Wyniki i rekomendacje ewaluacji Programu Rewitalizacji m. st. Warszawy

Rewitalizacja – jak pomóc w odnowie zdegradowanych dzielnic?

25 września 2013 r.

Centrum Promocji Kultury Praga Południe

dr Aleksandra Jadach-Sepioło,Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Plan prezentacji

1. LPR jako dokument strategiczny

2. Założenia i wyzwania LPR

3. Ocena stanu zaawansowania realizacji LPR

4. Wnioski i rekomendacje

2

LPR JAKO DOKUMENT STRATEGICZNY

3

LPR m.st. Warszawy 2005-2013

Lokalny Program Rewitalizacji m. st. Warszawy na lata 2005-2013 jest podstawowym dokumentem strategicznym przedstawiającym politykęwładz miasta w zakresie odnowy obszarów zdegradowanych. Obejmuje działania przestrzenne, społeczne i gospodarcze.

LPR nie jest dokumentem wykonawczym (planem działania), a strategią, w której zawarto:

•„cele pożądanych działań rewitalizacyjnych w skali całego miasta,

•priorytety i zasady realizacyjne Programu,

•brzegowe kryteria kwalifikowania obszarów i projektów,

•mechanizmy wdrażania, monitoringu i oceny efektów Programu,

•mechanizmy i źródła finansowania Programu” (LPR, s. 36). 4

Powiązania LPR z dokumentami planistycznymi i strategicznymi uchwalonymi w m.st. Warszawa

W LPR zostały one wymienione:

•Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego uchwalone dla m. st. Warszawy 26 października 2006 r. – określające obszary zakwalifikowane przez władze planistyczne m. st. Warszawy do rehabilitacji, rekultywacji i rewaloryzacji;

•Strategia rozwoju m. st. Warszawy do 2020 r.;

•Społeczna Strategia Warszawy, Strategia rozwiązywania problemów społecznych na lata 2009-2020.

5

Polityka przestrzenna Warszawy a rewitalizacja

W SUiKZP wyróżniono dwa typy obszarów wymagających przekształceń:

• zmiana funkcji po rekultywacji,

•rehabilitacja/rewaloryzacja),

które pokrywają się częściowo z obszarami kryzysowymi wyznaczonymi w dzielnicach.

Nie wykorzystano kryjącej się za zapisami Studium analizy potencjału obszarów, np. w stosunku do obszarów dziedzictwa kulturowego.

Część obiektów podlegających rewaloryzacji silnie oddziałujących na przestrzeń publiczną i wpływających nie tylko na jej estetykę poprzez remonty, ale również poprawiające jakość tej przestrzeni poprzez zmianę funkcji (np. przekształcenia funkcjonalno-przestrzenne na Skwerze Hoovera) nie zostało włączonych do mikroprogramów, choćby jako tło prowadzonej rewitalizacji.

6

Strategia Rozwoju m.st. Warszawy do 2020 rokuLPR odwołuje się do piątego celu strategicznego (Osiągnięcie w Warszawie trwałego ładu przestrzennego) i wynikającego z niego celu celu operacyjnego „Rewitalizacja obszarów zdegradowanych”.

Wymieniono następnie 4 programy wykonawcze zmierzające do jego realizacji:

•program 5.5.1. Rewitalizacja wybranych zdegradowanych fragmentów dzielnic, w tym o znaczeniu historycznym,

•program 5.5.2. Zagospodarowanie terenów poprzemysłowych i powojskowych na obszarze m. st. Warszawy,

•program 5.5.3. Zagospodarowanie terenów Portu Praskiego jako obszaru budownictwa mieszkaniowego i biurowego,

•program 5.5.4. Rewitalizacja osiedli mieszkaniowych z wielkiej płyty.

Program 1.3.4. (Rewitalizacja zdegradowanych zasobów mieszkaniowych) nie pojawia się w treści LPR. 7

PROJEKTY FLAGOWE?PROJEKTY FLAGOWE?Muzeum Warszawskiej PragiKoneser

ZAŁOŻENIA I WYZWANIA LPR

8

Misja LPR

Koordynacja wybranych polityk m. st. Warszawy na obszarach objętych rewitalizacją oraz wsparcie dzielnic w prowadzeniu działań ukierunkowanych na przywracanie do życia i zrównoważony rozwój określonych obszarów, które utraciły dotychczasowe funkcje społeczne i gospodarcze.

9

Założenia LPRDocelowy LPR to program, który obejmuje swoim zasięgiem

wszystkie dzielnice miasta stołecznego Warszawy.

Pełni rolę spójnej strategii rewitalizacji dla całego miasta,

realizowanej poprzez mikroprogramy opracowane przez dzielnice

miasta.

Określa działania o charakterze przestrzennym, społecznym i

gospodarczym.

Jest programem otwartym dla zewnętrznych beneficjentów.

Określa środki finansowe niezbędne do zrealizowania projektów

rewitalizacyjnych oraz sposób ich wydatkowania, z uwzględnieniem

zarówno środków miasta jaki podmiotów zewnętrznych oraz

możliwości wykorzystania funduszy strukturalnych i innych źródełzewnętrznych.

Jest objęty szerokimi konsultacjami społecznymi.

10

Kryteria i wskaźniki do oceny skuteczności działań rewitalizacyjnych

11

Kryteria WskaźnikiStopień, w jakim udało sięskoordynować podstawowe polityki miasta na terenach rewitalizowanych

Koordynacja i zrównoważenie wdrażania LPR:– wydatki majątkowe budżetu miasta przeznaczone na projekty

inwestycyjne w poszczególnych obszarach rewitalizowanych w przeliczeniu na 1 km kw. obszarów rewitalizacji w stosunku do wydatków majątkowych budżetu w przeliczeniu na 1 na km kw. w mieście ogółem;

– wydatki niemajątkowe budżetu miasta przeznaczone na projekty i działania realizowane w poszczególnych obszarach rewitalizowanych w przeliczeniu na mieszkańca w stosunku do wydatków niemajątkowych budżetu per capita ogółem;

– zróżnicowanie pod względem udziału ludności objętej procesami rewitalizacyjnymi w poszczególnych dzielnicach;- zróżnicowanie pod względem udziału prywatnych i pozarządowych środków finansowych w finansowaniu poszczególnych mikroprogramów dzielnicowych.

Względne zrównoważenie wdrażania LPR na terenie całej Warszawy – zrównoważenie udziału w programie rewitalizacji wszystkich dzielnic

Zintegrowany efekt rewitalizacji w skali całego miasta

Zintegrowany efekt rewitalizacji:– łączna powierzchnia zrewitalizowanych nieruchomości gruntowych,– łączna kubatura zrewitalizowanych nieruchomości budynkowych,– łączny efekt społeczny rewitalizacji – ocena jakościowa poprzez

badania społeczne ewaluacyjne,– łączny efekt gospodarczy rewitalizacji – ocena jakościowa poprzez

badania ewaluacyjne,– podsumowanie – bilans kosztów i korzyści rewitalizacji – ocena

jakościowa poprzez badanie ewaluacyjne.

OCENA STANU ZAAWANSOWANIA REALIZACJI LPR

12

Cele strategiczne w LPR

13

I. Ożywienie społeczno – gospodarcze poprzez

podniesienie jakości przestrzeni publicznej, zgodnie z

zasadami ładu przestrzennego i estetyki

II. Ochrona dziedzictwa kulturowego, rozwój turystyki i

kultury

III. Zwiększenie bezpieczeństwa mieszkańców oraz

poprawa

możliwości komunikacyjnych wewnątrz osiedli

IV. Integracja mieszkańców, zapobieganie i

przeciwdziałanie

Lata 2000-2006

Programem objęto:

•fragmenty 4 dzielnic: Pragi Północ, Pragi Południe, Śródmieścia i Woli – tereny zamieszkane,

•obszar powojskowy rejonu Fortu Bema w dzielnicy Bemowo.

W Lokalnym Uproszczonym Programie Rewitalizacji zaplanowano do realizacji w latach 2004-2006 na obszarze pilotażowym 26 projektów (Praga Północ – 9, Śródmieście – 6, Wola – 5, Praga Południe – 5, Bemowo – 1).

Większość projektów miała prowadzić do ożywienia społeczno-gospodarczego poprzez podniesienie jakości przestrzeni publicznej zgodnie z zasadami ładu przestrzennego i estetyki. Połowa projektów prowadzić miała do rozwoju turystyki i kultury w mieście.

14

Lata 2007-2013 (1)LPR składał się ze 137 projektów realizowanych na terenie m.st. Warszawy, w tym z 58 projektów dzielnicowych oraz 79 projektów beneficjentów zewnętrznych. W grupie beneficjentów zewnętrznych dominują wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe. Dość liczną grupęstanowią też parafie i związki wyznaniowe, w tym: Caritas Archidiecezji Warszawskiej, Gmina Wyznaniowa Żydowska oraz zgromadzenia sióstr zakonnych.

15

Lata 2007-2013 (2)Cele strategiczne LPR Odsetek projektów

rewitalizacyjnych

służących do realizacji

celu:

Cel I: Ożywienie społeczno-gospodarcze poprzez

podniesienie jakości przestrzeni publicznej zgodnie z

zasadami ładu przestrzennego i estetyki

91%

Cel II: Rozwój turystyki i kultury w oparciu o zasoby

dziedzictwa kulturowego

59%

Cel III: Zwiększenie bezpieczeństwa mieszkańców

oraz poprawa możliwości komunikacyjnych

wewnątrz osiedli

53%

Cel IV: Integracja mieszkańców, zapobieganie i

przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu

70% 16

Lata 2007-2013 (3)Większość projektów rewitalizacyjnych wpisanych do Programu zlokalizowana jest na obszarach mieszkaniowych, zwłaszcza w zdegradowanych osiedlach blokowych.

Projekty dotyczą w największym stopniu problemów lokalnych a ich beneficjentami są przede wszystkim mieszkańcy budynków objętych projektem oraz przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą na obszarach kryzysowych.

Część projektów sprzyjać ma aktywizacji gospodarczej.

Zakładano, że co piąty projekt rewitalizacyjny prowadzony będzie na terenach zieleni lub obszarach rekreacyjnych (parki, skwery).

Niewiele projektów zaplanowano do realizacji na terenach powojskowych i poprzemysłowych. Prowadzenie inwestycji na tych obszarach utrudniają sporne kwestie własnościowe lub brak chęci włączenia się właścicieli terenów do Programu.

17

Lata 2007-2013 (4)Większość projektów ma lokalny zasięg oddziaływania. Są to przede wszystkim projekty realizowane na obszarach mieszkaniowych i związane z ingerencją w tkankę mieszkaniową oraz aktywizacją i integracją mieszkańców.

Większość projektów o zasięgu miejskim i ponadmiejskim zakłada powstanie nowego obiektu, wprowadzenie nowej funkcji do istniejącego budynku, modernizację lub budowę ciągu komunikacyjnego bądź poprawę atrakcyjności turystycznej obszaru.

Do końca 2010 roku zrealizowano 19 projektów dzielnicowych, w 6 dzielnicach. Najwięcej projektów zakończono w 2007r. oraz w 2010 r.

18

Projekty zrealizowane do końca 2010 r.

19

Dzielnica Tytuł projektu

Lata

realizacji

Bemowo

Budowa Międzyszkolnego Bemowskiego Ośrodka Piłki Nożnej przy ulicy

Obrońców Tobruku w Warszawie 2005-2007

Bielany

Adaptacja budynku przy ul. Szegedyńskiej 13a na potrzeby „Mediateka” –

Biblioteki multimedialnej dla młodzieży oraz pomieszczenia dla Oddziału

Straży Miejskie 2008-2010

Praga

Południe

Modernizacja kamienicy przy ul. Lubelskiej 30/32 2005-2007

Restauracja terenów zieleni osiedla "TOR" ograniczonego ulicami: Kobielską,

Podskarbińską i Stanisławowską 2005-2006

Modernizacja kamienicy przy ul. Kamionkowskiej 49 2005-2006

Modernizacja kamienicy przy ul. Kobielskiej 88/92 2005-2007

Modernizacja parku ograniczonego ulicami: Grochowską, Podskarbińską,

Kobielską, Weterynaryjną 2005-2007

Praga

Północ

Renowacja kamienic praskich o znaczeniu historycznym wraz z adaptacją

pomieszczeń na cele społeczne 2003-2007

Opracowanie i przygotowanie nowych szlaków turystycznych - "Spacery po

Pradze" 2006-2009

Rewitalizacja przestrzeni ulicy Białostockiej 2007-2010

Projekty zrealizowane do końca 2010 r.

20

Dzielnica Tytuł projektu

Lata

realizacji

Rembertów

Rozbudowa i modernizacja Domu Dziennego Pobytu "centrum Złotego

Wieku" 2007-2009

Śródmieście

Remont i konserwacja murów obronnych Starego Miasta w Warszawie 2005-2008

Remont budowlano-konserwatorski tzw. "kamienicy artystycznej" przy

ul. Foksal 11 2006-2010

Remont dachu i elewacji oficyny północnej oraz remont dachu oficyny

południowej przy ul. Nowy Świat 18/20 2007-2009

Remont budynków przy ul. Brzozowej 6/8 i 6/8a 2006-2010

Remont zabytkowej kamienicy przy ul. Krakowskie Przedmieście 10 2007-2009

Modernizacja Placu Grzybowskiego w Warszawie 2009-2010

Wola

Rewitalizacja otoczenia fragmentów muru Getta Warszawskiego 2005

Rewitalizacja przestrzeni publicznej warszawskiej Woli - Osiedle

Muranów 2005

Rembertów

Rozbudowa i modernizacja Domu Dziennego Pobytu "centrum Złotego

Wieku" 2007-2009

Projekty kompleksowe• Adaptacja budynku przy

ul. Szegedyńskiej 13a na potrzeby „Mediateki” –Biblioteki multimedialnej dla młodzieży oraz pomieszczenia dla Oddziału Straży Miejskiej

• Renowacja kamienic praskich o znaczeniu historycznym wraz z adaptacją pomieszczeńna cele społeczne

21

WNIOSKI I REKOMENDACJE

22

Jeden program rewitalizacji dla Warszawy

Głównym problemem LPR jest brak określenia zakładanych efektów z punktu widzenia miasta jako całości.

W Programie nie przedstawiono analizy danych wyjściowych umożliwiającej określenie najistotniejszych zjawisk kryzysowych w strukturze całego miasta.

Programy ukierunkowane do wewnątrz dzielnic nie połączyły sięw jeden wspólny program.

23PYTANIE O PRIORYTETYPYTANIE O PRIORYTETY

Projekty ogólnomiejskie „zlepiacze”

W pierwszej kolejności należy przeanalizować możliwośćwypracowania projektów ogólnomiejskich w drodze integracji projektów rozpoczętych i niezakończonych w badanym okresie oraz wpisanych do mikroprogramów i nierealizowanych.

Powinno się promować projekty o wyraźnym charakterze rewitalizacyjnym – aktywizacja społeczno-gospodarcza i/lub elementy pobudzania działań kulturalnych w połączeniu z działaniami remontowo-modernizacyjnymi.

24

KONCENTRACJA PRZESTRZENNA I TEMATYCZNAKONCENTRACJA PRZESTRZENNA I TEMATYCZNA

Projekty dzielnicowe – rewitalizacja od wewnątrz

W strukturze programu powinny pozostać mikroprogramy z diagnoząproblemów dzielnic i projektami ukierunkowanymi na poprawęsytuacji w wyznaczonych obszarach dzielnic.

Projekty powinny być włączane do mikroprogramów nie tylko na podstawie wskaźników i w odniesieniu do określonych celów rewitalizacyjnych.

Projekty dzielnicowe, zwłaszcza w takich dzielnicach jak Bielany, Praga Północ, Praga Południe, Śródmieście i Wola, dobrze skupiają działania na obszarach szczególnie wymagających interwencji.

25

ODDOLNE PROJEKTOWANIEODDOLNE PROJEKTOWANIE

Finansowanie

Istotną trudnością we wdrażaniu programu i realizacji konkretnych projektów był brak środków finansowych.

Należy zwiększyć udział projektów dochodowych w strukturze projektów rewitalizacyjnych.

Należy ustalić hierarchię najistotniejszych projektów dla Miasta. Wśród nich należy założyć realizację wybranych w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego z odpowiednim podziałem zadańi ryzyk, minimalizujących obciążeń dla miasta z tytułu realizacji projektu.

26

DYWERSYFIKACJA DYWERSYFIKACJA ŹŹRRÓÓDEDEŁŁ FINANSOWANIAFINANSOWANIA

Partnerstwo – konieczność

• Partnerstwo społeczne

Należy kontynuować tworzenie warunków do dialogu społecznego przez konsultacje społeczne i działania aktywizujące.

• Partnerstwo publiczno-prywatne

Dzielnice nie będą w stanie zrealizować dużej części projektów w zakładanym okresie ani w kolejnej perspektywie.

Rozwiązaniem może być wyodrębnienie wśród projektów ogólnomiejskich i dzielnicowych projektów przeznaczonych do realizacji w formule partnerstwa publiczno-prywatnego.

27

Monitoring realizacji projektów i wdrażania LPR

28

DOBROWOLNODOBROWOLNOŚĆŚĆ UCZESTNICTWA I WARUNKOWOUCZESTNICTWA I WARUNKOWOŚĆŚĆWSPARCIAWSPARCIA

Dziękuję za uwagę!

29