Instrumenty strunowe

opr. Monika Wojciechowska

Instrumenty strunowe (chordofony) – to instumenty,w których źródłem dźwięku jest drgająca struna.

dzielą się na:

Instrumenty strunowe należą do najstarszych instrumentów muzycznych. Najstarszy znany wizerunek instrumentu strunowego pochodzi z malunków

odkrytych we francuskich jaskiniach. Przedstawiają one mężczyznę grającego na jednostrunowym instrumencie za pomocą smyczka. Pierwsze instrumenty

strunowe przypominające współczesne odpowiedniki z grupy szarpanych powstały na Bliskim Wschodzie już w trzecim tysiącleciu p.n.e., skąd w wyniku

ekspansji kulturowej dotarły także do Europy

smyczkoweszarpane uderzanePOWRÓT

muzyczne instrumenty strunowe, w którym wzbudzenie drgań struny odbywa się poprzez jej szarpnięcie.

Instrumenty Szarpane

Banjo

Cytra

Gitara Harfa Klawesyn

Lira Lutnia

Mandolina Ukulele

POWRÓT

Banjomuzyczny instrument strunowy z

grupy szarpanych. Posiada okrągłe pudło rezonansowe przypominające tamburyn.

Struny rozpięte są wzdłuż gryfu z progami, przy czym jedna z nich - krótsza - przeznaczona

jest do gry kciukiem, natomiast na pozostałych czterech gra się

prosty akompaniament.

POWRÓT

Cytra

(z gr. kitara) - ludowy strunowy instrument muzyczny, szarpany o płaskim pudle rezonansowym. Pochodzi z terenów Niemiec i Austrii, popularny również w Indiach pod nazwą Swarmandal. Strojony za pomocą klucza.

Rozróżniamy 2 rodzaje cytry:

Cytra koncertowa Cytra akordowa

POWRÓT

Cytra koncertowa o 5 strunach na gryfie podobnym

do gitarowego, służących do chromatycznych chwytów i 27 lub

30 strunach basowych przeznaczonych do

akompaniamentu. Struny wiolinowe szarpie się przy pomocy

plektronu (kostki), basowe - palcami. Podczas gry instrument

leży przed muzykiem.

POWRÓT

Cytra akordowa o większych rozmiarach od

koncertowej, nie posiada progów. Niemożliwe jest więc skracanie strun

przy ich pomocy. Podczas gry trzymana jest w sposób podobny jak w grze na harfie, lub podobnie jak

cytra koncertowa leży przed muzykiem - na kolanach lub na stole.

POWRÓT

Gitara

instrument muzyczny z grupy strunowych szarpanych z pudłem

rezonansowym, gryfem i progami na podstrunnicy. Na gitarze gra się

palcami, a pomagać sobie można kostką/lub pazurkami

POWRÓT

Gitara basowaGitara elektrycznaGitara flamenco Gitara dobro

Gitara hawajska

Gitara basowainstrument strunowy szarpany, najczęściej

elektryczny, z progami na podstrunnicy (gryfie); stosuje się także gitary basowe bezprogowe

(fretles, z ang. fretless). Gitara basowa transponuje – podobnie jak kontrabas – o oktawę

w dół. Tradycyjne gitary basowe mają cztery struny g, d, A, E Łączna skala gitary basowej obejmuje dźwięki (w brzmieniu) od E1 do g1,

jest więc identyczna ze skalą kontrabasu. Spotyka się także modele 5-strunowe (z

dodatkową dolną struną C lub H), 6-strunowe (jak pięciostrunowy plus górna struna C), 8-

strunowe (gdzie dla każdej struny 4-strunowej jest dodana druga strojona o oktawę wyżej) oraz

12-strunowe. W muzyce rockowej na gitarze basowej gra basista.

POWRÓT

POWRÓT

Gitara elektryczna

to gitara, w której drgania stalowej struny umieszczonej w polu elektromagnetycznym, są

przekształcane w zmiany napięcia elektrycznego, za pomocą przetwornika.

POWRÓT

Gitara flamencoWiększość gitar flamenco jest wytwarzana z

drzewa cyprysowego dlatego w odróżnieniu od gitar klasycznych są wykonane najczęściej w

kolorach od jasnożółtego do pomarańczowego. Pudło jest nieznacznie węższe i płytsze od

pudła gitary klasycznej. Nieodłącznym elementem gitary flamenco jest golpeador

Golpeador nazywany również "Flamenco Tap Plate" lub "Pick Guard" to płytka ochronna wykonana przeważnie z

cienkiego samoprzylepnego plastiku - laminatu. Naklejana na płytę wierzchnią gitary w celu ochrony lakieru i płyty przed uderzeniami gitarzysty, który wykonuje technikę

golpe czyli uderzenie palcem serdecznym w pudło rezonansowe w celu zaakcentowania, wzmocnienia

wybranego dźwięku.

POWRÓT

Gitara hawajskawykształciła się w kulturze muzycznej

Hawajów. Początkowo, od zwykłej gitary akustycznej różniła się strojem i techniką gry,

lecz z czasem przekształciła się w samodzielny instrument.

Na gitarze hawajskiej gra się na siedząco trzymając ją na kolanach. Struny dociska się do podstrunnicy za

pomocą metalowego lub szklanego przedmiotu, zwykle walca trzymanego w palcach lub szerokiej obrączki na palec założonej. Przedmiot przesuwany wzdłuż struny

powoduje wydobywanie z niej przeciągłego, śpiewnego tonu. Liczba strun gitary hawajskiej jest też zmienna i

dochodzi do ośmiu.

POWRÓT

Gitara dobro

gitara akustyczna skonstruowana przez muzyków Georga Beauchampa i Johna Dopyera

w 1927 w celu wzmocnienia dźwięku gitary akustycznej. Najważniejszym elementem gitary był opatentowany dysk, opierający się z jednej strony na metalowym pudle rezonansowym, a

jednocześnie stanowiący podparcie dla stalowych strun. Dźwięk gitary był bardzo ostry i metaliczny, a jego natężenie było od trzech do pięciu razy większe niż w przypadku zwykłej

gitary akustycznej. Gitara zyskała dużą popularność wśród muzyków bluesowych i

country swojej epoki.

Harfa

POWRÓT

instrument strunowy szarpany w kształcie trójkąta, jeden z najstarszych instrumentów

muzycznych. Wywodzi się od łuku. Współczesna harfa koncertowa ma 47 strun

nastrojonych diatonicznie w Ces-dur i 7 pedałów, służących do przestrajania

poszczególnych strun. Harfa pedałowa o podwójnym wcięciu pedałów umożliwia przestrajanie 44 strun (tj. wszystkich z wyjątkiem dwóch najniższych i jednej

najwyższej) o jeden lub dwa półtony, a tym samym grę we wszystkich tonacjach

POWRÓT

Klawesyn

(inaczej: cembalo, clavicembalo, cymbał, harpsichord, klawicymbał) - wynaleziony w

epoce renesansu instrument strunowy szarpany wyposażony w klawiaturę. Jego dźwięk, w

porównaniu z fortepianem, jest cichy i mało zróżnicowany dynamicznie.

POWRÓT

Lirainstrument strunowy z grupy chordofonów wywodzący się ze starożytnej Grecji. Ma wąski, czworoboczny rezonator, z którego

wychodzą dwa łukowate ramiona połączone poprzeczką. Zaopatrzony w 4 do 10 strun.

Początkowo pudło rezonansowe złożone było ze skorupy żółwia. Na lirze grano na dwa

sposoby: szarpiąc struny lub uderzając pałeczką (plektronem).

Istnieje jeszcze odmiana liry zwana lirą korbową

(łac. organistrum). Instrument ten jest

zaopatrzony w korbkę przymocowaną do okrągłej

tarczy, która wzbudza struny liry.

Lutnia

POWRÓT

muzyczny instrument strunowy szarpany z grupy chordofonów. Pudło

rezonansowe instrumentu z jednej strony jest mocno wypukłe, a gryf

zagięty pod kątem 90°. Liczba strun: od 6 do 16. Liczba progów: od 4 do11.

Przywieziona do Europy z krajów arabskich we wczesnym

średniowieczu.

POWRÓT

Mandolina

strunowy instrument muzyczny z rodziny szarpanych posiadający cztery pary strun strojonych w

kwintach. Skala mandoliny (zakres dźwięków muzycznych) wynosi od g

do fis3

Instrumenty smyczkowe

instrumenty muzyczne z grupy chordofonów strunowych, w których struna wprowadzana jest w stan wibracji za pomocą smyczka, przesuwanego po strunie – legato, detaché, lub uderzając w nią włosiem – spiccato. Inną metodą wydobycia

dźwięku z instrumentu smyczkowego jest col legno - czyli uderzenie struny drzewcem smyczka lub pizzicato, czyli szarpniecie struny palcem oraz klang (pizzicato

bartokowskie, pizzicato à la Bartók) – szrpnięcie struny tak silne, by uderzyła o gryf.

Klasyczne instrumenty smyczkowe

Dawne isntrumenty smyczkowe

Regionalne instrumenty smyczkowe

Elektryczne instrumenty smyczkowe

POWRÓT

dzielą się na:

Smyczek

POWRÓT

element instrumentu smyczkowego służący do wzbudzania wibracji strun. Smyczek składa się z drzewca będącego elementem nośnym wykonanym z balsy, uchwytu, włosia i śruby naciągowej (żabka), pozwalającej uzyskać

odpowiedni naciąg włosia.

Włosie w smyczku pochodzi z końskiego ogona. W celu zwiększenia szorstkości włosia i tym samym zwiększenia jego przyczepności do strun

naciera się włosie kalafonią.

Klasyczne instrumenty smyczkowe

POWRÓT

skrzypce

altówka

wiolonczela

kontrabas

POWRÓT

Skrzypcesą najmniejszym instrumentem z tej grupy, zarazem

charakteryzują się najwyższym strojem.

Skrzypce składają się z podłużnego pudła rezonansowego z dwoma otworami w kształcie

stylizowanej litery f, gryfu z bezprogową podstrunnicą, zakończonego główką w charakterystycznym kształcie ślimaka. Struny, podparte na mostku, napinane są za

pomocą klinowych naciągów.

Struny skrzypiec, niegdyś wykonywane z preparowanych jelit zwierzęcych, dziś niemal wyłącznie

wykonywane są ze stali.

Instrument posiada cztery struny normalnie strojone w kwintach do następujących dżwięków (począwszy od najniżej strojonej) - g, d1, a1, e2 i obejmuje zakres

dźwięków od g do e4.

POWRÓT

Altówka

muzyczny instrument strunowy z grupy chordofonów smyczkowych. Altówka jest

nieco większa od skrzypiec, ma niższy, głębszy i łagodniejszy ton.

Instrument posiada cztery struny normalnie strojone w kwintach do następujących dżwięków (począwszy od najniżej strojonej) - c, g, d1, a1 i obejmuje zakres

dźwięków od c do a3.

Technika gry na altówce jest taka sama jak na skrzypcach, altowiolista gra z nieco większym

oparciem. Smyczek jest identycznej długości jak u skrzypka.

POWRÓT

Wiolonczelatenorowo-basowy, instrument strunowy

z grupy smyczkowych.

Instrument ma cztery struny normalnie strojone w kwintach do następujących dźwięków (począwszy od

najwyżej strojonej) - a, d, G, C, i obejmuje zakres dźwięków od C do a2.

Na wiolonczeli gra się siedząc, obejmując udami pudło rezonansowe. Gryf wznoszący się pionowo w górę

znajduje się na wysokości przedramienia i ramienia. Wiolonczela posiada piękne, niskie, melancholijne brzmienie, choć w wysokim rejestrze

brzmi jasno, czasem nawet „błyskotliwie”.

POWRÓT

Kontrabas

muzyczny instrument strunowy z grupy smyczkowych; jest największym instrumentem tej grupy.

Instrument posiada cztery struny strojone w kwartach (począwszy od najniżej strojonej): E, A, D , G i obejmuje

zakres dźwięków od E do g1

Ma trochę inną budowę niż pozostałe instrumenty smyczkowe. Gra się na nim stojąc.

Regionalne instrumenty smyczkowe

POWRÓT

Gęśle

Basetla

prastary słowiański instrument strunowy

swym kształtem przypomina wiolonczelę. Posiada od 2 do 4 strun

Elektryczne instrumenty smyczkowe

Skrzypce elektryczne

w przeciwieństwie do akustycznych nie posiadają pudła rezonansowego (soundbox), które wzmacnia drgania strun i wypromieniowuje dźwięk.

W przypadku skrzypiec elektrycznych rolę tę spełniają głośnik i wzmacniacz elektro-akustyczny. Często skrzypce elektryczne mają wiecej niz 4 struny. Najczęściej dodawana jest struna "C"( o kwintę

niżej niż struna "G" )

POWRÓT

POWRÓT

Dawne instrumenty smyczkowe

Rebecpochodzenia arabskiego lub bizantyjskiego o owalnym pudle w

kształcie gruszki, posiadający trzy struny.

Lira da braccio

posiadający pudło rezonansowe o kształcie zbliżonym do skrzypiec. Posiadał zwykle 5 strun melodycznych strojonych w kwartach i

kwintach i 2 struny burdonowe strojone w oktawach.

Viola da gamba

Viola d’amore

Rebec

POWRÓT

Lira da braccio

POWRÓT

Viola da gamba

POWRÓT

Viola d’amore

POWRÓT

Ukulele

POWRÓT

Mała gitara hawajska z czterema strunami (a, d1, fis1, h1)

Instrumenty strunowe uderzane klawiszowe

instrument strunowy, w którym wibracja strun wzbudzana jest uderzeniem młoteczka. Młoteczki

mogą być trzymane w dłoniach lub być częścią mechanizmu uruchamianego przez klawiaturę.

Klawikord PianinoFortepian

POWRÓT

Klawikordnajstarszy instrument klawiszowy, wynaleziony w XIV wieku. Struny wprawiane są w ruch za pomocą

tangentów (listewek), które naciskają i dzielą struny po przyciśnięciu klawiszy.

Powoduje to, że dźwięk wydawany przez klawikord jest bardzo cichy. Ma tylko jedną klawiaturę o zakresie 4 oktaw.

POWRÓT

PianinoZasada działania jest identyczna jak w

fortepianie z tą różnicą, że rama ze strunami jest położona pionowo a nie

poziomo, co powoduje, że również sam instrument jest wyższy od fortepianu,

za to znacznie od niego krótszy.

POWRÓT

FortepianW fortepianie struny rozpięte na stalowej ramie uderzane są młoteczkami

wyściełanymi filcem. Naciśnięcie klawisza powoduje uderzenie młoteczka w strunę,

POWRÓT

Dziękuję za uwagę