Post on 28-Feb-2019
WPISUJE UCZEŃ
KOD UCZNIA
BADANIE UMIEJĘTNOŚCI UCZNIÓW W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM
CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA
HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE
Instrukcja dla ucznia1. Sprawdź,czyzestawzadańzawiera14stron(zadania1–24). Ewentualnybrakstronlubinneusterkizgłośnauczycielowi.2. Następniewpiszswójkod.3. Czytajuważniewszystkietekstyizadania.Wykonujzadania zgodniezpoleceniami.4. Rozwiązaniazadańzapisujdługopisemlubpióremzczarnymtuszem/ atramentem.Nieużywajkorektora.5. Wkażdymzadaniuwyboru wielokrotnegowybierzjednązpodanych odpowiedziizaznaczjąznakiemX,np.:
A.IiIII B.IIiIV C.IIIiIV D.IiII
6.Wzadaniachtypuprawda/fałsz lubtak/nie zaznaczwłaściweodpowiedziP/FlubT/NznakiemX,np.:
P/F lubT/N
7.Wzadaniachna dobieranie doinformacjioznaczonychliczbądobierzinformacjeoznaczoneodpowiedniąliterąizaznacztęliteręznakiemX,takjakwzadaniachwyboruwielokrotnego.
8.Wzadaniachz lukąwpiszwodpowiednielukiliterylubliczbyoznaczającewłaściweodpowiedzi.
9. Starajsięniepopełniaćbłędówprzyzaznaczaniuodpowiedzi.Jeślisiępomylisz,tobłędnezaznaczenieotoczkółkiemiwybierzinnąodpowiedź,np.:
A.IiIII B.IIiIV C.IIIiIV D.IiII
10.Rozwiązaniazadańotwartychzapiszczytelnieistaranniewwyznaczonychmiejscach.Pomyłkiprzekreślaj.
11.Rozwiązujączadania,możeszwykorzystaćmiejsceopatrzonenapisemBrudnopis.Zapisywbrudnopisieniebędąsprawdzaneioceniane.
Powodzenia!
Czas pracy:
60 minut
Strona2z14
Tekst do zadania 1.
1. Owcebyłyjednymizpierwszychudomowionychzwierząt.Hodowanojenamięso,dostar-czałyteżmlekaiwełny.Ludziewykorzystywalirównieżskóryorazkościowiec.
2. Wytwarzanienarzędziodłupkowych,łukówikościanychgrotówstrzałprzyczyniłosiędoudoskonaleniastrategiimyśliwskichiumożliwiałozdobywaniewiększejilościpożywienia.
3. Zdobycieumiejętnościrozpalaniaogniaodmieniłożycieludzi.Zapewniałonciepło,odstra-szałdzikiezwierzętaorazumożliwiałprzygotowywaniepożywienia.
4. Pierwsirolnicyudoskonalilitechnikiobróbkikamienia.Wytwarzalinarzędziaowygładzo-nychkrawędziach,wytrzymałeiwygodnewużyciu.
Zadanie 1. Dokończ poniższe zdanie – wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. Osiągnięciaczłowiekawynikającezprzejściadoosiadłegotrybużyciaoznaczononumerami
A. 1.i4. B.2.i3. C.1.i2. D.3.i4.
Mapa do zadania 2.Bliski Wschód – mapa współczesna
Zadanie 2. Dokończ poniższe zdanie – wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. PaństwoutworzonenapoczątkuXw.p.n.e.,któregomieszkańcywyznawalireligię monoteistyczną,istniałonaobszarzeoznaczonymnamapienumerem
A. 1. B.2. C. 3. D.4.
Strona3z14
Mapa do zadania 3.Rozwój terytorialny państwa Franków w VI–IX w.
Zadanie 3. Uzupełnij tekst dotyczący zamieszczonej mapy, przyporządkowując każdemu zdaniu właściwą odpowiedź spośród podanych.
FrankowiewVIw.dokonaliekspansjiwkierunku1.____.KarolWielkiuzależniłpaństwoleżącenaPółwyspieApenińskimzwane2.____.NajwiększyzasięgterytorialnypaństwoFrankówosiągnęłow3. ____.
3.1. A. północno-zachodnim B. południowo-zachodnim C. południowo-wschodnim3.2. A. cesarstwembizantyjskim B. księstwemBenewentu C. emiratemkordobanskim3.3. A. VIIw. B. VIIIw. C. IXw.
Tekst do zadania 4.
2. Tylkosambiskuprzymskimożebyćprawnienazwanybiskupempowszechnym.3. Tylkoonsammożebiskupówskładaćzgodnościlubdonichprzywracać.12.Jemuwolnowładcamirozporządzać[awięcicesarzyztronuskładać].22.Kościółrzymskinigdyniepobłądziłipowszystkieczasy[…]wżadenbłądniepopadnie.
Źródło:Tezy Grzegorza VII – Dictatus Papae (dyktat papieski) z 1075 r.,[w:]Wiek V–XV w źródłach.Oprac.M.Sobańska-Bondaruk,S,B,Lenard,Warszawa2003,s.126–127.
Zadanie 4. Dokończ poniższe zdanie – wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. TezypapieżaGrzegorzaVIIbędącegłównąprzyczynąsporupapiesko-cesarskiegooznaczononumerami
A. 2.i22. B.3.i12. C.2.i3. D.12.i22.
Strona4z14
Ilustracja do zadania 5.
Źródło:FORUM/JanMorek
Zadanie 5. Wskaż nazwę stylu, w którym został wykonany nagrobek Kazimierza Wielkiego, oraz właściwe uzasadnienie swojego wyboru. Zaznacz literę A albo B oraz numer 1, 2 lub 3.
A. Stylgotycki,
ponieważ
1. arkadywspierającebaldachim*mająformęostrołukowychokien.
2. baldachimwspierająmasywnefilary zamkniętepełnymiłukami.
B. Stylrenesansowy, 3. faliste,asymetryczneliniestwarzają wrażenielekkościkonstrukcjibaldachimu
*baldachim–zadaszenieosłaniającenagrobek,wspartenakolumnachlubfilarach
Strona5z14
Tekst źródłowy do zadań 6. i 7.
Posłowiezaś jegowtakichotosłowachprzedstawilisprawętejpanikrólowejWęgierElżbiecie.Przetonajdostojniejszawładczyni,raczytegopanaJagiełłę,wielkiegoksięciaprzy-jąć za syna i przesławnąwładczynię Jadwigę, najdroższąwaszą córkę, królowąPolski, po-łączyć z nim związkiem prawowitegomałżeństwa.Tymczasemwielki książę Jagiełłowrazze wszystkimi braćmi swymi jeszcze nie ochrzczonymi, z najbliższymi krewnymi, panamiznaczniejszymiinajniższegorodu,usilniestarasięprzyjąćwiarękatolickąświętegoKościołarzymskiego.RównieżtenwielkiksiążęJagiełłouroczyścieobiecałwłasnymtrudemikosztemuzupełnićstratyKrólestwaPolskiego.WreszcieksiążęJagiełłoprzyrzeka,żenastałewłączydoKoronyKrólestwaPolskiegoswojeziemielitewskieiruskie.
Źródło:Wybór źródeł do historii Polski średniowiecznej,t.III,oprac.G.Labuda,B.Miśkiewicz,Poznań1970,s.50–51.
Tablica genealogiczna do zadania 7.Tablica genealogiczna Piastów i Andegawenów
Zadanie 6.Oceń, czy podane zdania dotyczące zamieszczonego tekstu są prawdziwe, czy – fałszywe. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.
PrzedzawarciemporozumieniaródpanującynaLitwieoddawałcześćpogańskimbogom. P F
ObietnicezłożoneprzezwielkiegoksięciaJagiełłędotyczyłyrozszerzeniagranicKrólestwaPolskiego. P F
Zadanie 7. Dokończ poniższe zdanie – wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. WymienionawtekścieJadwigato
A. żonaWładysławaŁokietka.B. wnuczkaElżbietyŁokietkówny.C. matkaKazimierzaWielkiego.D. siostraElżbietyBośniackiej.
Strona6z14
Tekst do zadania 8. 1. Zwolnienieszlachtyzpłaceniapodatków.2. Zapewnienieszlachciewolnościosobistejimajątkowej.3. Nadanieszlachcieprawadodecydowaniaozwoływaniupospolitegoruszenia.
Zadanie 8.Dokończ poniższe zdanie – wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.Szereg,wktórymuporządkowanochronologiczniewymienioneprzywilejeszlacheckie,to:
A. 1. ⇒2.⇒ 3. B.2.⇒ 1. ⇒ 3. C. 3. ⇒2.⇒ 1. D. 1. ⇒ 3. ⇒2.
Tablica genealogiczna i tekst do zadań 9. i 10.
Tablica genealogiczna Jagiellonów
PolskietradycjeparlamentarnesięgająXIVw.Napoczątku1493r.wPiotrkowiezwo-łano sejmwalnykoronny,wktórymobok radykrólewskiej (senatu)wzięli udział posłowiezsejmikówziemskich.W1505r.wRadomiuuchwalonokonstytucjęNihil novi,którazrówna-łakompetencjeustawodawczesenatuiizbyposelskiej.Sejmzbierałsięwróżnychmiastach.WWarszawiepierwszysejmwalnykoronnyodbyłsięw1529r.
Zadanie 9. Dokończ poniższe zdanie – wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. Izbęposelskąwyodrębnionowczasachpanowaniakróla
A. KazimierzaJagiellończyka. C.Aleksandra.B. JanaOlbrachta. D.ZygmuntaStarego.
Strona7z14
Zadanie 10. Dokończ poniższe zdanie – wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. WokresiepanowanianajmłodszegosynaKazimierzaJagiellończyka
A. senatposiadałwiększeuprawnieniaustawodawczeniżizbaposelska.B. zebrałsiępierwszywdziejachPolskisejmwalnykoronny.C. miejscemobradsejmowychstałasięWarszawa.D. szlachtauzyskałaprawozasiadaniawsejmie.
Tekst źródłowy i taśma chronologiczna do zadania 11.
Napierwszymsejmieelekcyjnymtłumaczył im,że„mającdoczynieniazkrólemcu-dzoziemskim,otoczonymbogactwamiifortelamifrancuskimi”,należygomocnoskrępowaćustawamistrzegącymizłotejwolności.Warstwataprzywiązanadoswoichprawiprzywilejówwieńczyłakoronąskrońcudzoziemca,gdynietylkoweFrancji,aleiwwiększościkrajóweu-ropejskichnastępowałstaływzrostwładzycentralnej.
Źródło:J.Tazbir,Henryk Walezy,[w:]Poczet królów i książąt polskich,Warszawa1991,s.348.
1 3
II połowa XV w. I połowa XVI w. II połowa XVI w. I połowa XVII w.
42
Zadanie 11.Dokończ poniższe zdanie – wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. Wydarzenie,doktóregonawiązujeautortekstu,nastąpiłowokresieoznaczonymnataśmiechronologicznejnumerem
A. 1.B. 2.C. 3.D. 4.
Strona8z14
Tekst źródłowy do zadania 12.
Rokuwięcnastępnego,nibybiczBożyprzeciwkoPolakom,wyruszyłzpółnocyKarolGustaw,królemwybrany,chociażkrólestwotoprawemnastępstwanależałosięJanowiKazi-mierzowi,królowipolskiemu.PozajęciuWielkopolski,gdymiałruszyćkuKrakowu,umyślił,abynapaśćnaklasztorczęstochowski.
Źródło:Panowanie Jana Kazimierza,[w:]Teksty źródłowe w szkole średniej,z.39,Kraków1923,s.12.
Zadanie 12. Dokończ poniższe zdanie – wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. OpisanewtekściewydarzeniarozegrałysięwczasiewojnyRzeczypospolitejzpaństwem
A. rosyjskim.B. tureckim.C. szwedzkim.D. pruskim.
Zadanie 13.Spośród podanych informacji wybierz przyczynę i skutek konfederacji targowickiej. W tabeli zaznacz właściwe litery.
Przyczynakonfederacja targowicka
SkutekA. B. C. A. B. C.
A. zniesieniezasadyliberum vetoielekcyjnościtronu.B. podpisanietraktatudotyczącegopierwszegorozbioruPolski.C. likwidacjazmianustrojowychwprowadzonychprzezKonstytucję 3 maja.
Zadanie 14. Spośród poniżej podanych wydarzeń oznaczonych literami A–D wybierz wydarzenie chronologicznie pierwsze i wydarzenie chronologicznie ostatnie. W tabeli zaznacz litery, którymi oznaczono wybrane wydarzenia.
14.1. Wydarzeniechronologiczniepierwsze A B C D14.2. Wydarzeniechronologicznieostatnie A B C D
A. JózefWybickinapisałsłowaPieśni Legionów Polskich we Włoszech. B. StanisławAugustPoniatowskipodpisałaktabdykacji.C. TadeuszKościuszkozłożyłprzysięgęnarynkuwKrakowie.D. JózefPoniatowskiobjąłkomendęnadwojskiemKsięstwaWarszawskiego.
Strona9z14
Zadanie 15. Przyporządkuj każdemu z podanych rodzajów monarchii odpowiadający mu opis, wy-bierając spośród oznaczonych literami A–D. W tabeli zaznacz litery, którymi oznaczono wybraną kategorię.
15.1. monarchiapatrymonialna A B C D15.2. monarchiaabsolutna A B C D15.3. monarchiaparlamentarna A B C D
A. WładysławHermanpokonanyprzezopozycję,kierowanąprzezswoichsynów,podzieliłpaństwopolskienadzielnice.
B. LudwikXIV,zBożejłaskikrólFrancji,decydującbezpośrednioosprawachpaństwa,narzuciłpoddanymnowepodatki.
C. JuliuszCezarporazczwartywybranykonsulemRzymupokonałwbitwiewrogów politycznych.
D. KrólowaWiktoriauszanowaławolęreprezentantównaroduangielskiegoizaakceptowałaustawęprzyjętąprzezIzbęLordóworazIzbęGmin.
Tekst do zadania 16.1. wybórposłówideputowanychdoSejmuKrólestwaPolskiego2. wzniesienietwierdzywojskowejwWarszawiezrozkazucaraMikołajaI3. wcieleniepierwszychrekrutówzterenówKrólestwaPolskiegodoarmiirosyjskiej4. założenieuniwersytetuwWarszawiezazgodącaraRosjiikrólaPolskiAleksandraI
Zadanie 16. Dokończ poniższe zdanie – wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. Wydarzenia,którerozegrałysięwKrólestwiePolskimpoklęscepowstanialistopadowego,oznaczononumerami
A. 1.i4.B. 2.i3.C. 1.i2.D. 3.i4.
Zadanie 17.Oceń, czy przedstawiony układ chronologiczny dotyczący dziejów techniki jest prawdzi-wy, czy – fałszywy. Wybierz P, jeśli układ jest prawdziwy, lub F – jeśli jest fałszywy.
kołowodne→silnikspalinowy→maszynaparowa P Fręcznykołowrotektkacki→mechanicznaprzędzarka→elektrycznamaszynadoszycia P F
Strona10z14
Tabela i tekst źródłowy do zadania 18.Zbiory głównych płodów rolnych w poszczególnych zaborach* [podanewkwintalachuzyskanychzhektaragruntówornych]
Zabór Rodzaj uprawy
Plony w roku1890 1912
austriacki pszenica 11,0 13,3żyto 9,9 12,9jęczmień 9,7 11,7
pruski* pszenica 10,5 22,0żyto 7,1 18,3jęczmień 8,1 23,4
rosyjski pszenica 10,0 13,0żyto 8,0 11,0jęczmień 9,0 13,0
*daneodnosząsiędorolnictwawielkopolskiego
Gospodarstwachłopskieuwolnionezdotychczasowychwięzówkrępującychichsamo-dzielnośćzyskiwałybodźcedozwiększeniaprodukcji.Rosłaonarównieżdziękiwzrostowipo-wierzchnigruntówrolnych.Najsilniejwystąpiłotowzaborzerosyjskimgdziewlatach1850–1907obszargruntówrolnychzwiększyłsięomilionhektarów.Nawzrostprodukcjiwpływałateżmodernizacja.Działosiętakprzedewszystkimwzaborzepruskim,gdziewciąguostatniejdekadyXIXstuleciaprocentgospodarstwstosującychmaszynywzrósłz10do43.
Źródło:A.Zakrzewski,Od Stojałowskiego do Witosa,[w:]Dzieje narodu i państwa polskiego, Warszawa1988,s.8.
Zadanie 18. Dokończ poniższe zdania – wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.
18.1. Pod koniec XIX w. największy wzrost wydajności rolnictwa nastąpił w zaborzeA. austriackimB. pruskimC. rosyjskim
18.2. ponieważ, na jego obszarzeA. zachowanopowinnościfeudalne.B. wprowadzononowerodzajeupraw.C. wzrosłapowierzchniagruntówrolnych.D. nastąpiłamechanizacjaprodukcjirolnej.
Strona11z14
Zadanie 19. Każdej osobie podanej w tabeli przyporządkuj opis dotyczący jej działalności politycz-nej. W każdym wierszu tabeli zaznacz literę, którą oznaczono wybraną informację.
19.1. JózefPiłsudski A B C D19.2. RomanDmowski A B C D19.3. WincentyWitos A B C D
A. Założyłpierwsząnaziemiachpolskichpartięrobotniczą.Wzywałdoobaleniakapitalizmunadrodzerewolucjimiędzynarodowej.
B. OpublikowałswójpierwszyartykułdotyczącyproblemówwsigalicyjskiejnałamachwydawanegoweLwowie„PrzyjacielaLudu”.
C. Popowrociezzesłaniawstąpiłdoorganizującejsięnaziemiachzaborurosyjskiego PolskiejPartiiSocjalistycznej.
D. Prowadziłdziałalnośćpublicystyczną–propagowałideepowstającegonaziemiach polskichruchunarodowego.
Zadanie 20. Określ, której z polskich orientacji politycznych odpowiadają przedstawione działania. Zaznacz odpowiednio: A (orientacja proaustriacka) lub R (orientacja prorosyjska).
utworzenieorganizacjiparamilitarnychStrzelec iZwiązek Strzelecki A RwalkaLegionówPolskichnafronciewschodnim A R
Zadanie 21.Uzupełnij poniższy tekst, przyporządkowując każdemu zdaniu właściwą odpowiedź spośród podanych.
LeszekSzerepka,ekspertzOśrodkaStudiówWschodnich,zostałmianowanyszefemmisjidyplomatycznejwpaństwiepozostającympozagranicamiUniiEuropejskiejprzez1. . Nowomianowany2. obejmujefunkcjęwtrudnymokresie,gdyrelacjePolskiz3. ochłodziłysięporepresjach,jakiedotknęłyopozycjęwtymkraju.
Napodstawie:http://fakty.interia.pl/polska/news/
21.1. A.prezesaRadyMinistrów B.prezydentaRP C.marszałkasejmu
21.2. A.minister B.ambasador C.rzecznik
21.3. A.Litwą B.Czechami C.Białorusią
Strona12z14
Tekst do zadania 22.1. prawodouzyskiwaniainformacjiodziałalnościorganówwładzypublicznej2. prawodowychowaniadziecizgodniezwłasnymiprzekonaniami3. prawodobezpiecznychihigienicznychwarunkówpracy4. prawodoudziałuwreferendum
Zadanie 22.Prawa polityczne przysługujące obywatelom polskim oznaczono numerami
A. 1i2.B. 3i4.C. 2i3.D. 1i4.
Ilustracja do zadania 23.
Źródło:Reporter/Rajkowski
Zadanie 23.Oceń, czy poniższe zdania dotyczące plakatu są prawdziwe, czy – fałszywe. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.
Prezentowanaakcjaspołecznaświadczyotym,żeproblembrakutrzeźwościzakierownicądotyczywiększościspołeczeństwa. P F
Twórcyplakatustarająsiębudowaćpoczucieodpowiedzialnościwspołeczeń-stwie,niezależnieodpozycjispołecznejdanejosoby. P F
Strona13z14
Tekst do zadania 24.Adam,mediatorw toczącymsię sporze,postanowiłprzyspieszyćprzebiegnegocjacji.
Zwaśnionestronyodtrzechdniniepotrafiłyznaleźćakceptowanegoprzezwszystkichrozwią-zania.Wykorzystującposiadanąwiedzęidoświadczenie,Adamopracowałkoncepcjęrozstrzy-gnięciasporuinakłoniłstronydojejprzyjęcia.
Zadanie 24.Czy podjęte przez Adama działania były zgodne z zasadami pracy mediatora? Podkreśl odpowiedź: TAK lub NIE i cyfrę 1., 2. lub 3., którą oznaczono właściwe uzasadnienie dokonanego wyboru.
TAK,
NIE,
ponieważ
1. stronykonfliktuwypracowałyzasadyrozwiązaniasporupodługo-trwałychitrudnychnegocjacjach.
2. Adamprzedstawiłsposóbrozwiązaniasporu,któryzaakceptowaływszystkiestronykonfliktu.
3. Adamnarzuciłstronomkonfliktuopracowaneprzezsiebiezasadyrozwiązaniasporu.
Strona14z14
Brudnopis
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................