Śladami Czesława Miłosza

Post on 10-Feb-2015

1.828 views 4 download

description

 

Transcript of Śladami Czesława Miłosza

Czesław Miłosz był pierworodnym synem Aleksandra Miłosza i Weroniki Miłoszowej z Kunatów. Urodził się na ziemiach zabranych, na Auksztocie, w Szetejniach, dziedzicznym majątku matki położonym nad Niewiażą, niedaleko Kiejdan,

Mieszkał tam w latach 1911-1913 i 1918-1920. Do lat dziecinnych w litewskim zaścianku noblista powraca w wielu utworach, m.in. w powieści "Dolina Issy". W 1999 r. w odrestaurowanym budynku dworskiego świrna powstała ekspozycja poświęcona Miłoszowi.

To jest dolina Niewiaży, samo serce Litwy. Kto nią jechał, po obu stronach widział białe dwory. Tu oto Kałnoberże, naprzeciwko Szetejnie, Dom w którym się urodziłem, wyraźnie widoczny.„- pisał Miłosz

Opitołoki (Apytalaukis)"Chrzest otrzymałem, wyrzekłem się diabła, w parafii Opitołoki kiejdańskiego powiatu„ - "Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada"

Świętobrość (lit. Šventybrastis) – wieś na Litwie, na Litwie właściwej, nad Niewiażą, w okręgu kowieńskim, w rejonie kiejdańskim, około 5 km na północny wschód od Kiejdan.W 1911 w miejscowym kościele Przemienienia Pańskiego został ochrzczony Czesław Miłosz.

"Ginie, to przede wszystkim góra zarosła dębami. W tym, że zbudowano na niej drewniany kościół, kryje się intencja wroga dawnej religii, albo, być może, chęć przejścia od dawnej do nowej bez wstrząsów: na tym miejscu odprawiali kiedyś swoje obrzędy ofiarnicy boga piorunów" ("Dolina Issy")

Uczył się w gimnazjum im. Zygmunta Augusta w Wilnie, gdzie byli zatrudnieni rodzice.

Matura w 1929 r. Studia na Uniwersytecie Stefana Batorego. Zmiana kierunku studiów z filologii polskiej na

prawo. 1931-1934 r. praca w miesięczniku

literackim ,,Żagary” Założenie grupy poetyckiej ,,Żagary”, która głosiła

zaangażowanie literatury w życie społeczne. 1933 r. Debiut Miłosza- ,,Poemat o czasie

zastygłym” 1936 r. Zbiór wierszy pt. ,,Trzy zimy”- Nurt

katastroficzny w poezji. 1935 r. Praca w rozgłośni radiowej

Miasto było ukochane i szczęśliwe, zawsze w czerwcowych piwoniach i późnych bzach, pnące się barokowymi wieżami ku niebu. (...) Dla Polaka Wilno jest nadal kolebką romantyzmu, czyli najważniejszego w polskiej historii ruchu, którego znaczenie wykracza poza literaturę”.Czesław Miłosz

Ostra Brama Symbol duchowy Wilna, słynie z cudownego obrazu Matki Bożej, koronowanego w 1927 r. Posiada liczne wota oraz dary Ojca Świętego Jana Pawła II. Modliło się, prośby i podziękowania składało wielu znanych Polaków. Niegdyś również student Czesław Miłosz.

Gimnazjum Zygmunta AugustaMieściło się przy ulicy Mała Pohulanka 11 (Kalinausko). Należało do elitarnych, co podkreśla jego absolwent (1921-1929) Czesław Miłosz: „Gimnazja w naszym mieście dzieliły się na pierwszego i drugiego rzędu. „Dobrze” było chodzić do Zygmunta Augusta, Lelewela, do żeńskiego Orzeszkowej czy (to już nawet lepiej niż do państwowych) szkół zakonnych: Nazaretanek, Jezuitów.” Nie należał jednak do spokojnych i pokornych uczni, co potwierdza zapis w dzienniczku: „ awanturnik, biorący udział w burdach na korytarzu i w klasie”.

Cela KonradaKlasztor Bazylianów, w którym był więziony Adam Mickiewicz i gdzie się toczy akcja III części Dziadów, stał się w okresie międzywojennym siedzibą Związku Literatów Polskich. Tam miały miejsce słynne Środy Literackie (1927-1939) co tydzień skupiające intelektualne elity międzywojennego Wilna. W tym miejscu debiutowały Żagary, częstym gościem bywał Czesław Miłosz. Z jego inspiracji i przy jego obecności 1992 roku w celi reaktywowano tradycję Śród Literackich.

Uniwersytet WileńskiZałożony w 1579 r. przez Stefana Batorego, a po niewoli rosyjskiej odrodzony dekretem Józefa Piłsudskiego w 1919r. Czesław Miłosz studiował na Wydziale Prawa i Nauk Społecznych (1929-1934), udzielał się jednak bardziej w Akademickim Klubie Włóczęgów Wileńskich i Kole Polonistów, stał się jednym z animatorów Sekcji Twórczości Oryginalnej (STO).

W 1930 roku, na łamach uniwersyteckiego pisma „Alma Mater Vilnensis", debiutuje wierszami „Kompozycja" i „Podróż".

Bursa akademickaBursa studencka na górze Bouffałowej (Tauro 5) pozostawiła najmilsze wspomnienia z okresu życia akademickiego w Wilnie.

Panorama Wilna z góry Tauras (dawna góra Bouffałowa)

Rozgłośnia Polskiego Radia w Wilnie działała w latach 1928–1939. Budynek wzniesiono w 1927 r. na Zwierzyńcu, a maszt radiowy na Lipówce. Pierwszym dyrektorem programowym rozgłośni był Witold Hulewicz. Czesław Miłosz w radiu pracował w latach 1936–1937

W czasie II wojny światowej Opuścił Wilno i przeniósł się do okupowanej przez Niemców Warszawy, gdzie pracował jako woźny w Bibliotece Uniwersyteckiej. Uczestniczył w podziemnym życiu literackim, pod pseudonimem Jan Syruć opublikował w 1940 r. tom Wiersze. Związanym z Warszawą przeżyciem, które

wpłynęło na Miłosza, był los warszawskiego getta, a jego wiersz "Campo di Fiori" pozostaje jednym z najważniejszych poetyckich świadectwo powstania w getcie.

„Chodziłem po ziemi jakby nieobecny. Budowałem wtedy swój kokon i zarazem jakoś czułem, że tamta straszna Warszawa byłą dla mojego dojrzewania potrzebna" - podsumuje Miłosz swoje warszawskie doświadczenie w "Abecadle Miłosza".

Warszawa

• 1939 r. Praca w Polskim Radiu, ewakuacja do Lublina.

• Wyjazd na front przez Lwów, Bukareszt• 1940 r. Powrót do Wilna• 1940 r. Przedostanie się do Warszawy- praca

w konspiracyjnym środowisku literackim.• Kolportowanie wierszy pod pseudonimem

Jan Syruć, tłumaczenie dzieł Szekspira dla potrzeb teatru.

• Fascynacja utworami Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.

• 01.08.1944 r. Schwytany przez Niemców, uratowany przez nieznajomą zakonnicę

Miłosz przebywał w Warszawie w sumie około 7 lat. Pierwszy raz przyjechał do stolicy w styczniu 1931 roku. Później wielokrotnie odwiedzał ją w czasie studiów. Na dłużej do stolicy przyjechał jesienią 1937 roku. Zaczął wówczas pracę w Polskim Radiu. 5 września 1939 roku ewakuował się na wschód razem z pracownikami radia. Prawie pół wieku później - w 1988 roku, nagrano najprawdopodobniej pierwsze w Polskim Radiu słuchowisko poetyckie z wierszy Miłosza pt. "Oto twój świat na ostrzu miecza".

• 1945 r. Wyjazd na placówkę dyplomatyczną w USA- Nowy Jork i Waszyngton. Rozterki związane z oderwaniem od literatury i historii Polski, bez których był

niezrozumiany jako twórca.• 1949 r. Powrót do Polski- rozczarowanie systemem politycznym panującym w

kraju.• 1950 r. Wyjazd do ambasady w Paryżu- Azyl polityczny i ukrywanie się u

Jerzego Giedroycia. • Publikacja w ,,Kulturze” paryskiej artykułu ,,Nie”- sprzeciw wobec

komunizmu w Polsce.• 1952 r. Powieść ,,Zdobycie władzy”- główna nagroda literacka w Szwajcarii• 1953 r. Publikacja ,,Zniewolony umysł ”oraz „ Światło dzienne”• 1955 r. ,,Dolina Issy” i ,,Traktat poetycki”• 1958 r. ,,Rodzinna Europa”; ,,Kontynenty”• 1962 - „Król Popiel i inne wiersze", „Człowiek wśród skorpionów

W latach 1945-1951 Miłosz jest attaché kulturalnym PRL w Nowym Jorku, a potem w Paryżu. W roku 1948 ogłasza „Traktat moralny". 

We Francji przebywa do 1960 roku. W tym czasie w Bibliotece „Kultury" ukazują się kolejne jego książki. Najpierw „Zniewolony umysł" (1953) - tom esejów, który przez lata będzie torował Miłoszowi drogę do czytelnika1953 roku ukazują się także tom

wierszy „Światło dzienne" i powieść „Zdobycie władzy". W 1955 wychodzą „Dolina Issy" oraz „Traktat poetycki", który otrzymuje nagrodę literacką „Kultury". W okresie

1960 roku Czesław Miłosz wyjeżdża do Stanów Zjednoczonych. Otrzymuje posadę profesora na Wydziale Języków i Literatur Słowiańskich University of California w Berkeley

Kolejne lata obfitują w wydania książek Miłosza w wielu językach świata. Powstają także nowe dzieła: „Hymn o Perle", „Nieobjęta ziemia" (1984), „Zaczynając od moich ulic" (1985), a „Kroniki" wydane w 1988 w wydawnictwie Znak to pierwszy po wielu latach pierwodruk w Polsce, kolejny, już w następnym roku, to „Metafizyczna pauza".

1980 r. zostaje przyznana Miłoszowi Literacka Nagroda Nobla za całokształt twórczości

Akademia Szwedzka w Sztokholmie za ,,bezkompromisową wnikliwość w ujawnianiu zagrożenia człowieka w świecie pełnym gwałtownych konfliktów” przyznała poecie Literacką Nagrodę Nobla.

Obok kolejnych książek (1962 - „Król Popiel i inne wiersze", „Człowiek wśród skorpionów, 1965 - „Gucio zaczarowany") ukazuje się w 1965 roku bardzo ważna w całokształcie pracy Miłosza anglojęzyczna antologia polskiej poezji powojennej, zebrana i tłumaczona przez poetę - „Postwar Polish Poetry"

Następnie ukazuje się tom wierszy „Miasto bez imienia" oraz tom esejów „Widzenia nad Zatoką San Francisco". W 1972 zostaje opublikowany zbiór esejów „Prywatne obowiązki". W roku 1973 zostaje wydany pierwszy anglojęzyczny zbiór wierszy Miłosza - „Selected Poems". Teraz droga do publiczności światowej zostaje w pełni otwarta.

W 1977ukazuje się  „Ziemia Ulro" i „Mój wiek" Wydaniem w roku 1979 „Księgi psalmów" Miłosz rozpoczął pracę nad przekładem Biblii. Ukażą się jeszcze „Księga Hioba" (1980), „Księga pięciu megilot" (1982), „Ewangelia według Marka" i „Apokalipsa" (1984).

• 1982 r.- ,,Wiersze Hymno Perle”• 1984 r. -,,Nieobjęta ziemia”• 1987 r. -,,Kroniki”• 1990 r.- ,,Rok myśliwego”• 1992 r.- ,,Szukanie Ojczyzny”• 1994 r.- ,,Na brzegu rzeki”• 1997 r.- ,,Piesek przydrożny”- nagroda Nike• 2000 r.- ,,To”• 2002 r. -,,Poemat Orfeusz i Eurydyka”• 2006 r.- Pośmiertne utwory opracowane przez

Agnieszkę Kosińską

W 1993 r. poeta definitywnie przeprowadził się do Polski, gdzie jako miejsce pobytu wybrał Kraków, jak twierdził "najbardziej zbliżony do Wilna". W uznaniu zasług dla kultury polskiej w 1993 roku otrzymał Honorowe Obywatelstwo Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa. W czerwcu 1996 r. za książkę Legendy współczesności uhonorowany został Nagrodą Krakowska Książka Miesiąca. Dwa lata później za tom Piesek przydrożny otrzymał Nagrodę Nike

Po powrocie do Polski Czesław Miłosz na miejsce pobytu wybrał Kraków, gdzie oyrzymał symboliczne klucze do mieszkania przy ulicy Wojciecha Bogusławskiego 6. Mieszkał tu wraz z żoną Carol Thigpen-Miłosz.

W niedużym mieszkaniu znajduje się salon z masywnym biurkiem i starym komputerem. W biurku Miłosz ukrywał marcepany, które – jak zdradza Agnieszka Kosińska, jego osobista sekretarka – uwielbiał. Salon służył Poecie również jako gabinet, tutaj pracował. Ze względu na osłabiający się wzrok korzystał ze specjalnego czytnika tekstów

Miłosz lubił chodzić do kawiarni Noworolski: „Bywał u nas dwa, trzy razy w tygodniu. Najczęściej w godzinach popołudniowych. Zamawiał lampkę koniaku Hennessy, expresso albo po prostu herbatę. Czasem siadał w ogródku i obserwował ludzi, częściej chował się w środku z małżonką, znajomymi, książką lub kartką papieru

„Miłosz bywał w Guliwerze tak często, że wykształciły się nawet rytuały. Tutaj zapraszał gości, tutaj spotykał się z rodziną (…). Przed każdym wyjazdem na dłużej do USA pojawiali się wspólnie z Carol na pożegnalnej kolacji. Na kolację przychodzili też zaraz po powrocie. Poeta gustował w krwistych befsztykach, lubił polędwicę, dobrą wódkę. I tartę cytrynową”.

W holu Biblioteki Jagiellońskiej odbywały się spotkania autorskie z Czesławem Miłoszem.Biblioteka Jagiellońska, główna biblioteka Uniwersytetu Jagiellońskiego stanowi jedną z największych bibliotek w Polsce

Rynek Główny był jednym z ulubionych miejsc spacerów Czesława Miłosza, lubił obserwować go z okien kawiarenek.Położony w centrum Krakowa Rynek Główny to najważniejsza przestrzeń publiczna miasta i plac reprezentacyjny. Jest największym rynkiem w Europie. Ma wyjątkowe znaczenie historyczne, kulturalne i społeczne.

Na niedzielne msze Miłosz chodził do małego kościółka Świętego Idziego pod Wawelem. Tam o ustalonej godzinie odbywały się msze w języku angielskim. To bardzo ważne, bo Miłosz chodził do kościoła z żoną Carol, która była Amerykanką

To miejsce w Krakowie wyjątkowe, nie sposób spacerować po Krakowie ominąwszy szeroki pas zieleni okalający Stare Miasto. Czesław Miłosz szczególnie upodobał sobie Planty w rejonie ulic Gertrudy i klasztoru oo. dominikanów

27 sierpnia 2004 r. Czesław Miłosz został pochowany na skałce w Krypcie Zasłużonych.

Miłosz zmarł 14 sierpnia 2004 w Krakowie, przeżywszy 93 lata.