Kierunek psychodynamiczny
• Podejście to zawdzięczamy wiedeńskiemu
lekarzowi specjalizującemu się w neurologii —
Zygmuntowi Freudowi (1856–1939).
• Zgodnie z opracowanym przez niego podejściem • Zgodnie z opracowanym przez niego podejściem
psychodynamicznym zachowanie człowieka
motywowane jest przez potężne siły wewnętrzne.
• Założenie to jest wspólne dla wszystkich teorii
psychodynamicznych (Freud miał bowiem
kontynuatorów swojej idei).
Zygmunt Freud
• Każde zachowanie jest
umotywowane, nie
wyznacza go przypadek
ani doraźne zdarzenia.
• Według teorii Freuda
rdzeniem osobowości są
zdarzenia zachodzące w
psychice człowieka
(często nieświadome), (często nieświadome),
które motywują go do
działania.
Cztery podstawowe pojęcia
• determinizm psychiczny
• wczesne doświadczenia
• popędy i instynkty
• procesy nieświadome• procesy nieświadome
Determinizm psychiczny
• To założenie, że wszystkie reakcje umysłowe i zachowania zdeterminowane są wcześniejszymi doświadczeniami człowieka.
• Żadne objawy nie są przypadkowe, lecz powiązane z ważnymi wydarzeniami życiowymi.
Jak Freud doszedł do postawienia tej
tezy?•W końcu XIX wieku rozpoznawano w Europie wiele
przypadków histerii
•Freud zwrócił uwagę, że konkretny objaw fizyczny zdaje się
mieć związek z zapomnianym wcześniej zdarzeniem z życia
pacjenta.
•Np. histeryczna ślepota mogła mieć związek z jakimś
zdarzeniem, którego świadkiem była dana osoba.
•Poza tym objawy mogą dawać wtórny zysk pacjentowi, na
przykład czyniąc go bezradnym, zapewniając opiekę i
współczucie innych.
Wczesne doświadczenia
•pochodzące szczególnie z okresu wczesnegodzieciństwa, czyli początkowych faz rozwojupsychoseksualnego, mają najgłębszy wpływ naukształtowanie osobowości i zachowańukształtowanie osobowości i zachowańdorosłych.
Rozwój psychoseksualny
1) Stadium oralne – 1 rok życia, potrzeby
dziecka skupione na ustach, wargach, na
języku;języku;
Fiksacja wyraża się alkoholizmem czy
żarłocznością.
Rozwój psychoseksualny
2) Stadium analne – 2-3 rok życia, energia libido jest w
okolicach odbytu.
Duże znaczenie ma rozpoczęcie treningu czystości.
Fiksacja może powodować np. rozwinięcie się osobowości
nadmiernie zwracającą uwagę na czystość (wydalanie) lub
upartej, kontrolującej i obsesyjnej (przy wstrzymywaniu).
Rozwój psychoseksualny
3) Stadium falliczne – 4-6 rok życia, zainteresowania
skoncentrowane na problematyce seksualnej, penis
budzi zainteresowania u dzieci obojga płci
W stadium tym pojawia się kompleks Edypa i Elektry.
Rozwój psychoseksualny
Kompleks Edypa to zafascynowanie chłopca
mamą, traktowanie ojca jak rywala i strach
przed jego reakcją. Kompleks Elektry to tenprzed jego reakcją. Kompleks Elektry to ten
sam problem w relacji ojciec - córka.
Rozwój psychoseksualny
4) Stadium latencji – 6 – 11,13 r.ż – okres utajony
Libido ulega osłabieniu i nie koncentruje się w
szczególności na żadnym obszarze ciała.szczególności na żadnym obszarze ciała.
Obserwowany jest rozwój ego (sprawność
intelektualna i społeczna).
Rozwój psychoseksualny
5) Stadium genitalne – od okresu dorastania
(od ok. 13 r.ż) – pojawia się zainteresowanie
seksualną przyjemnością.seksualną przyjemnością.
Wcześniejsze popędy łączą się w zintegrowany
zestaw dorosłych seksualnych postaw i uczuć.
Eros
•to siła motoryczna związana z impulsamiseksualnymi i zachowaniem gatunku.
•W tym ujęciu ludzkie pragnienia seksualneobejmowały nie tylko impulsy doobejmowały nie tylko impulsy dopodejmowania aktów seksualnych, aletakże wszystkie inne próby poszukiwaniaprzyjemności lub fizycznego kontaktu zludźmi.
Libido
•Źródło energii impulsów seksualnych nazywałFreud libido (energia psychiczna popychającaludzi do wszelkiego typu przyjemnościzmysłowych).zmysłowych).
•Według Freuda popęd seksualny działa odurodzenia.
Tanatos
•Do stworzenia tego pojęcia skłoniły Freudaobserwacje pacjentów, którzy doznalitragicznych przeżyć w czasie I wojny światowej.
•Tanatos był negatywną siłą popychającą ludzi•Tanatos był negatywną siłą popychającą ludzido zachowań agresywnych i destrukcyjnych.
•Impuls ten jest przejawem skłonnościwszystkich żywych istot do podporządkowaniasię prawom powrotu do stanu materiinieożywionej.
Procesy nieświadome
•Uznawane za główny determinant ludzkichmyśli i działań.
•Zachowanie może być motywowane popędami,z których nie zdajemy sobie sprawy.z których nie zdajemy sobie sprawy.
•Znaczenie objawów nerwicowych, snów,pomyłek w mowie i czynach, odnaleźć można wnieświadomości.
„Pomyłka freudowska”
•zdarza się wówczas, gdy nieakceptowane przeznas impulsy wewnętrzne domagają się wyrazu iwtedy nasza mowa czy zachowanie zdradzanieuświadomione pragnienie.
Dla przykładu, spóźnianie się na spotkanie z•Dla przykładu, spóźnianie się na spotkanie zjakąś osobą może nie być przypadkowe, lecz byćwyrazem naszych prawdziwych uczuć.Gospodarz zaś do niepożądanego gościa może„omyłkowo” powiedzieć „Tak się martwię, że cięwidzę”.
ID
•to prymitywna, nieświadoma częśćosobowości, która rządzi się zasadą
przyjemności — pogonią za gratyfikacją,przyjemnością fizyczną, emocjonalną iprzyjemnością fizyczną, emocjonalną iseksualną, której należy doświadczyć, niedbając o konsekwencje.
•Id działa irracjonalnie, na zasadzie
impulsu.
SUPEREGO
•kieruje się z kolei zasadą moralności, nalega naczynienie tego, co właściwe.
•Jest „magazynem” wartości jednostki, zawierawyuczone społecznie postawy moralne.wyuczone społecznie postawy moralne.
•Odpowiada ono pojęciu sumienia, towewnętrzny system zakazów i nakazów, któryrozwija się w miarę, jak dziecko przyswajawartości i normy od rodziców i innych dorosłych,które mówią o społecznie pożądanych iniepożądanych działaniach.
EGO
•jest częścią osobowości, która jest najbardziej
zakorzeniona w rzeczywistości i rządzi się zasadą
realizmu.
•Jest ono arbitrem między toczącymi ciągłą walkę id i
superego („rozsądza” konflikt impulsów id i wymagańsuperego („rozsądza” konflikt impulsów id i wymagań
superego).
•Reprezentuje osobiste poglądy człowieka na
rzeczywistość. Wybiera działania, które zaspokoją
impulsy id bez niepożądanych konsekwencji, ponieważ
przedkłada racjonalne wybory ponad wymagania
przyjemności.
Mechanizmy obronne
Czasem jednak — w miarę, jak ciśnienie ze strony id i superego rośnie — strukturze ego trudno jest wypracować optymalny
kompromis. Nieraz kompromis ten wymaga kompromis. Nieraz kompromis ten wymaga nałożenia ograniczeń na Id.
Mechanizmy obronne osobowości(mechanizmy obrony ego)...
• to nieświadome, nawykowe sposoby zachowania, obniżające przykre napięcie
Najważniejsze mechanizmy obronne to:
• Racjonalizacja
• Wyparcie
• Tłumienienapięcie emocjonalne, najczęściej lękowe, i ułatwiające utrzymanie dobrej samooceny
• Tłumienie
• Projekcja
• Kompensacja
• Nadkompensacja
• Sublimacja
• Fantazjowanie
• Reakcje upozorowane
Mechanizmy obronne
Racjonalizacja
• polega na dobieraniu racjonalnego, ale pozornie tylko słusznego wytłumaczenia dla
Wyparcie
• polega na usuwaniu ze
świadomości (w sposób
bezwiedny) myśli, które
jasno uświadomione wytłumaczenia dla własnego postępowania, którego prawdziwą przyczynę chcemy ukryć przed sobą. Np. piję alkohol, bo to dobre dla nerek
jasno uświadomione
musiałyby wzbudzić lęk lub
poczucie winy.
• np. osoba która doznała
traumatycznych przeżyć
może nie pamiętać zdarzenia
Mechanizmy obronne
Tłumienie
• mechanizm podobny do wyparcia, jest jednak procesem częściowo uświadamianej kontroli własnego działania.
Projekcja
• to przypisywanie innym
własnych niekorzystnych
cech — są one rzutowane na
zewnątrz. własnego działania.
• np. myśli takie, jak życzenie bliskiej osobie czegoś złego, choć mogą przemknąć przez głowę, lecz są natychmiast tłumione i ulegają odrzuceniu jako niezgodne z normami naszej kultury.
zewnątrz.
• Na przykład osoba, która jest
wybuchowa i opryskliwa,
czym zraża sobie otoczenie,
może uważać, że to nie ona,
ale inni ludzie mają trudny
charakter.
Mechanizmy obronne
Sublimacja
• umożliwia częściowe i
zastępcze zaspokojenie
dążenia, którego motywy
nie są aprobowane.
Fantazjowanie
• zaspokajanie w wyobraźni
niespełnionych pragnień lub
przeżywanie w myślach
sukcesów, które w życiu nie nie są aprobowane.
• Według psychoanalizy
sublimacji ulegać może
m.in. popęd seksualny - w
twórczości literackiej czy
malarskiej.
sukcesów, które w życiu nie
zostały osiągnięte.
• Są to marzenia na jawie,
które pokonują wszelkie
przeszkody i podają śmiałe
rozwiązania trudności.
Mechanizmy obronne
Reakcje upozorowane
• występują, gdy człowiek narzuca sobie zachowanie sprzeczne z silną tendencją, jaka u niego występuje, ale której właśnie stara się której właśnie stara się przeciwstawić.
• Jeśli więc człowiek boi się, na zewnątrz może przyjmować postawę odważną, na przekór swoim obawom. Redukuje to w pewnej mierze lęk, ale nie usuwa jego źródła.
Teorie postfreudowskie
Niektórzy kontynuatorzy teorii Freuda zachowali wiele z pojęć przez niego stworzonych, ale znaczna ich część wprowadziła poważne zmiany do jego obrazu osobowości. zmiany do jego obrazu osobowości.
Teorie postfreudowskie
Ogólne zmiany, jakie wprowadzili postfreudyści to :
1) większy nacisk położony na funkcje ego wraz z mechanizmami obronnymi, rozwój jaźni, świadome procesy myślowe i doskonalenie osobowości,osobowości,
2) większa rola przypisywana czynnikom społecznym w kształtowaniu osobowości,
3) mniejsza rola przypisywana libido,
4) rozszerzenie okresu rozwoju osobowości z dzieciństwa na całe życie.
Postfreudyści – przedstawiciele
neopsychoanalizy
• Anna Freud
• Melanie Klein
• Karen Horney
Erich Fromm
• Angielska szkoła
psychoanalizy
• Neopsychoanaliza• Erich Fromm
• Erick Erickson
• Carl Gustaw Jung
• Alfred Adler
• Neopsychoanaliza
• Psychologia analityczna
• Psychologia indywidualna
Anna Freud (1895-1982)
• Zmodyfikowała technikę analityczną do analizy dzieci.
• pojęcie linii rozwojowej, (szersze do freudowskiej koncepcji rozwoju freudowskiej koncepcji rozwoju psychoseksualnego)
Melanie Klein (1882-1960)
• Teoria relacji z obiektem
• terapia głębiej zaburzonych pacjentów (psychotycznych, depresyjnych) i dzieci
Erich Fromm (1900 - 1980)
• Psychoanaliza kulturowa – wpływ kultury na podświadomości i podświadomości na kulturę
• Książki „Ucieczka od wolności” „Psychoanaliza a religia”, „O sztuce miłości”, „zdrowe a religia”, „O sztuce miłości”, „zdrowe społeczeństwo”
Karen Horney 1885 - 1952
�Teoria leku podstawowego -kulturowych źródeł nerwicy
�Ważna praca „Neurotyczna osobowość naszych czasów”czasów”
Erik Erikson 1902-1994
�Teoria rozwoju psychospołecznego (kryzysy rozwojowe w cyklu życia)
�Ważna praca „Dzieciństwo i społeczeństwo”
Alfred Adler (1870-1937)
• Teoria kompleksu niższości kompensowanego dążeniem do mocy
• Psychologia indywidualna
• Ważna praca „Sens życia”• Ważna praca „Sens życia”
Carl Gustaw Jung (1875-1961)
• Psycholog i psychiatra
szwajcarski
• kierownik kliniki
psychiatrycznej w
Zurychu
• Od 1907 r. zwolennik
Freuda
• W 1911 r. zostaje
pierwszym
przewodniczącym Zurychu przewodniczącym
Międzynarodowego
Towarzystwa
Psychoanalitycznego
• w 1913 r. zrywa z
koncepcją Freuda.
Carl Gustaw Jung - ciekawostki
• Opisywał swoje dzieciństwo jako samotne i nieszczęśliwe
• Ojciec duchowny, matka cierpiała na zaburzenia emocjonalne
• Jung odwrócił się od świadomego świata rozumu,
• Kierunek studiów objawił mu sen
• Pierwsze spotkanie z Freudem trwało 13 godzin
• Nie przejął od Freuda zwyczaju kładzenia pacjenta na kozetce – siadali naprzeciw siebieświadomego świata rozumu,
skupiając na świecie snów, fantazji – na świecie swej nieświadomości
• Sam w wieku 38 lat doświadczył silnych problemów emocjonalnych
– siadali naprzeciw siebie
• Freud nazywał go „dziedzicem i następcą tronu”, uważając niegdyś na przybranego syna i spadkobiercę ruchu psychoanalitycznego (był prawie 20 lat starszy od Junga)
Koncepcja Junga – psychologia
analityczna
• Pojęcie nieświadomości
zbiorowej i archetypu.
Intro- i ekstrawersja• Intro- i ekstrawersja
Nieświadomość zbiorowa
• Znajduje się poniżej nieświadomości
indywidualnej
• Zawiera doświadczenia minionych pokoleń
(gatunków ludzkich i przedludzkich)
• Doświadczenia te tworzą podłoże
osobowości
• Nie pamiętamy tych doświadczeń i nie
zdajemy sobie z nich sprawy
Archetypy
• Odziedziczone tendencje w obrębie nieświadomości zbiorowej, które predysponują osobę
• „bogowie” nieświadomości dają o sobie znać w formie emocji związanych ze znaczącymi wydarzeniami życiowymi tj narodzinami, predysponują osobę
do zachowywania się podobnie jak przodkowie stawiający czoła podobnym sytuacjom
życiowymi tj narodzinami, małżeństwem, śmiercią lub reakcjami na skrajne zagrożenie
Persona
• Persona – jest maską, którą przybiera każdy gdy wchodzi w kontakty z ludźmi (może być niezgodna z prawdziwa osobowością – rola społeczna)osobowością – rola społeczna)
Anima i animus
• Anima – kobiece cechy każdego mężczyzny
• Animus – męskie cechy u kobiety
• Korzenie mają w prymitywnej przeszłości • Korzenie mają w prymitywnej przeszłości gatunku ludzkiego
Cień
• Zwierzęca cześć osobowości, nasze mroczne ja odziedziczone po niższych formach życia (zawiera niemoralne pragnienia i czynności)pragnienia i czynności)
Jaźń• Najważniejszy archetyp, integruje wszystkie
części nieświadomości, zapewnia stabilność osobowości
• Przypomina dążenie do samorealizacji (można ją osiągnąć dopiero w wieku 3-40 lat, (można ją osiągnąć dopiero w wieku 3-40 lat, w rozstrzygającym czasie przemiany osobowości)
• Freud – znaczący czas dzieciństwa, Jung –wiek średni
Top Related