Post on 25-Feb-2016
description
OCENA STANU OCENA STANU ODPORNOŚCI ODPORNOŚCI
OWADÓWOWADÓWMarek ChmielewskiMarek Chmielewski
ODPORNOŚĆODPORNOŚĆ• Wrodzona lub nabyta niewrażliwość, Wrodzona lub nabyta niewrażliwość,
względnie zmniejszona podatność względnie zmniejszona podatność organizmu, na czynniki szkodliwe organizmu, na czynniki szkodliwe identyfikowane jako „nie własne” identyfikowane jako „nie własne”
(non-self), uwarunkowana (non-self), uwarunkowana genetyczną konstytucją ustroju oraz genetyczną konstytucją ustroju oraz szeregiem mechanizmów obronnych szeregiem mechanizmów obronnych
natury komórkowej i humoralnej.natury komórkowej i humoralnej.
ODPORNOŚĆ ODPORNOŚĆ PRZECIWZAKAŹNAPRZECIWZAKAŹNA• organizmu na choroby wywołane organizmu na choroby wywołane
przez drobnoustroje. Odczyny przez drobnoustroje. Odczyny obronne powodują likwidację, obronne powodują likwidację,
unieszkodliwienie lub zniszczenie unieszkodliwienie lub zniszczenie patogenu.patogenu.•
W rozważaniach nad odpornością bezkręgowców, obydwie definicje są wykorzystywane, niekiedy wzajemnie się uzupełniają.
MECHANIZMY WSPÓLNE MECHANIZMY WSPÓLNE DLA WIELU GRUP DLA WIELU GRUP
ZWIERZĄTZWIERZĄT• Rozpoznanie self or non selfRozpoznanie self or non self• FagocytozaFagocytoza• Aktywność bakteriobójcza enzymów Aktywność bakteriobójcza enzymów
lizosomalnych fagocytówlizosomalnych fagocytów• Aktywnośc typu lizozymu lub Aktywnośc typu lizozymu lub
lysozyme-likelysozyme-like• Obecność substancji przekaźnikowych Obecność substancji przekaźnikowych
(cytokiny, chemokiny)(cytokiny, chemokiny)
CHARAKTERYSTYKA CHARAKTERYSTYKA ODPORNOŚCIODPORNOŚCI
BEZKRĘGOWCÓWBEZKRĘGOWCÓW• nie jest związana z limfocytami B, T i Ignie jest związana z limfocytami B, T i Ig• baza materialna (immunocyty, ciało baza materialna (immunocyty, ciało tłuszczowe)tłuszczowe)• pojawia się szybko (godziny, dni)pojawia się szybko (godziny, dni)• trwa krótko trwa krótko • odporność nabyta nie występuje u wszystkich odporność nabyta nie występuje u wszystkich
grup grup • wyjątkowo cechuje się swoistościąwyjątkowo cechuje się swoistością• z reguły brak pamięci immunologicznejz reguły brak pamięci immunologicznej
MECHANIZMY MECHANIZMY ODPORNOŚCI ODPORNOŚCI
BEZKRĘGOWCÓWBEZKRĘGOWCÓWwspólne dla wszystkich grup wspólne dla wszystkich grup
charakterystyczne dla charakterystyczne dla większości bezkręgowcówwiększości bezkręgowców
charakterystyczne dla typu lub charakterystyczne dla typu lub gromady bezkręgowcówgromady bezkręgowców
W wyniku: zakażeń wirusowych i bakteryjnych inwazji pasożytniczych pod wpływem stresu (temperaturowy, pokarmowy, socjobiologiczny) ulega zaburzeniu odporność wewnętrzna owadów uwarunkowana działaniem humoralnych i komórkowych mechanizmów odporności. Zaburzenia odporności mogą zostać spowodowane również: stosowaniem pewnych leków nieodpowiednimi sposobami ich aplikacji
ODPORNOŚĆ PRZECIWZAKAZNA
Fizjologiczna(wrodzona
)
Nabyta (indukowan
a)
1. Przeciwzakaźne bariery anatomiczno-fizjologiczne
2. Odporność sekrecyjna
3. Odporność behawioralna
4. Mechanizmy odporności wewnętrznej
CekropinyAttacynyCecropin like-substancesApidycynyAbacyna
PRZECIWZAKAŹNE BARIERY ANATOMICZNO-FIZJOLOGICZNE Okrywa ciała Układ tchawkowy Bariery przeciwzakaźne przewodu pokarmowego Mechanizmy odporności przeciwzakaźnej przedżołądka Mechanizmy środowiska biochemicznego jelita środkowego Antybioza i kompetycja bakteryjna Błona perytroficzna jelita Ściana jelita środkowego
Odporność sekrecyjna Mleczko pszczele
Kit pszczeli (propolis) Układ antybiotyczny miodu
Układ antybiotyczny nektaru Układ antybiotyczny pyłku
Odporność behawioralna
Wykrywanie chorych i martwych osobników, usuwanie z ula, czyszczenie plastrów (hygenic behaviour) 2 recesywne geny Oczyszczanie (cleanining behaviour) – samooczyszczania (self cleaning), taniec oczyszczający (grooming dance) i oczyszczania grupowe (group cleaning) Rójka Mechanizmy chrponiące czerw przed zakażeniem
Mechanizmy odporności wewnętrznej
KOMÓRKOWE HUMORALNE
FAGOCYTOZAINKAPSULACJA
NODULACJA
LizozymUkład fenylooksydazy
LektynyHumoralna
inkapsulacjaAktywność zbliżona do
dopełniacza
KOAGULACJA HEMOLIMFYMELANIZACJA KRWI
Lizozym• Muramidaza, N-acetylomuramylhydrolaza (EC.3.2.1.1.7)
- eznym rozkładający wiązania endo beta (1—4) pomiędzy kwasem N-acetylomuraminowym i N-acetyloglu-kozaminą ściany komórkowej bakterii gram dodatnich.
• Lizozym jest białkiem zasadowym o punkcie izoelektrycznym 10,5—1,0 i ma sie cząsteczkowej około 15 000 stabilnym w kwaśnym pH w wyższych temnpratu-rach, a ulegającym inaktywacji w zasadowym pH.
Lizozym• Powoduje on lizę zawiesiny
Micrococcus lysodeikticus z następowym uwalnianiem cukrów redukujących i aminokwasów.
• Enzym ten działa przeciwbakteryjnie na bakterie gram dodatnie takie jak: M. lysodeikticus, Sarcina lutea i Bacillus subtilis
Lizozym• Fizjologiczny poziom lizozymu wynosi w
hemolimfie larw Apis mellifera od 5,0 do 10,0 (ug/ml) poczwarek i imago od 5,0 do 25,0 ug/ml). Ten niski wrodzony poziom lizozymu wzrasta kilkakrotnie po zakażeniach i pod wpływem działania stresu, osiągając maksymalne wartości po 24-48 godzinach.
Lizozym• Uważa się, że u owadów lizozym jest jednym z
głównych czynników odporności humoralnej o działaniu bakteriobójczym. Jest on syntetyzowany de novo w ciele tłuszczowym. U owadów holometabolicznych lizozym współdziała z cekropinami i atacynami w likwidacji zakażeń bakteryjnych. Ze względu na fakt, że poziom lizozymu jest pewnym odzwierciedleniem stanu odporności humoralnej owadów, określanie jego aktywności jest wykorzystywane w ocenie stanu odporności.
Określanie aktywności lizozymu metodą
biologiczną
• Próbki hemolimfy (5 ug) dodaje się do 25 ug płynu fizjologicznego zawiera jącego kryształek fenylotiomocznika, a następnie wkrapla się do baseników wyciętych w żelu agarozowym w ilości 7,5 ug.
Określanie aktywności lizozymu metodą
biologiczną
• Żel sporządza się dodając do 9 ml buforu Sorensena (0,062 M, pH 6,4) zawiesinę o składzie: 1 ml buforu Sorensena, 75 mg zliofilizowanych komórek Mi-crococcus lysodeikticus i 300 mg oxytetracykliny, dokładnie roztartą.
Określanie aktywności lizozymu metodą
biologiczną
• Następnie do tak uzyskanego roztworu, po ogrzaniu dodaje się 0,1 g agarozy i wylewa na płytki (grubość żelu 2,5—3,0 mm). Po zestaleniu żelu wycina się baseniki o pojemności 7,5 µg. Płytki z wypełnionymi basenikami inkubuje się w 28°C przez 24 godziny.
Określanie aktywności lizozymu metodą
biologiczną
• Aktywność lizozymu ocenia się z krzywej regresji na podstawie wielkości strefy przejaśnienia (bakteriolizy) mnożąc uzyskane wyniki przez 6 (współczynnik rozcieńczenia hemolimfy).
Określanie aktywności lizozymu metodą
biologiczną
• Krzywą regresji sporządza się dla następujących stężeń lizozymu: 15,62; 7,81; 3,9; 1,8; 0,9; 0,45; 0,22 (yg lizozymu białka jaja kurzego/ /mililitr), odcinając na osi x stężenie lizozymu w µg/ml zaś na osi y średnią strefy bakteriolizy w milimetrach.
HemolimfaZłożona z osocza i hemocytów nie bierze udziału
w wymianie gazowej: Rezerwuar wody Środek transportu dla składników
pokarmowych i produktów przemiany materii
Hormonu i enzymy Działa buforująco Warunkuje turgor ciała, procesy krzepnięcia krwi i reparacji ran Odtoksycznia wiele związków biologicznie
czynnych
Hemolimfa Jest środowiskiem dla hemocytów,
polipeptydów i białek odpowiedzialnych za odporność komórkową i humoralną
Hemolimfa Stanowi od 25 do 30 % masy ciała, np..
116 µl u poczwarki robotnic z brązowymi oczami i 160 ml u poczwarki trutnia, 30 – 40 µl u świeżo wygryzionych pszczół, 19 u pszczół ulowych i 16 µl u zbieraczek.
Ciężar właściwy: Robotnica 1,038 – 1,045Truteń 1,050Matka 1,051
HemolimfaOdczyn zbliżony do obojętnego :Czerw – 6,77 do 6,93Imago – 6,7Zdolność buforująca bardzo niska
nieznacznie przekracza zdolność buforyjącą wody
HemolimfaZmienny skład w zależności od: Wieku, Grupy osobniczej (kasty) Płci Stadium rozwojego Diety Głodzenia
Hemolimfa
Profil białek hemolimfyTHCDHC
Zdrowie choroba
Egzoproteinazy bakteryjneEgzoproteinazy pasożytniczeLeki
Hemolimfa - pobieranie Czerw (larwy)– ostrożnie wyjąć z
komórki plastra, położyć na szkiełko podstawowe, naciąć naskórek (np. b. cienka igła) i pobierać mikropipetą
Przedpoczwarki, poczwarki i dorosłe – dekapitacja i lekkie uciśnięcie tułowia
Poczwarki i imago – zatoka grzbietowa, między 3 a 4 tergitem odwłoka po stronie grzbietowej
Hemolimfa - rozmaz Po pobraniu do kapilary przenosi
się na szkiełko podstawowe Rozmaz krawędzią nakrywkowego Schnie w temperaturze pokojowej Szkiełka odtłuszczane w
mieszaninie 96% etanolu i eteru do narkozy (1:1)
Hemolimfa - barwienie Wyschnięty preparat zalewa się 2-3 ml barwnika
Wrighta na 1 minutę Dodaje się identyczną objętość buforu
fosforanowego (KH2PO4 – 3, 315 g, Na HPO – 1,28 g, woda destylowana – 500,00 ml, miesza się do pojawienia się metalicznego połysku na powierzchni barwnika z buforem
Po 2-3 minutach od dodania buforu powierzchnię preparatu zmywa się szybko wodą bieżącą
Uwaga! Nadmierne zmywanie odbarwia preparat Wysuszyć i oglądać pod imersją przy pow. co
najmniej 700 x.
Hemocyty Wywodzą się z mezodermy zarodka Równowaga pomiędzy pojawianiem
się nowych i zamieraniem starych Równowaga pomiędzy hemocytami
krążącymi a osiadłymi senssile haemocytes)
Hemocyty Wywodzą się z komórki pnia (stem cell)
prohemocytu (podstawowa komórka hemolimfy) Prohemocyty skupione wzdłuż przedniego
odcinka grzbietowego naczynia krwionośnego wykształcają plazmatocyty i (?) komórki sferyczne
Rozplem i diferencjacja hemocytów w hemolimfie głównie przez podziały mitotyczne związane z rozowojem osobniczym, tuż przed kolejną zmianą stadium wzrosta THC (obserwowane również u imago)
HemocytyUkład endokrynalny owada
(głównie ekdyson)
Wzajemne stosunki pomiędzy typami hemocytów
Wielkość indeksu mitotycznego
Przechodzenie z narządów hemopoetycznych do hemolimfy
Mobilizacja komórek osiadłych
Hemocyty – Ciało tłuszczowe Pochodzenia mezodermalnego Wielkość zmienna wraz z rozwojem
larwalnym – najwięcej komórek u larw 2 – 3 dniowych
U pszczoły dorosłej jest cienką warstewka wyściełającą od wewnątrz ścianę odwłoka(zatoka krwionośna grzbietowa i brzuszna)
Hemocyty – Ciało tłuszczowe
prohemocyt
plazmatocyt
Komorka ziarnista
cystosyt
Komórka sferyczna
Hemocyty - identyfikacjaKlasyfikacje: Jonesa (1962) – 9 typów hemocytów Ville i Vecchi (1966) - 8 typów Gilliam i Shimanuki (1971) – 7
typów obecnych w hemolimfie i 2 typy komórek pnia – enocyty i komórki perikardialne
PROLEUKOCYT3,4 - 6,0 µ
Jądro: jasnoniebieskie Cytoplazma: niebieska
Neutrofil3,0 – 7,0 µ
Jadro: ciemnoniebieskie ziarniste Cytoplazma: niewidoczna
Eozynofil 3,0 – 6,0 µ
Jądro: ciemnoczerwone ziarniste Cytoplazma: jasnoróżowa
Bazofil 2,0 – 4,5 µ
Jądro: ciemnopurpurowa Cytoplazma: praktycznie niewidoczna
Leukocyt normalny 3,0 – 7,0 µ
Jądro: ciemnoczerwone ziarniste Cytoplazma: niebieska
Pyknoleukocyt12-18 x 2,5- 7,5 µ
Jądro: ciemnoczerwone ziarniste Cytoplazma: lekko różowa
Hialinocyt 7 – 11 x 3,5 – 7,0 µ
Jądro: ciemnoczerwone ziarniste Cytoplazma: lekko różowa
Reakcje między komórkami immunoreaktywnymiOwady – hemokiny przekaźnikami informacji
między immunocytami
TNF (czynnik martwicy nowotworów – reguluje niekóre odczyny immunologiczne
TNF wspólnie z gallizyną 2 kontroluje utrzymanie integralności ciała owada (wzrost, zranienia)
Gallizyna 2 wraz z plazmatocytami współdziała: w fagocytowaniu uszkodzonych komórek ciała w gojeniu ran i tworzeniu nowych tkanek
Model aktywności hemokin owada
zakażeniehemocyty
Aktywowane hemocytyRegulacja
HEMOKINY
Ciało tłuszczowe
Po;ipeptydy i białka bakteriobójcze
Odczyny komórkowe
1. Adherencja2. 2.Fagocytoz
a3. Nodulacja
Aktywność1. Lizozymu2. Układu oksydazy
polifenolowej
Kontrola nowotworzeniaPrzebudowa tkanekUszkadzanie komórek
Rola hemocyta ziarnistego owada
Lizozym - bakteriocydia
Apidycynybakteriocydia
Nodulacja i inkapsulacja
ProfenylooksydazarozpoznawanieLektyny
rozpoznawanie
KoagulogenyKrzepnięcie hemolimfy
Fagocytoza
Fagocytoza• Fagocytoza jest to proces,
polegający na pochłanianiu, niszczeniu lub sekwestracji substancji obcych dla: organizmu owada, które przedostały się do jego hemocelu. U owadów przebiega ona w kilku etapach: chemotaksja, adherencja, pochłanianie i trawienie.
Fagocytoza• Stanowi ona jeden z głównych
mechanizmów komórkowego ramienia odporności owadów, w którym zaangażowane są wyspecjalizowane komórki krwi owadów.
Fagocytoza-Typy hemocytów zaangażowane w reakcjach
odpornościowych Odporność komórkowa
Koagulacja krwi
Trefocytoza -0dkładanie substancji obcych,
transport produktów przemiany materii,
odtoksycznianie związków biologicznie czynnych
Plazmatocyty Cystocyty Hemocyty ziarniste
Adipohemocyty
podocyty Adipohemocyty
Prohemocyty Hemocyty
ziarniste
Fagocytoza• Fagocytoza ulega zwiększeniu w początkowych
fazach zakażenia, wybitnie spada w niektórych inwazjach pasożytniczych, np. w przebiegu
warozy.
• Wgląd w aktywność fagocytarną hemocytów daje indeks fagocytarny, który wskazuje na średnią
liczbę bakterii pochłoniętych przez 1 hemocyt obdarzony zdolnością fagocytarną. Określanie
wartości indeksu fagocytarnego wykorzystuje się powszechnie w ocenie efektywności komórkowego
ramienia odporności owadów.
FagocytozaNajstarszy filogenetycznie mechanizm
obronny reprezentowany przez wyspecjalizowane komórki krwi i
niektóre komórki osiadłe - fagocyty wychwytywanie
niszczenieobcych materiałów
FagocytozaU owadów wyróżniono cztery typy reakcji
fagocytarnych (Metalnikow i Chorine, 1929)1. calkowity brak lub słabą fagocytoze (f. nieefektywna jako odczyn obronny)2. fagocytoza tylko w początkowym okresie
zakażenia i jej stopniowe zanikanie3. Brak f. na początku zakażenia i jej
stopniowy rozwój w miarę postępów zakażenia
4. Silna i efektywną f. na takim samym poziomie przez cały okres zakażenia
Fagocytoza u pszczół Plazmatocyty Hemocyty ziarniste (granulocyty) Fagocytozę u A. mellifera wspomaga nodulacja
i inkapsulacja „intensywana” współpraca z humoralnymi
odczynami obronnymi prowadząca do oczyszczenia hemocelu (clearance) z drobnoutsrojów (przede wszystkim bakterii)
Skuteczna w zakażeniach bakteryjnych do momentu przekroczenia charakterystycznych ilośći bakterii dla danej postaci rozwojowej (lub gatunku owada). Dla pszczoły nie przekracza zapewne 1000 komórek/µl hemolimfy
Określanie wartości indeksu
fagocytarnego• Do probówki Eppendorfa lub
silikonowanej probówki szklanej pobiera się około 5 µl krwi czerwia lub pszczoły. Krew od czerwia uzyskuje się poprzez nakłucie pipetą miarową oskórka, natomiast od pszczoły z zatoki okołosercowej.
Określanie wartości indeksu
fagocytarnego• Następnie dodaje się do probówki
identyczną objętości 18-godzinnej hodowli bulionowej komórek Sarcina lutea przemytej 2—3-razy jałowym płynem fizjologicznym o końcowym stężeniu ok. 3 x 105 komórek/ml. Mieszaninę wstawia się na 15—30 minut do termostatu o temperaturze 22—24°C, okresowo wstrząsając.
Określanie wartości indeksu
fagocytarnego
• Na odtłuszczonym szkiełku podstawowym sporządza się gruby rozmaz i barwi go po wyschnięciu błękitem metylenowym lub fuksyną zasadową przez okres 15—20 minut.
Określanie wartości indeksu
fagocytarnego• Preparat ogląda się pod obiektywem
immersyjnym i oblicza się ilość pochłoniętych komórek S. lutea przez 50 hemocytów.
• Z tych danych oblicza się średnią ilość bakterii pochłoniętą przez 1 hemocyt
(indeks fagocytarny).
Nodulacja Przekroczenie granicznej „pojemności”
fagocytozy uruchamia nodulację, bardziej złożony proces komórkowy wspomagający fagocytozę.
W najprostszej formie: otoczenie fagocytujących (albo już rozpadłych hemocytów kilkoma warstwami komórek krwi z równoczesnym odłożeniem melaniny
NodulacjaTypowy guzek składa się z:W centrum Z ziarnistych nieuszkodzonych lub/i zabitych
hemocytów Skupisk bakterii Matrixu MelaninyNa zewnątrz: Kilka warstw spłaszczonych hemocytówStanowi to dobra izolację bakterii od hemolimfy
owada
Nodulacja Guzki unoszone są z prądem krwi Guzki osadzają się na powierzchni
narządów zewnętrznych owada Otaczane są twory o wymiarach
poniżej 10 µm Im zjadliwsze bakterie tym guzki
większe a czas ich tworzenia krótszy
Nodulacja Proces wielostopniowy:Bezpośredni kontakt subst. obcej z ziarnistym
hemocytem aktywuje hemocyt powodując degranulację ziarnistości cytoplazmatycznych
Zaktywowany hemocyt wydziela substancje hemotaktyczne przyciągające plazmatocyty (ew. inne kom. krwi) w okolicę aktywnego hemocyta. Zwiększa się adhezyjność
Skupiska fagocytujących hemocytów, rozpadłych hemocytów, agregatów bakterii, uwolnionych składników cytoplazmy hemocytów
Melanizacja guzka jest następstwem aktywacji układu oksydazy polifenolowej przez produkty rozpadu aktywnych w nodulacji hemocytów
Nodulacja u pszczoły miodnej Wspomaga fagocytoze przy
sepsach bakteryjnych w jamie ciała Nodulowane bywają spory Nosema
apis Niewykluczona nodulacja
zarodników niektórych grzybów
InkapsulacjaTworzenie otoczki jest komórkowym
rzadziej humoralnym odczynem obronnym
Komórkowa: Gdy cząstka substancji obcej za duża
do sfagocytowania, powstaje otoczka z kilku a nawet kilkudziesięciu hemocytów
Z reguły o średnicy większej niż 10 µm
•InkapsulacjaZ reguły o średnicy większej niż 10 µmKonidia,Strzepki grzybówPasożyty i ich jajaWiększe skupiska bakteriiUpostaciowane większe tworyW inkapsulacji humoralnej otoczkę tworzy wartswa
melaniny
InkapsulacjaDwa typy otoczek:Typu ribesia – wiele warstw
hemocytów bez melanizacji lub jest m. słaba
Typu balteata – jedynie kilka warstw hemocytów ale jest silnie zmelanizowana
InkapsulacjaDotyczy najczęściej pasożytów i przejawia się :1. brak odczynu obronnego, przy b. dobrej adaptacji
pasożyta do gospodarza (pasożyt rozwija się w jamie ciała gospodarza)
2. Brak reakcji hemocytarnej, ale z z osłabieniem lub zahamowanie wzrostu pasożyta
3. Odczynom komórkowych ulegają wyłącznie osłabione i martwe pasożyty
4. Odczyn obronny ograniczony do określonego stadium rozwojowego pasożyta
5. Dotyczy żywych pasożytów i polega na tworzeniu nacieków hemocytarnych w niektórych miejscach ciała pasożyta
6. Powstawanie typowych otoczek zarówno wokół żywych (pasożyty, skupiska bakterii jak i martwych (zabite jaja, znekrotyzowane pasożyty) obiektów
Inkaspulacja u pszczołyDotyczy: Zarodników mikrosporidiów (N. apis) Hurmaczków Niekiedy wiciowców (Leptomonas apis)
Przy niewielkim porażeniu z reguły skuteczna
Krzepnięcie krwi i gojenie ranPrzyczyny urazów: Mechaniczne Ataki pasożytów zewnętrznych (V.destructor) Inwazje pasożytów wewnętrznych Nosema
apis, Leptomonas apis, Leidyana apis, Epigregarina stammeri, Acarapis woodi i inne Acarapis
Ataki drapieżców (Meloe variegatus, barciela-Trichodes apiarus, wachlarki-Stylops mellite, muchy – Physocphala vittata lub larw Senotainia tricuspis)
Krzepnięcie krwi i gojenie ran Ubytki krwi niewielkie Koagulacja krwi:1. Wypełnienie rany szybko krzepnąca
hemolimfą „czop” – kilka sekund2. Odczyn hemocytarny – naciek
granulocytów i plazmatocytów, adhezję między sobą i do brzegów rany oraz różnicowanie części hemocytów i tworzenie filopoidiów
Krzepnięcie krwi i gojenie ran Pojawia się skrzep w formie siatki z
białek uwalnianych z hemocytów, materiału niebiałkowego i hemocytów
Natychmiast po zranieniu zasklepianie Naciek komórkowy po 1 minucie
(granulocyty i plazmatocyty) Czynniki zranienia (injury factors) Mobilizacja hemocytów osiadłych,
szybka mitoza i wzrost ich liczby
Gojenie ranyWieloetepowoUszkodzone i martwe tkanki, bakterie usuwane w
fagocytozieHemocyty nagromadzone w ranie różnicują się w
formy podobne do fibroblastówNa osnowie skrzepu formuje się nowy nabłonekPlazmatocyty tworzą nabłonek rzekomy na który
nasuwa się nabłonek właściwy.Stowarzyszony wzrost syntezy w ciele
tłuszczowym białek hemolimfy (polipeptydy o działaniu przeciwbakteryjnym).