7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
1/149
Jerzy Dargiewicz S=ownik j"zyka polskiego, 2015.
xV
V li tera alfabetu =acicis=ejtransliteracji z j. s=aw., od kt[rej od-szed=em w znacznej cz">ci pracy, boprzynosi ona wi"cej szkody, ni/ po-/ytku.V jest symbolem 5 w rzymskim spo-sobie zapisu liczb, i waginy ]vagina\,gdy P pr'cia.2 x 5 ^ 10, symbolem 10 jest X.X jest lustrzanym odbiciem Vw pionie ]dwie pi'tki\.
Zastanawiam si", jak to sta=o si", /e
litery V nie ma w polskim alfabecie.By=a nagminnie u/ywana w j"zykustaropolskim i jest u/ywana w kr"gachnaszej cywilizacji. Kto j' wi"c wyru-gowa=, kiedy, i dlaczego$ Na jakiejpodstawie$
Zdaj" sobie spraw", /e powodowa=azamieszanie, bo u/ywana w miejscachU i W, ale tak i inne. Lecz V ^ U, Wrzuca si" natychmiast w oczy, gdy inneu/ywane by=y skrycie.
Dzi> wygl'da, /e sami okaleczyli->my polski alfabet, bo nadal jej u/y-
wamy czasem, np. Telewizja Polskajako TVP, a nie jest to znak z polskiego
alfabetu, oficjalnie obcy.va woda, przyrostek w wielu naz-
wach zwi'zanych z wod', por. `wa.vacatvademecumvaldisl., si=a, autorytet.
por. vold ]dun.\ si=a.variavelvenerable czcigodny ]o duchow-
nym\, Venerable Bede VI wieku.=ac.venerari venerablisang.venerable.
vertevetoviavicevisk dun. wi'zka ]gar>:, p"czek\
s=omy, siana, trawy.vit szw. bia=y; vitisl.>wiadomo>:,
poczucie ]czego>\, przytomno>:,inteligencja, wiedza, znajomo>:,wiadomo>:.staroang.witan witen;przed` i przyrostek w wielu lit. naz-wach osob., w tym Witoft, Witen,Witort.
vita =ac.vita]/ycie\, ros.'izn;.vivat niech /yje#woschoties=aw. zapragnie,
za/yczy, pokr. pol. zechce.
xotet;, wo=. 1289Posem 'eLev= v=sxot sob....
votum uroczyste przyrzeczenie,>lub(owanie.=ac. votum]/yczenie, dar, >lub\.
vrag]dun.\rozbity;pol.wrak ]GK\,tak/e ros.-pol.wr[g ]vrag\,A ^ .
vrd dun. z=y, gniewny.pol. wredny,ordyn. parszywy] E\
woskreseciciel Brze>cia Kujaw-skiego brest ^ granica\. k't.
Litera W wesz=a do alfabetu =aci: na W, urobiony w Nor-mandii, przez mnich[w, z =aci
7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
2/149
Jerzy Dargiewicz S=ownik j"zyka polskiego, 2015.
xw,wz,ws,wez,wes
1. symbol wst"powania, wzmocnie-nia& wsch[d, wzlot, wsparcie,wesprze:, wezbra:, wzm[c,gdy z upadku wsch[d ]s=oci, oraz przedmiot[w zwi'za-nych z wod', wt[rnie& ziemia, l'd.wi"cej nr 494 ]woda\, 498 ]ziemia\.staroniem.wazzar, niem.wasser,anglosas.wter, staroang.wter,ang.water.
wa my dwaj, my dwoje.wab(i:(ik kusi:, zach"ca:
]zwykle w celu pochwycenia\.staropol. wabi:
namawia: do przyj>cia, wzywa:,
zach"ca: do czego.staropol. wabny powabny, pi"kny.ang. bait,to lure, to entice,ros. primanka-primanka,vabit;-wabit, blvka-bljowka,pritrava-pritrawa.Latopis 1116 vabit;-wabi:]kusi:, przyzywa:, przyn"ci:\
s=owotw. poch. po(przy(wy(z-wabi:,powab(na, po-wab(kusa(ci'g.wab baw ci'g pull lub(a.~wabi: czas niedok. wab
]przyn"ta\. n"ci:, zach"ca:, kusi:.ros. primanivat;-primaniwat,ang. to bait.przywabi: w pobli/e
wywabi: na zewn'trz, wyci'gn':, np. plam"zwabi: czas dok. wabi:Nie nale/y&na wabia =apa: na przyn"t",powab poci'g fizyczny, atrakcja
wacek worek, torba, mieszek napieni'dze >ci'gany rzemyczkiem.staropol. wacek
mieszek, kaleta, sakiewka.ang. sack, bag; coin purse.
wachl-arz(owa:r"czny przyrz'd
do och=adzania.staropol. wachel wachlarz. niem. fcher]wachlarz\,anglosas. fann,>redniow. ang. fan, fann, ang. fan,ros. veer, opaxalo-opacha=o.
wachmistrz stopie< podoficerski wkawalerii, odpowiadaj'cy sier/anto-wi w piechocie.niem. wachtmeister.
wacht-a(owy cz">: za=ogi pe=ni'cajednocze>nie s=u/b" na statku.
niem. wacht.
wachtel,hachtel,achtelma=a beczka, [sma cz">: beczki.
waciak wat[wka, kurtka wato-wana, na wacie.
wad-a(liwyusterka, przywara]charakteru\.wa, szko, ster, =o ]woda\ wada usterka szkoda z=o.pierwotnie& szkoda nie wadzi nie szkodzi,zawadza: przeszkadza:;prze ^ za;
wadliwy ]posiadaj'cy wad"\ szkodliwyzwi'zek mi"dzy wad' a brakiem]zwi'zkiem ma=/eusterk'\&wada woda. OA.za % lot ]p=yn =ac. lotion\ zaloty brak,staropol. wada
ujemna cecha obni/aj'ca warto>:czego>, b='d; szkoda.
wadyrak=[tnik, zwajca.czes. vadil vaditi]wadzi:\.
wadzi: doprowadza: do niezgody,nieporozumie:, 5. godno>:,
powaga, dostojno>:, szacunek\.niem. wage, wgen]wa/y:\ sta-ronord.vaggen ]ko=yska, kolebka\,szw.vaggen ]ko=ysa:\, >redniow.ang.waggen ang.wag, ros. vaga.ang. steelyard]waga wieszana;balans lub skala z=o/ona z ramieniazawieszonego poza >rodkiem, obiektzawieszany na kr[tszym ko
7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
3/149
Jerzy Dargiewicz S=ownik j"zyka polskiego, 2015.
xterminem wysoce wulgarnym przezdorozumienie zakazem, tabu, i bez-wzgl"dnym zwalczaniem u/ycia s=owa.V symbolem waginy, P pr'cia.ang. vagina.
wagoci'gprosta, prostopad=a.zapewne pion(owy,skoro wagorowny ]poziomy\.
=ac. vertex, verticis verticalis,franc. i ang. vertical,ros. otvesnyj-otwiesnyj ]piono-wy\ ves-wies ]waga, ang. weight,gravity\.
wagon w[z kolejowy lub tramwajo-wy.niem.-holend. wagen,ang.wagon.
wagorowny poziomy.staropol. wagostrychownica poziomica.
gr. horizon =ac.horizon,starofranc. orizonte,>redniow. ang. orizont,ang. horizontal, level,ros. gorizontal;nyj- gorizont-gorizont ]horyzont\.
waha-:(nie(d=o(d=owywahad=o waha:% d=o]uderza:, stuka:\,patrz waga czes.
~wajca nie, takajtam,TC,winowajca, zdrajca.
wajda wojewoda.s=aw. woje % wodzi: wojewoda skr[cone w"g. wajdaniem. land % graf ]pisarz\landgraf, landgrave,ang. count, earl,s=aw. voevoda.
wajdelota wieszczek, >piewakpe=ni'cy funkcj" kap=ana ni/szegorz"du w obrz"dach kultowych w poga-lonym, wg Swo 1980, za zmy>la-
j'cym i fa=szuj'cym A. Brcknerem
1927& zmy>lone s=owo, Litwiezupe=nie obce. ...Nie by=o/ nigdy /adnych litewskich bard[w, wajde-lot[w....staroprus. waidlemai]wr[/ymy\,niem. waideln, waidler.
waju ]w liczbie mn.\ was dw[ch.obu % dwaj obydwaj.
wakac-je(yjnycoroczna przerwaw zaj"ciach szkolnych.=ac.vacatio, ang.vacation.
wak-ans(at(owa: nie zaj"ty, nicnie zawieraj'cy w swej pojemno>ci,przestrzeni, pr[/ny, pusty.staropol. wakancja.=ac. vacare]opr[/ni:\ vacans]wolny, pusty\ starofranc. vacant,>redniow. ang. vacaunt,ang. vacant,ros. pustoj-pustoj, poro'nij-poro/nij, svobodnyj-swobodnyj.
wal Balaena, ssak morski.niem. wall]fish\.
wala:]si"\ ziemi:, brudzi: ubranieziemi', dos=. ziemi:. wa= ]ziemia\.wala: si" tarza: si" po ziemi; powa-li: ]rzuci: na ziemi"\, przewali: np.robot" przerzuci: z miejsca na miej-
sce; kawa= drogi, wa= ]ziemny\, wa-lonki ]rodzaj obuwia z cholewkami\.
walc taniec wirowy.niem.waltzer walzen ]toczy: si",obraca:\.
walc-arka(owa:(ownia(ownik([wka walec.niem. walze.
wal-czy:(eczny(eczno>: zorga-nizowane starcie si= zbrojnych. walka wali: ]uderza:, zmaga:si"\ powali: ]uziemi:; po ^ u\.
ros. boi-boj, bitva-bitwa, sra-'enie-sra/enie\, bor;ba-borba,staropol. walczy:1. bi: si" z broni' w r"ku, stacza: b[j,2. zabiega: o co>.staropol. walczerz wojownik,walecznik wojownik, rycerz.ang. to fight]walczy:\,valiant]waleczny\, struggle]w przen. wal-czy: o co, dos=. zmaga: si" o co\.waleczn-y(o>:, dzielny.
wald staroniem. las,staroang.weald, wald,>redniow.ang.wald, wold.
wald si=a, w=adza. isl.vald,pol. Waldemar valde % mar marr ]morze\, mar ]cz=owiek\ manang. power, authority
waldryjan,baldrian BW,bot. koz=ek.
wal-ec(cowa:walcarka,bry=a geometryczna.niem. walze,ros. valec, pokr.wa=.
waleczn-y(o>:walka, walczy:.
sk=onny do walki, bitny, odznacza-j'cy si" w niej m"stwem, odwa/ny.
=ac. valere starofranc. valoir vaillant, valiant >redniow. ang.valliant, ang. valiant, staronord. vi-kingr vig ]walka, b[j, waleczno>:;znacz. przetrwa=o w Islandii\, KGniem. tapfer, tapferkeit, s=aw.xrabry-chrabry ]chrobrych\, OAwo=. xrabor=]chrabor\, pola
7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
4/149
7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
5/149
Jerzy Dargiewicz S=ownik j"zyka polskiego, 2015.
xserio, Warszawa ]woda Warsza\ Warsza % wa ]woda\, Warsz, wspo-mniany w wo=. latopisie jako Worsz,OA, /yj'cy 1246 i 1268, wojewodaBoles=awa Maz. 12081248.nazwa utworzona zgodnie z zasadamiwiek[w, opacznie do naszych czas[w,np. czegodla ^ dlaczego, i inne,
s=owotw. koncepcji 022.p[{ny >redniow. ang. schoteang. shoat shote.
warcho-=(lski dos=. >winia, cz=owiekczupurny, k=[tliwy, niezgodny,zak=[caj'cy spok[j, wywo=uj'cyzamieszanie, zam"t; k=[tnia, sp[r,zwada. wa>niowy.s=owotw. pokrewne parch arch arcy. cho=.staropol. warcho= oszczerca.ang. quarrelsome,ros. svarlivyj, vzdornyj.
warcze: warkot, d{wi"k z=ego psa.s=owotw. pokr. charkot.ang.to bark, BWholend. grommelen ang.grumble]niski, nieartyku=owany d{wi"k zgard=a\,ros. vorha-t;/nie-worczat(nie.
ward"ga byd=o rogate,te/ pojedyniowaograniczaj'ca jam" ustn'.A. Brckner 1927& wy='cznie polskie
s=aw.-ros. varga/n.wargal,warhelkupiec, handlarz.
niem. waren-hrse]gie=da handlo-wa\, OE, GH.
wargielt 1. odszkodowanie, op=atajako rekompensata za pope=nione
przest"pstwo, 2. uszczerbek nazdrowiu.
wariacja odchylenie od zasadnicze-go typu.=ac. varians, variatus ]zmieniony\.
wariant zr[/nicowany akt, fakt, lub
proces.=ac.varians, ang.variant.wariat pokr. furiat, UA, WF,jak barwa farba.
=ac. vario ]zmieniam, urozmaicam\.A. Brckner 1927& wy='cznie polskaodmiana =ac. variare ]odmienia:\.wariac-ki(ja, zwariowany.
wariti zapobiega:, poprzedzi:,przyn"ci:.Latopis 1116 variti-wariti.
warkocz splot, najcz">ciej w=os[w.staropol. kosa]warkocz\,franc. natte, tresse,anglosas. bregdan,>redniow. ang. breiden, braiden,ang. braid,ros. lokon-lokon,kosihka-kosiczka.
war-kot(kota:(cze: d{wi"kwydawany przez silniki w ruchu.pokr.charkot ]bulgot w gardle\
ang.to bark ]szczeka:\,BW.warow-a:(nia(ny czuwa:
wartownia, warta ]stra/\.warowny zamek.staropol. warowa:
uwa/a:, strzec, wystrzega: si".ang. being aware of, vigil;fort(ified, Old Polish abstain,
ros. bdet;-bdet bdenie-bdenie.ang.aware, anglosas.gewr wr ]ostro/ny\ stra/ ]czujka\.
warrant ang.warstw-a(ica(owy pok=ad.warsztat(owy urz'dzenie przezna-
czone do wykonywania na nim r[/nego rodzaju prac.niem. werkstatt, AE.
wart pr'd.wart-a(ownik stra/ noc'.
warowa: wartownia.
wart(o(>:(>ciowy(y cena przypi-sana rzeczy, skala wa/no>ci.w mSjp 1969& to, ile co> jest warte;cecha przedmiotu, materia=u}czyli mas=o ma>lane|.niem.wert, anglosas.weorthang.worth, value(d,ros. stoimost;-stoimost ]warto>:\ stoit-stoit ]wart\;warty niem. wrdig,>redniow.ang. worthi, wurdi ang.worthy.
wartesrwetes, ha=as.ang. noise,ros. wum-szum, molva-mo=wa.
wart-ki(ko pr'd, pr"dk-i(o, bystry,szybko p=yn'cy, up=ywaj'cy; pr'd.=ac. currere]biegn':\ starofranc. corant, curant>redniow. ang. corant, courant,ang. current, ros. tehenie-tieczenie, struq-struja, tok-tok.
wartog=owy postrzelony,roztrzepany.warto=eb]1. cz=owiek lekkomy>lny,postrzelony, 2. cz=owiek nikczemny,
bezwarto>ciowy\. wanus, waniek.ang. giddy, careless, flighty,thoughtless,ros. legkomyslennyj.
warto>: og[= cech rzeczy mog'cychzaspokoi: potrzeby ludzkie, w idy-widualnej ocenie ka/dego cz=owieka;materialna przydatno>: wyra/ona w pie-ni'dzach lub innych >rodkach wymiany.staropol. godz'thnoscz]godzi"t-no>:\ godzien ]warty\.niem. wert,ang.value, worth,ros. stoimost;-stoimost.
wartowa:wertowa:, przewraca:kartki ksi'/ki, zeszytu, notesu.=ac. versusanglosas. fersi starofranc.vers,>redniow. ang. vers,ang. verse, thumb the book,ros. perelistnut;-pierelistnut.
warun-ek(kowy wym[g do spe=nie-
nia; uzale/nienie jednego od drugiego.=ac. com`]razem\ %dicere]m[wi:\ condicere ]rozm[wi: si" z kim,zgodzi:\ condicio]zgoda, ustaleniewarunku, zastrze/enie\ starofranc. i>redniow. ang. condicion, ang. condi-tion, ros. uslovie-us=owie u-u %slovie-s=owie slovo-s=owo.
warz(a(ywogotowany pokarm.warz'chew du/a drewnia =y/ka u/y-
wana w kuchni, =y/ka do mieszaniaw kotle na ogniu.war]kipiel\.
warz-elnia(onka zak=ad przemy-s=owy odparowuj'cy solank" w celuuzyskania bia=ej soli jadalnej. warzy:.
warzocha warz'chew.warzy: poddawa: dzia=aniu waru
]kipieli, wysokiej temperatury\,
war wrze:, kipie:.ros. varit;.warzyw-o(nik(nyro>lina zielona,jednoroczna lub wieloletnia, jadalna
w stanie surowym lub jako potrawa.ros. va'iva.burak beetsveklovicakapusta cabbage kapustamarchew carrot morkov;selercelery sel;derejpor leek porejsa=ata lettuce latukpietruszka parsley petruwka
rzodkiewka radish rediskastaropol. warzywo potrawa goto-
wana, to co da si" gotowa:\. warz.p[{no=ac. vegetabilis,franc. vegetable,ang. vegetable]s\, greens,ros. ]warzywo\ ovo];-owoszcz,]warzywa\ ovo]i-owoszczi.
wasal feudalny dzier/awca; lennikseniora, zobowi'zany do s=u/by na
jego rzecz w zamian za otrzyman'ziemi" i opiek".
>redniow. =ac. vassus ]s=uga\ vas-sallus starofranc. vassallus>red-niow. ang. vassale, ang. vassal,s=aw. vassal-wassa=.
was'g 1. rama wozu konnego,2. lekki w[z o nadwoziu wiklinowym.niem. fassung,s=aw. telega-telega,staropol. was'g
lekki w[z z wyplatanymi bokami.staropol. was'g gdzie ludzie sia-
daj' i ci"/ary k=ad' pi'ta cz">:wozu po 4-ch ko=ach, wg S=owni-
ka S. B. Lindego, tom VI.was
7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
6/149
Jerzy Dargiewicz S=ownik j"zyka polskiego, 2015.
xs=owotw. pokr. kwas kwasyrodzinne, mi"dzyludzkie.s=owotw. poch. zwa>ni: ]si"\.niecelnie mSjp 1969& niezgoda,sp[r, sprzeczka, k=[tnia.=ac. animus]duch, umys=, pasja\ animosus animositasfranc. animosite, ang. animosity
]niech":, uraza\, distaste]niesmak\,ros. otvra]enie-otwraszczenie,vra'da-wra/da.
wa>niowyk=[tliwy, czupurny.niem. znkisch; streitschtig,franc. querelleur, ang. quarrelsome,ros. svarlivyj-swarliwyj,vzdornyj-wzdornyj ]zadziorny\.warcho=.
wasz,wasza,wasze wy.ang. your you]wy\,ros. vaw/a/e/i-wasz(a(e(i,
tvo-j/q//i-twoj(ja(jo(i.waszmo>: wasza mo>: ]wyso-ko>:\, skr[cone do wa>:.tytu= m"/czyzn maj'cych niezbytwysokie stanowisko, z odcieniemlekcewa/enia, kpiny.{le w mSjp. 1969& wasza mi=o>:,mo>:.ang. Your Highness Hisor ]lub\Her Royal Highness]pol. Jej Kr[-lewskiej Mo>ci\ H.R.H.]J.K.M.\.
wa>: waszmo>: wasza mo>:]wysoko>:\.
wa>-ni: por[/ni:,sk=[ci:, s=owotw. pokr. kwas.
wat jednostka mocy.szkocki mechanik James Watt.
wata, weta rodzaj sieci na ryby,rodzaj sieci my>liwskiej.s=owotw. pokr. neta anglosas. nett,>redniow. ang. i ang. net,ros. set;-set, nevod-niewod,tenta-teniota.
wata lu{na masa w=[kien surowej
bawe=ny.niem. watte, AE,ang.wadding, TD.
wata-ha(/kaoddzia= zbrojny,banda, kupa ludzi, zagon. ukr. vatag]prododyr\ ros.vataga]banda, horda, zbrojni\.
wataman,watman ataman.wathaman ataman ]ekonom\.wat-olina(owa:([wka
puszysta tkanina we=niana lub bawe-=niana, u/ywana w krawiectwie.ros. vat(oh)nyj-wat]ocz\nyj,ang. wadded, of wadding.
watra ognisko pod go=ym niebem.avest.atra, franc. atre]palenisko,kominek, wewn'trz domu\.ogie< z wod' zwi'zane s=owotw[r-czo, wsp[lne obu& is, yz, kra, st'd iwatra ]ognisko\ water ]woda\,woda, nr. 494.
~waty troch" jak.gbur gburowaty, dure< durnowa-ty, g=upi, g=upek g=upkowaty
Wawel dos=. fala wodna niem.wa ]wasser\% welle ]fala\woda-ziemia lub ziemia-woda cz"ste wnazwach geogr. ziem i grod[w,tak i +aba =a ]woda\ % ba ]woda\.
wawrzyn laur.wawrzynek truj'cy krzew.waza naczynie porcelanowe lub
fajansowe, zwykle z pokrywk'.=ac.vasum, vas,ang.-niem.vase.
wazelinamazista masa.niem.wasser ]woda\% gr.alaion]oliwa\.
wazon(ik ozdobne naczynie dokwiat[w. waza % on ]wielk-i(a(ie\.=ac. vas]naczynie\ ital.vaso,
ang. vase, ros. vaza, sosud.wa/ka owad drapie/ny. wa % /ka szka }waszka| szko, sz /;wa, szko, ster, =o ]woda\ wada usterka szkoda z=o.
wa/-ki(ny(no>:(y: waga, maj'cy wag". wa/no>:.za(na(po(prze(do(od(pod(nad((wy(z(roz-wa/y:.
wa/no>: 1. ci"/ar, waga, 2. war-to>:, cena, 3. si=a, moc, 4. rozwagarozs'dek, 5. godno>:, powaga.ang. weight;worth;power;wisdom;dignity, in general sense&all what counts, importance,gravity, solemness,ros. va'nost;-wa/nost.
wa/y: 1. ci"/ar wyznacza: u/ywa-j'c wagi lub bior'c do r"ki, r'k,
2. rozpatrywa: za i przeciw, waha:si" rozwa/a:, rozmy>la:, 3. podejmo-wa: decyzj" w oparciu o poprzednie.waga.staropol. wa/y: 1. po(z-wa/a:,2. wyda:, =o/y:.
ang. weigh, ]>mie:\ dare,]rozwa/a:\ deliberate, consider,Old Polish consider,ros. svesit;-swiesit,vzve-wivat;/sit;-.~wa/y: 1. ci"/ar, 2. my>l, os'd.
zawa/y: mie: decydyj'cy, rozstrzygaj'cy wp=ywnawa/y: wielepowa/y: ca=o>:, wszystkouwa/a: powa/a:, powaga, powa/anie, u ^ po(d ^ przy ^ zaprzewa/y: 1. wa/y: jeszcze raz, 2. przeci'/y:, g[r" wzi':, przewagadowa/y: doda: wagiodwa/y: 1. odj': wagi, 2. odchylony od wagi ]r[wnowagi\ odwa/ny
podwa/y: od spodunadwa/y: wi"cej ni/, nadwagawywa/y: naporem z zewn'trzzwa/y: 1. wzi': pod uwag", 2. pomierzy: wag'rozwa/y: 1. na r[/ne cz">ci, 2. rozmy>la:, nierozwa/ny ]krok\
w'cha:,w"ch,w"szy:;zaci'ga: wo< nosem. pokr. niucha:.w's, d's, p's; w'chal ]nos\.
w'chawy cuchn'cy.ang. stinking,ros. vonqt;-w.
w'd[= w'w[z, jar, par[w, suchod[=.w'tok, w'w[z, wozwagl.staropol. w'd[=1. w'ski d[=, par[w, w'w[z,2. nizina, dolina.ang. ravine, gorge,
ros. rasselina-rassielina,lo]ina-=oszczina.w'glik ostra choroba zaka{na
zwierz't.w'g-r(ier(ry
1. krosty na twarzy, wysypka, czopzatykaj'cy wylot gruczo=u =ojo-wego, zask[rnik,
2. larwa tasiemca paso/ytuj'ca wtkankach /ywiciela po>redniego,najcz">ciej >wini.
w'groda 1. obszar zagrodzony,np. ogr[d, ='ka, pastwisko, wsp[lny
plac wiejski, 2. ogrodzenie, p=ot.w's(al(aty zarost pod nosem
m"/czyzny. s=aw. uzkij ]w'ski\.wsp[lny pie< z p's i d's(a: si".us, uz.
w'sad ischias.w'sienicag'sienica, GW.w's-ki(ko~
wo=. 1289 ouzok=-uzok ]w'ski\,ros. uzkij, us, uz.
w'tek 1. termin tkacki, uk=ad nici wtkaninie, biegn'cy prostopadle do
nici osnowy, 2. przen. motyw.s=owotw. pokr. motek.niem. faben]ni:, nitka, w'tek np.mowy, osnowa; s'/eredniow. ang. livere, livre,ang. liver,ros. pehen;-piecze
7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
7/149
Jerzy Dargiewicz S=ownik j"zyka polskiego, 2015.
xlaszsko-wo=.wozwagl woz ]w[z\ %wa ]w'\ % gl ]ziemia, gleba, grunt\.Wozwagl 1255, by=y pol. ?ytomierz,dzi> ukr. ?itomir.staropol.suchod[=.
w'za w"za, , w"za.w'/ 1. gad, /mija, 2. gumowy lub
parciany przew[d prowadz'cy wod".
franc. 1. la couleuvre,ang. 1. ser-pent, snake; dragon, 2. hose,staroros. u'=-u/, ros. zmej-zmej,2. rukav, rezinovaq truba,kiwka.
wbi-:(ja: w` % bi:.wbie-c(gn': w` % biec,bieg.wbrew na przek[r, wprost przeciw-
nie, pomimo rady, zalecenia, zobo-wi'zania.
wbudowa: w` % budowa:.
wcaleca=kiem, zupe=nie.wcale nie zaprzeczenie. w ca=o>ci. staropol. nice]wcale\.staropol. wcale w ca=o>ci.ang. completely]used as intensive,increasing or causing to increasedegree of convinction\,ang. not at all,ros. vovse net-wowsie niet.
wch=-ania:(on': w % ch=on':; absorbowa:, wci'ga:w siebie, wessa:; wch=ania: powie-trze wdycha:.
wch=on': ziemie w='czy:.ch=onny umys= poj"tny.
wchodzi: w` % chodzi:.wchodzielubionego\ m"/a. prastare.przymiotnikowe wdowi.pokr.ang.widow ]wdowa\.w-dow-a wi-dow;wi-do-w w-do-wi;=ac.vidua, ital.vedova,got.widuwo, anglosas.widewe,>redniow. ang.widwe,ang.widow, niem.die witwe,mazur. vdovicy ]wdowy\,
ros. vdova, vdovica,czes. wdowa, wdowika,carn. udowa, vind. vudova,chorw. udova, vdovicza, udovicza,raguz. vdova, vdovizza,s=ow. vdovica, bosn. udovica,sanskr. vidhava, pers. hive,
wdrapa: si" w` % drapa:.wdrapywa: dziwol'g.
wdrap-a:(ywa:si"wdra/a:]si"\ wprowadza: droga.wdupia=y wy-dr'/ony(d=ubany.wdycha: w % dech.
zdycha:, z ^ wy, WZwdzi-a:(ewa:(anko
w` % dzia:.wdziera:si"wdziewa: w` % dzia:.wdzi"czn-y(ie(o>: dos=. odzew;
odwzajemnienie ]si"\ dobroci'.przestawienie d{wi"k wdzi"k
d{wi"czny wdzi"czny ]s=owotw.s=owotw. koncepcji 012 i 002.A.a.s=owotw. koncepcj' s=aw.-ros. zwuk.staropol. wdzi"czno>:]wdzi"k\.wdzi"czny]pi"kny, mi=y, =agodny\.=ac. gratia starofranc.grace>redniow. ang i ang. grace]wdzi"k\ ang. graceful]wdzi"czny\
ros. gracioznyj-gracioznyj.wdzi"-k(czy:]si"\ urok.
zakrawa /e w jakim> zwi'zkus=owotw. z d{wi"kiem&wdzi"k d{wi"k ]wdzd{w\.=ac. gratia starofranc.grace,>redniow. ang. i ang. grace,]wdzi"czny, powabny\ graceful,]uznanie\, appreciat-e(ion,ros. graciq-gratija }gratia|.~wdzi"czy:czas dok. wdzi"czno>:
wdzi"k s=aw.-ros. zwuk ]d{wi"k\.
moralny d=ug odp=acenia si" za zaskar-biony czyn, zas=ug".ros. byt; obqzannym (komu hem)-byt objazannym ]komu czem\,ang. to indebt; zezem& indebtin debt s=owotw. pokr. d=ug wdzi"czno>ci naxodq]ijsq v dolgu]ang. in debt...czyli wpa>: w d=ug... wdzi"czno>ci\.zawdzi"cza: czas dok., mie: co dzi"ki komu lub czemuodwdzi"czy: si" odpowiedzie: tym samym lub podobnymwywdzi"czy: si" odp=aci: si"
wdzi"czno>ci'we~ po`
podle wedle, wed=ug.weba cienkie p=[tno lniane u/ywane
na bielizn" po>cielow' i osobist'.niem. webe,AE,anglosas. leinen, pokr. niem. leinen,>redniow. ang. lynnen,ang. linen, s=aw. bel;-bieljo.
WebstersDictionary popularnys=ownik w USA, w wydaniach regu-larnie wznawianych od wielu dekad,
poprawianych i uzupe=nianych, przezto niebywale wysokiej warto>ci j"zy-koznawczej.Nie mniej znalaz=em w nim kilkaniedoci'gni":, a najwi"kszym pomieszanie Theutonic ]zakonuza=o/. 1190 lub 1191, w Jerozolimie, Theo % tonic\ z Teutoni ]niemiec-kim plemieniem z Jutlandii, gr.autochthon ziomkowie, tuziemcy\.I tak, z niedoci'gni":&hunt ]polowanie\ hund ]pies\,winter ]zima\ wind ]wiart\,
tug ]ci'gn':, holowa:(nik\ zug.Autorzy nie >wiadomi przej>:DTC ]niem. Z; TZ\;og[lnie zakrawa /e termin woda,najbardziej powszechny >rodek, r[/no-rodnie pisany i s=owo u/yte w ogromnejliczbie termin[w, ukryte w ok. 50-ciuzg=oskach, nie by= przez autor[w S=ow-nika dostatecznie wykorzystany w do-
7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
8/149
Jerzy Dargiewicz S=ownik j"zyka polskiego, 2015.
xchodzeniu genezy s=[w, jak ice ]l[d\,piss ]szcza:\, sweet ]s=odki, mi=y\,yawl iss, yss, wet, wot, awl]mokrz, deszcz, s=ota, ulewa, woda\.pochodne wody& kwas wasser, i s=[d =[d, tak/e wyda=y znaczn' liczb"termin[w, i nie s' one zauwa/one przezpolskich j"zykoznawc[w.
wi"cej nr 891, 700, 494.wecz w co.wedla obok, przy, w pobli/u, tu/.wed-=ug(le przez, za, zgodnie z,
odpowiednio. pokr. pod=ug.wedrodobra pogoda, bezchmurna
s=oneczna, jasna, ciep=a.ros. vdro.Za A. Brcknerem&cerk. werd ]jasny\,serb. wedriti se ]rozja>nia: si"\,s=owie:, jak si=a lubpr"dko>:, posiadaj'ce kierunek iwielko>:, b\ linia je reprezentuj'ca
=ac.vector, ang.vector.welens,welenc zwierzchnia
suknia pod zbroj'.Weles,ba=wan s=aw.,
b[g bydl"cy celeberpol. Wo=os; st'd Wo=och Pannonia Pan ]bo/ek bydl"cy\.
welikojegowenijecerk.
velikoe govenie govet;]Wielki Post przed Wielkanoc'\.
welon przezroczysta zas=ona,upinana przez kobiety na g=owie=ac.vela franc., staronorm. i >re-dniow. ang.veile ang.veil.
welurgatunek jedwabnego aksamitu.=ac. villus]w=osy, kosmyk\ franc. velours.
welwet g=adka lub pr'/kowana tkani-na bawe=niana podobna do aksamitu.=ac. villus >redniow. =ac. vel-
vetum >redniow. ang. velvet,velwet ang. velvet.Welzewe= Bezlebub, diabe=, czort,
szatan, uto/samienie wszelkiego z=a.>redniow. vel;zevel-welzewe=.
we=n-a(iany(ianka(isty1. runo owcze.niem.wolle, anglosas. wull, >red-niow. ang.wolle, ang.wool,=ac.lana, gr.lenos,2. fala, ros. volna.niem.welle ]fala\.staropol. we=na]fala\, OE, ros.ang. wave,ros. volna-wo=na.
wemkn':wsun':, w=o/y:.=ac. in`%serere]po(przy-='czy:\ inserere insertus ang.to insert,ros. vstavit;-wstawit, vkl[hi-t;-wkljuczit.
wen poza wn"trze, na zewn'trz,na dw[r, won# OE.staropol. wen1. przecz, 2. na powr[t.ang. outside,ros. naru'naq storona, na-
ru'nost;-naru/nost,vnewnost;-wniesznost.wendobce, skr"ca:.
anglosaskievenden, >redniow. ang.wenden, ang.wend,lit.-=ot. rzekaSwenta ]o kszta=cie litery S\.
wenerowa:powa/a:, ho=d sk=ada:.ang. respect, pay homage,ros. pohtit;, blagogovit;.
wendeta zemsta.ital. vendetta.
weneryczny choroby zaka{neprzenoszone drog' p=ciow' ]ki=a,rze/'czka i wrz[d m"ski\.=ac. Venus, Veneris]bogini mi=o->ci\, =ac. venerus,ang.veneral.
wending holend. 1. obr[ci:,wykr"ca:, ]o kuli\ toczy: si",od(za-wr[ci:, 2. zajrze:, zagl'da:,3. odmieni:.lit. Wendigo=a,
nazwisko W"dzik, GK.wentyl(acja(acyjny(ator
akcja ucieczki.=ac.ventus ]wiatr\ventilare ventilatus franc.-ang. vent.
wene j"ki.
ang. wept weep]p=aka:\.
wepch-a:(n':]si"\weranda rodzaj otwartego
lub oszklonego ganku, tarasu.hind. pochodzenie s=owa port.varanda ]zadaszony balkon\ franc. veranda.wiryndarz]altana, ogr[dek\.
werbalnies=ownie, ustnie.=ac.verbalis verbum ]s=owo\,ang.verbal(ism.
werbelinstrument perkusyjny,b"benek.
niem. wirbel, EI.werb-owa:(unekzaci'g(a:, namawia: kogo do wzi"-cia udzia=u w czym.niem. werben, werbung.
werdyktwyrok, orzeczenies'du przysi"g=ych.=ac. dicere ]powiedzie:\veredictum]prawdziwie powiedziane\starofranc. veirdit,anglofranc. verdit,>redniow. ang. verdit,ang.verdict,s=aw.-ros. prigovor, rewenie.
wermutwino gronowo-zio=owe.=ac. wermut]pio=un\.
wereniks przezroczysta szybkoschn'ca substancja /ywiczna luboleista, pow=oka chroni'ca obrazyprzed wp=ywami atmosferycznymi.>redniow. =ac. veronix]sm[=kapachn'ca\.
wernisa/ pokaz dzie= sztuki dlaos[b zaproszonych, przed otwarciemdla publiczno>ci.franc. vernissage.
wers(et linijka wiersza,=ac.versus,>redniow. ang. vers ang.verse.
wersalikczcionki du/ych liter alfabetu.=ac. versus]wiersz\,niem. wersalien.
wersalkakanapa z ruchomym oparciem.franc. Versailles,pol. Wersal]miasto pod Pary/em\.
werset zwrotka,
verse ^ >wiat ^ strona ^ wrot Wroc=aw ^ wiatos=aw,Universe ^ Wszech>wiat,uniwersalny wszechstronny,uni` ^ wszech`.=ac. versus ^ wiersz, wersety.
wersjaod(z-miana, wariant,jeden ze sposob[w.
>redniow. =ac., franc.versio
7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
9/149
Jerzy Dargiewicz S=ownik j"zyka polskiego, 2015.
xang.version.
wertobraca:, nawraca:.=ac.vertere ]zwrot\vertex]punkt zwrotny\ros. vernut;, vertet;, vertep,vertlo,wiert=o, wierny]nawr[cony\.
wertepy manowce, g[ry i do=y,
droga do nik'd.ros.-ukr. vertep,l.p.
wert(owa:przewraca: strony=ac. vertere.
wertykalny pionowy.=ac. vertex, verticis>redniow. =ac. verticalisfranc.-ang. vertical,
werwwierw.werwaanimusz, zapa=,
o/ywienie, energia, wigor.=ac. verbum verba,
franc.-ang. verve, BW.ros. sila-si=a, pod=m-podiom.weryfik-acja(owa:
>redniow. =ac. verus]prawda\ %facere]u(czyni:\ verificare]uczyni: prawdziwym\ starofranc.verifier, >redniow. ang. verifien,ang. verify,s=aw.-ros. proverqt;.
wes-ele(elny(o=y([=(o=ek(o=o>:rado>: z zawartego zwi'zku obja-wiaj'ca si" przyj"ciem, biesiad' itaci.anglosas. wed]>lub\, pokr. niem.wetten]zak=ada: si"\ anglosas.weddian]>lubowa:\ weddungang. wedding]1. akt lub ceremoniaostania si" /onatym lub m"/atk';ma=/emiesz-ny\,ros. smiewnoj-smiesznoj,zabavnyj-zabawnyj.
wesp[= razem, wsp[lnie, wraz,='cznie z kim. do spo=u.staropol. wespo=ek.anglosas. gaderian]zbiera:\ to%gdre]razem, wesp[=\ anglosas. togdre, togadere,>redniow. ang. togeder,ang. together,ros. vmeste,sovokupno-sowokupno.
wesprze:]si"\ podeprze:,udzieli: wsparcia, podtrzyma:. wspiera:.
wessa:]si"\ wsysa:.westalkakap=anka strzeg'ca >wi"te-
go ognia bogini Westy w staro/.Rzymie.gr. Hestia, =ac. Vesta.
westchn': odetchn': g="boko
na znak smutku, /alu, t"sknoty, tchnienie.
wesz,wszy]l.mn.\ pasa/yt ssak[w. cia=o ]ca=o>: wszystko\.s=aw. wie>]wszystko\,staropol. sz ^ >. /erada /er.staropol. /erada /er(owa:.anglosas. lus, niem. laus]wesz\,
franc. pou]l.poj.\,poux]l.mn.\,>redniow. ang. louse, lice,ang. louse]l.poj.\,lice]l. mn.\,ros. vow;-wosz.
weszkodzi: uszkodzi:, UW.we>rz[dpo>r[d, w>r[d.
niem. unter, zwischen,franc. parmi, au milieu de,]d\entre, anglosas. on gemang,>redniow. ang. i ang. among,ros. me'du-mie/du,posredi-posredi.
wet, wetydeser, koniec.=ac. servire]s=u/y:\ franc. des`]=ac. de`\ %servirdesservir]oczy>ci: st[=\ ang. dessert,ros. desert-desert.
wet(owa: zemsta, m>ci:. odwet,powetowa: strat", zniweczy: z=o.
wetowa: oponowa:, sprzeciwia:si".=ac. vetare]nie pozwala:, zabra-nia:\ =ac. veto]nie pozwalam\,ang. veto,ros. veto-weto,zapre]enie-zapreszczenie.
weteran uczestnik.=ac.vetus, veteris]stary\ veteranus.
weteryna-ria(rz nauka o anatomiii fizjologii zwierz't, o rozpoznaniui leczeniu ich chor[b, zapobieganiuim.=ac. vetus, veteris]stary, w sensiezwierz" w pewnym wieku\veterina veterinarius]zwie-rz"cia brzemiennego, ci"/arnego\.
wetkn':,wtyka:]si"\
wo=. 1289 vzokvena-wzotknena ]wetkni"ta, nabita na\.weto sprzeciw.
=ac. vetare]zabroni:\veto ang.veto.
wetrze:wewn-'trz("trzny
we % wn'trz, wn"trzes=aw.-ros. vnutr-;/i/ennyj//ennost;.
wezbra-:(ne ]wody\ przyb[r,s=owotw. pokr. nabrzmie:. bra:.
wezg=owie >ciana =[/ka o kt[r'opiera si" poduszk". wez % g=owa.staropol. wezg=owie.ang. headboard.
wezmiotjaz na rzece czy te/ grobla.wezwa-:(nie zew
odezwa, odzew.
staropol. wezwa:1. wezwa:, zawo=a:,2. nazwa:, przezwa:.staropol. wezwany nazwany.ang. call, summon,ros. zov-zow, prizyv-prizyw,sozyvanie-sozywanie,s=aw.-ros. sozva ]wezwie\.
wezyr minister w krajachmuzu=ma: odczuwania zapach[w. "ch uch ]powietrze\. w'cha:.
w"cierz wi"cierz ]sie: na ryby i
ptaki naci'gni"ta na ram"\.w"dka(rz(rski przyrz'd do =owie-nia ryb, sk=adaj'cy si" z w"dziska,/y=ki sp=awika i haczyka.
w"d(zarnia(zonka(zi:(lina(ka sw'd,zapach, n"ci: ]sw"dzi kusi\.
w"drow-a:(iec(ny, w"dr[wkaodbywa: pieszo dalek' drog".niem.wandern,anglosas.wandrian, >redniow. ang.wandren, wandrien,ang.wander(ing,ros. brod-it;/qga.~w"drowa: czas niedok., ang.
odbywa: pieszo dalek' drog".ros. put; putiwestvovat;]1. podr[/owa:, 2. w"drowa:,ang. to travel, to voyage, to wander\,stranstvovat;-stranstwowat]ang. to travel, to wander, to rove\,ang. to wander ]about\, to stroll.zaw"drowa: czas dok. przyby: do odleg=ego celu pieszo, piechot'pow"drowa: wyby: na w"dr[wk"
przew"drowa: od punktu A do Bwyw"drowa: wyj>: na w"dr[wk"
w"dzid=o metalowa spinka kantara,wk=adana w chrapy konia dla prowa-dzenia go lejcami dla zwrot[w.holend. wendig ]obr[ci:, wykr"ca:\.staropol. munsztuk w"dzid=o. niem. mund]usta, chrapy\ %stck]kawa=ek, sztuka, k"s\.anglosas. bitan]k'sa:\,>redniow. ang. bit, bitt,ang.bit,ros.udilo-udi=o ]w"dzid=o\,mundwtuk-mundsztuk.
w"dziskowysi"gnik w"dki,d=ugi, cienki kij. s=owotw. pokr.biczysko, `isko `ysko.
w"g-iel(lowy(lan(larka(larz(lik((lownia(lowodanska=a pochodzenia ro>linnego;zw"glone zgliszcza lub szcz'tki.staropol. w"gl, w'gl w"giel.
7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
10/149
Jerzy Dargiewicz S=ownik j"zyka polskiego, 2015.
xfranc. ]drzewny\ le charbon de bois,]kamienny\ le charbon de terre,anglosas. col, niem. ]stein\kohle,>redniow. ang. cole, col,ang. coal,ros. ugol;-ugol niem.
w"gie-=(lnica(lnyr[g budynku,zza w"g=a, kamie< w"gielny.wo=. 1289 ougol=-ugo= ]w"gie=\,
ougla-ug=a ]w"g=a\,staroros. ugol=-ugo= u % go=,s=owotw. koncepcji 022, 023, 025&go= =og, =o/ ^ k=am ^ za=amanie^ k't r[g.ang. quoin]1. zewn"trzny r[g budyn-ku, szczeg[lnie du/e kamienie kt[rymibudynek jest zaznaczony,2. du/y, klinowaty kamieredniow. ang. knotte, ang. knot,s=aw.-ros. uzel-uze=.wi'za:.
w"{lica rodzaj drabinki sznurowejna statku, s=u/'cej do wchodzenia namaszty i reje.
w"/-ownica(owy(yk w'/,
wga/ati zadawala:, wynagrodzi:.Latopis 1116 vga'ati-wga/ati.
wgi"ty w % gi': wkl"s=y.wgl'd(a: w` % gl'da:.
s=owotw. pokr. po(prze(wzgl'd.
wg="bi-a:(:]si"\w` ]do >rodka\ % g="bi:.
wgnie>: w % gnie>: ]cisn':\.wgoni: w` % goni:.wgra: w` % gra:.wgryza:si" w % gry{:.whisky mocna w[dka.
ang. whiskey.
wia-:(lnia silny ruch powietrza,podmuchy. za(prze-wia:, powiew,wiatr, zawieja, zwiewa: ]1. zniesio-nym by: wiatrem, 2. przen. ucieka:,stawa: si" nieuchwytnym, jak wiatr,umyka:, oddala: si"\. wiew ^ ci'g zwiewaj ci'gnij si" ]oddal si"\;
wiatr ^ jazda powiat ^ ujazd zwiewaj st'd ^ jazda st'd ]wyno> si",zmykaj, biegiem\.wo=. 1289 v[]ou-wiejuszczu,za(na(po(prze(ob(pod(wy(z(rozwia:.~wia: czas niedok., uczucie przesu-
waj'cych si" mas powietrza wskutekwarunk[w atmosferycznych r[/nic wci>nieniach mi"dzy wy/ami a ni/ami.s=owotw. baz' wiatr, s=aw.-ros. wietier,gdzie tr, ter =ac. terra ]ziemia\.
ang. wind ]wiatr\ winter ]zima\,TD, s=aw. veter]wiatr\ wia:.>redniow. ang. blowen ang. to blow,ros. dut;-dut ]d':\, veqt;-wiejat]wia:\, veter-wietier ]wiatr\.zawia: czas dok. wia:, przez chwil", za ^ ponawia: wiele, np. >niegu nawiewpowia: kr[tko, porywem, powiewa:, po ^ zaprzewia: na wskro>, na wylot, wiatrem przez ubranie,
do cia=aowia: dooko=apodwia: od spodu, porywemwywia: na zewn'trzzwia: zbiec, uciecrozwia: w r[/ne strony, rozwia: nadziej"
wiad-omy(omo(omo>:pokr. wiedza.staropol. >wiadomy
znany, wiadomy.ang. known, ros. znanyj-znanyj.
wiadro 1. wied ]wie>:, prowadzi:\% dro ]woda\, gr. hydordro,2. w % jadro ]nutr, wn"trze\ j'dro,3. wiad ]woda\, jak Wiatycze, wada,4. jadro ]sie:, niew[d\, uj"ta woda.ros. vedro-wiedro.anglosas. pgel; buc,starofranc. paile, paele;>redniow. ang. paile; boket,ang. pail, bucket.franc. le seau, baquet,
wiadrunekstaropol. fidrunk, WF.
wiadukt=ac. via % ductus ]prowadzi:\.
wian-ek(uszek1. splot, zw[j kwiat[w, ga='zek,zi[=, itp., w kszta=cie kolistym,zdrobnieniewie:, zaufanie, s=owo na
wiar" ]na s=owo\, S=awianie ]Wierni\,powierzy: ]zaufa:\, wiaro=omny,2. prawda wiarygodny, uwierzytel-nienie, wierzy-ciel(telny,3. w znaczeniu religijnym& przekona-nie prze ]poza\ % konanie ]zgon\;przekonanie o istnieniu rzeczy uro-
jonych i o wydarzeniach kt[re niemia=y miejsca, prze>wiadczenie oprawdziwo>ci rzeczy fa=szywych,nierzeczywistych, nieistniej'cych,urojonych, zmy>lonych, o istnieniuBoga, anio=[w i /ycia pozagrobowego;
religia, wyznanie, obrz'dki wierny]nawr[cony\ wiernut ]zawr[ci:\.
wiara uderzenie chytrych w oponym[zgowe s=abych& dzieci, kobiet, star-c[w, nieuleczalnie i ob=o/nie chorych,przest"pc[w, naiwnych, hipokryt[w,my>li kr[tkiej; nie znaj'cych >wiata,/ycia, i jego praw; wiedza, nauczanie sol' w oku, krytykowane otwarcielub kodowane w pod>wiadomo>ciwiernych /e to z=o; im mniej wiedzy tym wi"cej si= boskich, pola domanipulowania ich umys=ami, zwyk=aregu=a reszty.
wiara ufanie drugiemu cz=owie-kowi, /e to, co m[wi, jest prawd',lub mo/e by: prawd', prawdopo-dobnie jest.
wiara ucieczka ludzi s=abych,fa=szywych, w >wiat urojony, jakoni sami.
ludzie jak ich wiara, a wiara jakludzie.
nie ma wiar prawdziwych i fa=szy-wych wszystkie s' fa=szywe.
staropol. wiara 1. powaga,2. zaufanie, wierno>:, rzetelno>:.staropol. wiarowa: wystrzega: si".=ac. fidere]zaufanie, wiara, dowie-rzanie komu\ fides;credere credo]wierz"\,starofranc. feid, fei, franc. foi,anglosas. creda, geleafa, geliefan>redniow. ang. feith, crede,
7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
11/149
Jerzy Dargiewicz S=ownik j"zyka polskiego, 2015.
xbileve be % leve ileve, leve anglosas. geleafa,bileven be % ileven, leven anglosas. geliefan,ang. faith(ful, creed, belief]wiara\,believe]wierzy:, my>le:, s'dzi:\;fidelity]wierno>:, zgodno>: z prawd'\ =ac. fidelitas fidelis ]wierny\
infidelis, franc. infidele, ang. infidel]niewierny, nie wierz'cy w chrze>ci-
ja:\ hestnost;-czestnost,vernost;-wiernost. wierny.
wiardunek,wiadrunk,wied-runek,wierdunk,wirdunek,czy wirdunk moneta, jednostkapieni"/na r[wna 1(4 brzywny, tj.12-groszowa.
wiarus stary, dzielny /o=nierz.
wiast}arch.pol.|znany.st'd niewiasta ]nieznana, cz"stonie wymieniana w dokumentach zimienia\, powiastka ]zawiadomienie\,zwiastowa:,ros. izvestie]wiadomo>:\, AE.
wiastonoszzwiastun, obwie>ci-ciel.
wiaszcze wi"cej.staroros. vq]e-wiaszcze,ros. bolee-boleje.
wiaszczij wielki, starszy w pozycjispo=ecznej, znany, lepszy.staroros. vq]ij-wiaszczij.
wiatr(ak(ochron(o=om(opylny((osiewny([wkaszybki ruch powietrza.s=owotw. baz' ang.wind ]wiatr\ ang. winter ]zima\
ros. wieter ]wiatr\ ang. wing ]skrzyd=o\ wi"cej nr 024.
wind >redniow. ang. winden,winter >redniow. ang. winter,wing >redniow. ang. winge, weng.
autorzy S=ownika Webstera o tym niewiedz', podobnie o innych& hunt, tug,pomieszane dwa Zakony, nr 891.przez przypadek&wiatr ^ jazda powiat ^ ujazd zwiewaj st'd ^ jazda st'd ]wyno> si",zmykaj, biegiem\.Pogoda; anglosas. i >redniow. ang.weder, pokr. niem. wetter, ]powie-trze; pogoda\ s=aw. veter-weter}wietier| ]wiatr, E IE\.niem. wetter, ]powietrze; pogoda\ s=o-wotw. pokr. wet, >redniow. ang. wet,wete, anglosas. wt]mokry, d/d/y-sty\, baz' water, wter]woda\.wo=. 1289 vtrou-wietru ]wiatru\,ros. veter,ang.wind, breeze;wietrzy: nasi'ka: wiatrem ]tlenem\;1. wietrzy: zaduch, zaple>nia=e,2. zwierzyn" ]w"szy:, odbiera:
zapach z wiatrem\.wywietrzy: z g=owy ]wywia: z niej\.
wiatyk komunia >w. udzielanaci"/ko chorym i umieraj'cym.=ac. viaticum]zaopatrzenie napodr[/\.
wi'd post"puj'ca choroba rdzeniakr"gowego, wyst"puj'ca w okresie
zaawansowanej ki=y.wi'z Ulmus campestris L.,
gat. twardego, ci"/kiego drzewa.staropol. 1472 ylem ilmus.franc. orme, anglosas. elm,>redniow. ang. elme ang.elm,staroros. vqz=-wjaz, ros. vqz.
wi'za:]si"\ ='czy: poprzez supe=,w"ze=. przen. kojarzy:, s=aw. uz uzda, guz(ik.dos=. wik=a: rozwi'za:(wik=a:;wi'z wiklina.
do(od(pod(za(przy(uwi'za:, obo-wi'zek obop[lne zobowi'zanie,zwi'zek, pod(zawi'zkawi'zanka, wi'zka.ros. vqzat;, svqz;.za(na(po(u(prze(przy(ob(do(od((pod(wy(z(roz(zobowi'za:.~wi'za: 1. wik=a:, ple>:, 2. ='czy:.
s=owotw. pokr. pasa: pas opaska,pasowa:.zawi'za: ]si"\ uformowa: ]si"\nawi'za: 1. wiele czego, 2. do='czy:
w nawi'zaniu do...powi'za: po='czy: wi"zamiuwi'za: co> do czego>przewi'za: przepasa:przywi'za: do='czy: wi'zaniemobwi'za: dooko=adowi'za: do='czy:, do ^ przyodwi'za: zwolni: z wi"zupodwi'za: troch", cz">ciowowywi'za: si" wype=ni: zobowi'- zaniezwi'za: z='czy: wi"zem
rozwi'za: si" pozby: si" wi"z[wzobowi'za: ]si"\ narzuci: obowi'- zek ]co> za co>\ komu lub sobie wype=nienia wymogu
wi'z-ad=o(anie(anka(kawi'z[wka Filipendula, gat. ro>liny.wibra-tor(cja(cyjny(fon
drga-:(nia, falowa:.=ac.vibratus vibrare.
wice~ }arch.| rz'd, wskazuj' syla-by u/yte w wyrazach, dzi> ju/ bezzwi'zku ze sob', i ich znaczenia
rz'd, podrz"dny, poporz'dkowanykomu>, nierz'd, szczeg[lnie& ni/szy,gorszy, podw=adny ]ang. inferior\&device urz'dzenie, przyrz'd,vice` osoba podrz"dna, podporz'd-kowana, poni/ej ` ]ang. one who actsin the place of, subordinate, deputy,as in vice-president\,
vice ]1. powa/ny uszczerbek charak-teru; powa/ny moralny zaw[d, 2. dia-belskie, niegodziwe prowadzenie si";zepsucie, zdeprawowanie, 3. szczeg[l-nie niemoralny, zdeprawowany, lubponi/aj'cy na=[g, 4. ...itd.\ terminu/ywany do nierz'du vice squad]dzia= policji zwalczaj'cy nierz'd\.
wg mSjp 1969& przedrostek po-przedzaj'cy tematy s=owotw[rczerzeczownikowe, niekiedy przymiot-nikowe a\ oznaczaj'cy czyjego>zast"pc", lub funkcj" zast"pcy, np.wicedyrektor, wiceminister, wicedy-rektorski b\ oznaczaj'cy kogo>, kto
jest na drugim miejscu w eliminacjach,np. wicemistrz, wicemiss=ac. vitium]wada, na=[g, wyst"pek\,vice]w funkcji, w roli, w miejsce, za-st"pstwie innego, innej osoby, ang. inthe place of another\ starofranc., >red-niow. ang. i ang. vice, ros. porok-porok ]na=[g\, vmesto-wmiesto,vice-wice.
wich-er(ura(rzy: silny wiatr zporywami, zwykle tu/ przed burz'.niem. sturmwind]wichura\,gewitter]burza z piorunami\,ang. windstorm, strong gusts]silne porywy wiatru\,ros. vix-r;/or;/rem ]nagle,porywczo\.
wichrowatyskr"cony, krzywy,
zgi"ty. zwichrowany.wici"stwo, wici"/stwo
zwyci"stwo.=ac. vincere]zdoby:, pokona:, zwy-ci"/y:, podbi:\ victor victoria,starofranc. i >redniow. ang. victorie,ang. victory,ros. pobeda-pobieda.
wicina szkuty na Litwie, =[dki.ros. vit;vina-witwina.
wiciokrzew Lonicera, gat. ro>liny.wiciowiecgromada pierwotniak[w;
mikroskopijne, jednokom[rkowe
organizmy.~wicz,~wic patronimicznyprzyrostek w lit.- ruskich nazwiskachpochodz'cy prawdop. od vit, zezmian' T Cz, T C. Dziedzic]od dziada, lub dzieci dziedziniec\,kr[lewicz ]m=ody, od kr[la\, itp.A. Brckner 1927 b="dnie, /eprzyrostek nie powsta= od jakiego>samoistnego s=owa...
wi: =a
7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
12/149
Jerzy Dargiewicz S=ownik j"zyka polskiego, 2015.
xza(na(po(u(prze(o(od(pod(wy(z((roz-wija:,pow[j, zw[j, wiklina, zwitek ]skr"t\.
wid forma, figura, kszta=t.staroros. vid-wid,ros. obraz-obraz ]forma\.
wid 1. rozga="zienie, 2. jaw.wid-a:(zie:wygl'd(a:. widzie:.
staropol. wida:widzie:, widywa:.
staropol. widomy widzialny,staropol. widzenie pogl'd,staropol. widziad=o widok.ang. to look ]at\, to view, to see,s=aw.-ros. smotret;-smotriet.
widelec sztuciec do nadziewaniana< potrawy, trzonek z dwoma lubwi"cej z"bami kolcami.ang. fork, s=aw. vilka.
widlica strza=a do kuszy o grocie
rozwidlonym na dwa haczyki.widlica wie> rozwidlaj'ca si",z=o/ona z dw[ch ulic[wek.
widliczka Selaginella, gat. ro>liny.widliszek owad z rodziny komaro-
watych, roznosz'cy zarazki malarii.wid=ak 1. Lycopodium, gat. ro>liny,
2. jele< samiec albo kozio= maj'cyna ka/dej tyce po dwa rogi.
wid-=y(e=ki(lasty ros.vily.widmo(wy zjawa.wid-zie:(zialny(owisko(mo((no(ny(a:(ok(nie:(nokr'g((ocznie(ok[wka(omy(ywa:(z(zenie(ziad=o(zi-mi-si" jawuwidoczni: ujawni:. niewidomy,widz(iad=o(enie i inne.zakrawa =ac. video.u/ywane z synonimami& baczy:,gl'da:, jrze: tryb rozkazuj'cy]ja\ widz", ]ty\ zobacz, sp[jrz,na(spogl'daj,s=owotw. poch. dziw, czyt. wspak,s=owotw. koncepcji 023.wid` jest w chorw. i wind., czeskim
i rosyjskim.Latopis 1116 vidti-widieti,wo=. 1289 vidhi-widaczi]widz'c\, vid-widia ]widzia=\,vidti-widieti ]widzie:\,staropol. dziwad=o widowisko.~widzie: czas niedok.
postrzega: co wzrokiem; patrze:.s=owotw. pokr. jrze: ]gl'da:\.ros. videt;-widiet, smotriet-smotriet, ang. to see, to perceive.nienawidzie: nie cierpie:, nie
znosi:, /ywi: urazprzewidzie: przed czasemodwiedzi: z=o/y: kr[tk' wizyt", nawiedzi:, od ^ naNie nale/'& dowiedzie: si", powie-dzie:, zwiedzi: ]$, obejrze: dla swejwiedzy, zapozna: si"\ wiedza.
wie 1. g[ra wierch,wietier, wiedro ]wiadro w %
jadro\, wierzga: nogami, i inne,2. jasno>: >wiat=o, zarzewie.~wiec,~owiec 1. ='czno>:, 2. g[ra.
skr. franc. liaison ]='czno>:\ =ac.ligatio ligare]zobowi'zanie, wi'-za:, przywi'zywa:\; pocztylion ^pocztowiec; zawodowiec, fachowiec,kieszonkowiec; z=o>liwiec, parszy-
wiec; prochowiec, piaskowiec; rodza-je statk[w ]od ich cumowania\& masz-
towiec, frachtowiec, liniowiec, lotnis-kowiec, parowiec ]parostatek\; pojaz-dy lataj'ce& szybowiec, odrzutowiec,latawiec, my>liwiec;g[ra& Parkoszowiec parkosz,Grabowiec grab, owiec.
wiec(owa:(owy masowe zgroma-dzenie ludno>ci maj'ce na celu prze-dyskutowanie aktualnych wydarzeredniowiecznej& 1. zgro-madzenie mieszkawiat=o czemno>: ]$\, > ^ nie,>wiec-a(i:, >wiat=o wiec(cz.cz[r czar, A ]ciemno>:\.staroros. veherij-wieczernij,vehernyj-wieczernyj.wo=. 1289 vehera-wieczera]wieczoru\, ros. veher=,
pory.wieczysty wiekuisty, na wiekiwiedati wiedzie:, zna:, umie:;
wzmocnienie, si=a.staroros. vedati-wiedati.
wiedro 1. zn[j, 2, susza, 3. /ar.Latopis 1116 vedro-wiedro.
wiedz-a(ie: akt, fakt, stan znania,szczeg[lnie&a. zapoznania si", zaznajomienia,
obeznania si",b. >wiadomo>ci, zrozumienia,
wynik=ych z nauki, praktyki, b'd{
obojga z nich.wywiad, dowiadywa: si".staropol. wiedzie: pewnie
nie w'tpi:.]ja\ wiem s=owotw. pokr. pewien]w'tpliwy, jaki>, nieokre>lony\MN.Latopis 1116 vdti-wiedieti,wo=. 1289 ouvdana-uwiedana]wiadoma, powiadomiona\,vdaniem;-wiedaniem ]wiedz'\,vdaet;-wiedaet ]wie\, vdawe-wiedasze ]wiedzia=\, ouvdati-
uwiedati ]wiedzie:\, nvedomoest;-niewiedomo est ]niewiadomoby=o, bez wie>ci\,ne vste li-ne wieste li ]czy/nie wiecie\, ros. znanie,zawiadomi:, na(od(z-wiedza:;zawiedzony zaw[d.po(do(wy(z-wiedzie: ]si"\,
wied{ma dos=. ma wiedz" ]t=um. odty=u\. kobieta maj'ca zwi'zek zez=ymi mocami, czarownica; urojeniez dawnych czas[w.s=aw.-ros. vedma.
wieja witka. staroros.vejq-wieja,vejka-wiejka.
wiejski wie>.wiek 1. sto lat, 2. ilo>: lat w moim
wieku; wieczny, wiekuisty.staropol. wiek 1. wieczno>:,2. okres /ycia ludzkiego.ang. century, age,
7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
13/149
Jerzy Dargiewicz S=ownik j"zyka polskiego, 2015.
xOld Polish eternity, life span,ros. vek-wiek.
wieko pokrywa. t=um. od ty=u&wie ]wierzch\ % ko ]na\,s=owotw. koncepcji 022, 023.wieko ]koniec\ wie(ko-:,
s=owotw. pokr. ilo>: ile,wiele w % jele ]ile, ile tylko\. niem. viel]wiele, du/o\,viele.anglosas. manig, maning, monig,pokr. niem. manch mancher]niejeden\, franc. beaucoup,>redniow. ang. meni, mani, moni,ang. many,ros. mnogo-mnogo,mno'estvo-mno/estwo.
wielebnytytu= grzeczno>ciowydla cz=onk[w kleru.s=owotw. poch. uwielbiany.
staropol. wielebno>: szlachetno>:,wspania=o>:, chwalebno>:.staropol.wielebny szacunku godny.=ac. re`%vereri]ba: si", obawia:si"\ revereri franc.reverer ang. revere]szanowa:, czci:\;
=ac. revereri reverendus ang.reverend]czcigodny, wielebny\;
=ac. revereri reverens reverentia starofranc. reverence]starofranc.lub =ac.\ ang. reverence]szacunek,cze>:\,
ros. ]tytu=\ prepodobnyj-prepodobnyj.
wielelepiewychwalanie, majesta-tyczno>:, magnificencja.staroros. velelepie-wielelepie.
wielekro: wiele.wielgo>: mnogo>:, wielka ilo>:,
liczba, :ma czego ]:ma tutu= wo-
dza tatarskiego 10 tys. woj[w\.gr. myrios ]niezliczona\ myrias,myriados]liczba dziesi"ciu tysi"cy\;=ac. multus]wiele\ multitudoang. multitude, myriad,ros. mno'estvo-mno/estwo,tolpa-to=pa.
wieli liczny.
niem. zahlreich, franc. nombreux,=ac. numerus]liczba\ numero-sus]licznie\ ang.numerous,ros. mnogohislennyj-mnogoczislennyj.
wielicidni pascha.>redniow. velici dni-wielici dni.
wieli: rozkazywa:, poleceniawydawa:. s=aw.-ros. povelenie-powiele-nie ]polecenie, rozkaz\.ang. to order, to command,
ros. prikaz-yvat;/at;-prikaz-ywat(at. komandovat;.wielicza:]si"\g=osi: chwa=",
s=aw", ros. wieliczestwo.wieliczestwo kaznodzieja,
dobroczy:1. znacznego rozmiaru, olbrzym,
maje-stat(yczny, wynios=y `on&rz. Don ]wielka woda\, Leon ]wielkilew, leo\, Briton Wielka Brytania]Great Britain\, dzwon ]wielki
d{wi"k zwuk\, pyton ]wielki w'/\,wazon, i inne on,
2. bardzo liczny, zawieraj'cy wieleczego wielka liczba, suma,
3. wysokiej warto>ci, bogaty, kosz-towny wielki maj'tek, prze-mys=,
4. znaczny co do si=y, nat"/enia,intensywno>ci, nacechowany moc' wielki grom, b[l, wielka krzyw-da, wina,
5. maj'cy du/e znaczenie, donios=y,
wa/ny, niezwyk=y, niecodzienny wielka chwila, wielkie dzie=o,6. znacznie ponad przeci"tn', wybit-
ny, znakomity, s=awny, uzdolnionydo czego>, wspania=y wielkiartysta, cz=owiek,
7. dobry Wielki Pi'tek, ang. GoodFriday good ]dobry\, wielki((dobry Bo/e, wielkoduszny,
8. stary& wielkie ksi"stwa i kr[lestwa,np. Wielkie Ksi"stwo Litewskie,Wielkomorawia, Wielka Brytania]Britannia\, Kr[lestwo Polskie
]Wielkopolska ^ Polonia, i Ma=o-polska\, Livonia, Lithuania, Dania anglosas `ain, `ein& Britain,Holstein. staro` i nr 493.Wielu< Starogr[d, Wielona,Nowogr[d Wielki ]Stary\, i inne.kowiadcz'ce o wielko>-ci terminu&`oin, `on, `o:
pot"ga, wszechmoc.anglosas. great, >redniow. ang.grete, gret,ang.great,wo=. 1289 velik=-welik ]wielki\,veli-welij ]wielki\, velika-welika ]wielkie\, veliko-weliko]wielkie\, velmi-welmi ]wielce\,veliko[-wielikoju ]wielk'\,do velika-do wielika ]do starych\,mnogokra-mnogokrat,mnogokraty-mnogokraty]wielokrotnie\,mazur. velika ]wielkiego\ s=aw.velikyi
velik-an/ij/oduwnyj, ve-lihavyj.Zupe=nym nieporozumieniem jest&m/onki o wielkiej Litwie w zro-zumieniu zasi"gu terytorialnego, bodo='czone do niemieckiej ekspansjina Wsch[d, 1939, gdy termin wielkaLitwa stara, okupacja, pomie-szanie, przypis w Spisie tre>ci. Cz=ekuczony, bo umie pisa:, lecz nadalniedouczony, zwyk=em zwa: takich.
wielkiednis=aw. velici dni post, pascha.
wielko~ wielki(o>:,wielko-duszny(lud(miejski(mo-carstwowy(pa
7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
14/149
Jerzy Dargiewicz S=ownik j"zyka polskiego, 2015.
xwielo~ du/a liczba jednostek
lub element[w.wielo-barwny(b[j(bok((bran/owy(g=osowy(j"zyczny((k't(kolorowy(kierunkowy((kr'/ek(krotny(letni(miani wiele innych wielo`.
wielom dla wielu.ang. for many,ros. dlq mno'estva.
wieloryb wielki ssak morski z rz"duo tej samej nazwie, o wrzecionowa-tym ciele i koredniow. ang. whal, ang. whale,ros. kit-kit, ale vel;bot-wielbot
]statek do po=owu wieloryb[w, ang.whaleboat, whaler\.wielostronny o wielu strunach,
wielostrunowy.wielot olbrzym wg A. Brcknera
]raczej prawdop.\,ale ros. velet;]rozkazywa:\.
wielo/'dnywielce /'daj'cy,chciwy.ang. greedy, covetous,ros. 'adnyj-/adnyj,pro'orlivyj-pro/orliwyj.
wiem bo, bowiem.ang. because,ros. potomu hto-potomu czto,radi togo-radi togo ]z powodu\.
wieniawa nazwa herbu szlacheckie-go.
wie-niec(ci: w sobie\ to contain,]wp=ywa:\ to influence.zawiera: mie>ci: w sobieuwiera: uciska:, u ^ pod ^ przywywiera: 1. dzia=a: si=' na co, 2. oddzia=ywa: na kogo w jaki> spos[bzwiera: ='czy:; zwarcierozwiera: od='czy: jedno od drugiego; rozwarcieI. otwiera: rozwiera: ` usta,II. otwiera: otworzy: 1. usun':
zamkni"cie, zdj': wieko ot-worzy: butelk", okno, drzwi,2. za=o/y:, ufundowa:,uruchomi:, ustanowi: otworzy: sklep
wierch wierzch, szczyt, g[rnacz">:, czub wie ]wierzch\ wiecha,wiewi[rka i inne,zawierszy: zaczubi:.ros. verx.
wierciad=o zwierciad=o.wier-ci:(t=o(tarka(tniczy >widru-
j'c, dr'/'c robi: w czym otw[r,przybory w czynno>ci' zwi'zane. wier, wir ]obr[t\.mSjp 1969& techn. narz"dzie dowiercenia otwor[w; g=[wna cz">:wiertarki.staropol. wierci: si"
uwija: si", kr"ci: si",staropol. wiercie: szybko, nie-
spokojnie porusza:, np. oczyma. wiert=o, >wider >widrowa:.
holend. dril,
ang. drill ]1. narz"dzie lub aparat,przyrz'd do wiercenia otwor[w wdrewnie, metalu, kamieniu, itp, 2.>limak kt[ry wierci dziury w muszlachostryg i zabija je, 3. musztra wojskowa,fizyczny wysi=ek i szkolenie /o=nierzy,szczeg[lnie w grupach\,ang. drill press]wiertarka pionowa,nap"dzana, pionowo wierc'ca ma-szyna, w kt[rej wiert=o naciskane jestautomatycznie, lub r"cznym lewarem\,ros. sverlo-swier=o ]wiert=o\.prze(wy(od(nawierci:, wiertak,
wierciuch(och, wiercipi"ta.~wierci: czas niedok. wiert=o
vert ]pion\ % =o ]narz"dzie\ =ac. vertex, verticis.1. >widrem wykona: otw[r w czym,2. dr'/y: otw[r w skorupie ziem-
skiej w poszukiwaniu wody,u/ytecznych kopalin.
znaczeniowo pokr. burza ]zawieru-
cha\ bor ]$#\, OU, burzy:.ros. sverlit;-swierlit, burit;,ang. to bore, to drill, to perforate.nawierci: czas dok., na ^ wyprzewierci: na wskro>, na wylotwwierci: do >rodkawywierci: czas dok., wy ^ odrozwierci: powi"kszy:
Nie nale/y& odwiert otw[r wiertni-czy przygotowany do eksploatacji.
wierciochpodajnica, przedniacz">: wiejskiego wozu dokonuj'caskr"t[w, dyszel umocowany do niej.staropol. wyerczyoch.=ac. Est tribulus osseth,tribula czepy,tribulumquoque wyerczyoch.
wier" zaprawd", zaiste, niew'tpli-wie, przeto, wi"c, s=usznie.ang. certainly;right,
ros. konehno-konieczno,naverno-nawierno,pravilno-prawilno.
wiern-y(o>:wiara, wiara.wierny, zapewne nawr[cony poganin]na wiar" w Jezusa Chrystusa\ =ac. vertere ]zwrot\vertex]punkt zwrotny\.s=aw.-ros. vernyj vernut;.wierny tj. religijny fa=szywy, z dalaod prawdy; ka/da religia jest fa=szywa iskupia g=[wnie fa=szywych; prawda tj.wierno>: ostatni' rzecz' u wiernych,
pobo/ny; powinno by: rozumiane&wierny taki sam, dok=adny wiernakopia obrazu, wierny odpis dokumen-tu, wiarus, itp.ale pobo/ni ]czyt. fa=szywi\ przypisalisobie prawo do prawdy i nauki, tj. /eprawd" g=osz' i biblijne mora=y zw'naukami ]nie ucz"szczaj do szk[= wko>ciele nauki otrzymasz\.wg Ss 1953, staropol. wierny1. prawdziwy, niefa=szywy }$#, J.D.|
rzeczywi>cie istniej'cy
}ang. genuine, J.D.|,2. wierz'cy, gorliwy wyznawca ja-kiej> religii }tj. my>li kr[tkiej;
jako wierny ^ zaufanie maj'cy,szczeg[lnie do pogl'd[w kleru,wysoce oddany sprawie, J.D.|,
3. gorliwy, pilny,4. godny zaufania, rzetelny,
niezawodny, dochowuj'cy wiary,5. szczery, prawdom[wny,6. zgodny z prawem, maj'cy moc
prawn', prawnie posiadany.staropol. wiernie
prawdziwie, szczerze.za(po(u(do(zwierzy: ]si"\.nawr[ceni ]neofici\ na % wr[ci:]bez zwi'zku s=owotw. z wiar'\. wert. gr. potamos ]rzeka\ Potop ]wylewrzek Tygrysu i Eufratu; Arka Noego,po dniach czterdziestu ]wielu\,osiad=a na g[rze Ararat. Woda pohoryzont tj. po ca=ej }okolicznej|
7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
15/149
Jerzy Dargiewicz S=ownik j"zyka polskiego, 2015.
xziemi. Gdy ziemia sta=a si" Ziemi',Globem, i B[g mia= nim wytopi: ca='ludzko>:, czy Potop by= w Japonii$By=. A czy w obu Amerykach$ By=. tylko przez siln' wiar" w Jezusa Chry-stusa w /ycie wieczne. A co z lud{misprzed ery chrystusowej$ Prorocy byli.A co z lu{mi na innych kontynentach$
Z Palestyny wsz"dzie w[wczas je/-d/ono, po ca=ym >wiecie, tj. Globie}ju/ w czasach staro/ytnych Glob by=dobrze znany Palestyciej m[wi' o tym,czego im akurat brakuje& biedni opieni'dzach i op=ywaniu w z=ocie,chorzy o zdrowiu, s=abi o sile,sk=[ceni o zgodzie, jedno>ci, wi"cwierni o prawdom[wno>ci.S=awianie ]Wierni\ Prawos=awny]Prawowierny, Ortodoksyjny gr.\,wi"cej nr 700.pierwotnie s=aw s ]z\ % =aw ]woda\;plemi" osiad=e w rejonie NowogroduWielkiego ]Starego\ nad jez. Ilmer.=aw ]woda\ =awica, wp=aw, i inne.Na fa=szu S=awian i s=awianofilstwie,r[wno>ci dla wszystkich, Trocky,Brodsky, Zinowiew i inni, komunizmbudowali. nr 700 i slogan.
niem. ]praw(y\ treue, genauigkeit,]wierz'cy\ treu; ehrlich,=ac. fides]wiara\ fidelis]wierny,wiarygodny\ fidelitasfranc. fidelite, ang. fidelity,Old Polish genuine, real;faithful;realiable;frank, honest; rightful,ros. vernost;-wiernost, predan-nost;-predannost ]oddanie si" `\,]dok=adno>:\ tohnost;-tocznost.
wiersta wiorsta, miara d=ugo>ci.s=owotw. pokr wz(rost.staroros. versta-wiersta.
wierstati z(ur[wnywa:.staroros. verstati-wierstati.
wiertograd sad.staroros. vert-wiert,vertograd-wiertograd.
wierszutw[r poetycki z=o/ony z kr[t-kich linijek my>li i rymu zwrotek.staropol. wirsz]wer(set, wiersz\.=ac. vertere]skr"t, zwrot\ versus;starofranc. versanglosas.fers,>redniow. ang. vers, ang. verse.
wiersza sie: w kszta=cie kosza
z lejkowatym otworem zwr[conymdo wn"trza, przeznaczona do =owie-nia ryb, rak[w i ptak[w. wier ]wierzch\ % sza]sta\ TZ zastaw.
wierszie p=ody.staroros. verwie-wierszie.
wiert=o narz"dzie do wykonywaniaokr'g=ych otwor[w w drewnie, me-
talu, poprzez ruch obrotowy ostrza okszta=cie spirali.wg mSjp 1969, wiert=o narz"dziedo wiercenia otwor[w; g=[wna cz">:wiertarki czyli wiert=o wierceniemobja>nione.s=owotw. pokr. >wider, odwiert.wiert ]obr[t\ =ac. verte.
ros. burav-buraw, sverlo,anglosas. nafu]piasta ko=a\ %gar]dzida, w=[cznia, oszczep, ostrze\ nafogar >redniow. ang.a nauger,a navegar ang.auger ]b="dne,pomy=kowo tak zapisane\,screw auger]>rubowe\,ship auger]okr"towe\,lip-ring auger]skraj pier>cienia,kr"gu\.Rodzaj wiert=a do drewna&ang. brace and bit]z=o/one zwymiennego bit, drill wiert=a ibrace, handle obrotowej r'czki,kr"c'cej si" z dala od osi, wykor-bionej; ca=o>: naciskana drug' r"k',zwykle od g[ry\.innym, >wider&>redniow. holend. wimmel,starofranc. wimble, guimbel,>redniow. ang. wimbel,ang. wimble, daj'cy >widerek wiel-ko>ci korkoci'gu pionowe ostrze zpoziom' r'czk', w poprzek&>redniow. holend. wimpel,
starofranc. guinbelet, guimbelet,>redniow. ang. gymelot,ang. gimlet]>widerek\.Rodzaje wierte= do /eliwa i stali& z uchwytem walcowym kr[tkie, z uchwytem walcowym d=ugie, z uchwytem sto/kowym Morsea, kr[tkie prawo` i lewotn'ce
do rewolwer[wek i automat[w, z uchwytem sto/kowym Morsea
do g="bokich otwor[w.tokarka.
wierutnywykr"tny, przewrotny.negatywne znacz. ]k=amca\, wier-t(ci: ]obr[ci:\, lub wiara ]k=a-mi'cy tak, /e tylko da: mu wiar"\.staropol. wierutnyistny, prawdzi-
wy, w najwy/szym stopniu, wgS=ownika S. B. Lindego, tom VI.
{le w mSjp 1969& istny, prawdziwy,skocija>ska spo=eczno>:.
staroros. verv;-wierw,ros. verevka-werewka.wierz'cy wierny. wiara.
ang. faithful,ros. vernyj-wiernyj.
wierzb-a(ina(owiec(owy Salix,gat. drzewa, kwiaty zebrane w kotki.wo=. 1289 i sil;na lozina.i verb;e-i silnaja =ozina, i wierbie
]silna, mocna, =ozina i wierzby\.wierzch(ni(o=ek(owiec(owina
1. g[rna cz">:, warstwa, powierzch-nia; szczyt, 2. zewn'trz, widok,wo=. 1289 vr=x-wrch ]wierzch\,v= vrx=-w wrch ]w wierzch\,Ipat. 1428 vrx=-wierch ]wierzch\,ros. verx, v= vr=x rky,
powierzchnia, zwierzchnik.wierzejepodwoje, dwuskrzyd=owe
wrota, brama. wiert ]obr[t\, TZwo=. 1289 vro[ gradno[-wieroju gradnoju ]wierzej' grodu,grodzk'\, wersji Pogodina, {le,dro[-deroju ]dziur'\, wersjiChlebnikowa, w=a>ciwie,Ipat. 1428 dyre[-dyreju ]dziur'\.
wierzg-a:(n': odrzuca: kopytami,racicami ]g=[wnie o zwierz"tach\,
pokr. izverg/at; ]odrzu-t(ca:\.wierzy-:(ciel(telno>: wiara, wierny(o>:.za(po(u(do(zwierzy: ]si"\.~wierzy: czas niedok. s=aw.-ros.vera-wiera ]wiara ^ zaufanie\ poverit;-powierit,doverie-dowierie,ang. to believe, to trust.zawierzy: czas dok. wierzy:,
zaufa:powierzy: przekaza: w r"ce
osoby zaufanej; powiernik
uwierzy: da: czemu wiar",przyj': za prawd",u ^ za ^ przy
dowierza: do koci\
zwierzy: si" powiedzie: co komuw tajemnicy, wyzna:
sprzeniewierzy: przyw=aszczy:sobie cudze mienie,pieni'dze, zdefraudowa:
wierzysko,wiorzysko, OE,
kupa wi[r, miejsce pe=ne wi[r.~wiesi: czas dok. wiesza: wies
pol. wias, wis, np. zawias, wieszak,nawis, wisiorek, zawis=y ]zale/ny\.koncepcji s=owotw. 018& wisie: le/e: sta:, S?, tak/e wie/ ]po=o-/enie\ Puszcza Bia=owieska ]NiskoPo=o/ona\, Nie>wie/ ]Wysoko `\.wiesi: umocowa:, zaczepi: co lubkogo na czym, w oderwaniu od ziemi,podstawy, np. na drzewie, bielizn" nasznurze, drzwi na zawiasach.wg. mSjp 1969& wiesza: 1. przy-
czepia: co do czego tak, aby wisia=o,zwisa=o }mas=o ma>lane. J.D.|,2. u>mierca: kogo za pomoc' stryczkaumocowanego do szubienicy, belki,drzewa.ros. vewat;, ang. to hang >redniow.ang. hangen; s=owotw. pokr. hinge]zawias\ >redniow. ang. hengen
7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
16/149
Jerzy Dargiewicz S=ownik j"zyka polskiego, 2015.
x]powiesi:\,ros. povesit;, ang. to execute.zawiesi: czas dok., raz jedenpowiesi: 1. raz jeden, po ^ za 2. dokona: egzekucji, stracenia, u>mierci:uwiesi: si" uczepi: si", od spoduprzewiesi: 1. co przez co, np.
plecak przez rami", prze ^ przez, 2. powiesi: w innym miejscupodwiesi: od spodu, pod ^ uwywiesi: na zewn'trzrozwiesi: w r[/nych miejscachNie nale/'&obwieszczenie wie>: ]wiadomo>:\,Wies=aw(a wies ]wszystko\,owies wiesna ]wiosna\ wies % sna,Wis=a, Sesuwis w Prusach, Tigris ]pol.Tygrys\ i Eufrat ]Euphrates\ w Zat.Perskiej is, ys ]1. woda, 2. ogie:.staropol. wiesio= weso=y, wes[=.wiesio=ek weso=ek, kuglarz.ang. wedding,joy,ros. svad;ba-swadba, brako-sohetanie-brakosoczetanie,'enit;ba-/enitba,veselie-weselie.
wiesio=ek Oenothera, gat. ro>liny.wiestnik goniec z wiadomo>ci',
wie>ci', wiast, AE.s=aw. vst;nik=.
wiestnog=o>no, publicznie.staroros. vestno-wiestno.
wiesza: si" na czym>opiera: si". s=aw.-ros. zawisiet.=ac. religio ]$\religare,starofranc. relier, ralier>redniow. ang. relien]zbiera: si",gromadzi: si", zbiega: si"\ ang. rely ]polega: na kim> lub naczym>, ufa:\, depend]zale/e: od \,
ros. upovat; (na)-upowat ]na\,doverqt;-dowierat,polagat;sq na-po=agatsja na,]wisie:\ viset;-wiset,]zale/e:\ zaviset;-zawisiet.
wiesza-k(d=o(:]si"\za(po(wy(ob(przewiesi:, zwis]wisus =ac. visus\u ^ za, unosz'cy ]si"\ np. w powie-trzu zawieszony nosi: ]odzie/\ wieszak ]na ubranie\,s=owotw. pokr. zawiesiny ]materia=ziemny unoszony przez wod"\.
anglosas. cribb>redniow. ang. cribbe ang.crib,s=aw.-ros. vewat;, viset;,]egzekucja\ povesit;-powiesit,wo=. 1289 zavsy-zawiesy]zas=ony\.
wieszcz(ba(ek(y(atm[wi:, opowiada: pol. wieszcz,obwieszczenie ]obm(om-[wienie,
plakaty na s=upach\, z=owieszczy.staroros. ve];-wieszcz ]rzecz,objekt, posiad=o>:, dzie=o, process'dowy, negocjowanie\,wo=. 1289 v]a-wieszcza,ros. ve](at;.staropol. wieszczba
przepowiadanie, wr[/enie, dar
jasnowidzenia, wieszczenia.wieszczerzyca,jeszczerzycajaszczurka, Lacerta agil is.wie>(niak(niaczka skupione
siedliska ludzkie na terenachrolniczych.staropol. wie>nica]wie>niak\,wie>ny]wiejski\.ros. derevnq]wie> bez cerkwi\,ang.village; pol.wioska ]osada\,wie>niak, wiejski. Por. sio=o.Odwr. siew, przez przypadek.
got.weihs,wo=. 1289 ves;-wies ]wie>\.s=aw.-wo=. ve';.
wie>ba wieszanie wiesi:`ba ]czyni:, robi:\.
1.wie>: prowadzi: ]i>:, pieszo\,r[/ne od wie{:]jecha:, po(wozem\.wie>: prowadzi:, pieszo, i>:,wie{: jecha:, konno, po(wozem,s=owotw. koncepcji 002.A.,s=owotw. pokr. nadesz=a wie>:,i st'd nr 2& wie>:, wie>ci.za(na(po(u(prze(przy(do(od(wy(
z(rozwie>:.2.wie>-:(ciwiadomo>:, pog=oska,
cz"sto nie sprawdzona;wie>:... tryb /ycia. s=owotw. pokr.i>:, gdy wie{: jecha:.wo=. 1289 vst;-wiest ]wie>:\,v]a emou ko...-wieszcza emu
jako nie mo/eszi uder/ati grada]doni[s= mu\,vst;[-wiestju ]wie>ci'\.mazur. vest; s=aw. vst;otvet,zwiastun,
ale nie wie{: wiod", wiedzie,wi[d=, wiedli, wiedziony.staropol. wie> wie>:$staropol. wie>: wietnica ]dom
obrad, s'du ratuszowego\.~wie>: 1. prowadzi:, i>:;
wiod" jak ci si" wiedzie$2. wiadomo>:, powiadanie, powia-domienie, `kaz ]mowa\ rozkaz,kazanie, i inne.s=owotw. baz' wada ]woda\ kt[ragdzie> prowadzi ]p=ynie\ zw[d,obw[d ]okr"g krug k % rug, tj.
pobli/e rugat;-ruga: ^ ubli/a:,ur'ga:, ang. to abuse, to revile, torail at, to insult\.r[/ne od wie{:, pojazdem, jazda;wie>: wie{: s=owotw. koncepcji002.A.zawie>: czas dok. wie>:, zaprowadzi:nawie>: wiele
powie>: o(powiadanieuwie>: prowadzi: do..., u ^ pod ^ przyprzewie>: z miejsca A do Bprzywie>: tu, na miejsce, bliskoobwie>ci: wszystkim do wiado- mo>ci; obwieszczeniedowie>: dokaza:, udowodni:
odwie>: odci'gn':wywie>: wyprowadzi:; wyw[dzwie>: wprowadzi: w b='d, zw[d
wie>nicamieszkaniec wsi,wie>niak. staropol. wie>ny]wiejski\.starofranc. pas, pays]kraj\ pasenc, pasentanglofranc. paisant,ang. peasant, countrymanlub,countrywoman,ros. krestqnin,mu'ik-mu/ik,derevenskij 'itel;.
wiet mowa,wiec T C,privet-priwiet ]pozdrowienie\,otwiet otvet]odpowied{\pierwotnie& ='czno>:,przy(u-wi'zanie `owiec,por. wiec.
wietchij stary ros.vetxij,=ac. Veteris Testamentum ]StaryTestament, pierwsza z dw[ch ksi'g Bi-blii\ staroros. Vetxj Zavt=-Wietchij Zawiet ]Stary Testament\ ros. Vetxij Zavet.
wietlicarodzaj paproci.wietnica ratusz.
staropol. wie>: wietnica domobrad, s'du ratuszowego.
wietoch,wietch odzie/ zu/yta;szmata, ga=gan.Latopis 1116 vet=x=-wietoch.
wietrz-y:(e:(nik(ny(yk wiatr, s=aw.-ros. wietier.
wiew pr'd powietrza. przewiew.wiewi[rka zwinny gryzo< /yj'cy
g=[wnie na drzewach, w lasach i
parkach. wie ]wierzch, g[ra\ %wi[r % ka ]podniesiony wi[r ogonkszta=tu wi[ra\.Latopis 1116 bla-bie=a ]bia=ka\,vverica-wiewierica ]wiewi[rka\,s=aw.-ros. vekwa.
wie{:,wozi: przemieszcza:za pomoc' wozu, pojazdu.wie{: wiod", wiedzie, wi[d=, wie-dli, wiedziony prowadzony.wodzi:, prowadzi:.r[/ne od wie>: i>:.wo=. 1289 privede-priwede]przywi[d=\, vedowa-wiedosza]wiedli, uprowadzili\, vedenou-wiedenu ]wi[d=\, izvedowa-izwiedosza ]wywiedli, uprowadzili,iz ^ wy\.za(na(po(u(prze(przy(do(od(pod((w(wy(z(rozwie{:.~wie{: przemieszcza: co wozem,
7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
17/149
Jerzy Dargiewicz S=ownik j"zyka polskiego, 2015.
xpojazdem, si=' nap"dow' np. koredniow.ang.tour, tur, ang.tower,wo=. 1289 ve'a-wie/a ]wie/a\.
wie/lecy,wy/elcy wy/=y,psy my>liwskie.staroros. ve'lecy-we/lecy,vy'lecy-wy/lecy.
wi"c ='cznik, przed=u/enie zdania,my>li, w rodzaju& co za tym idzie,dalej, d=u/ej, pokr. poniewa/.mSjp 1969 naukowo& wyraz ozna-czaj'cy, /e to, co po nim nast"puje,
jest skutkiem lub wnioskiem wzgl"demtego, co go w wypowiedzi poprzedza&My>l", w. jestem, ...itd.wi"cej wi"c % ej ]stopieredniow. ang. i ang. more,ros. bolee-boleje, bol;we-bolsze.lepiej, dobrze.
wi"cierz sie: na ryby lub ptakinapi"ta na obr"czach.podbierka, s=up, s="p, s="pnica.staropol. 1394 wanczerzmi.s=owotw. pokr. wi"zy, w"dka, n"ci:.ang. ]na ryby\ scoop net.
wi"cszy, wi"tszy wi"kszy.wi"d-nie(n':trac'cy j"drno>:,sztywno>:. zwi"d=y, uwi'd.s=owotw. pokr. wiotki.A. Brckner 1927 mylnie w"d-lin" tu do='czy= ]od w"dzenia#\&wi"dlina....
wi"ksz-y(o>: maj'cy przewag"nad drugim w rozmiarach, ilo>ci.staropol. wi"cszy.=ac. magnus]wielki\ major]wi"k-szy\ >redniow. =ac. majoritasfranc. majorite, ang. majority,
ros. bol;wi-j/nstvo-bolszi-j(nstwo. staroros. wiaszczij,wi"cej, lepiej, dobrze.
wi"tszy, wi"cszy wi"kszy.wi"zy p"ta, ros.[zy,
wi"zi-:(e: drewnianej konstruk-cji dachowej, wi'zania.wigil-ja(ijny czuwanie, w religii
chrze>cija, pl'sa:.s=owotw. pokr. wich ]kr"t\ zwich-n': ]skr"ci:, np. nog"\, wicher,
okr"t zawija do portu, na okr"tk".ros. vit;-wit ]lub wi:\. win':.
wijadlmiecielnica, zawieruchaw zimie, kurzawa >niegu, gradu, desz-czu z wiatrem, zamie:, zadymka.
wijad=o przyrz'd tkacki s=u/'cydo nawijania nici na cewk".
wikwi'za:, ple>:,wi: KC, trzewik,por. sid=o ]sid ^ wik\, uwik=a:.
wikarynamiestnik, osobana stanowisku, deputowany.
=ac.vicarius, starofranc.vicaire>redniow. ang.vicar, vicair ang.vicar.
wikinganglosaski ]niepoprawnie&skandynawski\ wojownik-rabu> zVIIIXI w., cz=onek =upieskiej dru/y-ny napadaj'cej na europejskie kraje,wodniacy tj. Wandale.staronord. vikingr,anglosas. wicing,ang. viking; KG isl. vig ]waleczno>:, walka, b[j\% ing ]forma czasownikowa od-powiadaj'ca pol.`'cy,jak bieg biegn'cy, pisa: pisz'cy\; viking walcz'cy,`ing, `yng `end, `and, `ind Wigand ]s. Olgerda\, Wikind]w=adca ?mudzi w po=. XIII w.\.dun. vig]zatoka\,GK, by=obyzatokuj'cy ]/yj'cy w zatoce$\.Nie mog" oprze: si" wra/eniu /e wi-kingowie ]waleczni\ to ci sami co Wan-dale ]wodniacy\ i Anglosasi okre>-lani Skandynawami ]z l'du /eglarzy\,
napadaj'cy u siebie na przeje/d/a-j'cych kupc[w raubrit ter ]rycerze-rabusie\.Por. kosa podobny problem.
wiklin-a(niarstwowik=a:przeplata:, ple>:. wik % lina.
wik=a:]si"\ w przen. pl'ta: ]si"\,gubi: w zeznaniach, czynach. wik.~wik=a: czas niedok., pl'ta:, ple>:.
znaczeniowo pokr. gmatwa:, czyni:rzeczy skomplikowanymi, kompli-kowa:.s=owotw. pokr. wiklina, trzewik.zawik=a: czas dok., zapl'ta:powik=a: popl'ta:uwik=a: wpl'ta:, u ^ za ^ wodwik=a: odpl'ta:, rozwi'za:, uczyni: rzecz prost'wwik=a: do >rodka, wple>:rozwik=a: odpl'ta:, roz ^ od
wikt ca=odzienne wy/ywienie,
7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
18/149
Jerzy Dargiewicz S=ownik j"zyka polskiego, 2015.
xpo/ywienie, /ywno>:.=ac. victus]po/ywienie\.
wilcza stopa karnieniec pospolity,Lycopus Europaeus L. stopa.
wilcz-ek(ur(czyca(y wilk,ssak drapie/ny z rodziny ps[w.s=aw. volk=-wo=k.
wilczomlecz Euphrobia, gat. ro>liny
o bia=ym, truj'cym soku, mlecz.wilec bot. Ipomoea, ozdobna ro>lina
z rodziny powojowatych, o wij'cejsi" =odydze.s=owotw. pokr. zawilec, Anemone,tak/e ro>lina ozdobna.
wileczny zwyci"ski. waleczny.wilga Oriolus oriolus, gat. ptaka.wilgotn-y(o>:(ie:,wilgo:
nasycenie czego wod' lub par' wodn'do odczuwalnych przez cz=owiekagranic, sugestywna obecno>: cieczy w
glebie, atmosferze, w pomieszczeniu,na >cianie.s=owotw. pokr. odwil/, zwil/y:.staropol. wilgo>:, wilko>: wilgo:,wilgotno>:, humor =ac. humere,umere moczy:; jeden z czterechtzw. element[w z kt[rego sk=ada si"Wszech>wiat, element.=ac. humere, umere]stawa: si"wilgotnym\ humidus, umidusfranc, humide ang.humid;=ac. humidus humiditasstarofranc. humidite,>redniow. ang. humidytee,ang. humidity]wilgo:, wilgotno>:\,ros. vla'n-yj/nost;-w=a/nyj,syro-j/st;-syro-j(ost.
wiliapieszczotliwie wigilia.wili:si" chodzi: woko=o, kr'/y:.wilk dziki przodek psa, /ywi'cy si"
wn"trzo>ciami zwierz't, poluj'cy nanie zwykle w grupie.gr.lykos ]szakal\, got.vulfs, niem.wolf, anglosas.wulf, lit.wi=kas,ind.wrkas, =ac.lupus; s=awialina z rodziny motylko-watych rosn'ca na ='kach i przydro-/ach.
wi=a sza=. sza=awi=a synonimem.staropol. wi=owa:]b=aznowa:,szale:\,
ang. craziness, insan-e(ity,ros. sumawedwij-sumaszedszij s-s ]z, od\ % uma-uma ]rozumu\ %wedwij-szedszij ]odszed=\.
wi=a kuglarz, w"drowny aktori sztukmistrz, akrobata, czy te/b=azen, g=upiec.
wi=o>: zakr"t, zakole strumienia.win-a(i:(ien(ny(owajca
wino ]kwas\. winiak,obwini:(ony, za(przewini:.staroros. vina-wina ]przyczyna,
osnowa, zawinnienie, wyst"pek,grzech; obwinienie, os'dzenie; c=o;powinno>:\.ros. vina,ang.guilt, fault,staropol. wini: wina
grzywna, kara, danina.s=owotw. poch. za(prze(obwini:.winny, winowa:~wini: czas niedok. wina wino
]kwas\ winny ]kwa>ny\ winny]z=ego czynu\.zawini: sta: si" winnym, pope=ni: co> z=ego
przewini: przestarza=e& dopu- >ci: si" wykroczenia, przewinienieobwini: zupe=nie, kogo> czy- nem karanym prawem
win': wi:. obraca: nitk", sznur,kabel, itp. na szpulce, k="bku, tak,/e pozosta=a cz">: jest kr[tsza przyka/dym obrocie.staropol. obin': owin':, BW.>redniow. ang. wrappen, wlappen,ang. wrap,
ros. zakut-yvat;/at;-zakutywat(at,za(na(prze(o(od(pod(wy(rozwin':,uwin': si". wi: ]si"\.~wija:1. czas niedok. wi:, win':,2. kr"ci: si" wok[= czego>, pl'sa:.s=owotw. pokr. wich ]kr"t\ zwich-n': ]skr"ci:, np. nog"\, wicher,okr"t zawija do portu, na okr"tk".ros. vit;-wit ]lub wi:\,ang. to twist, to wind, to roll ]up\.zawija: czas niedok. zakr"ca:
nawin': 1. wiele, czas dok., nawija: nawijacz, 2. co> na co>, np. ni: na szpul"powin': po>lizn': si" powin"=a si" noga }pierw. chyba skr"ci=a|uwija: si" kr"ci: si" z wykona-
niem zadania, dzie=aprzewija: z jednego na drugieowija: dooko=aodwija: nawini"te w drug' stron"podwija: od spodu, troch", np. nogawk", r"kawwywija: pl'sa:, tacianami;
niem. winkel]w"gielnica, k'townikstolarski, ekierka\.winkel pro` ]za`\ % winkel ]k't\ provence ]zak'tek, miejsce, region zdala od centrum w=adzy, cywilizacji,/ycia spo=ecznego\ =ac. provincia, kiet, kier, kiel ]k't, tj. rejon odleg=y odcentrum winkiel, mankiet, =okie: i=okietek, zak'tek\, bakier. k't.
winnik miote=ka u/ywana doch=ostania w =a{ni.
1. winny orzeczenie s'du przypisu-j'ce komu dzia=anie na szkod" innej
osoby, organizacji, instytucji, itp.,zas=uguj'cy na kar"; sprawca. wina zawini= ]pope=ni= co> sprzecz-nego z prawem\ wino ]kwas\.anglosas. gyltig,>redniow. ang.gylti, gilti ang.guilty,ros. vinovnyj-winownyj vina-wina.
2. winny smak s=odko-kwa>ny.
wino.3.winny d=u/ny powinno>:,zwykle zobowi'zany do sp=aty.staropol. winny]nale/ny\,winowat]d=u/ny, winny\.goth. aigan, niem. eigen]w=asny,w=a>ciwy, osobny, osobliwy, szcze-g[lniejszy\, anglosas. agan,>redniow. ang. owen, aghen,ang. owe,ros. byt; dol'nym (komuhto), byt; obqzannym (komuhem)> byt; v dolgu.wo=. 1289 vinovatom-winowatom]winnym\.
wino(ro>le(grona(branie((bluszczog[lnoeurop. sfementowany sok winogron, lubinnych owoc[w,=ac. vinum, anglosas. i >redniow.ang. win, ang. wine ]krzak, owoc,
7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
19/149
Jerzy Dargiewicz S=ownik j"zyka polskiego, 2015.
xnap[j; win-iarnia(nica\;=ac.vinum, anglosas. i >redniow.ang.win, ang.wine; ros. vino,wo=. 1289 vino-wino ]wino\.
winowa:oskar/a:, obwinia:.staropol. winowat]d=u/ny, winny\,=ac. accusare]wezwa: do odpowie-dzialno>ci\ starofranc. acuser,
>redniow. ang. acusen, ang. accuse,ros. obvinenie-obwinienie.
winszowa: gratul-owa:(acje,sk=ada: /yczenia.
wint rodzaj gry w karty.ros. vint.
wint[wka rodzaj strzelby, gwint,niem. gewinde]gwint, zw[j, skr"t\.
winyl zwi'zek chemiczny CH2CH.
o cechach pochodnych etylenu, wcho-dz'cy w sk=ad zwi'zk[w organicznychkt[re =atwo daj' si" polimeryzowa:,
u/ywany do wysokiej jako>ci, nie-=ami'cych si" dysk[w zapisuj'cychd{wi"ki.=ac. vinum ]wino\%gr.hyle]materia, podstawa\, ang. vinyl.
wio# pokrzyk na konia, ruszaj# violence ]pop"d; dzi>& przemoc, fi-zyczna, gwa=towno>:, porywczo>:\;bat ]w[dz\ batyj ]wiod'cy\ bat,ma by:& =ac. batutere ]bi:\ tatar.wojewoda-w[dz Batu-chan t=um. na
j. ang. Scourge, Whip ]nazwa by:mo/e symboliczna& bat na Europ"
Wschodni'\, wo=. Batyj pol. baty.wiochna m=oda, pe=na wdzi"ku
dziewczyna.wiodro ros.vdro, ]pogoda\,
wedro.wiodrunkabiedronka, BW.wiol-a(in(inista((inowy((onczela(onczelistaital. viola, violino, violoncello.ang. cello} czelo |,ros. violonhel;-wiolonczel.
wion': po(wia:. wiew ]dmuch\.
s=owotw. pokr. zion': zia:,zwiewa: ]ucieka:\ mucha.staropol. dun':.
wiorsta 1,0668 km ^ 3500 st[p,1 stopa ^ 12 cali ]30,48 cm\ros. versta>OE
wioska osada.wios=o(wa: prosty przyrz'd do
nap"dzania =odzi i nadawania jejkierunku, sk=adaj'cy si" z uchwytu]dr'ga\ i pi[ra, czyli p=askiej =opatki.baz' mog=oby by: violentia ]pop"d,porywczo>:\ jako nap"d, po ^ na. wies]ti\ % s=o ]prosto\; t=um. odty=u& prosto wie>:, prowadzi:.s=owo ^ woda rodos=owie rodow[d, wios=o s=owo s=o ^ da, wios=o woda.s=aw.-ros. veslo.
wios-na(ennywszystko ro>nie. wies ]wszystko\ % sna ]ro>nie\.
baz' mog=oby by: tak/e violentia]pop"d, porywczo>:, gwa=towno>:\.pory ]roku\. budzenie si" przyrodyze snu, okres od 21 marca do 20czerwca.s=aw.-ros. vesna,ang.spring.
wiosn[wka Erophila, ro>lina rocz-na z rodziny krzy/owych, o drobnych,
bia=ych kwiatach, kwitn'ca wczesn'wiosn'.
wio>la-rz(rka(rstwocz=owiek wios=uj'cy.baz' mog=oby by: tak/e violentia]pop"d, porywczo>:\ jako nap"d,po ^ na.ros. veslo]wies=o\.
wiotchy stary, dawny, OE.franc. lancien Testament,ang. Old Testament,staroros. Vetxj Zavt=-
Wietchij Zawiet ]Stary Testament\.ros. Vetxij Zavet.s=owotw. pokr. wiotki, ChK.
wiot-ki(cze: gi"tki, cienki, smuk=y.stan starczy rzeczy /ywych, bez
j"drno>ci.wiotchy ]stary\ s=owotw. pokr.wi"dn':, uwi'd ]starczy\, ChK.
wi[r(kowa:(owa:1. zwini"ty odpad po ci"ciu strugiem]po heblowaniu\, 2. trzaska.gdzie drwa r'bi' tam wi[ry lec'.
wir(owa:([wka(nik bystry, ob-rotowy, skr"t wody, cieczy wok[= osi,staronord.hwirfla,>redniow. ang.whirlen,ang.whirl, niem. wirbel.
wira cena p=acona rodzinie ofiaryza zab[jstwo jej.Latopis 1116 vira-wira.
wira/ s(za-kr"t na drodze,do>: ostry =uk.franc. virage.
wirsz wers, wiersz.ang. ]poemat, werset\ verse,
]linijka tekstu\ line,ros. ]wiersz\ stix-stich,]tekstu\ stroka-stroka.
wirtuoz mistrz muzyki=ac.virtuosus virtu ]wspania=o>:,doskona=o>:\ital. virtuoso, franc. virtuose.
wirusnajmniejszy drobnoustr[jchorobotw[rczy.=ac.virus.
wirutny,wierutny,wirudny,wierudny istny, prawdziwy, wnajwy/szym stopniu.
wirydarzaltana, ogr[dek.weranda.
wirzchczubek, szczyt, wierzcho=ek.staropol. wirzchni]g[rny, wysoki,najwy/szy, przedni\.anglosas., >redniow. ang. i ang. top,ros. verx-wierch, verwina-wierszina, verxuwka-wierchuszka.
wis(ie:(ielec(orekstan uczepienia do czego.nawis, zawias, powiesi:, urwis,staropol. wisa:]wisie:, zwisa:\.anglosas. i staronord. hangian,>redniow. ang. hangen,ang. hang, ros.viset;,pokr. biser]per=a\, gr.-celt. BW,
by: mo/e od korali wok[= szyi,wisiorka. biser =ac. orbis]ko=o,kr'g\ wisor;s=owo zakrawa na wzgl"dnie nowe.wo=. 1289 biserom=-biserom]wisiorem\.
wisarzkonwisarz, ludwisarz. niem. gieer, giesser]odlewnik\,franc. fondeur,ang. founder, smelter smelt,ros. plavil;]ik-p=awilszczik.
wiskozaprodukt przer[bki
celulozy, p[=produkt w produkcjisztucznego jedwabiu i celofanu.=ac. viscum, viscus viscosus]kleisty\.
wist gra w karty pe=n' tali',w 4 osoby.ang. whist, ros. vint-wint.
wisuspsotny ch=opiec,s=owotw. pokr. urwis, bisurman,gr.-celt.BW.
wiszsitowie, szuwar.ang. reed, cane,ros. trost;-trost.
wisz(nia ros.viwnq wi>nia.kilka wyraz[w z ni' zwi'zanych.
wi>ni-a(owy([wka Cerasus,drzewo lub du/y krzew owocowy zrodziny r[/owatych, o bia=ych lub r[-/owych kwiatach kwitn'cych jedno-cze>nie z rozwojem li>ci i soczystychowocach, kulistych pestkowcach ko-loru ciemnoczerwonego, zwanym st'dwi>niowym; hodowany w sadach.czere>nia.baz' byss ]kwas\ yss ]woda\
anglosas. i >redniow. ang. is, ang.ice, niem. eis, rzeki& Wis=a, Sesuwis,plemi" Visigothi ]Wizygoci\. kwas.ros. viwnq-wisznia,viwenka-wiszenka ]wisienka\,viwnvnyj klej]franc. lagomme de ceresier\.staropol. sz ^ > wisznia ^ wi>nia,rysz ^ ry> Skaryszew i inne,kauk.-gr.byssine, gr.-celt. BW.
witros.vit; wi:.pol. pokr. zwitek.
wit(a:(aj# /yt(:(j# pozdrowienie,zdrowie. zdorovat;sq, zdra-vstvovat;, zdravstvuj(te),witaj# ]/yj#\; powitanie, przywita: si",zawita:; zwroty grzeczno>ciowe z oka-zji przybycia lub mi=ego spotkania.pokr. >wit(a(a:.=ac. vita]/ycie\, ang.-=ac.vital(is]/yciowy\, staroros. vita[t;-
7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
20/149
Jerzy Dargiewicz S=ownik j"zyka polskiego, 2015.
xwitajut ]mieszkaj', /yj'\.
witamin-a(owy=ac.vita % amine
wite{ dzielny rycerz, junak, bohater.czes. vitez.
witka ni:, prz"dza. snow.s=owotw. pokr. wi: nawija:.anglosas. thd, pokr. niem. draht
]drut\ drahtarbeit]robota druciana\,>redniow. ang. threde, ang. thread,ros. nit;-nit, nitka-nitka,volokno-wo=okno ]w=[kno\.
witka r[zga, cienka ga='zka;witki wierzb, u=ama: witk".wit =ac. vitalis vita]/ycie\,starofranc. i >redniow. ang. vital%ka ]odro>l\ ka,s=owotw. pokr. wiotka.
witra/ kompozycja z barwnychszkie= uj"tych w ramki o=owiane.
franc. vitrage.witriol st"/ony kwas siarkowy.=ac. viterus]szklany, zwany tak odszklanego wygl'du\ vitriolum.
witrynawystawa sklepowa w oknie.s=owotw. koncepcja futryna;wi ang.window.
witwa gat. wierzby.wiwat(owa: niech /yje# =ac.viva.wiz-a(ja(erunek(ualnie(yta((ytator(tacja(ytowy((yt[wka(jer(joner=ac.visio, visus,starofranc. i >redniow. ang.visioun, ang.vision,niem.visiren.
wjazd(owy,wje/d/a:wje-cha:(/d/a:
w % jecha:, jazda.wklei: w` % klei:.wkl"s=-y(o>: w` % kl"k kluk
]ugi"cie; hak\ kl"ka:(n':, KS,kl"czki, kl"ska.przeciwstawieniem& wypuk=y.
wkluczy: w` % kluczy:.
wk=ad(a:(ka w` % k=ada:.k=ad^k=a>:, =o/y:.cie/ ]kwas ^ k=ad ^ =o/; przyk=ad ^przy=o/enie\ dzie/a odzie/]wk=ad\, wk=ada: co na siebie,kwas, dzie/a, sad.
wk=u-:(wa: w` % k=u:.wko=o ]^ w k[=ko\.
na okr'g=o w ko=o to samo przypowtarzaj'cych si" czynno>ciach,szczeg. negatywnego wyd{wi"ku.
wko=o ]^ wok[=, dooko=a\.
wkopa: w` % kopa:.wkracza: w` % kroczy:.dziwol'g.
wkrada:si" w` % kra>:.wkraplacz w` % kropla.wkra>:si"wkra>: si" w` % kra>:.wkr"-ca:(ci:]si"\,wkr"t
w` % kr"ci:.
wkr"t(ak(ka w` % kr"t.wkroczy: w` % kroczy:.wkroi: w` % kroi:.wkr[tce w` % kr[tko.
w kr[tkim czasie potem, skoro.franc. ]bien\tot, niem. frh, bald,ang. soon after, ros. skoro-skoro.
wku: w` % ku:.
wkup-i:]si"\ w` % kupi:.wkupywa: dziwol'g.
wkuwa: w` % ku:.szczeg. na pami":, zmusza: pami":do przyj"cia, usilnie uczy: si".przeno>nia do uderze< m=otemkowala.
wl-a:(ewa: w` % la:.wlecie: w` % lecie:, lata: lot.
wlatywa: dziwol'g.wlec 1. ci'gn': co za sob' w pozycji
poziomej, horyzontalnej, przesuwa: z
trudem co lub kogo po ziemi, taszczy:,o(ci'ga:,2. d{ga:, dzia: w=[cznia. w ]u\ % lec ]ci'gn':\ lega:, le/e:.wle-k=(cze, z(po-w=oka, zw=oki,zwleka: oci'ga: ]si"\,wle-c(ka: dzia:,na-wleka:(dzia:(ci'gn':,materia= wleczony.lega:, le/e: lec zw=oka ]oci'g-ni"cie, oci'ganie si", ang. delay\.franc. tirer, trainer,anglosas. dragan,staronord. draga, >redniow. ang.draggen, dragenang.drag,ros. vleh;-wlecz.za(na(po(prze(przy(do(od(wy(z-wlec, oblec obleka:.
wlecsi"]w ogonie\ ci'gn': za.mazur. vlehaxu ]wl[k=\ vleh;,staropol. wlec ]si"\.za(na(po(prze(przy(do(od((wy(zwlec, obleka:.~wlec 1. ci'gn': z trudem po ziemi,
2. przebija: co, dzia: w=[cznia.
le/e:, `lega: lec polec poleg=y]zabity ^ przebity, za ^ prze;zw=oki\.ros. 1. tqnut;-tjanut ]ci'gn':\,ta]it;-taszczit ]taszczy:\.zawlec 1. zaci'gn': gdzie, 2. nawlec; zawleczkanawlec nadzia:powlec poci'gn': gdzieprzewlec na wskro>, na wylot, np. nitk" przez ucho ig=yprzywlec blisko, w pobli/e, tudowlec doci'gn':odwlec odci'gn':wywlec gdzie na zewn'trzzwlec oci'gn':, zw=oka, zwleka:
wlecie: w` % lecie: lot.wleczka gruba lina konopna d=ugo>-
ci ok. 70 m, spuszczona z kosza balonuprzed l'dowaniem, w celu zmniejsze-
nia pr"dko>ci lotu. wlec.wledz,wl'g=,wl"gnie,wlega:
wda: si", dos=. urodzi: si" w kogo. w ] ^ u, czas przesz=y\% lega:, l"gn': ]rodzi:\.
wlepi: w` % lepi:.wlepia: dziwol'g.
wlewa: w` % la:.
wle{: w` % =azi: ang. lazy.wolno dosta: si" gdzie lub na co,bez entuzjazmu, ochoty jednej zestron.
wlicz-a:(y: w` % liczy:.wlitywlany, wcielony.
ang. embodied,ros. soedinnyj v odno telo,voplo]ennyj.
wlotszybko, lot.wlot miejsce gdzie p=yn dostaje
si" do >rodka czego>,
szczeg. urz'dzenia, kana=u,odwr. wylot.w=ad-a:(ca(za(yka(ny
pan, w=adca, arcybiskup, s=owotw.pokr. w=adza w % =ad ]porz'dek\.pan ]rz'd(ca, w=adca\.zaw=adn': opanowa:.w dawnej, >redniowiecznej Polsce]Wielko` i Ma=opolsce\ stopniew=adzy&- kr[l ca=o>ci ustroju,- wojewoda wojew[dztwa,- starosta powiatu,- w[jt miasta i gminy, gromady wiejskiej,- so=tys wsi.dzi> jest podobnie, z wyj'tkiem kr[la,w miastach prezydent zast'pi= w[jta,burmistrza niem. burg ]zamek\;w[jt niem. vogt ]w=odarz, starosta\.
W redniowieczu grody stanowi=yodr"bn' jednostk" administracyjn'od otaczaj'cych je ziem. Tak by=ote/ na Litwie. St'd u/ywanie tytu=[wby=o czasem p=ynne. Poza tym, system
formowa= si" pod wzgl"dem nazew-nictwa, st'd wojewod" pisano te/palatynem ]z doz' racji, bo umia= pisa:,ksi'/"...\, albo starost' ]zwierzchni-kiem, starszym stopniem\, albo kasz-telanem, w zale/no>ci od okoliczno>cii pojmowania pisz'cego, znajomo>ci=aciredniow. ang. administracioun,ang. administration,
7/23/2019 567 doc JD-S_j_pol_part 7 V-Z
21/149
Jerzy Dargiewicz S=ownik j"zyka polskiego, 2015.
xros. upravlenie-uprawlenie,otpravlenie -otprawlenie ]s"-dziowanie\, pravitel;-prawitiel ]administrator, rz'dca\.
w=adyka tytu= honorowy biskup[wi metropolit[w w s=awiaciele Prawos=awnym, dostojnikw Ko>ciele Prawos=awnym.
s=aw.-ros. vladyka-w=adyka,wo=. 1289 vladykou-w=adyku]w=adyk"\,franc. seigneur, maitre,ang. lord, chief, principal.
w=am-a:(anie(ywacz w` % =ama: =om.
w=asn-o>:(y(o~s=owotw. pokrewne sobie&g=os, g=owa, w=os, w=asny.staropol. w=asno>: w=a>ciwo>:,w=asny w=a>ciwy, odpowiedni,
staropol. w=a>niew=a>ciwie, dobrze, s=usznie.anglosas. agan]posiada:\ agen,>redniow. ang. owen, agen,ang. own,ros. sobstvennyj-sobstwiennyj,svoj-swoj ]posiada:\, vladet;-w=adiet, obladat;-ob=adat.
w=a>ci-ciel(wie(wo>:(wyros. vlast;-w=ast ]si=a, w=adza\.
w=a>ciwo>: 1. przymiot, cecha,2. stosowno>:, stosowne w=a>ciwezachowanie.
=ac. proprius]w posiadaniu osoby\ proprietas, starofranc. propriete,>redniow. ang. proprete, properte,ang. property,ros. svoistvo-swojstwo,sobstvennost;-sobstwiennost.atrybut istotna cecha, w=a>ciwo>:,przymiot czego; zewn"trzna cechadanej rzeczy lub osoby wyr[/niaj'ce
j' spo>r[d innych&=ac. attributus ang.attribute,ros. prinadle'nost;-
prinadle/nost.w=a>ciwyodpowiedni, stosowny,nale/yty.=ac. proprius,starofranc., >redniow. ang. propre,ang. proper]w=a>ciwy, odpowiedni,nale/yty, stosowny\,ros. ]sw[j\ sobstvennyj,]swoisty\ svojstvennyj,]odpowiedni\ podxodq]ij,]przyzwoity\ pristojnyj.
w=a>nie 1. przys=[wek podkre>laj'cyzgod", dok=adno>:; potakni"cie
w=a>nie od niego dowiedzia= si",w=a>nie o to chodzi,ot[/ to w=a>nie,w=a>nie dlatego,
2. akurat w danym momencie w=a>nie nadszed= dyrektor,zacz"=o w=a>nie >wita:,
3. wykrzyknik funkcji potakuj'cej,nie inaczej, tak jest
pan chyba g=odny$ W=a>nie#my>l' pewnie /e.... No w=a>nie#W=a>nie /e tak#
4. iron. wykrzyknik wyra/aj'cysprzeciw, jeszcze czego, a jak/e
w=a>nie ciebie b"d" s=ucha=# w=a> % nie ]tak\.staropol. w=a>nie]w=a>ciwie,
dobrze, s=usznie\.=ac. ex`%agere exigereexactus ang.exact]>cis=y, do-k=adny\ ang. exactly]dok=adnie,poprawnie, precyzyjnie; u/ywanytak/e w odpowiedzi, r[wnowa/nikI agree zgadzam si", quite true zupe=nie prawdziwe\,ros. tohno-toczno, verno-wierno.
w=az(i: otw[r r[/nej wielko>ci ikszta=tu, cz"sto zamykany. w % =az.
w='cz-enie(y:]si"\ w` % ='czy:.wkluczy: ]='czka ^ klucz\.
w=ochatyobro>ni"ty, pokrytyw=oskami.
w=o:,b=o: BW.staropol. x]$\
w=odarz rz'dca posiad=o>ciziemskiej, ekonom.staropol. w=odyczstwo]panowanie,rz'dy; pan ^ rz'd, pan\.ang. ruler, owner, possessor ]ofreal property\;
Old Polish dominion, rule,s=aw. vladyka-w=adyka.s=aw.volodet;-wo=odiet ]w=ada:\ ros.vladet;-w=ada: ]rz'dzi:\,vla-denie]1. posiadanie, 2. panowanie,rz'dzenie\, vladitel;]w=adca, pan, rz'dca\.
w=odyka rycerz, cz=owiek stanupo>redniego mi"dzy stanem szla-checkim a ch=opskim. rycerz.ang. knight,ros. rycar-rycar.
w=ok,w=[k rodzaj sieci rybackiej do
po=owu ryb dennych, maj'cej kszta=tworka, ci'gnionej za statkiem. wlec.
w=os(y(ie-:(cianinposiad=o>:, maj'tekziemski. wie>niak, ch=op w=o>ci]posiad=o>ci\ w=asno>:.
w=o>ni-ca(k Setaria, ro>lina z rodzi-ny traw; delikatne w=oski pokrywa-
j'ce korzenie ro>liny.w=o/y:,wk=ada: w` % =o/y:.
1. umie>ci: co wewn'trz czegoinnego, wetkn':, wsun':,
2. ubra: si" w co, ubra: kogo w co,na=o/y:.
sad ^ =o/ sadzi: =o/y:, wsadzi:
w=o/y:, posadzi:, posadowienie po=o/y:, po=o/enie, wsad wk=ad.sad.staropol. w=o/y: cze>:
okaza: szacunek.w=o/y: wo=. w=o/y: wstyd nakogo ang.shame on you]wstydna ciebie wstyd{ si"\.ang. to place in,ros. vsunut;-wsunut.
w=[cz-"ga(y:si" wlec lec.1. ci'gn': w ogonie w=[k, w=ok,w=[ka, wlec si", 2. chodzi: bez celu,
po(prze(od(z-w=[czy:,przewlek=y, od(wy(z(roz-wleka:.staropol. darmoch[d.niem. wandern, anglosas. wandrian,>redniow. ang. wandren, wandrien,ang. to wander,ros. brodit;-brodit;blu'dat
Top Related