MAŁY PODRECZNIK MULTI

MEDIALNY

GENESIS, czyli jak wszystko powstało

ENCYKLOPEDIA POJĘĆ

EWOLUCJA, CZYLI TO JAK ŚWIAT

SIĘ ZMIENIAŁ

Bibliografia…

GENESISTwórcy filmu

• Scenariusz i reżyseriaClaude NURIDSANY i Marie PÉRENNOU

• ProdukcjaAlain SARDE

• Kierownictwo produkcjiChristine GOZLAN

• MuzykaBruno COULAIS

• ZdjęciaClaude NURIDSANY, Marie PÉRENNOUPatrice AUBERTEL, William LUBTCHANKSYCyril TRICOT

• MontażMarie-Josèphe YOYOTTEPauline CASALIS

• DźwiękBruno CHARTERGérard LAMPS

• W rolach głównych występuje:

NarratorSotigui KOUYATE

GENESISGatunki występujące w oryginale filmu:• Toczki• Wirczyki• Ameba• Meduza• Wężowidło• Podskoczek mułowy• Żaba amerykańska• Legwan morski• Krab pustelnik• Kraby skrzypki• Kraby czerwone• Sieweczki morskie• Szarańcza• Krocionóg

• Czerwone żaby z Madagaskaru• Gekon• Ryjkowiec• Mrówki żniwiarki• Rzekotka drzewna• Kameleon lamparci• Żółw słoniowy z Galapagos• Agama kołnierzasta• Pająki długonogie• Koniki morskie• Papużki nierozłączki• Traszka• Krokodyl• Żaba rogata• Ryba żabnica

GENESISGATUNKI WYSTĘPUJĄCE W FILMIE:

KRÓLESTWO: PROTISTYKRÓLESTWO: ZWIERZĘTA

Porównanie budowy i funkcji życiowych kręgowców i bezkręgowców

Koncepcje powstania życia na Ziemi

KONCEPCJE POWSTANIA ŻYCIA NA ZIEMI

KREACJONIZM ABIOGENEZA PANSPERMIA BIOGENEZA

ENDOSYMBIOTYCZNA TEORIA POWSTANIA KOMÓRKI EUKARIOTYCZNEJ

KREACJONIZM To pogląd zakładający że życie, człowiek, Ziemia i Wszechświat

zostały stworzone przez Boga lub są wynikiem działania innych sił ponadnaturalnych.

BÓG

WSZECHŚWIAT

ZIEMIA

FLORA

FAUNA

Kreacjonizm łączy w sobie elementy religijne i filozoficzne, w

związku z tym nie jest uznawany za teorie naukową i nie funkcjonuje w

ramach nauk przyrodniczych. Podział kreacjonizmu jest obszerny,

istnieje wiele różnych stanowisk kreacjonistycznych wobec dwóch

najważniejszych pytań – jak powstało życie i jaka jest przyczyna

różnorodności gatunków.

MŁODEJ ZIEMI STAREJ ZIEMI EWOLUCYJNY

KREACJONIZM

ABIOGENEZATo teoria, według której żywe organizmy powstały z materii nieożywionej.

Arystoteles twierdził, że samorództwo jest obserwowalnym faktem np. muchy rodzące się z mięsa czy mszyce z rosy. Teoria Arystotelesa została obalona przez Francesco Rediego, który wykazał, że robaki obserwowane w gnijącym mięsie nie powstają samoistnie, żeby to udowodnić Redi zamknął kawałki mięsa w klatkach z gęstej drucianej siatki uniemożliwiając muchom złożenie jaj. W konsekwencji udowodniono, że abiogeneza w swoim pierwotnym znaczeniu nie istnieje, ponieważ żaden z organizmów żywych nie powstaje samoistnie z materii nieożywionej.

PANSPERMIATo teoria zakładająca, że życie pochodzi z kosmosu i przedostało się na Ziemie w postaci bakterii przetrwalnikowych za pośrednictwem meteoroidu.

BIOGENEZAW biologii, teoria pochodzenia życia zakłada, że raz stworzone życie wciąż ewoluowało i rozwijało swoją formę tym samym rozprzestrzeniając się po świecie i przyjmując najróżniejsze postacie.

Uniwersalność kodu genetycznego sugeruje, że wszystkie żywe organizmy na Ziemi pochodzą od wspólnego przodka.

Ten ostatni wspólny przodek, czyli organizm, którego dwaj bezpośredni potomkowie dali początek dwóm liniom współcześnie

występujących organizmów - był już bardzo skomplikowaną komórką.

Uważa się, że pierwsza komórka była o wiele prostsza niż współczesne bakterie, nie wymagała DNA (tylko prostsze RNA), aparatu syntezy białek, ani nie posiadała zdolności syntezy istotnych substancji organicznych (ponieważ były one dostępne w otoczeniu).

ENDOSYMBIOTYCZNA TEORIA POWSTANIA KOMÓRKI EUKARIOTYCZNEJ1.System błon wewnętrznych komórki eukariotycznej i cytoszkielet pojawiły się u odległych przodków beztlenowych cudzożywnych komórek, zapewniając im zdolność pochłaniania stałych cząsteczek pokarmowych.2.Komórki tej preeukariotycznej linii stały się zdolne do konsumowania i trawienia innych organizmów (komórek prokariotycznych), co dało im przewagę nad pozostałymi organizmami.Niektórym skonsumowanym komórkom udało się przetrwać, wchodziły one w symbiozę z organizmami, które je konsumowały. Wewnętrzny symbiont umożliwiał efektywniejsze zdobywanie energii, dzięki temu preeukariont mógł się szybciej rozmnażać.

3.Symbioza między bakterią tlenową a beztlenowym preeukariontem była stabilizowana przez wzajemną wymianę. Premitochondria dostarczały ATP ( wielofunkcyjny koenzym bierze udział w transporcie energii), powstającego przy wykorzystaniu tlenu, a gospodarz udzielał im substratów pokarmowych w przystępnej formie oraz zapewniał fizyczną ochronę.

4.Geny, zapewniające symbiotycznym prokariontom niezależne istnienie, zostały odrzucone. Prokarionty zostały zaangażowane w proces oddychania i przeniesione do jądra komórkowego gospodarza. Następnie przekształciły się w mitochondria o prostej budowie genetycznej. Chloroplasty powstały z organizmów przypominających sinice w procesie podobnym do tego, który doprowadził do powstania mitochondriów.

KRÓLESTWO PROTISTÓW

• AMEBA • (Amoeba proteus)ORZESKI

AMEBYZIELENICE

WIRCZYK (vorticella)

TOCZEK (volvox)

KRÓLESTWO ZWIERZĄT

PARZYDEŁKOWCE

STAWONOGI

SZKARŁUPNIE

STRUNOWCE

CHEŁBIA MODRA (Aurelia aurita),ROZLISTEK (Pilema pulmo)

PUSTELNIK BERNANDYJSKI,KROCIONÓG (Graphidostreptus virgator), SZARAŃCZA

WĘDROWNA, MRÓWKA ŻNIWIARKA,PAJĄK DŁUGONOGI, RYJKOWIEC, KRAB SKRZYPEK ,

KRAB CZERWONY

WĘŻOWIDŁO ZWYCZAJNE (Ophiura robusta)

POSKOCZEK MUŁOWY, LEGWAN MORSKI, ROPUCHA AMERYKAŃSKA,ARGENTYŃSKA ŻABA ROGATA, ŻABA POMIDOROWA, RZEKOTKA DRZEWNA, GEKON KRĄGŁOPALCOWATY, SIEWACZKA MORSKA,KONIK MORSKI (Hippocampus hippocampus), GEKON PŁACZĄCY,

NIEROZŁĄCZKA RUDOGŁOWA, ŻÓŁW SŁONIOWY, AGAMA KOŁNIERZASTA, TRASZKA (Cynops orientalis), KAMELEON (rodzaje:

Bradypodion, Chamaeleo i Furcifer ), STRUŚ (Struthionidae)

ORZĘSKIOrzęski to typ organizmów

z królestwa Protista, zaliczany do protistów

zwierzęcych.Nazwa tego typu

organizmów pochodzi od obecności licznych

rzęsek, ułożonych wzdłuż ciała w

charakterystyczne szeregi.

Powyżej przedstawiciel orzęsków - WIRCZYK

ORZĘSKI posiadają "komórkowy otwór gębowy" i "komórkowy odbyt". Są to obszary błony komórkowej, gdzie nie występują rzęski.

Orzęski rozmnażają się wyłącznie bezpłciowo, poprzez poprzeczny podział komórkowy.

AMEBY To typ organizmów z królestwa protistów. Przedstawiciele to organizmy

jednokomórkowe żyjące w środowisku wodnym lub jako pasożyty. Niektóre ameby mogą być groźne dla człowieka, ponieważ wywołują różne choroby. Jednym z nich jest pełzak czerwonki żyjący w jelicie grubym człowieka i wywołujący czerwonka pełzakową.

ZIELENICE Zielenice to grupa jednokomórkowych lub

wielokomórkowych, samożywnych roślin występujących w wodach słodkich i słonych, rzadziej w środowisku lądowym. Zielenice są bardzo liczną grupą glonów i reprezentują wszystkie stopnie organizacji ciała: jednokomórkowe, kolonijne, komórczakowe oraz wielokomórkowe o różnie uformowanych plechach. Rozmnażają się płciowo i bezpłciowo z przemianą pokoleń, a także wegetatywnie. Zielenice prawdopodobnie dały początek roślinom lądowym (mszaki, paprotniki).

PARZYDEŁKOWCE To najprostsze tkankowe zwierzęta

wodne. Występują głównie w wodach słonych. Charakteryzują się promienistą budową ciała.

Nazwa tych zwierząt pochodzi od parzydełek, czyli komórek parzydełkowych. W tych właśnie komórkach znajduje się spiralnie zwinięta nić która jest wystrzeliwana i wbijana w ciało ofiary.

Parzydełkowce występują w postaci workowatego polipa (osiadłe) lub dzwonowatej meduzy (wolno pływającej). Parzydełkowce mają dużą zdolność regeneracji.

CZYNNOŚCI ŻYCIOWE PARZYDEŁKOWCÓW

• PORUSZANIE SIĘ: pływanie (krążkopławy), kroczenie (stułbiopławy), osiadłe (koralowce)

• ODŻYWIANIE SIĘ: drapieżniki

• ROZMNAŻANIE SIĘ: bezpłciowe ( np. paczkowanie, fragmentacja ciała, strobilizacja polipa ) i płciowe ( gamety, przemiana pokoleń)

• ODDYCHANIE: tlenowe, całą powierzchnia ciała

PORÓWNIANIE CZYNNOŚCI ŻYCIOWYCH STAWONOGÓW

CECHA SKORUPIAKI OWADY PAJĘCZAKI

ŚRODOWISKO ŻYCIA

LĄD, WODY SŁODKIE I SŁONE

LĄD, WODY SŁODKIE

LĄD (WIĘKSZOŚĆ), WODY SŁODKIE

ODŻYWIANIE SIĘDRAPIEŻNIKI,

PASOŻYTY, PADLINOŻERNE, ROŚLINOŻERNE

DRAPIEŻNIKI, PASOŻYTY,

ROŚLINOŻERNE, SAPROBIONTY

DRAPIEŻNIKI, PASOŻYTY

ODDYCHANIESKRZELA, CAŁA POWIERZCHNIA

CIAŁA

TCHAWKI PŁUCA, PŁUCOTCHAWKI

ROZMNAŻANIE SIĘROZDZIELNOPŁCIOWE ( ROZWÓJ ZARODKA Z ZAPŁODNIONEGO

JAJA), PARTENOGENETYCZNE ( ROZWÓJ ZARODKA Z NIEZAPŁODNIONEGO JAJA)

STAWONOGI To najliczniejsza grupa

zwierząt, żyjąca we wszystkich środowiskach: w wodzie, na lądzie, w powietrzu.

PODZIAŁ STAWONOGÓW:- SKORUPIAKI ( np. rak rzeczny)- WIJE ( np. krocionóg)- OWADY ( np. mucha domowa, biedronka siedmiokropka )- PAJĘCZAKI ( np. pająk krzyżak, kleszcz pastwiskowy)

STAWONOGI mają dwuboczne symetryczne ciało podzielone na części (segmenty – np. głowa, tułów, odwłok), pokryte szkieletem zewnętrznym (chitynowy pancerz).

Odnóża składają się z elementów połączonych ruchomo – stawowo. Stąd nazwa – STAWONOGI.

SZKARŁUPNIE To typ bezkręgowych zwierząt

pięciopromiennej symetrii ciała. Charakteryzują się wapiennym

szkieletem wewnętrznym oraz obecnością unikalnego wśród zwierząt układu ambulakralnego (wolny, pięciopromienny układ cienkościennych kanałów i zbiorników wysłanych nabłonkiem rzęskowym) pełniącego funkcję lokomocyjną, dotykową, a częściowo wydalniczą i oddechową.

Większość SZKARŁUPNII prowadzi osiadły tryb życia, choć niektóre są biernie przenoszone przez wodę.

Szkarłupnie występują w ciepłych wodach o pełnym zasoleniu, głównie w strefie dennej.

Szkarłupnie rozmnażają się płciowo lub wegetatywnie. Są zwierzętami rozdzielnopłciowymi.

Najstarsze skamieniałości szkarłupni znane są z osadów dolnego kambru.

STRUNOWCE To zwierzęta dwubocznie symetryczne, u których na dowolnym z etapów

rozwoju osobniczego pojawia się sześć charakterystycznych cech budowy:

- struna grzbietowa (wewnętrzny, tkankowy szkielet osiowy)

- cewka nerwowa umiejscowiona po stronie grzbietowej, nad struną grzbietową

- gardziel przebita szczelinami skrzelowymi

- układ pokarmowy pomiędzy układem nerwowym, a sercem

- serce leżące po brzusznej stronie ciała

- umięśniony ogon znajdujący się za odbytem i służący do poruszania się (u niektórych gatunków ogon zanikł)

Hipotetyczny przodek STRUNOWCÓW był zwierzęciem wodnym o dwóch

częściach ciała: wisceralnej, odpowiadającej za pobieranie pokarmu i być może oddychanie oraz somatycznej,

odpowiedzialnej za przemieszczanie całego ciała.

na obrazku – przodek człowieka

PODZIAŁ STRUNOWCÓW:

RYBY PŁAZY GADY PTAKI SSAKI

RYBY Są liczną i zróżnicowaną gromadą

zmiennocieplnych kręgowców wodnych o rozmiarach od kilku milimetrów (babka filipińska) do 16 m (rekin wielorybi). Żyją w wodzie morskiej i słodkiej na całej kuli ziemskiej. Ryby jako gromada są przystosowane do wodnego trybu życia.

RYBY rozmnażają się płciowo:1) OKRES GODOWY 2) TARLISKO3) TARŁO4) OPIEKA NAD POTOMSTWEM ( nieliczne gatunki

np. konik morski)

PŁAZY Są zwierzętami ziemno – wodnymi. Oznacza to że część

życia spędzają w wodzie, część na lądzie. Są zmiennocieplne, drapieżne, czworonożne (wyjątek – płazy beznogie). Występują na wszystkich kontynentach poza Antarktydą. Mają wielkość od 9 mm (żaba kubańska) do 1,6 m (salamandra olbrzymia).

GADY To zwierzęta w większości lądowe, te z nich które

występują w wodzie, są formami wtórnie przystosowanymi. Są zmiennocieplnymi

owodniowcami, wytwarzają błony płodowe umożliwiające rozmnażanie się i rozwój zarodka na ladzie. Niektóre mają zdolność do zmiany barwy skóry w zależności od otoczenia. Gady możemy odróżnić od płazów miedzy innymi tym że mają suchą powierzchnie

PTAKI To najliczniejsza grupa kręgowców lądowych. Przystosowały się do

różnych środowisk dzięki stałocieplności. Są jajorodne. Mają świetnie rozwinięty zmysł wzroku i słuchu. Większość z nich ma zdolność do aktywnego lotu dzięki specjalnej budowie ciała ( lekki i zwarty szkielet, silnie rozwinięte mięśnie piersiowe, przednie kończyny przekształcone w skrzydła, ciało pokryte piórami).

Rozmnażanie się ptaków można podzielić na 2 okresy: godowy oraz lęgowy:1) okres godowy- łączenie się w pary- budowanie gniazda2) okres lęgowy- kopulacja- składanie i wysiadywanie jaj - wykluwanie się piskląt i opieka nad potomstwem

SSAKI To zwierzęta, które przystosowały się do życia w różnorodnych

środowiskach: na ziemi, pod ziemią, w wodzie słodkiej oraz słonej. Są zwierzętami stałocieplnymi o wysokim stopniu rozwoju układu nerwowego i narządów zmysłów. Młode po urodzeniu są karmione mlekiem matki.

CHARAKTERYSTYCZNE CECHY SSAKÓW

- ciało pokryte włosami- występowanie rogów,

kopyt, pazurów jako wytworów naskórka

- liczne gruczoły w skórze (potowe, łojowe, mleczne, zapachowe)

- małżowiny uszne- 7 kręgów szyjnych- 3 kostki słuchowe- żyworodność (z wyjątkiem

jajorodnych stekowców)

PORÓWNANIE FUNKCJI ŻYCIOWYCH I BUDOWY BEZKRĘGOWCÓW I KRĘGOWCÓW

ciąg dalszy…

CECHA KRĘGOWCE BEZKRĘGOWCE

ODDYCHANIE

TLENOWE ( UKŁAD ODDECHOWY – PŁUCA, SKRZELA)

TLENOWE – CAŁĄ POWIERZCHNIĄ CIAŁA,

PŁUCA, SKRZELA, TCHAWKI,

BEZTLENOWE

PORUSZANIE SIĘ

PŁYWANIE, LATANIE, KROCZENIE, PEŁZANIE, CHÓD,

BIEG,

PŁYWANIE, KROCZENIE, OSIADŁE,

PEŁZANIE, LATANIE

CECHA KRĘGOWCE BEZKRĘGOWCE

BUDOWA

SZKIELET WEWNĘTRZNY (OSIOWY) – KRĘGOSŁUP I CZASZKA, ORGANIZMY

WIELOKOMÓRKOWE, OBECNOŚĆ TKANKI KOSTNEJ, DWUBOCZNA

SYMETRIA CIAŁA, DWIE PARY KOŃCZYN,

BRAK SZKIELETU WEWNĘTRZNEGO,

ZEWNĘTRZNY CHITYNOWY PANCERZ – SZKIELET ZEWNĘTRZNY,

ORGANIZMY WIELOKOMÓRKOWE,

BRAK TKANKI KOSTNEJ

ODŻYWIANIE SIĘ

DRAPIEŻNIKI, PADLINOŻERNE, ROŚLINOŻERNE,

DRAPIEŻNIKI, PASOŻYTY, PADLINOŻERNE, ROŚLINOŻERNE, SAPROBIONTY,

FILTRATORY

ROZMNAŻANIE SIĘ

PŁCIOWE, PARTENOGENEZA, HERMAFRODYTYZM

(OBOJNACTWO)

BEZPŁCIOWE (FRAGMENTACJA, PĄCZKOWANIE, STROBILIZACJA,

PARTENOGENEZA) , PŁCIOWE

(OBOJNACTWO, GAMETY, PRZEMIANA POKOLEŃ ,

ROZDZIELNOPŁCIOWOŚĆ)

EWOLUCJa…Czym jest ewolucja?ZIEMIA UKŁAD SŁONECZNYdowody ewolucjiPOJĘCIA..

POWSTAWANIE I EWOLUCJA UKŁADU SŁONECZNEGO rozpoczęły się 4,6 miliarda lat temu, na skutek grawitacyjnego zapadnięcia się jednej z części niestabilnego obłoku molekularnego.

Większość zapadającej się masy obłoku

molekularnego zebrała się pośrodku, tworząc Słońce, podczas gdy reszta spłaszczyła się,

uformował dysk protoplanetarny, z którego następnie

powstały planety, księżyce, asteroidy i pozostałe małe ciała Układu Słonecznego.

HISTORIA ŻYCIA NA ZIEMI

ARCHAIK - ok. 3,7 mld lat temu, pierwsze ślady życia (archeony,

stromatolity)

PROTEROZOIK

- ok. 2,5 mld lat temu, pierwsze organizmy

wielokomórkowe, fauna ediakariańska – ok.

600 mln lat temu

PALEOZOIK• KAMBR – 540 mln lat temu, występowanie bakterii, sinic, glonów;

liczne trylobity i inne zwierzęta morskie (gąbki, szkarłupnie, orzęski, parzydełkowce)

• ORDOWIK – 490 mln lat temu, rozwój glonów w morzach, szczyt rozwoju głowonogów, pojawienie się pierwszych kręgowców ( ryby bezszczękowe)

• SYLUR – 445 mln lat temu, szczyt rozwoju ryb bezszczękowych, pojawienie się ryb pancernych, pajęczaków ( stawonogi - pierwsze zwierzęta lądowe), pojawienie się ryniofitów (pierwszych roślin lądowych), rozwój ryb, liczne występowanie wieloraków

• DEWON – 415 mln lat temu, wyjście kręgowców na ląd (czworonogi), płazy, pojawienie się ryb kostnoszkieletowych ( dwudyszno, trzono i promieniopłetwe), liczne amonity i koralowce ; pojawienie się pierwszych roślin nagonasiennych, pierwsze rośliny na lądzie (skrzypy, widłaki), panowanie a następnie wymarcie ryniofitów

• KARBON – 360 mln lat temu, pojawienie się gadów (kotylozaury) , panowanie płazów, rozwój gadów i pajęczaków, panowanie paprotników, pojawienie się roślin szpilkowatych, bagniste lasy utworzone przez ogromne paprotniki (np. lepidodendrony, sygilarie, kalamity), w lasach pierwsze rośliny nagonasienne, klimat ciepły wilgotny (pokłady węgla), pojawiają się ważki, dalszy rozwój płazów

• PERM – 300 mln lat temu, panowanie i rozwój gadów, rozwój gadów ssakokształtnych, rozwój roślin nagonasiennych, duże zmiany klimatyczne, wiele gatunków wymiera (np. trylobity, wielkoraki, ryby pancerne i pierwotne rekiny), rozwijają się formy, które potrafią dostosować się do zmian klimatycznych- chrząszcze- owady o przeobrażeniu zupełnym.

MEZOZOIK• TRIAS – 250 mln lat temu, pojawienie się ssaków (owadożernych wielkości myszy) i

dinozaurów, dominacja roślin nagonasiennych, rozwijają się gatunki, które przetrwały wielkie wymieranie z okresu permu, pojawiają się pierwsze żółwie, krokodyle, jaszczurki

• JURA – 200 mln lat temu, pojawienie się ptaków, gady występują we wszystkich środowiskach (kres ich największego rozwoju), w morzach liczne amonity i belemnity, na lądzie Archeopteryks

Gady mezozoiczne: a) morskie: mozazaury, plezjozaury, ichtiozaury b) latające: ramforynchy, pterodaktyle c) lądowe (dinozaury): gadziomiedniczne i ptasiomiedniczne

• KREDA – 145 mln lat temu, wymieranie dinozaurów, powstanie i rozprzestrzenienie się roślin okrytonasiennych, wyodrębnienie się głównych grup ssaków, paprocie i szpilkowe ustępują kwiatowym okrytonasiennym, wymierają belemnity i amonity oraz wielkie gady, do dziś przetrwały: żółwie, krokodyle, swenodonty, łuskonośne, prawdopodobną przyczyną wymierania było uderzenie w Ziemię meteorytu i spowodowana tym zmiana warunków życia

KENOZOIK• CZWARTORZED – 2,5 mln do dziś, wyginięcie wielkich

ssaków (mamuty, nosorożce włochate, megaterium)• NEOGEN – 23 mln lat temu, pojawienie się HOMO SAPIENS,

rozwój fauny współczesnej, występowanie mamuta i nosorożca włochatego

• PALEOGEN – początek 65 mln lat temu, rozwój mięczaków, małży, ślimaków (stawonogi) , rozwój małp człekokształtnych, rozwój roślin okrytonasiennych, pojawienie się na lądzie koni, nosorożców i wielbłądów oraz pierwszych ssaków latających i morskich, ssaki różnicują się na torbacze i łożyskowce

PROTEROZOIK

ARCHAIK

MEZOZOIK

PALEOZOIK

KENOZOIK

TYPY ORGANIZMÓW WYSTĘPUJĄCYCH W FILMIE

JAKO PRZEDSTAWICIELE EPOK GEOLOGICZNYCH

STAWONOGI, SZKARŁUPNIE,

ORZĘSKI, PARZYDEŁKOW

CE, STRUNOWCE

( KRĘGOWCE

TAKIE JAK GADY, PŁAZY I

RYBY)

STRUNOWCE –

POJAWIENIE SIĘ HOMO SAPIENS

AMEBAZIELENICE

STRUNOWCE

( KRĘGOWCE TAKIE JAK

SSAKI I PTAKI)

CZYM JEST

EWOLUCJA ?Jest to ciągłe zjawisko polegające na stopniowych zmianach cech gatunkowych w kolejnych i kolejnych pokoleniach - aż do powstania nowego gatunku.

POJĘCIA SPECJACJI, MIKROEWOLUCJI, MAKROEWOLUCJI I MEGAEWOLUCJI

POSTĘPOWOŚĆ EWOLUCJI

NIEODWRACALNOŚĆ EWOLUCJI

RÓŻNOKIERUNKOWOŚĆ EWOLUCJI I POJĘCIE DYWERGENCJI

TEMPO EWOLUCJI

Podstawą ewolucji jest specjacja, czyli powstawanie nowych

gatunków. Proces ten nazywany jest mikroewolucją.Powstawanie i różnicowanie się wyższych od gatunku jednostek

systematycznych, na przykład rodzin, nazywane jest

makroewolucją. Na makroewolucję składają się liczne specjacje.

W drodze dalszego różnicowania powstały najwyższe jednostki systematyczne (gromady, typy) świata organizmów żywych. Proces

ten nazywany jest megaewolucją.

Ewolucja jest procesem postępowym, a postęp biologiczny związany jest z przeżywaniem grup najlepiej przystosowanych, w pełniejszy sposób wykorzystujących zasoby środowiska. Można zatem mówić o coraz doskonalszych sposobach przystosowania się organizmów i ich grup do określonych warunków, a także uważać, że każda obecnie żyjąca forma jest w swoim typie największym osiągnięciem dotychczasowej ewolucji.

Nieodłączną częścią procesu ewolucyjnego jest wymieranie gatunków i większych grup systematycznych. Jest ono spowodowane

tymi samymi czynnikami co rozwój ewolucyjny, a więc walką o życie i doborem naturalnym.

Nieodwracalność ewolucji jest wynikiem zmienności mutacyjnej i doboru. Zmiana warunków życia prowadzi do uwstecznienia narządów zbędnych w nowych warunkach. Jeżeli gatunek potomny powróci do środowiska pierwotnego, to odtworzenie dawnego narządu jest już niemożliwe.

Ewolucja jest procesem różnokierunkowym. Wynika to z

powszechnego mechanizmu ewolucji, którym jest powstawanie nowych gatunków wskutek dywergencji (rozbieżność cech).

Większość odgałęziających się form organizmów wymierała, a tylko część podlegała dalszej ewolucji. Taki przebieg ewolucji przedstawiany jest często w postaci drzewa rodowego.

Ewolucja ma również

swoje określone tempo.

Miarą tempa ewolucji jest czas przekształcania się jednego gatunku (rodzaju) w inny, czyli szybkość, z jaką zachodzą zmiany w danej grupie organizmów. Czas ten jest bardzo różny u rozmaitych grup- indywidualnie zależy od typów organizmów.

DOWODY EWOLUCJI

- POŚREDNIE

- BEZPOŚREDNIE

BEZPOSREDNIE DOWODY EWOLUCJI

SkamieniałościodciskiOdlewyŻywe skamieniałości

SKAMIENIAŁOŚCI To zachowane w skałach szczątki organizmów.

Najczęściej proces skamieniania zachodzi w wyniku zastępowania pierwotnej substancji budującej najtwardsze części obumarłego organizmu innymi związkamichemicznymi.

ODCISKI To odciśnięte między warstwami skał kształty

roślin lub zwierząt.

Odlewy To wypełnione masą mineralną puste jamy otoczone

twardymi częściami ( np. wnętrza pancerzy i muszli ).

ŻYWE SKAMIENIAŁOŚCI

To przedstawiciele niewielu współcześnie żyjących gatunków, których ewolucja przebiegała tak powoli, że nie różnią się one od swoich przodków żyjących w bardzo odległych czasowo epokach geologicznych -

np. miłorząb dwuklapowy.

POŚREDNIE DOWODY EWOLUCJI

organy szczątkowe

rozwój zarodków kręgowców

narządy homologiczne

ORGANY SZCZĄTKOWE To narządy o uproszczonej

budowie w porównaniu do ich odpowiedników u innych organizmów, a szczególnie u przodków. Przyczyną uwsteczniania budowy tych narządów jest ich nieużywanie. W ciągu ewolucji najczęściej zanikają ( np. wyrostek robaczkowy u człowieka).

ROZWÓJ ZARODKÓW KRĘGOWCÓW

W początkowej fazie rozwoju wszystkich kręgowców zarodki są do siebie bardzo podobne

NARZĄDY

HOMOLOGICZNE To narządy o wspólnym

pochodzeniu, ale niekoniecznie pełniące tą samą funkcje ( np. kolce i liście).

BIORÓŻNORODNOŚĆ MIMIKRA

MIMETYZMZALEŻNOŚCI MIĘDZYGATUNKOWE

BIORÓŻNORODOŚĆGENETYCZNA

GATUNKOWA

EKOSYSTEMÓW

POJĘCIE BIOMU RODZAJE BIOMÓW

PRZYKŁADY BIOMÓW

Bioróżnorodność genetyczna to rozmaitość najróżniejszych genów obecnych w pulach genowych populacji różnych gatunków.

Bioróżnorodność gatunkowa to rozmaitość wszystkich gatunków organizmów występujących na Ziemi (rośliny, zwierzęta, mikroorganizmy).

Bioróżnorodność ekosystemów to rozmaitość wszelkich zgrupowań ekologicznych, biocenoz, krajobrazów.

Biom Jest to rozległy obszar odznaczający się określonym klimatem, charakterystyczną szatą roślinną i charakterystycznym światem zwierzęcym.

Najprostsza klasyfikacja biomów to podział na wodne i lądowe. Natomiast ze względu na strefowość biomy dzieli się na:

- strefowe - niestrefowe - pozastrefowe - międzystrefowe - nizinne - wyżynne

Przykłady biomów- PUSTYNIE- SAWANNY- STEPY- TAJGI

- TUNDRY- PUSTYNIE LODOWE- WILGOTNE LASY

RÓWNIKOWE

MIMIKRA To upodabnianie się bezbronnych

gatunków zwierząt do gatunków mających przystosowanie obronne ( np. motyl przeziernik osowiec przypomina szerszenia). Mimikra odgrywa bardzo ważną role w przystosowaniu do życia organizmów – stanowi jedyną linie obrony przed zagrożeniami ze strony silniejszych organizmów.

MIMETYZM Mimetyzm (mimezja ) to

upodabnianie się niektórych gatunków zwierząt do środowiska barwą, wzorem ubarwienia, kształtem lub zachowaniem ( np. liściec dwuoki upodabnia się do liścia). Mimetyzm to cecha która pozwala bezbronnym organizmom przeżyć, gdyż dzięki niej stają się one niewidzialne dla swoich wrogów.

KOMENSALIZM

PROTOKOOPERACJA

MUTUALIZM

DRAPIEŻNICTWO

PASOŻYTNICTWO

KONKURENCJA

KOMENSALIZM Zachodzi wtedy, gdy związek organizmów między populacjami lub

gatunkami przynosi korzyści tylko jednej ze stron, a dla drugiej jest obojętny. Na przykład żuk gnojowy wykorzystuje odchody ssaków kopytnych. Komensalizm jest jednym z najbardziej potrzebnych związków międzygatunkowych ponieważ organizmy pozostające w takim związku mogą współegzystować, ale jednocześnie komensalizm nie jest warunkiem ich przeżycia.

PROTOKOOPERACJA Zachodzi wtedy, gdy związek pomiędzy populacjami przynosi

obopólną korzyść, ale nie jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania tych populacji – np. współżycie raka pustelnika z ukwiałami. Protokooperacja to najbardziej korzystny związek międzygatunkowy, obie strony czerpią korzyści ze współpracy która jednocześnie nie uzależnia tych organizmów od siebie, co daje im większe szanse na przeżycie w przyszłości.

MUTUALIZM To bardzo ścisły związek

populacjami przynoszący obopólną korzyść – bez niego populacje by nie przetrwały. Przykładem może być współżycie glonu i grzyba – glon dostarcza substancji pokarmowy, a grzyb gromadzi wodę wraz z solami mineralnymi. Mutualizm to współpraca zmniejszająca szanse danej populacji na przeżycie, ponieważ uzależnia przeżycie jednej populacji od drugiej.

DRAPIEŻNICTWO To oddziaływanie pomiędzy

organizmami różnych gatunków polegające na tym, że osobniki jednego gatunku – drapieżcy ( np. lew, wilk, pies, kot) zabijają i zjadają osobniki należące do innego gatunku – ofiary. Przystosowanie do drapieżnictwa to między innymi kły, pazury, szpony. Drapieżnictwo to naturalny sposób na usunięciu nadmiaru osobników danej populacji, co jest niezbędne do jej prawidłowego funkcjonowania.

PASOŻYTNICTWO Pasożytnictwo jest formą współżycia

organizmów, która polega na tym, że jedne organizmy (pasożyty) uzyskują pożywienie od innych osobników (żywicieli).

Pasożyty działają na szkodę żywiciela, najczęściej jednak nie prowadzą do jego śmierci.

KONKURENCJA To oddziaływanie pomiędzy osobnikami tego samego

gatunku lub różnych gatunków polegające na współzawodnictwie o te same zasoby środowiska ( np. pokarm, miejsce do zakładania gniazd). Jest to działanie obustronne, które sprawia, że jeden osobnik musi ustąpić miejsca innemu i przenieść się w inne miejsce (np. sikora i szpak walczą o dostęp do dziupli). Konkurencja to mało korzystny związek między organizmami, jej działanie redukuje szybkość wzrostu populacji, która staje się uzależniona od częstości spotkań konkurujących ze sobą osobników.

ROLA ORGANIZMÓW W BIOCENOZACH

PRZEPŁYW ENERGI I KR ŻENIE ĄMATERII W EKOSYSTEMIE

ROLA ORGANIZMÓW W BIOCENOZACH

W ekosystemie pomiędzy organizmami istnieją zależności pokarmowe. Jedne organizmy są samożywne, inne muszą zdobyć pokarm. Dlatego wyróżnia się trzy następujące grupy organizmów: producentów, konsumentów i reducentów. Dzięki działalności tych organizmów możliwy jest obieg materii w ekosystemie.

PRODUCENCI REDUCENCI KONSUMENCI

PRODUCENCI To organizmy, które w procesie

fotosyntezy przekształcają energię świetlną w energię wiązań chemicznych w związkach organicznych

(przekształcanie materii nieorganicznej w organiczną – obieg materii). Przystosowaniem do życia producentów jest ich samożywność, walcząc o przetrwanie jednocześnie umożliwiają obieg materii w przyrodzie co jednocześnie jest niezbędne do przeżycia dla innych organizmów.

Reducenci To szczególna grupa konsumentów – odżywiają się związkami

organicznymi zawartymi w ciałach obumarłych organizmów. Rozkładają te związki pokarmowe na proste związki nieorganiczne (przekształcanie materii organicznej w nieorganiczną - obieg materii ). Reducenciodgrywają najważniejszą role w procesie krążenia pierwiastków w przyrodzie, zapewniają innym organizmom związki niezbędne dla ichprzetrwania. Reducenci to między innymi bakterie i grzyby.

KONSUMENCI To organizmy odżywiające się innymi organizmami.

Są nimi wszystkie organizmy cudzożywne. Konsumenci I rzędu odżywiają się roślinami – są to tak zwani roślinożercy. Konsumenci II rzędu i konsumenci III rzędu odżywiają się innymi konsumentami.

KRĄŻENIE MATERII W EKOSYSTEMIE

PRZEPŁYW ENERGII

OBIEG MATERII To ruch cząsteczek związków chemicznych i atomów

pierwiastków w środowisku wodnym i lądowym (powietrze, gleba). Cząsteczki i atomy dzięki reducentom przechodzą z ciał obumarłych producentów i konsumentów do środowiska, są pobierane przez producentów i ponownie wchodzą w cykl obiegu materii w przyrodzie. Dzięki obiegowi materii w przyrodzie możliwe jest życie organizmów, każdy z nich pełni daną funkcję w ekosystemie, gdyby któraś z grup organizmów (producenci, reducenci, konsumenci) z jakiegoś powodu przestałaby pełnić swoją funkcję, to przeżycie innych organizmów nie byłoby możliwe.

PRZEPŁYW ENERGII W każdym ekosystemie odbywa się jednokierunkowy

przepływ energii. Pierwszym i najważniejszym źródłem energii jest Słońce. Energia słoneczna jest gromadzona przez producentów w związkach organicznych, które powstają w procesie fotosyntezy. Pewna część tej energii jest stopniowo wykorzystywana przez poszczególne ogniwa łańcucha pokarmowego, a pewna po prostu ulega rozproszeniu. Energia jest niezbędna dla funcjonowania producentów natomiast działalność producentów jest niezbędna do przeżycia innych organizmów.

Pomoce wykorzystane przy realizacji projektu:- http://wikipedia.pl- podreczniki biologii wydawnictwa OPERON- wyszukiwarka grafiki http://www.google.pl- program Microsoft PowerPointPrzy tworzeniu filmu:- Zoom H1 - rejestrator dźwięku- program Windows Movie Maker