Z czego składa się nauka?pojęcia, twierdzenia, prawa i teorie

Metodologia nauk społecznych

Składniki teorii naukowej

• Zjawiska społeczne

• Pojęcia• Twierdzenia• Prawa• Modele

Dwie perspektywy patrzenia na zjawiska społeczne

Perspektywa czysto obserwacyjna

• Piotr biegnie• Domy w miejscowości Wojszki

stoją bardzo ściśle• Tłum zebrał się na leśnej

polanie• Grupa zachowuje się hałaśliwie• Przechodnie stoją przed

przejściem dla pieszych

Perspektywa rozumiejącaSposób rozmieszczenia domów we wsiach o przewadze osób prawosławnych w Polsce wynika z większego poczucia wspólnotowości i enklawowości tej grupy społecznej, a także z odmiennego poczucia estetyki.

Dwie perspektywy patrzenia na zjawiska społeczne

Perspektywa rozumiejąca

Chodzi o to, aby ulokować elementy obserwowalne tej rzeczywistości w kontekście związanych z nimi przeżyć i

nastawień ludzi w nie uwikłanych, w szczególności znaczeń, jakie im oni nadają.

Stanisław Ossowski (1897-1963)

Trzy rodzaje zjawisk w naukach społecznych

Zjawiska należące do sfery wyłącznie obserwacyjnej

Kobieta biegnie

Trzy rodzaje zjawisk w naukach społecznych

Zjawiska należące do sfery wyłącznie przeżyciowo-

psychicznej

Mężczyzna jest szczęśliwy

Mężczyzna ma wysoki prestiż

Trzy rodzaje zjawisk w naukach społecznych

Zjawiska ze sfery obserwacyjnej i psychicznej zarazem

Mężczyzna ucieka

Mężczyzna biegnie

KonwencjonalnośćZwiązek pojęć z nazwami oraz zakresami znaczeniowym ma charakter konwencji,

choć niekiedy jest bardzo głęboko zakorzenionym w tradycji języka.

Funkcje pojęć

Komunikacja

międzyludzka

Perspektywa

Klasyfikacja danych

doświadczenia

Składniki teorii

Język wpływa na myślenie

(hipoteza Sapira-Wolfa)

Pojęcia

Pojęcia możemy dzielić ze względu na ilość desygnatów:

• Pojęcia jednostkowe• Pojęcia ogólne• Pojęcia puste…jak również ze względu na

właściwości tych desygnatów:• Pojęcia historyczne• Pojęcia uniwersalne

Cechy pojęć

Równoznaczność… kiedy zakresy

znaczeniowe dwóch lub więcej pojęć się pokrywają

Warstwa społeczna

Klasa społeczna

Cechy niektórych pojęć

Nieostrość… zakres pojęcia jest trudny

do sprecyzowania…

DZIECI DOROŚLI

?

Cechy niektórych pojęć

Wieloznaczność… tej samej nazwie odpowiada

różny zakres desynatów…

Definicje operacyjne

Według idei operacjonalistów

(np. P.W. Bridgman)

pojęcia naukowe o tyle mają wartość, o

ile jesteśmy w stanie wskazać operacje, które pozwolą nam

zaobserwowanie zjawisk

odnoszących się do tych pojęć

Definicja alienacji (Seeman)

Twierdzenia naukiTwierdzenie to zdanie orzekające

coś o przedmiocie, którego dotyczy

Zdanie jednostkowe

Zdanie jednostkowe to takie, którego podmiot jest nazwą jednostkową

Julia Tymoszenko wystartuje w wyborach

prezydenckich

Zdanie ogólne

Zdanie ogólne to takie, którego podmiot jest nazwą ogólną, a zdanie dotyczy

wszystkich jej desygnatów

Jednostkowe, czy ogólne?

1. Ludność Białegostoku jest bardzo przywiązana do swojego miasta.

2. Wszyscy mieszkańcy Białegostoku bardzo kochają swoje miasto.

Zdania szczegółowe

Zdanie szczegółowe to takie, w których wprawdzie podmiot jest

nazwą ogólną, ale orzecznik dotyczy niektórych spośród desygnatów

podmiotu.

Niektórzy robotnicy mają drobnomieszczańskie wzorce konsumpcji

siła wyporu działająca na ciało zanurzone w płynie jest równa ciężarowi płynu wypartego przez to ciało

Prawa deterministyczne

Używanie telefonów komórkowych zwiększa o 15% ryzyko zachorowania na raka

Prawa statystyczn

e

Przyczynowe prawa

następstwa

Przyjmowanie pokarmów umożliwia realizowanie przez ludzi swoich podstawowych funkcji życiowych

Prawa współistnienia

W środowiskach osób bezrobotnych często dochodzi do

patologii społecznych

…a na następnych zajęciach

porozmawiamy o tym, co to jest

teoria naukowa…