Zasady pisowni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Goski i literych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9h . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10rz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13om, on, em, en . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Budowa wyrazw a ortografia-by . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14nie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15-e, - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16przymiotniki zoone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16rzeczowniki zoone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16przyimki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16przedrostki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17przyrostki: -cki, -dzki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17przyrostki: -stwo, -wstwo, -ctwo, -dztwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18zakoczenia wyrazw: -cji, -sji, -zji, -ii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18skrty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18skrtowce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Spis rzeczy

8

Wielkie i mae literywielka litera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19maa litera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Interpunkcjakropka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21przecinek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21rednik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22dwukropek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22wielokropek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22cznik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23mylnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23pytajnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23wykrzyknik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23nawias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24cudzysw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

Inne problemy ortograficznedzielenie wyrazw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24liczebniki zoone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Polski alfabet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Sownik ortograficzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Spis rzeczy

Zasady pisowni

Goski i litery

ch

Dwuznak ch piszemy, gdy w formach odmiany lub wyrazach pokrewnych wy-mienia si na sz, np. zaduch duszno, suchy susza, piechur pieszo, acuchacuszek, strachstraszy, wchwszy.

ch : sz

Dwuznak ch piszemy na kocu wyrazu, np. pech, rozmach, ruch.WYJTKI: druh,Boh (rzeka na Ukrainie), Czatyrdah (gry na Ukrainie).

-ch

Dwuznak ch piszemy po literze s, np. schab, schronisko, wschd.

sch

h

Liter h piszemy, gdy w formach odmiany lub wyrazach pokrewnych wymieniasi na g, lub z, np.

h : g wahanie waga;h : druh druyna;h : z bahy bazen.

h : g h : h : z

Liter h piszemy w rozpoczynajcych wyraz czstkach obcych: hekto-, helio-,hemo-, hetero-, higro-, hiper-, hipo-, homo-, hydro-, np. hektolitr, heliocentryczny,hemoglobina, heteroatom, higroskopijny, hiperinflacja, hipoteka, homonim, hyd-rologia.

hekto-, helio-, hemo-, hetero-, higro-, hiper-, hipo-, homo-, hydro-

W innych wypadkach wtpliwoci rozstrzygamy za pomoc sownika.

10

Liter piszemy, gdy wymienia si ona na o, e lub a w formach odmiany lubwyrazach pokrewnych, np.

wzwozu, wrg wrogi, z zoy;sidmy siedem, szstysze, wizwie;obrci obraca, wmwi wmawia, przerbkaprzerabia.

:o :e :a

Liter piszemy wczstce -w na kocu wyrazw (to znaczy w dopeniaczuliczby mnogiej rodzaju mskiego), np. domw, psw, samochodw.

Liter piszemy w przyrostkach -w, -wka, -wna, np. Bytw, Krakw, ma-kwka, parwka, Nowakwna, Kucwna.

-w piszemy na kocu wyrazw.

WYJTKI: Jedynymi wyrazami koczcymi si na -uf s puf (taboret) oraz pufalbo puff (wyraz naladujcy sapanie).

Liter piszemy na pocztku wyrazw utworzonych od smy, w: semka,smak, smoklasista, smoklasistka, smy, w, wczesny, wczenie, wdzie, we.

smy, w

Liter piszemy wpewnej liczbie wyrazw, wktrych nie ma wymiany na o,e lub a (s to wyrazy z niewymiennym), np. chr, crka, gra, jaskka, Jzef,ktnia, krl, krlik, krtki, mzg, oglny, ogrek, ow, owek, oprcz, pagrek,powtrzy, ptno, pki, prba, prny, rwny, ra, skra, skrt, str, szczeg,tchrz, wiewirka, wczka, wry, wyrnia, rdo, ty, w.

W wyrazach, ktre od nich pochodz, zachowujemy w odpowiednim miejscu,np. rwny rwna, rwnanie, rwnie, rwnolegy, rwnolenik, rwno itd.

Pisowni tych wyrazw trzeba zapamita.

Litery nigdy nie piszemy na kocu wyrazu.

UWAGA: Wyrazy skuwka, zasuwka zostay utworzone za pomoc przyrostka -kaod czasownikw skuwa, zasuwa. Wyraz podkuwka piszemy z liter u, kiedy ozna-cza dolne okucie sa, a wic pochodzi od podkuwa. W pozostaych wypadkachpiszemy podkwka (bo wyraz ten pochodzi od wyrazu podkowa).

u

Liter u piszemy na pocztku wyrazw (z wyjtkiem smy, w i wyrazw, ktreod nich pochodz) i na kocu wyrazw (zawsze), np. udo, uleczy, urzd, od razu,diu-ditsu, kakadu.

Liter u piszemy wwikszoci przyrostkw, np.

Goski i litery

11

-uch leniuch, maluch-ulec hamulec, szpikulec-unek podarunek, ratunek-unia babunia, chwilunia-usia gbusia, kawusia-us dzikus, lizus-uszek garnuszek, maluszek-u chlebu, cru-utki biedniutki, milutki-uszko jabuszko, serduszko

-uch, -ulec, -unek, -unia, -usia, -us, -uszek, -u, -utki, -uszko

Jedynym uywanym dzisiaj przyrostkiem z jest -wka, wystpuje on na przy-kad w wyrazach kroplwka, makwka, stalwka. Przyrostek -w wystpuje tylkownazwach miejscowoci, np. Bytw, Krakw, i w nazwiskach, np. Marcinw. Daw-niej uywano take przyrostka -wna, aby tworzy nazwiska panien, np. Gajwna,Nowakwna.

Liter u piszemy wczasownikach, ktre kocz si na -uj, -ujesz, -uje, np.dyk-tuj, dyktujesz, dyktuje, maluj, malujesz, maluje.

Tak samo piszemy formy czasownikw utworzone na ich podstawie: czasowniki, ktre oznaczaj polecenia, koczce si na -uj, -ujmy, -ujcie,

np. dyktuj, dyktujmy, dyktujcie, maluj, malujmy, malujcie;UWAGA: piszemy stj, bo stoi, krj, bo kroi. formy czasownikw zakoczone na -ujcy (czyli imiesowy przymiotnikowe

czynne), np. dyktujcy, kupujcy, malujcy; formy czasownikw zakoczone na -ujc (czyli imiesowy przyswkowe

wspczesne), np. dyktujc, kupujc, malujc.

-uj, -ujesz, -uje -uj, -ujmy, -ujcie -ujcy -ujc

Liter u piszemy zawsze tam, gdzie nie ma uzasadnienia pisownia (zobaczregu pisowni na poprzedniej stronie).

rz

Dwuznak rz piszemy, gdy wymienia si on na r w formach odmiany lub wwy-razach pokrewnych, np. starzec starca, dobrze dobry, stworzy stwrca.

W wielu wypadkach pomocne moe by zestawienie zinnymi jzykami sowia-skimi (np. rosyjskim), np. rzepa riepa, rzeka rieka, orzech oriech.

rz : r

Dwuznak rz piszemy rwnie wprzyrostkach -erz, -arz, np. kunierz, pasterz,tancerz, lalkarz, mleczarz, pisarz.

Goski i litery

12

UWAGI:1) Piszemy masarz (pracownik masarni), ale masa (masowanie).2) W niektrych wyrazach, np. baga, mira, pilota, piszemy na kocu, ponie-

wa pochodz one z jzykw obcych.W razie wtpliwoci pisowni wyrazu sprawdzamy w sowniku.

-erz, -arz

Dwuznak rz wystpuje po spgoskach: p, b, t, d, k, g, ch, j, w, np. przewaga,obrzydzi, strzelba, modrzew, krzepa, ogrzewanie, chrzeniak, zajrze, ujrze, wrzask.

prz, brz, trz, drz, krz, grz, chrz, jrz, wrz

WYJTKI:1) Dwuznak sz po spgoskach piszemy: wwyrazach: ksztat, ksztaci, wyksztacenie, bukszpan (krzew), kszyk (ptak),

pszczoa, pszenica, Pszczyna, wszystko, wszdzie, wszelki, wszy (od wesz) i w wy-razach, ktre od nich pochodz;

wformach przymiotnikw utworzonych za pomoc przyrostka -szy i-ejszy(to znaczy w stopniu wyszym inajwyszym), np.: lepszy, najszybszy, krtszy, wik-szy, najadniejszy, zdrowszy.

2) Znak po spgoskach piszemy: wwyrazach: piega (ptak), gegka (gwarowe okrelenie kukuki); wczstce -e, np. kope, stje, ape, krje, wee, zgae; wwyrazach pochodnych, wktrych cz podstawowa zaczynajca si zna-

kiem stoi po przedrostku, np. ody (od+y), naderka (nad+re), przedodek(przed+odek).

Liter piszemy, gdy wymienia si ona na g, dz, h, z, , s w formach odmianylub wyrazach pokrewnych, np.

: g roek rg, wstka wstga, powany powaga; : dz ksia ksidza, pieniek pienidz, mosiny mosidz; : h druynowy druh, wataka wataha; : z groenie grozi, gwid gwizda, ma mazak; : skaenie skazi, duy duzi, gro grozi; : s boy boski, mny mski, wszy wski.

: g : dz : h : z : : s

Liter piszemy po literach r, l, , np. drenie, rysko, lej, ly, e, ma.

r, l,

Liter piszemy w czstkach -e lub -, ktre doczamy do innych wyrazw,np. skde, ide, z kime, tako, jaki.

Goski i litery

A (amper)a (ar)a spjnik wsprzdny.

Przed a zawszestawiamy przecinek,gdywprowadzawypowiedzeniewsprzdne, np. KrlikzProsiaczkiem siedzielisobie przed domkiemPuchatka, aPuchateksiedzia razem znimi.Wwypowiedzeniupojedynczym niestawiamy przecinka,gdya jest spjnikiemcznym (moe gozastpi i), np. piewacicho amelodyjnie(cicho imelodyjnie).Jeli jednak jestspjnikiemprzeciwstawnym(wwczas mog gozastpi ale, lecz), musiby poprzedzonyprzecinkiem, np. Prawdazwyciy, anie fasz(Prawda zwyciy, lecznie fasz).

abaur ~ru a.~raabdykacja ~cjiabdykowaabecado; ~deAbel, Ablaabiturientabonament ~tuabonentabonowaaborcja ~cjiaborda ~uaborygenabp a.arcybp (arcybiskup),

abpa, abpie; lm abpia.abp abp, abpw;wprzypadkachzalenych w liczbiepojedynczej takezkropk zamiastkocwki: abp.,np.zabp. Nowakiem

abpstwo (arcybiskupstwo),abpstwa, abpstwie

Abrahamabrakadabraabsencja ~cjiabsolucja ~cjiabsolut ~tuabsolutorium; ~ria, ~riwabsolutyzm ~muabsolwentabsorbowaabsorpcja ~cjiabstrahowaabstrakcja ~cjiabstrakt ~tu; ~ty a.~taabstynencja ~cjiabstynentabsurd ~duabsyda apsydaabsztyfikantaby spjnik

wprowadzajcywypowiedzeniepodrzdne. Zawszepoprzedzamy goprzecinkiem, gdywystpuje wtakiejfunkcji, np. Wszyscypodeszli bliej, abyprzyjrze si dokadniej.

Ac (aktyn)aceton ~nuacetylen ~nuach a.ach!acha

Achilles pitaachillesowa

a coacz spjnik

wprowadzajcywypowiedzeniepodrzdne. Zawszepoprzedzamy goprzecinkiem, np.Zrezygnowa zwyjazdu,acz zwielkim alem.

aczkolwiek spjnikwprowadzajcywypowiedzeniepodrzdne. Zawszepoprzedzamy goprzecinkiem,np.Pozosta wdomu,aczkolwiek niechtnie.

A.D. (Anno Domini)ad (do...) ad 1, ad 2 itd.Ada; AdAdam strj adamowy

(nago), jabko Adamaadaptacja ~cjiadapter ~ra (a.~ru)adaptowa (przystosowa)Addis Abeba, Addis AbebieAden ~nu adeski

Zatoka AdeskaadeptAdidas (marka ifirma)

adidas (but sportowy)adieu a.adieu!adiunktadiustacja ~cjiadiutantADM (Administracja

Domw Mieszkalnych)ndm a.ADM-u, ADM-ie adeemowski

adm. (administracja,administracyjny)

A

28

administracja ~cji (skrt:adm.)

administrowaadmiralicja ~cjiadmira ~aadnotacja ~cjiadopcja ~cjiadopcyjno-opiekuczy

(adopcyjnyiopiekuczy)

adoptowaadoracja ~cjiadorowaadrenalinaadres ~suadresatadresowaAdriatyk ~ku adriatycki

Morze Adriatyckieadwent ~tuadwentystaadwokataerobaerobik ~kuaerodynamikaaeroklub ~buaeronautykaaeroplan ~nuaerozol ~luaferaaferzystaAfganistan ~nu

Afgaczyk, Afganka afgaski a.afganistaski

afiks ~suafiszafiszowa siaforystykaaforyzm ~muafro ndmafront ~tuAfryka ~yce Afrykanin,

rzad. Afrykaczyk Afrykanka afrykaski Afryka Pnocna,AfrykaPoudniowo-Zachodnia,Afryka rodkowa; BasenAfrykasko-Antarktyczny

afrykanistykaafty, aft

Ag (srebro)aga (ropucha); agi, agagar ~ruagar-agar, agar-agaru

a.ndmagat ~tuagawa; agawAGD a.agd. (artykuy

gospodarstwadomowego)

agencja ~cji PolskaAgencja Prasowa

agendaagentagitacja ~cjiagitowaaglomeracja ~cjiagnostycyzm ~muagnostykagonia ~niiagoraagrafkaagregat ~tuagresja ~sjiagresoragrest ~tuagresywnyagrochemia ~miiagrochemikagronom; ~mowie a.~miagronomia ~miiagrotechnikaagroturystaagroturystykaaha a.aha!ahoj!AIDS a.aids (Acquired

Immune DeficiencySyndrome) ndm a.pot.AIDS-a a.aidsa, AIDS-iea.aidsie

aj a.aj!a jakAjaks a.Ajas (posta

mitologiczna)a jakea jakebyajatollaha jednakajencja ~cjiajent

ajenturaajnsztajn a.einstein

(pierwiastek chem.,symbol: Es) ~nu (jednostka fiz.) ~na

Ajudah ~hua juAK (Armia Krajowa) ndm

AK-owski a. akowskiakacja ~cjiakademia ~mii Polska

Akademia Nauk,AkademiaGrniczo-Hutniczaim.Stanisawa Staszica(uczelnia technicznawKrakowie); akademiasztuk piknych,Akademia SztukPiknych wWarszawie

akademikakademizm ~muakant ~tuakapit ~tuakatolikakceleracja ~cjiakcent ~tuakcentowaakceptacja ~cjiakceptowaakces ~suakcesoria ~riwakcja ~cjiakcjonariat ~tuakcjonariuszakcyzaaklasowy (nalecy

doklasy A)aklimatyzacja ~cjiaklimatyzowaakomodacja ~cjiakompaniament ~tuakompaniowaakonto (zaliczka)akord ~duakordeon ~nuakordowiec ~wcaakrakredytacja ~cjiakrobacja ~cjiakrobata

administracja

29

Akropol (akropolwAtenach) ~lua.Akropolis ndm

akropol (cz miastawstaroytnej Grecji)

akryl ~luaksamit ~tuaksel, akslaaksjologia ~giiaksjomat ~tuaktaktoraktorstwoaktwkaaktualia ~liwaktualizacja ~cjiaktualizm ~muaktualizowaaktyn (pierwiastek chem.,

symbol: Ac) ~nuaktyw ~wuaktywaaktywacja ~cjiaktywizacja ~cjiaktywizowaaktywnyaktywowaakumulacja ~cjiakumulowaakupresuraakupunkturaakuratakustykaakuszerkaakwafortaakwalung ~guakwamaryn ~nu

a.akwamarynaakwanautykaakwarelaakwarium; ~ria, ~riwakwarystykaakwedukt ~tuakwen ~nuakwizycja ~cjiakwizytorAL (Armia Ludowa) ndm

a.AL-u aelowieca.AL-owiec aelowskia.AL-owski

Al (glin)

la (w rodzaju, na sposb,jak)

alabaster ~truAladynalarm ~mualarmowaAlaska ~sce Alaskanin

a.rzad. Alaskijczyk Alaskanka a.rzad.Alaskijka alaskia.rzad. alaskijski pwysep Alaska, stanAlaska; Prd Alaski

Albania ~nii Albaczyk Albanka albaski Gry Albaskie

albatrosalbinizm ~mualbinosalbo spjnik

wsprzdny. Niestawiamy przed nimprzecinka, np. Zrobi todzi albo jutro.

albowiem spjnikwprowadzajcywypowiedzeniepodrzdne. Zawszepoprzedzamy goprzecinkiem, np.Wszyscy wstali,albowiem bya to chwilauroczysta.

alboalbobyalbo toalbum ~mualchemia ~miialchemikale spjnik wsprzdny.

Stawiamy przed nimprzecinek, np. Zrobi todzi, ale dopierowieczorem.

aleby (to si nie stao)alegoria ~riialeja ~ei; ~ei a.~ej aleja

Szucha; AlejeJerozolimskie, AlejeUjazdowskie

alergia ~gii

alergikalert ~tualealeby (si zmartwi)ale toalfa, alfiealfabet ~tuAlfa Romeo (marka

samochodw ifirma),Alfie Romeo alfaromeo (samochd markiAlfa Romeo), alfieromeo; alf romeo

alga; algalgebraAlgieria (pastwo) ~rii

Algierczyk, Algierka algierski AlgierskaRepublikaLudowo-Demokratyczna

Algier (miasto) ~ru algierczyk, algierka algierski

algorytm ~mualiantalias (inaczej; czyli)alia (stop metali) ~uAli Baba, Ali Babiealibi ndmalienacja ~cjialikwot ~tualimentyaliteracja ~cjialkaalkaloid ~dualkierzalkohol ~lualkoholikalkoholizm ~mualkomat ~tualkowa; alkwAllah ~ha a.Allach ~chaalmanach ~chualoes (rolina) ~sualpinistykaalpinizm ~muAlpy, Alp alpejski

Alpy Australijskie, AlpyGraickie, AlpyWschodnie, AlpyZachodnie

Alpy

30

alt (gos) ~tu (osoba) ~taaltanaaltannikalter ego ndmalternatywaaltwkaaltruizm ~mualuminium ndmalumnaluzja ~zjiaun ~nuayczaAm (ameryk)a.m. (ante meridiem)amalgamat ~tuamantamarant ~tuamarylis ~sa a.~suamatoramatorstwoamatorszczyznaAmazonia ~nii

amazoskiamazonit ~tuAmazonka (rzeka)

Nizina Amazonkiamazonka (kobieta

jedca konno; strj)Amazonki (plemi

mitologicznychwojowniczek)

ambaras ~suambasada ambasada

francuska, AmbasadaFrancuska wWarszawie

ambasadorambicja ~cjiambitnyambonaambraambrowiec ~wcaambrozja ~zjiambulans ~suambulatorium; ~ria, ~riwameba; amebamen ndmameryk (pierwiastek chem.,

symbol: Am) ~kuAmeryka Amerykanin,

Amerykanka amerykaski Ameryka

Pnocna, AmerykaPoudniowa, Amerykarodkowa, Amerykaaciska

amerykanistykaamerykanizacja ~cjiamerykanizm ~muamerykanka (mebel)

Amerykanka(obywatelka Ameryki)

ametyst ~tuamfetaminaamfibia ~biiamfiladaamfiteatr ~ruamforaamia (ryba), amiia mianowicie spjnik

wprowadzajcywyliczenie. Zawszestawiamy przed nimprzecinek, po nimmoemy postawidwukropek, np. Mamypi nieodmiennychczci mowy,amianowicie:przyswek, zaimek,spjnik, partykuiwykrzyknik.

Amicis Edmund deAmicis

amnestia ~tiiamnezja ~zjiamok ~kuamoniak ~kuAmor (boek mioci)amorek ~rkaamortyzacja ~cjiamortyzowaamory (zaloty)amper (jednostka fiz.,

symbol: A)amperogodzinaamperomierzamplitudaampukaamputacja ~cjiamputowaAmsterdam ~mu

amsterdamczyk,

amsterdamka amsterdamski

amulet ~tuAmundsen Roald

Amundsenamunicja ~cjiamur (ryba)anabaptyzm ~muanabolik ~kuanabolizm ~muanachronizm ~muanaforaanagram ~muanakondaanalfabetaanalfabetyzm ~muanalitykanalityzm ~muanalizaanalizowaanalogia ~giiananasanarchia ~chiianatomanatomia ~miia.n.Chr. (ante nativitatem

Christi)Andaluzja ~zji

Andaluzyjczyk,Andaluzyjka andaluzyjski NizinaAndaluzyjska, GryAndaluzyjskie

Andegawenia ~nii Andegaweczyk,Andegawenka andegaweski

Anderlecht ~tuAnders Wadysaw

AndersAndersen Hans Christian

AndersenAndora (pastwo)

Andorczyk, Andorka andorski

Andora (miasto) andorczyk, andorka andorski

androidandrusandrut

alt

31

Andrzej; ~jwandrzejki (zabawa) ~jek

andrzejkowyAndy ~dw Andy

Patagoskie, AndyPeruwiaskie, Andyrodkowe andyjski Andyjski WsplnyRynek

anegdotaaneks ~suaneksja ~sjianemikanestezja ~zjianestezjologia ~giianga ~uangaowaangielszczyangielszczyznaanginaAnglia ~lii Anglik,

Angielka angielski Nizina Angielska

anglik (ko) Anglik(obywatel Anglii)

anglikanizm ~muanglistykaangloarab (ko)Anglosasi Anglosas,

Anglosaska anglosaski

Angola (pastwo) ~li Angolczyk, Angolka angolski BasenAngolski

angstrem (jednostka fiz.,symbol: ) ~ma ngstrm (nazwiskofizyka)

ani spjnik wsprzdny.Nie stawiamy przed nimprzecinka, np. Nie bywPoznaniu aniweWrocawiu.

ani be, ani meaniby (o tym pomyla)ani chybiani duduanihilacja ~cjiani krztyanilana

anilinaanimacja ~cjianimowaanimozja ~zjiani mru-mruanimusz ~uanio, aniele Anio

Paskianioek ~kaanion ~nuani razuani razu byani ruszanieli spjnik.

Wwypowiedzeniupojedynczym niestawiamy przed nimprzecinka, np. Bardziejpasjonowa si sportemanieli nauk.

Ankara ankarczyk,ankarka ankarski

ankietaankieterankietowaAnna; Annannay ~wAnnaszAnno Domini (skrt: A.D.)anodaanomalia ~liianonim (osoba) ~ma

(list) ~muanons ~suanorakanoreksja ~sjianorektyczkaantagonizm ~muanta ~aAntarktyda antarktydzkiAntarktyka antarktycznyante meridiem (skrt: a.m.)antenaantenatantidotum; ~ota, ~otwantologia ~giiantonim ~muantracyt ~tuantrakt ~tuantresolaantropocentryzm ~mu

antropogenezaantropologia ~giiantropomorfizacja ~cjiantroponim ~muantrykot ~tuanturium; ~ria, ~riwantyalkoholowyantybakteryjnyantybiotyk ~kuantybohaterantychryst; ~ystyantydopingowyantyfaszystaantyfeminizm ~muantygrypowyantyhitlerowskiantyk (kultura staroytna)

~ku (zabytek) ~kua.~ka

antykoncepcja ~cjiantykorozyjnyantykwaantykwariat ~tuantykwariuszantylopaantymon (pierwiastek

chem., symbol: Sb) ~nuantynarkotykowyantynarodowyantypastwowyantypapieantypatia ~tiiantypodyantyradar ~ruantysemityzm ~muantytalent ~tuantytezaantywojennyanulowaa nuany ~uanyowyaortaApacze Apacz, Apaczkaaparat ~tuaparaturaapartament ~tuapartheid ~duaparycja ~cjiapasz (opryszek)apaszka (chustka)

apaszka

32

apatia ~tiiapelapelacja ~cjiapelowaApenin ~nu Apenin

Kalabryjski, ApeninLiguryjski, ApeninToskasko-Emiliaski

Apeniny ~nin ApeninyPoudniowe, Apeninyrodkowe, ApeninyPnocne apeniski Pwysep Apeniski

aperitif ~fuapetyt ~tuapiterapia ~piiaplauz ~zuaplikacja ~cjiaplikantapogeum; ~geaApokalipsa (ksiga Nowego

Testamentu)apokalipsa (objawienie,

wizja; coprzeraajcego; utwr)

apokryf ~fuApollo ~lla a.~llina

a.Apollon apoliskiapollo (osoba; motyl)apologetaapologia ~giiapopleksja ~sjiapoplektykaport (aportowanie) ~tuaport! (zawoanie)aportowaapostolstwoaposto ~aapostrof (znak graficzny)

~fuapostrofa (figura

retoryczna)apoteozaaprobataaprobowa proposaprowizacja ~cjia przeciea psik!apsydaapteka apteka

PodZamkiem, aptekaHipokrates

aptekarzAr (argon)ar, ara (skrt: a)araarab (ko) Arab

(czowiek)arabeskaArabia ~bii Arab,

Arabka arabski Pwysep Arabski,Morze Arabskie,Pustynia Arabska

Arabia Saudyjska, ArabiiSaudyjskiej ArabSaudyjski, ArabkaSaudyjska arabski

arabistykaarabizm ~muarabszczyznaarachidyarachnologia ~giiaragonit ~tuarak ~kuaralia ~liiaranacja ~cjiaraneraranowaArarat ~tu Ararat May,

Ararat Wielkiaraukaria ~riiarbiterarbitra ~uarboretum; ~etaarbuz ~zaarchaik ~kuarchaizacja ~cjiarchaizm ~muarchanio ~anielearcheologia ~giiarchetyp ~puarchidiakonarchidiecezja ~zjiarchikatedraArchimedes,

oArchimedesiearchipelag ~guarchiprezbiter ~tera

(a.~tra)architekt

architekturaarchitraw ~wuarchiwalia ~liwarchiwariuszarchiwistykaarchiwizacja ~cjiarchiwum; ~wa, ~wwarcybiskup (skrt: abp

a.arcybp)arcybiskupstwo (skrt:

abpstwo)arcybogatyarcybp a.abp (arcybiskup),

arcybpa, arcybpie;lmarcybpi a.arcybparcybp, arcybpw;wprzypadkachzalenych w liczbiepojedynczej takezkropk zamiastkocwki: arcybp., np.zarcybp. Nowakiem

arcyciekawyarcydobryarcydzieoarcykapanarcyksi ~ksicia;

~ksita, ~ksitarcyksina ~nej a.~nyarcylearcymistrzarcypasterzarcytrudnyarcywanyarcyzabawnyarenaareopag ~guareszt ~tuaresztantaresztowaArgentyna

Argentyczyk,Argentynka argentyski BasenArgentyski geogr.

argon ~nu (symbol: Ar)argonowceargument ~tuargumentacja ~cjiargumentowaaria ~rii

apatia

33

arianinarianizm ~muariergardaArizona arizoskiarka; ark Arka

Przymierzaarkadaarkan (lasso) ~nuarkana a.arkany (tajniki)

~nwArktyka arktyczny

Morze Arktycznearkuszarlekinarmada (wielka flota

wojenna)armataarmaturaArmenia ~nii

Armeczyk, Armenka armeski a.ormiaski Wyyna Armeska

armia ~mii armiaKrakw, II armiaWojska Polskiego, ArmiaKrajowa, Armia Ludowa;Armia Zbawienia

arogancja ~cjiarogantaromat ~tuaromaterapia

a.aromatoterapia ~piiaromatyzacja ~cjiaronia ~niiarpeggio ~ggia a.arpedio

~diaarras (tkanina) ~su Arras

(miasto) ndmarsen ~nu (symbol: As)arsena ~uarszenik ~kuarteria ~riiarteriografia ~fiiarteriosklerozaartretykartretyzm ~muartykulacja ~cjiartyku ~uartykuowaartyleria ~riiartylerzysta

artysta artysta amator,artysta malarz, artystamuzyk, artysta plastyk

artyzm ~muarystokracja ~cjiarystokrataarystokratyzm ~muArystoteles

Arystotelesowskia.Arystotelesowy(bdcy dzieemArystotelesa),arystotelesowskia.arystotelesowy (takijak uArystotelesa)

arytmetykarytmetykaarytmia ~miiAs (arsen)as; asyascetaascetyzm ~muascezaasekuracja ~cjiasekuranctwoasekurantasekurantyzm ~muasekurowaaseptykaasesorasfalt ~tua sio!askorbinowy kwas

askorbinowyAsnyk Adam Asnyk,

zAdamem Asnykiemasocjacja ~cjiasonans ~suasortyment ~tuASP (Akademia Sztuk

Piknych, np.wKrakowie) ndm

asparagusaspekt ~tuaspiracja ~cjiaspirantaspiranturaaspirowaaspirynaastat ~tu (symbol: At)aster, astra

asteroidaastmaastmatykAstra (marka samochodu)

astra (samochdmarki Opel Astra)

astrofizykaastrolabium; ~bia, ~biwastrologia ~giiastrometria ~riiastronautaastronautykaastronomastronomia ~miiastygmatyzm ~muasymetria ~riiasymilacja ~cjiasymilowaasynchronia ~niiasystaasystentasystowaAsy ~uAt (astat)at (atmosfera techniczna;

znak @)atak ~kuatakowaatamanataszat (urzd attach) ~tuatawizm ~muateizacja ~cjiateizm ~muatelier ndmAtenaAteny (pastwo staroytne),

Aten Ateczyk,Atenka ateski

Ateny (stolica Grecji), Aten ateczyk, atenka ateski

atest ~tuatestacja ~cjiateuszAtlanta atlanckiAtlantyda (wyspa;

mitycznepastwo) Atlantydzi

Atlantyk ~ku atlantycki Ocean Atlantycki,Nizina Atlantycka

Atlantyk

34

Atlas (posta mitologiczna)~sa (gry) ~su

atlas (zbir map) ~suatletaatletykaatas ~suatm (atmosfera fizyczna)atmosferaa toa to ci dopieroatol ~luatom ~muatomistykaatomowiec ~wcaatrakcja ~cjiatrament ~tuatrapaatrium; ~ria, ~riwatrybut ~tuattachat ataszatattach ndmatu ndmatut ~tuAu (zoto)au a.au!Audi (marka samochodw

ifirma) ndm audi(samochd marki Audi)ndm

audiencja ~cjiaudio ndmaudio-wideo ndmaudiowizualnyaudycja ~cjiaudytoraudytorium; ~ria, ~riwaugustianieAugustw ~towa

augustowianin,augustowianka augustowski KanaAugustowski, PuszczaAugustowska

aukcja ~cjiaulaauraaureolaAurora (bogini wmitologii

greckiej)Auschwitz ndm a.~tzuAusterlitz ndm

Australia ~lii Australijczyk, Australijka australijski Australia Poudniowa,Australia Zachodnia(stany wAustralii);Zwizek Australijski,Wielka ZatokaAustralijska, BasenAustralijsko-Antarktyczny

australopitek ~tekaAustrazja ~zjiAustria ~rii Austriak,

Austriaczka austriacki Austria Dolna, AustriaGrna

Austro-Wgry,Austro-Wgier austro-wgierski

aut ~tuautentyk ~kuautentyzm ~muauto, autautoagresja ~sjiautoalarm ~muautobiografia ~fiiautobus ~suautocasco ndmautocharakterystykaautochtonautocross autokrosautocytat ~tuautodestrukcja ~cjiautograf ~fuautoironia ~niiautokar ~ruautokemping ~guautokontrolaautokrataautokrytykaautomat ~tuautomatykaautomatyzacja ~cjiautomatyzowaautomobil ~luautomobilklub ~buautomyjnia ~niautonaprawaautonomia ~miiautopilotautoportret ~tu

autopsja ~sjiautorautorefleksja ~sjiautoreklamaautorstwoautorytarnyautorytetautoryzacja ~cjiautoserwis ~suautostop ~puautostradaautosugestia ~tiiautsajderautyzm ~muave MariaAvignon Awinionaviomarin ~nuawangardaawans ~suawansowaawanturaawanturnikawanturowa siawaria ~riiawers ~suAWF (Akademia

WychowaniaFizycznego) ndma.AWF-u, AWF-ie

Awinion ~nu awinioskiawionetkaawitaminozaawizo ~zaawokado ndmaxel akselazalia ~liiazbest ~tuAzerbejdan ~nu

Azerbejdanin,Azerbejdanka azerbejdaski

Azja ~zji Azjata, Azjatka azjatycki AzjaMniejsza, AzjaPoudniowa

azot ~tu (symbol: N)azotan ~nuazotowiec ~wcaAztekowie a.Aztecy

Aztek, Azteczka aztecki

Atlas

35

azyl ~luazymut ~tua spjnik. Stawiamy

przed nim przecinekwwypowiedzeniachzoonych, np. Wszyscyczekali, a kasa zostanieotwarta.Nie stawiamy

przed nim przecinkawwypowiedzeniachpojedynczych, np.Wszyscy czekali adowieczora.

a doaeby spjnik

wprowadzajcy

wypowiedzeniepodrzdne.Oddzielamy jeprzecinkiem, np.Wszyscy czekali, aebykupi bilety.

a nadtoaur ~ru

aur