PODSTAWY NEUROESTETYKI

Żyjemy obrazami i rozumiemy świat

w obrazach.Hans Belting

CZY WSZYSTKO, CO WIDZIMY, JEST

OBRAZEM?

JAK W UMYŚLE TWORZĄ SIĘ WYOBRAŻENIA?

W JAKIEJ MIERZE ROZWÓJ TECHNOLOGII

CYFROWEJ WPŁYNĄŁ NA SPOSÓB

ODBIERANIA OBRAZÓW?

CZY ISTNIEJE KOD WIZUALNY ANALOGICZNY

DO KODU JĘZYKOWEGO?

NA ILE KODY OBRAZOWE UZALEŻNIONE SĄ OD KODÓW WERBALNYCH?

FRUTIGER, BLUM

SZTUKI WIZUALNE OKREŚLA SIĘ JAKO KOD OBRAZOWY LUB IKONICZNY.

KOD WIZUALNY JEST ALTERNATYWNY WOBEC KODU JĘZYKOWEGO I NIE MUSI

BYĆ OD NIEGO POCHODNY. OBRAZY SĄ KOMUNIKATAMI

WYMIENIANYMI MIĘDZY LUDŹMI. KODY OBRAZOWE TWORZĄ SIĘ W

PRAKTYCE SPOŁECZNEGO KOMUNIKOWANIA. KONTEKSTY :

SYTUACYJNE, KULTUROWE, TECHNICZNE STYMULUJĄ LUB BLOKUJĄ

POWSTAWANIE WIZUALNYCJ AKTÓW KOMUNIKACJI.

PROCES WZROKOWEGO POSTRZEGANIA ŚWIATA ROZPOCZYNA SIĘ W OKU, KTÓRE PRZEKSZTAŁCA ŚWIATŁO W SYGNAŁY

NERWOWE.

A - rogówka, B - tęczówka, C - komora przednia, D - źrenica, E - soczewka, F - plamka żółta, G - mięsień gałki ocznej, H - nerw wzrokowy, I - plamka ślepa, J - ciało szkliste, K - naczyniówka, L – siatkówka.

PRZETWARZANIE SYGNAŁÓW WZROKOWYCH ROZPOCZYNA SIĘ W SIATKÓWCE ZBUDOWANEJ Z KOMÓREK NERWOWYCH.

ŚWIADOMOŚĆ WIDZENIA

NASZA PERCEPCJA WIZUALNA OPIERA SIĘ NA ISTNIEJĄCEJ RZECZYWISTOŚCI, RESZTĘ OBRAZU ŚWIATA UZUPEŁNIA

MÓZG.

WIZUALNE BODŹCE NIEJEDNOZNACZNEWYŻSZEGO RZĘDU

KOD WIZUALNY JEST ALTERNATYWNY WOBEC

JĘZYKA.

JEDEN KOD REPREZENTACJI POZNAWCZEJ(ZENON PYLYSHYN – DANE WIZUALNE SĄ KODOWANE

W MÓZGU /UMYŚLE ZA POMOCĄ SĄDÓW WERBALNYCH.)

KOMPUTACYJNY MODEL WYOBRAŹNI(STEPHEN KOSSLYN – TEORIA WYOBRAŹNI – UMYSŁ

KODUJE INFORMACJE DZIĘKI WYOBRAŹNI WIZUALNEJ) TEORIA PODWÓJNEGO KODOWANIA(ALLAN PAIVIO – UMYSŁ KODUJE INFORMACJE NIE TYLKO

ZA POMOCĄ SĄDÓW, ALE RÓWNIEŻ ZA POMOCĄ OBRAZÓW.)

OBRAZY SĄ KOMUNIKATAMI WYMIENIANYMI MIĘDZY LUDŹMI. KODY OBRAZOWE TWORZĄ SIĘ W

PRAKTYCE SPOŁECZNEGO KOMUNIKOWANIA. KONTEKSTY

SYTUACYJNE, KULTUROWE, TECHNICZNE I WIELE INNYCH

STYMULUJĄ LUB BLOKUJĄ POWSTAWANIE WIZUALNYCH

AKTÓW KOMUNIKACJI.

KOD WIZUALNY

OBIEKT WIZUALNY

MORFOLOGIA

STRUKTURA

KONTEKST

NATURALNY WYGLĄD,

INFORMUJE, Z CZEGO

ZBUDOWANA JEST RZECZ.

INFORMUJE, NA CO

PATRZYMY, ZASADA

ZORGANIZOWANIA

KSZTAŁTU.

DOPOWIADA I

DOOKRESLA NASZE

ROZPOZNANIE

OBIEKTU.

CECHY KSZTAŁTÓW OBIEKTÓW WIZUALNYCH:

POJEDYNCZOŚĆ,PRYNCYPIALNOŚĆ,INTEGRALNOŚĆ.

NEUROESTETYKA JEST JEDNĄ Z NOWOPOWSTAŁYCH DYSCYPLIN KOGNITYWNYCH,

KTÓREJ CELEM JEST NAUKOWE WYJAŚNIANIE ZJAWISK SKŁADAJĄCYCH SIĘ NA PERCEPCJĘ (LUB

SZERZEJ POZNANIE) DZIEŁA SZTUKI.

AUTOREM TERMINU JEST SEMIR ZEKI, WSPÓŁCZESNY NEUROBILOG ZAJMUJĄCY SIĘ BADANIAMI

EKSPERYMENTALNYMI TAK ZWANEGO „MÓZGU WZROKOWEGO”.

INTERDYSCYPLINARNOŚĆ

PSYCHOLOGIA FIZJOLOGIA NEUROBIOLOGIA

JAKIE PRAWA RZĄDZĄ ODBIOREM SZTUKI, SZCZEGÓLNIE PERCECJĄ DZIEŁA SZTUKI?

CZYM JEST I JAK DZIAŁA TAK ZWANY „UMYSŁ ESTETYCZNY”?

CZY SĄ TO TE SAME PRAWA, KTÓRE KIERUJĄ PERCEPCJĄ JAKO TAKĄ?

CZYM RÓŻNI SIĘ PRZEŻYCIE RÓŻNYCH DZIEŁ SZTUKI?

CZYM SĄ EMOCJE TOWARZYSZĄCE ODBIOROWI DZIEŁA SZTUKI?

MODEL POWSTAWANIA REPREZENTACJI WZROKOWEJ WEDŁUG KOSSLYNA

OKNO UWAGI

ROZPOZNANIE WŁASNOŚCI

PRZESTRZENNYCH

ROZPOZNANIE WŁASNOŚCI OBIEKTÓW

OBSZAR MONITORUJĄCY PRZESUNIĘCIA

UWAGIKORA CIEMIENIOWA

KORA SKRONIOWA

KORA CZOŁOWA

KORA POTYLICZNA

POBUDZANE SĄ ODMIENNE OBSZARY KORY MÓZGOWEJ:

• PEJZAŻ – ZAKRĘT POTYLICZNO – SKRONIOWY PRZYŚRODKOWY,

•PORTRET – ZAKRĘT WRZECIONOWATY,

•MARTWA NATURA – ZAKRĘT POTYLICZNY BOCZNY,

•SZTUKA KINETYCZNA – POLE V5 ZWIĄZANE Z PERCEPCJĄ RUCHU.

MUSI WZBUDZAĆ (SKUPIAĆ UWAGĘ WIDZA),

WYWOŁYWAĆ NIEKONWENCJONALNY ODBIÓR,

WYWOŁYWAĆ EMOCJE ESTETYCZNE.

P. Picasso, Stary Żyd

Artystycznie spreparowany bodziec skupia uwagę odbiorcy na niektórych cechach obrazowanego przedmiotu,

S. DALI, UPORCZYWOŚĆ PAMIĘCI

DZIEŁO SZTUKI POBUDZAJĄCE SYSTEM PERCEPCYJNY ODBIORCY RÓŻNI SIĘ OD ZWYKŁYCH PRZEDMIOTÓW ZAZWYCZAJ TYM, ŻE JEGO TREŚĆ WIZUALNA NIE JEST NASTAWIONA NA KONWENCJONALNY ODBIÓR.

Rene Magritte EFEKT „AHA”

ZADANIEM ARTYSTY JEST SPREPAROWANIE BODŹCA, BY WYWOŁAŁ ON OKREŚLONE EMOCJE, KTÓRE WZMOCNIĄ PRZEKAZ WIZUALNY.

DZIEŁO SZTUKI WYBIÓRCZO SKUPIA UWAGĘ NA NIEKTÓRYCH CECHACH MALOWANEGO OBIEKTU,

ARTYŚCI POSŁUGUJĄ SIĘ PRZERYSOWANIAMI, POMINIĘCIAMI I PRZESUNIĘCIAMI KOMPOZYCYJNYMI, NIEKIEDY NIE UDAJE SIĘ ZIDENTYFIKOWAĆ OD RAZU PRZEDSTAWIONEGO PRZEDMIOTU,

WIDZ TWORZY HIPOTEZY NA TEMAT BODŹCA, INFORMACJA PRZENOSZONA PRZEZ BODZIEC

MOŻE ZOSTAĆ NACECHOWANA EMOCJONALNIE.

BODZIEC ILUZYJNY,BODZIEC NIEJEDNOZNACZNY,

BODZIEC WYOLBRZYMIONY,

BODZIEC RELACYJNY,BODZIEC EMPATYZUJĄCY.

VICTOR VASARELY, SUPERNOWA

ANDREA MANTEGNA

ARTYSTYCZNE BODŹCE ILUZYJNE

WIZUALNE BODŹCE NIEJEDNOZNACZNE

NATHAN COHEN

WIZUALNE BODŹCE NIEJEDNOZNACZNE

SZEŚCIAN NECKERA

MICHAEL POL

WIZUALNE BODŹCE NIEJEDNOZNACZNE WYŻSZEGO RZĘDU:

LEONARDO DA VINCI, POKŁON TRZECH KRÓLI

RENĚ MAGRITTECARTE BLANCHE

BODZIEC WYOLBRZYMIONY

EL GRECOŚWIĘTY ANDRZEJI ŚWIĘTYFRANCISZEK

BODZIEC WYOLBRZYMIONY

ALBERTO GIACOMETTI,KROCZĄCY CZŁOWIEK

BODZIEC RELACYJNY

DIEGO VELĂZQUEZ, LAS MENINAS

PABLO PICASSO, LAS MENINAS

SALVADOR DALI, OCZEKUJĄCE SŁUŻĄCE

BODZIEC RELACYJNY

JACQUES - LOUIS DAVID,MADAME RĒCAMIER

RENĒ MAGRITTE,MADAME RĒCAMIER

de DAVID

BODZIEC EMPATYZUJĄCY

JOHANNES VERMEER,CZYTAJĄCA LIST

BODZIEC EMPATYZUJĄCY

MICHELANGELO MERISI DA CARAVAGGIO,JUDYTA I HOLOFERNES

BODZIEC EMPATYZUJĄCY

VINCENT VAN GOGH,PIETĀ (ZA DELACROIX)

Vincent van Gogh, Pole pszenicy z krukami

Jest to prawdopodobnie ostatni obraz namalowany przez artystę przed samobójczą śmiercią.

CZY KAŻDY TYP ARTYSTYCZNEGO BODŹCA WIZUALNEGO JEST DŹWIGNIĄ WYOBRAŹNI?

JAKĄ FUNKCJĘ PEŁNI WYOBRAŹNIA W PROCESIE ARTYSTYCZNEJ (ESTETYCZNEJ) KOMUNIKACJI WIZUALNEJ?

WYOBRAŹNIA TO FUNKCJA UMYSŁU, DZIĘKI KTÓREJ GENERUJEMY OBRAZY MENTALNE POD NIEOBECNOŚĆ BODŹCA WZROKOWEGO.

WYOBRAŹNIA TO DYSPOZYCJA DO DOSTRZEGANIA WIELOZNACZNOŚCI I WIELOŚCI ROZWIAZAŃ.

WYOBRAŹNIA TO OPERACJA DOKONYWANA NA ISTNIEJĄCYM MATERIALE, ZWIAZANA Z TWÓRCZYM PRZETASOWANIEM ELEMENTÓW, NOWYM ICH ZE SOBĄ POŁĄCZENIEM ORAZ „DOPOWIADANIEM” I DODAWANIEM NOWYCH ELEMENTÓW DO ISTNIEJĄCEGO WZORCA.

QUASI – WYOBRAŹNIA;PROTOWYOBRAŹNIA;WYOBRAŹNIA WŁAŚCIWA.

TYP WYOBRAŹNI ESTETYCZNEJ

FUNKCJE WYOBRAŻENIOWE

TYP INICJUJĄCEGO BODŹCA / PRZYKŁAD

QUASI - WYOBRAŹNIA

1. GENERUJE OBRAZ MENTALNY CZEGOŚ, CZEGO NIE MA.

BODZIEC ILUZYJNY / KRATA HERMANA

PROTOWYOBRAŹNIA

1. GENERUJE OBRAZ MENTALNY,

2. UMOŻLIWIA WYKRYCIE WIELOZNACZNOŚCI BODŹCA.

BODZIEC NIEJEDNOZNACZNY / SZEŚCIAN NECKERA

WYOBRAŹNIA WŁAŚCIWA

1. GENERUJE OBRAZ MENTALNY,

2. UMOŻLIWIA WYKRYCIE WIELOZNACZNOŚCI BODŹCA,

3. UMOŻLIWIA MANIPULACJĘ NA CECHACH KOMPOZYCJI OBRAZU.

1. BODZIEC WYOLBRZYMIONY /EL GRECO

2. BODZIEC EMPATYCZNY / VAN GOGH

3. BODZIEC RELACYJNY MAGRITTE - DAVID

WYOBRAŹNIA WŁAŚCIWA ODGRYWA SZCZEGÓLNĄ ROLĘ PRZY ODBIORZE DZIEŁ SZTUKI. UJAWNIA SIĘ ONA, GDY:PROCES PRZETWARZANIA MA CHARAKTER TOP – DOWN, WYSTĘPUJĄ ŚWIADOME PROCESY DECYZYJNE W KONTEKŚCIE NIEJEDNOZNACZNOŚCI (SPOWODOWANE PRAWDOPODOBNIE AKTYWACJĄ KORY CZOŁOWEJ),ROZWIĄZANIA NIEJEDNOZNACZNOŚCI NIE SĄ OCZYWISTE I WYMAGAJĄ TWÓRCZEGO WYKORZYSTANIA ELEMENTÓW DZIEŁA SZTUKI.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ