Post on 24-Feb-2022
Lech Jagodziński, Alina Skibińska,Sławomir Skibiński
Komputerowy programdokumentacji stratygraficznejzabytków ruchomychOchrona Zabytków 44/4 (175), 290-295
1991
LECH JAGODZIŃSKI, ALINA SKIBIŃSKA, SŁAW OM IR SKIBIŃSKI
KOMPUTEROWY PROGRAM DOKUMENTACJI STRATYGRAFICZNEJ ZABYTKÓW RUCHOMYCH
WstępOd roku 1976 obowiązuje konserwatorów zabytków ruchomych jednolity schemat dokumentacji konserwatorskiej1. Integralną częścią każdej dokumentacji konserwatorskiej jest przedstawienie w niej stratygrafii obiektu, zarówno opisowej, jak i rysunkowej2, opartej o badania technologiczne oraz poczynione obserwacje przy pomocy różnych technik pomiarowych (np. przy pomocy m ikroskopii, fotografii w podczerwieni, w ultrafiolecie, czy w zakresie światła widzialnego, luminiscencji wzbudzonej, w Dromieniach rentgenowskich itp.).Rysunek stratygraficzny powinien pokazać kolejność chronologiczną poszczególnych warstw technologicznych oraz określać ich rodzaj3. Jest w ięc schematyczną ilustracją budowy zabytkowego obiektu przed- i po konserwacji. Ten schematyczny rysunek doskonale nadaje się do komputerowego przetwarzania. Upraszcza i przyspiesza opracowanie stratygrafii obiektu przea- i po konserwacji, szczególnie wówczas, gdy dotyczy to prac konserwatorskich prowadzonych w dużych obiektach wykazujących znaczne zróżnicowanie technologii. Dlatego też podjęto trud opracowania komputerowego programu dokumentacji stratygraficznej zabytków ruchomych4. Należy tu podkreślić, że przedstawiony tu program dokumentacji stratygraficznej (nazwa DSDOKv. 2.00) pozwala na utworzenie, archiwizowanie i ekonomiczne przechowywanie na nośnikach magnetycznych poszczególnych schematów stratygrafii warstw obiektów. Przewidziany jest do współpracy z programem VIDEO5, dzięki któremu można uzyskiwać, analizować i przechowywać komputerowe obrazy obiektów.Program DS-DOK v. 2.00 został tak napisany, aby nie wymagał specjalnego przygotowania operatora i praktycznie konserwator lub zabytkoznawca po krótkim instruktażu może natychmiast przystąpić do tworzenia dokumentacji.
Wymagania sprzętowe
Program DS-DOK v. 2.00 napisany został na komputery IBM PC XT/AT/386 z dowolnym dyskiem twardym oraz kartą EGA, VGA lub super VGA. Współpracuje z dowolną drukarką igłową. Testowany był w oparciu o drukarkę
1 Zarząd M uzeów i Ochrony Zabytków Ministerstwa Kultury1 Sztuki schemat dokumentacji zatwierdził w dniu 14 kwietnia 1976 roku.2 Praca Zbiorowa, Schemat dokumentacji konserwatorskiej zabytków ruchomych, Warszawa 1977 i 1983, BMiOZ, seria B, T. XLV i LXXII.3 ibidem, s. 43.‘ Program DS-DOK v. 2.00 został sfinansowany z Funduszu Badań Naukowych i Wdrożeń Przedsiębiorstwa Badań i Konserwacji Zabytków RbNBUD, s-ka z o.o w Toruniu. Został on zakupiony w nowej wersji przez Instytut Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK.5 Program VIDEO został opracowany w ramach Resortowego Programu Badań Podstawowych nr 1.11. MEN i przeznaczony jest do wczytywania do komputera obrazów uzyskiwanych kamerą VHS oraz do multispektralnej ich analizy. Obecnie jest opracowywany nowy program RZUTNIK sfinansowany z działalności statutowej UMK, dający większe możliwości badawcze.
STAR LC 10 Colour, dzięki której zapewniono wydruki w kolorach. Możliwe jest wprowadzanie danych do wyboru, zarówno z klawiatury komputera lub „myszką” .
Opis programu
Program umożliwia przygotowanie, przechowywanie i wydruk dowolnej ilości schematów stratygrafii obiektu. Opracowane schematy dla jednego obiektu gromadzi się na dysku twardym lub na dyskietce w osobnych zbiorach. W zbiorach zakłada się kolejne dokumenty, odpowiadające pojedynczemu schematowi stratygraficznemu. W złożonych wcześniej dokumentach można dokonywać zmian lub poprawek, w miarę posiadanych informacji. W programie DS-DOK v. 2.00 oznaczenia graficzne materiałów zostały opracowane, tak aby jak w najmniejszym stopniu nie odbiegały od przyjętych w publikacji pt.: Schemat Dokumentacji Konserwatorskiej Zabytków Ruchomych. Ponadto w programie również zastosowano rozróżnienie oraz wydruk poszczególnych warstw chronologicznych przy pomocy kolorów odpowiadającym poszczególnym okresom stylistycznym zgodnie ze Schematem Dokumentacji Konserwatorskiej...Po wywołaniu programu DS- DOK v. 2.00 z dysku twardego ukazuje się menu główne programu:
ZBIORY DOKUMENTÓWUtworzenie zbioru Wczytanie zbioru Aktualizacja zbioru Zmiana dysku: katalogu Polskie literyOchrona praw autorskich Koniec programu.
W pierwszej kolejności należy, wybierając odpowiednią opcję, utworzyć na ekranie monitora lub wczytać z dysku już założony zbiór. Zbiór zakłada się dla jednego obiektu. Następnie przechodzi się do aktualizacji zbiorów. Po wybraniu tej opcji pokazuje się menu Dokumenty w zb iorze:
DOKUMENTY W ZBIORZEUtworzenie dokumentu Następny dokument Aktualizacja dokumentów Zapisanie dokumentów Likwidacja dokumentu Wydruk dokumentu Fotografia obiektu Menu »ZBIORY«
Rozpoczynając pracę nad tworzeniem pojedynczego schematycznego rysunku warstw technicznych należy utworzyć dokument odpowiadający całemu obiektowi lub jego fragmentowi. Następnie przechodzi się do jego aktualizacji. Możliwa jest aktualizacja stratygrafii w założonym wcześniej dokumencie lub dopisywanie kolejnych dokumentów (np. aktualnie program w archiwum zawiera schemat stratygrafii „przed konserwacją” , a po skończonych lub przerwanych pracach konserwatorskich w pisujemy schemat stratygrafii „w trakcie prac” lub „po konserw acji"). Możliwa jest likwidacja określonego schematu.
290
Dok u m e n t a c j a s t r a t y g r a f i c z n a » a - - ■*■■■■..........m i t - t o t 'влит ■■ ■ т m i с r o A RTp r z у к t a cl d о к u m e n t a c j i s t r a t y g r a t: i c z n e j d 1 a h :i. p о t e t y c z n e g o o b i e k t u " LKLF.K 1 fZM" W s z e l k ie prawa do ro z p o w s z e c h n ia n ia i kop iowan ia n i n i e j s z e g o programu sfj praw n i e z a s t r z e ż o n e p rz e z : "m ie roAR I" 87™100 TÜRUN u l « 8 low ас k ie g o /V
WT 0ZN-GRAFICZNE WCH DATOWANIE OKREŚLENIE WARSTWY
t e l . 2 7 2 - 7 9 Hmm
1 * C E G L A t
9 ■ ■ ■ ■ ■ i H n n i H n a a a iш а а а в а в а в в а ш я а а а в а а а а а а в а в в в
c ie m n o b r ą z o w y
r o m a n i z m
3щ а а я п а а и а и ш н м а !п п и п п и м п п р п п п п и и а
c y n o b r o w y
g o t y k
4ш ни ил uh ни ив на ни ли un i» на ин nu un « нл ли на вы nu пн ия m па на «я im un «a im
/ ie lo n y
r e n e s a n s
5: !« !w r,!; us к-; hh ?;h ; ih u?i j.w «r w ? >:•» un i! J Mî dit «r-■ |Jjl 'S1 Uli УЧ nil ItH iHI НИ НИ ill! ill!
b łę k i t n y
b a r o k
6 ui in ii i -;ii ни lin nu иü Пй нл ж \ч ян ни ж : î!l Till -.Ul ;г< iiil |Ш ilu Ud UH НН НИ liii iiii нн
b łę k i t n y
r o l< o k о
7 ш н & н н ы н ш и ш м ш ш м м п ш ш в я !а п н м п м п п н н и и м п в н а а ш
f io le t o w y
k l a s y c y z m
8ю на вя ин вн ая im нн ва яя т ни вн пн ни i пн на нн нн ля ив на пн ни пн ira на пн ня па r ó ż o w y
n e o s t y l e
9М Е ш г а ы в в й н н н и м ш и н ш и я ш н я ш н нн на на пя im на оя ив ип йя па м ва на на s e c e s j a
1 0ш ы л а и м н н ы а т п н м м и г а н н п и а н н !и ж н к м н н н я н я т ж и ш а а н н т н я а и н n a j n o w s z a
1 1н м ш ш п ш ш ш и и т в п ш н нн на нн «н пя не п пн на нн нн м пн ня гм
ż ó ł t y
l u d o w a
1 2» п м м ш и щ ш н я ш т ш и п м шн н Е м н а ш и ш п я т н а в и я а п а и я н в п я n i e o k r e ś l o n a
1 3 * PÜBIALA *
1 4
c ie m n o b r ą z o w y
r o m a n i z m
1 5вшшш шш шш ш шш нздтш шш впш ююомяб
c y n o b r o w y
g o t y k
1 6
/ .ie lo n v
r e n e s a n s
1 7
M ę k i t n y
b a r o k
1 8
M ę k i t n y
r o k o k o
1 9
f io le t o w y
k l a s y c y z m
20 l i H i l i i i l i l ł i i i i ir ó ż o w y
n e o s t y l e
2 1 яяявнйянтяямияшмнямик s e c e s j a
r y r y
ш ш тя ш ш ш ш т n a j n o w s z a
r \ -Г
ż ó ł t y
l u d o w a1
24 и н н н н ш ш и н ш n i e o k r e ś l o n a
i
010248485323234853232353535348539148914853
cd.
. -...... - - - ......12^ NIEOKREŚLONA!
26 00000.0000000000 V оооовоовв в О ООО kamień
27 ииишшшяиншппнпиан ппшнитшяшавмиш im c e g ł a
28 >УУУУ>УУУУУУ'УУУ drewnо
29 pÿÿÿÿÿ t kan ina
30 zaprawa
31 ■ в в т и ш и я и p o b i a ł a
y%'~j malo wid ło
3 Ï p ap :i. er
34 ЛАЛЛлЛЛЛЛЛЛЛЛЛА metal
35 •ь+ + + + + + + + + + + •<*+ + + + + + + + Ф + + + + + + 4 + skóra
36 lllllllllillü lllllillillllll! wern i k s
37 m a t e r i a ł n ie z n a n y------
■™ Dokumentacja s t r aPRZYKŁAD I .S t r a t y g r a f i a z b i о r c m a l o w i d ł o ma 3 wars
t y g r a + i c z n a ==— --------------------------—---
••.»a oh razu na desce p rzed k o n s e r w a c ją ;twy c h r o n o l o g i c z n e / 1 , 1 1 , 1 1 1 / i 10 warstw t e c h n o l o g i e s ! y c h .
WT OZN.GRAFICZNE WCH DATOWANIE OKREŚLENIE WARSTWY mm
1 I I I XI X w.. prze m a lo w an ie
? I I po 1780 p r z e m a 1 o w a n i e o 1 e j n e
3 - ffl • il * H * U 11 p 0 1 / <i 0 ‘k i t y kredowo - k l e j o w e 4 .5
4 I XVI w ri 'I a ser un к :i. o l e j n e
5 I XVI w.. m a 1 o w i d ł o t e m p e r o w e
6 A A A A A. Y Y Y 1 I XVI w,. • f o l i a z ł o t a
7 л;»;*;«;»; • »; n * и • и; a I XVI w. b o l u s czerwony
8 I XVI w. z a p r a w а к г e d o w о ■■ к l e j о w ci 4
9 I XVI w. P ł ó t n o ii. n i a n e n a I a c z e n i a c h
10 >v>x, i >у у у >у у у >у ~.zielony ■
I XVI w. drewno l i p o w e------------
292
rp= Dokumentacja s t r a t y g r a f i c z n a - ■ ■ - — .....— ” m icrorPRZYKŁAD I I .S t r a + y g r a-f i a z b i o r c z a obrazu na desce po k o n s e r w a c j i ;m a lo w id ło ma 4 warstwy c h r o n o l o g i c z n e i .1.4 warstw te c h n o lo g icz n y c h . .
m i
WT OZN.GRAFICZNE WCH DATOWANIE OKREŚLENIE WARSTWY mm
1 IHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIH IV 1991 w e rn ik s damarowy w t e r p e n t y n i e
\Щ IV 1991 r e t u s z e o l e j n o - ż y w i ę z n ę
3 \Щ IV 1991 к i t Tm o s к o w o - к i" e d o w у 4
4 111 XIX w. p r zę.ma iowan i e (św iadek)
5błękitny
I I po 1780 przemalowan ie o l e j n e (świadek)
& ili : ii : li Î błękitnyI I po 1780 k i t y k r e d o w o -k le jo w e (świadek) 4 . 5
7— i “ i
I XVI w. l a s e r u n k i o l e j n e
8zielony
I XVI w. m a lo w id ło temperowe
9 1ЛЛЛ1 I XVI w. • f o l i a z ł o t a
10 I : u: u: u i zielony 1 1I XVI w.. b o lu s czerwony
11 iI ■ II • Й ' II ■ Й * II • fl ■ II ■ Я * И ■ И ■ H I XVI w. z a p r a w a k l e j o wo-1 k r e d o w a 4
12 I 1zielony 1I XVI w. p ł ó t n o l n i a n e na ł ą c z e n ia c h
13 O X>X ! > X O X O X 'zielony 1
I XVI w. drewno l i p o w e
14 1 О Х Х 1 IV 1991 wzmocnien ie z drewna dębu
Program umożliwia wydruk poszczególnych dokumentów w kolorze przy pomocy drukarki np. STAR — 10 Colour.Ponadto program przygotowany jest do wywołania komputerowego obrazu obiektu wczytanego do pamięci komputera za pomocą kamery VHS i programu VIDEO, albo przy pomocy skanera — fotografii obiektu (opcja: »Fotografia obiektu«).Po wybraniu opcji »Aktualizacja dokumentów« pokazuje się na ekranie monitora kolejne menu:
WARSTWY DOKUMENTU Dodanie warstwy Wstawienie warstwy Usunięcie warstwy Oznaczenia graficzne Kolory stylów Przesunięcie kursora Menu »DOKUMENTY«
Przemieszcza się kursor na ekranie monitora komputera na żądane pole w wyświetlanej tabeli i otwiera wciśnięciem klawisza Enter, i wpisuje się konieczne informacje, a następnie zamyka klawiszem Esc. Pola w tabeli otwierać i zamykać można również przy pomocy myszki.
W rubryce O ZN AC ZEN IA G RAFICZNE po otwarciu pola i jego akceptacji wywołuje się menu »WARSTWY DOKUMENTU« i ustawia się kursor na »Oznaczenia graficzne«. Po wybraniu właściwego oznaczenia graficznego warstwy (zgodnego ze Schematem Dokumentacji Konserwatorskiej Zabytków Ruchomych) zamyka się ten wykaz oznaczeń i wprowadza z klawiatury lub myszką w wybrane wcześniej pole (zob. ryc. 1 ). Z kolei wybiera się w menu »Kolory stylów« i wprowadza się kolor odpow iadający danemu stylowi do właściwej rubryki (zob. ryc. 1 ). Na rycinach 2, 3, 4 i 5 przygotowano stratygrafie warstw hipotetycznych obiektów malarstwa sztalugowego (Przykład 1 i 2) oraz ściennego (Przykład 3 i 4) przed- i po konserwacji. Przykłady zaczerpnięto z publikacji schematu dokumentacji6.
U w a g i k o ń c o w e
Przedstawiony komputerowy program dokumentacji stratygraficznej został zweryfikowany w trakcie opracowywania wyników prac badawczo-poszukiwawczych z zakresu malarstwa ściennego korpusu głównego pałacu w Szty-
6 Praca Zbiorowa, Schemat..., op. cit. s. 45-49.
293
--- D o k u m e n ta c ja s t r a t y g r a f i c z n a m icroA R TPRZYKŁAD I I I .S t r a t y g r a f i a z b io r c z a m a lo w id ła ś c ie n n e g o p rz e d k o n s e rw a c ją ; m a l o w i d ł o ma 11 w a r s t w c h ro n o lo g ic z n y c h i 16 w a r s t w te c h n o lo g ic z n y c h .
WT OZN.GRAFICZNE WCH DATOWANIE OKREŚLENIE WARSTWY mm
1 XI 1968 • farba o l e j n a z i e l o n a
9 Vл 1955 •farba k l e j o w a n i e b i e s k a
3 X 1955 ł a t f t g ipsowa
4 шяш IX •f a r j} a -k 1 e j o w a s z a r a
5 V I I I XIX w. m a lo w id ło
6 .а;*;»:#;*;*;*;*:*;*; : я*вЧЧЧЧЧ:вЧ:в fio le tow y
V I I I XIX w. z a p r a w a - z a t a r c i e 9
7 Е Н Н Ш М Н V II p o b i a ł a s z a r a
3 Н Ш Ш Ш V I p o b i a ł a ż ó ł t a
9b łęk itny
V XVII w. p rz e m a low an ie
10zielony
IV 1558 m a l o w i d ł o
11zielony
IV 1553 zap r awa p i as k owo-wapi en na 10
12 ш ш и ш н я I I I p o b i a ł a
13 I I XV w. m a l o w i d ł o
14 ЧЧЧ-аЧЧЧЧ-е'-иcynobrowy
I I XV w u zaprawa i n to n ą co 2
15 *;е ; ;• tl •’ В: Й ■ Q i Я : Г 2 « -Ч • à - S cynobrowy
I I XV w. z ap raw a ,p o dk ła dow a
16 и »:-n us вп uf. s.*i ir.. C i Ç> Г# Г> и к * «в i №!. Utf *Jtf NH Ofl ЙВ'с *%>wo '<>”ö ^ ! N I * cynobrowy
I XIV w. w a t e k c e g 1 a n o - k a m i e n n y
norcie Dużym7. Program ten um ożliw ił szybkie wykonanie w ielu stratygrafii warstw wystroju malarskiego wnętrz pałacu
Podsumowując można stwierdzić, że program znajdzie zastosowanie w muzeach, pracowniach konserwatorskich i biurach dokumentacji zabytków do gromadzenia pełnych informacji o zabytkach ruchomych przed- i po konserwacji. Został on wyposażony w narzędzia programowe do gromadzenia i przechowywania komputerowej dokumentacji fotograficznej. W związku z tym będzie możliwe w przyszłości przechowywanie pełnej informacji o obiektach zabytkowych
na nośnikach magnetycznych, a nie jak dotychczas w postaci książkowej. Fakt ten umożliwi znacznie zmniejszyć przestrzeń archiwów oraz przyspieszy uzyskiwanie i przesyłanie informacji o zabytkach, przygotowywanie katalogów zabytków, programów konserwatorskich oraz ocenę i śledzenie stanu zachowania obiektu. Również w wypadku zaginięcia lub kradzieży zabytkowego obiektu u ła tw dostęp do koniecznych informacji.
Anna Skibińska Lech Jagodziński
Sławomir Skibiński
294
r = D o k u m e n ta c ja s t r a t y g r a f i c z n a - - m ic ro ) PRZYKŁAD IV .S t r a t y g r a f i a z b i o r c z a m a l o w i d ł a ś c ie n n e g o po k o n s e r w a c j i ; m a l o w i d ł o ma 6 wa r s t w c h ro n o lo g ic z n y c h i 10 wa r s t w te c h n o lo g ic z n y c h .
^RT = ?
WT OZN.GRAFICZNE WCH DATOWANIE OKREŚLENIE WARSTWY mm
1 !-SVSV,V%'’ .••vy.’y. .*«*. X I I 1991 p u n k to w a n ie
n X I I 1991 ł a t a p ia s k o w o -w a p ie n n a 20
3
b łękitnyV X V I I I w. p rz e m a lo w a n ie
4zielony
IV 1558 rń a lo w id ło
za p raw a p i a s k o w o - w a p i e n n a 10zielony
J. V 1558
6 ш в и н н I I I p o b i a ł a
7cynobrowy
I I XV w. m a l o w i d ł o
8cynobrowy
I I XV w. zapraw a .ir ito n a c o 9
9 p XV w. zapr awa p o d k ł a do wa 5cynobrowy
10 ш ш Ш! aa BU ir> п П O O Q ffl 110 ł,a un 1 (Dl HU IW 1Ш ПИ O O "o ö Ô !1Л lltl Г>Л 1Шcynobrowy
I X IV w. wąt ek с eg la n o -k a m ie n n y
A COMPUTER PROGRAMME FOR THE STRATIGRAPH 1C DOCUMENTATION OF MOBILE MONUMENTS
From 1976 conservators of mobile monuments in Poland observe a uniform scheme for conservation documentation. An integral part of such documentation is the stratigraphy of the given object. •The Stratigraphie diagram shows the successive technological strata of the object and the chronology of their appearance. It is adapted to computer transformation which simplifies and accelarates the preparation of a uniform stratigraphy of the object prior to and fo llow ing conservation. This is the reason why an effort was made to prepare a computer programme for the stratigraphie documentation of mobile monuments.The DS DOKv. 2.00 programme was prepared for IBM PC XT/AT/386 computers w ith a hard disc and an EGA, VGA or super VGA card. It cooperates w ith any dot matrix printer and was tested in a Star LC 10 Colour printer. The study in question presents the foundation of its functio
ning and the possible ways of its application.The programme can be used in museums, conservation workshops and offices dealing w ith the documentation of monuments in order to gather complete information about mobile monuments before and fo llow ing conservation. Moreover, the programme is equipped w ith programme instruments for the collection and storage of computer, video or photographic documentation. As a result, it w ill be possible in the future to store information about historical monuments in magnetic carriers and not as has been the case up to now, in book form in archives. This fact w ill make it possible to considerably reduce the space devoted to archives and to accelerate obtaining and forwarding information, the preparation of catalogues of monuments, conservation programmes as well as to estimate the state of the object's preservation.
295