Post on 12-Apr-2017
Czy(m) bogaty jest Górny Śląsk ?
Województwo śląskie okiem ekonomisty regionalisty
Marcin Baron
grudzień 2015 r.
fot. Marcin Baron
Globalizacja
Mobilność
Innowacyjność
Transfer technologii
Konkurencyjność
Johann Friedrich Wedding – Brandenburgia
Friedrich Wilhelm von Reden – Saksonia
John Baildon – Szkocja
Karol Godula – Górny Śląsk
Globalizacja
Mobilność
Innowacyjność
Transfer technologii
Konkurencyjność
Wrzesień 2015
fot. Marcin Baron
Województwo śląskie na tle
regionów Unii Europejskiej
Urbanizacja Obciążenie demograficzne
EUROSTAT Regional yearbook
2015
http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-
explained/index.php/Eurostat_regional_yearbook
PKB/mieszkańca
EUROSTAT Regional yearbook
2015
http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-
explained/index.php/Eurostat_regional_yearbook
Zmiana PKB/mieszkańca 2008-2013
EUROSTAT Regional yearbook
2015
http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-
explained/index.php/Eurostat_regional_yearbook
Zatrudnienie w przemyśle
EUROSTAT
Regional yearbook 2015 http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-
explained/index.php/Eurostat_regional_yearbook
Structural business statistics
at regional level 2015
http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Structural_business_st
atistics_at_regional_level
Regionalna koncentracja działalności gospodarczej
EUROSTAT
Regional yearbook 2015 http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-
explained/index.php/Eurostat_regional_yearbook
Structural business statistics
at regional level 2015
http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Structural_business_st
atistics_at_regional_level
Ocena sytuacji gospodarczej w regionie
Komisja Europejska, Flash Eurobarometer 2015 http://ec.europa.eu/COMMFrontOffice/PublicOpinion/index.cfm/Survey/getSurveyDetail/instruments/FLASH/surveyKy/2102
Ocena jakości życia w regionie
Komisja Europejska, Flash Eurobarometer 2015 http://ec.europa.eu/COMMFrontOffice/PublicOpinion/index.cfm/Survey/getSurveyDetail/instruments/FLASH/surveyKy/2102
Demografia województwa
śląskiego na tle polskich
regionów
Liczba ludności
Źródło danych: GUS, Bank Danych Lokalnych, dostęp 23.11.2015
0
1000000
2000000
3000000
4000000
5000000
6000000
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
łódzkie
mazowieckie
małopolskie
śląskie
wielkopolskie
zachodniopomorskie
dolnośląskie
pomorskie
Saldo migracji wewnętrznych (w tys.)
GUS, Prognoza ludności na lata 2014-2050 http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/prognoza-ludnosci/prognoza-ludnosci-na-lata-2014-2050-opracowana-2014-r-,1,5.html
Saldo migracji zagranicznych (w tys.; 2013)
GUS, Prognoza ludności na lata 2014-2050 http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/prognoza-ludnosci/prognoza-ludnosci-na-lata-2014-2050-opracowana-2014-r-,1,5.html
Prognozowane zmiany stanów ludności (%; 2013=100)
GUS, Prognoza ludności na lata 2014-2050 http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/prognoza-ludnosci/prognoza-ludnosci-na-lata-2014-2050-opracowana-2014-r-,1,5.html
Gospodarka województwa
śląskiego
fot. Marcin Baron
Wskaźniki makroekonomiczne dla Polski
Dziennik Gazeta Prawna, nr 188 (4081), 28.09.2015
Restrukturyzacja starego przemysłu „w pigułce”
M. Tkocz, Efekty restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w Polsce, Prace Komisji Geografii Przemysłu, nr 9 http://www.up.krakow.pl/geo/kgpptg/pdf/ptg9/tkocz9.pdf
• Górnictwo: reorganizacja, likwidacje, dominująca własność państwowa
• Przemysł okołogórniczy: reorganizacja, prywatyzacja
• Energetyka: reorganizacja, częściowe wychodzenie państwa – sprzedaż dużym inwestorom, giełda
• Hutnictwo, przemysł stalowy: reorganizacja, stopniowe wychodzenie państwa – sprzedaż dużym inwestorom
• Koksownictwo: reorganizacja, stopniowe wychodzenie państwa – sprzedaż dużym inwestorom
http://kurier.pap.pl/depesza/157882/Mazowsze-motorem-calej-gospodarki--Sprawdx-ile-poszczegolne-wojewodztwa-wnosza-do-PKB-Polski
Zróżnicowania wewnątrzregionalne (PKB na 1 mieszkańca – max/min; 2012)
Źródło danych: GUS, Bank Danych Lokalnych, dostęp 23.11.2015
0
20000
40000
60000
80000
100000
120000
140000 m
azo
wie
ckie
wie
lko
po
lski
e
mał
op
ols
kie
do
lno
śląs
kie
po
mo
rski
e
śląs
kie
łód
zkie
zach
od
nip
om
ors
kie
lub
elsk
ie
po
dka
rpac
kie
kuja
wsk
o-p
om
ors
kie
op
ols
kie
po
dla
skie
war
miń
sko
-maz
urs
kie
świę
tokr
zysk
ie
lub
usk
ie
4,01
2,61
2,56 2,32
2,08 1,91 1,80 1,80
1,63 1,60 1,57
1,45 1,36 1,36 1,24 1,02
Produkt krajowy brutto ogółem (ceny bieżące)
Źródło danych: GUS, Bank Danych Lokalnych, dostęp 23.11.2015
0
50000
100000
150000
200000
250000
300000
350000
400000
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
łódzkie
mazowieckie
małopolskie
śląskie
wielkopolskie
zachodniopomorskie
dolnośląskie
pomorskie
Produkt krajowy brutto ogółem (ceny bieżące; 1995=100)
Źródło danych: GUS, Bank Danych Lokalnych, dostęp 23.11.2015
0
100
200
300
400
500
600
700
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
łódzkie
mazowieckie
małopolskie
śląskie
wielkopolskie
zachodniopomorskie
dolnośląskie
pomorskie
Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca (ceny bieżące)
Źródło danych: GUS, Bank Danych Lokalnych, dostęp 23.11.2015
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
80000
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
łódzkie
mazowieckie
małopolskie
śląskie
wielkopolskie
zachodniopomorskie
dolnośląskie
pomorskie
Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca (ceny bieżące; 1995=100)
Źródło danych: GUS, Bank Danych Lokalnych, dostęp 23.11.2015
0
50
100
150
200
250
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
łódzkie
mazowieckie
małopolskie
śląskie
wielkopolskie
zachodniopomorskie
dolnośląskie
pomorskie
Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca (ceny bieżące; 1995=100)
Źródło danych: GUS, Bank Danych Lokalnych, dostęp 23.11.2015. Mapa: Urząd Marszałkowski Woj. Śl.
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
podregion bielski
podregion bytomski
podregion częstochowski
podregion gliwicki
podregion katowicki
podregion rybnicki
podregion sosnowiecki
podregion tyski
Pracujący w sektorze przedsiębiorstw (tys.; VI 2015)
Źródło danych: GUS, Biuletyn statystyczny województwa śląskiego II kwartał 2015
0
50
100
150
200
250
300
350 gó
rnic
two
i w
ydo
byw
anie
prz
etw
órs
two
prz
emys
łow
e
wyt
war
zan
ie i
zao
pat
ryw
anie
w e
ner
gię
elek
tryc
zną,
ga
z, p
arę
wo
dn
ą i g
orą
cą w
od
ę
do
staw
a w
od
y; g
osp
od
aro
wan
ie
ści
ekam
i i o
dp
adam
i; re
kult
ywac
ja
bu
do
wn
ictw
o
han
del
; nap
raw
a p
oja
zdó
w s
amo
cho
do
wyc
h
tran
spo
rt i
gosp
od
arka
mag
azyn
ow
a
zakw
ater
ow
anie
i ga
stro
no
mia
info
rmac
ja i
kom
un
ikac
ja
ob
słu
ga r
ynku
nie
ruch
om
ośc
i
adm
inis
tro
wan
ie i
dzi
ałal
no
ść
wsp
iera
jąca
górnictwo
przetwórstwo przemysłowe budownictwo
transport logistyka
samochody (handel, naprawa)
Pracujący w przetwórstwie przemysłowym (tys.; VI 2015)
Źródło danych: GUS, Biuletyn statystyczny województwa śląskiego II kwartał 2015
0
10
20
30
40
50
60
pro
du
kcja
art
yku
łów
sp
oży
wcz
ych
pro
du
kcja
wyr
ob
ów
z g
um
y i t
wo
rzyw
szt
ucz
nyc
h
pro
du
kcja
wyr
ob
ów
z p
ozo
stał
ych
min
eral
nyc
h
suro
wcó
w
pro
du
kcja
met
ali
pro
du
kcja
wyr
ob
ów
z m
etal
i
pro
du
kcja
urz
ądze
ń e
lekt
rycz
nyc
h
pro
du
kcja
mas
zyn
i u
rząd
zeń
pro
du
kcja
po
jazd
ów
sam
och
od
ow
ych
, prz
ycze
p i
nac
zep
motoryzacja
spożywcze
wyroby z metali
metale
Firmy na liście 2000 „Rzeczpospolitej”
Lista 2000, Rzeczpospolita, 28 października 2014
Firmy na liście 2000 „Rzeczpospolitej”
Lista 2000, Rzeczpospolita, 28 października 2014
Zdyskontowane wartości eksportu z województwa śląskiego w układzie kluczowych sekcji CN [tys. zł w cenach z 2007 r.]
M. Baron, L. Palmen, P. Sołtysik, M. Chojkowski: Analiza potencjału eksportowego województwa śląskiego w latach 2007-2012 oraz prognoza do 2020 roku, opracowana na zamówienie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, InnoCo sp. z o.o., Katowice, lipiec 2013 r.
0
5000000
10000000
15000000
20000000
25000000
30000000
2007 2008 2009 2010 2011 2012
01. zwierzęta żywe i produkty pochodzenia zwierzęcego
05. produkty mineralne
07. tworzywa sztuczne i wyroby z nich
13. wyroby z kamienia, ceramika, szkło
15. metale nieszlachetne i wyroby
16. maszyny i urządzenia, sprzęt elektryczny i elektrotechniczny
17. sprzęt transportowy
20. różne wyroby gotowe - meble, pref. budynków, zabawki
2. pozycja w Polsce (16%
polskiego eksportu)
Znaczące zróżnicowanie
pomiędzy firmami z kapitałem
zagranicznym i bez kapitału
zagranicznego - potencjał
eksportowy jest budowany
przez zagranicznych inwestorów)
Zdyskontowane wartości eksportu z województwa śląskiego do najważniejszych krajów dostarczenia [tys. zł w cenach z 2007 r.]
M. Baron, L. Palmen, P. Sołtysik, M. Chojkowski: Analiza potencjału eksportowego województwa śląskiego w latach 2007-2012 oraz prognoza do 2020 roku, opracowana na zamówienie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, InnoCo sp. z o.o., Katowice, lipiec 2013 r.
0
2 000 000
4 000 000
6 000 000
8 000 000
10 000 000
12 000 000
14 000 000
16 000 000
18 000 000
20 000 000
2007 2008 2009 2010 2011 2012
Niemcy
Włochy
Republika Czeska
Wielka Brytania
Francja
Rosja
Hiszpania
Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna
Materiał reklamowy KSSE SA
Motoryzacja Zaawansowane techniki produkcji
Ponad 53 tys. miejsc pracy
BPO, ITO, SSC, R&D: usługi biznesowe
Górecki J. et al.: Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia, report by Association of Business Service Leaders in Poland, Katowice 2013
BPO, ITO, SSC, R&D: usługi biznesowe
http://ris.slaskie.pl/mapa_partnerow.php
Inteligentne specjalizacje
województwa śląskiego
• Energetyka
• Medycyna
• Technologie informacyjne i komunikacyjne
Przyjeżdżający do pracy do gmin województwa śląskiego (2011)
GUS, Dojazdy do pracy w województwie śląskim w 2011 roku http://katowice.stat.gov.pl/opracowania-biezace/opracowania-sygnalne/praca-wynagrodzenie/dojazdy-do-pracy-w-wojewodztwie-slaskim-w-2011-r-,7,1.html
Bezrobocie
Źródło danych: GUS, Bank Danych Lokalnych, dostęp 23.11.2015
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
łódzkie
mazowieckie
małopolskie
śląskie
wielkopolskie
zachodniopomorskie
dolnośląskie
pomorskie
Bezrobocie
Źródło danych: GUS, Bank Danych Lokalnych, dostęp 23.11.2015
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
podregion bielski
podregion bytomski
podregion częstochowski
podregion gliwicki
podregion katowicki
podregion rybnicki
podregion sosnowiecki
podregion tyski
Zatru-dnie-nie
Skłonność do zmiany
pracy
Zdolność do zmiany
pracy
Poziom wynagro-
dzeń
Koszt dojazdu do
pracy
Zachowania edukacyjne
Postawy przedsię-biorcze
Przeciętne wynagrodzenie miesięczne brutto (2015)
Źródło danych: GUS, Bank Danych Lokalnych, dostęp 08.12.2015
0,00
500,00
1000,00
1500,00
2000,00
2500,00
3000,00
3500,00
4000,00
4500,00
5000,00
http://kurier.pap.pl/depesza/159124/Gdzie-najweselsze-jest-zycie-staruszka--Wojewodzki-ranking-wysokosci-emerytur
„Najwięcej emerytów i rencistów było
w województwach: śląskim (1,14 mln
osób) i mazowieckim (1,12 mln osób),
a najmniej w województwie opolskim
(201,8 tys. osób) i lubuskim (214,6 tys.
osób).
W stosunku do liczby ludności,
najwyższy odsetek wynoszący 25 proc.
odnotowano w województwie
śląskim, a najniższy - 19,4 proc. w
województwie pomorskim.”
Liczba studentów (2014)
Źródło danych: GUS, Bank Danych Lokalnych, dostęp 08.12.2015
0
50000
100000
150000
200000
250000
Warszawa Kraków Wrocław Poznań Podreg. katowicki, gliwicki, sosnow.
Gdańsk, Gdynia, Sopot
Łódź Szczecin
Miasta województwa śląskiego
w procesach zmian
http://kurier.pap.pl/depesza/158899/Ranking-w-ktorych-polskich-miastach-zyje-sie-najlepiej--Warszawa-spadla-z-podium
Diagnoza Społeczna 2015 prof. Janusz Czapiński z zespołem
Dochody budżetów miast na prawach powiatu / 1 mieszk. (2014)
1 Powiat m. st. Warszawa * 7969,81
2 Powiat m.Gliwice 7097,98
3 Powiat m.Sopot 7091,03 4 Powiat m.Dąbrowa Górnicza 6731,18 5 Powiat m.Płock 6404,96
6 Powiat m.Krosno 6215,97
7 Powiat m.Świnoujście 5929,33
8 Powiat m.Gdańsk 5916,90
9 Powiat m.Białystok 5870,77
10 Powiat m.Przemyśl 5642,90 11 Powiat m.Wrocław 5587,61 12 Powiat m.Siedlce 5558,82
13 Powiat m.Olsztyn 5509,74
14 Powiat m.Lublin 5331,41
15 Powiat m.Kraków 5328,16 16 Powiat m.Katowice 5326,33
17 Powiat m.Kielce 5295,11 18 Powiat m.Rzeszów 5277,35
19 Powiat m.Konin 5261,49 20 Powiat m.Opole 5211,76 21 Powiat m.Słupsk 5197,14
22 Powiat m.Grudziądz 5183,39
45 Powiat m.Leszno 4479,43
46 Powiat m.Jelenia Góra 4447,15
47 Powiat m.Koszalin 4423,21 48 Powiat m.Kalisz 4389,57 49 Powiat m.Chorzów 4384,47
50 Powiat m.Jaworzno 4326,43
51 Powiat m.Bydgoszcz 4259,40
52 Powiat m.Elbląg 4218,72
53 Powiat m.Legnica 4177,94
54 Powiat m.Ruda Śląska 4127,43 55 Powiat m.Chełm 4102,13 56 Powiat m.Bytom 4031,69
57 Powiat m.Gorzów Wielkopolski 4025,22
58 Powiat m.Biała Podlaska 4022,23
59 Powiat m.Skierniewice 4002,87 60 Powiat m.Mysłowice 3792,74
61 Powiat m.Siemianowice Śląskie 3743,07 62 Powiat m.Żory 3710,67
63 Powiat m.Sosnowiec 3684,70 64 Powiat m.Świętochłowice 3671,97 65 Powiat m.Jastrzębie-Zdrój 3655,43
66 Powiat m.Piekary Śląskie 3511,90
Źródło danych: GUS, Bank Danych Lokalnych, dostęp 10.12.2015
Dochody własne wybranych samorządów w cenach z 1995 r.
M. Baron: Szanse rozwojowe miast obszaru funkcjonalnego, Seminarium „Miasto 3”, Ruda Śląska, 18 września 2014
0
200
400
600
800
1000
1200
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Łódź
Kraków
Częstochowa
Gliwice
Chorzów
Katowice
Ruda Śląska
Świętochłowice
Kielce
Szczecin
Wrocław
Opole
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1
0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1
MOF bydgosko-toruński
MOF Gdańska
MOF Katowic
MOF Krakowa
MOF Lublina
MOF Łodzi
MOF Poznania
MOF Szczecina
MOF Warszawy
MOF Wrocławia
Potencjał innowacyjny
Polskie metropolitalne miejskie obszary funkcjonalne
Model: M. Baron: Podejście potencjałowe do analizy miejskich obszarów funkcjonalnych, 2015 Dane: GUS za rok 2012
Potencjał rezydencjalny
Oblicza sukcesu? Oblicza upadku? - współczynnik zatrudnialności [rok 2000 = 100]
Marcin Baron: Resilience in economic-technological structures of Katowice and Bytom [w:] Urban resilience concept and post-industrial cities in Europe (red. Adam Drobniak), Helion, Gliwice 2014, str. 83-102
70
75
80
85
90
95
100
105
110
115
120
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Bytom
Katowice
Oblicza sukcesu? Oblicza upadku? - współczynnik obciążenia bezrobociem [rok 2000 = 100]
Marcin Baron: Resilience in economic-technological structures of Katowice and Bytom [w:] Urban resilience concept and post-industrial cities in Europe (red. Adam Drobniak), Helion, Gliwice 2014, str. 83-102
30
50
70
90
110
130
150
170
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Bytom
Katowice
Istotna rola uwarunkowań
makro-ekonomicznych
Oblicza sukcesu? Oblicza upadku? - współczynnik przychodów z CIT [rok 2000 = 100]
Marcin Baron: Resilience in economic-technological structures of Katowice and Bytom [w:] Urban resilience concept and post-industrial cities in Europe (red. Adam Drobniak), Helion, Gliwice 2014, str. 83-102
Istotna rola uwarunkowań
makro-ekonomicznych
60
80
100
120
140
160
180
200
220
240
260
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Bytom
Katowice
Oblicza sukcesu? Oblicza upadku? - prężność i podatność 2000-2012 [rok 2000 = 100]
Marcin Baron: Resilience in economic-technological structures of Katowice and Bytom [w:] Urban resilience concept and post-industrial cities in Europe (red. Adam Drobniak), Helion, Gliwice 2014, str. 83-102
40
100
160
40 100 160
Resilience
Vulnerability
Bytom
Katowice
Sunken cities Roller-coaster cities
Avant-garde cities Untouchable cities
Udane „infrastrukturalne” projekty rewitalizacyjne
fot. Marcin Baron
Potrzebne megaprojekty rewitalizacyjne
Leszek Ośródka, Ewa Krajny: Meteo a jakość powietrza, IMGW- PIB Konferencja „Działania samorządów na rzecz ochrony powietrza i ograniczenia emisji zanieczyszczeń” Zabrze, 8 października 2015 r.
Leszek Ośródka, Ewa Krajny: Meteo a jakość powietrza, IMGW- PIB Konferencja „Działania samorządów na rzecz ochrony powietrza i ograniczenia emisji zanieczyszczeń” Zabrze, 8 października 2015 r.
Wyzwania gospodarki
województwa śląskiego
„Stabilizacja” demograficzna
Relatywnie korzystny bilans migracyjny (młodzi)
Warunki i style życia; zdrowie
Postępująca zmiana struktury gospodarczej
regionu
Społeczna i infrastrukturalna
odnowa miast
(Re?)industrializacja vs. gospodarka
technologiczna i kreatywna
2. fala restrukturyzacji górnictwa
Kompleksowa rewitalizacja
Niska emisja i nowa energetyka
Wyzwania
gospodarki
województwa
śląskiego
„Stabilizacja” demograficzna
Relatywnie korzystny bilans migracyjny (młodzi)
Warunki i style życia; zdrowie
Postępująca zmiana struktury gospodarczej
regionu
Społeczna i infrastrukturalna
odnowa miast
(Re?)industrializacja vs. gospodarka
technologiczna i kreatywna
2. fala restrukturyzacji górnictwa
Kompleksowa rewitalizacja
Niska emisja i nowa energetyka
Wyzwania
gospodarki
województwa
śląskiego