Post on 28-Feb-2019
Konsekwencje zapłodnienia
q Stymulacja oocyta II rzędu do ukończenia II podziału mejotycznego → drugie ciałko kierunkowe
q Przywrócenie diploidalnej liczby chromosomów (46) w zygocie → połowa od matki, połowa od ojca
q Determinacja chromosomowa płci zarodka → plemnik z chromosomem X – płeć żeńska, z chromosomem Y - płeć męska
qMetaboliczna aktywacja oocytu, która inicjuje bruzdkowanie zygoty
Zygota Stadium dwóch blastomerów
Morula
Tworzenie się blastocysty
Zachowana osłonka
przejrzysta
Po 30. godz. po zapłodnieniu (2 blastomery)§ stadium 8. blastomerów – kompakcja
w kierunku tworzenia epiblastu i trofoblastu § 12 do 22 blastomerów – morula § Morula w jamie macicy (ok. 4 dzień) – płyn
maciczny przez osłonkę przejrzystą - jama blastocysty i separacja komórek: ü trofoblast – cienka zewnętrzna warstwa
komórek ü embrioblast (węzeł zarodkowy) – grupa
blastomerów (zarodek) § blastocysta
Wylęganie się blastocysty
Powierzchnia błony endometrium
w fazie wydzielniczej
Tylna lub przednia ściana trzonu macicy
Węzeł zarodkowy
Embrioblast
Trofoblast
Zmiany w endometrium
vPrzed zapłodnieniem (po owulacji) Ciałko żółte – progesteron i estrogeny (LH)Wzrost grubości endometrium i rozpulchnienie, spiralizacja tętnic(tętnice spiralne) i gruczołów macicznych – obfita produkcjaglikogenu, GAG, lipidów. Zmiany w drugiej połowie cyklumiesiączkowego – przygotowanie błony śluzowej macicy doimplantacji i odżywiania zarodka (zmiany doczesnowe).
Implantacja
q Ok. 6. dnia od zapłodnienia blastocysta przylega biegunem zarodkowym do nabłonka endometrium
q Palczaste wypustki syncytiotrofoblastu produkują enzymy proteolityczne, które trawią tkankę – zagłębianie się blastocysty
q Koniec 1 tygodnia, sześcienne komórki – hipoblast - górna część jamy blastocysty
Embryonic pole
q Trofoblast ponad embrioblastem → dwie warstwy trofoblastu. Wewnętrzna cytotrofoblast, jednojadrzaste komórki, aktywne mitotycznie i zewnętrzna –syncytiotrofoblast, wielojądrowa struktura (fuzja komórek cytotrofoblastu)
q Embrioblast → dwie warstwy komórek: epiblast, wysokie komórki walcowate, hipoblast, małe sześcienne komórki (dwublaszkowa tarczka zarodkowa)
q Pojawianie się małej jamki w obrębie epiblastu – zawiązek jamy owodni, amnioblasty → proliferacja epiblastu, tworzą cienką błonę, otaczająca jamę owodni
Zmiany podczas implantacji
q Trofoblast – znaczny rozwój na biegunie zarodkowym q Pojawianie się lakun w syncytiotrofoblaście – stadium lakunarne
(lakunowe) q Hipoblast – komórki migrują tworząc błonę zewnątrzzarodkową (błona
Hausera) wyścielającą jamę blastocysty (zewnątrzzarodkowa jama ciała) i cytotrofoblast
q Błona wraz z jamą → pierwotny pęcherzyk żółtkowy: węzeł zarodkowy leży pomiędzy jamą owodni i pierwotnym pęcherzykiem żółtkowym
Ósmy dzień rozwoju
hCG – dostaje się do krwi matki poprzez lakuny: § indukuje rozwój tętnic spiralnych § rozwój syncytiotrofoblastu
Blastocysta 9-dniowa
1. Lakuny w syncytiotrofoblaście
2. Dwublaszkowa tarczka zarodkowa = epiblast + hipoblast
3. Jama owodni- ektoderma + amnioblasty(epiblast)
4. Zewnątrzzarodkowa jama ciała -endoderma (hipoblast)+ błona Heusera (błona zewnątrzzarodkowa) wyścielają pęcherzyk żółtkowy pierwotny
Zewnątrzzarodkowa jama ciała
Implantacja
ØW 11 – 12 dniu blastocysta jest całkowicie zagłębiona w endometrium. Ø Miejsce implantacji - uwypuklenie endometrium z centralnie
umieszczonym otworkiem, wypełnionym skrzepem. Ø Blastocysta zagłębia się i wchodzi w kontakt ze zrębem endometrium. Ø Dalsze różnicowanie trofoblastu (biegun zarodkowy) w 2 warstwy –
wewnętrzna cytotrofoblast i zewnętrzna syncytiotrofoblast. Ø Syncytiotrofoblast – wnikanie w głąb błony śluzowej i niszczenie
śródbłonka naczyń zatokowych, lakuny wypełnione krwią matki –krążenie maciczno-łożyskowe
EndodermaHipoblast
Ektoderma Epiblast
Cytotrofoblast
Syncytiotrofoblast
Jama owodni
Ektoderma
Endoderma
Pierwotny pęcherzyk żółtkowy
Mezoderma (mezenchyma) pozazarodkowa
Pozazarodkowa jama ciała
(Jama kosmówki)
Mezoderma pozazarodkowa § wypełni całą przestrzeń pomiędzy trofoblastem od zewnątrz i owodnią oraz ścianą
zewnątrzzarodkowej jamy ciała§ tworzą się rozstępy, które łączą się – pozazarodkowa jama ciała (jama kosmówki)
Ø Połączenie lakun syncytiotrofoblastu i naczyń sinusoidalnych matki = krążenie maciczno-łożyskowe
Ø Pojawia się mezoderma pozazarodkowa (mezenchyma) →wypełnia przestrzeń między trofoblastem i owodnią oraz zewnątrzzarodkowa jamą ciała
Ø Pozazarodkowa mezoderma ścienna –wyściela cytotrofoblast i owodnię
Ø Pozazarodkowa mezoderma trzewna –pokrywa pęcherzyk żółtkowy
Ø Reakcja doczesnowa
11- 12 dzień
Pozazarodkowa jama ciała
(Jama kosmówki)
13 dzień rozwoju
qW trofoblaście pierwsze kosmki (kosmki pierwotne) q Tworzenie pęcherzyka żółtkowego wtórnego (ostatecznego) – mniejszy niż
pierwotny, a podczas tworzenia powstają torbiele pozazarodkowej jamy ciała (jamy kosmówki)
q Mezoderma zewnątrzzarodkowa na powierzchni cytotrofoblastu – blaszka kosmówkiq Mezoderma zewnątrzzarodkowa przechodzi poprzez blaszkę kosmówki w obrębie
szypuły łączącej (połączenie z łożyskiem).
q Na początku – blastocysta przylega do endometrium q 8. dzień § trofoblast → cytotrofoblast i syncytiotrofoblast § tworzenie się jamy owodni § dwublaszkowa tarczka zarodkowaq 9. dzień § dalsze zagłębianie blastocysty i zamknięcie powierzchni nabłonka przez
fibrynowy skrzep § pojawianie się lakun w syncytiotrofoblaście q 10 – 12 dnia § mezoderma zewnątrzzarodkowa (pozazarodkowa) q 11 – 12 dzień § ustalenie się krążenia maciczno-łożyskowego q 12 – 13 dzień § utworzenie szypuły łączącej § blastocysta jest całkowicie zagłębiona w endometrium § rozwija się pęcherzyk żółtkowy wtórny (ostateczny) (13 dzień) § rozwój jamy kosmówki (koniec 2 tygodnia) § zagnieżdżenie blastocysty w warstwę zbitą endometrium
.
2 tydzień rozwoju
Endometrium
Endoderma zarodka Ektoderma zarodka
Jama owodni
Lakuna
Syncytiotrofoblast Cytotrofoblast
Jama blastocysty Nabłonek powierzchniowy endometrium
Lakuna zawierająca krew matczyną
Pęcherzyk żółtkowy
Mezoderma (mezenchyma) pozazarodkowa
Skrzep
Pierwotne kosmki kosmówki
Jama owodni
Pęcherzyk żółtkowy
Szypuła ciała
Kosmówka
Pozazarodkowa jama ciała
Mezoderma (mezenchyma) pozazardkowa
Mezoderma pozazarodkowa
Szypuła łącząca Kosmki wtórne kosmówki
Pozazarodkowa jama ciałaCytotrofoblast
Naczynia matczyne łączące się z lakunami Syncytiotrofoblast
4 – 8 tydzień rozwoju
q Wykształcają się wszystkie większe struktury wewnętrzne i zewnętrzne zarodkaq Rozpoczyna się rozwój wszystkich głównych układówq Po ukształtowaniu się tkanek i narządów zmienia się kształt zarodka q W 8. tygodniu ma wyraźny wygląd człowieka
Fałdowanie zarodka Kształtowanie ciała
qWynik gwałtownego wzrostu zarodka, szczególnie mózgowia i rdzenia kręgowego q Fałdowanie w odcinku głowowym i ogonowym oraz po bokach równocześnie q Pojawia się niewielkie zwężenie w miejscu połączenia zarodka z pęcherzykiem pępowinowym q Fałdy głowowy i ogonowy – w miarę wydłużanie się ciała zarodka okolice głowowa i ogonowa
przesuwają w okolicę brzuszną
Struna grzbietowa Jama owodni
Ektoderma
Mezoderma
Mezoderma przyosiowa Mezoderma pośrednia
Owodnia Rynienka nerwowa
Warstwa mezodermy bocznej
Warstwa Mezodermy trzewnej
Wewnątrzzarodkowa
jama ciała
Mezoderma pośrednia Somit
Endoderma
Aorta grzbietowa
Jamki międzykomórkowe
w płytce
bocznej
Pęcherzyk żółtkowy ostateczny
[Jama kosmówkowa]
Fałdy głowowy i ogonowy
EndodermaJama owodni
Szypuła brzuszna
Omocznia
Błona stekowa
Ektoderma
Wyspa naczyniotwórcza
Błona gardłowa
Błona gębowo-gardłowa
Błona stekowa
Jama osierdzia
Cewa sercowa
Cewa sercowa
Jelito przednie
Jelito tylne
Pączek wątroby
Jelitośrodkowe
Omocznia
Pęcherzyk żółtkowy
Przewód żółtkowy
Resztki błonygębowo-gardłowej
Pączek płucny
Fałdy boczne (prawy i lewy)
Szypuła łącząca – sznur pępowinowy (zbliżanie się fałdów bocznych), jama owodni rozszerza się i zamyka większą część pozazarodkowej jamy ciała, a jej nabłonek pokrywa sznur pępowinowy
Zmiany w endometrium (Doczesnowe)
v Po zapłodnieniu komórki jajowej i implantacji (12 dzień) Komórki zrębu w pobliżu trofoblastu powiększają się, wypełniają się glikogenem i lipidami. Podczas dalszego erozyjnego działania trofoblastu, ściana naczyń matczynych ulega przerwaniu, a lakuny trofoblastu komunikują się z krwią matki. Zmienione endometrium – doczesna, a komórki zrębu – komórki doczesnowe. Trzy regiony doczesnej: Ødoczesna podstawowa – obszar pomiędzy blastocystą i miometrium; Ødoczesna torebkowa – obszar, który pokrywa blastocystę i oddziela ją od światła macicy; Ødoczesna ścienna – pozostałe obszary
Ciałko żółte do 4 m-ca ciąży, a potem degeneruje. Produkuje duże ilości progesteronu i estrogenów (LH). Funkcję początkowo przejmuje trofoblast (syncytiotrofoblast) – ludzka gonadotropina kosmówkowa (hCG), a potem łożysko.
Doczesnapodstawowa
Doczesna torebkowa
Docz. ścienna
Błony płodowe Struktury, które rozwijają się przy udziale zygoty, ale nie tworzą zarodka. Narządypomocnicze, które uczestniczą w ochronie zarodka i płodu, wymianie gazowej, odżywianiui usuwaniu produktów przemiany materii.Øpęcherzyk żółtkowy Øomocznia Øowodnia Økosmówka
Pęcherzyk żółtkowy
Stopniowo ulega obkurczaniu → w 32 dniu jest duży, 10 tydzień w kształcie gruszki o średnicy5 mm, 20 tydzień - bardzo mały. Nie zawiera żółtka i nie uczestniczy w gromadzeniu materiałówzapasowych.§ Przenoszenie płynu odżywczego (2 – 3 tydzień) z trofoblastu poprzez mezodermę
pozazarodkową i pozazarodkową jamę ciała do rozwijającego się zarodka, aż do ustanowieniakrążenia maciczno-łożyskowego. W dalszym rozwoju naczynia krwionośne ściany pęcherzykałączą się z rozwijającymi się naczyniami wewnątrz zarodka poprzez tętnice i żyły żółtkowe.§ 3 tydzień – wyspy krwiotwórcze, aż do hematopoezy w wątrobie w 6. tygodniu§ 3 tydzień - pierwotne komórki płciowe (gonocyty)§ 4 tydzień – wbudowany w ciało zarodka (jelito pierwotne) → nabłonek przewodu
pokarmowego, tchawicy, oskrzeli, płuc
Omocznia
Nie ma funkcjonalnego znaczenia u człowieka, Powstaje - 16 dzień rozwoju - jakouwypuklenie z części ogonowej pęcherzyka żółtkowego, która tworzy jelito tylne.§ Krwiotworzenie w jej ścianie od 3. do 5. tygodnia§ Jej naczynia krwionośne stają się żyłą i tętnicami pępkowymi§ Część wewnątrzzarodkowa omoczni biegnie od pępka do pęcherza moczowego, z którym
pozostaje w łączności.§ W miarę powiększania się pęcherza moczowego w 8. tygodniu zanika w odcinku
obwodowym.§ Pozostałość omoczni stanowi włóknisty sznur (moczownik), który w życiu pozapłodowym
tworzy więzadło pępkowe pośrodkowe.
Owodnia Cienka, mocna, przezroczysta błona, powstała przy udzialenabłonka ektodermy, z amnioblastów, spoczywających na grubejbłonie podstawnej. Tworzy błoniasty worek owodniowy, któryotacza zarodek i płód.Jama owodni zawiera jasno słomkowy płyn – płyn owodniowy.We wczesnych stadiach rozwoju płyn produkowany:§ komórki nabłonkowe ściany owodni,§ w większej części dyfuzja z matczynego płynu tkankowego,§ później dyfuzja płynu z krwi przestrzeni międzykosmkowej.Po podjęciu funkcji przez nerki (od 11 tyg.), do płynu uwalnianyjest mocz (główne źródło płynu). Po przerwaniu błony ustno-gardłowej, płyn owodniowy przedostaje się do przewodupokarmowego zarodka i jest absorbowany do krwi, a następniepoprzez łożysko do krążenia matki. W ostatnich miesiącachciąży płód połyka ok. 400 mL płynu. Wymiana wody w płynieowodniowym co 3 godziny. Objętość płynu owodniowegostopniowo wzrasta w czasie trwania ciąży do objętości ok. 1 litra.Płyn owodniowy pozostaje w ciągłym krążeniu.
Skład Ø99% woda Øbiałka i glukoza Øelementy nieorganiczne
Owodnia Funkcja płynu owodniowegoØ Pozwala na jednolity zewnętrzny wzrost zarodka Ø Działa jako bariera dla infekcji Ø Umożliwia rozwój płuc płodu Ø Zapobiega przyleganiu owodni do zarodka Ø Swobodne poruszanie się płodu (rozwój mięśni) Ø Amortyzacja przed urazami przez osłabianie wstrząsów,
jakie może otrzymać matka Ø Utrzymanie ciepłoty ciała zarodka (utrzymywanie stałej
temperatury) Ø Utrzymanie homeostazy płynu i elektrolitówØObecność złuszczonych komórek nabłonkowych zarodka –
amniocenteza (badania prenatalne)
Małowodzie (Skąpowodzie) – objętość płynu poniżej 400 mL. Øniedorozwój płuc, defekty twarzy i kończyn (uciskanie płodu przez ścianę macicy) § niewydolność łożyskowa i obniżony przepływ krwi łożyskowej § przedwczesne pękniecie błony owodniowo-kosmówkowej § agnezja nerkiWielowodzie – objętość płynu powyżej 2 litrów. § 60% przypadków – przyczyna nieznana § wady ośrodkowego układu nerwowego (brak mózgowia) § atrezja przełyku
Kosmówka
Kosmówka – trofoblast (cytotrofoblast i syncytiotrofoblast) oraz mezenchyma (mezoderma pozazarodkowa).
Naczynia krwionośne matczyne
Lakuny syncytiotrofoblastu
Warstwa zbita doczesnej
podstawowej
Cytotrofoblast Mezenchyma pozazarodkowa
Sznury komórek cytotrofoblastu migrują do nieregularnych wypustek syncytiotrofoblastu –kosmki pierwotne. Każdy kosmek - rdzeń z cytotrofoblastu pokryty syncytiotrofoblastem. Kosmki leżą pomiędzy dużymi przestrzeniami doczesnej, wypełnionymi krwią – połączenie lakun i obszarów doczesnej –przestrzenie międzykosmkowe.
9 - 20 dzień rozwoju kosmówka przechodzi intensywny proces wzrostu i różnicowania.
Trzy stadia rozwoju kosmków:
Kosmki pierwszorzędowe– syncytiotrofoblast i cytotrofoblast– dzień 13
Kosmki drugorzędowe (wtórne)− dodatkowo rdzeń z mezenchymy pozazarodkowej− dzień 16
Kosmki trzeciorzędowe (ostateczne)– w mezenchymie naczynia
krwionośne, brak cytotrofoblastu
– dzień 21
Kosmówka
ØW tym stadium komórki cyto- i syncytiotrofoblastu proliferują, aż kontaktują się ze zrębem doczesnej. Z dalszą proliferacją, komórki te wyścielają przestrzenie międzykosmkowe (zewnętrzna pokrywa cytotrofoblastyczna). Część kosmków nie sięga powierzchni przestrzeni międzykosmkowej i pozostają wolne (kosmki końcowe), kosmki czepne (kotwiczące) łączą się z pokrywą cytotrofoblastyczną). Ø Koniec 3. tygodnia komórki mezenchymy kosmkówwtórnych różnicują się w naczynia krwionośne.Naczynia łączą się z kapilarami w ścianie kosmówki i znowymi naczyniami szypuły brzusznej.ØW tym czasie – naczynia krwionośne tworzą się wzarodku i wkrótce żyły pępowinowe będą przenosićkrew z kosmówki drogą szypuły brzusznej do pierwotnejcewy sercowej zarodka.Ø 2 tętnice zw. aortami grzbietowymi biegnące wzdłużtylnej ściany ciała zarodka będą przenosić krew doszypuły brzusznej i kosmków kosmówki przez tętnicepępowinowe – pierwotny system krążenia wewnątrz- ipozazarodkowy.
ØMezenchyma pozazarodkowa kosmówki wnika do rdzenia z cytotrofoblastu każdego kosmka pierwotnego – kosmki wtórne (drugorzędowe).
Kosmówka
Ø Początkowo cała kosmówka pokryta kosmkami (część od strony doczesnej torebkowej słabiej rozwinięta). ØWraz ze wzrostem zarodka, kosmki tej części kosmówki ulegają atrofii – kosmówka gładka. Ø Rozwój kosmków od strony doczesnej podstawowej i okolicy szypuły brzusznej – kosmówka
kosmata. Ø Doczesna torebkowa łączy się z doczesną ścienną, doczesna pokrywowa degeneruje, a
kosmówka łączy się z doczesną ścienną. ØJama macicy zamknięta, z wyjątkiem szyjki macicy. Ø Gruczoły szyjki produkują śluz – czop szyjkowy (zamknięcie jamy macicy od zewnątrz).
Kosmówka gładka
Kosmówka kosmata
Sznur pępowinowy
Ø Fałdowanie zarodka – szypuła brzuszna (ciała) w okolicy pęcherzyka żółtkowego
Ø Owodnia rozprzestrzenia się i łączy z kosmówką. Ø Owodnia zbliża się do pęcherzyka żółtkowego i szypuły
brzusznej i z ich naczyniami tworzy sznur pępowinowy. Ø Powierzchnia otoczona przez połączenie owodni
z brzuszną częścią ciała zarodka – pępekØ Tu obecne – pozostałości pęcherzyka żółtkowego,
przewodu żółtkowego, omoczni i naczynia pępowinowe
Naczynia pępowinowe: Ø2 tętnice przenoszące krew odtlenowaną z płodu do
kosmówkiØ Początkowo 2 żyły pępowinowe przenoszą krew
utlenowaną z kosmówki do zarodka ØŻyła prawa zanika
Sznur pępowinowy ØSilnie skręcona struktura o średnicy ok. 2 cm ØPrzy końcu ciąży dłg. ok. 50 cm (dłg zbliżona do długości dziecka)
Odżywianie oocytu i zarodka
Naczynia krwionośne theca interna, komórki ziarniste, zona pellucida
Produkty sekrecyjne nabłonka
Mleczko maciczne
Produkty pochodzące z degradowanych komórek zrębu, rozerwane naczynia matczyne, wydzielina gruczołów macicznych → syncytiotrofoblast
Łożysko
Warstwa podstawwna Kotyledon
Warstwa gąbczasta
Strefa oddzielania
Żyły maciczne
Warstwa zbita
syncytiotrofoblast
Cytotrofoblast
Przestrzeń międzykosmkowa
Owodnia
Żyła pęp.
TętniceSznur pępowinowy
ØCzęść płodowa i część matczyna Narząd płodowo-matczyny
v Część płodowaKosmki kosmówki kosmatej wzrastają i rozgałęziają się w przestrzeniachmiędzykosmkowych. Przyczepione do doczesnej – kosmki mocujące.Komórki cytotrofoblatu proliferują i wyścielają powierzchnię przestrzenimiędzykosmkowej (zewnętrzna pokrywa cytotrofoblastyczna) ,wypełnionej krwią matczyną.Kosmek – na zewn. syncytiotrofoblast, wewn. cytotrofoblast.
Gruczoły
4 m-c rozwoju – warstwa cytotrofoblastu uwstecznienia się.W centrum kosmka tkanka łączna z naczyniamikrwionośnymi – kosmek trzeciorzędowy (ostateczny).Przy podstawie kosmka – arteriole i venule, które tworząnaczynia włosowate w kosmku. W łożysku dojrzałym krewpłodu oddzielona od krwi matki – śródbłonek naczyń +pojedyncza w-wa syncytiotrofoblastu (bariera łożyskowa).Krążenie płodowe – 2 tętnice pępowinowe → krewodtlenowana do kosmków, żyła pępowinowa → krewutlenowana do płodu.
v Cześć matczyna Przestrzenie międzykosmkowe – (działaniesyncytiotrofoblastu) wysłane przez cytotrofoblast. Matczynetętnice spiralne z krwią utlenowaną otwierają się doprzestrzeni, opłukują kosmki i krew odpływa żyłami.Uwypuklenia doczesnej - przegrody, wyznaczające obszarydrzewa kosmkowego. Podział łożyska na wyraźne zrazy –liścienie, kotyledony (15 – 30 kotyledonów, niekompletnieoddzielonych od siebie).
Kosmek palowy (czepny)Kosmek
wolny
Bariera łożyskowa
Ø Składa się z tkanek pozapłodowych, które oddzielają krew matczyną i płodową
Ø Do 20. tyg. z 4 warstw: syncytiotrofoblast, cytotrofoblast, tkanka łączna kosmka (mezenchyma pozazarodkowa), śródbłonek naczyń
Ø Cytotrofoblast zanika – bariera składa się głównie z 2 warstw: syncytiotrofoblast, komórki śródbłonka (bariera naczyniowo-syncytialna)
Ø Większość leków i innych substancji obecnych w matczynym osoczu krwi przechodzi przez barierę łożyskową i znajduje się w osoczu płodu
Łożysko ØŁożysko typu krwiokosmówkowego
Kształt owalnego krążka o średnicy ok. 15 – 20 cm, grubości ok. 3 cm, 500 – 600 g wagi.
Sznur pępowinowy Kosmówka
Owodnia
Rozgałęzienia tętnic i żyły pępowinowych widoczne przez owodnię.
Widoczne kosmki i przegrody łożyskowe
Kotyledon
Kosmówka
Owodnia
Funkcja łożyska ØWymiana produktów metabolicznych i gazów ØWytwarzanie hormonów
vWymiana gazówWymiana O2 i CO2 – dyfuzja bierna (20 -30 mL O2/min.
vWymiana substancji odżywczych (glukoza, aminokwasy, węglowodany, witaminy), elektrolity
v Przekazywanie przeciwciał matczynychIgG wychwytywane na drodze endocytozy przez syncytiotrofoblast. Ochrona przed niektórymi chorobami zakaźnymi (odporność bierna przeciwko błonicy, ospie, odrze, nie chroni przed ospą wietrzną i kokluszem). Niezgodność grupowa Rh – płód Rh+ matka Rh-, erytrocyty płodu mogą u matki wywoływać powstanie przeciwciał przeciwko Rh+. Zniszczenie krwinek czerwonych płodu – choroba hemolityczna noworodków (wewnątrzmaciczne obumarcie płodu). vWytwarzanie hormonów ü Hormony steroidowe – progesteron i estrogeny (głównie estradiol). Utrzymywanie ciąży,
zapobieganie przedwczesnym poronieniom, przedwczesnemu porodowi. ü Hormony białkowe – ludzki laktogen łożyskowy (hPL), ludzka tyreotropina kosmówkowa, insulinopodobny czynnik wzrostu, PRL, relaksyna, hormon uwalniający kortykotropinę, endotelina. ü Prostaglandyny – utrzymywanie ciąży i umożliwianie porodu. ü Glikoproteina – ludzka gonadotropina kosmówkowa (hCG) w czasie pierwszych 2 m-cy przez
syncytiotrofoblast.