Post on 29-Nov-2014
description
1
Analiza i krytyka piśmiennictwa a Web 2.0.
Wybrane zagadnienia metodologiczne.
Sabina Cisek Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Jagielloński
Konferencja „Uniwersum piśmiennictwa wobec komunikacji elektronicznej”, 2-4 grudnia 2008, Instytut INiB, Wrocław
2
Plan, spis treści prezentacji
• Centralne pytanie referatu – slajd 3
• Web 2.0 – slajd 4
• Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa – slajd 14
• Kiedy Web 2.0 jest (prawdopodobnie) przydatny dla analizy i krytyki piśmiennictwa? – slajd 23
• Wykorzystane publikacje – slajd 27
3
Centralne pytanie referatu
• Czy – gdy gromadzimy literaturę przedmiotu na jakiś temat, prowadzimy badania metodą analizy i krytyki piśmiennictwa – powinniśmy brać pod uwagę dokumenty/źródła typu Web 2.0?
• Na przykład: posty z blogów, wypowiedzi w dyskusjach internetowych, prezentacje zamieszczone w SlideShare
4
Web 2.0
5
Web 2.0: charakterystyka
• Druga generacja WWW • Treść/zawartość Sieci jest w dużej mierze
tworzona/współtworzona przez użytkowników
• Networking, tworzenie różnego rodzaju sieci, powiązań
• Funkcjonują społeczności internetowe, w których występują interakcje „merytoryczne” i społeczne
6
Naukowe (?) serwisy Web 2.0. Przykłady • BLOGOSFERA, np. Research Blogging http://researchblogging.org/
• DYSKUSJE INTERNETOWE, FORA, np. http://ebib.oss.wroc.pl/phpBB/
• KNOWLEDGE-SHARING COMMUNITIES, np. Knol http://knol.google.com/k
• NARZĘDZIA WSPÓŁPRACY, WSPÓŁTWORZENIA PUBLIKACJI Collaboration and co-creation tools, np. Scholarpedia http://www.scholarpedia.org/
• RSS-y, np. MedWorm: Medicine RSS http://www.medworm.com/
• SHARING SITES, np. Many Eyes http://services.alphaworks.ibm.com/manyeyes/app, Swivel http://www.swivel.com/
• SPOŁECZNOŚCIOWE SERWISY ORGANIZUJĄCE I PORZĄDKUJĄCE ZASOBY INTERNETU Bibliography builders, Bookmarking and Tagging, Social bookmarking sites, Online reference management, np. Bibsonomy http://www.bibsonomy.org/, CiteULike http://www.citeulike.org/, Connotea http://www.connotea.org/
7
8
9
10
11
12
13
14
Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa
Literature review
15
Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa – elementy charakterystyki
• Stosowana powszechnie, często intuicyjnie / paradygmatycznie w dociekaniach naukowych we wszystkich dyscyplinach i na każdym etapie procesu badawczego
• Ma różne warianty, może mieć charakter ilościowy, jakościowy albo łączyć obydwa podejścia
• Jej sedno stanowi odwołanie się do istniejących, upublicznionych dokumentów
• Może pełnić funkcję heurystyczną, pomocniczą (punkt wyjścia i podstawa dla właściwych badań) lub występować jako samodzielna metoda generująca nową wiedzę
16
Warianty metody analizy i krytyki piśmiennictwa
• „Klasyczna” analiza i krytyka piśmiennictwa = Critical literature review
• Narracyjna / ekspercka analiza i krytyka piśmiennictwa = Expert / narrative review
• Przegląd systematyczny = Systematic review • Przegląd systematyczny + metaanaliza = Meta-
analysis
17
Cele i funkcje metody analizy i krytyki piśmiennictwa
• Opis i ocena dotychczas osiągniętej wiedzy na jakiś temat (stan badań)
• Uporządkowanie tejże wiedzy, m.in. poprzez kategoryzację, mapowanie (knowledge mapping), w efekcie wykrycie dotąd niedostrzeżonych prawidłowości, relacji, faktów, zjawisk
• Wykrycie luk poznawczych, obszarów niezbadanych • Poszukiwanie inspiracji, tematu badań • Identyfikacja nowych kierunków badawczych • Identyfikacja autorytetów, wiodących idei, dominujących
szkół badawczych
18
Etapy procesu analizy i krytyki piśmiennictwa
• Formułowanie problemu badawczego • Dobór piśmiennictwa
– Gromadzenie potencjalnie przydatnych dokumentów/tekstów
– Ocena/wartościowanie i selekcja przeprowadzone w zbiorze zgromadzonych dokumentów
• Porządkowanie i analiza wybranego piśmiennictwa i jego zawartości/treści
• Wyniki, publikacja
19
Od czego zależy jakość, metodologiczna poprawność i poznawcza wartość metody
analizy i krytyki piśmiennictwa? Cechy efektywnej analizy i krytyki piśmiennictwa
• Kontrolowanie/minimalizowanie elementu subiektywnego (tzw. obiektywność) – uchwycić różne punkty widzenia, teorie,
metody, strategie obecne w literaturze przedmiotu
– unikać jednostronnej perspektywy, tendencyjności
20
Od czego zależy jakość, metodologiczna poprawność i poznawcza wartość metody
analizy i krytyki piśmiennictwa? Cechy efektywnej analizy i krytyki piśmiennictwa
• Kompletność, wszechstronność, bycie wyczerpującym (zwłaszcza w przypadku przeglądu systematycznego) – identyfikacja „wszystkich” interesujących i/lub
ważnych wypowiedzi w danym zakresie (tu chodzi raczej o kompletność intelektualną a nie „fizyczną”)
• Sprawdzalność intersubiektywna
21
Jak to osiągnąć?
• Między innymi – na etapie doboru piśmiennictwa: – jasno określić [intersubiektywna sprawdzalność]
• strategię wyszukiwawczą– gdzie szukamy potencjalnie przydatnych publikacji i dlaczego
tam właśnie
– jak formułujemy wyrażenie wyszukiwawcze
• kryteria oceny i selekcji wyszukanych dokumentów
– nie negować a priori pewnych treści i/lub form dokumentów niezgodnych z naszymi koncepcjami, przyzwyczajeniami, tradycją badawczą, pozwolić literaturze przedmiotu „mówić” [kontrolowanie elementu
subiektywnego oraz kompletność/wszechstronność]
22
Kryteria doboru, oceny i selekcji piśmiennictwa mającego być przedmiotem
analizy i krytyki
• Należy uwzględniać publikacje – naukowe, ale co to znaczy „publikacja naukowa”? – o dobrej jakości, czyli jakie?
• Mogą się różnić – w zależności od specyfiki i „obyczajów” dyscypliny/dziedziny – w zależności od dominującego celu badań
• inne w kontekście opisu, oceny i analizy dotychczas osiągniętej i zaakceptowanej wiedzy na jakiś temat (stan badań)
• inne, gdy poszukujemy inspiracji, tematu badań (kontekst heurystyczny)
• jeszcze inne, gdy identyfikujemy najnowsze tendencje, nowe idee, „mody” w jakimś zakresie
23
Kiedy Web 2.0 jest (prawdopodobnie)
przydatny dla analizy i krytyki piśmiennictwa?
24
W kontekście jakości, metodologicznej poprawności i poznawczej wartości metody
analizy i krytyki piśmiennictwa
• Minimalizowanie elementu subiektywnego oraz kompletność/wszechstronność – W zasobach Web 2.0 mogą znajdować się idee, koncepcje z
różnych względów* nieobecne w oficjalnej literaturze przedmiotu (tj. głównie w recenzowanych czasopismach)
• *np. z powodu długiego cyklu wydawniczego, konserwatyzmu wpływowych redakcji/środowisk naukowych, preferencji autorów, nowości problematyki
– Dyskusyjne jest obecnie dominujące kryterium naukowości i/lub jakości publikacji, skupiające się przede wszystkim na zewnętrznych cechach wiedzy naukowej, tj. naukowe = recenzowane (i to w pewien określony sposób)
25
W kontekście dominującego celu badań, funkcji którą pełni analiza i
krytyka piśmiennictwa
• Serwisy Web 2.0 mogą być szczególnie użyteczne, zwłaszcza gdy: – poszukujemy inspiracji, tematu badań (aspekt
heurystyczny) – gdy identyfikujemy najnowsze tendencje,
nowe idee, także „mody” w jakimś zakresie
26
W kontekście etapu procesu analizy i krytyki piśmiennictwa
• Etap doboru piśmiennictwa – gromadzenie potencjalnie przydatnych dokumentów – pomocne mogą być m.in. serwisy typu social
bookmarking
27
Wykorzystane publikacje• ANKEM, Kalyani (2008). Evaluation of method in systematic reviews and meta-analyses published in
LIS. Library and Information Research Vol. 32 No. 101, p. 91-104.
• BARJAK, Franz (2006). The role of the Internet in informal scholarly communication. Journal of the American Society for Information Science and Technology Vol. 57 Issue 10, p. 1350-1367.
• CISEK, S. (2008). Nauka 2.0: nowe narzędzia komunikacji naukowej. W: Informacja w świecie cyfrowym. Publikacje. Dąbrowa Górnicza: Biblioteka Główna Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej im. J. Altkorna. [online]. http://informacjacyfrowa.wsb.edu.pl/pdfs/nauka%202.0.pdf lub http://eprints.rclis.org/archive/00012894/01/nauka_2.0.pdf
• CISEK, Sabina (2008). Narzędzia, technologie i zasoby internetowe w nauce XXI wieku: wybrane aspekty. [online]. http://www.slideshare.net/sabinacisek/internet-w-nauce-21-wieku-presentation
• CISEK, Sabina (2008). Problematyka metodologiczna w internetowych platformach dzielenia się wiedzą (knowledge-sharing communities). [online]. http://www.slideshare.net/sabinacisek/problematyka-metodologiczna-w-internetowych-platformach-dzielenia-si-wiedz-knowledgesharing-communities-wybrane-aspekty-presentation
• CISEK, Sabina (2008). Weblogi (blogi) – nowe narzędzie komunikacji w nauce. W: Zarządzanie informacją w nauce. Pod red. Diany Pietruch-Reizes. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 170-177.
• COHEN, Laura (2007). Social Scholarship on the Rise. [online]. http://liblogs.albany.edu/library20/2007/04/social_scholarship_on_the_rise.html
28
Wykorzystane publikacje• Evidence Based Library and Information Practice. [online].
http://ejournals.library.ualberta.ca/index.php/EBLIP
• JACOBSON, Trudi E. (2008). Evaluating Web Content. [online]. http://library.albany.edu/usered/eval/evalweb/
• JESSON, Jill; LACEY, Fiona (2006). How to do (or not to do) a critical literature review. Pharmacy Education Vol. 6 (2), p. 139-148.
• LEVY, Yair; ELLIS, Timothy J. (2006). A Systems Approach to Conduct an Effective Literature Review in Support of Information Systems Research [online]. Informing Science Journal Vol. 9, p. 181-212. http://inform.nu/Articles/Vol9/V9p181-212Levy99.pdf
• MCKIBBON, Ann K. (2006). Systematic Reviews and Librarians. Library Trends Vol. 55 No. 1, p. 202-215.
• TARABORELII, Dario (2008). Soft peer review. Social software and distributed scientific evaluation. [online]. In: Proceedings of the 8th International Conference on the Design of Cooperative Systems (COOP 08), Carry-Le-Rouet, France, May 20-23, 2008. http://nitens.org/docs/spr_coop08.pdf
• THOMAS, James; HARDEN, Angela (2008). Methods for the thematic synthesis of qualitative research in systematic reviews. [online]. BMC Medical Research Methodology Vol. 8. http://www.biomedcentral.com/1471-2288/8/45