Post on 11-Jan-2017
Zasady pisowni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Goski i literych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9h . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10rz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13om, on, em, en . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Budowa wyrazw a ortografia-by . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14nie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15-e, - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16przymiotniki zoone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16rzeczowniki zoone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16przyimki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16przedrostki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17przyrostki: -cki, -dzki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17przyrostki: -stwo, -wstwo, -ctwo, -dztwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18zakoczenia wyrazw: -cji, -sji, -zji, -ii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18skrty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18skrtowce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Spis rzeczy
8
Wielkie i mae literywielka litera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19maa litera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Interpunkcjakropka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21przecinek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21rednik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22dwukropek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22wielokropek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22cznik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23mylnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23pytajnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23wykrzyknik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23nawias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24cudzysw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Inne problemy ortograficznedzielenie wyrazw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24liczebniki zoone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Polski alfabet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Sownik ortograficzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Spis rzeczy
Zasady pisowni
Goski i litery
ch
Dwuznak ch piszemy, gdy w formach odmiany lub wyrazach pokrewnych wy-mienia si na sz, np. zaduch duszno, suchy susza, piechur pieszo, acuchacuszek, strachstraszy, wchwszy.
ch : sz
Dwuznak ch piszemy na kocu wyrazu, np. pech, rozmach, ruch.WYJTKI: druh,Boh (rzeka na Ukrainie), Czatyrdah (gry na Ukrainie).
-ch
Dwuznak ch piszemy po literze s, np. schab, schronisko, wschd.
sch
h
Liter h piszemy, gdy w formach odmiany lub wyrazach pokrewnych wymieniasi na g, lub z, np.
h : g wahanie waga;h : druh druyna;h : z bahy bazen.
h : g h : h : z
Liter h piszemy w rozpoczynajcych wyraz czstkach obcych: hekto-, helio-,hemo-, hetero-, higro-, hiper-, hipo-, homo-, hydro-, np. hektolitr, heliocentryczny,hemoglobina, heteroatom, higroskopijny, hiperinflacja, hipoteka, homonim, hyd-rologia.
hekto-, helio-, hemo-, hetero-, higro-, hiper-, hipo-, homo-, hydro-
W innych wypadkach wtpliwoci rozstrzygamy za pomoc sownika.
10
Liter piszemy, gdy wymienia si ona na o, e lub a w formach odmiany lubwyrazach pokrewnych, np.
wzwozu, wrg wrogi, z zoy;sidmy siedem, szstysze, wizwie;obrci obraca, wmwi wmawia, przerbkaprzerabia.
:o :e :a
Liter piszemy wczstce -w na kocu wyrazw (to znaczy w dopeniaczuliczby mnogiej rodzaju mskiego), np. domw, psw, samochodw.
Liter piszemy w przyrostkach -w, -wka, -wna, np. Bytw, Krakw, ma-kwka, parwka, Nowakwna, Kucwna.
-w piszemy na kocu wyrazw.
WYJTKI: Jedynymi wyrazami koczcymi si na -uf s puf (taboret) oraz pufalbo puff (wyraz naladujcy sapanie).
Liter piszemy na pocztku wyrazw utworzonych od smy, w: semka,smak, smoklasista, smoklasistka, smy, w, wczesny, wczenie, wdzie, we.
smy, w
Liter piszemy wpewnej liczbie wyrazw, wktrych nie ma wymiany na o,e lub a (s to wyrazy z niewymiennym), np. chr, crka, gra, jaskka, Jzef,ktnia, krl, krlik, krtki, mzg, oglny, ogrek, ow, owek, oprcz, pagrek,powtrzy, ptno, pki, prba, prny, rwny, ra, skra, skrt, str, szczeg,tchrz, wiewirka, wczka, wry, wyrnia, rdo, ty, w.
W wyrazach, ktre od nich pochodz, zachowujemy w odpowiednim miejscu,np. rwny rwna, rwnanie, rwnie, rwnolegy, rwnolenik, rwno itd.
Pisowni tych wyrazw trzeba zapamita.
Litery nigdy nie piszemy na kocu wyrazu.
UWAGA: Wyrazy skuwka, zasuwka zostay utworzone za pomoc przyrostka -kaod czasownikw skuwa, zasuwa. Wyraz podkuwka piszemy z liter u, kiedy ozna-cza dolne okucie sa, a wic pochodzi od podkuwa. W pozostaych wypadkachpiszemy podkwka (bo wyraz ten pochodzi od wyrazu podkowa).
u
Liter u piszemy na pocztku wyrazw (z wyjtkiem smy, w i wyrazw, ktreod nich pochodz) i na kocu wyrazw (zawsze), np. udo, uleczy, urzd, od razu,diu-ditsu, kakadu.
Liter u piszemy wwikszoci przyrostkw, np.
Goski i litery
11
-uch leniuch, maluch-ulec hamulec, szpikulec-unek podarunek, ratunek-unia babunia, chwilunia-usia gbusia, kawusia-us dzikus, lizus-uszek garnuszek, maluszek-u chlebu, cru-utki biedniutki, milutki-uszko jabuszko, serduszko
-uch, -ulec, -unek, -unia, -usia, -us, -uszek, -u, -utki, -uszko
Jedynym uywanym dzisiaj przyrostkiem z jest -wka, wystpuje on na przy-kad w wyrazach kroplwka, makwka, stalwka. Przyrostek -w wystpuje tylkownazwach miejscowoci, np. Bytw, Krakw, i w nazwiskach, np. Marcinw. Daw-niej uywano take przyrostka -wna, aby tworzy nazwiska panien, np. Gajwna,Nowakwna.
Liter u piszemy wczasownikach, ktre kocz si na -uj, -ujesz, -uje, np.dyk-tuj, dyktujesz, dyktuje, maluj, malujesz, maluje.
Tak samo piszemy formy czasownikw utworzone na ich podstawie: czasowniki, ktre oznaczaj polecenia, koczce si na -uj, -ujmy, -ujcie,
np. dyktuj, dyktujmy, dyktujcie, maluj, malujmy, malujcie;UWAGA: piszemy stj, bo stoi, krj, bo kroi. formy czasownikw zakoczone na -ujcy (czyli imiesowy przymiotnikowe
czynne), np. dyktujcy, kupujcy, malujcy; formy czasownikw zakoczone na -ujc (czyli imiesowy przyswkowe
wspczesne), np. dyktujc, kupujc, malujc.
-uj, -ujesz, -uje -uj, -ujmy, -ujcie -ujcy -ujc
Liter u piszemy zawsze tam, gdzie nie ma uzasadnienia pisownia (zobaczregu pisowni na poprzedniej stronie).
rz
Dwuznak rz piszemy, gdy wymienia si on na r w formach odmiany lub wwy-razach pokrewnych, np. starzec starca, dobrze dobry, stworzy stwrca.
W wielu wypadkach pomocne moe by zestawienie zinnymi jzykami sowia-skimi (np. rosyjskim), np. rzepa riepa, rzeka rieka, orzech oriech.
rz : r
Dwuznak rz piszemy rwnie wprzyrostkach -erz, -arz, np. kunierz, pasterz,tancerz, lalkarz, mleczarz, pisarz.
Goski i litery
12
UWAGI:1) Piszemy masarz (pracownik masarni), ale masa (masowanie).2) W niektrych wyrazach, np. baga, mira, pilota, piszemy na kocu, ponie-
wa pochodz one z jzykw obcych.W razie wtpliwoci pisowni wyrazu sprawdzamy w sowniku.
-erz, -arz
Dwuznak rz wystpuje po spgoskach: p, b, t, d, k, g, ch, j, w, np. przewaga,obrzydzi, strzelba, modrzew, krzepa, ogrzewanie, chrzeniak, zajrze, ujrze, wrzask.
prz, brz, trz, drz, krz, grz, chrz, jrz, wrz
WYJTKI:1) Dwuznak sz po spgoskach piszemy: wwyrazach: ksztat, ksztaci, wyksztacenie, bukszpan (krzew), kszyk (ptak),
pszczoa, pszenica, Pszczyna, wszystko, wszdzie, wszelki, wszy (od wesz) i w wy-razach, ktre od nich pochodz;
wformach przymiotnikw utworzonych za pomoc przyrostka -szy i-ejszy(to znaczy w stopniu wyszym inajwyszym), np.: lepszy, najszybszy, krtszy, wik-szy, najadniejszy, zdrowszy.
2) Znak po spgoskach piszemy: wwyrazach: piega (ptak), gegka (gwarowe okrelenie kukuki); wczstce -e, np. kope, stje, ape, krje, wee, zgae; wwyrazach pochodnych, wktrych cz podstawowa zaczynajca si zna-
kiem stoi po przedrostku, np. ody (od+y), naderka (nad+re), przedodek(przed+odek).
Liter piszemy, gdy wymienia si ona na g, dz, h, z, , s w formach odmianylub wyrazach pokrewnych, np.
: g roek rg, wstka wstga, powany powaga; : dz ksia ksidza, pieniek pienidz, mosiny mosidz; : h druynowy druh, wataka wataha; : z groenie grozi, gwid gwizda, ma mazak; : skaenie skazi, duy duzi, gro grozi; : s boy boski, mny mski, wszy wski.
: g : dz : h : z : : s
Liter piszemy po literach r, l, , np. drenie, rysko, lej, ly, e, ma.
r, l,
Liter piszemy w czstkach -e lub -, ktre doczamy do innych wyrazw,np. skde, ide, z kime, tako, jaki.
Goski i litery
A (amper)a (ar)a spjnik wsprzdny.
Przed a zawszestawiamy przecinek,gdywprowadzawypowiedzeniewsprzdne, np. KrlikzProsiaczkiem siedzielisobie przed domkiemPuchatka, aPuchateksiedzia razem znimi.Wwypowiedzeniupojedynczym niestawiamy przecinka,gdya jest spjnikiemcznym (moe gozastpi i), np. piewacicho amelodyjnie(cicho imelodyjnie).Jeli jednak jestspjnikiemprzeciwstawnym(wwczas mog gozastpi ale, lecz), musiby poprzedzonyprzecinkiem, np. Prawdazwyciy, anie fasz(Prawda zwyciy, lecznie fasz).
abaur ~ru a.~raabdykacja ~cjiabdykowaabecado; ~deAbel, Ablaabiturientabonament ~tuabonentabonowaaborcja ~cjiaborda ~uaborygenabp a.arcybp (arcybiskup),
abpa, abpie; lm abpia.abp abp, abpw;wprzypadkachzalenych w liczbiepojedynczej takezkropk zamiastkocwki: abp.,np.zabp. Nowakiem
abpstwo (arcybiskupstwo),abpstwa, abpstwie
Abrahamabrakadabraabsencja ~cjiabsolucja ~cjiabsolut ~tuabsolutorium; ~ria, ~riwabsolutyzm ~muabsolwentabsorbowaabsorpcja ~cjiabstrahowaabstrakcja ~cjiabstrakt ~tu; ~ty a.~taabstynencja ~cjiabstynentabsurd ~duabsyda apsydaabsztyfikantaby spjnik
wprowadzajcywypowiedzeniepodrzdne. Zawszepoprzedzamy goprzecinkiem, gdywystpuje wtakiejfunkcji, np. Wszyscypodeszli bliej, abyprzyjrze si dokadniej.
Ac (aktyn)aceton ~nuacetylen ~nuach a.ach!acha
Achilles pitaachillesowa
a coacz spjnik
wprowadzajcywypowiedzeniepodrzdne. Zawszepoprzedzamy goprzecinkiem, np.Zrezygnowa zwyjazdu,acz zwielkim alem.
aczkolwiek spjnikwprowadzajcywypowiedzeniepodrzdne. Zawszepoprzedzamy goprzecinkiem,np.Pozosta wdomu,aczkolwiek niechtnie.
A.D. (Anno Domini)ad (do...) ad 1, ad 2 itd.Ada; AdAdam strj adamowy
(nago), jabko Adamaadaptacja ~cjiadapter ~ra (a.~ru)adaptowa (przystosowa)Addis Abeba, Addis AbebieAden ~nu adeski
Zatoka AdeskaadeptAdidas (marka ifirma)
adidas (but sportowy)adieu a.adieu!adiunktadiustacja ~cjiadiutantADM (Administracja
Domw Mieszkalnych)ndm a.ADM-u, ADM-ie adeemowski
adm. (administracja,administracyjny)
A
28
administracja ~cji (skrt:adm.)
administrowaadmiralicja ~cjiadmira ~aadnotacja ~cjiadopcja ~cjiadopcyjno-opiekuczy
(adopcyjnyiopiekuczy)
adoptowaadoracja ~cjiadorowaadrenalinaadres ~suadresatadresowaAdriatyk ~ku adriatycki
Morze Adriatyckieadwent ~tuadwentystaadwokataerobaerobik ~kuaerodynamikaaeroklub ~buaeronautykaaeroplan ~nuaerozol ~luaferaaferzystaAfganistan ~nu
Afgaczyk, Afganka afgaski a.afganistaski
afiks ~suafiszafiszowa siaforystykaaforyzm ~muafro ndmafront ~tuAfryka ~yce Afrykanin,
rzad. Afrykaczyk Afrykanka afrykaski Afryka Pnocna,AfrykaPoudniowo-Zachodnia,Afryka rodkowa; BasenAfrykasko-Antarktyczny
afrykanistykaafty, aft
Ag (srebro)aga (ropucha); agi, agagar ~ruagar-agar, agar-agaru
a.ndmagat ~tuagawa; agawAGD a.agd. (artykuy
gospodarstwadomowego)
agencja ~cji PolskaAgencja Prasowa
agendaagentagitacja ~cjiagitowaaglomeracja ~cjiagnostycyzm ~muagnostykagonia ~niiagoraagrafkaagregat ~tuagresja ~sjiagresoragrest ~tuagresywnyagrochemia ~miiagrochemikagronom; ~mowie a.~miagronomia ~miiagrotechnikaagroturystaagroturystykaaha a.aha!ahoj!AIDS a.aids (Acquired
Immune DeficiencySyndrome) ndm a.pot.AIDS-a a.aidsa, AIDS-iea.aidsie
aj a.aj!a jakAjaks a.Ajas (posta
mitologiczna)a jakea jakebyajatollaha jednakajencja ~cjiajent
ajenturaajnsztajn a.einstein
(pierwiastek chem.,symbol: Es) ~nu (jednostka fiz.) ~na
Ajudah ~hua juAK (Armia Krajowa) ndm
AK-owski a. akowskiakacja ~cjiakademia ~mii Polska
Akademia Nauk,AkademiaGrniczo-Hutniczaim.Stanisawa Staszica(uczelnia technicznawKrakowie); akademiasztuk piknych,Akademia SztukPiknych wWarszawie
akademikakademizm ~muakant ~tuakapit ~tuakatolikakceleracja ~cjiakcent ~tuakcentowaakceptacja ~cjiakceptowaakces ~suakcesoria ~riwakcja ~cjiakcjonariat ~tuakcjonariuszakcyzaaklasowy (nalecy
doklasy A)aklimatyzacja ~cjiaklimatyzowaakomodacja ~cjiakompaniament ~tuakompaniowaakonto (zaliczka)akord ~duakordeon ~nuakordowiec ~wcaakrakredytacja ~cjiakrobacja ~cjiakrobata
administracja
29
Akropol (akropolwAtenach) ~lua.Akropolis ndm
akropol (cz miastawstaroytnej Grecji)
akryl ~luaksamit ~tuaksel, akslaaksjologia ~giiaksjomat ~tuaktaktoraktorstwoaktwkaaktualia ~liwaktualizacja ~cjiaktualizm ~muaktualizowaaktyn (pierwiastek chem.,
symbol: Ac) ~nuaktyw ~wuaktywaaktywacja ~cjiaktywizacja ~cjiaktywizowaaktywnyaktywowaakumulacja ~cjiakumulowaakupresuraakupunkturaakuratakustykaakuszerkaakwafortaakwalung ~guakwamaryn ~nu
a.akwamarynaakwanautykaakwarelaakwarium; ~ria, ~riwakwarystykaakwedukt ~tuakwen ~nuakwizycja ~cjiakwizytorAL (Armia Ludowa) ndm
a.AL-u aelowieca.AL-owiec aelowskia.AL-owski
Al (glin)
la (w rodzaju, na sposb,jak)
alabaster ~truAladynalarm ~mualarmowaAlaska ~sce Alaskanin
a.rzad. Alaskijczyk Alaskanka a.rzad.Alaskijka alaskia.rzad. alaskijski pwysep Alaska, stanAlaska; Prd Alaski
Albania ~nii Albaczyk Albanka albaski Gry Albaskie
albatrosalbinizm ~mualbinosalbo spjnik
wsprzdny. Niestawiamy przed nimprzecinka, np. Zrobi todzi albo jutro.
albowiem spjnikwprowadzajcywypowiedzeniepodrzdne. Zawszepoprzedzamy goprzecinkiem, np.Wszyscy wstali,albowiem bya to chwilauroczysta.
alboalbobyalbo toalbum ~mualchemia ~miialchemikale spjnik wsprzdny.
Stawiamy przed nimprzecinek, np. Zrobi todzi, ale dopierowieczorem.
aleby (to si nie stao)alegoria ~riialeja ~ei; ~ei a.~ej aleja
Szucha; AlejeJerozolimskie, AlejeUjazdowskie
alergia ~gii
alergikalert ~tualealeby (si zmartwi)ale toalfa, alfiealfabet ~tuAlfa Romeo (marka
samochodw ifirma),Alfie Romeo alfaromeo (samochd markiAlfa Romeo), alfieromeo; alf romeo
alga; algalgebraAlgieria (pastwo) ~rii
Algierczyk, Algierka algierski AlgierskaRepublikaLudowo-Demokratyczna
Algier (miasto) ~ru algierczyk, algierka algierski
algorytm ~mualiantalias (inaczej; czyli)alia (stop metali) ~uAli Baba, Ali Babiealibi ndmalienacja ~cjialikwot ~tualimentyaliteracja ~cjialkaalkaloid ~dualkierzalkohol ~lualkoholikalkoholizm ~mualkomat ~tualkowa; alkwAllah ~ha a.Allach ~chaalmanach ~chualoes (rolina) ~sualpinistykaalpinizm ~muAlpy, Alp alpejski
Alpy Australijskie, AlpyGraickie, AlpyWschodnie, AlpyZachodnie
Alpy
30
alt (gos) ~tu (osoba) ~taaltanaaltannikalter ego ndmalternatywaaltwkaaltruizm ~mualuminium ndmalumnaluzja ~zjiaun ~nuayczaAm (ameryk)a.m. (ante meridiem)amalgamat ~tuamantamarant ~tuamarylis ~sa a.~suamatoramatorstwoamatorszczyznaAmazonia ~nii
amazoskiamazonit ~tuAmazonka (rzeka)
Nizina Amazonkiamazonka (kobieta
jedca konno; strj)Amazonki (plemi
mitologicznychwojowniczek)
ambaras ~suambasada ambasada
francuska, AmbasadaFrancuska wWarszawie
ambasadorambicja ~cjiambitnyambonaambraambrowiec ~wcaambrozja ~zjiambulans ~suambulatorium; ~ria, ~riwameba; amebamen ndmameryk (pierwiastek chem.,
symbol: Am) ~kuAmeryka Amerykanin,
Amerykanka amerykaski Ameryka
Pnocna, AmerykaPoudniowa, Amerykarodkowa, Amerykaaciska
amerykanistykaamerykanizacja ~cjiamerykanizm ~muamerykanka (mebel)
Amerykanka(obywatelka Ameryki)
ametyst ~tuamfetaminaamfibia ~biiamfiladaamfiteatr ~ruamforaamia (ryba), amiia mianowicie spjnik
wprowadzajcywyliczenie. Zawszestawiamy przed nimprzecinek, po nimmoemy postawidwukropek, np. Mamypi nieodmiennychczci mowy,amianowicie:przyswek, zaimek,spjnik, partykuiwykrzyknik.
Amicis Edmund deAmicis
amnestia ~tiiamnezja ~zjiamok ~kuamoniak ~kuAmor (boek mioci)amorek ~rkaamortyzacja ~cjiamortyzowaamory (zaloty)amper (jednostka fiz.,
symbol: A)amperogodzinaamperomierzamplitudaampukaamputacja ~cjiamputowaAmsterdam ~mu
amsterdamczyk,
amsterdamka amsterdamski
amulet ~tuAmundsen Roald
Amundsenamunicja ~cjiamur (ryba)anabaptyzm ~muanabolik ~kuanabolizm ~muanachronizm ~muanaforaanagram ~muanakondaanalfabetaanalfabetyzm ~muanalitykanalityzm ~muanalizaanalizowaanalogia ~giiananasanarchia ~chiianatomanatomia ~miia.n.Chr. (ante nativitatem
Christi)Andaluzja ~zji
Andaluzyjczyk,Andaluzyjka andaluzyjski NizinaAndaluzyjska, GryAndaluzyjskie
Andegawenia ~nii Andegaweczyk,Andegawenka andegaweski
Anderlecht ~tuAnders Wadysaw
AndersAndersen Hans Christian
AndersenAndora (pastwo)
Andorczyk, Andorka andorski
Andora (miasto) andorczyk, andorka andorski
androidandrusandrut
alt
31
Andrzej; ~jwandrzejki (zabawa) ~jek
andrzejkowyAndy ~dw Andy
Patagoskie, AndyPeruwiaskie, Andyrodkowe andyjski Andyjski WsplnyRynek
anegdotaaneks ~suaneksja ~sjianemikanestezja ~zjianestezjologia ~giianga ~uangaowaangielszczyangielszczyznaanginaAnglia ~lii Anglik,
Angielka angielski Nizina Angielska
anglik (ko) Anglik(obywatel Anglii)
anglikanizm ~muanglistykaangloarab (ko)Anglosasi Anglosas,
Anglosaska anglosaski
Angola (pastwo) ~li Angolczyk, Angolka angolski BasenAngolski
angstrem (jednostka fiz.,symbol: ) ~ma ngstrm (nazwiskofizyka)
ani spjnik wsprzdny.Nie stawiamy przed nimprzecinka, np. Nie bywPoznaniu aniweWrocawiu.
ani be, ani meaniby (o tym pomyla)ani chybiani duduanihilacja ~cjiani krztyanilana
anilinaanimacja ~cjianimowaanimozja ~zjiani mru-mruanimusz ~uanio, aniele Anio
Paskianioek ~kaanion ~nuani razuani razu byani ruszanieli spjnik.
Wwypowiedzeniupojedynczym niestawiamy przed nimprzecinka, np. Bardziejpasjonowa si sportemanieli nauk.
Ankara ankarczyk,ankarka ankarski
ankietaankieterankietowaAnna; Annannay ~wAnnaszAnno Domini (skrt: A.D.)anodaanomalia ~liianonim (osoba) ~ma
(list) ~muanons ~suanorakanoreksja ~sjianorektyczkaantagonizm ~muanta ~aAntarktyda antarktydzkiAntarktyka antarktycznyante meridiem (skrt: a.m.)antenaantenatantidotum; ~ota, ~otwantologia ~giiantonim ~muantracyt ~tuantrakt ~tuantresolaantropocentryzm ~mu
antropogenezaantropologia ~giiantropomorfizacja ~cjiantroponim ~muantrykot ~tuanturium; ~ria, ~riwantyalkoholowyantybakteryjnyantybiotyk ~kuantybohaterantychryst; ~ystyantydopingowyantyfaszystaantyfeminizm ~muantygrypowyantyhitlerowskiantyk (kultura staroytna)
~ku (zabytek) ~kua.~ka
antykoncepcja ~cjiantykorozyjnyantykwaantykwariat ~tuantykwariuszantylopaantymon (pierwiastek
chem., symbol: Sb) ~nuantynarkotykowyantynarodowyantypastwowyantypapieantypatia ~tiiantypodyantyradar ~ruantysemityzm ~muantytalent ~tuantytezaantywojennyanulowaa nuany ~uanyowyaortaApacze Apacz, Apaczkaaparat ~tuaparaturaapartament ~tuapartheid ~duaparycja ~cjiapasz (opryszek)apaszka (chustka)
apaszka
32
apatia ~tiiapelapelacja ~cjiapelowaApenin ~nu Apenin
Kalabryjski, ApeninLiguryjski, ApeninToskasko-Emiliaski
Apeniny ~nin ApeninyPoudniowe, Apeninyrodkowe, ApeninyPnocne apeniski Pwysep Apeniski
aperitif ~fuapetyt ~tuapiterapia ~piiaplauz ~zuaplikacja ~cjiaplikantapogeum; ~geaApokalipsa (ksiga Nowego
Testamentu)apokalipsa (objawienie,
wizja; coprzeraajcego; utwr)
apokryf ~fuApollo ~lla a.~llina
a.Apollon apoliskiapollo (osoba; motyl)apologetaapologia ~giiapopleksja ~sjiapoplektykaport (aportowanie) ~tuaport! (zawoanie)aportowaapostolstwoaposto ~aapostrof (znak graficzny)
~fuapostrofa (figura
retoryczna)apoteozaaprobataaprobowa proposaprowizacja ~cjia przeciea psik!apsydaapteka apteka
PodZamkiem, aptekaHipokrates
aptekarzAr (argon)ar, ara (skrt: a)araarab (ko) Arab
(czowiek)arabeskaArabia ~bii Arab,
Arabka arabski Pwysep Arabski,Morze Arabskie,Pustynia Arabska
Arabia Saudyjska, ArabiiSaudyjskiej ArabSaudyjski, ArabkaSaudyjska arabski
arabistykaarabizm ~muarabszczyznaarachidyarachnologia ~giiaragonit ~tuarak ~kuaralia ~liiaranacja ~cjiaraneraranowaArarat ~tu Ararat May,
Ararat Wielkiaraukaria ~riiarbiterarbitra ~uarboretum; ~etaarbuz ~zaarchaik ~kuarchaizacja ~cjiarchaizm ~muarchanio ~anielearcheologia ~giiarchetyp ~puarchidiakonarchidiecezja ~zjiarchikatedraArchimedes,
oArchimedesiearchipelag ~guarchiprezbiter ~tera
(a.~tra)architekt
architekturaarchitraw ~wuarchiwalia ~liwarchiwariuszarchiwistykaarchiwizacja ~cjiarchiwum; ~wa, ~wwarcybiskup (skrt: abp
a.arcybp)arcybiskupstwo (skrt:
abpstwo)arcybogatyarcybp a.abp (arcybiskup),
arcybpa, arcybpie;lmarcybpi a.arcybparcybp, arcybpw;wprzypadkachzalenych w liczbiepojedynczej takezkropk zamiastkocwki: arcybp., np.zarcybp. Nowakiem
arcyciekawyarcydobryarcydzieoarcykapanarcyksi ~ksicia;
~ksita, ~ksitarcyksina ~nej a.~nyarcylearcymistrzarcypasterzarcytrudnyarcywanyarcyzabawnyarenaareopag ~guareszt ~tuaresztantaresztowaArgentyna
Argentyczyk,Argentynka argentyski BasenArgentyski geogr.
argon ~nu (symbol: Ar)argonowceargument ~tuargumentacja ~cjiargumentowaaria ~rii
apatia
33
arianinarianizm ~muariergardaArizona arizoskiarka; ark Arka
Przymierzaarkadaarkan (lasso) ~nuarkana a.arkany (tajniki)
~nwArktyka arktyczny
Morze Arktycznearkuszarlekinarmada (wielka flota
wojenna)armataarmaturaArmenia ~nii
Armeczyk, Armenka armeski a.ormiaski Wyyna Armeska
armia ~mii armiaKrakw, II armiaWojska Polskiego, ArmiaKrajowa, Armia Ludowa;Armia Zbawienia
arogancja ~cjiarogantaromat ~tuaromaterapia
a.aromatoterapia ~piiaromatyzacja ~cjiaronia ~niiarpeggio ~ggia a.arpedio
~diaarras (tkanina) ~su Arras
(miasto) ndmarsen ~nu (symbol: As)arsena ~uarszenik ~kuarteria ~riiarteriografia ~fiiarteriosklerozaartretykartretyzm ~muartykulacja ~cjiartyku ~uartykuowaartyleria ~riiartylerzysta
artysta artysta amator,artysta malarz, artystamuzyk, artysta plastyk
artyzm ~muarystokracja ~cjiarystokrataarystokratyzm ~muArystoteles
Arystotelesowskia.Arystotelesowy(bdcy dzieemArystotelesa),arystotelesowskia.arystotelesowy (takijak uArystotelesa)
arytmetykarytmetykaarytmia ~miiAs (arsen)as; asyascetaascetyzm ~muascezaasekuracja ~cjiasekuranctwoasekurantasekurantyzm ~muasekurowaaseptykaasesorasfalt ~tua sio!askorbinowy kwas
askorbinowyAsnyk Adam Asnyk,
zAdamem Asnykiemasocjacja ~cjiasonans ~suasortyment ~tuASP (Akademia Sztuk
Piknych, np.wKrakowie) ndm
asparagusaspekt ~tuaspiracja ~cjiaspirantaspiranturaaspirowaaspirynaastat ~tu (symbol: At)aster, astra
asteroidaastmaastmatykAstra (marka samochodu)
astra (samochdmarki Opel Astra)
astrofizykaastrolabium; ~bia, ~biwastrologia ~giiastrometria ~riiastronautaastronautykaastronomastronomia ~miiastygmatyzm ~muasymetria ~riiasymilacja ~cjiasymilowaasynchronia ~niiasystaasystentasystowaAsy ~uAt (astat)at (atmosfera techniczna;
znak @)atak ~kuatakowaatamanataszat (urzd attach) ~tuatawizm ~muateizacja ~cjiateizm ~muatelier ndmAtenaAteny (pastwo staroytne),
Aten Ateczyk,Atenka ateski
Ateny (stolica Grecji), Aten ateczyk, atenka ateski
atest ~tuatestacja ~cjiateuszAtlanta atlanckiAtlantyda (wyspa;
mitycznepastwo) Atlantydzi
Atlantyk ~ku atlantycki Ocean Atlantycki,Nizina Atlantycka
Atlantyk
34
Atlas (posta mitologiczna)~sa (gry) ~su
atlas (zbir map) ~suatletaatletykaatas ~suatm (atmosfera fizyczna)atmosferaa toa to ci dopieroatol ~luatom ~muatomistykaatomowiec ~wcaatrakcja ~cjiatrament ~tuatrapaatrium; ~ria, ~riwatrybut ~tuattachat ataszatattach ndmatu ndmatut ~tuAu (zoto)au a.au!Audi (marka samochodw
ifirma) ndm audi(samochd marki Audi)ndm
audiencja ~cjiaudio ndmaudio-wideo ndmaudiowizualnyaudycja ~cjiaudytoraudytorium; ~ria, ~riwaugustianieAugustw ~towa
augustowianin,augustowianka augustowski KanaAugustowski, PuszczaAugustowska
aukcja ~cjiaulaauraaureolaAurora (bogini wmitologii
greckiej)Auschwitz ndm a.~tzuAusterlitz ndm
Australia ~lii Australijczyk, Australijka australijski Australia Poudniowa,Australia Zachodnia(stany wAustralii);Zwizek Australijski,Wielka ZatokaAustralijska, BasenAustralijsko-Antarktyczny
australopitek ~tekaAustrazja ~zjiAustria ~rii Austriak,
Austriaczka austriacki Austria Dolna, AustriaGrna
Austro-Wgry,Austro-Wgier austro-wgierski
aut ~tuautentyk ~kuautentyzm ~muauto, autautoagresja ~sjiautoalarm ~muautobiografia ~fiiautobus ~suautocasco ndmautocharakterystykaautochtonautocross autokrosautocytat ~tuautodestrukcja ~cjiautograf ~fuautoironia ~niiautokar ~ruautokemping ~guautokontrolaautokrataautokrytykaautomat ~tuautomatykaautomatyzacja ~cjiautomatyzowaautomobil ~luautomobilklub ~buautomyjnia ~niautonaprawaautonomia ~miiautopilotautoportret ~tu
autopsja ~sjiautorautorefleksja ~sjiautoreklamaautorstwoautorytarnyautorytetautoryzacja ~cjiautoserwis ~suautostop ~puautostradaautosugestia ~tiiautsajderautyzm ~muave MariaAvignon Awinionaviomarin ~nuawangardaawans ~suawansowaawanturaawanturnikawanturowa siawaria ~riiawers ~suAWF (Akademia
WychowaniaFizycznego) ndma.AWF-u, AWF-ie
Awinion ~nu awinioskiawionetkaawitaminozaawizo ~zaawokado ndmaxel akselazalia ~liiazbest ~tuAzerbejdan ~nu
Azerbejdanin,Azerbejdanka azerbejdaski
Azja ~zji Azjata, Azjatka azjatycki AzjaMniejsza, AzjaPoudniowa
azot ~tu (symbol: N)azotan ~nuazotowiec ~wcaAztekowie a.Aztecy
Aztek, Azteczka aztecki
Atlas
35
azyl ~luazymut ~tua spjnik. Stawiamy
przed nim przecinekwwypowiedzeniachzoonych, np. Wszyscyczekali, a kasa zostanieotwarta.Nie stawiamy
przed nim przecinkawwypowiedzeniachpojedynczych, np.Wszyscy czekali adowieczora.
a doaeby spjnik
wprowadzajcy
wypowiedzeniepodrzdne.Oddzielamy jeprzecinkiem, np.Wszyscy czekali, aebykupi bilety.
a nadtoaur ~ru
aur