Żydzi i Ukraińcy
description
Transcript of Żydzi i Ukraińcy
Żydzi i Ukraińcy
Najważniejsze fakty:• Pierwsi Żydzi pojawili się w Grabowcu w 1570 roku.• W pocz. XVII w., w Grabowcu mieszkało – 20 Żydów.• Od XVIII w., Żydzi wykupują od Polaków tereny
położone wokół rynku.• Żydzi czynnie popierają niepodległościowe dążenia
Polaków, przed wybuchem powstania styczniowego.• W 1869 r., w Grabowcu mieszkało 958 Żydów, na
1998 mieszkańców.
Przed II wojną Grabowiec zamieszkiwało 2356 Żydów.
W 1932 r., istniały jeszcze dwie synagogi. Były dwa kirkuty: stary założony w 1720r., i nowy
czynny od 1891r. Na czele Gminy Wyznaniowej stał od 1916r. –
Aron Josef Szorn. Funkcję rzezaka od 1932r., pełnił Mendel Wajs. Przy gminie żydowskiej funkcjonowało od 1934r.,
7 chederów. Przy gminie żydowskiej funkcjonowała biblioteka
– Peretza, którą prowadził Fink Moszko – Kiwa.
Struktura społeczeństwa i główne zajęcia ludności żydowskiej:
Przeważającą część społeczności żydowskiej stanowili drobni kupcy i biedota.
Głównym zajęciem był handel. Zajmowali się również rzemiosłem: szewcy,
krawcy, piekarze, rzeźnicy.
Macewa z cmentarza żydowskiego z Grabowca
Jedyna zachowana macewa z nieistniejących cmentarzy żydowskich w Grabowcu.
Obecnie znajduje się w Regionalnej Izbie Pamięci.
Organizacje i stowarzyszenia żydowskie w Grabowcu:
1. Stowarzyszenie Lineas Hacedec: od 1932r., prezes – Rachmil Klajner.
2. Stowarzyszenie Gemiłus – Chased: od 1938r., prezes – Judko Szpirer.
3. Związek Zawodowy Robotników Nieoficjalnych: od 1926r., prezes – Wajsztroch Hersz-Abe.
4. Związek Zawodowy Robotników Przemysłu Odzieżowego: od 1927r., Abram Nudel – przewodniczący.
5. Związek Kupców: 1925-31, Dawid Zynngier – prezes.6. Związek Rzemieślników: od 1925r., - Nuta Rachman –
prezes.
Mniejszość ukraińska przed wybuchem II wojny
W latach trzydziestych gminę Grabowiec zamieszkiwało 1053 Ukraińców.
Największe skupisko Ukraińców to:- Bereść – 674 osób,- Wolica Uchańska – 100 osób,- Grabowiec – 60, - Wólka Tuczępska – 30. Od 1875 roku funkcjonowały trzy parafie prawosławne w
Grabowcu, Bereściu i Tuczępach. W latach dwudziestych XX wieku parafie prawosławne z
Grabowca i Tuczęp zostały zlikwidowane, a na ich miejsce utworzono kościoły katolickie.
Mszał Prawosławny
Ten przepiękny prawosławny Ewangeliarz pisany cyrylicą, pochodzi z nieistniejącej cerkwi św. Kajetana w Grabowcu.
Obecnie można go zobaczyć w Regionalnej Izbie Pamięci.
Stosunki polsko – ukraińskiePoczątkowo układały się dobrze, wiele wspólnych obrzędów
łączyło mieszkańców, zawierano mieszane małżeństwa, odwiedzano się w czasie świąt, na wsi posługiwano się językiem chachłackim, np. śpiewając piosenki „Ni szumy, ni hrymyt, drobny dyszcz tu idyt”. Zmarłych chowano na jednym cmentarzu w Grabowcu.
Pogorszenie stosunków nastąpiło w latach dwudziestych XX w., kiedy przekazano cerkiew św. Kajetana z Grabowca, katolikom.
Widoczne pogorszenie stosunków polsko – ukraińskich nastąpiło wraz ze wzrostem nastrojów nacjonalistycznych wśród Ukraińców.
Stowarzyszenia i partie polityczne Ukraińców
1. Komunistyczna Partia zachodniej Ukrainy: od 1923r., Grzegorz Koźluk.
2. Stowarzyszenie kulturalno-oświatowe „Ridna Chata”: 1923-30, Grzegorz Koźluk, Grzegorz Marczuk.
3. Ukraińskie Włościańsko Robotnicze Zjednoczenie Sel – Rob: od 1929r., - Feliks Kozak.