Post on 01-Mar-2019
1
Rola rachunkowości zarządczejRola rachunkowości zarządczejRola rachunkowości zarządczej
Rachunkowość finansowa:– zajmuje się pomiarem i ewidencją majątku przedsiębiorstwa,
operacji gospodarczych oraz przygotowywaniem na tej podstawie raportów finansowych
Rachunkowość zarządcza:– umożliwia wykorzystanie informacji niezbędnych w
zarządzaniu przedsiębiorstwem– dostarcza koncepcji i metod rozwiązywania problemów
decyzyjnych w organizacjiControlling:– stanowi proces sterowania zorientowany na wynik
przedsiębiorstwa i jest realizowany przez planowanie, kontrolę, sprawozdawczość i kierowanie
2
Podstawowe pojęcia Podstawowe pojęcia Podstawowe pojęcia
Pojęcie zasobu i kosztu– zasób to czynnik ekonomiczny wykorzystywany lub
zużywany w przedsiębiorstwie w ramach prowadzonej działalności
– koszt to wyrażone w pieniądzu lub jego ekwiwalentach wykorzystanie lub zużycie zasobów związanych z prowadzoną działalnością, w celu osiągnięcia w bieżącym okresie lub w przyszłości korzyści dla organizacji
Koszt = zużycie zasobu x cena jednostkowa zasobu
3
Istota i zakres rachunku kosztówIstota i zakres rachunku kosztówIstota i zakres rachunku kosztów
Rachunek kosztów to proces identyfikowania, gromadzenia, przetwarzania, prezentowania i interpretowania informacji o kosztach realizowany w celu podejmowania decyzji
Rachunek kosztów
rachunkowość finansowasprawozdawczy rachunek
kosztów
rachunkowość zarządczarachunek kosztów dla
zarządzania
4
Obiekty kosztówObiekty kosztówObiekty kosztów
Pojęcie obiektu kosztów– obiekt kosztów to dowolny przedmiot odniesienia,
grupowania i kalkulacji kosztów, np. wyrób, klient, dostawca, pracownik, jednostka organizacyjna, proces...
Pozyskiwanie informacji o kosztach obiektów:– gromadzenie danych o zasobach prostych – koszty
rzeczywiste i koszty planowane– przyporządkowanie kosztów do obiektów– ukazanie powiązań między obiektami kosztów
5
Powiązania kosztów z obiektem (1)Powiązania kosztów z obiektem (1)Powiązania kosztów z obiektem (1)
– Bezpośrednie przyporządkowanie kosztów do obiektu – jeśli istnieje bezpośrednia relacja przyczynowo-skutkowa między wykorzystywanym obiektem a obiektem kosztów
– Pośrednie przyporządkowanie kosztów do obiektu – gdy występuje konieczność zastosowania nośnika kosztów
– Nośnik kosztów – parametr (klucz rozliczeniowy) pozwalający przypisać koszty zasobów do obiektów kosztowych oraz koszty jednych obiektów do innych
6
Powiązania kosztów z obiektem (2)Powiązania kosztów z obiektem (2)Powiązania kosztów z obiektem (2)
– Odniesienie kosztów wykorzystanych zasobów prostych do obiektów kosztów
wykorzystane zasoby proste
obiekt kosztównośnik kosztów
zasobówpośrednie
bezpośrednie
– Odniesienie kosztów jednych obiektów do innych obiektów kosztów
obiekt kosztów
obiekt kosztównośnik kosztów
obiektówpośrednie
bezpośrednie
7
Rachunek zysków i stratRachunek zysków i stratRachunek zysków i strat
Rachunek zysków i strat prezentuje informacje o kosztach poniesionych w okresie objętym sprawozdaniem finansowymWarianty sporządzania rachunku zysków i strat:– w układzie kalkulacyjnym (z reguły dla jednostek
produkcyjnych), koszty prezentowane są wg kryterium celowości ich poniesienia:
koszty wytworzenia sprzedanych produktówkoszty sprzedażykoszty ogólnego zarządu
– w układzie porównawczym ukazującym koszty wg ich rodzajów (np. amortyzacja, wynagrodzenia, zużycie materiałów i energii)
8
Format rachunku zysków i stratFormat rachunku zysków i stratFormat rachunku zysków i strat
przychody i koszty podstawowej działalności operacyjnej
– przedsiębiorstwa produkcyjne: zajmują się wytwarzaniem wyrobów gotowych
– przedsiębiorstwa usługowe: zajmują się świadczeniem usług (produktów o charakterze niematerialnym)
– przedsiębiorstwa handlowe: zajmują się sprzedażą towarów
pozostałe przychody i koszty operacyjneprzychody i koszty finansowezyski i straty nadzwyczajne
9
Koszty podstawowej działalności operacyjnejKoszty podstawowej działalności operacyjnejKoszty podstawowej działalności operacyjnej
Koszty produktów (ang. product costs) – koszty przypisane do produktu, znajdują odzwierciedlenie w
wyniku finansowym gdy zostaną sprzedaneKoszty okresu (ang. period costs) – koszty przypisane do okresu, w którym są ponoszone
Koszty produkcyjne
Koszty nieprodukcyjne
Koszty produktów
Koszty okresu
Wykazywane jako zapasy w aktywach
bilansu
Wykazywane jako koszt okresu
sprawozdawczego w rachunku zysków i strat
niesprzedanych
sprzedanych
10
Koszty produkcyjneKoszty produkcyjneKoszty produkcyjne
Bezpośrednie koszty produkcyjne (ang. direct manufacturing costs)– materiały bezpośrednie– płace bezpośrednie– pozostałe koszty bezpośrednie produkcji
Pośrednie koszty produkcyjne (ang. indirect manufacturing costs)– nie dadzą się przyporządkować jednoznacznie do
konkretnego wyrobu, np. materiały pośrednie, płace pośrednie
Koszty przerobu– koszty robocizny bezpośredniej i pośrednie koszty
produkcyjne
11
Koszty okresuKoszty okresuKoszty okresu
Koszty sprzedaży– związane z realizacją i zapewnieniem ciągłości procesu
sprzedaży, z marketingiem i promocją produktów i towarów przedsiębiorstwa
np. wynagrodzenia i prowizje dla sprzedawców, koszty obsługi klientów, koszty utrzymania magazynów wyrobów gotowych,...
Koszty ogólnego zarządu– związane z administracją i koordynacją zarządzania
przedsiębiorstwem jako całościąnp. wynagrodzenia prezesa i księgowości, utrzymania budynku administracji, koszty badań i rozwoju,...
12
Wynik podstawowej działalności w wariancie kalkulacyjnymWynik podstawowej działalności w wariancie Wynik podstawowej działalności w wariancie kalkulacyjnymkalkulacyjnym
Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E)F.
Koszty ogólnego zarząduE.
Koszty sprzedażyD.
Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B)C.
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałówB.
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałówA.
Źródło: UoR, 2000
13
Koszty według rodzajówKoszty według rodzajówKoszty według rodzajów
Koszt według rodzaju– taki koszt, który w ramach ewidencji księgowej nie podlega
rozłożeniu na prostsze elementy składowe, lecz jest w sposób jednoznaczny zakwalifikowany do określonego rodzaju
Koszt prosty– koszt, który nie podlega rozłożeniu na bardziej elementarne
składniki kosztowe Pozycje rodzajowe kosztów:– amortyzacja– zużycie materiałów i energii– usługi obce– podatki i opłaty– wynagrodzenia– ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia– pozostałe koszty rodzajowe
14
AmortyzacjaAmortyzacjaAmortyzacja
Amortyzacja– odzwierciedla stopniowe zużywanie się środków trwałych
oraz wartości niematerialnych i prawnych na przestrzeni ekonomicznego okresu ich używania
– ustalając koszt amortyzacji danego środka bierzemy pod uwagę: przewidywany okres używania, parametry techniczne, postęp naukowo-techniczny, ograniczenia prawne, wartość odzysku
Metody amortyzacji:– metoda liniowa– metody degresywne (przyspieszone)– metody naturalne
15
Zużycie materiałów i energiiZużycie materiałów i energiiZużycie materiałów i energii
Zużycie materiałów i energii– ustalane jest w oparciu o faktury dostawców i dokumenty
wydania do zużycia– koszty z tytułu zużycia materiałów zależą od:
technik księgowych stosowanych przy ustalaniu ceny nabycia materiałówzasad wyceny ich rozchodu
– wartość początkową zapasów materiałów wycenia się według ceny nabycia (cena zakupu + koszt zakupu)
– metody wyceny rozchodu surowców:FIFO (ang. First In First Out)LIFO (ang. Last In First Out)metoda średniej ważonej
16
Inne pozycje rodzajowe kosztówInne pozycje rodzajowe kosztówInne pozycje rodzajowe kosztów
Usługi obce– np. usługi transportowe, bankowe, łączności, dzierżawy,
ubezpieczenia, outsourcing,..Podatki i opłaty– np. podatek od nieruchomości, opłaty skarbowe, opłaty lokalne,
podatek od środków transportu,..Wynagrodzenia– osobowe, bezosobowe
Ubezpieczenia i inne świadczenia– np. składki ZUS obciążające pracodawcę, składki na Fundusz Pracy i
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracownicznych, odzież ochronna i robocza, koszty szkoleń, ..
Pozostałe koszty rodzajowe– koszty podróży służbowych, koszty z tytułu ubezpieczeń
majątkowych,..
17
Wynik podstawowej działalności w wariancie porównawczymWynik podstawowej działalności w wariancie Wynik podstawowej działalności w wariancie porównawczymporównawczym
Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B)C.
VIII.Wartość sprzedanych towarów i materiałów
VII. Pozostałe koszty rodzajowe
VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
V. Wynagrodzenia
- podatek akcyzowy
IV. Podatki i opłaty, w tym:
III. Usługi obce
II. Zużycie materiałów i energii
I. Amortyzacja
Koszty działalności operacyjnejB.
IV. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki
II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie – wartość dodatnia, zmniejszenie – wartość ujemna
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimiA.
Źródło: UoR, 2000
18
Pozostałe przychody i koszty operacyjnePozostałe przychody i koszty operacyjnePozostałe przychody i koszty operacyjne
Pozostałe przychody i koszty operacyjne to koszty związane pośrednio z działalnością operacyjną jednostki, w szczególności:– z działalnością socjalną,– ze zbyciem środków trwałych, środków trwałych w budowie,
wartości niematerialnych i prawnych,– z odpisami należności i zobowiązań przedawnionych, umorzonych,
nieściągalnych, z wyjątkiem tych o charakterze publicznoprawnym nieobciążających kosztów,
– z utworzeniem i rozwiązaniem rezerw, z wyjątkiem rezerw związanych z operacjami finansowymi,
– z odpisami aktualizującymi wartość aktywów i ich korektami, z wyjątkiem odpisów obciążających koszty wytworzenia sprzedanych produktów lub towarów, koszty sprzedaży lub koszty finansowe
– z odszkodowaniami, karami i grzywnami,– z przekazaniem lub otrzymaniem nieodpłatnie (również w drodze
darowizny) aktywów na inne cele niż nabycie lub wytworzenie środków trwałych, środków trwałych w budowie albo wartości niematerialnych i prawnych
19
Wynik w części dotyczącej pozostałych przychodów i kosztów operacyjnychWynik w części dotyczącej pozostałych Wynik w części dotyczącej pozostałych przychodów i kosztów operacyjnychprzychodów i kosztów operacyjnych
Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F+G-H)I.
III. Inne koszty operacyjne
II. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych
I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
Pozostałe koszty operacyjneH.
III. Inne przychody operacyjne
II. Dotacje
I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
Pozostałe przychody operacyjneG.
Wynik na sprzedażyF.
Źródło: UoR, 2000
20
Przychody i koszty finansowePrzychody i koszty finansowePrzychody i koszty finansowe
Przychody i koszty finansowe dotyczą działalności inwestycyjnej i finansowej przedsiębiorstwa, w szczególności:– zakupu lub zbycia inwestycji,– czerpania korzyści z posiadanych inwestycji w postaci dywidend i
udziałów w zyskach,– pozostałych odsetek uzyskanych i do zapłacenia,– kosztów i przychodów związanych z wyceną bilansową
finansowych składników aktywów (z wyłączeniem inwestycji długoterminowych),
– różnic kursowych związanych z transakcjami wyrażonymi w walucie obcej jak i z wyceną na dzień bilansowy składników aktywów (z wyłączeniem inwestycji długoterminowych) i pasywów wyrażonych w walutach obcych
21
Wynik w części dotyczącej przychodów i kosztów finansowychWynik w części dotyczącej przychodów i Wynik w części dotyczącej przychodów i kosztów finansowychkosztów finansowych
Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J-K)L.
IV. Inne
III. Aktualizacja wartości inwestycji
II. Strata ze zbycia inwestycji
I. Odsetki
Koszty finansoweK.
V. Inne
IV. Aktualizacja wartości inwestycji
III. Zysk ze zbycia inwestycji
II. Odsetki
I. Dywidendy i udziały w zyskach
Przychody finansoweJ.
Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F+G-H)I.
Źródło: UoR, 2000
22
Zyski i straty nadzwyczajneZyski i straty nadzwyczajneZyski i straty nadzwyczajneZyski i straty nadzwyczajne powstają na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną jednostki i nie są związane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia, np.:– zysk nadzwyczajny to nadwyżka przyznanych odszkodowań– strata nadzwyczajna to koszt usuwania skutków zdarzeń losowych,
w części nieobjętej ubezpieczeniem
23
Wynik w części dotyczącej zysków i strat nadzwyczajnychWynik w części dotyczącej zysków i strat Wynik w części dotyczącej zysków i strat nadzwyczajnychnadzwyczajnych
Zysk (strata) brutto (L±M)N.
II. Straty nadzwyczajne
I. Zyski nadzwyczajne
Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (M.I. – M.II.)M.
Zysk (strata) z działalności gospodarczejL.
Źródło: UoR, 2000
24
PrzykładPrzykładPrzykładPrzedsiębiorstwo ABC rozpoczęło działalność 2 stycznia 2003r. W styczniu wyprodukowało 10 000 szt. jednorodnego produktu ponosząc koszty:
180 00030 00050 000100 000Razem39 0004 00025 00010 000Usługi obce
31 0006 00010 00015 000Amortyzacja
57 00019 00013 00025 000Wynagrodzenia
53 0001 0002 00050 000Zużycie materiałów
RazemOgólny zarządSprzedażProdukcjaCel
poniesienia kosztu
Rodzaj kosztu
Sprzedano 6 000 szt. wyrobów po cenie 20 zł. Jak będzie wyglądał rachunek zysków i strat w części ustalającej wynik ze sprzedaży w wersji porównawczej i w wersji kalkulacyjnej?
Rachunek zysków i strat