1

Grupa robocza

dla celów tematycznych nr 4, 5, 6 i 7 orazprogramu operacyjnego dotyczącego gospodarki

niskoemisyjnej, ochrony środowiska, przeciwdziałania i adaptacji do zmian klimatu, transportu oraz

bezpieczeństwa energetycznego

13 marca 2013 r.

2

Umowa Partnerstwa

Grupa robocza1. Uchwała nr 1/2013 Międzyresortowego Zespołu do spraw

Programowania i Wdrażania Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności Unii Europejskiej z dnia 4 lutego 2013 r. w sprawie powołania Grup roboczych wspierających prace nad przygotowaniem programów operacyjnych na lata 2014-2020 rekomendująca Ministrowi Rozwoju Regionalnego powołanie Grup roboczych dla wsparcia przygotowania programów operacyjnych finansowanych w ramach polityki spójności oraz koordynacji interwencji w ramach celów tematycznych.

2. Zarządzeniem nr 4 z 11 lutego 2013 r. Minister Rozwoju Regionalnego powołał ww. grupy robocze, w tym Grupę ds. wsparcia przygotowania programu operacyjnego dotyczącego gospodarki niskoemisyjnej, ochrony środowiska, przeciwdziałania i adaptacji do zmian klimatu, transportu i bezpieczeństwa energetycznego.

Cel, rola i organizacja pracy Grupy roboczej

3

Umowa Partnerstwa

Grupa robocza3. Do zadań Grupy należy udział w pracach nad przygotowaniem

programu operacyjnego dotyczącego gospodarki niskoemisyjnej, ochrony środowiska, przeciwdziałania i adaptacji do zmian klimatu, transportu i bezpieczeństwa energetycznego na lata 2014-2020 oraz koordynacji następujących celów tematycznych:► CT 4 Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we

wszystkich sektorach; ► CT 5 Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania

ryzyku i zarządzania ryzykiem;► CT 6 Ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywności

wykorzystania zasobów; ► CT 7 Promowanie równoważonego transportu i usuwanie niedoborów

przepustowości w  działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych

Cel, rola i organizacja pracy Grupy roboczej

4

Umowa Partnerstwa

Grupa robocza4.Organizacja pracy:

Grupa robocza działa w oparciu o zasady pracy podkreślające cele, do jakich Grupa została powołana oraz określające sposób funkcjonowania Grupy, w tym m.in. sprawy organizacyjne związane z przygotowywaniem kolejnych posiedzeń grupy oraz obiegiem dokumentów

5. Częstotliwość spotkań i zakres prac Grupy► intencją jest, aby Grupa mogła spotykać się w miarę postępów prac

nad programem (nie rzadziej niż co 6 tygodni);► Grupa pełni rolę pomocniczą wobec MRR w zakresie zapewnienia

spójności i koordynacji prac nad programem operacyjnym; ► Grupa stanowi forum debaty oraz wymiany opinii i stanowisk na temat

poszczególnych kwestii związanych z programowaniem interwencji programowej oraz w odniesieniu do procesu programowania interwencji w ramach ww. czterech celów tematycznych

Cel, rola i organizacja pracy Grupy roboczej

5

Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania

Uwarunkowania formalno-prawne

1. Otoczenie formalno-prawne:a) poziom UE - (projekt) pakiet legislacyjny obejmujący (istotne z

punktu widzenia celów tematycznych 4., 5., 6. oraz 7.):► rozporządzenie ogólne obejmujące Europejski Fundusz Rozwoju

Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Fundusz Spójności, Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz

► rozporządzenia funduszowe (dot. Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Funduszu Spójności);

b) poziom krajowy – prace resortu rozwoju regionalnego nad projektem:► zmian do istniejącej ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju

(uwzględniającej zagadnienia dot. programowania 2014-2020);► nowej ustawy dla perspektywy 2014-2020 (regulującej kwestie

o charakterze wdrożeniowym).

6

Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania

Wymiar strategiczny

2. Wymiar strategiczny (podstawowe dokumenty odniesienia):► Strategia Europa 2020 i Country Specific Recommendations (CSR);► Krajowy Program Reform;► Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego;► Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko, Strategia

Rozwoju Transportu;► Umowa Partnerstwa (UP)

3. Stanowiska, opinie, interpretacje KE:► Position Paper (stanowisko negocjacyjne KE);► bieżący nieformalny dialog z KE (w tym interpretacje, nadal wiele

kwestii wymaga doprecyzowania i wyjaśnienia ze strony KE)

7

Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania

Koncentracja tematyczna

4. Koncentracja tematyczna:

a) cele tematyczne (CT):► określają ogólne obszary tematyczne, w których interwencje mogą

podejmować fundusze UE; ► dostępnych jest jedenaście CT, z czego cztery (tj. CT4, CT5, CT6

i CT7) stanowią przedmiot zainteresowania danej Grupy;► źródłem finansowania wspomnianych czterech CT są Fundusz

Spójności (FS) i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR),

b) priorytety inwestycyjne (PI):► stanowią uszczegółowienie CT;► ograniczenia odnośnie do możliwości finansowania z FS (tj. nie

wszystkie PI w obrębie wymienionych czterech CT mogą zostać wsparte z FS), brak takich ograniczeń dla EFRR

Szczegółowe zestawienie tabelaryczne w wersji papierowej.

8

Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania

Koncentracja tematycznac) mechanizm „ring-fencing”:

► ogranicza swobodę odnośnie do wyboru CT, na które planuje się przeznaczyć fundusze UE;

► mechanizm działa na poziomie państwa, nie pojedynczych programów operacyjnych;

► zobowiązuje do przeznaczenia określonego minimalnego procenta alokacji na realizację CT (wybór PI w obrębie CT stanowi kompetencję pastwa);

► wymagania są zróżnicowane ze względu na region (wyższe wymagania dla regionów lepiej rozwiniętych);

► założenia UP wskazują, że wymóg ten będzie realizowany wyłącznie ze środków EFRR (ew. wykorzystanie na ten cel FS wiąże się z bardziej restrykcyjnymi wymaganiami);

9

Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania

Koncentracja tematyczna

► w przypadku wspomnianych czterech CT, mechanizm „ring-fencing” znajduje zastosowanie wyłącznie w zakresie CT4;

► Polska została zatem zobowiązana do przeznaczenia na CT4 co najmniej 20% środków EFRR w przypadku Mazowsza (region lepiej rozwinięty) oraz 10% środków EFRR w przypadku pozostałych 15 województw (regiony słabiej rozwinięte);

d) wyłączenia – projekty rozporządzeń UE, obok wskazania dopuszczalnych obszarów wsparcia, jednocześnie wprost wyłączają pewne obszary:

► likwidacja elektrowni jądrowych (EFRR, FS);► redukcja emisji gazów cieplarnianych w instalacjach objętych dyrektywą

2003/87/WE (EFRR, FS) – oczekuje się na szczegółowe wyjaśnienia (interpretację) ze strony KE;

► wytwarzanie, przetwórstwo i wprowadzanie do obrotu tytoniu i wyrobów tytoniowych (EFRR);

► przedsiębiorstwa w trudnej sytuacji w rozumieniu unijnych zasad pomocy państwa (EFRR);

► budynków mieszkalnych (FS), ew. tylko w zakresie OZE oraz efektywności energetycznej (zgodnie z kompromisem PRES DK)

10

Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania

Koordynacja5) Koordynacja z innymi instrumentami:a) komplementarność – identyfikacja obszarów zbieżnych, w których

interwencje podejmują inne instrumenty, podnosi efekt synergii;b) demarkacja – identyfikacja i delimitacja obszarów, w których interwencję

podejmują inne instrumenty, służy uniknięciu podwójnego finansowania; odejście od demarkacji kwotowej na rzecz typu projektu, beneficjenta;

c) koordynacja uwzględnia szeroki katalog instrumentów:► fundusze UE w ramach Polityki Spójności – dotyczy krajowych oraz

regionalnych programów operacyjnych;► fundusze UE w ramach Wspólnej Polityki Rolnej – dotyczy programów

przewidujących rozwój obszarów wiejskich oraz morskich i rybackich;► inne instrumenty UE (ze szczególnym uwzględnieniem CEF w obszarze

energetyki i transportu oraz LIFE w obszarze środowiska);► instrumenty krajowe;► środki EBI

11

Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania

Wymiar terytorialny6) Wymiar terytorialny:a) programowanie uwzględnia zasadę zintegrowanego podejścia

terytorialnego, biorącego pod uwagę potrzeby i potencjały nie tylko w ujęciu tematycznym, ale też w ujęciu przestrzennym (geograficznym);

b) w ramach programu należy wykazać, czy i w jaki sposób program realizuje potrzeby i potencjały obszarów strategicznej interwencji (OSI) indywidualnie zidentyfikowane w ramach danego programu oraz tych, które wynikają z KSRR;

c) przewiduje się specjalne instrumenty realizacji wymiaru terytorialnego (np. ZIT, RKSL), niemniej mają one charakter szczególny, standardowe podejście przewiduje terytorialne „oflagowanie”;

12

Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania

Wymiar terytorialnyd) kategoryzacja regionów:

► po raz pierwszy w Polsce mamy do czynienia z dwoma rodzajami regionów, tj. lepiej rozwinięte (Mazowsze) oraz słabiej rozwinięte (pozostałe 15 województw);

► odrębne wymagania/rozwiązania w zależności od kategorii regionów, w przypadku Mazowsza są to maksymalny pułap alokacji oraz niższa stopa dofinansowania projektu (80%), bardziej restrykcyjne wymagania wynikają również z mechanizmu „ring-fencing”;

► obostrzenia dotyczące wielkości alokacji oraz wysokości stopy dofinansowania nie znajdują zastosowania, gdy interwencje podejmuje FS (ograniczenia dotyczą tylko funduszy strukturalnych)

13

Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania

Warunkowość ex-ante7. warunkowość ex-ante:a) określone przez KE warunki wstępne, których wypełnienie determinuje

uruchomienie oraz wypłatę środków UE;b) mają charakter tematyczny (przypisane indywidualnie do CT) oraz

ogólny (o ile właściwe, mające zastosowanie do wszystkich CT);c) w większości przypadków wprowadza wymóg implementacji

określonego acqius communautaire;d) ich spełnienie podlega samoocenie przez państwo, której wyniki

przedkładane są KE;e) ze względu na zróżnicowaną zawartość CT, badana jest adekwatność

i proporcjonalność warunku do obszaru objętego interwencją; f) powinny zostać spełnione najpóźniej w momencie przedkładania KE

UP, jeżeli nie są wypełnione państwo opracowuje plan działań na rzecz ich wypełnienia i stosowny przegląd dokonywany jest w roku 2017;

14

Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania

Warunkowość ex-anteg) w przypadku omawianych CT mamy następujące warunki

tematyczne:► CT4 – określone wymogi wynikające z dyrektyw:

• 2004/8/WE dot. wysokosprawnej kogeneracji;• 2006/32/WE dot. końcowego wykorzystania energii;• 2009/28/WE dot. energii ze źródeł odnawialnych;• 2010/31/UE dot. charakterystyki energetycznej budynków;► CT5 – istnienie krajowych lub regionalnych ocen ryzyka na

potrzeby zarządzania klęskami żywiołowymi, uwzględniających dostosowanie do zmian klimatu;

15

Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania

Warunkowość ex-ante► CT6:

istnienie polityki w zakresie cen wody (przewidującej odpowiednie zachęty dla użytkowników, aby efektywnie korzystali z zasobów wodnych);

istnienie odpowiedniego wkładu różnych użytkowników wody w zwrot kosztów za usługi wodne (w stopniu określonym w zatwierdzonych planach gospodarowania wodami w dorzeczu);

promowanie ekonomicznie i środowiskowo zrównoważonych inwestycji w sektorze odpadów, w szczególności poprzez rozwój planów gospodarowania odpadami, zgodnie z dyrektywą 2008/98/WE w sprawie odpadów oraz hierarchią postępowania z odpadami;

► CT7 – ramy strategiczne określające priorytety w zakresie transportu, w tym lista projektów drogowych i kolejowych (project pipeline) oraz opis działań na rzecz zapewnienia zdolności instytucjonalnych instytucji i beneficjentów do przygotowania i wdrażania project pipeline

16

Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania

Pozostałe uwarunkowania8. Aspekt finansowy:a) fundusz – interwencja w obszary objęte CT4, CT5, CT6 oraz CT7

możliwa jest ze środków FS oraz EFRR (FS interweniuje wyłącznie z poziomu krajowego i nie podlega restrykcjom wynikającym z kategoryzacji regionów);

b) poziom dofinansowania ze środków UE uzależniony jest od:► kategorii regionu (nie dotyczy FS);► występowania pomocy publicznej;► możliwości zapewnienia współfinansowania krajowego (w tym

ograniczenia wynikające z dyscypliny finansów publicznych);► formy finansowania (zwrotna/bezzwrotna);► zapotrzebowania na środki (ograniczoność środków)

17

Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania

Pozostałe uwarunkowaniac) forma wsparcia – dopuszczalna bezzwrotna (bezpośrednia jako dotacja

bądź pośrednia, np. umorzenie), zwrotna (o charakterze pożyczkowym, gwarancyjnym lub kapitałowym) bądź mieszana; forma zwrotna będzie mieć wpływ w szczególności na:

► architekturę osi priorytetowych (premia 10pp na poziomie stopy dofinansowania dla dedykowanej osi priorytetowej);

► przepływy finansowe (płatności w ściśle określonych transzach);► system instytucjonalny (wybór pośredników finansowych, w tym

ew. „funduszu funduszy”);► wynika wprost z potrzeb rynku (analiza market failure).

8. Pomoc publiczna.

9. System instytucjonalny.

18

Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania

Harmonogram pracy10.Harmonogram przygotowania programów operacyjnych:a) wymaga synchronizacji działań w zakresie Umowy Partnerstwa oraz

kontraktów terytorialnych;b) koordynuje procedury właściwe dla przygotowania treści programu (wraz z

konsultacjami społecznymi), strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (SEA, wraz z konsultacjami społecznymi) oraz ewaluacji ex-ante (prowadzonej na całym etapie programowania);

c) prace nad programem mają charakter sekwencyjny (będą wypracowywane kolejne wersje);

d) przewiduje się, że do końca sierpnia 2013 r. zostaną przygotowane ostateczne projekty programów, a następnie poddane konsultacjom społecznym;

e) równolegle prowadzona jest ewaluacja ex-ante, SEA oraz nieformalny dialog z Komisją Europejską;

f) w grudniu 2013 r. planuje się przekazać programy operacyjne do zatwierdzenia przez Radę Ministrów (dotyczy programów krajowych, w przypadku programów regionalnych są to zarządy województw), a następnie oficjalnie przekazane do Komisji Europejskiej.

19

Umowa Partnerstwa

Organizacja pracy

1. Harmonogram – zgodnie z ogólnymi wymaganiami.

2. Zaangażowane podmioty:a) Zespół zadaniowy (bezpośrednio zainteresowane resorty);b) Grupa robocza (szerokie i reprezentatywne grono interesariuszy);c) ewaluator ex-ante (zewnętrzny i niezależny ekspert wyłoniony

w drodze przetargu, model partycypacyjny), wydający ocenę programu, która jest przedkładana KE;

d) organy „środowiskowe” (tj. GDOŚ i GIS) oraz (wyłoniony w drodze przetargu) niezależny wykonawca prognozy oddziaływania na środowisko (SEA); wyniki wraz z programem są przedkładane KE;

e) społeczeństwo (najszersze grono) na etapie konsultacji społecznych programu oraz dodatkowo w ramach konsultacji SEA;

f) Komisja Europejska podejmująca (po zakończeniu negocjacji) ostateczną decyzję o zatwierdzeniu programu.

Podstawowe założenia programu operacyjnego

20

Umowa Partnerstwa

Podstawowe założenia programu3. Zgodnie z założeniami UP, przedmiotowy program jest jednym

z sześciu krajowych programów operacyjnych w ramach PS.

4. Podejmuje interwencję w zakresie czterech głównych celów tematycznych: CT4, CT5, CT6 i CT7 oraz dodatkowo w zakresie CT9 (w ograniczonym zakresie).

5. Realizuje wybrane priorytety inwestycyjne w obrębie wspomnianych CT (numeracja zgodnie ze wcześniejszym wykazem w części poświęconej koncentracji tematycznej):

a) (w obrębie CT4) 4.1 – 4.5 oraz 4.7;b) (w obrębie CT5) 5.1 – 5.2c) (w obrębie CT6) 6.1 – 6.6d) (w obrębie CT7) 7.1 – 7.5e) (w obrębie CT9) 9.1 (inwestycje w infrastrukturę ochrony zdrowia)

6. Głównym źródłem finansowania będzie FS i w ograniczonym stopniu z EFRR (głównie w tych obszarach, które nie kwalifikują się do FS).

Podstawowe założenia programu operacyjnego

21

Umowa Partnerstwa

Podstawowe założenia programu7. Architektura programu (układ osi priorytetowych):a) ze względu na potrzebę elastyczności w zarządzaniu alokacją,

dążeniem będzie ograniczona liczba osi priorytetowych; b) przewiduje się, że osie priorytetowe będą monofunduszowe oraz

rozważa się łączenie w jedną oś różnych CT (dotyczy głównie sektora transportu oraz środowiska);

c) układ osi priorytetowych zostanie określony na późniejszym etapie, po rozstrzygnięciu co najmniej następujących kwestii:

► zakresu interwencji na Mazowszu (dotyczy EFRR);► zakresu wykorzystania inżynierii finansowej (premia 10pp na

poziomie stopy dofinansowania w ramach dedykowanej osi);► systemu instytucjonalnego.

8. W sposób szczególny (dedykowana pula środków UE) będzie realizował wymiar miejski.

Podstawowe założenia programu operacyjnego

22

Umowa Partnerstwa

Przedmiot wsparcia W obrębie CT4 przewiduje się następujący zakres interwencji:

a) produkcja i dystrybucja OZE; b) wykorzystanie OZE w przedsiębiorstwach oraz infrastrukturze

użyteczności publicznej;c) inwestycje podnoszące efektywność energetyczną w

przedsiębiorstwach (w tym wysokosprawna kogeneracja) oraz infrastrukturze użyteczności publicznej poprzez kompleksową termomodernizację, inwestycje w sieci ciepłownicze;

d) wsparcie dla transportu miejskiego, miejskie oświetlenie;e) działania „miękkie” (np. kampanie informacyjne).

Podstawowe założenia programu operacyjnego

23

Umowa Partnerstwa

Przedmiot wsparciaW obrębie CT5 przewiduje się następujący zakres interwencji:

a) inwestycje zmniejszające ryzyko powodzi i suszy, w tym zwiększenie możliwości naturalnego retencjonowania wody (przy poszanowaniu zrównoważonego planowania przestrzennego);

b) rozwój systemów wczesnego ostrzegania i prognozowania zagrożeń oraz wyposażenie służb ratowniczych;

c) monitoring środowiska;d) działania „miękkie” (np. kampanie informacyjne).

Podstawowe założenia programu operacyjnego

24

Umowa Partnerstwa

Przedmiot wsparciaW obrębie CT6 (sektor środowiska) przewiduje się następujący zakres

interwencji:a) inwestycje w obszarze gospodarki wodno-ściekowej;b) inwestycje w obszarze gospodarki odpadami (uwzględniając

hierarchię postępowania);c) wsparcie przedsiębiorstw w zakresie efektywnego korzystania

z zasobów i ochrony środowiska;d) ochrona gatunków i siedlisk przyrodniczych oraz różnorodności

biologicznej;e) wsparcie dla zanieczyszczonych/zdegradowanych terenów

miejskich;f) działania „miękkie” (np. kampanie informacyjne).

Podstawowe założenia programu operacyjnego

25

Umowa Partnerstwa

Przedmiot wsparciaW obrębie CT6 (sektor kultury) wsparcie dla obiektów zabytkowych

wpisanych na listę UNESCO oraz Listę Pomników Historii Prezydenta RP:

Podstawowe założenia programu operacyjnego

26

Umowa Partnerstwa

Przedmiot wsparciaW obrębie CT7 (sektor transportu) przewiduje się następujący zakres

interwencji:a) wsparcie dla transportu kolejowego;b) wsparcie dla transportu drogowego (TEN-T i połączenia z siecią);c) wsparcie na rzecz podniesienie bezpieczeństwa w ruchu lotniczym

(sieć TEN-T), nie przewiduje się inwestycji w rozwój infrastruktury portów lotniczych;

d) wsparcie transportu morskiego, inwestycje na śródlądowych drogach wodnych oraz transport intermodalny;

e) wsparcie działań w obszarze BRD oraz ITS

Podstawowe założenia programu operacyjnego

27

Umowa Partnerstwa Podstawowe założenia programu operacyjnego

Przedmiot wsparciaW obrębie CT7 (sektor energetyki) przewiduje się następujący zakres

interwencji:a) budowa i modernizacja sieci przesyłowych i dystrybucyjnych oraz

infrastruktury magazynowej gazu ziemnego;b) budowa i modernizacja sieci przesyłowych i dystrybucyjnych energii

elektrycznej;c) budowa/przebudowa terminali LNG

28

Umowa Partnerstwa Podstawowe założenia programu operacyjnego

Przedmiot wsparciaW obrębie CT9 przewiduje się następujący zakres interwencji :

a) wsparcie Państwowego Ratownictwa Medycznego (szpitalne oddziały ratunkowe (SOR), centra urazowe oraz jednostki organizacyjne szpitali wyspecjalizowane w zakresie ratownictwa medycznego);

b) kompleksowe inwestycje w infrastrukturę i działanie lotniczych służb ratownictwa medycznego;

c) inwestycje w ponadregionalną wysokospecjalistyczną infrastrukturę ochrony zdrowia w zakresie jednostek chorobowych mających najistotniejsze znaczenie z punktu widzenia aktywności zawodowej

29

Dziękuję za uwagę