www.rkkw.pl

Udziały / akcje znajdujące się w majątku wspólnym małżonkówdr Radosław L. Kwaśnicki

www.rkkw.pl

MOTTO

„Trzy są sposoby zdobywania mądrości.

Pierwszy to refleksja – najbardziej szlachetny,

następnie naśladowanie – jest on najłatwiejszy,

a trzeci to doświadczenie – najbardziej gorzki ze wszystkich.”

Konfucjusz

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 2

www.rkkw.pl

AGENDAI. Status wspólnika / akcjonariusza w razie nabycia udziałów / akcji za środki

pochodzące z majątku wspólnego w trakcie trwania małżeńskiej wspólności majątkowej

1. Case study2. Udziały / akcje nabyte z majątku wspólnego w trakcie trwania

wspólności majątkowej a majątek wspólny3. Uzyskanie statusu wspólnika / akcjonariusza – trzy poglądy4. Nowelizacja KSH z 2004 r. – art. 1831 oraz art. 3321 KSH

II. Wykonywanie praw udziałowych / akcyjnych

1. Relacja przepisów KRiO oraz KSH2. Wykonywanie praw udziałowych / akcyjnych „w spółce” - art. 184 oraz

art. 333 § 2 KSH3. Wykonywanie praw udziałowych / akcyjnych „na zewnątrz spółki” – art.

36 i nast. KRiO

III. PodsumowanieKWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 3

www.rkkw.pl

CASE STUDY

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 4

Jeden z małżonków nabył prawo udziałowe / akcyjne w spółce ze środków pochodzących z majątku wspólnego małżonków .

• Czy udziały / akcje wchodzą w skład majątku wspólnego?

• Kto uzyskuje status wspólnika / akcjonariusza spółki?

www.rkkw.pl

PRZYNALEŻNOŚĆ DO WSPÓLNEGO MAJĄTKU UDZIAŁÓW / AKCJI NABYTYCH Z MAJĄTKU WSPÓLNEGO W TRAKCIE TRWANIA WSPÓLNOŚCI

MAJĄTKOWEJ

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 5

Prawa udziałowe / akcyjne nabyte ze środków pochodzących z majątku wspólnego małżonków w trakcie trwania ustawowej wspólności majątkowej

wchodzą do majątku wspólnego małżonków

Prawa udziałowe / akcyjne:1) zostały ukształtowane jako prawa majątkowe, zbywalne, dziedziczne, mogące należeć zarówno do jednego, jak i do kilku podmiotów wspólnie2) nie wchodzą do majątku osobistego małżonków, bowiem nie są zawarte w katalogu przedmiotów wchodzących do majątku osobistego określonego w art. 33 KRiO

www.rkkw.pl

UZYSKANIE STATUSU WSPÓLNIKA / AKCJONARIUSZA W SPÓŁCETRZY POGLĄDY

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 6

1.

•Wspólnikiem / akcjonariuszem staje się wyłącznie małżonek, który uczestniczył w czynności objęcia / nabycia udziałów / akcji

2.

• Status wspólnika / akcjonariusza uzyskują oboje małżonkowie

3.

• Status wspólnika / akcjonariusza jest uzyskiwany przez małżonków poprzez ujawnienie woli uczestnictwa w spółce

www.rkkw.pl

WSPÓLNIKIEM / AKCJONARIUSZEM STAJE SIĘ TYLKO MAŁŻONEK BĘDĄCY STRONĄ CZYNNOŚCI OBJĘCIA / NABYCIA UDZIAŁÓW / AKCJI

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 7

Założenia:• Sprowadzenie istoty prawa udziałowego w spółkach kapitałowych do wierzytelności

(stanowisko to zapoczątkował A. Dyoniak) - w tym ujęciu relacja: wspólnik / akcjonariusz a spółka przypomina relację pomiędzy dłużnikiem i wierzycielem

• Przedmiotem majątku wspólnego mogą być wyłącznie prawa majątkowe, zaś w udziale / akcji inkorporowane są również prawa niemajątkowe

Argumenty przeciw: • Wspólność majątkowa małżonków, jest wspólnością niepodzielną, zatem nie można

dokonywać jej podziału • Nie jest możliwe dokonanie dychotomicznego podziału na prawa korporacyjne i

organizacyjne • Wyłączenie możliwości aktywacji statusu wspólnika / akcjonariusza przez drugiego z

małżonków prowadzi do dyskryminacji

www.rkkw.pl

STATUS WSPÓLNIKA / AKCJONARIUSZA UZYSKUJĄ AUTOMATYCZNIE OBYDWOJE MAŁŻONKOWIE

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 8

Założenia:• Wspólność prawa podmiotowego• Interpretacja art. 31 i art. 32 KRiO, z których wynika przynależność

udziałów / akcji do majątku wspólnego

Argumenty przeciw: • Komplikacje w funkcjonowaniu spółki• Komplikacje dla małżonka

www.rkkw.pl

WSPÓLNIKIEM / AKCJONARIUSZEM STAJE SIĘ MAŁŻONEK, KTÓRY UJAWNIŁ SWOJĄ WOLĘ UCZESTNICTWA W SPÓŁCE KAPITAŁOWEJ

- KONCEPCJA POŚREDNIA -

• Materialnoprawny status wspólnika / akcjonariusza uzyskuje każdy z małżonków, natomiast status formalny – tylko małżonek, który zostanie ujawniony w księdze udziałów / akcyjnej

• Małżonek nieujawniony w księdze udziałów / akcyjnej może wykazać swą wolę uczestnictwa w spółce poprzez złożenie wniosku o wpis do ww. księgi

• W zmodyfikowanej wersji prezentowanego poglądu wspólnikami / akcjonariuszami stają się ex lege obydwoje małżonkowie, jednakże efekt współuprawnienia wobec spółki powstaje dopiero po zawiadomieniu spółki o tym, że udział / akcja należy do majątku wspólnego

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 9

www.rkkw.pl

NOWELIZACJA KSH Z 2004 R. – DODANIE PRZEPISU ART. 1831 ORAZ ART. 3321 KSH

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 10

Nowelizacja wywołała burzę w

szklance wody

Odmienne brzmienie ww.

przepisów

Cel nowelizacji: uregulowanie wykonywania uprawnień korporacyjnych

przez małżonka wspólnika / akcjonariusza

Dwuznaczność regulacji

www.rkkw.pl

RELACJA PRZEPISÓW KSH ORAZ KRIO

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 11

Spółka

KRiO reguluje wykonywanie prawa

majątkowych „na zewnątrz spółki”– do

czego każdy z małżonków jest uprawniony w zarządzie akcjami /

udziałami wchodzącymi do majątku wspólnego

KSH reguluje wykonywanie praw

majątkowych „w spółce” - w jaki sposób

małżonkowie jako współuprawnieni mogą

wykonywać swoje prawa wobec spółki

www.rkkw.pl

WYKONYWANIE PRAW WSPÓLNIKÓW / AKCJONARIUSZY „W SPÓŁCE” – ART. 184 ORAZ 333 § 2 KSH – ZASADY OGÓLNE

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 12

• Zgodnie z art. 184 § 1 KSH oraz art. 333 § 2 KSH współuprawnieni z udziałów / akcji wykonują swoje prawa w spółce przez wspólnego przedstawiciela.

• W opinii Sądu Okręgowego w Warszawie, gdy obaj małżonkowie są wpisani do księgi akcyjnej na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej to:

„prawa z akcji wykonują wówczas przez przedstawiciela. Osobą tą może być jeden ze współmałżonków. W takiej sytuacji drugi małżonek udziela mu pełnomocnictwa, co powoduje, że pierwszy małżonek działa w imieniu ich obojga. Gdyby małżonek niedziałający miał się ograniczać do wyrażenia zgody na działania męża / żony, nie byłby, zgodnie z ogólnymi przepisami prawa cywilnego, stroną czynności dokonanych przez małżonka działającego” (postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie, XVI Wydział Gospodarczy z dnia 29.04.2011 r. , sygn. akt: XVI GCo 75/11)

www.rkkw.pl

SKUTKI NIEWYZNACZENIA WSPÓLNEGO PRZEDSTAWICIELA PRZEZ WSPÓŁUPRAWNIONYCH MAŁŻONKÓW

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 13

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 04.01.2007 r., sygn. akt: III CSK 238/07, LEX nr 445167, stwierdził, iż:

„brak wskazania wspólnego przedstawiciela powoduje sytuację, w której prawa z udziału pozostają w zawieszeniu i nie mogą być wykonywane. Współuprawniony nie może zatem wykonywać prawa głosu, zaskarżać uchwał podjętych przez organy statutowe spółki, wykonywać czynności kontrolnych, dywidenda jest wypłacana do depozytu sądowego itp.”

www.rkkw.pl

UMOŻLIWIANIE WSPÓLNIKOM / AKCJONARIUSZOM UDZIAŁU W WALNYCH ZGROMADZENIACH

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 14

• Ani przewodniczący walnego zgromadzenia, ani zarząd spółki kapitałowej nie powinni decydować o tym, któremu z małżonków przysługuje prawo do udziału w zgromadzeniu

• Jeśli na walnym zgromadzeniu stawią się oboje małżonkowie (nie wyznaczywszy wspólnego przedstawiciela) to wydaje się, że przewodniczący bądź zarząd powinni im umożliwić wspólne uczestnictwo na zgromadzeniu

• Uczestnictwo w zgromadzeniu obydwu małżonków eliminuje ryzyko pokrzywdzenia jednego ze współuprawnionych, bądź ryzyko wzruszenia danej czynności przez nieobecnego współuprawnionego

www.rkkw.pl

KWORUM

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 15

• Konsekwencją dopuszczenia współuprawnionych do uczestnictwa na walnym zgromadzeniu jest wliczanie reprezentowanego przez nich kapitału zakładowego do kworum

• Wliczenie reprezentowanego przez współuprawnionych kapitału zakładowego do kworum nie rodzi ryzyka dla współuprawnionych, w razie uznania, że dana uchwała godzi w ich interesy, bądź nie wyrażają na nią zgody

www.rkkw.pl

WYKONYWANIE PRAWA GŁOSU

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 16

Niejednolite wykonywanie prawa głosu przez współuprawnionych:

• oddane przez współuprawnionych głosy należy uznać za nieważne • oddane głosy nie powinny być brane pod uwagę przy liczeniu głosów

Jednolite wykonywanie prawa głosu przez współuprawnionych:

• oddane przez współuprawnionych głosy należy uznać za ważne • oddane głosy powinny być brane pod uwagę przy liczeniu głosów

www.rkkw.pl

WYKONYWANIE PRAW WSPÓLNIKÓW / AKCJONARIUSZY „NA ZEWNĄTRZ SPÓŁKI” – ART. 36 I NAST. KRIO – ZASADY OGÓLNE

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 17

• Wobec czynności zarządu prawami udziałowymi / akcyjnymi, które nie angażują bezpośrednio – jako strony uprawnionej bądź zobowiązanej – spółki, nie znajdzie zastosowania reguła ich realizacji poprzez wspólnego przedstawiciela, lecz zasady określone w przepisach normujących poszczególne formy własności – regulacje KRiO

• W świetle art. 36 § 2 KRiO każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać przedmiotami oraz prawami majątkowymi wchodzącymi w skład majątku wspólnego (tzw. „zasada samodzielności”)

• Powyższa zasada dotyczy wykonywania zarządu majątkiem wspólnym wobec osób trzecich

www.rkkw.pl

ROZPORZĄDZANIE UDZIAŁAMI / AKCJAMI

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 18

• Rozporządzanie udziałami / akcjami nie wymaga zgody drugiego z małżonków, zaś udziały / akcje nie mogą być uznane za przedmiot służący jednemu małżonkowi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności gospodarczej

• Każdy z małżonków, jest w pełni uprawniony do samodzielnego rozporządzania udziałami / akcjami (w tym do ich sprzedaży)

www.rkkw.pl

PODSUMOWANIE

Wspólnikiem / akcjonariuszem spółki kapitałowej może stać się także małżonek, który w odpowiednim czasie ujawnił wolę uczestnictwa w spółce, gdy czynność objęcia / nabycia udziałów / akcji dokonana jest za środki pochodzące z majątku wspólnego małżonków w trakcie trwania ustroju wspólności majątkowej

Współmałżonek może ujawnić wolę uczestnictwa w spółce poprzez złożenie wniosku o wpis do księgi udziałów / akcyjnej

Współuprawnieni małżonkowie wykonują swe prawa przez wspólnego przedstawiciela, a w przypadku braku wyznaczenia przedstawiciela – poprzez wspólne (jednakowe w treści) decyzje dot. praw udziałowych / akcyjnych

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 19

www.rkkw.pl

ul. Wilcza 4600-679 Warszawa

Tel: +48 22 541 70 80Fax: +48 22 213 30 07

Email: office@rkkw.plWeb: www.rkkw.pl

Kancelaria PrawnaKWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy

KONTAKT

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 20