodźce podobne (podobne obiekty lub te same obiekty widziane w innych warunkach).
Nadmierna generalizacja: osobnik ujawnia reakcję R na bodziec T, który jest istotnie inny niż bodziec S (choć do niego podobny), a reakcja ta nie jest korzystna.
TSS S
![Page 6: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/6.jpg)
Nadmierna generalizacja – przykłady
Zeberka (ptak): ♀ preferuje ♂ z czerwonym dziobem (oznaka zdrowia), ale także ♂ z czerwonymi (ale nie zielonymi) karteczkami przyczepionymi do nóg.
Miecz u ♂ mieczyka pozoruje większe wymiary ciała. ♀ mieczyka preferuje miecz u ♂. ♀ zmienniaka (krewniaka mieczyka) preferuje doklejony miecz u ♂.
Indyk: je m. in. czerwone jagody. ♀ preferuje czerwone korale na szyi ♂.
Wodne roztocza: ♂ naśladuje drgania wody od ofiary (widłonogów), żeby przyciągnąć ♀.
Mandryl: pysk ♂ przypomina genitalia (prącie i jądra) → przyciąga ♀.
Człowiek: czerwone, wydatne usta ♀ przypominają srom.
Sztuczna sieć neuronowa nauczona rozpoznawać głosy ♂ żaby tungara, przejawia podobną tendencyjność preferencji jak prawdziwa ♀ tego gatunku.
![Page 7: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/7.jpg)
Nadmierna generalizacja – ilustracje (1)
mącznica młynarska
zmienniak
mieczyk
indyk
![Page 8: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/8.jpg)
Nadmierna generalizacja – ilustracje (2)
mandryl
zeberka
![Page 9: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/9.jpg)
Sumowanie gradientów preferencji (1)
S0 S2S1
Enquist 1994, Johnstone 1994: Sztuczna sieć neuronowa (SSN) uczona reagować na dwie asymetryczne wersje bodźca → SSN preferuje nie pokazywaną prędzej symetryczną wersję bodźca.
Bullock 1997: SSN uczona rozpoznawać przypadkowy bodziec pokazywany pod różnymi kątami → SNN preferuje jaskrawy, koncentryczny bodziec („pawie oczka”).
Jansson 2002: Kury uczone dziobać dwie asymetryczne wersje krzyża → najsilniejsza preferencja (dziobanie) dla prędzej niewidzianego symetrycznego krzyża.
Swaddle 2004: To samo na szpakach i z dwoma pionowymi liniami o (nie)równej długości.
![Page 10: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/10.jpg)
Sumowanie gradientów preferencji (2)
Preferencja dla symetrii to suma preferencji dla dwóch asymetrycznych wersji bodźca. Np. preferencja dla symetrycznych twarzy.
Preferencja dla typowych bodźców z danej kategorii to suma preferencji dla różnych nietypowych bodźców z tej kategorii. Np. preferencja dla twarzy o typowych proporcjach.
![Page 11: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/11.jpg)
Nadmierna dyskryminacja – objaśnienie
Reakcja R na bodziec S jest korzystna.
Reakcja R na bodziec T jest szkodliwa.
Dyskryminacja (rozróżnianie): osobnik reaguje na w sposób R na bodziec S, ale nie na bodziec T.
Nadmierna dyskryminacja: jeżeli bodziec S ’ ma uwydatnione te cechy, którymi S różni się od T, to osobnik silniej reaguje na S ’ niż na S.
„Ponad-normalna reakcja na ponad-normalny bodziec”.
S
S’
T
![Page 12: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/12.jpg)
Nadmierna dyskryminacja – przykłady
Ludzie: Dla mężczyzn korzystnym jest preferować ♀, a nie ♂. Mężczyźni silnie preferują silnie sfeminizowane twarze ♀. ♀ zwierząt silnie preferują sztucznie wyolbrzymione ornamenty ♂:
jaskółka, wdówka: doczepione pióra do ogona ♂
żaba tungara: nienaturalnie niski głos (oznaka wielkości ciała ♂)
wilgowron (ptak): śpiew o sztucznie zwiększonej komplikacji Enquist 1993: SSN uczona reagować na obiekt z „ogonem” → SSN silniej reaguje na obiekt z dłuższym ogonem. Forkman 2000: Kury nagradzane za dziobnięcie prążka z poprzeczną kreską na dowolnej wysokości z wyjątkiem jednej → najwięcej dziobania dla położenia najdalszego od tego nie-nagradzanego. Ghirlanda 2002: Kurczaki uczone dziobać w obraz typowej ludzkiej twarzy ♀, ale nie ♂ (lub odwrotnie) → równie dużo dziobania w silnie sfeminizowane twarze ♀ (lub zmaskulinizowane ♂).
![Page 13: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/13.jpg)
Łatwość obróbki bodźca
Bodziec łatwy do obróbki → obróbka (percepcja i analiza) jest płynna = szybka i bezbłędna.
Płynna analiza → zadowolenie (mini-skurcz mięśnia jarzmowego) → pozytywna ocena.
Płynna obróbka bodźca może wynikać z:
osobniczego doświadczenia:
prototypowość / przeciętność
znajomość bodźca – efekt czystej ekspozycji
cech samego bodźca:
wyrazistość: np. kontrast obiekt-tło
symetria
![Page 14: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/14.jpg)
Prototypowość
Mózg (umysł) klasyfikuje postrzegane obiekty jako egzemplarze jakiejś kategorii (np. krzesło, kot).
Neuronowy (umysłowy) wzorzec jakiejś kategorii to prototyp.
Prototyp powstaje wskutek oglądania grupy bodźców podobnych do siebie (twarze ♂; twarze ♀).
Prototyp danej kategorii to (z grubsza) średnia z oglądanych egzemplarzy.
Egzemplarze podobne do prototypu (czyli typowe, średnie) są łatwiej analizowane →
→ preferencja dla prototypowości = preferencja dla przeciętności.
Np. preferencja dla przeciętnych twarzy, ptaków, samochodów, muzyki, układów kropek.
![Page 15: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/15.jpg)
Efekt czystej ekspozycji (1)
Oglądanie bodźca → bardziej pozytywna postawa (upodobanie, preferencja) wobec:
oglądanego bodźca – zwykły efekt ekspozycji
bodźca podobnego do niego – uogólniony efekt ekspozycji
zupełnie innych bodźców – ogólna poprawa nastroju
Efekt jest uniwersalny:
ludzie i zwierzęta (np. u szczurów można wytworzyć preferencję dla danego stylu muzyki)
obrazy, litery, dźwięki
bodziec podprogowy lub ponadprogowy (podprogowy daje silniejszy efekt)
![Page 16: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/16.jpg)
Efekt czystej ekspozycji (2)
Mechanizm:
1. Łatwość obróbki:
Powtarzane oglądanie bodźca → „wprawa” układu nerwowego (prototyp?) → sprawna obróbka
2. Znajomość jako oznaka bezpieczeństwa:
„Skoro kilka razy widziałem ten bodziec i nigdy nic złego się wtedy nie działo, więc teraz, gdy go widzę, pewnie też nic złego się nie stanie.”
Bodziec jest nieszkodliwy i jest oznaką nieszkodliwości środowiska.
Nieznany bodziec jest ambiwalentny, ale po ekspozycjach emocje negatywne zanikają.
Może tu być warunkowanie klasyczne:
wielokrotnie oglądany obiekt to bodziec warunkowy
brak niekorzystnych wydarzeń to bodziec bezwarunkowy
uczucie zadowolenia to reakcja
![Page 17: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/17.jpg)
Symetria
Typ symetrii bodźca a płynność jego obróbki:
obrotowa > pionowa > pozioma > ukośna > translacyjna
Dlaczego preferowane są symetryczne bodźce:
łatwiejsze do obróbki (także te nieznane): losowy układ kresek, obraz w kalejdoskopie
suma preferencji dla dwóch asymetrii (lewej i prawej): każda z asymetrii może być preferowana z powodu nagród (eksperymenty z kurami, szpakami i SSN) lub efektu ekspozycji
symetria to forma przeciętności (średnia z dwóch asymetrii) → mózgowy prototyp jest symetryczny → preferencja dla symetrii to preferencja dla prototypowości
symetria to oznaka jakości biologicznej – wyjaśnienie adaptacyjne
![Page 18: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/18.jpg)
Preferowanie złożoności
Bodźce złożone są trudniejsze do obróbki niż bodźce proste.
Jednak złożony bodziec może być preferowany jeżeli jego komplikacja jest zorganizowana, nieprzypadkowa → układ nerwowy uczy się jego struktury.
Wielokrotne postrzeganie złożonego bodźca → sprawniejsza jego obróbka („zrozumienie”) → wyższa ocena estetyczna.
Wielokrotne postrzeganie prostego bodźca → habituacja („znudzenie”) → niższa ocena estetyczna.
Bodziec jest złożony, ale zorganizowany → obróbka powinna być trudna, a okazuje się łatwa → pozytywne zaskoczenie → przyjemność.
„Piękno to jedność w zmienności, prostota w złożoności”
![Page 19: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/19.jpg)
Niespodziewana płynność analizy jest przyjemna
Płynna analiza jest niespodziewana, gdy:
uprzednie ekspozycje bodźca były podprogowe (lub dyskretne) → bodziec wydaje się nieznajomy, a jego obróbka jest sprawna
organizacja bodźca nie jest łatwo dostrzegalna → obróbka bodźca okazuje się łatwiejsza niż się początkowo wydawało
znany bodziec pojawia się w nowym, niespodziewanym kontekście
W każdym przypadku:
niespodziewana płynność analizy → pozytywne zaskoczenie → wyższa ocena estetyczna bodźca
„Prawdziwe piękno to piękno ukryte”
![Page 20: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/20.jpg)
Preferencje nowicjuszy i koneserów
Duże doświadczenie w percepcji obiektów danego typu →
→ sprawniejsza obróbka złożonych bodźców tego typu →
→ preferencja dla bardziej złożonych obiektów tego typu.
Nowicjusze preferują: Koneserzy preferują:
symetrię
konsonanse
prostą fabułę
proste fakty
nieznaczną asymetrię
dysonanse
skomplikowaną fabułę
twierdzenia ogólne, teorie
Wzór Eulera: e i Π + 1 = 0
![Page 21: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/21.jpg)
Mechanizmy społeczne
Możliwe nie-biologiczne mechanizmy powstawania preferencji:
psychologiczne: osobnicze doświadczenie i uczenie się związane z wyglądem osób i jego powiązaniami z innymi cechami, np.
tworzenie prototypów twarzy (fakt)
sfeminizowana twarz ♂ ↔ pro-rodzinność (hipoteza)
społeczne: przyswajanie społecznych norm i stereotypów – poprzez znajomych lub mass-media
![Page 22: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/22.jpg)
Czy społecznie ukształtowane preferencje są przystosowawcze?
Wielopokoleniowe doświadczenie zbiorowe (= mądrość ludowa) →
→ przystosowawcze standardy atrakcyjności (= korzystne dla osoby, która przyjęła dany standard).
Mechanizm ten jest możliwy, jednak nieznane są jego przykłady.
Przystosowawczy charakter preferencji wynika raczej z ich genetycznego uwarunkowania lub z samodzielnego uczenia się w toku doświadczeń osobniczych.
Kanony piękna pochodzenia społecznego są arbitralne z przystosowawczego punktu widzenia i są kreowane przez wpływowe osoby lub grupy społeczne z pobudek np. komercyjnych.
![Page 23: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/23.jpg)
Czy mechanizmy społeczne mogą dowolnie kształtować preferencje?
Społecznie generowane standardy urody (= zmieniająca się moda) dotyczą głównie tych cech, które nie są preferowane według kryteriów wykształconych ewolucyjnie i zdeterminowanych genetycznie:
ubiór, ozdoby, fryzura – tak
proporcje twarzy, wygląd skóry, sylwetka – nie
Zmiany preferencji dla proporcji twarzy i ciała są uwarunkowane zmianami sytuacji ekologicznej → → nie są arbitralne.
Trudno byłoby wypromować standard urody sprzeczny z biologicznie uwarunkowanymi preferencjami.
![Page 24: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/24.jpg)
Żadna moda nie uczyni tych twarzy pięknymi
![Page 25: 07](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022060110/55613d24d8b42a263b8b51ed/html5/thumbnails/25.jpg)
Kto ulega modom, a kto ocenia po swojemu?
U wielu gatunków (gł. u kopulujących w tokowiskach): ♀ wybierają tego samego ♂, co poprzedniczka.
Robią tak zwykle ♀ młode, niedoświadczone lub o niskiej jakości – nie potrafią same ocenić ♂.
U ludzi: ♀ o małym doświadczeniu erotycznym są mniej samodzielne w ocenie atrakcyjności ♂.
♀ więcej inwestują w reprodukcję niż ♂ → więcej mogą stracić, gdy źle wybiorą partnera →
♀ silniej niż ♂ ulegają wpływowi innych osób w kwestii atrakcyjności twarzy
♂ ulegają raczej wpływowi pozytywnemu, a ♀ – negatywnemu