FAZA DOKUMENTACJI PROJEKT BUDOWLANY
NAZWA OBIEKTU BUDOWLANEGO
PROJEKT PRZEBUDOWY TRYBUNY WSCHODNIEJ SEKTOR B STADIONU MIEJSKIEGO IM. JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO - PROJEKT USUNIĘCIA KOLIZJI W ZAKRESIE INFRASTRUKTURY ELEKTROENERGETYCZNEJ, SŁABOPRĄDOWEJ ORAZ SANITARNEJ
ADRES OBIEKTU BUDOWLANEGO I NR DZIAŁEK:
Działki nr: 86/8, 84/13, 84/14, 84/8, 82/3, 82/2, 82/1, 82/6, 84/10, 82/7, 308/11, 308/13, 308/14, 308/18, 308/20, 308/21, 308/24 – OBRĘB 178,168, MIASTO BYDGOSZCZ
INWESTOR: MIASTO BYDGOSZCZ, UL. JEZUICKA 1, 85-102 BYDGOSZCZ
BIURO PROJEKTÓW:
APA ARCHES sp. z o.o. sp.k. ul. Jawornicka 8/229 60-161 Poznań, tel./fax: 792 621 345
TOM II: INSTALACJE SANITARNE
BRANŻA STANOWISKO IMIĘ I NAZWISKO SPECJALNOŚĆ I NR UPRAWNIEŃ
PODPIS
Architektura
generalny projektant
Mgr inż. arch. Magdalena Jarczykowska
7131/13/P/2004 projektowanie w specjalności architektonicznej bez ograniczeń
Instalacje sanitarne
projektant Mgr inż. Szymon Ratajczak
WKP/0131/POOS/08 Projektowanie bez ograniczeń w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych
Instalacje sanitarne
sprawdzający Mgr inż. Jacek Hałas
WKP/0413/PWOS/16 Projektowanie bez ograniczeń w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych
Poznań, 27.09.2017r.
2
Spis treści
1. Część formalno-prawna ..................................................................................................................... 4
1.1. Oświadczenie projektanta i sprawdzającego ............................................................................. 4
1.2. Decyzje o nadaniu uprawnień budowlanych oraz zaświadczenia o przynależności do
Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa ............................................................................................. 5
1.3. Warunki techniczne ................................................................................................................. 11
2. Przedmiot inwestycji ........................................................................................................................ 13
3. Wykorzystana dokumentacja........................................................................................................... 13
3.1. Normy ...................................................................................................................................... 14
4. Założenia projektowe ....................................................................................................................... 14
5. Instalacja kanalizacji deszczowej ..................................................................................................... 15
5.1. Projektowane rozwiązania ....................................................................................................... 15
5.2. Rozwiązania materiałowe ........................................................................................................ 15
5.3. Roboty ziemne ......................................................................................................................... 18
5.4. Umocnienie ścian wykopu ....................................................................................................... 19
5.5. Trasowanie ............................................................................................................................... 19
5.6. Zabezpieczenie przejść dla ruchu pieszego .............................................................................. 20
5.7. Zabezpieczenie istniejącego uzbrojenia na czas robót ............................................................ 20
5.8. Próba szczelności ..................................................................................................................... 20
5.9. Uwagi końcowe ........................................................................................................................ 20
6. Instalacja kanalizacji sanitarnej ........................................................................................................ 22
6.1. Projektowane rozwiązania ....................................................................................................... 22
6.2. Rozwiązania materiałowe ........................................................................................................ 22
6.3. Roboty ziemne ......................................................................................................................... 25
6.4. Umocnienie ścian wykopu ....................................................................................................... 26
6.5. Trasowanie ............................................................................................................................... 26
6.6. Zabezpieczenie przejść dla ruchu pieszego .............................................................................. 27
6.7. Zabezpieczenie istniejącego uzbrojenia na czas robót ............................................................ 27
6.8. Próba szczelności ..................................................................................................................... 27
6.9. Uwagi końcowe ........................................................................................................................ 27
7. Instalacja wodociągowa ................................................................................................................... 29
7.1. Projektowane rozwiązania ....................................................................................................... 29
7.2. Rozwiązania materiałowe ........................................................................................................ 29
7.3. Próba ciśnieniowa i dezynfekcja .............................................................................................. 29
3
7.1. Roboty ziemne ......................................................................................................................... 30
7.2. Umocnienie ścian wykopu ....................................................................................................... 31
7.3. Trasowanie ............................................................................................................................... 31
7.4. Zabezpieczenie przejść dla ruchu pieszego .............................................................................. 31
7.5. Zabezpieczenie istniejącego uzbrojenia na czas robót ............................................................ 31
7.6. Uwagi końcowe ........................................................................................................................ 32
8. Informacja dotycząca bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ............................................................... 34
9. Spis rysunków .................................................................................................................................. 41
11
1.3. Warunki techniczne
12
13
2. Przedmiot inwestycji
Przedmiotem opracowania jest projekt budowlany instalacji sanitarnych PRZEBUDOWY TRYBUNY WSCHODNIEJ SEKTOR B STADIONU MIEJSKIEGO IM. JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO - PROJEKT
USUNIĘCIA KOLIZJI.
Zakres opracowania:
instalacja kanalizacji deszczowej
instalacja kanalizacji sanitarnej
instalacja wodociągowa
3. Wykorzystana dokumentacja
Przy opracowaniu niniejszej dokumentacji wykorzystano następujące materiały:
podkłady architektoniczno-budowlane opracowane przez wiodące biuro architektoniczne
uzgodnienia branżowe
katalogi urządzeń
uzgodnienia z Inwestorem
Załącznik nr 5 do SIWZ. SZCZEGÓŁOWE BUDOWLANE WARUNKI ZAMÓWIENIA do SIWZ
Ustawa z dnia 07 lipca 1994r., Prawo budowlane (Dz.U. z 2006r., Nr156, poz.1118 z późn.
zmianami)
Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U Nr 80, z 2003r, poz.717
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U.z 2002r., Nr 75,
poz.690 z późn. zmianami
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz.1650)
Ustawa z dnia 07.06.2001 o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu
ścieków (Dz. U. 2001 Nr 72 poz. 747)
Pismo dot.: zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków z projektowanej przebudowy
Stadionu Polonii im. Marszałka Józefa Piłsudskiego przy ul. Sportowej 2, obręb 178
w Bydgoszczy z dn. 2017.01.09 (sygn. RT.400/0533/2016)
Pismo dot.: odprowadzenia wód opadowych i roztopowych planowanej inwestycji Miasta pn.
„Przebudowa Stadionu Bydgoszcz im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w zakresie trybuny
wschodniej wraz z zapleczem – sektor „B” przy ul. Sportowej 2” z dn. 10 lipiec 2017 (sygn.
WIM.I.07011.238.3.2017.ŁK)
14
3.1. Normy
Spis norm wykorzystanych przy opracowaniu projektu wykonawczego:
PN-B-01706:1992 Instalacje wodociągowe - Wymagania w projektowaniu
PN-EN 1717:2003 Ochrona przed wtórnym zanieczyszczeniem wody w instalacjach
wodociągowych i ogólne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu
przez przepływ zwrotny.
PN-B-10725:1997 Wodociągi - Przewody zewnętrzne - Wymagania i badania.
PN-EN 12056-1:2002 Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynków -- Część 1:
Kanalizacja sanitarna - Projektowanie układu i obliczenia.
PN-EN 12056-2:2002 Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynków -- Część 2:
Kanalizacja sanitarna - Projektowanie układu i obliczenia.
PN-EN 12056-3:2002 Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynków -- Część 3:
Kanalizacja sanitarna - Projektowanie układu i obliczenia.
PN-EN 1610:2002 Budowa i badania przewodów kanalizacyjnych.
Pozostałe obowiązujące normy i przepisy techniczne w zakresie swego obowiązywania.
4. Założenia projektowe
Demontaż istniejącej instalacji wodociągowej.
Demontaż istniejącej nieczynnej kanalizacji sanitarnej.
Zdemontowaną armaturę należy przekazać do Zakładu Sieci MWIK w Bydgoszczy.
Zdemontowane przewody instalacji poddać utylizacji.
W przypadku napotkania w trakcie wykonywania robót uzbrojenia nie wykazanego na rysunku
IZ_01 należy napotkane uzbrojenie zabezpieczyć i powiadomić odpowiedniego użytkownika.
Wszystkie napotkane urządzenia energetyczne należy traktować jako czynne, będące pod
napięciem i grożące porażeniem.
Usunięcie innych kolizji według osobnego opracowania.
15
5. Instalacja kanalizacji deszczowej
5.1. Projektowane rozwiązania
Projekt przewiduje wykonanie odwodnienia inwestycji za pomocą szczelnego systemu
kanalizacyjnego. Wody opadowe zostaną odprowadzone z powierzchni utwardzonych do zbiornika
retencyjnego, następnie poprzez układ pompowy do systemu rozsączania. Część wód zostanie
przeznaczona do podlewania zieleni. Przed wprowadzeniem do zbiornika wody opadowe zostaną
podczyszczone w separatorze substancji ropopochodnych.
5.2. Rozwiązania materiałowe
Przewiduje się wykonanie studni, jako betonowych włazowych o średnicy minimalnej wewnątrz
1,0m, studnie tego typu są podstawowymi studniami przewidzianymi do wykorzystania w niniejszej
inwestycji. Studnie należy wyposażyć w płytę przykrywającą i pierścień odciążający.
Na powyższe elementy w miarę potrzeb zastosować poliuretanowe pierścienie dystansowe.
Studzienki, należy wykonać z prefabrykowanych kręgów betonowych, z zastosowaniem, jako
materiału betonu odpowiadającego klasie wytrzymałości nie niższej niż B-45 (C35/45 – wg PN-EN-
206-1) – wytrzymałość betonu na ściskanie nie mniejsza niż 40MPa, wytrzymałość na zginanie
komory roboczej i elementów trzonu studzienki (kręgów) nie mniejsza niż 30kN/m, wodoszczelnego
(W8), mało nasiąkliwego (nw do 5%) i mrozoodpornego (F-150).
Studzienki ponadto powinny spełniać następujące wymagania: szerokość rozwarcia do 0,1mm,
wskaźnik w/c nie większy od 0.45, maksymalna zawartość chlorku 1% w stosunku do masy cementu,
beton powinien być zwarty i jednorodny (o parametrach j.w.) we wszystkich elementach także
w kinecie, do produkcji elementów studzienek należy stosować cement siarczanoodporny zgodnie
z PN-EN 197-1 . Elementy studni należy łączyć z zastosowaniem uszczelek elastomerowych zgodnych
z normą EN681-1.Uszczelka umieszczona w sposób prawidłowy nie zakłóca przenoszenia obciążeń
i podczas montażu umożliwia elementom studzienki „zejście” do pozycji pełnego i skutecznego
konstrukcyjnie podparcia. Dzięki temu dynamiczne odziaływujące siły nie spowodują tu tzw.
„dobicia” złączy, co z kolei zapobiega zmianie rzędnej włazu. Części denne studni należy wykonać,
jako monolityczne. Powierzchnię ścian studzienki stykające się z gruntem należy zaizolować
materiałem bitumicznym posiadającym aprobatę techniczną, w gruntach nawodnionych gliną
plastyczną.
Stopnie złazowe żeliwne, powinny być montowane fabrycznie, w układzie drabinkowym typu U
w otulinie polimerowej. Stopnie powinny wystawać min 120 mm przed lico ścianki. Stopnie powinny
być rozmieszczone w pionie w odległości od 250 do 350 mm. Stopnie powinny być pokryte warstwą
tworzywa sztucznego. Wskazane jest, aby tworzywo pokrywające stopnie złazowe wykonane było
w jaskrawym kolorze. Minimalna siła wyrywająca stopień nie powinna być mniejsza od 5kN. Przejścia
kanałów przez ściany studzienek powinny być wykonane, jako szczelne w stopniu uniemożliwiającym
infiltrację wody gruntowej i eksfiltrację ścieków. Przejścia szczelne powinny zapewniać elastyczne
połączenie dennica-rura. Pozostałe wymagania zgodnie z normą PN-EN 1917, PN-EN 476, PN-EN
1610, PN-EN 12063, PN-B-10736 oraz PN-EN752.
W celu osiągnięcia normowych właściwości konstrukcji studzienki podczas montażu kolejnych jej
elementów należy bezwzględnie stosować środek smarny. Bez „smaru” szorstki beton zamka dolnego
16
nie przesunie się po elestomerze uszczelki i uniemożliwi precyzyjne złożenie elementów studzienki.
Prawidłowo umieszczona uszczelka zapewnia przenoszenie obciążeń między kręgami studzienki -
pełne konstrukcyjne podparcie na całej powierzchni styku. Odpowiednia charakterystyka
geometryczna (dla studzienek o przekroju kołowym) to przede wszystkim bezwzględna kołowość
przekroju poprzecznego oraz równoległość płaszczyzn złącza górnego dennic i dolnego oraz górnego
kręgów i zwężek. Zachowanie tych dwóch parametrów pozwoli na równomierne, obwodowe
rozłożenie sił działających na studzienkę i eliminację naprężeń punktowych, których występowanie
skutkuje powstawaniem sił rozciągających, powodujących w konsekwencji pękanie kręgów –
montażu kręgów należy pomiatać o sprawdzaniu ich wypoziomowania.
W przypadku układania studni na gruntach sypkich wystarczającą formą posadowienia jest
dodatkowe dogęszczenie podłoża w strefie montażu studzienki Is=0,98. W przypadku układania
studzienek w jezdni zagęszczenie wykonać należy bardzo starannie z zastosowaniem ciężkich
zagęszczarek. Jest to niezbędne ponieważ koła pojazdów najeżdżających na pokrywy studzienek
posadowionych na słabo zagęszczonym podłożu powodowałyby jego dodatkowe zagęszczenie
i osiadanie studzienki. Zagęszczenie gruntu pod studzienką można uznać za prawidłowe, jeżeli
stosunek modułu odkształcenia wtórnego do pierwotnego jest nie większy od 2.2, Is=0,98.
Nie należy dopuszczać do przegłębienia wykopu, jeżeli wystąpi taka sytuacja właściwy poziom
dna uzyskać należy przez ułożenie warstwy żwiru i jego staranne zagęszczenie lub ułożenie warstwy
piasku stabilizowanego cementem (1:10). W przypadku posadowienia studzienek na gruntach
spoistych o odpowiedniej nośności (grunty w stanie zwartym, pół zwartym i twardoplastycznym),
wykop pod studzienkę należy pogłębić o około 25cm, a usunięty grunt zastąpić żwirem, pospółką lub
dobrze zagęszczonym piaskiem Is=0,98. Posadowienie studzienki na słabych gruntach (grunty spoiste
w stanie plastycznym, miękko plastycznym, grunty organiczne) wymaga odrębnej analizy. W takim
przypadku należy wykonać całkowitą wymianę gruntu słabego, słaby grunt zastępuje się dobrze
zagęszczalnym gruntem sypkim (U>5, Is=0,98) lub stabilizowanym cementem piaskiem. Studzienkę
można posadowić na płycie fundamentowej przenoszącej obciążenia na większy obszar słabego
podłoża. Do głębokości 1,2 m wskaźnik zagęszczenia powinien wynosić, co najmniej 1,00.
W przypadku częściowej wymiany gruntu należy oddzielić grunt rodzimy od warstwy gruntu sypkiego
za pomocą geowłókniny. W przypadku posadowienia studni na gruntach słabych studzienka powinna
być połączona z przewodem za pomocą krótkich odcinków rur o długości około 0,5m.
Na studzienkach wykonać włazy żeliwno-betonowe o średnicy 600mm, klasy D400 zabezpieczone
przynajmniej dwoma ryglami.
17
Rysunek 1. Właz żeliwny D400
Właściwości:
włazy kanałowe z betonem, klasa D400,
spełnia wymagania normy PN-EN 124:2000,
pokrywa i korpus: żeliwo szare EN-GJL-200,
dostępne wysokości korpusu: H115, H150,
głębokość osadzenia pokrywy w korpusie ≥ 50mm,
pokrywa wypełniona betonem,
klasa wytrzymałości betonu: C35/45,
klasa ekspozycji betonu: XF4,
klasa mrozoodporności betonu: F150,
system zabezpieczający pokrywę (2 rygle), przeciw kradzieżowe,
pokrywa standardowo wyposażona w zabezpieczenie, przeciw obrotowi w korpusie
(pozycjonowanie)
korpus przystosowany do kotwienia w podłożu,
prześwit > 600mm,
Zwieńczenia włazów kanałowych muszą spełniać wymagania normy PN-EN 124:2000 określającej
grupy i klasy wytrzymałości z podziałem na klasy. Odpowiednie klasy stosuje się zależnie od miejsca
zabudowy.
http://www.infrastruktura.fansuld.pl/technologia/klasyfikacja-wyrobow-wg-en124http://www.infrastruktura.fansuld.pl/technologia/pozycjonowanie
18
Projektowane kanały deszczowe należy wykonać z rur PP, łączonych kielichowo na uszczelkę.
Rury powinny posiadać uszczelki trwale mocowane w kielichu rury w trakcie procesu produkcyjnego.
Rury powinny spełniać wymagania normy PN-EN 1401-1.
Rury należy układać na podsypce piaskowej grubości 20 cm z zagęszczaniem przez ubijanie
ręczne. Układanie należy rozpoczynać od dolnego końca odcinka, tak aby kielich rury był skierowany
przeciwnie do kierunku przepływu. Obsypkę kanału wykonać warstwą piasku o gr. 30 cm ponad
wierzch rury z zagęszczeniem lekkim sprzętem mechanicznym. Podczas łączenia rur należy ściśle
stosować się do zaleceń Producenta. Kaskady kanałowe należy wykonywać dla studzienek włazowych
w przypadku, gdy różnica wysokości pomiędzy rzędna przyłącza a rzędna kinety w studzience
przekracza 0,5m. Kaskadę można wykonywać:
wewnątrz studzienki, jeśli średnica wewnętrzna studzienki jest ≥1200mm
na zewnątrz studzienki dla studzienek 1000mm.
Kaskada na zewnątrz studzienki powinna być sprowadzona do dna studzienki.
5.3. Roboty ziemne
Przed przystąpieniem do robót ziemnych o terminie rozpoczęcia należy zawiadomić
zainteresowane instytucje i użytkowników, których instalacje znajdują się w pobliżu trasy
projektowanej kanalizacji. W miejscach szczególnego uzbrojenia podziemnego należy wykonać
próbne poprzeczne wykopy dla dokładnego usytuowania przewodów. Pozwoli to na ewentualną
korektę trasy kolektorów i rurociągów lub wykonanie specjalnych zabezpieczeń uzbrojenia względem
kanalizacji deszczowej i wodociągów w przypadku zbyt bliskich, niezgodnych z przepisami, odległości
między nimi. W trakcie budowy odwodnienia projektowanej drogi należy wykonać wykopy o ścianach
pionowych. Wszystkie wykopy powinny być zabezpieczone i oznakowane zgodnie z obowiązującymi
przepisami. Wykopy należy prowadzić, jako umocnione. W przypadku kolizji z istniejącym
uzbrojeniem wykopy należy przeprowadzić ręcznie pod nadzorem właściciela istniejącej sieci. Rury
układać zgodnie z planem sytuacyjnym i ze spadkami podanymi na profilu podłużnym sieci kanalizacji
deszczowej.
Roboty ziemne należy prowadzić zgodnie z normą PN-B-10736: 1999 Roboty ziemne. Wykopy
otwarte dla przewodów wodociągowych i kanalizacyjnych. Warunki techniczne wykonania zgodnie
z Instrukcją Producenta rur oraz z normą PN-EN 1610: 2002 Budowa i badania przewodów
kanalizacyjnych. Podczas prowadzenia robót, przez cały czas trwania budowy, należy zabezpieczyć
wykopy barierami ochronnymi i tablicami ostrzegawczymi, a w nocy oświetlić światłem sztucznym –
ostrzegawczym. W miejscach przejść dla pieszych ustawić kładki z barierkami.
Dno wykopu należy ukształtować odpowiednio do wymaganego spadku i głębokości
bezpośrednio przed wykonanie podsypki, a w przypadku naruszenia (rozluźnienia) gruntu rodzimego
dno wykopu należy wyrównać zagęszczonym piaskiem średnim lub grubym.
Projektowany rurociąg należy ułożyć na podsypce piaskowej o grub. 20 cm i stosować nadsypkę
o grubości 30 cm ponad najwyższy punkt zewnętrznej powierzchni. Układanie należy rozpoczynać od
dolnego końca odcinka, tak, aby kielich rury był skierowany przeciwnie do kierunku przepływu. Do
zagęszczania zasypki w obrębie strefy rury oraz 30cm nad jej wierzch należy stosować lekkie ubijaki
w wibracyjne (max ciężar użyteczny 0.30 kN) albo wstrząsarki płytowe (max ciężar użyteczny 1.0 kN).
Warstwa zasypki od 0.3 do 1.0m ponad wierzchołkiem rury może być zagęszczana średnim ubijakiem.
19
Wykopy należy wykonać, jako wykopy otwarte obudowane. Metody wykonania robót - wykopu
(ręcznie lub mechanicznie) powinny być dostosowane do głębokości wykopu, danych
geotechnicznych oraz posiadanego sprzętu mechanicznego. Szerokość wykopu uwarunkowana jest
zewnętrznymi wymiarami kanału, do których dodaje się obustronnie min. 0,4m, jako zapas potrzebny
na deskowanie ścian i uszczelnienie styków. Deskowanie ścian należy prowadzić w miarę jego
głębienia. Wydobyty grunt z wykopu powinien być wywieziony przez Wykonawcę na odkład.
Zgodnie z pkt 2.11.4 normy PN-02205:1998 Zasypki wykopów na instalacje, który mówi, że:
Zasypki wąskoprzestrzennych przekopów poprzecznych przez jezdnie, niezależnie od kategorii ruchu
na drodze, powinny uzyskać do głębokości 1,2 m wskaźnik zagęszczenia co najmniej 1,00. Na większej
głębokości dopuszcza się wskaźnik 0,97 pod warunkiem zastosowania środków łagodzących skutki
osiadań (np. użycie kruszyw dobrze zagęszczalnych, wbudowanie zbrojenia z geotekstyliów,
ulepszenie mechaniczne lub spoiwami). W projekcie przewidziano całkowitą wymianę gruntu. Roboty
odpowiednio zsynchronizować z robotami drogowymi. Przed przystąpieniem do prac ziemnych
w miejscach skrzyżowania kanalizacji deszczowej z kanalizacją sanitarną, wodociągami o średnicy
większej lub równej Dz90 oraz w miejscu włączenia do istniejącej kanalizacji należy wykonać wykopy
kontrolne w celu weryfikacji ich położenia względem rzędnych projektowanej kanalizacji deszczowej.
5.4. Umocnienie ścian wykopu
Wymagania przy wykonaniu umocnień pionowych ścian wykopów zostały opisane w polskiej
normie branżowej PN-90 /M-4 7850. Wykonawca robót powinien przedstawić Inżynierowi do
akceptacji, projekt szalowań poparty obliczeniami statycznymi lub w przypadku stosowania
szalowań przesuwnych, odpowiednie atesty w zakresie BHP i dopuszczenia do stosowania
w budownictwie. Rozwiązania te powinny zapewniać swobodny dostęp do dna wykopu gdzie będą
montowane studzienki i kanały oraz zabezpieczać pracę ludzi na dnie wykopu. Górna, szczelna
krawędź umocnień powinna wystawać 15 cm nad przylegający teren w celu zabezpieczenia wykopu
przed napływem wód deszczowych. Nie można usuwać umocnień pionowych ścian wykopów po
zagęszczeniu podsypki, nadsypki i zasypki, bowiem dojdzie wtedy do naruszenia uzyskanej
struktury gruntu zagęszczonego (obniży się stopień zagęszczenia gruntu). Takie obniżenie
struktury gruntu zagęszczonego będzie miało negatywny wpływ tak na żądaną niweletę kanalizacji
lub drogi w jej całym przekroju poprzecznym. Należy, zatem sukcesywnie usuwać szalunki, idąc od
dołu wykopu, w miarę wykonywania zasypu wykopu wraz z zagęszczeniem gruntu.
5.5. Trasowanie
Przed rozpoczęciem robót konieczne jest wytyczenie sytuacyjne elementów kanalizacji.
Dopuszczalne są odchyłki kanalizacji trasy sieci projektowanej nie przekraczające 10 cm i nie
naruszające granic nieruchomości gruntowych. Projektowana trasa winna być trwale i widocznie
zaznaczona w terenie za pomocą kołków osiowych, kołków świadków, kołków krawędziowych.
Należy ustalić stałe repery, a w przypadku ich niedostatecznej ilości ustalić repery tymczasowe. Dla
wytyczonej trasy kanałów dokonać przekopów kontrolnych w miejscu występowania elementów
uzbrojenia podziemnego celem ustalenia dokładnej ich lokalizacji oraz głębokości posadowienia.
Wykopy te wykonywać pod nadzorem właścicieli urządzeń. W przypadku napotkania w obrysie
wewnętrznym wykopu niezinwentaryzowanych elementów uzbrojenia podziemnego, należy
zabezpieczyć je według wymagań gestorów tych urządzeń. Przed przystąpieniem do robót należy
odtworzyć w terenie przebieg i posadowienie istniejącego uzbrojenia podziemnego.
20
W przypadku niezgodności z projektem lub obowiązującymi przepisami powiadomić i zawezwać
nadzór autorski.
5.6. Zabezpieczenie przejść dla ruchu pieszego
Dla zabezpieczenia ruchu pieszego należy wykonać ułożenie kładek w miejscach przejść dla
pieszych. Dokładna lokalizacja przejść zależy od długości wykonywanych odcinków wykopu i będzie
określona przez Wykonawcę. Przy wykonywaniu przejść należy zwrócić uwagę, aby szerokość
mostków nie była mniejsza niż 0,8 m przy ruchu jednokierunkowym oraz na konieczność
zabezpieczenia przejść poręczą ochronną o wys. 1,1 m. Przejścia powinny być dobrze oświetlone
w nocy, a w okresach mroźnych zabezpieczone przed gołoledzią.
5.7. Zabezpieczenie istniejącego uzbrojenia na czas robót
Na skrzyżowaniach projektowanych kanałów z kablami energetycznymi i teletechnicznymi
projektuje się zabezpieczenie kabli rurą dwudzielną AROT typu A83 PS (83x75 mm) lub A 110 PS
(110x110 mm). W przypadku skrzyżowań kanałów z gazociągi, kanalizacją, wodociągami
i ciepłociągami należy je zabezpieczyć poprzez podwieszenie do konstrukcji z bali drewnianych lub
stalowych stosując się ściśle do zaleceń użytkowników poszczególnych sieci.
5.8. Próba szczelności
Przed zasypaniem wykonanego odcinka rurociągu należy dokonać jego kontroli wizualnej, a także
przeprowadzić próbę jego szczelności zgodnie z normą PN-EN 1610 Budowa i badania przewodów
kanalizacyjnych. Podczas wykonywania próby szczelności należy również stosować się do zaleceń
producenta rur.
5.9. Uwagi końcowe
Prace ziemne wykonać ręcznie przy skrzyżowaniu z istniejącym uzbrojeniem, w miejscu gdzie nie
występuje uzbrojenie podziemne prace prowadzić sprzętem mechanicznym. Roboty należy
prowadzić odcinkowo i zgodnie z właścicielami istniejącego uzbrojenia.
Wykopy na całej długości należy zabezpieczyć zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Wszystkie parametry dla kanalizacji deszczowej przyjęte w projekcie określono na podstawie
elementów wykonanych z PVC – U klasy S litych SN8.
Prowadzone roboty należy wykonać zgodnie z:
Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dn. 06.02.2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 47),
wymaganiami BHP w projektowaniu rozruchu i eksploatacji obiektów i urządzeń ściekowych
w gospodarce komunalnej (CTBK 1998),
Przed przystąpieniem do robót ziemnych należy zlecić nadzór wszystkim właścicielom uzbrojenia
podziemnego na omawianym terenie.
Kanały i przykanaliki przed zasypaniem wykopu należy poddać próbie szczelności oraz zgłosić ją
do odbioru technicznego.
21
Wykonana kanalizacja powinna być naniesiona na mapy zasadnicze przez odpowiednie służby
geodezyjne.
Całość robót należy wykonać zgodnie z Polskimi Normami, Warunkami Technicznymi Wykonania
i Odbioru Robót cz. II – Instalacje Sanitarne i Przemysłowe oraz z Warunkami Technicznymi
Wykonania i Odbioru Rurociągów z Tworzyw Sztucznych.
Całość robót wykonać zgodnie z Polskimi Normami, Warunkami Technicznymi Wykonania
i Odbioru Robót cz. II - Instalacje Sanitarne i Przemysłowe oraz z PN-81/B-10725 Wodociągi.
Przewody zewnętrzne. Wymagania i badania przy odbiorze;
Materiały użyte do wykonania odwodnienia w zakresie inwestycji powinny posiadać stosowne
dopuszczenia do stosowania w budownictwie.
Osoby wykonujące prace budowlane powinny posiadać stosowne uprawnienia do prowadzenia
robót.
Dokładną lokalizację urządzeń podziemnych należy ustalić przy pomocy wykopów kontrolnych
wykonywanych pod nadzorem właścicieli i użytkowników uzbrojenia.
Wszystkie roboty w pobliżu istniejącego uzbrojenia podziemnego wykonywać pod nadzorem
właścicieli i użytkowników, stosując się do ich zaleceń odnośnie zabezpieczeń urządzeń.
Wykonać przekopy kontrolne w miejscach skrzyżowań z innymi sieciami zwłaszcza przy
skrzyżowaniu z obiektami gdzie nie ma możliwości ich przebudowy np. wszystkie przewody
kanalizacyjne, ks, kd.
UWAGA:
Wszystkie zastosowane materiały i urządzenia muszą posiadać Aprobatę Techniczną wydaną przez
Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie - zgodnie Ustawą z dnia 5 lipca 1994r. „Prawo
Budowlane” (Dz. U. Nr 89 z dn. 25 sierpnia 1994r. poz. 414), Dz. U. Nr 111 z dn. 23. 09. 1997r. poz.
726.
UWAGA:
W przypadku wystąpienia kolizji z uzbrojeniem podziemnym nieuwzględnionym w niniejszym
opracowaniu, należy skontaktować się z projektantem w celu opracowania odpowiedniego
rozwiązania i zlikwidowania kolizji.
UWAGA:
Bezwzględnie należy zweryfikować rzędną posadowienia rurociągu wykonanego w wcześniejszym
etapie prac a do którego nastąpi włączenie zgodnie z niniejszą dokumentacją.
22
6. Instalacja kanalizacji sanitarnej
6.1. Projektowane rozwiązania
Projekt przewiduje wykonanie kanalizacji sanitarnej odprowadzającej ścieki sanitarne z terenu
inwestycji do miejskiej kanalizacji sanitarnej. Włączenie należy wykonać w studni oznaczonej na
planie. Prace związane z włączeniem przyłącza do istniejącej sieci nie mogą powodować zakłóceń
w pracy sieci kanalizacyjnej. Przed włączenie do istniejącej studni należy zamontować układ
pompowy.
6.2. Rozwiązania materiałowe
Przewiduje się wykonanie studni, jako betonowych włazowych o średnicy minimalnej wewnątrz
1,0m, studnie tego typu są podstawowymi studniami przewidzianymi do wykorzystania w niniejszej
inwestycji. Studnie należy wyposażyć w płytę przykrywającą i pierścień odciążający.
Na powyższe elementy w miarę potrzeb zastosować poliuretanowe pierścienie dystansowe.
Studzienki, należy wykonać z prefabrykowanych kręgów betonowych, z zastosowaniem, jako
materiału betonu odpowiadającego klasie wytrzymałości nie niższej niż B-45 (C35/45 – wg PN-EN-
206-1) – wytrzymałość betonu na ściskanie nie mniejsza niż 40MPa, wytrzymałość na zginanie
komory roboczej i elementów trzonu studzienki (kręgów) nie mniejsza niż 30kN/m, wodoszczelnego
(W8), mało nasiąkliwego (nw do 5%) i mrozoodpornego (F-150).
Studzienki ponadto powinny spełniać następujące wymagania: szerokość rozwarcia do 0,1mm,
wskaźnik w/c nie większy od 0.45, maksymalna zawartość chlorku 1% w stosunku do masy cementu,
beton powinien być zwarty i jednorodny (o parametrach j.w.) we wszystkich elementach także
w kinecie, do produkcji elementów studzienek należy stosować cement siarczanoodporny zgodnie
z PN-EN 197-1 . Elementy studni należy łączyć z zastosowaniem uszczelek elastomerowych zgodnych
z normą EN681-1.Uszczelka umieszczona w sposób prawidłowy nie zakłóca przenoszenia obciążeń
i podczas montażu umożliwia elementom studzienki „zejście” do pozycji pełnego i skutecznego
konstrukcyjnie podparcia. Dzięki temu dynamiczne odziaływujące siły nie spowodują tu tzw.
„dobicia” złączy, co z kolei zapobiega zmianie rzędnej włazu. Części denne studni należy wykonać,
jako monolityczne. Powierzchnię ścian studzienki stykające się z gruntem należy zaizolować
materiałem bitumicznym posiadającym aprobatę techniczną, w gruntach nawodnionych gliną
plastyczną.
Stopnie złazowe żeliwne, powinny być montowane fabrycznie, w układzie drabinkowym typu U
w otulinie polimerowej. Stopnie powinny wystawać min 120 mm przed lico ścianki. Stopnie powinny
być rozmieszczone w pionie w odległości od 250 do 350 mm. Stopnie powinny być pokryte warstwą
tworzywa sztucznego. Wskazane jest, aby tworzywo pokrywające stopnie złazowe wykonane było
w jaskrawym kolorze. Minimalna siła wyrywająca stopień nie powinna być mniejsza od 5kN. Przejścia
kanałów przez ściany studzienek powinny być wykonane, jako szczelne w stopniu uniemożliwiającym
infiltrację wody gruntowej i eksfiltrację ścieków. Przejścia szczelne powinny zapewniać elastyczne
połączenie dennica-rura. Pozostałe wymagania zgodnie z normą PN-EN 1917, PN-EN 476, PN-EN
1610, PN-EN 12063, PN-B-10736 oraz PN-EN752.
W celu osiągnięcia normowych właściwości konstrukcji studzienki podczas montażu kolejnych jej
elementów należy bezwzględnie stosować środek smarny. Bez „smaru” szorstki beton zamka dolnego
23
nie przesunie się po elestomerze uszczelki i uniemożliwi precyzyjne złożenie elementów studzienki.
Prawidłowo umieszczona uszczelka zapewnia przenoszenie obciążeń między kręgami studzienki -
pełne konstrukcyjne podparcie na całej powierzchni styku. Odpowiednia charakterystyka
geometryczna (dla studzienek o przekroju kołowym) to przede wszystkim bezwzględna kołowość
przekroju poprzecznego oraz równoległość płaszczyzn złącza górnego dennic i dolnego oraz górnego
kręgów i zwężek. Zachowanie tych dwóch parametrów pozwoli na równomierne, obwodowe
rozłożenie sił działających na studzienkę i eliminację naprężeń punktowych, których występowanie
skutkuje powstawaniem sił rozciągających, powodujących w konsekwencji pękanie kręgów –
montażu kręgów należy pomiatać o sprawdzaniu ich wypoziomowania.
W przypadku układania studni na gruntach sypkich wystarczającą formą posadowienia jest
dodatkowe dogęszczenie podłoża w strefie montażu studzienki Is=0,98. W przypadku układania
studzienek w jezdni zagęszczenie wykonać należy bardzo starannie z zastosowaniem ciężkich
zagęszczarek. Jest to niezbędne ponieważ koła pojazdów najeżdżających na pokrywy studzienek
posadowionych na słabo zagęszczonym podłożu powodowałyby jego dodatkowe zagęszczenie
i osiadanie studzienki. Zagęszczenie gruntu pod studzienką można uznać za prawidłowe, jeżeli
stosunek modułu odkształcenia wtórnego do pierwotnego jest nie większy od 2.2, Is=0,98.
Nie należy dopuszczać do przegłębienia wykopu, jeżeli wystąpi taka sytuacja właściwy poziom
dna uzyskać należy przez ułożenie warstwy żwiru i jego staranne zagęszczenie lub ułożenie warstwy
piasku stabilizowanego cementem (1:10). W przypadku posadowienia studzienek na gruntach
spoistych o odpowiedniej nośności (grunty w stanie zwartym, pół zwartym i twardoplastycznym),
wykop pod studzienkę należy pogłębić o około 25cm, a usunięty grunt zastąpić żwirem, pospółką lub
dobrze zagęszczonym piaskiem Is=0,98. Posadowienie studzienki na słabych gruntach (grunty spoiste
w stanie plastycznym, miękko plastycznym, grunty organiczne) wymaga odrębnej analizy. W takim
przypadku należy wykonać całkowitą wymianę gruntu słabego, słaby grunt zastępuje się dobrze
zagęszczalnym gruntem sypkim (U>5, Is=0,98) lub stabilizowanym cementem piaskiem. Studzienkę
można posadowić na płycie fundamentowej przenoszącej obciążenia na większy obszar słabego
podłoża. Do głębokości 1,2 m wskaźnik zagęszczenia powinien wynosić, co najmniej 1,00.
W przypadku częściowej wymiany gruntu należy oddzielić grunt rodzimy od warstwy gruntu sypkiego
za pomocą geowłókniny. W przypadku posadowienia studni na gruntach słabych studzienka powinna
być połączona z przewodem za pomocą krótkich odcinków rur o długości około 0,5m.
Na studzienkach wykonać włazy żeliwno-betonowe o średnicy 600mm, klasy D400 zabezpieczone
przynajmniej dwoma ryglami.
24
Rysunek 2. Właz żeliwny D400
Właściwości:
włazy kanałowe z betonem, klasa D400,
spełnia wymagania normy PN-EN 124:2000,
pokrywa i korpus: żeliwo szare EN-GJL-200,
dostępne wysokości korpusu: H115, H150,
głębokość osadzenia pokrywy w korpusie ≥ 50mm,
pokrywa wypełniona betonem,
klasa wytrzymałości betonu: C35/45,
klasa ekspozycji betonu: XF4,
klasa mrozoodporności betonu: F150,
system zabezpieczający pokrywę (2 rygle), przeciw kradzieżowe,
pokrywa standardowo wyposażona w zabezpieczenie, przeciw obrotowi w korpusie
(pozycjonowanie)
korpus przystosowany do kotwienia w podłożu,
prześwit > 600mm,
Zwieńczenia włazów kanałowych muszą spełniać wymagania normy PN-EN 124:2000 określającej
grupy i klasy wytrzymałości z podziałem na klasy. Odpowiednie klasy stosuje się zależnie od miejsca
zabudowy.
http://www.infrastruktura.fansuld.pl/technologia/klasyfikacja-wyrobow-wg-en124http://www.infrastruktura.fansuld.pl/technologia/pozycjonowanie
25
Projektowane kanały deszczowe należy wykonać z rur PP, łączonych kielichowo na uszczelkę.
Rury powinny posiadać uszczelki trwale mocowane w kielichu rury w trakcie procesu produkcyjnego.
Rury powinny spełniać wymagania normy PN-EN 1401-1.
Rury należy układać na podsypce piaskowej grubości 20 cm z zagęszczaniem przez ubijanie
ręczne. Układanie należy rozpoczynać od dolnego końca odcinka, tak aby kielich rury był skierowany
przeciwnie do kierunku przepływu. Obsypkę kanału wykonać warstwą piasku o gr. 30 cm ponad
wierzch rury z zagęszczeniem lekkim sprzętem mechanicznym. Podczas łączenia rur należy ściśle
stosować się do zaleceń Producenta. Kaskady kanałowe należy wykonywać dla studzienek włazowych
w przypadku, gdy różnica wysokości pomiędzy rzędna przyłącza a rzędna kinety w studzience
przekracza 0,5m. Kaskadę można wykonywać:
wewnątrz studzienki, jeśli średnica wewnętrzna studzienki jest ≥1200mm
na zewnątrz studzienki dla studzienek 1000mm.
Kaskada na zewnątrz studzienki powinna być sprowadzona do dna studzienki.
6.3. Roboty ziemne
Przed przystąpieniem do robót ziemnych o terminie rozpoczęcia należy zawiadomić
zainteresowane instytucje i użytkowników, których instalacje znajdują się w pobliżu trasy
projektowanej kanalizacji. W miejscach szczególnego uzbrojenia podziemnego należy wykonać
próbne poprzeczne wykopy dla dokładnego usytuowania przewodów. Pozwoli to na ewentualną
korektę trasy kolektorów i rurociągów lub wykonanie specjalnych zabezpieczeń uzbrojenia względem
kanalizacji deszczowej i wodociągów w przypadku zbyt bliskich, niezgodnych z przepisami, odległości
między nimi. W trakcie budowy odwodnienia projektowanej drogi należy wykonać wykopy o ścianach
pionowych. Wszystkie wykopy powinny być zabezpieczone i oznakowane zgodnie z obowiązującymi
przepisami. Wykopy należy prowadzić, jako umocnione. W przypadku kolizji z istniejącym
uzbrojeniem wykopy należy przeprowadzić ręcznie pod nadzorem właściciela istniejącej sieci. Rury
układać zgodnie z planem sytuacyjnym i ze spadkami podanymi na profilu podłużnym sieci kanalizacji
deszczowej.
Roboty ziemne należy prowadzić zgodnie z normą PN-B-10736: 1999 Roboty ziemne. Wykopy
otwarte dla przewodów wodociągowych i kanalizacyjnych. Warunki techniczne wykonania zgodnie
z Instrukcją Producenta rur oraz z normą PN-EN 1610: 2002 Budowa i badania przewodów
kanalizacyjnych. Podczas prowadzenia robót, przez cały czas trwania budowy, należy zabezpieczyć
wykopy barierami ochronnymi i tablicami ostrzegawczymi, a w nocy oświetlić światłem sztucznym –
ostrzegawczym. W miejscach przejść dla pieszych ustawić kładki z barierkami.
Dno wykopu należy ukształtować odpowiednio do wymaganego spadku i głębokości
bezpośrednio przed wykonanie podsypki, a w przypadku naruszenia (rozluźnienia) gruntu rodzimego
dno wykopu należy wyrównać zagęszczonym piaskiem średnim lub grubym.
Projektowany rurociąg należy ułożyć na podsypce piaskowej o grub. 20 cm i stosować nadsypkę
o grubości 30 cm ponad najwyższy punkt zewnętrznej powierzchni. Układanie należy rozpoczynać od
dolnego końca odcinka, tak, aby kielich rury był skierowany przeciwnie do kierunku przepływu. Do
zagęszczania zasypki w obrębie strefy rury oraz 30cm nad jej wierzch należy stosować lekkie ubijaki
w wibracyjne (max ciężar użyteczny 0.30 kN) albo wstrząsarki płytowe (max ciężar użyteczny 1.0 kN).
Warstwa zasypki od 0.3 do 1.0m ponad wierzchołkiem rury może być zagęszczana średnim ubijakiem.
26
Wykopy należy wykonać, jako wykopy otwarte obudowane. Metody wykonania robót - wykopu
(ręcznie lub mechanicznie) powinny być dostosowane do głębokości wykopu, danych
geotechnicznych oraz posiadanego sprzętu mechanicznego. Szerokość wykopu uwarunkowana jest
zewnętrznymi wymiarami kanału, do których dodaje się obustronnie min. 0,4m, jako zapas potrzebny
na deskowanie ścian i uszczelnienie styków. Deskowanie ścian należy prowadzić w miarę jego
głębienia. Wydobyty grunt z wykopu powinien być wywieziony przez Wykonawcę na odkład.
Zgodnie z pkt 2.11.4 normy PN-02205:1998 Zasypki wykopów na instalacje, który mówi, że:
Zasypki wąskoprzestrzennych przekopów poprzecznych przez jezdnie, niezależnie od kategorii ruchu
na drodze, powinny uzyskać do głębokości 1,2 m wskaźnik zagęszczenia co najmniej 1,00. Na większej
głębokości dopuszcza się wskaźnik 0,97 pod warunkiem zastosowania środków łagodzących skutki
osiadań (np. użycie kruszyw dobrze zagęszczalnych, wbudowanie zbrojenia z geotekstyliów,
ulepszenie mechaniczne lub spoiwami). W projekcie przewidziano całkowitą wymianę gruntu. Roboty
odpowiednio zsynchronizować z robotami drogowymi. Przed przystąpieniem do prac ziemnych
w miejscach skrzyżowania kanalizacji deszczowej z kanalizacją sanitarną, wodociągami o średnicy
większej lub równej Dz90 oraz w miejscu włączenia do istniejącej kanalizacji należy wykonać wykopy
kontrolne w celu weryfikacji ich położenia względem rzędnych projektowanej kanalizacji deszczowej.
6.4. Umocnienie ścian wykopu
Wymagania przy wykonaniu umocnień pionowych ścian wykopów zostały opisane w polskiej
normie branżowej PN-90 /M-4 7850. Wykonawca robót powinien przedstawić Inżynierowi do
akceptacji, projekt szalowań poparty obliczeniami statycznymi lub w przypadku stosowania
szalowań przesuwnych, odpowiednie atesty w zakresie BHP i dopuszczenia do stosowania
w budownictwie. Rozwiązania te powinny zapewniać swobodny dostęp do dna wykopu gdzie będą
montowane studzienki i kanały oraz zabezpieczać pracę ludzi na dnie wykopu. Górna, szczelna
krawędź umocnień powinna wystawać 15 cm nad przylegający teren w celu zabezpieczenia wykopu
przed napływem wód deszczowych. Nie można usuwać umocnień pionowych ścian wykopów po
zagęszczeniu podsypki, nadsypki i zasypki, bowiem dojdzie wtedy do naruszenia uzyskanej
struktury gruntu zagęszczonego (obniży się stopień zagęszczenia gruntu). Takie obniżenie
struktury gruntu zagęszczonego będzie miało negatywny wpływ tak na żądaną niweletę kanalizacji
lub drogi w jej całym przekroju poprzecznym. Należy, zatem sukcesywnie usuwać szalunki, idąc od
dołu wykopu, w miarę wykonywania zasypu wykopu wraz z zagęszczeniem gruntu.
6.5. Trasowanie
Przed rozpoczęciem robót konieczne jest wytyczenie sytuacyjne elementów kanalizacji.
Dopuszczalne są odchyłki kanalizacji trasy sieci projektowanej nie przekraczające 10 cm i nie
naruszające granic nieruchomości gruntowych. Projektowana trasa winna być trwale i widocznie
zaznaczona w terenie za pomocą kołków osiowych, kołków świadków, kołków krawędziowych.
Należy ustalić stałe repery, a w przypadku ich niedostatecznej ilości ustalić repery tymczasowe. Dla
wytyczonej trasy kanałów dokonać przekopów kontrolnych w miejscu występowania elementów
uzbrojenia podziemnego celem ustalenia dokładnej ich lokalizacji oraz głębokości posadowienia.
Wykopy te wykonywać pod nadzorem właścicieli urządzeń. W przypadku napotkania w obrysie
wewnętrznym wykopu niezinwentaryzowanych elementów uzbrojenia podziemnego, należy
zabezpieczyć je według wymagań gestorów tych urządzeń. Przed przystąpieniem do robót należy
odtworzyć w terenie przebieg i posadowienie istniejącego uzbrojenia podziemnego.
27
W przypadku niezgodności z projektem lub obowiązującymi przepisami powiadomić i zawezwać
nadzór autorski.
6.6. Zabezpieczenie przejść dla ruchu pieszego
Dla zabezpieczenia ruchu pieszego należy wykonać ułożenie kładek w miejscach przejść dla
pieszych. Dokładna lokalizacja przejść zależy od długości wykonywanych odcinków wykopu i będzie
określona przez Wykonawcę. Przy wykonywaniu przejść należy zwrócić uwagę, aby szerokość
mostków nie była mniejsza niż 0,8 m przy ruchu jednokierunkowym oraz na konieczność
zabezpieczenia przejść poręczą ochronną o wys. 1,1 m. Przejścia powinny być dobrze oświetlone
w nocy, a w okresach mroźnych zabezpieczone przed gołoledzią.
6.7. Zabezpieczenie istniejącego uzbrojenia na czas robót
Na skrzyżowaniach projektowanych kanałów z kablami energetycznymi i teletechnicznymi
projektuje się zabezpieczenie kabli rurą dwudzielną AROT typu A83 PS (83x75 mm) lub A 110 PS
(110x110 mm). W przypadku skrzyżowań kanałów z gazociągi, kanalizacją, wodociągami
i ciepłociągami należy je zabezpieczyć poprzez podwieszenie do konstrukcji z bali drewnianych lub
stalowych stosując się ściśle do zaleceń użytkowników poszczególnych sieci.
6.8. Próba szczelności
Przed zasypaniem wykonanego odcinka rurociągu należy dokonać jego kontroli wizualnej, a także
przeprowadzić próbę jego szczelności zgodnie z normą PN-EN 1610 Budowa i badania przewodów
kanalizacyjnych. Podczas wykonywania próby szczelności należy również stosować się do zaleceń
producenta rur.
6.9. Uwagi końcowe
Prace ziemne wykonać ręcznie przy skrzyżowaniu z istniejącym uzbrojeniem, w miejscu gdzie nie
występuje uzbrojenie podziemne prace prowadzić sprzętem mechanicznym. Roboty należy
prowadzić odcinkowo i zgodnie z właścicielami istniejącego uzbrojenia.
Wykopy na całej długości należy zabezpieczyć zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Prowadzone roboty należy wykonać zgodnie z:
Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dn. 06.02.2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 47),
wymaganiami BHP w projektowaniu rozruchu i eksploatacji obiektów i urządzeń ściekowych
w gospodarce komunalnej (CTBK 1998),
Przed przystąpieniem do robót ziemnych należy zlecić nadzór wszystkim właścicielom uzbrojenia
podziemnego na omawianym terenie.
Kanały i przykanaliki przed zasypaniem wykopu należy poddać próbie szczelności oraz zgłosić ją
do odbioru technicznego.
Wykonana kanalizacja powinna być naniesiona na mapy zasadnicze przez odpowiednie służby
geodezyjne.
28
Całość robót należy wykonać zgodnie z Polskimi Normami, Warunkami Technicznymi Wykonania
i Odbioru Robót cz. II – Instalacje Sanitarne i Przemysłowe oraz z Warunkami Technicznymi
Wykonania i Odbioru Rurociągów z Tworzyw Sztucznych.
Całość robót wykonać zgodnie z Polskimi Normami, Warunkami Technicznymi Wykonania
i Odbioru Robót cz. II - Instalacje Sanitarne i Przemysłowe oraz z PN-81/B-10725 Wodociągi.
Przewody zewnętrzne. Wymagania i badania przy odbiorze;
Materiały użyte do wykonania odwodnienia w zakresie inwestycji powinny posiadać stosowne
dopuszczenia do stosowania w budownictwie.
Osoby wykonujące prace budowlane powinny posiadać stosowne uprawnienia do prowadzenia
robót.
Dokładną lokalizację urządzeń podziemnych należy ustalić przy pomocy wykopów kontrolnych
wykonywanych pod nadzorem właścicieli i użytkowników uzbrojenia.
Wszystkie roboty w pobliżu istniejącego uzbrojenia podziemnego wykonywać pod nadzorem
właścicieli i użytkowników, stosując się do ich zaleceń odnośnie zabezpieczeń urządzeń.
Wykonać przekopy kontrolne w miejscach skrzyżowań z innymi sieciami zwłaszcza przy
skrzyżowaniu z obiektami gdzie nie ma możliwości ich przebudowy np. wszystkie przewody
kanalizacyjne, ks, kd.
UWAGA:
Wszystkie zastosowane materiały i urządzenia muszą posiadać Aprobatę Techniczną wydaną przez
Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie - zgodnie Ustawą z dnia 5 lipca 1994r. „Prawo
Budowlane” (Dz. U. Nr 89 z dn. 25 sierpnia 1994r. poz. 414), Dz. U. Nr 111 z dn. 23. 09. 1997r. poz.
726.
UWAGA:
W przypadku wystąpienia kolizji z uzbrojeniem podziemnym nieuwzględnionym w niniejszym
opracowaniu, należy skontaktować się z projektantem w celu opracowania odpowiedniego
rozwiązania i zlikwidowania kolizji.
UWAGA:
Bezwzględnie należy zweryfikować rzędną posadowienia rurociągu wykonanego w wcześniejszym
etapie prac a do którego nastąpi włączenie zgodnie z niniejszą dokumentacją.
29
7. Instalacja wodociągowa
7.1. Projektowane rozwiązania
Budynek będzie zasilany będzie w wodę z sieci wodociągowej poprzez istniejące przyłącze z rur
PE. Włączenie do istniejącego przyłącza w miejscu wskazanym na projekcie zagospodarowania
terenu. Na trasie nowej instalacji zamontować hydrant DN100.
7.2. Rozwiązania materiałowe
Przyłącze projektuje się z rur PE. Rury przewodowe z PE nie wymagają żadnej ochrony przed
korozją. Niedopuszczalne jest stosowanie izolacji bitumicznych.
Dla zabezpieczenia przed uderzeniami hydraulicznymi projektuje się bloki oporowe. Betonowe
bloki oporowe należy wykonać jako zabezpieczenie przy trójnikach, łukach, zasuwach, hydrantach
oraz opaskach do przyłączy wodociągowych. Szerokość bloku oporowego nie powinna być mniejsza
niż odległość ścian wykopu od ścianki przewodu. Blok powinien opierać się o grunt nienaruszony.
Zmiany kierunku trasy wodociągów z PE wykonać przez montaż odpowiednich kształtek
fabrycznych łączonych elektrooporowo lub przez łączniki uniwersalne.
Dla załomów należy wykonać w przestrzeni między rurą a pionową ścianą wykopu zagęszczoną
mieszaninę piasku z cementem w stosunku 1:4. Dla kątów równych 90 stopni przy średnicy Dz110
oraz dla trójników przy odejściu równym lub większym Dz110 należy wykonać bloki oporowe.
Pod armaturę należy wykonać bloki podporowe z zagęszczonej mieszaniny piasku i cementu
w stosunku 1:4.
7.3. Próba ciśnieniowa i dezynfekcja
Próba szczelności powinna być przeprowadzona zgodnie z wymaganiami normy PN-81/B-10725
na ciśnienie próbne 1,0 MPa. Przed hydrauliczną próbą szczelności należy przewód oczyścić,
a w czasie badania umożliwić dostęp do złączy ze wszystkich stron. Końcówki rurociągu oraz
wszystkie odgałęzienia należy zamknąć za pomocą odpowiednich zaślepek z uszczelnieniem, a cały
przewód zabezpieczyć przed przesunięciem w planie i w profilu. Każda rura wymaga maksymalnego
obsypania w środku swej długości. Na badanym odcinku przewodu wodociągowego nie należy
instalować armatury przed przeprowadzeniem próby szczelności. Ciśnienie próbne na manometrze
powinno utrzymywać się przez min. 30 minut. Wykonane przyłącza wodociągowe winny być
dokładnie przepłukane i zdezynfekowane po pomyślnie przeprowadzonej próbie szczelności. Płukanie
wodociągu należy wykonać wodą wodociągową o szybkości przepływu przez rurociąg nie mniejszej
niż 1,0 m/s i czasie minimum 60 minut do uzyskania optycznie czystej wody na wylocie z płukanego
odcinka rurociągu. Wodę do płukania należy pobrać z najbliższego istniejącego hydrantu. Po płukaniu
wodę należy odprowadzić do najbliższej istniejącej studzienki kanalizacyjnej. Dezynfekcję rurociągu
przeprowadza się przy użyciu wapna chlorowanego lub wody chlorowej, o stężeniu chloru nie mniej
niż 250 mg/l. Po upływie 24 godzin należy przepłukać rurociąg czystą wodą wodociągową do zaniku
jawnego zapachu chloru. Po zakończeniu powtórnego płukania pobiera się próbkę wody do badań
laboratoryjnych i ich wynik decyduje o przekazaniu wodociągu do eksploatacji. Włączenie wodociągu
do sieci wodociągowej po przeprowadzonej dezynfekcji powinno nastąpić przed upływem 10 dni,
w przeciwnym razie dezynfekcję należy powtórzyć.
30
7.1. Roboty ziemne
Przed przystąpieniem do robót ziemnych o terminie rozpoczęcia należy zawiadomić
zainteresowane instytucje i użytkowników, których instalacje znajdują się w pobliżu trasy
projektowanej kanalizacji. W miejscach szczególnego uzbrojenia podziemnego należy wykonać
próbne poprzeczne wykopy dla dokładnego usytuowania przewodów. Pozwoli to na ewentualną
korektę trasy kolektorów i rurociągów lub wykonanie specjalnych zabezpieczeń uzbrojenia względem
kanalizacji deszczowej i wodociągów w przypadku zbyt bliskich, niezgodnych z przepisami, odległości
między nimi. W trakcie budowy odwodnienia projektowanej drogi należy wykonać wykopy o ścianach
pionowych. Wszystkie wykopy powinny być zabezpieczone i oznakowane zgodnie z obowiązującymi
przepisami. Wykopy należy prowadzić, jako umocnione. W przypadku kolizji z istniejącym
uzbrojeniem wykopy należy przeprowadzić ręcznie pod nadzorem właściciela istniejącej sieci. Rury
układać zgodnie z planem sytuacyjnym i ze spadkami podanymi na profilu podłużnym sieci kanalizacji
deszczowej.
Roboty ziemne należy prowadzić zgodnie z normą PN-B-10736: 1999 Roboty ziemne. Wykopy
otwarte dla przewodów wodociągowych i kanalizacyjnych. Warunki techniczne wykonania zgodnie
z Instrukcją Producenta rur oraz z normą PN-EN 1610: 2002 Budowa i badania przewodów
kanalizacyjnych. Podczas prowadzenia robót, przez cały czas trwania budowy, należy zabezpieczyć
wykopy barierami ochronnymi i tablicami ostrzegawczymi, a w nocy oświetlić światłem sztucznym –
ostrzegawczym. W miejscach przejść dla pieszych ustawić kładki z barierkami.
Dno wykopu należy ukształtować odpowiednio do wymaganego spadku i głębokości
bezpośrednio przed wykonanie podsypki, a w przypadku naruszenia (rozluźnienia) gruntu rodzimego
dno wykopu należy wyrównać zagęszczonym piaskiem średnim lub grubym.
Projektowany rurociąg należy ułożyć na podsypce piaskowej o grub. 20 cm i stosować nadsypkę
o grubości 30 cm ponad najwyższy punkt zewnętrznej powierzchni. Układanie należy rozpoczynać od
dolnego końca odcinka, tak, aby kielich rury był skierowany przeciwnie do kierunku przepływu. Do
zagęszczania zasypki w obrębie strefy rury oraz 30cm nad jej wierzch należy stosować lekkie ubijaki
w wibracyjne (max ciężar użyteczny 0.30 kN) albo wstrząsarki płytowe (max ciężar użyteczny 1.0 kN).
Warstwa zasypki od 0.3 do 1.0m ponad wierzchołkiem rury może być zagęszczana średnim ubijakiem.
Wykopy należy wykonać, jako wykopy otwarte obudowane. Metody wykonania robót - wykopu
(ręcznie lub mechanicznie) powinny być dostosowane do głębokości wykopu, danych
geotechnicznych oraz posiadanego sprzętu mechanicznego. Szerokość wykopu uwarunkowana jest
zewnętrznymi wymiarami kanału, do których dodaje się obustronnie min. 0,4m, jako zapas potrzebny
na deskowanie ścian i uszczelnienie styków. Deskowanie ścian należy prowadzić w miarę jego
głębienia. Wydobyty grunt z wykopu powinien być wywieziony przez Wykonawcę na odkład.
Zgodnie z pkt 2.11.4 normy PN-02205:1998 Zasypki wykopów na instalacje, który mówi, że:
Zasypki wąskoprzestrzennych przekopów poprzecznych przez jezdnie, niezależnie od kategorii ruchu
na drodze, powinny uzyskać do głębokości 1,2 m wskaźnik zagęszczenia co najmniej 1,00. Na większej
głębokości dopuszcza się wskaźnik 0,97 pod warunkiem zastosowania środków łagodzących skutki
osiadań (np. użycie kruszyw dobrze zagęszczalnych, wbudowanie zbrojenia z geotekstyliów,
ulepszenie mechaniczne lub spoiwami). W projekcie przewidziano całkowitą wymianę gruntu. Roboty
odpowiednio zsynchronizować z robotami drogowymi. Przed przystąpieniem do prac ziemnych
w miejscach skrzyżowania kanalizacji deszczowej z kanalizacją sanitarną, wodociągami o średnicy
31
większej lub równej Dz90 oraz w miejscu włączenia do istniejącej kanalizacji należy wykonać wykopy
kontrolne w celu weryfikacji ich położenia względem rzędnych projektowanej kanalizacji deszczowej.
7.2. Umocnienie ścian wykopu
Wymagania przy wykonaniu umocnień pionowych ścian wykopów zostały opisane w polskiej
normie branżowej PN-90 /M-4 7850. Wykonawca robót powinien przedstawić Inżynierowi do
akceptacji, projekt szalowań poparty obliczeniami statycznymi lub w przypadku stosowania
szalowań przesuwnych, odpowiednie atesty w zakresie BHP i dopuszczenia do stosowania
w budownictwie. Rozwiązania te powinny zapewniać swobodny dostęp do dna wykopu gdzie będą
montowane studzienki i kanały oraz zabezpieczać pracę ludzi na dnie wykopu. Górna, szczelna
krawędź umocnień powinna wystawać 15 cm nad przylegający teren w celu zabezpieczenia wykopu
przed napływem wód deszczowych. Nie można usuwać umocnień pionowych ścian wykopów po
zagęszczeniu podsypki, nadsypki i zasypki, bowiem dojdzie wtedy do naruszenia uzyskanej
struktury gruntu zagęszczonego (obniży się stopień zagęszczenia gruntu). Takie obniżenie
struktury gruntu zagęszczonego będzie miało negatywny wpływ tak na żądaną niweletę kanalizacji
lub drogi w jej całym przekroju poprzecznym. Należy, zatem sukcesywnie usuwać szalunki, idąc od
dołu wykopu, w miarę wykonywania zasypu wykopu wraz z zagęszczeniem gruntu.
7.3. Trasowanie
Przed rozpoczęciem robót konieczne jest wytyczenie sytuacyjne elementów kanalizacji.
Dopuszczalne są odchyłki kanalizacji trasy sieci projektowanej nie przekraczające 10 cm i nie
naruszające granic nieruchomości gruntowych. Projektowana trasa winna być trwale i widocznie
zaznaczona w terenie za pomocą kołków osiowych, kołków świadków, kołków krawędziowych.
Należy ustalić stałe repery, a w przypadku ich niedostatecznej ilości ustalić repery tymczasowe. Dla
wytyczonej trasy kanałów dokonać przekopów kontrolnych w miejscu występowania elementów
uzbrojenia podziemnego celem ustalenia dokładnej ich lokalizacji oraz głębokości posadowienia.
Wykopy te wykonywać pod nadzorem właścicieli urządzeń. W przypadku napotkania w obrysie
wewnętrznym wykopu niezinwentaryzowanych elementów uzbrojenia podziemnego, należy
zabezpieczyć je według wymagań gestorów tych urządzeń. Przed przystąpieniem do robót należy
odtworzyć w terenie przebieg i posadowienie istniejącego uzbrojenia podziemnego.
W przypadku niezgodności z projektem lub obowiązującymi przepisami powiadomić i zawezwać
nadzór autorski.
7.4. Zabezpieczenie przejść dla ruchu pieszego
Dla zabezpieczenia ruchu pieszego należy wykonać ułożenie kładek w miejscach przejść dla
pieszych. Dokładna lokalizacja przejść zależy od długości wykonywanych odcinków wykopu i będzie
określona przez Wykonawcę. Przy wykonywaniu przejść należy zwrócić uwagę, aby szerokość
mostków nie była mniejsza niż 0,8 m przy ruchu jednokierunkowym oraz na konieczność
zabezpieczenia przejść poręczą ochronną o wys. 1,1 m. Przejścia powinny być dobrze oświetlone
w nocy, a w okresach mroźnych zabezpieczone przed gołoledzią.
7.5. Zabezpieczenie istniejącego uzbrojenia na czas robót
Na skrzyżowaniach projektowanych kanałów z kablami energetycznymi i teletechnicznymi
projektuje się zabezpieczenie kabli rurą dwudzielną AROT typu A83 PS (83x75 mm) lub A 110 PS
32
(110x110 mm). W przypadku skrzyżowań kanałów z gazociągi, kanalizacją, wodociągami
i ciepłociągami należy je zabezpieczyć poprzez podwieszenie do konstrukcji z bali drewnianych lub
stalowych stosując się ściśle do zaleceń użytkowników poszczególnych sieci.
7.6. Uwagi końcowe
Prace ziemne wykonać ręcznie przy skrzyżowaniu z istniejącym uzbrojeniem, w miejscu gdzie nie
występuje uzbrojenie podziemne prace prowadzić sprzętem mechanicznym. Roboty należy
prowadzić odcinkowo i zgodnie z właścicielami istniejącego uzbrojenia.
Wykopy na całej długości należy zabezpieczyć zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Prowadzone roboty należy wykonać zgodnie z:
Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dn. 06.02.2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 47),
wymaganiami BHP w projektowaniu rozruchu i eksploatacji obiektów i urządzeń ściekowych
w gospodarce komunalnej (CTBK 1998),
Przed przystąpieniem do robót ziemnych należy zlecić nadzór wszystkim właścicielom uzbrojenia
podziemnego na omawianym terenie.
Kanały i przykanaliki przed zasypaniem wykopu należy poddać próbie szczelności oraz zgłosić ją
do odbioru technicznego.
Wykonana kanalizacja powinna być naniesiona na mapy zasadnicze przez odpowiednie służby
geodezyjne.
Całość robót należy wykonać zgodnie z Polskimi Normami, Warunkami Technicznymi Wykonania
i Odbioru Robót cz. II – Instalacje Sanitarne i Przemysłowe oraz z Warunkami Technicznymi
Wykonania i Odbioru Rurociągów z Tworzyw Sztucznych.
Całość robót wykonać zgodnie z Polskimi Normami, Warunkami Technicznymi Wykonania
i Odbioru Robót cz. II - Instalacje Sanitarne i Przemysłowe oraz z PN-81/B-10725 Wodociągi.
Przewody zewnętrzne. Wymagania i badania przy odbiorze;
Materiały użyte do wykonania odwodnienia w zakresie inwestycji powinny posiadać stosowne
dopuszczenia do stosowania w budownictwie.
Osoby wykonujące prace budowlane powinny posiadać stosowne uprawnienia do prowadzenia
robót.
Dokładną lokalizację urządzeń podziemnych należy ustalić przy pomocy wykopów kontrolnych
wykonywanych pod nadzorem właścicieli i użytkowników uzbrojenia.
Wszystkie roboty w pobliżu istniejącego uzbrojenia podziemnego wykonywać pod nadzorem
właścicieli i użytkowników, stosując się do ich zaleceń odnośnie zabezpieczeń urządzeń.
33
Wykonać przekopy kontrolne w miejscach skrzyżowań z innymi sieciami zwłaszcza przy
skrzyżowaniu z obiektami gdzie nie ma możliwości ich przebudowy np. wszystkie przewody
kanalizacyjne, ks, kd.
UWAGA:
Wszystkie zastosowane materiały i urządzenia muszą posiadać Aprobatę Techniczną wydaną przez
Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie - zgodnie Ustawą z dnia 5 lipca 1994r. „Prawo
Budowlane” (Dz. U. Nr 89 z dn. 25 sierpnia 1994r. poz. 414), Dz. U. Nr 111 z dn. 23. 09. 1997r. poz.
726.
UWAGA:
W przypadku wystąpienia kolizji z uzbrojeniem podziemnym nieuwzględnionym w niniejszym
opracowaniu, należy skontaktować się z projektantem w celu opracowania odpowiedniego
rozwiązania i zlikwidowania kolizji.
UWAGA:
Bezwzględnie należy zweryfikować rzędną posadowienia rurociągu wykonanego w wcześniejszym
etapie prac a do którego nastąpi włączenie zgodnie z niniejszą dokumentacją.
Opracował:
Szymon Ratajczak
Upr. Nr WKP/0131/POOS/08
34
8. Informacja dotycząca bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
Zakres robót dla całego zamierzenia budowlanego oraz kolejność realizacji poszczególnych
obiektów
Zakres robót obejmuje roboty przygotowawcze oraz roboty podstawowe. Przed przystąpieniem do
robót podstawowych konieczne jest wykonanie robót przygotowawczych, związanych z
przyjęciem i przygotowaniem placu budowy.
Do robót przygotowawczych zaliczyć należy:
przygotowanie zaplecza przy obiektowego, obejmującego place składowo–
montażowe oraz dla ustawienia kontenerów jako pomieszczeń podręcznych dla
wykonawców robót, zlokalizowanych bezpośrednio przy budowanej kanalizacji
deszczowej;
przygotowanie punktów poboru energii elektrycznej dla zasilania sprzętu budowlano-
montażowego i narzędzi elektrycznych oraz wody zlokalizowanych w sąsiedztwie
prowadzonych robót;
przygotowanie czasowych dojazdów i stanowisk pracy sprzętu;
przygotowanie sprzętu budowlano – montażowego i narzędzi oraz środków
transportu na czas przewiezienia materiałów konstrukcji stalowej, urządzeń i
instalacji.
Do robót podstawowych zaliczyć należy:
Wykonanie wykopów z umocnieniem ścian i odwodnieniem,
Montaż kanalizacji deszczowej.
Próba szczelności kanalizacji.
Zasypanie wykopów z zagęszczeniem.
Wykaz istniejących obiektów budowlanych
W zakresie wykonywania robót oraz w jego bezpośrednim sąsiedztwie występują sieci uzbrojenia
podziemnego (teletechniczne, energetyczne, gazowe, wodociąg i kanalizacja) oraz naziemne kable
elektroenergetyczne. Na terenie objętym inwestycją zlokalizowana jest droga o nawierzchni
bitumicznej oraz chodnik z płytek betonowych.
Wskazanie elementów zagospodarowania działki lub terenu, które mogą stwarzać zagrożenie
bezpieczeństwa i zdrowia ludzi
Podstawowymi elementami mogącymi stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa i zdrowia ludzi są:
istniejące ciągi komunikacyjne w obszarze budowy i związany z tym ruch pojazdów
samochodowych,
istniejące uzbrojenie podziemne i nadziemne na terenie inwestycji.
35
W trakcie realizacji budowy należy wyznaczyć i odpowiednio oznakować strefy
niebezpieczne, gdzie ryzyko wypadkowe jest większe niż przy pracach innego rodzaju.
Oznakowanie powinno uwzględniać możliwość bezpiecznego dojazdu do posesji oraz
dojścia do budynków.
Wskazanie dotyczące przewidywanych zagrożeń występujących podczas realizacji robót
budowlanych
Zagrożenia związane z bezpieczeństwem i ochroną ludzi mogące wystąpić podczas realizacji robót
budowlanych, których charakter, organizacja lub miejsce prowadzenia stwarza szczególnie wysokie
ryzyko przysypania ziemią lub upadku z wysokości,
roboty wykonywane przy użyciu ciężkiego sprzętu,
robót wykonywanych w pobliżu przewodów kablowej i napowietrznej linii
energetycznej,
robót wykonywanych w pobliżu istniejącego uzbrojenia podziemnego,
roboty prowadzone w sąsiedztwie ciągów komunikacyjnych w tym przy ruchu
kołowym pojazdów budowy,
emisja zanieczyszczeń,
emisja hałasu,
upadek pracownika lub osoby postronnej do wykopu,
zasypanie pracownika w wykopie wąsko przestrzennym,
potrącenie pracownika lub osoby postronnej łyżką koparki przy wykonywaniu robót
na placu budowy lub w miejscu dostępnym dla osób postronnych,
potracenie pracownika lub osoby postronnej przez przejeżdżający samochód,
porażenie prądem przy wykonywaniu robót w sąsiedztwie kabla energetycznego.
Roboty budowlane mogące stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa i zdrowia ludzi, nie ujęte powyżej, a
wynikające z przyjętych technologii realizacji inwestycji należy również uwzględnić w planie BIOZ.
Przy wykonywaniu powyższych robót występować będą zagrożenia przysypania ziemią, upadku z
wysokości, porażenia prądem, poparzenia, związane z utratą życia lub zdrowia podczas obsługi
ciężkiego sprzętu, narzędzi i urządzeń.
Wskazanie sposobu prowadzenia instruktażu pracowników przed przystąpieniem do realizacji
robót szczególnie niebezpiecznych
Instruktaże wraz ze szkoleniem BHP należy dokonywać przed rozpoczęciem prac i fakt ten
udokumentować wpisem do protokołu instruktaży potwierdzone podpisem pracownika. Podczas
instruktażu konieczne jest w szczególności omówienie sposobów zachowania się pracownika na
36
stanowisku pracy podczas wykonywania robót szczególnie niebezpiecznych. Zakres instruktażu
powinien m. in. uwzględniać:
informację o występujących zagrożeniach oraz sposobach zabezpieczenia się przed
skutkami występujących zagrożeń,
zasady bezpiecznych metod wykonywania prac,
zasady komunikowania się pracowników,
zasady postępowania w przypadku wystąpienia zagrożenia, a w szczególności
udzielenia pierwszej pomocy, sposobu postępowania na wypadek wystąpienia
zagrożenia zdrowia lub życia, sposobu powiadamiania służb ratowniczych,
zasady bezpośredniego nadzoru nad pracami szczególnie niebezpiecznymi przez
wyznaczone w tym celu osoby,
informację o konieczności stosowania przez pracowników środków ochrony
indywidualnej, zabezpieczającej przed skutkami zagrożeń.
Rozpoczęcie robót zgłosić należy do Powiatowej Stacji Sanepid oraz do Państwowej Inspekcji Pracy.
Szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników zatrudnionych na
stanowiskach robotniczych, przeprowadza się jako:
szkolenie wstępne,
szkolenie okresowe.
Szkolenia te przeprowadzane są w oparciu o programy poszczególnych rodzajów szkoleń. Szkolenia
wstępne ogólne („instruktaż ogólny”) przechodzą wszyscy nowo zatrudniani pracownicy przed
dopuszczeniem do wykonywania pracy. Obejmuje ono zapoznanie pracowników z podstawowymi
przepisami BHP zawartymi w Kodeksie pracy, w układach zbiorowych pracy i regulaminach pracy,
zasadami BHP obowiązującymi w danym zakładzie pracy oraz zasadami udzielania pierwszej pomocy.
Szkolenie wstępne na stanowisku pracy („Instruktaż stanowiskowy”) powinien zapoznać
pracowników z zagrożeniami występującymi na określonym stanowisku pracy, sposobami ochrony
przed zagrożeniami, oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tym stanowisku.
Pracownicy przed przystąpieniem do pracy, powinni być zapoznani z ryzykiem zawodowym
związanym z pracą na danym stanowisku pracy. Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach operatorów
maszyn budowlanych i innych maszyn o napędzie silnikowym powinni posiadać wymagane
kwalifikacje. Powyższy wymóg nie dotyczy betoniarek z silnikami elektrycznymi jednofazowymi oraz
silnikami trójfazowymi o mocy do 1 KW. Na placu budowy powinny być udostępnione pracownikom
do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy.
Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada wymaganych
kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad
BHP. Bezpośredni nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy na stanowiskach pracy sprawują
odpowiednio kierownik budowy (kierownik robót) oraz mistrz budowlany, stosownie do zakresu
obowiązków.
37
Osoba kierująca pracownikami jest obowiązana:
organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i
higieny pacy,
dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowania zgodnie z
przeznaczeniem,
organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie
pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi
chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy,
dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego,
a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowania zgodnie z
przeznaczeniem,
zapewnić organizację pracy i stanowisk pracy w sposób zabezpieczający pracowników
przed zagrożeniami wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników szkodliwych i
uciążliwych,
zapewnić likwidację zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników głównie przez
stosowanie technologii, materiałów i substancji nie powodujących takich zagrożeń.
W razie stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników osoba kierująca,
pracownikami obowiązana jest do niezwłocznego wstrzymania prac i podjęcia działań w celu
usunięcia tego zagrożenia. Pracownicy zatrudnieni na budowie, powinni być wyposażeni w środki
ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, zgodnie z tabelą norm przydziału środków
ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego opracowaną przez pracodawcę. Środki
ochrony indywidualnej w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa użytkowników tych środków
powinny zapewniać wystarczającą ochronę przed występującymi zagrożeniami (np. upadek z
wysokości, uszkodzenie głowy, twarzy, wzroku, słuchu). Kierownik budowy obowiązany jest
informować pracowników o sposobach posługiwania się tymi środkami.
Środki techniczne zapobiegające niebezpieczeństwom wynikającym z wykonywania robót w strefach
szczególnego zagrożenia.
Maszyny i urządzenia
Każda maszyna i urządzenie musi posiadać dokumentację techniczno – ruchową,
Maszyny i urządzenia, które podlegają dozorowi technicznemu eksploatowane na
budowie powinny posiadać dokumenty uprawniające do ich eksploatacji (m. in.
aktualne badania techniczne),
Maszyny poruszające się po budowie winny posiadać sygnalizator cofania,
Wszelkie instrukcje i oznaczenia muszą być w języku polskim,
Każdorazowo przed przystąpieniem do pracy należy sprawdzić stan techniczny
sprzętu oraz czy uruchomienie go nie zagraża innym pracownikom,
38
Użytkowanie i posługiwanie się narzędziami powinno być zgodne z zaleceniami
producenta,
W razie stwierdzenia w czasie pracy uszkodzenia maszyny lub urządzenia należy je
natychmiast zatrzymać, wyłączyć oraz zabezpieczyć przed osobami postronnymi i
zgłosić ten fakt przełożonemu,
Maszyny i urządzenia niesprawne, uszkodzone lub będące w naprawie powinny być
wycofane z użytku oraz wyraźnie oznakowane tablicami informacyjnymi i
zabezpieczone w sposób uniemożliwiający ich uruchomienie,
Maszyn będących w ruchu nie wolno naprawiać, czyścić i smarować,
Wznowienie pracy maszyny lub urządzenia bez usunięcia awarii jest kategorycznie
zabronione,
Do pracy na budowie może być dopuszczony jedynie sprzęt sprawny technicznie.
Roboty ziemne
W razie prowadzenia robót ziemnych w bezpośrednim sąsiedztwie instalacji
wodociągowej, kanalizacyjnej, elektrycznej, gazowej, teletechnicznej itp. należy
określić bezpieczną odległość (w pionie i w poziomie), w jakiej mogą być
wykonywane te roboty i zapewnić nad nimi fachowy nadzór techniczny. Odległości te
określa kierownictwo robót w porozumieniu z właściwymi jednostkami, w których
zarządzie lub użytkowaniu znajdują się te instalacje.
W razie przypadkowego odkrycia w trakcie wykonywania robót ziemnych instalacji
j.w, należy niezwłocznie przerwać prace do czasu ustalenia pochodzenia tych
instalacji i określenia, czy i w jaki sposób możliwe jest w tym miejscu dalsze
bezpieczne prowadzenie robót.
W razie ujawnienia podczas prac niewypałów lub przedmiotów trudnych do
identyfikacji, prace należy przerwać, a miejsca niebezpieczne ogrodzić i oznakować
napisami ostrzegawczymi,
Przy wykonywaniu robót ziemnych sprzętem zmechanizowanym należy wyznaczyć w
terenie strefę niebezpieczną,
Wszystkie wykopy powinny być zabezpieczone i oznakowane zgodnie z
obowiązującymi przepisami,
Podczas prowadzenia robót, przez cały czas trwania budowy, należy zabezpieczyć
wykopy barierami ochronnymi i tablicami ostrzegawczymi, a w nocy oświetlić
światłem sztucznym - ostrzegawczym,
W miejscach przejść dla pieszych ustawić kładki z barierkami.
39
Oznakowanie budowy
Prace wykonywane w pobliżu dróg, na których odbywa się ruch pojazdów należy
prowadzić po uprzednim oznakowaniu miejsca robót. Oznakowanie miejsca robót
musi zostać wykonane na podstawie aktualnego, zatwierdzonego projektu
organizacji ruchu na czas budowy.
Należy utrzymywać w czystości wszystkie znaki i tablice, którymi oznakowana jest
budowa,
W uzasadnionych przypadkach należy wyznaczyć pracownika z uprawnieniami do
kierowania i wstrzymania ruchu pojazdów,
Należy zapewnić drogę dojazdową dla służb ratowniczych (straż pożarna, pogotowie
ratunkowe, inne służby ratownicze).
Inne środki techniczne i organizacyjne:
podczas prowadzenia robót ziemnych i montażowych przestrzegać ogólnych i
zakładowych norm bezpieczeństwa i higieny pracy oraz norm ppoż.,
stosowanie odpowiedniej odzieży ochronnej, a w szczególności kasków,
stosowanie odpowiedniego zabezpieczenia przed przypadkowym zalaniem urządzeń
elektrycznych,
przestrzeganie poleceń bezpośredniego przełożonego na budowie,
przestrzeganie zasad wzajemnej współpracy i pomocy,
przestrzeganie ładu i porządku w miejscu pracy,
zapewnienie łatwego dostępu do środków pierwszej pomocy medycznej,
zapewnienie łatwego dostępu do elementów odcinających energię elektryczną.
operatorzy ciężkiego sprzętu budowlanego muszą posiadać specjalistyczne
uprawnienia,
sprzęt budowlany powinien posiadać aktualne badania techniczne,
teren budowy, w miarę możliwości, powinien być zabezpieczony ogrodzeniem,
zabronione jest urządzanie stanowisk pracy pod liniami napowietrznymi prądu
elektrycznego,
skrzynki rozdzielcze prądu elektrycznego winny być zabezpieczone przed dostępem
osób niepowołanych,
haki do przemieszczania ciężarów oraz liny winny być atestowane,
na terenie budowy powinna być przenośna apteczka.
40
Kierownik budowy jest zobowiązany w oparciu o powyższą informację do sporządzenia planu
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na budowie przed jej rozpoczęciem.
Informację niniejszą opracowano zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia
23.06.2003r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U Nr 120 z 2003 r. poz. 1126).
NA TERENIE BUDOWY NALEŻY BEZWZGLĘDNIE NOSIĆ UBRANIE Z LISTWAMI
ODBLASKOWYMI LUB KAMIZELKI OCHRONNE
Opracował:
Szymon Ratajczak
Upr. Nr WKP/0131/POOS/08
41
9. Spis rysunków
LP NR NAZWA SKALA
1 IZ_01 Plansza zbiorcza sieci 1:500
parking dla
(14 stanowisk)
6szt.
B
C
D
E
F
G
H
I
J
KL
M
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
22szt.
3szt.
1314
A1
B1
C1
D1
E1
F1
G1
H1
I1
J1
K1
L1
M1
N1
O1
P1
R1
S1
T1
U1
W1
X1
Y1
Z1
A2
W4
W7
W
1
1
W10
W2
W1
W5
W3
OL =
44.25m
(L=
33,0m
)
OL =
44.25m
(L=
35,0m
)
W9
W6
W8
A-B-C...
Top Related