Post on 28-Feb-2019
1
Program nauczania kształcenia słuchu dla klas III – VI
Pierwszy etap edukacyjny(cykl sześcioletni) w Ogólnokształcącej Szkole Muzycznej I stopnia
im. Prof. Marka Jasińskiego w Szczecinie Program został opracowany przez:
mgr Elżbieta Szydłowska mgr Agnieszka Szpakowska mgr Agnieszka Ostrowska
mgr Agnieszka Kawęcka
2
I. Uwagi wstępne
Kształcenie słuchu to jeden z najistotniejszych przedmiotów w szkole muzycznej I stopnia. Jego zadaniem jest kształcenie i rozwój podstawowych zdolności muzycznych: wrażliwości na dźwięk, wyobraźni, pamięci muzycznej oraz umiejętności korzystania z poznanej wiedzy muzycznej. Ćwiczenia na kształceniu słuchu rozwijają u dzieci logiczne myślenie, zdolność kojarzenia pojęć i wyciągania wniosków. Podczas pracy na lekcji uczeń wykonuje w tym samym czasie wiele czynności intelektualnych takich jak: ustalenie wysokości dźwięku, jego przebieg czasowy, rozpoznanie interwału lub akordu. Kształcenie słuchu przygotowuje uczniów do kontynuowania nauki w szkołach muzycznych wyższego stopnia. Zadaniem podstawowej szkoły muzycznej jest przygotowanie uczniów do szerokiego odbioru kultury.
I. Cele edukacyjne kształcenia słuchu
1. Kształcenie umiejętności świadomego postrzegania zjawisk muzycznych.
2. Rozwijanie zainteresowań ogólno muzycznych ucznia. 3. Rozwijanie wrażliwości muzycznej i zdolności percepcyjnych ucznia. 4. Przygotowanie do samodzielnego czytania nut głosem.
3
5. Rozwijanie umiejętności muzykowania zespołowego. 6. Zapoznanie ucznia z podstawową wiedzą o muzyce. 7. Kształtowanie wyobraźni muzycznej. 8. Rozwijanie dyspozycji słuchowo – głosowych oraz przekazywanie
uczniom wiadomości teoretycznych w zakresie potrzebnym do kontynuowania nauki w szkole muzycznej II stopnia.
KLASA VI TREŚCI PROGRAMOWE
I. Ćwiczenia głosowe
1. Interwały
Śpiewanie interwałów prostych w górę i w dół
Śpiewanie interwałów gamowłaściwych i w oderwaniu od tonacji
Śpiewanie łańcuszków interwałowych w górę i w dół
Śpiewanie trytonu od różnych dźwięków i rozwiązywanie go na sekstę i tercję
Śpiewanie przewrotów interwałów
2. Akordy
4
Śpiewanie wszystkich postaci trójdźwięków (+,o,<,>)od różnych dźwięków w górę i w dół – literowo i solmizacją z określeniem pozycji akordu
Śpiewanie D7 z rozwiązaniem na tonikę dur i moll
3. Skale i gamy
Śpiewanie gam do czterech znaków przykluczowych oraz triad – solmizacją i literowo
G-e; D-h; A-fis; E-cis; F-d; B-g; Es-c; As-f
Śpiewanie poszczególnych tetrachordów
Śpiewanie w/w gam od różnych jej stopni
II. Ćwiczenia solfeżowe
Śpiewanie ćwiczeń jedno i wielogłosowych oraz kanonów w poznanych tonacjach – solmizacją z pulsowaniem, z uwzględnieniem metro- rytmiki
Śpiewanie w kluczu wiolinowym i basowym ze swobodnym przechodzeniem z klucza do klucza – solmizacją
Śpiewanie utworów z uwzględnieniem dynamiki, agogiki i artykulacji
Śpiewanie ćwiczeń z jednoczesnym realizowaniem rytmu
Wykonywanie progresji w/g zapisanych wzorów
Czytanie nut a’ vista
Śpiewanie pieśni z akompaniamentem i z uwzględnieniem oznaczeń wykonawczych
III. Metrorytmika
Gamy i triady rytmizowane – swobodnie lub do podanego wzoru rytmicznego
Kanony rytmiczne
Czytanie rytmu solmizacją w różnych tempach
Grupy niemiarowe i synkopowane
Improwizowanie schematów rytmicznych z zastosowaniem wybranego problemu rytmicznego
5
Określanie zjawisk metrorytmicznych występujących w granych przykładach
IV. Dyktanda
Interwałowe – grane melodycznie i harmonicznie
Interwałowe grane parami
Akordowe(wszystkie rodzaje i postacie trójdźwięków i czterodźwięków) – grane melodycznie i harmonicznie
Dyktanda rytmiczne 1-głosowe, z uwzględnieniem grup niemiarowych
Dyktanda pamięciowe
Uzupełnianie brakujących fragmentów melodycznych
Dopisywanie rytmu do melodii
Korekta błędów
Dopisywanie górnego głosu
Dopisywanie dolnego głosu
Dyktanda synchroniczne
V. Zasady muzyki
Tworzenie interwałów prostych i złożonych w górę i w dół od podanych dźwięków
Tworzenie wszystkich postaci trójdźwięków oraz czterodźwięków – określanie ich nazw
Tworzenie D7 z rozwiązywaniem na tonikę oraz moll tonikę oraz podaniem tonacji, w której dany akord występuje
Znajomość koła kwintowego
Gruntowna znajomość gam do 4 znaków przykluczowych
Modulacje i zboczenia modulacyjne(analiza na podstawie ćwiczeń w podręczniku)
Grupowanie wartości rytmicznych w taktach prostych i złożonych
6
Zakres umiejętności z Kształcenia słuchu Klasa VI
Uczeń klasy VI potrafi: 1. Czysto i poprawnie melodycznie realizować głosem
solmizacyjnie i literowo( uwzględniając określenia wykonawcze) jedno i wielogłosowe ćwiczenia w tonacjach C-a, G-e, F-d, D-h, B-g, Es-c, E-cis, As-f, w kluczu wiolinowym i basowym ( z pulsowaniem)
2. Zna budowę gam durowych i molowych oraz potrafi zapisać ją nutami i symbolami. Potrafi śpiewać oraz rozpoznawać w/w gamy.
3. Potrafi zaśpiewać, rozpoznać i zbudować interwały w obrębie oktawy(zapis nutami i symbolami)
4. Zbudować, rozpoznać i zaśpiewać trójdźwięki durowe, molowe(bez przewrotu i w przewrotach) oraz trójdźwięki zwiększone i zmniejszone, czterodźwięk septymowy
5. Potrafi wyszukać i zaznaczyć w zapisie nutowym w/w interwały, trójdźwięki i D7.Potrafi zaśpiewać z rozwiązaniem na tonikę D7 bez przewrotu
6. Wyszukać błędy melodyczne i rytmiczne w zapisie nutowym
uzupełniać brakujące dźwięki w melodii
dopisać brakujące fragmenty melodii
zapisać proste dyktando melodyczno – rytmiczne z pamięci
dopisać wyższy lub niższy głos w przykładach muzycznych
zapisać i określić funkcje akordów T,S,D,D7 7. Samodzielnie i bez przygotowania (a’vista) zaśpiewać z nut
ćwiczenie w poznanych tonacjach 8. Rozpoznać, wykonać i zapisać regularne i nieregularne grupy
rytmiczne oraz synkopy 9. Grupować nuty w metrum 2/4, ¾,3/8,6/8,5/8,5/4,9/8,12/8 10. Poprawnie zapisywać wszystkie oznaczenia nutowe 11. Poprawnie grupować w taktach prostych i złożonych 12. Śpiewać melodie, stosując przenośniki oktawowe, czytać i
zapisywać nuty w różnych oktawach(od wielkiej do trzykreślnej), określać modulacje i zboczenia modulacyjne w
poznanych utworach.
7
KLASA V TREŚCI PROGRAMOWE
I.Ćwiczenia głosowe
1. Interwały
Śpiewanie interwałów prostych w górę i w dół
Śpiewanie interwałów gamowłaściwych i w oderwaniu od tonacji
Łączenie po 2,3 interwały – śpiewanie od różnych dźwięków w górę i w dół
Śpiewanie trytonu z rozwiązaniem do poznanych tonacji
Śpiewanie interwałów w przewrotach w górę i w dół
Wprowadzenie 7w i 7m
2. Akordy
Utrwalenie trójdźwięków i przewrotów +,o oraz trójdźwięków <,> bez przewrotu z właściwym nazwaniem
Śpiewanie w/w trójdźwięków literowo i solmizacyjnie w górę i w dół jako trójdźwięki gamo właściwe i w oderwaniu od tonacji
Wprowadzenie czterodźwięku septymowego D7 bez przewrotu
Śpiewanie D7 z rozwiązaniem na tonikę i moll tonikę
3. Skale i gamy
Utrwalenie gam z klas poprzednich G-e; D-h; F-d; B-g
Wprowadzenie tonacji A-fis; Es-c
Śpiewanie w/w gam oraz triad jednogłosowo oraz w kanonie solmizacją
Śpiewanie poszczególnych tetrachordów – literowo i solmizacyjnie – eolski, molowy, harmoniczny, dorycki i durowy
II.Ćwiczenia solfeżowe
Śpiewanie ćwiczeń jedno i wielogłosowych oraz kanonów w poznanych tonacjach – solmizacją z pulsowaniem, z uwzględnieniem metrorytmiki
8
Śpiewanie akordów pionowo i linearnie
Realizowanie głosem melodii przy jednoczesnym realizowaniu rytmu
Czytanie nut a’ vista
Śpiewanie solfeża z jednoczesnym wykorzystaniem klucza wiolinowego i basowego
Śpiewanie pieśni z akompaniamentem i z uwzględnieniem oznaczeń wykonawczych
III. Metrorytmika
Gamy rytmizowane – swobodnie lub do podanego wzoru rytmicznego
Wykonywanie ćwiczeń rytmicznych w metrum w jednostce metrycznej 4,8 i 2
Wykonywanie ćwiczeń z uwzględnieniem grup niemiarowych
Czytanie rytmu solmizacją – z pulsowaniem w kluczu wiolinowym i basowym
Śpiewanie ćwiczeń jedno i wielogłosowych na jednej wysokości oraz na interwałach i akordach
IV. Ćwiczenia słuchowe
Rozpoznawanie interwałów prostych – pojedynczych i podwójnych
Rozpoznawanie trójdźwięków bez przewrotu i w przewrotach oraz D7 bez przewrotu
Rozpoznawanie akordów i ich przewrotów w przebiegu melodycznym
Rozpoznawanie trybu i odmian gam
Rozpoznawanie poszczególnych tetrachordów
Próby rozpoznawania funkcji usłyszanych akordów
V. Dyktanda
Interwałowe – grane melodycznie i harmonicznie
Interwałowe grane parami
Akordowe – grane melodycznie i harmonicznie
Dyktanda rytmiczne w metrum o jednostce metrycznej 4 i 8
Melodyczno – rytmiczne 1- głosowe
Dyktanda pamięciowe
Uzupełnianie brakujących fragmentów melodycznych
9
Dopisywanie rytmu do melodii
Korekta błędów
Dopisywanie górnego głosu
Dopisywanie dolnego głosu
Dyktanda synchroniczne
VI. Zasady muzyki
Utrwalenie budowy i nazw trójdźwięków +,O w przewrotach i <,> bez przewrotów
Tworzenie wszystkich postaci trójdźwięków od różnych dźwięków oraz od tego samego dźwięku – określanie ich nazw i tonacji
Tworzenie czterodźwięku septymowego, jako D7 z rozwiązaniem na tonikę lub moll tonikę – określenie tonacji
Tworzenie wszystkich interwałów w górę i w dół
Tworzenie koła kwintowego gam dur i moll
Gruntowna znajomość gam do 3 znaków przykluczowych
Modulacje i zboczenia modulacyjne ( realizacja na przykładach ćwiczeń z podręcznika - analiza słuchowa i wzrokowa)
Regularny i nieregularny podział wartości rytmicznych
Takty proste i złożone oraz grupowanie w tych taktach
Zakres umiejętności z Kształcenia słuchu Klasa V
Uczeń klasy V potrafi: 1. Czysto i poprawnie melodycznie realizować głosem solmizacyjnie i
literowo ( uwzględniając określenia wykonawcze) jedno i wielogłosowe ćwiczenia w tonacjach C-a, G-e, F-d, D-h, B-g, Es-c, w kluczu wiolinowym i basowym ( z pulsowaniem)
2. Zna budowę gam durowych i molowych(eolska, harmoniczna, dorycka i melodyczna) oraz potrafi zapisać ją nutami i symbolami. Potrafi śpiewać oraz rozpoznawać w/w gamy.
3. Potrafi zaśpiewać, rozpoznać i zbudować interwały w obrębie oktawy (zapis nutami i symbolami)
10
4. Zbudować, rozpoznać i zaśpiewać trójdźwięki durowe, molowe (bez przewrotu i w przewrotach) oraz trójdźwięki zwiększone i zmniejszone, czterodźwięk septymowy bez przewrotu
5. Potrafi wyszukać i zaznaczyć w zapisie nutowym w/w interwały, trójdźwięki i D7.
6. Wyszukać błędy melodyczne i rytmiczne w zapisie nutowym
uzupełniać brakujące dźwięki w melodii
dopisać brakujące fragmenty melodii
zapisać proste dyktando melodyczno – rytmiczne z pamięci
dopisać wyższy lub niższy głos w przykładach muzycznych
7. Samodzielnie i bez przygotowania (a’vista) zaśpiewać z nut ćwiczenie w poznanych tonacjach
8. Rozpoznać, wykonać i zapisać regularne i nieregularne grupy rytmiczne oraz synkopy
9. Grupować nuty w metrum 2/4, ¾, 3/8, 6/8, 5/8, 5/4, 9/8, 12/8 10. Poprawnie zapisywać wszystkie oznaczenia nutowe 11. Poprawnie grupować w taktach prostych i złożonych 12. Śpiewać melodie, stosując przenośniki oktawowe, czytać i zapisywać nuty w różnych oktawach(od wielkiej do trzykreślnej), określać modulacje i zboczenia modulacyjne w poznanych utworach.
KLASA IV TREŚCI PROGRAMOWE
I. Ćwiczenia głosowe
1.Interwały
Utrwalenie interwałów poznanych w klasie III: 1cz, 2w,2m,3w,3m,4cz,5cz,8cz,tryton
Intonowanie każdego interwału w górę i próby intonowania w dół od podanego dźwięku
11
Intonowanie w górę i próby intonowania w dół interwałów gamo właściwych w poznanych tonacjach
Łączenie po 2 i 3 interwały( takie same i różne) w obu kierunkach
Wprowadzenie 6w i 6m
Wprowadzenie rozwiązywania trytonu ( w poznanych tonacjach)
2.Akordy
Powtórzenie i utrwalenie trójdźwięków + i O < i >
Śpiewanie w górę i w dół trójdźwięków gamo właściwych i w oderwaniu od tonacji
Wprowadzenie przewrotów trójdźwięków + i O
3.Skale i gamy
Gamy i triady do dwóch znaków przykluczowych
Utrwalenie gam z klas poprzednich G-e; D-h; F-d; B-g
Śpiewanie gam durowych w obu kierunkach literowo i solmizacją oraz ich triady
Śpiewanie wszystkich odmian gam molowych
Śpiewanie poszczególnych tetrachordów – literowo i solmizacyjnie – eolski, molowy, harmoniczny, dorycki i durowy
II. Ćwiczenia solfeżowe
Śpiewanie ćwiczeń jedno i wielogłosowych oraz kanonów w poznanych tonacjach – solmizacją z pulsowaniem, z uwzględnieniem metro- rytmiki
Śpiewanie w kluczu wiolinowym i basowym
Śpiewanie ćwiczeń z przechodzeniem do innej oktawy
Śpiewanie akordów
Realizowanie głosem melodii przy jednoczesnym realizowaniu rytmu
Czytanie nut a’ vista w poznanych tonacjach
Śpiewanie pieśni z akompaniamentem i z uwzględnieniem oznaczeń wykonawczych
12
III. Metrorytmika
Wykonywanie ćwiczeń rytmicznych w metrum 2/4, ¾, 4/4, 3/8, 6/8 z uwzględnieniem
- grup szesnastkowych - rytmów punktowanych - synkopy ósemkowej i szesnastkowej - trioli ósemkowej i szesnastkowej
Czytanie rytmu solmizacją na jednej wysokości
Wystukiwanie rytmu 1 i 2 - głosowo
IV. Ćwiczenia słuchowe
Rozpoznawanie interwałów prostych
Rozpoznawanie trójdźwięków dur i moll bez przewrotu i w przewrotach oraz trójdźwięków w przebiegu melodycznym
Rozpoznawanie trybu i odmian gam
Rozpoznawanie poszczególnych tetrachordów
V. Dyktanda
Interwałowe – grane melodycznie i harmonicznie
Trójdźwiękowe
Interwałowe grane parami
Dyktanda rytmiczne w metrum o jednostce metrycznej 4 i 8
Melodyczno – rytmiczne 1- głosowe w znanych tonacjach
Dyktanda pamięciowe
Uzupełnianie brakujących fragmentów melodycznych
Dopisywanie rytmu do melodii
13
Korekta błędów
Dyktanda synchroniczne
VI. Zasady muzyki
Budowa i nazwy trójdźwięków +,O w przewrotach i <,> bez przewrotów
Gruntowna znajomość gam do dwóch znaków przykluczowych
Przewroty interwałów
Układanie rytmów w poznanym metrum
Grupowanie wartości rytmicznych w taktach prostych
Podział skali na oktawy
Konsonanse i dysonanse
Wprowadzenie klucza basowego
Zakres umiejętności z Kształcenia słuchu Klasa IV
Uczeń klasy IV potrafi: 1. Czysto i poprawnie melodycznie realizować głosem solmizacyjnie i literowo ( uwzględniając określenia wykonawcze) jedno i wielogłosowe ćwiczenia w tonacjach C-a, G-e, F-d, D-h, B-g w kluczu wiolinowym i basowym ( z pulsowaniem) 2. Zna budowę gam durowych i molowych(eolska, harmoniczna, dorycka i melodyczna) oraz potrafi zapisać ją nutami i symbolami. Potrafi śpiewać oraz rozpoznawać w/w gamy. 3. Potrafi zaśpiewać, rozpoznać i zbudować interwały w obrębie oktawy (zapis nutami i symbolami) 4. Zbudować, rozpoznać i zaśpiewać trójdźwięki durowe, molowe zwiększone i zmniejszone bez przewrotu(zapis nutami i symbolami) 5. Potrafi wyszukać i zaznaczyć w zapisie nutowym w/w interwały, trójdźwięki. 6. Wyszukać błędy melodyczne i rytmiczne w zapisie nutowym
uzupełniać brakujące dźwięki w melodii
dopisać brakujące fragmenty melodii
zapisać proste dyktando melodyczno – rytmiczne z pamięci
14
7. Samodzielnie i bez przygotowania (a’vista) zaśpiewać z nut ćwiczenie w poznanych tonacjach 8. Rozpoznać, wykonać i zapisać następujące grupy rytmiczne oraz odpowiadające nutom pauzy.
KLASA III TREŚCI PROGRAMOWE
I. Ćwiczenia głosowe
Doskonalenie intonacji i impostacji głosu na podstawie ćwiczeń i piosenek
Interwały
Utrwalenie interwałów poznanych w klasie II – 1cz,2w,2m,4cz,5cz,8cz. W wypadku 3w,3m – utrwalenie wiadomości dotyczy tylko słuchowego rozpoznawania
Wprowadzenie zapisu interwału 3m i 3w
Słuchowe rozpoznanie trytonu
Intonowanie każdego interwału w górę od podanego dźwięku
Intonowanie w górę interwałów gamowłaściwych w poznanych tonacjach
Akordy
Budowa trójdźwięku durowego molowego i zmniejszonego
Śpiewanie w górę i w dół trójdźwięków gamowłaściwych i w oderwaniu od tonacji
Trójdźwięki triady: budowa na podstawie gamy C-dur; wyszukiwanie w zapisie nutowym trójdźwięków i określanie ich trybu oraz funkcji
Budowanie w/w trójdźwięków w górę i w dół
15
Skale i gamy
Gamy i trójdźwięki triady C-a, G, F
Śpiewanie gam durowych i poznanych odmian gamy molowej (naturalna, harmoniczna) w górę i w dół solmizacją i literowo
Śpiewanie gam rytmizowanych
Śpiewanie poszczególnych tetrachordów
Śpiewanie triad harmonicznie i melodycznie
Rozpoznawanie słuchowo i w tekście w/w gam
Budowanie poznanych gam i triad
II. Ćwiczenia solfeżowe
Czytanie nut głosem w tempie z pulsowaniem – nazwami solmizacyjnymi i literowymi
Śpiewanie ćwiczeń jednogłosowych oraz kanonów w poznanych tonacjach – solmizacją z pulsowaniem, z uwzględnieniem metrorytmiki
Śpiewanie ćwiczeń solfeżowych z akompaniamentem fortepianu
Śpiewanie pieśni z akompaniamentem i z uwzględnieniem oznaczeń wykonawczych
Próby czytanie nut a’ vista w poznanych tonacjach
III. Metrorymika
Wykonywanie ćwiczeń rytmicznych w metrum 2/4, ¾, 4/4, 5/4, 6/4
Wprowadzenie dwóch grup szesnastkowych ósemka dwie szesnastki, dwie szesnastki ósemka
Rozpoznawanie słuchowe trioli
Przedtakt bez realizacji ruchowej
Czytanie rytmu solmizacją
Budowanie i uzupełnianie rytmu w podanym metrum
IV. Ćwiczenia ruchowe
Doskonalenie umiejętności oraz osiąganie większej precyzji wykonania:
- prawidłowego poruszania się podczas chodzenia, biegania, podskoków
oraz skoków obunóż, skoków dosuwanych, galopowych, przeskoków
- prawidłowego prowadzenia rąk w taktowaniu oraz realizowaniu długich
wartości rytmicznych
16
- skoordynowania ruchów rąk i nóg w realizacji rytmów z taktowaniem
- pisowni wartości rytmicznych nut, ugrupowań rytmicznych i pauzy
ćwierćnutowej
Kształcenie umiejętności:
- podporządkowania ruchu słyszanej muzyce w zakresie tempa, dynamiki,
artykulacji legato i staccato, rytmu, wysokości dźwięku oraz pokazywania
ruchem kierunku linii melodycznej wznoszącej i opadającej
- prowadzenie ruchu w różnych płaszczyznach zgodnie z trwaniem dźwięku
lub frazy oraz wyrażaniem ruchem zmian dynamicznych, agogicznych
i artykulacyjnych
- utrzymania pulsu metrycznego w takcie ćwierćnutowym
- realizowanie ruchem zapisu rytmów złożonych z poznanych wartości
rytmicznych nut, ugrupowań rytmicznych oraz pauzy w takcie o ćwierć –
nutowej jednostce miary
- próby wykonania ruchem łańcucha realizacji tematów rytmicznych w metrum
4/4
Zapoznanie uczniów:
- z prawidłową pisownią nut, wartości i ugrupowań rytmicznych w kluczu
wiolinowym
- z prawidłowym grupowaniem poznanych wartości rytmicznych w taktach
o ćwierćnutowej jednostce miary
- realizacja ćwiczeń z zakresu polirytmii:
a) równoczesne wykonanie dwóch tematów rytmicznych przez dwie
grupy uczniów i przez jednego ucznia
c) kanonem: rytmicznym, wokalno – ruchowym, ruchowym
d) próby realizacji tematów rytmicznych w metrum 4/4
- z zasadami tworzenia, realizacji i zapisu:
Rozwijanie aktywności twórczej:
- rozwijanie umiejętności interpretowania ruchem różnego rodzaju tematów
rytmicznych, kanonów, piosenek oraz utworów instrumentalnych z litera –
tury dziecięcej z uwzględnieniem kontrastów dynamicznych, agogicznych
i rytmicznych
- rozwijanie umiejętności interpretacji ruchem tańców polskich zgodnie z ich
stylem i charakterem
- kontynuowanie i rozwijanie form improwizacji, zapoczątkowanych w
klasach poprzednich (ruchowa, na instrumentach perkusyjnych)
- tworzenie ostinato ruchowego
- zachęcanie do muzykowania zespołowego z wykorzystaniem
instrumentarium Orffa
IV.Ćwiczenia słuchowe
17
Rozpoznawanie interwałów prostych ( 1cz,2m,2w,3m,3w,4cz,5cz,8cz)
Tryton
Rozpoznawanie trybu trójdźwięków
Rozpoznawanie odmian gam dur i moll naturalna , harmoniczna
Rozpoznawanie grup rytmicznych
Rozpoznawanie poszczególnych tetrachordów gam
V. Dyktanda
Interwałowe – grane melodycznie i harmonicznie
Trójdźwiękowe
Rozpoznawanie gam oraz tetrachordów
Dyktando – uzupełnienie melodii lub rytmu
Próby pisania dyktanda pamięciowego
Dyktanda rytmiczne
Wyszukiwanie błędów
Dyktanda melodyczno – rytmiczne, jednogłosowe w znanych tonacjach
Dopisywanie rytmu do melodii
Dyktanda synchroniczne
VI. Zasady muzyki
Budowa znanych interwałów
Budowa trójdźwięków triady
Polirytmia
Budowa i nazwy trójdźwięków +,O , zm
Gruntowna znajomość gam C, G, F, a
Układanie rytmów w poznanym metrum
Grupowanie wartości rytmicznych w taktach prostych
18
Zakres umiejętności z Kształcenia słuchu Klasa III
Uczeń klasy III potrafi: 1. Czysto i poprawnie melodycznie realizować głosem solmizacyjnie i
literowo ( uwzględniając określenia wykonawcze) jedno i wielogłosowe ćwiczenia w tonacjach C-a, G, F, w kluczu wiolinowym ( z pulsowaniem ćwierćnutowym i taktowaniem)
2. Utrwalać się w w/w tonacjach za pomocą trójdźwięku tonicznego i dźwięku prowadzącego, potrafi zbudować i zaśpiewać triadę harmoniczną
3. Zbudować, rozpoznać i zaśpiewać trójdźwięki durowe, molowe zmniejszone gamowłaściwe
4. Umie intonować, budować, wyszukiwać i rozpoznać następujące interwały 1cz, 2m,2w,3m,3w,4cz,5cz,8cz i tryton
5. Potrafi wyszukać błędy melodyczne i rytmiczne w zapisie nutowym
uzupełniać brakujące dźwięki w melodii
dopisać brakujące fragmenty melodii
dopisać odpowiedni rytm do podanej melodii
9. Próby śpiewania kanonów 10. Umie rozpoznać i wykonać oraz zapisywać schematy rytmiczne:
cztery szesnastki, dwie szesnastki i ósemka,ósemka i dwie szesnastki oraz pauzę ćwierćnutową, ósemkową i półnutową
11. Poprawnie zapisywać wszystkie oznaczenia nutowe 10. Potrafi rozpoznać metrum 2/4, ¾, 4/4, oraz przedtakt i tworzyć takty w w/w metrum
19
Opis osiągnięć ucznia na zakończenie etapu edukacyjnego
1. Umiejętność rozpoznawania interwałów do oktawy włącznie, początkowo na piosenkach i w trakcie zabaw, a w starszych klasach jako samodzielne struktury. Umiejętność zapisywania interwałów nutami i symbolami oraz wyszukiwania struktur interwałowych w repertuarze. Umiejętność budowania i rozpoznawania trójdźwięków majorowych i minorowych bez przewrotu i w przewrotach oraz trójdźwięków zwiększonych i zmniejszonych. Znajomość budowy dominanty septymowej i umiejętność jej słuchowego rozpoznania. Umiejętność śpiewania gam majorowych do pięciu znaków i minorowych do trzech znaków. Umiejętność słuchowego rozpoznania słuchowego gam majorowych i minorowych oraz ich zapisu nutami i symbolami.
2. Umiejętność rozpoznawania wartości rytmicznych, także w połączeniu z rozpoznawaniem wysokości dźwięku. Umiejętność realizacji i zapisu słuchowego prostych struktur rytmicznych.
3. Umiejętność czytania a vista prostych struktur melodyczno-rytmicznych w tonacjach do trzech znaków.
4. Umiejętność zapisu dyktand melodycznych jednogłosowych z zastosowaniem poznanych interwałów i struktur rytmicznych. Umiejętność zapisu prostych dyktand melodycznych - jednogłosowych - z pamięci. Umiejętność świadomego słyszenia podstawowych struktur melodycznych, harmonicznych i rytmicznych jako elementów dzieła muzycznego. Umiejętność określenia słuchowego trybu, metrum, faktury i budowy okresowej fragmentów z literatury muzycznej.
Formy sprawdzania osiągnięć ucznia: testy, prace domowe, dyktanda melodyczne i rytmiczne, odpowiedz ustna (solfeż), diagnozy, zewnętrzne badanie umiejętności słuchowych ( CEA)
Komentarz do realizacji programu
1. Ogólna koncepcja programu
Przedmiot kształcenie słuchu z elementami zasad muzyki jest integralną realizacją tematów z zakresu kształcenia słuchu i zasad muzyki. Cele nauczania tego przedmiotu są złożone. Sprowadzają się do dwóch kompleksowych zadań:
1. Dostarczanie wiadomości będących całokształtem wiedzy w zakresie zasad muzyki, ich systematyzacja i praktyczne opanowanie
20
2. Rozwijanie zdolności muzycznych i kształcenie różnorodnych umiejętności w oparciu o coraz trudniejszy materiał zawarty w systemie ćwiczeń głosowo- słuchowych i analitycznych.
Treść materiału nauczania zawiera część teoretyczną i praktyczną W części teoretycznej zawarte są podstawowe elementy z zasad muzyki, natomiast część praktyczna obejmuje ćwiczenia podzielone na trzy grupy:
1. zapisywanie 2. odtwarzanie 3. rozpoznawanie
Realizacja materiału nauczania powinna odbywać się poprzez wykonywanie ćwiczeń na określony temat przy zachowaniu trzech zasadniczych warunków
1. ścisłego związku z przykładami muzycznymi 2. równoległości wprowadzania zagadnień 3. stosowania metody spiralnego nauczania.
Należy uwzględnić różnorodne sposoby słyszenia:
tonalne
w oderwaniu od tonacji
2.Wskazówki metodyczne
Metoda spiralnego nauczania(ciągłe powracanie do tematów ze zwiększeniem stopnia trudności w ich utrwalaniu – zasada korelacji) Praca w grupie i indywidualnie Praca z partyturą Rozpoznawanie, odtwarzanie i zapisywanie wszystkich struktur muzycznych – uwzględniając etapy edukacyjne. Uzupełnianie i budowanie struktur rytmicznych i melodyczno – rytmicznych Kształtowanie różnorodnych sposobów słyszenia
tonalnego
w oderwaniu od tonacji
harmonicznego Praca nad prawidłową intonacją w śpiewie i ćwiczenie poczucia tonalnego Praktyczne zastosowanie metod kształcenia słuchu: Emila Jaques – Dalcroze’a, Carla Orffa, Zoltana Kodaly’a, Feliksa Flisa i Edwina Gordona Metody mnemotechniczne
21
Literatura
M. Wacholc – Solfeż elementarny kl. I – VI M. Wacholc – Czytanie nut głosem cz. I I. Targońska – Kształcenie pamięci muzycznej D. Dobrowolska – Marucha – Dyktanda muzyczne F.Flis – Materiały do kształcenie słuchu i zasad muzyki M. Kaczurbina – L. Miklaszewski – „Nasze pierwsze nutki”
„Wlazł kotek na płotek” „Wesołe nutki i piosenki”
Z. Noskowski – „Cztery pory roku” M. Chowaniec – Zeszyty ćwiczeń dla szkół muzycznych zeszyt I – V Lidia Florek, Ilona Tomera- Chmiel, Tatiana Stacha – Nasza mu- zyka
3.Opis warunków niezbędnych do realizacji Klasy ,w których przeprowadzane są zajęcia kształcenia słuchu koniecznie muszą mieć zapewnioną podstawową bazę, na którą składa się: - tablica w pięciolinię - pianino lub fortepian - sprzęt audio do odtwarzania nagrań muzycznych - możliwość wypożyczenia przez nauczyciela podręczników ze szkolnej biblioteki
Dostosowanie programu nauczania do indywidualnych potrzeb oraz możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony
Treści nauczania są w trakcie procesu dydaktycznego indywidualizowane w zakresie uzależnionym od zaistniałych przypadków i okoliczności. Pewne zagadnienia są realizowane jako wspólny konglomerat dokonań zespołowych, a inne są wynikiem indywidualizacji koncepcji procesu dydaktycznego. Podstawa programowa stanowi bazę, na której zbudowany jest program, rozszerzany w procesie dydaktycznym w
22
oparciu o zaobserwowane predyspozycje i zdolności poszczególnych uczniów.
Kryteria oceny ucznia – zarys ogólny
1. Zainteresowanie przedmiotem – udział w lekcji 2. Zasób wiadomości teoretycznych 3. Umiejętności wchodzące w zakres przedmiotu – szczególnie pamięć
muzyczna i tempo wykonywania zadań 4. Stopień koncentracji uwagi 5. Samodzielność myślenia 6. Wyniki pracy domowej 7. Wyniki testów
Kryteria ocen uwzględniające każdy etap edukacji
Ocena: celujący
Dbałość o intonację w wykonywanych ćwiczeniach
Interwały - umiejętność szybkiego czytania nut solmizacyjnie i literowo - samodzielne intonowanie interwałów w górę i w dół poje- dyńczo i w łączeniu z uwzględnieniem określonej wysokości - umiejętność budowania interwałów w górę i w dół poje- dyńczo i w łączeniu z uwzględnieniem określonej wysokości - bezbłędne rozpoznawanie i zapisywanie usłyszanych interwałów
Trójdźwięki i akordy - umiejętność szybkiego czytania akordów solmizacją i literowo (+, o,<,>,D7) - samodzielne intonowanie akordów w górę i w dół z uwzględnieniem zależności funkcyjnych - bezbłędne rozpoznawanie i zapisywanie w/w akordów
23
- bezbłędne budowanie i wyszukiwanie w/w akordów w materiale dźwiękowym
Gamy - bezbłędne śpiewanie wszystkich odmian gam od toniki i po- szczególnych stopni, śpiewanie gam rytmizowanych, oraz poszczególnych tetrachordów - bezbłędne budowanie i zapisywanie poznanych gam - bezbłędne rozpoznawanie i wyszukiwanie gam i tetrachordów
Ćwiczenia solfeżowe - umiejętność samodzielnego myślenia i wnioskowania we wszelkich ćwiczeniach kształtujących poczucie odległości dźwiękowych w śpiewie - szybkie czytanie nut głosem z ogromną dbałością o intonację - umiejętność samodzielnego bezbłędnego czytania nut a’ vista w testach sprawdzających
Metrorytmika - bezbłędne wyczuwanie pulsacji rytmicznej - bezbłędna realizacja i zapis wartości i struktur rytmicznych - bezbłędne rozumienie muzyki w warstwie teoretycznej i praktycznej, i łączenie tych warstw
Dyktanda - bezbłędne myślenie i wnioskowanie we wszelkich ćwiczeniach Kształtujących poczucie odległości dźwiękowych w rozpoznawaniu i zapisie
Inne - bardzo aktywnie pracuje na lekcji - uczeń jest wdrożony do samodzielnego ćwiczenia w domu - pogłębia umiejętności poprzez uświadamianie sobie praw i zjawisk muzycznych - wysoki stopień koncentracji - rozumienie muzyki w warstwie teoretycznej i praktycznej, i łączenie tych warstw - szybkość i celowość reakcji - udział w konkursach szkolnych i międzyszkolnych, i pozostawanie w gronie laureatów takich zmagań
24
Ocena: bardzo dobry
Dbałość o intonację w wykonywanych ćwiczeniach
Interwały - umiejętność szybkiego czytania nut solmizacyjnie i literowo - samodzielne intonowanie interwałów w górę i w dół poje- dyńczo i w łączeniu z uwzględnieniem określonej wysokości - umiejętność budowania interwałów w górę i w dół poje- dyńczo i w łączeniu z uwzględnieniem określonej wysokości - bezbłędne rozpoznawanie i zapisywanie usłyszanych interwałów
Trójdźwięki i akordy - umiejętność szybkiego czytania akordów solmizacją i literowo (+, o,<,>,D7) - samodzielne intonowanie akordów w górę i w dół z uwzględnieniem zależności funkcyjnych - bezbłędne rozpoznawanie i zapisywanie w/w akordów - bezbłędne budowanie i wyszukiwanie w/w akordów w materiale dźwiękowym
Gamy - samodzielne śpiewanie wszystkich odmian gam od toniki i po- szczególnych stopni, śpiewanie gam rytmizowanych, oraz poszczególnych tetrachordów - samodzielne budowanie i zapisywanie poznanych gam - samodzielne rozpoznawanie i wyszukiwanie gam i tetrachordów
Ćwiczenia solfeżowe - umiejętność samodzielnego myślenia i wnioskowania we wszelkich ćwiczeniach kształtujących poczucie odległości dźwiękowych w śpiewie - czytanie nut głosem z uwzględnieniem szybkiego tempa realizacji - umiejętność samodzielnego czytania nut a’ vista w testach sprawdzających
Metrorytmika - bezbłędne wyczuwanie pulsacji rytmicznej - bezbłędna realizacja i zapis wartości i struktur rytmicznych
25
- bezbłędne rozumienie muzyki w warstwie teoretycznej i praktycznej, i łączenie tych warstw
Dyktanda - samodzielne myślenie i wnioskowanie we wszelkich ćwiczeniach kształtujących poczucie odległości dźwiękowych w rozpoznawaniu i zapisie - realizacja zadań z możliwością popełnienia błędu do 10%
Inne - bardzo aktywnie pracuje na lekcji - uczeń jest wdrożony do samodzielnego ćwiczenia w domu - pogłębia umiejętności poprzez uświadamianie sobie praw i zjawisk muzycznych - wysoki stopień koncentracji - rozumienie muzyki w warstwie teoretycznej i praktycznej, i łączenie tych warstw - szybkość i celowość reakcji - udział w konkursach szkolnych i międzyszkolnych i osiąganie w nich bardzo dobrych wyników
Ocena: dobry
Dbałość o intonację w wykonywanych ćwiczeniach
Interwały - umiejętność szybkiego czytania nut solmizacyjnie i literowo z dążeniem tempa wykonawczego - samodzielne intonowanie interwałów z uwzględnieniem indywidualnego tempa pracy ucznia w górę i w dół poje- dyńczo i w łączeniu z uwzględnieniem określonej wysokości - umiejętność budowania interwałów z uwzględnieniem indywidualnego tempa pracy ucznia, w górę i w dół poje- dyńczo i w łączeniu z uwzględnieniem określonej wysokości - dobre rozpoznawanie i zapisywanie usłyszanych interwałów z możliwością popełnienia drobnych błędów w granicach 15- 20%
Trójdźwięki i akordy - umiejętność szybkiego czytania akordów solmizacją i literowo
26
(+, o,<,>,D7) z uwzględnieniem indywidualnego tempa pracy ucznia - samodzielne intonowanie akordów w górę i w dół z uwzględnieniem zależności funkcyjnych i tempa pracy ucznia - rozpoznawanie i zapisywanie w/w akordów z uwzględnieniem drobnych błędów - bezbłędne budowanie i wyszukiwanie w/w akordów w materiale dźwiękowym
Gamy - śpiewanie wszystkich odmian gam od toniki i po- szczególnych stopni, śpiewanie gam rytmizowanych, oraz poszczególnych tetrachordów z uwzględnieniem indywidualnego tempa pracy ucznia - budowanie i zapisywanie poznanych gam - rozpoznawanie i wyszukiwanie gam i tetrachordów
Ćwiczenia solfeżowe - umiejętność samodzielnego myślenia i wnioskowania we wszelkich ćwiczeniach kształtujących poczucie odległości dźwiękowych w śpiewie ze wskazówką nauczyciela nakierowującą na właściwą realizację zadania - czytanie nut głosem z dbałością o intonację i umiejętność samodzielnego poprawiania błędów -samodzielnie czyta nuty a’ vista z możliwością samodzielnej poprawy zrobionych błędów w testach sprawdzających
Metrorytmika - wyczuwanie pulsacji rytmicznej - realizacja i zapis wartości, i struktur rytmicznych z uwzględnieniem drobnych błędów – z możliwością dopuszczalnego błędu w granicach 15- 20% - rozumienie muzyki w warstwie teoretycznej i praktycznej, i łączenie tych warstw w stopniu dobrym
Dyktanda - myślenie i wnioskowanie we wszelkich ćwiczeniach kształtujących poczucie odległości dźwiękowych w rozpoznawaniu i zapisie z możliwością błędu 15- 20% - realizacja zadań z możliwością popełnienia błędu do 10%
Inne - aktywnie pracuje na lekcji
27
- uczeń uzyskuje dobre wyniki pracy domowej - stara się w wysokim stopniu koncentrować się na lekcji - stale poprawia szybkość i celowość reakcji - udział w konkursach szkolnych
Ocena: dostateczny
Dbałość o intonację w wykonywanych ćwiczeniach
Interwały - wolne czytanie nut głosem solmizacyjnie i literowo ze wskazówkami nauczyciela i osiągnięcie wytyczonego celu - intonowanie interwałów z uwzględnieniem indywidualnego tempa pracy ucznia, i z pomocą nauczyciela w górę i w dół poje- dyńczo i w łączeniu z uwzględnieniem określonej wysokości - umiejętność budowania interwałów z uwzględnieniem indywidualnego tempa pracy ucznia, i pomocą nauczyciela, w górę i w dół pojedyńczo i w łączeniu z uwzględnieniem określonej wysokości - poprawne rozpoznawanie i zapisywanie usłyszanych interwałów z możliwością popełnienia błędów w granicach 30- 40%
Trójdźwięki i akordy - umiejętność czytania akordów solmizacją i literowo(+, o,<,>,D7) z uwzględnieniem indywidualnego tempa pracy ucznia przy dużej pomocy nauczyciela - intonowanie akordów w górę z uwzględnieniem tempa pracy ucznia - rozpoznawanie i zapisywanie w/w akordów z uwzględnieniem błędów w granicach 40% - budowanie i wyszukiwanie w/w akordów w materiale dźwiękowym ze wskazówkami nauczyciela
Gamy - poprawne śpiewanie wszystkich odmian gam od toniki i po- szczególnych stopni, śpiewanie gam rytmizowanych, oraz poszczególnych tetrachordów z uwzględnieniem indywidualnego tempa pracy ucznia przy dużej pomocy nauczy- ciela - budowanie i zapisywanie poznanych gam
28
- rozpoznawanie i wyszukiwanie gam i tetrachordów
Ćwiczenia solfeżowe - czytanie nut głosem z dążeniem do czystej intonacji w wolnym tempie ze wskazówką nauczyciela nakierowującą na właściwą realizację zadania - próby samodzielnego czytania nut a’ vista z możliwością poprawy zrobionych błędów w testach sprawdzających
Metrorytmika - wyczuwanie pulsacji rytmicznej - realizacja i zapis wartości, i struktur rytmicznych z uwzględnieniem błędów – z możliwością dopuszczalnego błędu w granicach 40%
Dyktanda - myślenie i wnioskowanie we wszelkich ćwiczeniach kształtujących poczucie odległości dźwiękowych w rozpoznawaniu i zapisie z możliwością błędu 40 % - realizacja zadań z możliwością popełnienia błędu do 40%
Inne - stara się aktywnie pracować na lekcji - uczeń uzyskuje dostateczne wyniki pracy domowej - stara sięw wysokim stopniu koncentrować się na lekcji - stara się poprawiać szybkość i celowość reakcji
Ocena: dopuszczający
Uczeń, który nie mieści się w w/w kryteriach i nie wykazuje: - minimum samodzielności - zainteresowania przedmiotem - nie utrwala umiejętności i wiedzy przekazanej podczas lekcji w pracy domowej nie rokuje zatem, że osiągnie wymagane minimum programowe i nie może otrzymać promocji do wyższej klasy
29
Podstawa prawna programu nauczania
Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 25 lutego 2011r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkołach artystycznych programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników dla szkół artystycznych (DZ.U. Nr 52, poz.268)
Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 9 grudnia 2010r w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego w publicznych szkołach artystycznych ( Dz. U. z 2011r. Nr 15, poz.70)
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty ( Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz.2572 z późn. zm)