Zrównoważony rozwój BEZPIECZNA ZIMA Z …...Polska Energia, styczeń 2016 05 foto: arc TPE J.R.:...

MAGAZYN GRUPY TAURON

NR 01 (87) | STYCZEŃ 2016

P O B I E R Z MAGAZYN W WERSJI NA TABLET

str. 4GOŚĆ NUMERU

Janusz RokickiTomasz HamerlakW pogoni za marzeniami

str. 8BIZNES

TOP ITNowoczesne systemy informatyczne w Tauron Sprzedaż

BEZPIECZNA ZIMA Z TAURONEM str. 20

Zrównoważony rozwój

str. 2BIZNES

Po raz trzeci w RESPECT IndexTauron wśród liderów zrównoważonego rozwoju

02 Biznes

Tauron po raz trzeci w RESPECT Index

S kład IX edycji RESPECT Index ogłoszono 16 grudnia na Giełdzie Papierów Wartościowych w War-

szawie. Tauron po raz trzeci wziął udział w ba-daniu kompleksowo oceniającym standardy, jakimi kieruje się firma w zakresie zarządzania ładem korporacyjnym, ładem informacyjnym i relacji z inwestorami, a także w obszarach obejmujących ochronę środowiska, kwe-stie społeczne i pracownicze. Podobnie jak w dwóch poprzednich latach spółka przeszła weryfikację pozytywnie i w rezultacie znalazła się w tegorocznym zestawieniu.– Obecność w zestawieniu RESPECT Index jest dla Taurona powodem do dumy. Naszą ambicją jest coroczne poprawianie pozycji w rankingu, dlatego też sukcesywnie wdraża-my nowe rozwiązania i usprawniamy procesy z zakresu zrównoważonego rozwoju. Jesteśmy przekonani, że pozwoli nam to na trwałą przy-należność do grona liderów rankingu spółek

TEKST: Katarzyna Fraś

Tauron Polska Energia po raz trzeci z rzędu znalazł się w gronie firm wchodzących w skład portfela indeksu spółek giełdowych odpowiedzialnych społecznie. To dowód na to, że prowadzone przez spółki Grupy Tauron działania realizowane są zgodnie z najwyższymi standardami

odpowiedzialnych społecznie – powiedział, odbierając nagrodę, Remigiusz Nowakow-ski, prezes zarządu Tauron Polska Energia. Tauron od lat prowadzi swoją działal-ność w sposób odpowiedzialny, wsłu-chując się w głosy interesariuszy ze-wnętrznych oraz wewnętrznych. Kierunki działalności wytycza Stra-tegia zrównoważonego rozwoju Grupy Tauron oparta na pięciu filarach: bezpieczeństwie ener-getycznym, zorientowaniu na klienta, ochronie środowiska, zaangażowaniu pracowników i partnerstwie społeczno-bizne-sowym. Spółka co roku publiku-je także Raport zrównoważonego rozwoju, w którym zdaje otoczeniu kompleksowe sprawozdanie z działań Grupy w obszarze pozafinansowym.

foto

: Nov

imed

ia

W skład indeksu spółek odpowiedzialnych społecznie weszły tym razem 23 firmy

www.raportcsr2014.tauron.pl

WYDAWCA: Tauron Polska Energia SA, Departament Komunikacji Rynkowej i PR • DYREKTOR: Paweł Gniadek, [email protected], tel. 32 774 24 37 • REDAKCJA: „Polska Energia”, ul. ks. Piotra Ściegiennego 3, 40-114 Katowice, fax 32 774 25 24, e-mail: [email protected] • REDAKTOR NACZELNA: Magdalena Rusinek, [email protected], tel. 32 774 27 21 • ZASTĘPCA RED. NACZELNEJ: Katarzyna Fraś, katarzyna.fraś@tauron.pl, tel. 32 774 27 54 • ZESPÓŁ REDAKCYJNY: Marcin Lauer, [email protected], tel. 32 774 27 06; Małgorzata Kołodziej, [email protected], tel. 32 467 25 16; Jacek Sakrejda, [email protected], tel. 32 774 27 23; Tauron Wydobycie SA: Zofia Mrożek, [email protected], tel. 32 618 56 07; Tauron Wytwarzanie SA: Patrycja Hamera, [email protected], tel. 32 467 24 28; Tauron Dystrybucja SA: Marcin Marzyński, [email protected], tel. 12 261 10 30; Tauron Ciepło SA: Małgorzata Kuś, [email protected], tel. +48 32 258 40 01 w. 251; Tauron Sprzedaż sp. z o.o.: Aneta Guzik, [email protected], +48 12 265 41 39, Elżbieta Bukowiec, [email protected], tel. 12 265 41 55; Tauron Obsługa Klienta: Katarzyna Sierszuła, [email protected], tel. 71 889 57 29; Tauron Ekoenergia: Monika Meinhart-Burzyńska, [email protected], tel. 75 754 68 07

• REALIZACJA WYDAWNICZA: Novimedia sp. z o.o., ul. Postępu 14, 02-676 Warszawa• Wydawca nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca materiałów oraz zastrzega sobie prawo ich redagowania i skracania. • ZDJĘCIE NA OKŁADCE: arc TPE• NUMER ZAMKNIĘTO: 8 stycznia 2016 r.

W NUMERZE02 BIZNES Tauron po raz trzeci w RESPECT Index

03 EDYTORIAL Szczyt bez konkretów

04 WYWIAD W pogoni za marzeniami

06 FLESZ Na marginesie Polska skarga na rezerwę stabilizacyjną Gaz z Turkmenistanu do Indii i Pakistanu Polski sposób na ograniczenie emisji Ruszył handel na polsko-litewskim moście Aukcje OZE w lipcu

08 SPRZEDAŻ Top IT

10 GRUPA Ciepło gwarantowane KWK Brzeszcze w Grupie Woda, słońce, wiatr GIS 21 Mur – beton Biznes na Wawelu

14 GRUPA TAURON I IEPIOE Las woła nas Dwutlenek na zimno

16 RYNKI ENERGII Efektywność energetyczna – wymysł czy konieczność?

18 W UNII Globalny sukces?

20 ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ Bezpieczna zima z Tauronem Tauron w Złotej Szóstce INN: CSR Tauron zaktualizował Strategię

zrównoważonego rozwoju

22 NOTOWANIA Ropa na dnie Pogodowe anomalie

24 WYNALAZCY Kraft von Dolivos

26 JAK TO DZIAŁA? Miernik myśli i uczuć

28 ENERGIA INACZEJ Falowanie i spadanie

30 FELIETON Klątwa niewinnej botaniki

Znajdź nas na Facebooku

Pod koniec minionego roku wydarzeniem dla środowiska energetycznego na całym świecie był zakończony 12 grudnia szczyt klimatyczny w Paryżu. Nasi eksperci (relacja na str. 18 i 19) podkreślają, że końcowe ustalenia szczytu nie mają mocy prawnej, dopóki nie zostaną one ra-tyfikowane przez państwa odpowiadające za co najmniej 55 proc. globalnej emisji dwutlen-ku węgla. Nie do końca jasne są również same ustalenia szczytu. Pada wprawdzie konkretna deklaracja o obniżeniu tempa wzrostu tem-peratury Ziemi do 2oC w porównaniu z epoką przedindustrialną, ale nie wiadomo, o ile mia-łaby się zmniejszyć globalna emisja CO2. Na realne efekty szczytu musimy więc jeszcze po-czekać, choć możemy się spodziewać, że unijni radykałowie będą forsować ambitne cele…O tym, że największe przeciwności nie są nie do pokonania, przekonują nas herkulesi na-szych czasów – Tomasz Hamerlak i Janusz Rokicki, paraolimpijczycy, zdobywcy medali w Atenach, przygotowujący się do igrzysk w Rio de Janeiro. Cieszymy się, że Tauron może wspierać ich w tej drodze jako sportowy partner paraolimpijczyków. Wywiad zamiesz-czamy na str. 4 i 5. Nie zapominamy jak zwykle o naszych klien-tach i ich potrzebach. W numerze prezentuje-my systemy informatyczne (str. 8 i 9) wdrożone przez spółkę Tauron Sprzedaż, które zdecydo-wanie poprawiają poziom i efektywność obsłu-gi klientów. Z naszymi klientami spotkaliśmy się również po raz kolejny na Wawelu. – To ważny element strategii biznesowej, w której liczy się budowanie dobrych i trwałych relacji z przed-stawicielami największych przedsiębiorstw i instytucji współpracujących z Tauronem – podkreśla Ireneusz Perkowski, prezes Tauron Sprzedaż (więcej na str. 13). Sporo dzieje się również w spółkach Grupy, o czym piszemy na str. 10-13. W Tauron Wytwa-rzanie na budowie bloku 910 MW w Jaworznie zakończyło się betonowanie fundamentów kotłowni i maszynowni, Tauron Ciepło zakoń-

czył budowę ważnej magistrali ciepłowniczej, Tauron Dystrybucja konsekwentnie moderni-zuje swoje stacje w nowoczesnej technologii, a Tauron Ekoenergia zwiększa moce produk-cyjne w OZE. 31 grudnia do Grupy Tauron do-łączyła KWK Brzeszcze. W efekcie w Grupie funkcjonują obecnie trzy kopalnie. Wraz z nastaniem zimowej aury rozpo-częła się nasza cykliczna akcja eduka-cyjna „Bezpieczna zima", realizowana wspólnie z Górskim Ochotniczym Pogo-towiem Ratunkowym, o której piszemy na str. 20. Dzięki niej i wielu innym działaniom Tauron znajduje się w grupie najlepszych firm w obszarze społecznej odpowiedzial-ności biznesu. Utrzymać tę pozycję pomoże nam z pewnością zaktualizowana Strategia zrównoważonego rozwoju na lata 2016-2018 (str. 21). Potwierdzeniem naszej aktywności i skuteczności w relacjach z partnerami spo-łecznymi jest także włączenie Taurona, już po raz trzeci z rzędu, do giełdowego indeksu RESPECT, skupiającego firmy odpowiedzialne społecznie. O tym wyróżnieniu informujemy na sąsiedniej stronie.Gorąco, także ze względu na zimową aurę, za-chęcamy też do lektury naszych stałych rub-ryk. W tym numerze przypominamy sylwetkę polskiego wynalazcy, twórcy pierwszego sil-nika trójfazowego, Michała Doliwo-Dobrowol-skiego (str. 24 i 25), opisujemy zasadę działania elektroencefalografu (str. 26 i 27), zaś na str. 28 i 29 przedstawiamy koncepcję budowy wiel-kich elektrowni pływowych u wybrzeży Walii. Życzymy rozgrzewającej lektury.

Magdalena Rusinek redaktor naczelna

Szczyt bez konkretów

Wywiad04

Polska Energia: Dlaczego zainteresowaliście się sportem? Czy właśnie sport jest tym, co pozwala pogodzić się z nie-pełnosprawnością?Tomasz Hamerlak: Zawsze byłem aktywny sportowo. Przed tym jak w wieku 15 lat zachorowałem i amputowano mi nogę, ćwiczy-łem karate. Po przebytej chorobie zacząłem trenować pływanie. Sport był sposobem na powrót do normalności. Treningi i zawo-dy zacierają różnice między sportowcami sprawnymi a niepełno-sprawnymi.Janusz Rokicki: Od najmłodszych lat interesowałem się spor-tem, lubiłem jeździć na nartach. Przed moim wypadkiem, od któ-rego minęły już dwadzieścia trzy lata, nigdy nawet nie słyszałem o sporcie osób niepełnosprawnych. Potem spotkałem niepełno-sprawnego sportowca pływaka. Dzięki niemu zacząłem trenować i brać udział w zawodach. Według mnie sport pomaga pogodzić się z niepełnosprawnością, wzmacnia też siłę charakteru.

Tomku, co skłoniło cię do uprawiania wyścigów na wózkach?T.H.: Na pływalni poznałem mojego byłego już trenera Zbyszka Barana, lekkoatletę, który w efekcie wypadku stał się niepełnosprawny. Pewne-go dnia zaproponował mi, żebym spróbował wyścigów na wózkach. Nie trzeba było mnie długo namawiać, wzięliśmy się do pracy.

Janusz, a ty dlaczego wybrałeś pchnięcie kulą?J.R.: Zacząłem od pływania, ale po trzech latach sprawdziłem się właśnie w tej dyscyplinie. Moje warunki fizyczne sprzyjają temu sportowi, więc to był strzał w dziesiątkę.

Co wam pomaga w osiąganiu sukcesów i nie pozwala zre-zygnować mimo wielu przeszkód na drodze do zawodowe-go sportu?T.H.: Na pewno pomagają mi wewnętrzna siła, chęć rywalizacji, bli-scy, którzy są wokół mnie... To wszystko dodaje mi skrzydeł.

W POGONI ZA MARZ ENIAMI

JANUSZ ROKICKILekkoatleta paraolimpijski w pchnięciu kulą i rzucie dyskiem. Pochodzi z Wisły. Srebrny medalista Igrzysk Paraolimpijskich w Atenach i Londynie. Wielokrotny medalista mistrzostw świata i Europy.

Polscy mistrzowie przygotowują się do przyszłorocznych Igrzysk Paraolimpijskich w Rio de Janeiro. Tomasz Hamerlak i Janusz Rokicki celują w złoto. Wspiera ich Tauron jako „Sportowy Partner Paraolimpijczyków”

ROZMAWIA: Małgorzata Kołodziej

Polska Energia, styczeń 2016 05

foto

: arc

TPE

J.R.: W sporcie najważniejsze jest dobre przygotowanie. To ono pozwala zdobywać kolejne tytuły i medale. Za każdym razem apetyt jest coraz większy, najpierw mistrzostwa Polski, potem Europy, świata i w końcu igrzyska olimpijskie.

Trenerzy i działacze sportowi twierdzą, że dla niepełnospraw-nych sport jest sensem życia, bo oprócz niego często nie mają nic. Czy rzeczywiście tak jest? T.H.: Myślę, że dla większości to na pewno sposób na życie. Uprawianie sportu nabiera największego znaczenia, gdy osoby niepełnosprawne nie mogą zwyczajnie egzystować – są bez pracy, napotykają bariery techniczne, borykają się z wykluczeniem społecznym. J.R.: Rzeczywiście, sport może być sensem życia, pasją, sposobem, żeby zwalczyć wstyd, i metodą na dowartościowanie. Ale nie można generalizo-wać. Wśród niepełnosprawnych są przecież i tacy, którzy normalnie pracują i mają rodziny. Wszystko zależy od tego, kto jakie ma priorytety w życiu.

Paraolimpijczycy w 2012 r. przywieźli z Londynu aż 36 medali. Przygo-towując się do Rio, biją kolejne światowe rekordy. Tymczasem w Polsce mało kto wie o waszych sukcesach, media wykazują nimi marginalne zainteresowanie. Czy akcja #takdlario coś może zmienić?T.H.: Według mnie ten rok będzie przełomowy. Dzięki akcji #takdlario po raz pierwszy w historii będzie można oglądać na antenie TVP transmisje z Igrzysk Paraolimpijskich w Rio. To olbrzymi sukces naszych kibiców i wszystkich, któ-rzy nas dopingowali. Dla nas to duże wyróżnienie i motywacja, by konty-nuować kampanię, nadal przybliżać ideę sportu paraolimpijskiego, a także promować i pokazywać sylwetki sportowców z niepełnosprawnością.J.R.: Mam nadzieję, że nasze sportowe zmagania dostarczą polskim kibi-com wiele emocji.

Czy według was podejście do sportowców niepełnosprawnych zmieniło się w ciągu ostatnich lat?J.R.: Dostrzegam pewną zmianę na lepsze. Coraz bardziej się nas zauważa. Początki są trudne, bo kluby nie mają środków, aby inwestować w mło-dych zawodników. Jak już się uda, jest łatwiej. T.H.: Cieszymy się, że Tauron wspiera nas w ramach projektu „Sporto-wy Partner Paraolimpijczyków”. Bez tej pomocy byłoby nam ciężko. Sprzęt jest bardzo drogi, w sezonie trzeba opłacić przeloty, wyjazdy i pobyty. Dzięki takim firmom jak Tauron ubywa nam zmartwień. Mo-żemy robić swoje.

Paraolimpijczyk to siła, moc, odwaga, determinacja w dążeniu do wyznaczonego celu. To upór, który prowadzi do zwycięstw w sporcie, ale też w życiu. Wam to wszystko się udało. Czy macie potrzebę sięgania po kolejne trofea?T.H.: Każdy sportowiec ma wewnętrzną chęć walki, rywalizacji i podwyż-szania sobie poprzeczki. To jest trochę jak narkotyk – po 20 latach trudno przestać. Wiadomo, że kiedyś przyjdzie moment, gdy trzeba będzie złożyć broń, ale siła, by walczyć, zawsze zostanie. Kiedy stałem się niepełno-sprawny, zyskałem moc i cały czas staram się iść do przodu. J.R.: Jako wyczynowy sportowiec dążę do coraz wyższych celów. Ciężkie treningi dają możliwość startów i sięgania po najlepsze trofea.

Co czuje sportowiec, odbierając złoty medal i słuchając Mazurka Dąbrowskiego?T.H.: Słowa to trochę za mało, żeby wyrazić uczucie, które się przeżywa, stojąc na podium i odbierając medal, gdy nagle wszystko się udaje i od-nosi się sukces. J.R.: Gdy słucha się Mazurka, łzy same napływają do oczu. Wtedy wiem, że cały trud włożony w przygotowania, treningi nie poszedł na marne.

Jak będą wyglądały wasze przygotowania do Rio? Macie już nomi-nacje w kieszeni ? Co chcecie osiągnąć na igrzyskach?J.R.: Czeka mnie ciężki sezon przygotowawczy – comiesięczne zgrupowa-nia kadry, podczas których będą dwa treningi dziennie. Jestem rekordzistą świata, więc wyjazd na igrzyska mam zagwarantowany. Chciałbym tam oczywiście zdobyć złoto.T.H.: Jestem szósty w światowym rankingu i drogę do Rio mam otwartą. Celem jest złoto.

Co jest dla was najważniejsze w życiu?T.H.: Rodzina, która zawsze mnie wspiera, zarówno w dobrych, jak i złych chwilach. To moja opoka i ostoja. J.R.: Zdecydowanie rodzina. Jest najważniejsza.

W POGONI ZA MARZ ENIAMI

TOMASZ HAMERLAKRodowity bielszczanin, od ponad 16 lat trenuje zawodowo sport. Uprawia wyścigi na wózkach. W reprezentacji Polski od 1998 r. W 2005 r. zdobył tytuł Najlepszego Niepełnosprawnego Sportowca Roku w plebiscycie „Przeglądu Sportowego". Jest brązowym medalistą igrzysk w Atenach, zdobywcą trzech złotych i sześciu srebrnych medali na mistrzostwach Europy.

Flesz

Dawna republika radziecka rozpoczęła 13 grudnia budo-wę gazociągu TAPI, którym błękitne paliwo ma popłynąć do Indii i Pakistanu.Gazociąg będzie miał długość 1800 km i pobiegnie przez te-rytorium Afganistanu. Jego przepustowość ma wynieść 33 mld m sześc. gazu rocznie. Bu-dowa ma się zakończyć w grudniu 2019 r. W konsorcjum realizującym inwestycję uczestniczą afgańska firma Afghan Gas Enterprise, paki-stańska Inter State Gas Systems i in-dyjska GAIL, zaś jego liderem jest Turkmengaz. Niewykluczone, że do konsorcjum przystąpi również spółka Dragon Oil, kontrolowana przez władze Zjednoczonych Emi-ratów Arabskich, posiadająca kon-

cesję na eksploatowanie turkmeń-skich złóż. Studium wykonalności gazociągu opracowała brytyjska firma Penspen. Oszacowała ona, że koszt inwestycji wyniesie około 10 mld dol. Aleksandra Jarosiewicz z Ośrodka Studiów Wschodnich

ocenia, że decyzja o realizacji TAPI przez Turkmenistan jest efektem klęski polityki dywersyfikacji eks-portu gazu z tego kraju, a w szcze-gólności brakiem perspektyw do-staw gazu do Europy ze względu na opór Rosji.

Gaz z Turkmenistanu do Indii i Pakistanu

Emisja CO2 coraz mniejszaZ szacunków zespołu badaczy z Uniwersytetu Stanforda wynika, że globalna emisja CO2 ze spalania kopalin w 2015 r. mogła być nieznacznie mniejsza niż w poprzednim roku.

Butanol lepszy od etanoluChemicy z Uniwersytetu Rochester opracowali serię reakcji przetwarza-jących bez produktów ubocznych etanol w bar-dziej efektywne paliwo, jakim jest butanol, który może być stosowany jako zamiennik benzyny.

Saudyjski kontrakt GEFirma General Electric zdobyła wart 1 mld dola-rów kontrakt na budowę elektrowni o mocy 1,39 GW w Waad Al Shamal w Arabii Saudyjskiej. Inwe-stycja ma być zrealizowana w ciągu czterech lat.

Pragmatyczni AustralijczycyAustralia, jeden z najwięk-szych na świecie ekspor-terów węgla kamiennego, nie zamierza ograniczać wydobycia. W 2014 r. sprzedaż węgla za grani-cę przyniosła krajowi 30 mld dol. przychodów.

Produktywne sinice

Naukowcy z laborato-rium amerykańskiego departamentu energii odkryli, że sinice mogą być wykorzystane do przetwarzania dwutlenku węgla w pożądane che-mikalia i biopaliwa.

MAR

GINE

SIE

NA

źródło: APA, BP Statistical Review of World Energy, Energy Information Administration, OPEC

Kraje o największych udokumentowanych zasobach gazu (w bln m3)50

40

30

20

10

0

Ros

ja

Ir

an

K

atar

Tu

rkm

enis

tan

St

any

Zje

dno

czon

e

A

rab

ia S

aud

yjsk

a

Ir

ak

W

enez

uela

Nig

eria

Alg

ieri

a

Res

zta

świa

ta

Polska skarga na rezerwę stabilizacyjną

Rząd podjął decyzję o skie-rowaniu do Trybunału Spra-wiedliwości Unii Europejskiej skargi na decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Euro-pejskiej w sprawie ustanowie-nia i funkcjonowania rezerwy stabilności rynkowej dla unij-nego systemu handlu upraw-nieniami do emisji gazów cie-plarnianych.Uchwalona w tym roku przez Radę UE i Parlament Europejski rezerwa stabilizacyjna sprowa-dza się do czasowego wycofa-

nia z rynku części uprawnień do emisji CO2, a celem tej decyzji jest podniesienie cen uprawnień do emisji, wynoszącej obecnie około 8 euro za tonę emisji dwutlenku węgla. W 2008 r. Komisja Europej-ska szacowała cenę na poziomie 50 euro za tonę. Różne czynniki, a wśród nich globalny kryzys eko-nomiczny, poprawa efektywno-ści energetycznej, spowodowały ograniczenie popytu na energię z paliw kopalnych, a w związku z tym także na uprawnienia do emisji.

Skarga ma się opierać na naru-szeniu art. 192 Traktatu Europej-skiego, który pozwala każdemu krajowi swobodnie kształtować jego miks energetyczny. Zdaniem polskiego rządu rezerwa stabiliza-cyjna wpływa na portfel wytwór-czy w znaczący sposób i dlatego decyzja w tej sprawie powinna być podjęta jednomyślnie, a nie większością głosów. Jak twierdzi rząd Parlament Europejski i Rada, podejmując decyzję o wprowa-dzeniu rezerwy stabilizacyjnej, naruszyły zasadę lojalnej współ-pracy poprzez przyjęcie środków sprzecznych z konkluzjami Rady Europejskiej z 2014 r., zasadę pew-ności prawa i zasadę ochrony uza-sadnionych oczekiwań poprzez przyjęcie środków ingerujących w system handlu uprawnieniami do emisji w trakcie okresu rozlicze-niowego.

Czy wiesz, że… za twórcę systemu handlu emisjami uznawany jest Richard Sandor, amerykański ekonomista i przedsiębiorca, będący także jednym z głównych architektów rynku instrumentów pochodnych

Augustów

RaczkiGiby

Sejny

KrasnopolSuwałkiBakałarzewo

Olecko

Wieliczki

Straduny

Ełk

JeleniewoFilipów

Kalvarija

MockaiSimnas

Alytus

Stacja Ełk Bis

LazdijaiPuńsk

Stacja Alytus

Stacja Ełk Bis

Stacja Alytus

07Polska Energia, styczeń 2016

Czy wiesz, że…

jedną z najlepiej pochłaniających dwutlenek węgla roślin jest… sitowie

Czy wiesz, że…

pierwsze transgraniczne połączenie energe-tyczne, łączące Stany Zjednoczone z Kanadą, powstało w 1901 r.

Kolumny opracował: Artur Burak

Polski sposób na ograniczenie emisjiLasy Państwowe chcą uru-chomić eksperymentalny program leśnych gospo-darstw węglowych, które miałyby pochłaniać dwu-tlenek węgla. Z tego tytu-łu Lasy miałyby uzyskać uprawnienia do emisji, któ-rymi mogłyby handlować.Pomysł Lasów Państwowych polega na tworzeniu nowych gospodarstw leśnych z odpo-wiednimi gatunkami drzew, któ-re absorbowałyby jak największe ilości dwutlenku węgla. Uzyska-ne dzięki prowadzeniu takich gospodarstw uprawnienia do emisji miałyby być przedmiotem obrotu na polskim rynku, a ich potencjalnymi nabywcami były-by głównie firmy energetyczne. Dyrekcja Lasów Państwowych zakłada, że eksperymentalny program byłby realizowany w latach 2017-2020. W tworzenie programu miałyby się zaanga-żować polskie ośrodki naukowe, które już wcześniej prowadziły badania nad zdolnościami lasów do absorbowania CO2 oraz me-todami pomiaru ilości dwutlen-ku węgla pochłanianego przez zasoby leśne. Podpisana przez prezydenta

nowelizacja ustawy o OZE prze-suwa o pół roku wejście w życie przepisów dotyczących aukcji energii ze źródeł odnawialnych i pomocy, która ma być udziela-na małym wytwórcom energii odnawialnej. Zgodnie z nowelizacją przepi-sy regulujące aukcje, zastępujące zielone certyfikaty oraz dotyczące wspierania źródeł odnawialnych o mocy od 3 kW do 10 kW wejdą w życie 1 lipca 2016 r., a nie 1 stycz-nia, jak zapisano we wcześniejszej wersji ustawy. Jednym z głównych

Aukcje OZE w lipcu

źródło: GUS12

10

8

6

4

2

0 ’09 ’10 ’11 ’12 ’13 ’14

argumentów przemawiających za przesunięciem terminu o pół roku jest brak przepisów wykonawczych regulujących aukcje. Brak działań spowodowałby, że zielone certyfi-katy przestałyby obowiązywać od 1 stycznia, a system aukcji nie za-cząłby jeszcze działać. Przeciwnicy zmian w ustawie zwracali jedno-cześnie uwagę, że część inwestycji w OZE o małej mocy została pod-jęta ze względu na perspektywę wejścia w życie zapisów ustawy i przesunięcia terminów o pół roku dla takich inwestorów będzie po-ważnym problemem.

Udział energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto (w proc.)

Pierwsza aukcja rynku dnia na-stępnego z udziałem polsko-litew-skiego połączenia energetyczne-go odbyła się 8 grudnia 2015 r.W ramach mechanizmu giełdowego market coupling alokowano transak-cje na 1814,7 MWh z Polski do Litwy i 85,8 MWh w kierunku przeciwnym. Pierwsze handlowe dostawy ener-gii przez polsko-litewski most ener-getyczny zostały zrealizowane na-stępnego dnia. Kilka dni wcześniej, 2 grudnia, zostały zawarte transakcje obrotu energią na polsko-litewskim

foto

: shu

tter

stoc

k.co

m

Ruszył handel na polsko-litewskim moście

połączeniu na giełdzie Nord Pool Spot. Zdolności przesyłowe połącze-nia LitPol Lins są alokowane przez To-warową Giełdę Energii. Mechanizm działa na takich samych zasadach jak na połączeniu SwePol Link mię-dzy Polską a Szwecją. Ostatnie prace związane z budową mostu energe-tycznego między Polską a Litwą po polskiej stronie zostały odebrane 4 listopada 2015 r., a 19 listopada po-łączeniem po raz pierwszy popłynął prąd. Oficjalne uruchomienie mostu energetycznego LitPol Link nastą-

piło 14 grudnia. Całkowita długość linii energetycznych mostu wynosi 163 km, a łączny koszt inwestycji to ponad 550 mln euro.

Sprzedaż08

CRM Z CENTRALNĄ BAZĄSystemy CRM to kompleksowe narzędzia in-formatyczne, które automatyzują i wspierają zarządzanie relacjami z klientami, a ich nad-rzędnym celem jest zwiększenie efektywności sprzedaży. Funkcjonujący w Tauron Sprzedaż CRM został dostosowany do potrzeb ryn-ku energetycznego. Wszystkie jego funkcje wpływają na skuteczną obsługę sprzedażo-wą i posprzedażową. System, wyposażony m.in. w centralną bazę klientów, daje wiele możliwości zarządzania operacjami w całych grupach kontrahentów. Zawiera on centralną bazę i kalkulatory produktów. Dzięki niemu możliwa jest automatyzacja przygotowywa-nia ofert i umów, a także zarządzanie zada-

Rynek energii staje się coraz bardziej kon-kurencyjny, a jednym z podstawowych warunków sprawnego funkcjonowania

firmy energetycznej są zaawansowane rozwią-zania IT zapewniające skuteczną i profesjonal-ną obsługę klientów biznesowych. Dlatego Tauron Sprzedaż wdraża i doskonali systemy, które przyczyniają się jednocześnie do zwięk-szania sprzedaży i budowania dobrych relacji z klientami. Należą do nich: system CRM (Cu-stomer Relationship Management – zarządza-nie relacjami z klientami), system wspierający proces zmiany sprzedawcy (switching), profe-sjonalny system bilingowy oraz elektroniczne biuro obsługi eBOK dostępne bezpośrednio dla klientów.

TOPWprowadzane przez Tauron Sprzedaż nowoczesne systemy informatyczne zdecydowanie poprawiają poziom i efektywność obsługi klientów biznesowych

IT

niami i kontaktami oraz generowanie analiz, raportów i informacji.Użytkownicy CRM – tj. doradcy klientów – ko-rzystają ze specjalnego pulpitu nawigacyjne-go, który ułatwia i przyśpiesza przygotowanie oferty lub umowy oraz obsługę całego procesu sprzedaży.

SPRAWNA ZMIANA SPRZEDAWCY Ponieważ sprawna zmiana sprzedawcy energii jest kluczowym etapem obsługi klienta i może być istotnym elementem przewagi konkurencyjnej, Tauron Sprzedaż wdrożył specjalny system mają-cy na celu jej uproszczenie. Switching, bo o nim mowa, ułatwia zarządzanie tym procesem, po-

TEKST: Katarzyna Nowak Departament Zarządzania Rynkiem Biznesowym Tauron Sprzedaż


BILING eBOK SWITCHINGCRM

zwala na weryfikację i kompletowanie danych nie-zbędnych do finalizacji tej operacji, a także umoż-liwia automatyzację generowania dokumentów, monitorowanie przebiegu zmiany sprzedawcy oraz przekazywanie danych do systemów bilin-gowych w celu prawidłowego rozliczania klienta.

ROZLICZENIA NA NAJWYŻSZYM POZIOMIEKolejnym kluczowym zadaniem sprzedawcy energii jest zapewnienie terminowych i rze-telnych rozliczeń. W Grupie Tauron zostały one scentralizowane, co umożliwia kompleksową i efektywną obsługę klientów biznesowych w zakresie umów kompleksowych i sprzeda-żowych.

Ważną zaletą bilingu Tauron Sprzedaż jest au-tomatyczna wymiana informacji z systemami zewnętrznymi, co wyeliminowało konieczność ręcznego wprowadzania danych pomiarowych. Rozwój funkcji systemu bilingowego pozwolił na ujednolicenie rozliczeń w kilkunastu obsza-rach sprzedażowych. Wpłynęło to bezpośred-nio na podwyższenie jakości obsługi klientów biznesowych.

ELEKTRONICZNE BIURO OBSŁUGI KLIENTA W 2014 r. Tauron Sprzedaż przedstawił klientom biznesowym elektroniczną platformę komuni-kacji eBOK. Elektroniczne Biuro Obsługi Klienta daje klientom wgląd do własnych danych han-

dlowych (umów, aktualnych i archiwalnych faktur za energię elektryczną, płatności) oraz technicznych (danych dotyczących zużycia) wynikających z umów zawartych z Tauronem. Zalety platformy eBOK to m.in. intuicyjna obsłu-ga serwisu, bezpłatny dostęp i gwarancja bez-piecznego szyfrowanego połączenia. Klienci ce-nią wygodę i swobodę użytkowania eBOK-a, który jest dostępny w trybie 24/7 i pozwala na bieżącą kontrolę rachunków. Klient zainteresowany dostępem do platformy eBOK powinien wypełnić formularz rejestracyj-ny na stronie www.ebok.tauron.pl oraz akty-wować konto za pomocą linku aktywacyjnego, który otrzyma na adres e-mail podany podczas rejestracji.

źródło: opracowanie własne

SYSTEMY INFORMATYCZNE WSPIERAJĄCE SPRZEDAŻ W TAURON

foto

: shu

tter

stoc

k.co

m

Tauron Ciepło zakończył budowę magistrali ciepłowniczej łączącej Siemianowice Śląskie i Katowice z siecią obsługiwaną przez elektrociepłownię należącą do CEZ Chorzów. Inwestycja pochłonęła około 50 mln zł

Grupa

W ramach tego przedsięwzięcia wy-budowana została sieć łącząca magistralę zachodnią Zakłady Wy-

twarzania Katowice z siecią ciepłowni w Siemia-nowicach Śląskich. Powstała także przepom-pownia wraz z układami regulacji ciśnienia sieci magistrali ZW Katowice i CEZ Chorzów (wcze-śniej Elektrociepłownia Chorzów Elcho).– Inwestycja ta jest konsekwencją długotermi-nowych planów spółki związanych z rozwojem rynku, szczególnie ze zwiększeniem skali pro-wadzonej przez naszą spółkę dystrybucji ciepła. Zmodernizowana i rozbudowana sieć zapewnia bezpieczeństwo dostaw do obecnych oraz do nowych odbiorców firmy – mówi Anna Bedla, prezes zarządu Tauron Ciepło. Zakończono także budowę odcinka sieci cie-płowniczej łączącej magistralę południową ZW Katowice z systemem magistrali południo-wej CEZ Chorzów. Nowe magistrale w pełni wykorzystuje się już w dostawach ciepła. – Ta nowoczesna magistrala zapewni ciągłość i wysoką jakość dostaw ciepła dla mieszkań-ców Siemianowic Śląskich i Katowic. To dla nas

szczególne ważne w kontekście obowiązującej od 2016 r. derogacji dla kotłów wodnych w Za-kładzie Wytwarzania Katowice, co będzie skut-kować ograniczeniem zdolności wytwórczych tego źródła – dodaje Anna Bedla.

W trakcie inwestycji powstało prawie 1,5 km no-wych sieci. Blisko 3 km zmodernizowano i prze-budowano. Zastosowane technologie zmniej-szają straty ciepła, zwiększają efektywność sieci i zmniejszają zanieczyszczenia. MK

10

foto

: arc

TE

Ciepło gwarantowane

TAU

RO

N C

IEP

ŁO

P rzedmiotem umowy jest nabycie przez spółkę Nowe Brzeszcze Grupa Tauron części Zakładu Górniczego

w Brzeszczach jako zorganizowanej części przedsiębiorstwa, w skład której wchodzą składniki materialne i niematerialne wyko-rzystywane do wydobycia, produkcji i zby-wania węgla oraz metanu. Przedwstępna warunkowa umowa nabycia tych aktywów zawarta została 19 października 2015 r. Usta-lono wtedy, że Tauron zapłaci za przejmowa-

ne aktywa 1 zł i że znajdą się one do końca 2015 r. – po uzyskaniu wszystkich zgód kor-poracyjnych i UOKiK oraz decyzji Minister-stwa Środowiska o przeniesieniu koncesji, co już nastąpiło – w spółce Nowe Brzeszcze Grupa Tauron. – Naszym celem jest kontynuowanie dotych-czasowej działalności prowadzonej w przej-mowanej części kopalni Brzeszcze, a także przeprowadzenie w zakładzie niezbędnych inwestycji poprawiających jego efektywność

KWK Brzeszcze w GrupieNowe Brzeszcze Grupa Tauron oraz Spółka Restrukturyzacji Kopalń zawarły 31 grudnia umowę sprzedaży części Zakładu Górniczego w Brzeszczach. W efekcie w Grupie Tauron funkcjonują obecnie trzy kopalnie

foto

: arc

TC

GR

UPA

TA

UR

ON

– mówi Łukasz Brzózka, prezes zarządu spółek Tauron Wydobycie oraz Nowe Brzeszcze Gru-pa Tauron. – Zgodnie z wcześniejszymi zapo-wiedziami zostaną również podjęte działania, które doprowadzą do włączenia Brzeszcz do spółki Tauron Wydobycie, do której należą obecnie Zakład Górniczy Janina w Libiążu oraz Zakład Górniczy Sobieski w Jaworznie.Ze względu na konieczność prawidłowego i bezkolizyjnego prowadzenia działalności w kopalni partnerzy określili w odrębnej umo-


Woda, słońce, wiatrW ostatnim czasie Tauron Ekoenergia znacznie zwiększył moce produkcyj-ne, oddając do użytku nowe turbiny wiatrowe w Marszewie oraz poddając modernizacji istniejące jednostki wytwórcze. W planach kolejne projekty, m.in.budowa nowatorskiej instalacji ze współdziałaniem hydroelektrowni i fotowoltaiki

W 2015 r. łączna moc farm wiatro-wych Taurona wzrosła do ponad 200 MW. Spółka dysponuje czte-

rema takimi obiektami: w Lipnikach, Zagórzu, Marszewie i Wicku. W ostatnim kwartale ubie-głego roku w Marszewie pracę rozpoczęło dziewięć nowych turbin Vestas 2 o mocy 2 MW każda. Tym samym zakończył się drugi etap roz-budowy tego zakładu. Obecnie znajduje się tam 50 turbin o potencjale 100 MW.

TURBOREMONTYWe wrześniu 2015 r. ukończona została trwają-ca cztery lata modernizacja elektrowni wodnej Wrocław I. Dwa (z czterech) turbozespoły wymie-niono na nowe turbiny o mocy 958 kW każda. Produkcja została zautomatyzowana i zoptyma-lizowana pod kątem warunków hydrologicznych. Obniżono koszty eksploatacji, zwiększyło się bez-pieczeństwo ekologiczne elektrowni.Modernizacja hydroelektrowni Bobrowice I rozpo-częła się w listopadzie 2013 r. i zakończyła w grud-niu 2015. Wymieniono dwa turbozespoły, trzeci

zregenerowano. W efekcie moc zakładu wzrosła o 64 proc. – z 2,422 do 3,980 MW. Ponadto zain-stalowano m.in. komputerowy system sterowa-nia oraz elektroniczną barierę uniemożliwiającą przedostawanie się ryb do komór turbinowych. W Rożnowie od stycznia do września 2015 r. trwał remont kapitalny jednego z czterech działających tam turbozespołów. Pozwoli on na bezawaryjną pracę przez następną dekadę. Trzy pozostałe maszyny będą modernizowane w kolejnych latach. Remontowi poddano także turbozespół w hy-droelektrowni Wały Śląskie. Okres eksploatacji wydłużył się w ten sposób co najmniej o 30 lat. Modernizacja odbywa się również w zakładzie Głębinów. Jej celem jest poprawa żywotności obiektu oraz dostosowanie go do warunków zbiornika przebudowanego w ramach prac Re-gionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej.

CZAS HYBRYDYTauron w rozszerzaniu swoich możliwości pro-dukcyjnych idzie krok dalej, planując innowacyj-

ne przedsięwzięcia w dziedzinie OZE. W 2015 r. spółka wraz z Wydziałem Elektrycznym Politech-niki Wrocławskiej rozpoczęła przygotowania do projektu naukowo-badawczego, przewidujące-go produkcję energii we współdziałaniu hydro-elektrowni i instalacji fotowoltaicznej z elemen-tami magazynowania energii.Będzie on realizowany w elektrowni wodnej Opolni-ca w rejonie Barda Śląskiego w Sudetach. Powstanie tam instalacja fotowoltaiczna o mocy ok. 100 kW złożona z paneli polikrystalicznych i cienkowarstwo-wych oraz magazyn energii. Prowadzone badania mają określić m.in. wpływ tego układu hybrydowe-go na stabilność sieci elektroenergetycznej..

Łącznie w dyspozycji Tauron Ekoenergia znajdu-je się: 86 turbozespołów wodnych i 100 turbin wiatrowych. MP

TAU

RO

N E

KO

EN

ER

GIA

Łączne moce wytwórcze spółki

Moc zainstalowana [MW]

Wodne 142,783

Wiatrowe 200,750

Razem 343,533

wie zasady wzajemnej współpracy po trans-akcji, w tym m.in. zasady świadczenia usług w zakresie wentylacji zakładu górniczego w Brzeszczach. W dniu zawarcia umowy ok. 1500 pracowni-ków kopalni Brzeszcze przeszło do nowego pracodawcy. Warunki przejścia załogi zakładu oraz kluczowe kwestie dotyczące zatrudnie-nia ustalone zostały 19 października w poro-zumieniu zarządu spółki celowej z organiza-cjami związkowymi z Brzeszcz.Dzięki nabyciu kopalni Brzeszcze – uwzględnia-jąc zakładaną produkcję energii – zakłady wy-dobywcze Grupy Tauron w prawie 70 proc. będą pokrywać zapotrzebowanie na paliwo jednostek wytwórczych skupionych w holdingu. Do tej pory wskaźnik ten wynosił ok. 40 proc.W ciągu dziewięciu miesięcy 2015 r. Grupa Tauron wyprodukowała ok. 3,5 mln ton wę-gla kamiennego. Nakłady inwestycyjne w ob-szar Wydobycie od początku roku sięgnęły 177,5 mln zł. Obszar Wydobycie Grupy Tau-

foto

: arc

TPE

ron uzyskał w III kw. 2015 r. 134,7 mln zł zysku EBITDA wobec 55,3 mln zł rok wcześniej. Do-bry wynik był możliwy m.in. dzięki osiągnię-

ciu wysokich wolumenów wydobycia i sprze-daży węgla oraz uelastycznieniu świadczeń dla byłych pracowników.

Umowę podpisali Łukasz Brzózka, prezes zarządu Tauron Wydo-bycie Nowe Brzeszcze,

Grupa Tauron, oraz Marek Tokarz, prezes

Spółki Restrukturyzacji Kopalń

Grupa12

S tacja, będącą jedną z najwięk-szych rozdzielni wnętrzowych 110 kV należących do Tau-

ron Dystrybucja, działa w technologii GIS (Gas Insulated Switchgear). Jest już 21. w spółce, ale pierwszym w regionie wał-brzyskim obiektem dostosowanym do wymo-gów tego standardu.GIS to rozwiązanie, w którym zamiast powietrza używa się jako izolatora sześciofluorku siarki. Ma on trzykrotnie lepsze właściwości izolacyjne i dobrze gasi łuk elektryczny. Aparatura stacyjna

działająca w tej technologii zajmuje mniej miej-sca, pracuje też bardziej stabilnie i niezawodnie. W całości mieści się również w trzykondygna-cyjnym budynku, co poprawia warunki zasilania i bezpieczeństwo oraz eliminuje wpływ czyn-ników pogodowych i zmniejsza ryzyko awarii.Rozdzielnia będzie zasilana z dwóch autotrans-formatorów (400/110 kV oraz 220/110 kV). Po-siada m.in. ekologiczne stanowiska transforma-

torów, oświetlenie terenu, ochronę techniczną, kamery, czujniki ruchu oraz bariery mikrofalo-we. Wyprowadzenia wszystkich linii wysokiego napięcia zostały skablowane. Linie wyposażone są w system do lokalizacji zwarć na odcinkach napowietrznych. Stacja obsługuje m.in. podstrefy Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej: Wałbrzych, Ża-rów, Zawiszów, Strzegom i Jagodnik. EM

Po remoncie i rozbudowie rozdzielnia w Świebodzicach należy do najnowo-cześniejszych stacji elektroenergetycznych w regionie wałbrzyskim

TAU

RO

N D

YST

RY

BU

CJA

GIS 21

Zakończyło się betonowanie fundamentów kotłowni i maszynowni bloku o mocy 910 MW powstającego w Elektrowni Jaworzno III

B etonowanie maszynowni trwało trzy dni. Do jej zbrojenia zużyto 2,3 tys. ton stali. Wylano ponad 13 tys. m sześc.

betonu przy użyciu pięciu pomp, wyko-

nano 1374 kursy betonowozami. Operacja w kotłowni zajęła pięć dni. Potrzeba było ponad 3 tys. ton stali, a także 22,5 tys. m sześć. betonu, siedem pomp i 2292 kursy betoniarkami.

– Wykonanie tych prac zgodnie z harmonogra-mem umożliwi terminowe rozpoczęcie montażu konstrukcji stalowej budynków, co jest planowa-ne na kwiecień 2016 r. – informuje Albert Kępka, prezes zarządu Tauron Wytwarzanie.Blok węglowy o mocy 910 MW to największa inwestycja Grupy Tauron. Ma zostać przekaza-ny do eksploatacji w 2019 r.W bloku będzie działał przepływowy ko-cioł pyłowy na nadkrytyczne parametry pary, z niskoemisyjną komorą spalania, opalany węglem kamiennym. Kondensa-cyjna turbina parowa zostanie sprzęgnię-ta z generatorem wytwarzającym energię elektryczną. Blok zostanie podłączony do nowej rozdzielni 400 kV wyprowadzającej energię elektryczną do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. PH

Mur – beton

TAU

RO

N W

YT

WA

RZ

AN

IE

foto

: Woj

ciec

h Pi

echo

cki


G oście spotkania, które odbyło się w Sali Senatorskiej – największej komnacie Zamku Królewskiego,

wysłuchali znanych arii operowych inter-pretowanych przez wybitnych krakowskich śpiewaków. Wcześniej mogli obejrzeć wy-stawę „Szlakiem Wschodu”. Zwieńczeniem wieczoru było wspólne odśpiewanie kolędy „Cicha noc”.

Tauron już po raz czwarty podjął na Wawe-lu swoich najważniejszych klientów bizne-sowych. – Ta wspaniała uroczystość jest nie tylko ukłonem w stronę naszych partnerów i okazją do złożenia im świątecznych życzeń. To również ważny element strategii bizne-sowej, w której liczy się budowanie dobrych i trwałych relacji z przedstawicielami naj-większych przedsiębiorstw i instytucji współ-

pracujących z Tauronem – uważa Ireneusz Perkowski, prezes zarządu Tauron Sprzedaż.Koncert w jednym z najbardziej prestiżo-wych miejsc w Polsce był możliwy dzięki wieloletniej współpracy Taurona z Zamkiem Królewskim. Od 2010 r. firma jest partnerem m.in. letniego cyklu muzycznego „Wawel o zmierzchu” oraz wielu odbywających się tam wystaw. EB

TAU

RO

N S

PR

ZE

DA

Ż

Biznes na Wawelu Tauron gościł na Wawelu swoich największych klientów biznesowych

Grupa Tauron i IEPiOE14

ciągle jest wielką zagadką. Nie w sensie sku-teczności, bo ta w niektórych przypadkach, na przykład w instalacjach gazyfikacji węgla nowej generacji Mississippi Power’s Kemper County i Hydrogen Energy California (HECA), sięga na-wet 90 proc. Chodzi o ich opłacalność. A także wpływ na środowisko.

CZYSTA TECHNOLOGIA, CZYSTY ZYSK?W Polsce żywa jest idea czystych technologii węglowych, czyli takich, które pozwalałyby na produkcję prądu i ciepła z węgla przy wykorzy-staniu rozwiązań całkowicie bezpiecznych dla lu-dzi i przyrody. Od kilku lat takim innowacyjnym projektem jest elektrownia poligeneracyjna. Mia-łaby powstać w Kędzierzynie-Koźlu, studia nad nią przeprowadził Tauron wspólnie z Grupą Azo-ty. Pierwotna wersja zakładała produkcję energii elektrycznej, ciepła oraz gazu syntezowego na po-trzeby wytwarzania nawozów sztucznych. Miała to być jedna z 12 unijnych instalacji testowych CCS. Koszt wyliczony wyniósł ok. 6 mld złotych. Dotacje unijne pokryłyby ledwie 25 proc. budżetu inwestycji, która miałaby dużą wartość ekologicz-ną, jednak z biznesowego punktu widzenia nieko-niecznie jakąkolwiek. Dlatego nie doczekała się do tej pory wdrożenia. Według ostatnich doniesień projekt mógłby zostać zrealizowany i kosztować ok. 2,5 mld złotych, ale obejmowałby tylko insta-lację węglową do gazu syntezowego. Ten przykład doskonale ilustruje problemy z technologiami CCS.

PONIŻEJ POZIOMU I DO DNAWielu analityków, szukając źródeł wsparcia dla in-stalacji wychwytu gazu, wskazuje na ETS (Emissions Trading System) , czyli system handlu uprawnie-niami do emisji dwutlenku węgla. Niedawno wy-liczyli oni, że inwestycje w CCS byłyby opłacalne przy cenie uprawnień powyżej 60 euro, tymczasem wynosi ona kilka euro i nie ma szans na wzrost. Co więcej, Unia Europejska zdecydowanie gra na ob-niżkę tej wartości, aby stworzyć jak najlepsze wa-runki dla rozwoju OZE, co wydaje się być jednym z preferowanych sposobów walki z redukcją CO2 oraz globalnym ociepleniem. Może dlatego nie widać determinacji UE w promowaniu CCS, które najczęściej mają charakter niezależnych inwestycji o profilu czysto komercyjnym lub demonstracyj-nych instalacji o bardzo ograniczonej skali.Problem z technologiami wychwytu polega rów-nież na tym, że nie bardzo wiadomo, co zrobić z pozyskanym dwutlenkiem węgla. Wtłoczyć głęboko pod oceaniczne dno, wcisnąć i zwią-zać w odpowiednie skały, wystrzelić w kosmos? Wiadomo oczywiście, że w odpowiedniej postaci można go użyć do gazowania napojów, chłodze-nia i konserwowania żywności lub przyspieszania fotosyntezy w szklarniach z pomidorami, jednak mówimy o naprawdę olbrzymich ilościach tej substancji. W 2014 r. Chiny wyemitowały 9,7 mld ton CO2, Stany Zjednoczone – 5,6 mld ton CO2, Unia Europejska – 3,4 mln ton CO2. Wszystkiego nie da się zakopać po ziemią, poza tym nie wia-domo jeszcze do końca, jakie mogłyby być dłu-

P odczas szczytu klimatycznego COP21 w Paryżu polska delegacja poinformowała, że w stosunku do 1988 r. ilość emitowanego przez

nasz kraj dwutlenku węgla zmalała o 30 proc. przy jednoczesnym dwukrotnym wzroście PKB. Imponujący wynik, jednak aby nadać temu ko-munikatowi właściwy wymiar, należy zauważyć, że w tym samym czasie inne kraje regionu zrobi-ły więcej – Rosja zmniejszyła emisję o ponad 36 proc., Rumunia o 57 proc., zaś Łotwa o 61 proc. Z drugiej strony – jak wynika z danych Komisji Eu-ropejskiej – pod względem ilości dwutlenku na jednego mieszkańca znajdujemy się na 40. pozycji w klasyfikacji obejmującej 200 państw i terytoriów zamorskich: na statystycznego Polaka przypada 7,8 t CO2/rok. To poziom porównywany z tym w Chinach i Iranie.

PRESJA I EFEKTYWNOŚĆPrzyczyna takiego stanu rzeczy jest oczywista – głównym źródłem energii w Polsce jest węgiel. Podczas jego spalania w zakładach elektroener-getycznych i elektrociepłowniach powstają szko-dliwe substancje negatywnie oddziałujące na środowisko. W najbliższych latach krajowy miks energetyczny na pewno nie zmieni się znacząco – prąd i ciepło będą nadal pozyskiwane przede wszystkim ze spalania węgla, zaś do zmian w strukturze wytwórczej dojdzie tylko w efekcie polityki klimatyczno-energetycznej przyjętej przez Unię Europejską.Trzeba jednak liczyć się z rosnącą presją na re-dukcję emisji dwutlenku węgla. Redukcję moż-na osiągnąć na wiele sposobów, jedną z metod może być wychwyt i składowanie CO2. Zwią-zane z tym technologie CCS (Carbon Capture and Storage) są coraz częściej testowane przez przemysł, ale – choć obiecujące, i to wyłącznie w określonych warunkach – ich przydatność

LAS WOŁA NASPrzemysł elektroenergetyczny rozumie szkodliwy wpływ dwutlenku węgla na atmosferę Ziemi, dysponuje też coraz lepszymi technologiami jego wychwytywania i wykorzystywania. Starania tego sektora nie wystarczą jednak, aby samodzielnie rozwiązać coraz większy problem nadmiernej emisji gazów cieplarnianych

TEKST: Dariusz Wasilewski


foto

: Shu

tter

stoc

k.co

m

DWUTLENEK NA ZIMNO

M etoda opracowana przez firmę Air Liquide słu-ży do wychwytywa-

nia dwutlenku węgla przy użyciu niskich temperatur i bez udziału komponen-tów chemicznych. W po-szczególnych wariantach znajduje zastosowanie m.in. w przemyśle meta-lurgicznym (Cryocap™Ste-el), w energetyce (Cryocap™ Oxy) oraz w jednostkach produkcji wodoru (Cryoca-p™H2).Skalę korzyści doskonale obrazuje instalacja Cryocap™H2 uruchomio-na w listopadzie 2015 r. we francuskich zakładach Air Liquide w Port-Jérôme, do-starczających wodór potrzebny do usu-wania siarki w paliwach samochodowych produkowanych w pobliskiej rafinerii Esso Raffinage SAF (Grupa ExxonMobil). System, który kosztował ok. 39 mln euro, pozwala rocznie wychwycić 100 tys. ton CO2 powstającego podczas produkcji wodoru. Dwutlenek węgla po oczyszczeniu może być wykorzystany dalej przez lokalny przemysł chemiczny i rolno-spożywczy. Nadaje się świetnie do karbonizacji napo-jów, konserwowania żywności i jej mro-żenia. W formie śniegu lub suchego lodu CO₂ ma szerokie zastosowanie w produk-cji i transporcie produktów spożywczych. Przedłuża także okres trwałości niektó-rych z nich – powietrze w opakowaniach zastępuje się CO₂ lub jego mieszanką z azotem. Wpływa to na obniżenie ilości odpadów spożywczych. Dwutlenek jest również używany do „bą-belkowania” napojów i serwowania ich z beczki. W uprawach szklarniowych po-

gofalowe skutki takiego składowania dla klimatu. Może stać się i tak, że dwutlenek zacznie się uwal-niać z formacji geologicznych i znowu przenikać do atmosfery. To oznaczałoby nowe kłopoty.

MNOŻENIE, ALE…Co wobec tego? Praktyczni Amerykanie, przyzna-jący się po części do odpowiedzialności za global-ne ocieplenie, pokazują, że jednak można bardzo skutecznie wykorzystywać dwutlenek w mnoże-niu pieniędzy i korzyści dla środowiska. Gazyfikacja węgla to jeden sposób radzenia sobie z toksyną, inny to wykorzystanie jej do… produkcji ropy naftowej. W tym roku koncern energetyczny NRG Energy uruchomi największą instalację wychwytu CO2 na świecie w elektrowni węglowej W.A. Parish w Teksasie. Przy zastosowaniu metody aminowej rocznie pozyska się 1,5 mln ton gazu, który będzie transportowany 130-kilometrowym rurociągiem na pole naftowe West Ranch, gdzie przy użyciu technologii EOR (Enhanced Oil Recovery) wypom-puje się dodatkową ilość ropy. Amerykanie wyli-czyli, że dwutlenek z procesów przemysłowych pozwoli do 2040 r. zwiększyć wydobycie czarnego złota o 5,2 mld baryłek. Pięknie, tylko poza Amery-ką kto jeszcze na tym zyska?Oczywiście, istnieją bardziej futurystyczne projekty CCS. Jeden z nich przewiduje wykorzystanie cie-kłego dwutlenku węgla do przejmowania energii geotermalnej – okazuje się, że „zbiera” on ciepło z gorących warstw podziemnych o wiele lepiej niż woda. Martin Saar, który wynalazł tę metodę, uważa, że byłaby do zastosowania w wielu miej-scach zarówno w USA, jak i Europie. Problem pole-ga oczywiście na właściwym finansowaniu takich przedsięwzięć, w których partycypowałyby i pry-watny biznes, i instytucje publiczne. Wymaga to jednak nie tylko troski o coraz zdrowsze powietrze, ale także wielkiej cierpliwości i dużego optymizmu, gdyż wiadomo, że sensowne tudzież innowacyjne pomysły klimatyczno-energetyczne to pomysły w horyzoncie co najmniej kilkudziesięciu lat. Gdzie są tacy wizjonerzy?Być może w Polsce, gdzie coraz częściej słychać głosy, że alternatywą dla horrendalnie drogich technologii CCS są technologie… naturalne. Obecny minister środowiska Jan Szyszko podczas konferencji COP21 zasugerował, iż najlepszym me-chanizmem CCS są… lasy. Według jego wyliczeń jeden hektar drzewostanu pochłania rocznie 16 ton dwutlenku węgla. Gdyby w bilansie uwzględnić nie tylko lasy, ale i gleby, okazałoby się, że nasz kraj jest krajem zeroemisyjnym. To ciekawe spojrzenie.

maga natomiast przyspieszyć proces fo-tosyntezy i zwiększyć plony.CO₂ nadaje się też do uzdatniania wody i neutralizowania ścieków. Może być użyty do remineralizacji wody pitnej oraz jako reagent chemiczny do wydzielania cząste-czek z niektórych produktów naftowych i gazowych, a nawet do kriogenicznego czyszczenia, ponieważ nie pozostawia żadnych śladów.Wybudowana w Port-Jérôme instalacja przyczynia się więc nie tylko do redukcji szkodliwej dla środowiska substancji, ale także zaspokojenia rosnącego zapotrze-bowania lokalnego przemysłu na CO2.Air Liquide Polska Sp. z o.o.

MARCIN SKOWRON menedżer ds. zarządzania energiąe-mail: [email protected] tel.: +48 692 122 451www.pl.airliquide.com

LAS WOŁA NASCryocap CO2 Cold Capture System to innowacyjna technologia wychwytywania dwutlenku węgla, który można potem wykorzystywać na przykład do mrożenia i konserwowania żywności

Rynki energii16

Poprawa efektywności energetycznej to jeden z głównych elementów unijnej walki z globalnym ociepleniem. Polska w tej dziedzinie niestety wyraźnie odstaje od liderów

TEKST: Witold Lebek | DEPARTAMENT ANALIZ TAURONA

podstawie sprzedaży uśrednionej za lata 2010-2012. Alternatywą dla systemu wsparcia przedsięwzięć promujących rozwiązania zwiększające efektyw-ność mogą być też inne metody, np. w postaci spe-cjalnych podatków, norm czy też dobrowolnych zobowiązań i porozumień.

POLSKA W OGONIEBazowe zużycie energii finalnej w latach 2010-2012 kształtowało się w Polsce na poziomie 47,04 Mtoe (megaton oleju ekwiwalentnego). Wartość ta, po uwzględnieniu maksymalnie 25 proc. odliczeń przewidzianych w dyrektywie, stanowi podstawę do obliczania oszczędności do 2020 r. Z dwóch przewidzianych w dyrektywie 2012/27/UE moż-liwości wyznaczenia łącznego celu w zakresie oszczędności energii finalnej w okresie 2014-2020 Polska wybrała metodę standardowych oszczęd-ności energii. Na tej podstawie wiadomo, że do 2020 r. oszczędności powinny wynieść 10,5 proc., czyli ok. 3,7 Mtoe.

Z najnowszych danych GUS wynika, że tempo spadku energochłonności w Polsce jest ponad dwa razy wyższe niż średnia unijna. Mimo to energochłonność pierwotna PKB2 kształtuje się na poziomie 0,166 kgoe/EUR’05 (2012 r.) i jest wyższa od średniej państw UE o 15 proc. Z ko-lei energochłonność finalna PKB jest w Polsce wyższa od średniej w UE o 13 proc., przy czym należy podkreślić, że również w tym zestawieniu tempo poprawy efektywności w Polsce jest na dużo wyższym poziomie niż średnia dla pozostałych państw wspólnoty i wynio-sło 2,7 proc. rocznie w latach 2000-2013.Na relatywnie szybkie tempo zmniejszania ener-gochłonności mają wpływ dobre wskaźniki cha-rakteryzujące przemysł, którego tempo poprawy efektywności przekraczało w analizowanym okre-sie 5,6 proc rocznie. Energochłonność polskiej gospodarki nadal jest jednak blisko dwa razy wyż-

EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA – WYMYSŁ CZY KONIECZNOŚĆ?

P rzeciwdziałanie globalnemu ocie-pleniu jest jednym z priorytetów polityki klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej.

Ważnym elementem tego planu jest poprawa efektywności energetycznej. To istotny czynnik dopełniający rozwój energetyki niskoemisyjnej, odnawialnej, prosumenckiej i skojarzonej, który wynika z unijnej polityki klimatycznej. Zakłada ona przy tym, że do 2020 r. państwa członkowskie zre-dukują o 20 proc. emisję dwutlenku węgla (w sto-sunku do 1990 r.), zwiększą do 20 proc. zużycie energii ze źródeł odnawialnych i poprawią o 20 proc. efektywność energetyczną (w odniesieniu do 2005 r.).

RAMY PRAWNERamy prawne dla działań związanych z poprawą efektywności znajdują się głównie w dyrektywie 2012/27/UE z 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej1. Nakłada ona na państwa unijne szereg obowiązków, do których należy przede wszystkim wyznaczenie krajowych celów opartych na zużyciu energii pierwotnej lub końcowej. Dodatkowo cele krajowe powinny okre-ślać oszczędności energii pierwotnej lub końcowej tudzież energochłonność, co ostatecznie powinno zostać przedstawione w postaci bezwzględnego zużycia energii pierwotnej i końcowej w 2020 r.Przytoczone obowiązki powinny zostać uwzględ-nione w krajowych systemach promujących dzia-łania zmierzające do zwiększenia efektywności energetycznej, których stworzenie nie jest obliga-toryjne.Zgodnie z zapisami art. 7 dyrektywy 2012/27/UE system ten powinien zapewnić w latach 2014-2020 w podsektorze sprzedaży detalicznej energii lub jej dystrybucji łączne oszczędności na poziomie 1,5 proc. rocznego wolumenu sprzedaży energii elektrycznej odbiorcom końcowym, ustalonej na

Źródło: EUROSTATZużycie energii brutto w odniesieniu do PKB w [kgoe/1000 EUR].

UE POLSKA

450

400

350

300

250

200

150

100

502004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013


względzie inicjatyw. Niestety, Polska znajduje się w tej klasyfikacji dopiero na 25. miejscu z licz-bą 45 działań ogółem. Na czele listy znajdują się Niemcy i Francja, gdzie liczba projektów proefek-tywnościowych oscyluje wokół 150.

…I CO DALEJ?Obowiązująca w Polsce ustawa o efektywności energetycznej w opinii wielu ma sporo wad, któ-re obniżają jej skuteczność. Przypomnieć należy zaledwie trzy przetargi URE, na których podaż ofert, jak i wolumenu energii deklarowanej w ra-mach planowanych przedsięwzięć proefektyw-nościowych są nieadekwatne do potrzeb rynku. Taki stan rzeczy osłabia konkurencję w dziedzi-nie projektów energooszczędnych i sprawia, że obowiązek pozyskiwania i umarzania „białych certyfikatów” przez przedsiębiorstwa do tego zobligowane jest realizowany głównie poprzez uiszczanie opłaty zastępczej, która w tym przy-padku jest również jedynym wyznacznikiem

ustalania poziomu cen „białych certyfikatów" oferowanych na rynku.

Obecny system wspierający przedsię-wzięcia zwiększające efektywność prze-

stał działać z końcem 2015 r. Prowadzo-ne są prace nad wprowadzeniem nowych

regulacji, jednak w ostatnim czasie zostały one spowolnione z uwagi na wybory.Do najważniejszych kwestii wymagających uregu-lowania w nowej ustawie efektywnościowej należą m.in. zagadnienia związane z istnieniem oraz wyso-kością opłaty zastępczej, sposobem realizacji przed-sięwzięć zwiększających efektywność energetycz-ną na majątku obcym czy też procedurą wyłaniania programów proefektywnościowych.Należy przypuszczać, że powołanie Ministerstwa Energii przyczyni się do intensyfikacji prac nad nową ustawą, w innym przypadku powstanie luka czasowa, która może zachwiać spójnością polityki energetycznej.Niezależnie od wymogów polityczno-regulacyj-nych należy pamiętać, że sprawą kluczową dla poprawy efektywności energetycznej jest przede wszystkim świadomość konsumentów energii. Bez skutecznej kampanii kreującej modę na oszczędza-nie energii, szczególnie w gospodarstwach domo-wych, rezultaty działań efektywnościowych mogą być… mizerne, a nie wymierne.Artykuł prezentuje stan prawny na dzień 2015.12.10.1 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE 2012 2012/27/UE.2 Uwzględniająca korektę klimatyczną oraz parytet siły nabyw-czej w cenach z 2005 r.

EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA – WYMYSŁ CZY KONIECZNOŚĆ?

gospodarstwa domowe

transport

usługi

działania horyzontalne

przemysł160

140

120

100

80

60

40

20

0DE ES FI NL IT NO SK MT LV UK CZ SE PL VU DK

sza niż średnia unijna i kształtuje się na poziomie 294,7 kgoe/1000 EUR.Istotnym wskaźnikiem obrazującym stan dzia-łań w zakresie wzrostu efektywności energe-tycznej jest liczba podejmowanych w tym

Porównanie liczby działań zwiększających efektywność energetyczną z podziałem na sektory. Źródło: GUS

W Unii18

Paryski szczyt COP21 zakończył się, jak uważają jego uczestnicy, historycznym sukcesem – światowym porozumieniem w sprawie zapobiegania zmianom klimatycznym. Czy rzeczywiście?

Stanisław Tokarskiprezes zarządu Towarzystwa Gospodarczego Polskie Elektrownie

Jerzy JanikowskiBiuro Regulacji i Współpracy Międzynarodowej

P rzywódcy 195 państw uczest-niczących między 30 listopada a 12 grudnia 2015 r. w świato-wej konferencji klimatycznej

w Paryżu nie kryli dumy z zawartego układu. Zasadniczym celem było porozumienie, które zobowiązywałoby wszystkie państwa do kon-kretnych działań na rzecz walki z globalnym

DECYZJA I ANEKSTreść paryskiego porozumienia składa się za-sadniczo z dwóch części. Pierwsza z nich, na-zwana decyzją, posiada charakter deklaratyw-ny i w praktyce nie ma mocy wiążącej. Prawnie wiążący jest natomiast aneks do tej decyzji, stanowiący drugą część porozumienia. Poro-zumienie będzie ważne, jeżeli zostanie ratyfiko-

ociepleniem. Francja, gospodarz szczytu, do-kładała wszelkich starań, aby do tego dopro-wadzić. Unia Europejska z myślą o paryskim spotkaniu już w październiku 2014 r. zatwier-dziła drugi pakiet klimatyczny, który po pierw-sze miał potwierdzić jej czołową rolę w polity-ce klimatycznej, a po drugie wpłynąć na inne gospodarki do powzięcia podobnych celów.

GLOBALNY SUKCES?

foto

: Shu

tter

stoc

k.co

m


Cel porozumienia jest bardzo nieprecyzyjny – obniżenie wzrostu średniej temperatury na Ziemi o mniej niż 2°C w odniesieniu do epoki przedindustrialnej

Francois Hollande, Ban Ki-moon, Laurent Fabius, Segolene Royal i Harlem Desir w oczekiwaniu na przywódów państw uczestniczących w światowej konferencji klimatycznej

Dokument z anglojęzyczną treścią porozumienia z konferencji COP21 z dnia 12 grudnia 2015 roku można znaleźć na stronie internetowej:http://unfccc.int/resource/docs/2015/cop21/eng/l09.pdf

środkami pochodzącymi z aukcji uprawnień do emisji. Dotychczas te pieniądze pozosta-wały wyłącznie w gestii ministerstw finansów krajów, które swoje emisje sprzedawały. Taka zmiana mogłaby oznaczać odpływ znacznych środków finansowych z Polski, np. na zakup unijnego wsparcia technologicznego dla Afry-ki. Teoretycznie pieniądze te pozostałyby w UE, jednak szansa, by wróciły do Polski poprzez transfer naszych urządzeń i technologii, jest bardzo niewielka.Dotychczas te propozycje udawało się po-wstrzymać, nie wiadomo jednak, czy będzie to dalej możliwe.

PLANY UNIJNYCH INSTYTUCJIOcena ustaleń porozumienia z COP21 ze stro-ny Komisji Europejskiej jest bardzo pozytywna. Również Rada Europejska na swoim szczycie, który odbył się 17 i 18 grudnia 2015 r., z zadowo-leniem odnotowała podpisanie prawnie wiążą-cego globalnego porozumienia klimatycznego, prosząc Komisję Europejską o przygotowanie planu działania. Na luty Komisja zapowiedzia-ła zatem przedstawienie swojego komunikatu z oceną treści porozumienia i proponowanych dalszych kroków. W marcu swoją ocenę usta-leń szczytu w Paryżu w kontekście strategii kli-matyczno-energetycznej do 2030 r. przedstawi także Rada Unii Europejskiej.Nie ulega zatem wątpliwości, że porozumienie zawarte na konferencji COP21 będzie pretek-stem do dalszych dyskusji o unijnych celach kli-matycznych. Polska powinna z niezwykłą uwa-gą śledzić wszelkie unijne dokumenty związane z tym zagadnieniem i jak najszybciej podejmo-wać stosowne działania, aby zabezpieczyć inte-resy swojej gospodarki.

wane przez państwa, które są odpowiedzialne za co najmniej 55 proc. światowej emisji gazów cieplarnianych. Wejdzie w życie, gdy stanie się to w ciągu roku, licząc od kwietnia 2016 r. Pań-stwa, które je podpiszą, mogą wycofać się z nie-go w ciągu trzech lat.

CEL NIEJASNO OKREŚLONYCel osiągniętego porozumienia jest bardzo nie-precyzyjny. Zapisany został w artykule nr 2 anek-su i polega na obniżeniu wzrostu średniej tem-peratury na Ziemi o mniej niż 2°C w odniesieniu do epoki przedindustrialnej. Jest także mowa o próbach podjęcia wysiłków ograniczenia tego wzrostu do 1,5°C.Nie wiadomo jednak konkretnie, o ile należało-by w związku z tym zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych w skali globalnej oraz w skali poszczególnych państw. Nie ma też dokład-

nej daty, kiedy wyznaczony cel miałby zostać osiągnięty. W artykule nr 4 aneksu znajduje się tylko bardzo ogólne stwierdzenie, że powinno to nastąpić jak najszybciej, zaś w krajach rozwi-jających się zapewne w drugiej połowie wieku.Zobowiązania poszczególnych państw – jak przewiduje traktat – mają być wnoszone po-jedynczo, a potem weryfikowane co pięć lat. Kraje rozwinięte powinny zapewnić wsparcie finansowe dla krajów rozwijających się w wy-sokości 100 mld dol. rocznie. Kwota ta została jednak zapisana nie w aneksie, lecz w deklaracji, co oznacza w istocie, że tak naprawdę nikt nie podjął żadnych zobowiązań w tej materii, nie wiadomo też kto, komu, ile, kiedy i na jaki cel miałby płacić.Ponieważ porozumienie można interpretować na wiele sposobów, wszyscy uważają, że osią-gnęli swoje. Państwa chcące ograniczać emisję CO2 są więc pewne, że nadal będą mogły pro-wadzić tę ambitną politykę. Kraje biedne z kolei sądzą, iż najpierw dostaną od bogatych pienią-dze, a dopiero potem ustalą, jak je wykorzystać w walce z ociepleniem. Najbogatsi dla odmiany zdają sobie sprawę, że ich zobowiązania finan-sowe w tym względzie nie są obligatoryjne, za-tem tak naprawdę w ogóle nie muszą się o to martwić.To wszystko sprawia, że pomimo braku kon-kretnych celów porozumienie uznawane jest za ogromny sukces: każda ze stron czuje się usa-tysfakcjonowana, w zasadzie słusznie, ale osta-tecznie absolutnie nie wiadomo, kto, co i kiedy rzeczywiście będzie robić dla klimatu.

CZEGO MOŻNA SIĘ SPODZIEWAĆ?Ponieważ z treści porozumienia nic specjalnie nie wynika, a pole interpretacji jest niezwykle szerokie, należy oczekiwać, że w Unii Europej-skiej uaktywnią się zwolennicy zaostrzania po-lityki klimatycznej, którzy wykorzystają nieja-sności dla kolejnych redukcji CO2 i zwiększania udziału OZE w końcowym zużyciu energii. Może zdarzyć się tak dlatego, że za podstawę obecnej polityki klimatyczno-energetycznej Unii do 2030 r. przyjęto zatrzymanie wzrostu średniej tempe-ratury na Ziemi o nie więcej niż 2oC w porów-naniu z okresem przedindustrialnym. Jeśli zało-żymy, iż ta wartość zostanie obniżona do 1,5oC, pojawi się powód do rewizji celów i dalszego ograniczania emisji CO2 w Unii.Niewykluczone również, że odżyją formułowane już kilka lat temu propozycje utworzenia unij-nego funduszu na walkę ze zmianami klimatu w krajach rozwijających się – w szczególności w Afryce Północnej, gdzie silne wpływy ma kil-ka znaczących krajów UE – który byłby zasilany

GLOBALNY SUKCES?

20 Zrównoważony rozwój

foto

: arc

TPE

Tauron znalazł się wśród firm prowadzących najlepsze działania w obszarze społecznej odpowiedzialności biznesu w kraju

Tauron w Złotej Szóstce INN: CSR

P oczątek nowego roku kalendarzo-wego to także początek dorocznej akcji „Bezpieczna zima z GOPR”. Pod-

czas tegorocznych ferii zimowych w styczniu, lutym i marcu na siedmiu największych i naj-popularniejszych stokach narciarskich w Pol-sce GOPR będzie promował bezpieczną zimo-wą turystykę górską. Każdy wypoczywający narciarz czy snowboardzista, korzystający z zimowego szaleństwa, będzie mógł poznać zasady panujące w górach i dowiedzieć się, jak zapobiec nieszczęśliwym wypadkom. Dzięki dobrej zabawie i fantastycznej atmos-ferze wypoczywający w górskich kurortach dowiedzą się m.in., czym grozi niedostatecz-ne wyposażenie na stoku, np. brak kasku czy niedopasowane wiązania. GOPR-owcy nauczą również, jak udzielić pierwszej pomocy, a tak-że będą rozdawać książeczki z „Dekalogiem Narciarza”. Podczas zimowych pikników nie zabraknie emocjonujących zawodów narciar-skich, pokazów ratownictwa oraz licznych konkursów i zabaw z nagrodami. MaK

Śnieg, sportowa atmosfera i dobra zabawa to podstawa udanych ferii zimowych. Oddając się szaleństwu na górskich stokach, należy jednak pamiętać o bezpieczeństwie własnym, innych narciarzy i snowboardzistów. Ratownicy Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (GOPR) wraz z Tauronem po raz kolejny będą edukować turystów, jak uniknąć wypadku na górskim stoku

Bezpieczna zima z Tauronem

G łównym celem Złotej Szóstki INN: CSR jest nie tylko wyróżnienie firm, które na to zasługują, ale również inspirowanie

innych przedsiębiorstw do wdrażania spraw-dzonych rozwiązań. Do udziału w rankingu zo-stało zaproszonych ponad 50 firm z całego kraju, zarówno przedsiębiorstwa polskie, jak i zagra-niczne mające w Polsce swoje przedstawiciel-stwa. Każdy z uczestników wypełniał szczegó-

łowy formularz zawierający pytania dotyczące strategii firmy w zakresie odpowiedzialnego prowadzenia biznesu (CSR), zasobów przezna-czanych na realizację działań oraz rezultatów działań – obecnych oraz spodziewanych. Na tej podstawie kapituła wybrała firmy, które znalazły się w „Złotej Szóstce”. Jury doceniło długofalowe akcje społeczne pro-wadzone przez Taurona, wśród nich Domy Pozy-

tywnej Energii, Bezpieczniki Taurona czy współ-pracę z Górskim Ochotniczym Pogotowiem Ratunkowym. „Oprócz samych działań prowadzo-nych przez Tauron to, co zapewniło firmie miej-sce w zestawieniu, to położenie nacisku nie tylko na sam proces, ale również na efekty działań, co przejawia się m.in. w dążeniu do udoskonalenia raportowania o wynikach w obszarze pozafinan-sowym” – czytamy w uzasadnieniu jury. KF

Wspaniała zabawa to nieodłączny element projektu „Bezpieczna zima”

KALENDARIUM:16-17.01 Krynica-Zdrój (Izwór)

23-24.01 Szczyrk (Hala Pośrednia)30-31.01 Białka Tatrzańska (Bania)

6-7.02 Czarna Góra (Masyw Śnieżnika)13-14.02 Kluszkowce

20-21.02 Karpacz27-28.02 Muszyna (Szczawnik)Więcej szczegółów na stronie

www.facebook.com/bezpieczniezgopr(lokalizacje mogą ulegać zmianie

z przyczyn organizacyjnych, np. brak śniegu, zamknięty

stok).


C ele na 2012-2015 sformułowa-ne w poprzedniej strategii zosta-ły wypełnione w ponad 95 proc.

Przyjęta przez zarząd Tauron Polska Ener-gia Strategia zrównoważonego rozwoju na lata 2016-2018 z perspektywą do 2020 r. będzie obowiązywać od 1 stycznia 2016 r. Trzon dokumentu strategicznego pozostał niezmieniony. W dalszym ciągu strategia opiera się na pięciu kierunkach strategicznych – dwóch wiodących (bezpieczeństwo energe-tyczne dla klientów, zorientowanie na klienta) oraz trzech wspierających (kultura etyczna i za-angażowanie pracowników, ochrona środowi-ska oraz partnerstwo społeczno-biznesowe). Jednakże – zgodnie z najnowszymi trendami – cele strategiczne zostały zastąpione 18 zobo-wiązaniami, które Tauron zamierza wypełnić do końca 2018 r. Dla każdego zobowiązania sformułowane zostały kluczowe inicjatywy, które wesprą ich realizację. Do wypełniania

założeń zaktualizowanej strategii zostały zo-bowiązane wszystkie spółki Grupy Tauron.Wypełnianie zobowiązań nowej strategii bę-dzie odbywać się na bieżąco. Ponadto Tauron zobowiązał się do przedstawiania interesa-riuszom postępów w realizacji założeń stra-tegicznych. Pierwszy taki przegląd zostanie opublikowany w I połowie 2017 r.Tauron należy do grona liderów w obszarze zrównoważonego rozwoju w kraju. Firma zaj-muje czołowe lokaty w rankingach poświęco-nych działalności społecznej i jest laureatem wielu nagród w tym obszarze. Spółki należą-ce do Grupy od lat prowadzą usystematyzo-wane działania w zakresie zrównoważonego rozwoju. Od trzech lat Tauron publikuje także raporty społeczne, w których zdaje otoczeniu sprawozdanie z prowadzonej działalności. Od 2013 r. Tauron wchodzi w skład portfela spół-ek giełdowych odpowiedzialnych społecznie – RESPECT Index. KF

Wraz z rozpoczęciem 2016 r. Tauron będzie realizował założenia nowej Strategii zrównoważonego rozwoju. Dokument powstał w oparciu o aktualne trendy w obszarze społecznej odpowiedzialności biznesu, uwzględnia opinię otoczenia Grupy Tauron, a także przyszłe wyzwania stawiane przed sektorem energetycznym

Tauron zaktualizował Strategię zrównoważonego rozwoju

REMIGIUSZ NOWAKOWSKIprezes zarządu Tauron Polska Energia

W Grupie Tauron mamy świado-mość tego, jak duże oddziaływa-nie nasza działalność wywiera na otoczenie, dlatego do realizacji Strategii zrównoważonego rozwoju podchodzimy z równie wielkim zaangażowaniem, jak do wypeł-niania celów Strategii biznesowej. Nowa Strategia zrównoważonego rozwoju Grupy Tauron uwzględnia aktualną sytuację na rynku, przyszłe wyzwania dla branży energetycznej, a także oczekiwania naszych inte-resariuszy, dla których działalność pozabiznesowa z roku na rok ma coraz większe znaczenie.

Kierunki wiodąceBezpieczeństwo energetyczne dla klientówI. Priorytetowo traktujemy bezpieczeństwo zapewnienia energii naszym klientomII. Dążymy do innowacyjności

Zorientowanie na klientaIII. Dbamy o wysokie standardy i stale podnosimy satysfakcję klientówIV. Stale rozwijamy ofertę w odpowiedzi na potrzeby klientówV. Przestrzegamy wysokich standardów etycznych w komunikacji

Kierunki wspierająceKultura etyczna i zaangażowanie pracownikówVI. Rozwijamy kulturę etyczną wśród pracownikówVII. Dbamy o równe szanse w miejscu pracy VIII. Angażujemy pracowników w rozwój GrupyIX. Promujemy zasady bezpieczeństwa pracyX. Edukujemy i rozwijamy wszystkich pracowników

Ochrona środowiskaXI. Inwestujemy w projekty na rzecz ochrony środowiska

XII. Edukujemy otoczenie w zakresie ochrony środowiskaXIII. Efektywnie gospodarujemy zasobami

Partnerstwo społeczno-biznesoweXIV. Aktywnie realizujemy politykę dobrego sąsiedztwaXV. Rozwijamy współpracę z ośrodkami akademickimiXVI. Usprawniamy mechanizmy współpracy z naszymi dostawcami XVII. Prowadzimy regularny dialog z otoczeniem XVIII. Cyklicznie raportujemy wyniki działań w obszarze pozafinansowym

ZOBOWIĄZANIA GRUPY TAURON OKREŚLONE W STRATEGII ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU NA LATA 2016-2018 Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020

Notowania22

foto

: Nov

imed

ia

TEKST: Robert Pieczarko, Damian Sus | Departament Analiz Taurona

Ropa na dnieStany Zjednoczone w grudniu zniosły 40-letnie embargo na eksport ropy naftowej. Reakcja giełd była bezlitosna

Rynek dyskontuje wszystko – przez to pojęcie należy rozumieć, że cena rynkowa możliwie najlepiej odzwierciedla wszyst-kie czynniki fundamentalne, jak i psycho-logiczne mające na nią wpływ w danym momencie. Jak więc cena uprawnień do emisji CO2 zareagowała na wyniki 21. Konferencji Klimatycznej, jaka odbyła się w dniach 30.11–1.12 2015 r. w Paryżu? Ogól-ne, niewiążące ustalenia mające na celu ograniczenie globalnego wzrostu tempe-ratury na poziomie znacznie poniżej 2,0°C

oraz dążenie stron do osiągnięcia szczytu emisji gazów cieplarnianych „tak szybko, jak to możliwe”, nie wywołały wśród uczest-ników systemu EU ETS euforii zakupowej. Podczas trwania konferencji cena jednostek EUA spadała, nawet do poziomów poniżej 8,10 €/t. Zamknięcie 2015 r. nastąpiło na poziomie 8,29 €/t i jest to niemal 0,50 € mniej, niż płacono za uprawnienia pod ko-niec października, ale jednocześnie 1,00 € więcej, niż kosztowało jedno EUA jeszcze na początku 2015 r.

W połowie grudnia Prezes Urzędu Regula-cji Energetyki zatwierdził nowe taryfy na paliwo gazowe dla największego polskiego dostawcy. Dla odbiorców hurtowych śred-nia cena paliwa gazowego została obniżona o 6,6 proc., natomiast dla odbiorców detalicz-nych o 3,5 proc. Była to trzecia z kolei obniżka w 2015 r. Nowa taryfa ma obowiązywać do końca pierwszego kwartału 2016 r., nato-miast w drugim kwartale nowo utworzone Ministerstwo Energii ma przygotować pro-jekt zmian do ustawy Prawo energetyczne.

Wspomniany projekt przewiduje stopniowe znoszenie taryf na błękitne paliwo. Uwol-nienie cen gazu ziemnego dla gospodarstw domowych ma mieć miejsce z końcem 2022 r. Średnia cena SPOT na TGE wyniosła w grudniu 72,32 zł/MWh. Porównując do poprzedniego miesiąca, nastąpił spadek o ponad 8%. Pomimo gazowego sezonu zi-mowego 26 grudnia odnotowano najniższą cenę od momentu powstania obrotu gazem na TGE. W dniu tym średnia cena wyniosła 57,08 zł/MWh.

Gaz

Ropa naftowaW połowie lat 70. w następstwie kryzysu energetycznego rząd USA wprowadził dla swoich producentów zakaz eksportu ropy naftowej. Mimo trwającej od kilku lat „rewolucji łupkowej” Stany Zjedno-czone są w dalszym ciągu importerem netto ropy naftowej. Przez 40 lat jednak bilans energetyczny kraju zmienił się na tyle, że przedstawiciele Kongresu USA mogli osiągnąć historyczne porozumienie. W 235-stronicowym pakiecie ustaw pro-mujących ochronę środowiska i rozwój OZE

znalazł się zapis o zniesieniu embarga na eksport amerykańskiej ropy. Pakiet został finalnie zaakceptowany przez Senat. Ceny ropy naftowej w pierwszej połowie grudnia spadły o ponad 10 $/bbl, przebijając minima z kryzysu finansowego w 2008 r. i osiągając poziomy poniżej 35 $/bbl. Europejska ropa Brent zawiera więcej siarki niż amerykańska WTI, koszty jej przerobu są więc odrobinę wyższe, dlatego warto odnotować spowo-dowany zniesieniem embarga historyczny fakt wyrównania się cen obu produktów.

1 gru

4 gru

7 gru

10 gru

13 gru

16 gru

19 gru

22 gru

25 gru

28 gru

Wol

umen

obr

otu

[tys

. t]

EUR/t

SPOTTERMIN

0

10 000

20 000

30 000

40 000

50 000

60 000

70 000

80 000

90 000

7,70

7,90

8,10

8,30

8,50

8,70

$/bbl

BrentWTI

0

200

400

600

800

1 000

1 200

1 400

1 600

1 800

2 000

Wol

umen

obr

otu

[mln

bbl

]

1 gru

4 gru

7 gru

10 gru

13 gru

16 gru

19 gru

22 gru

25 gru

28 gru

31

33

35

37

39

41

43

45

Porównanie cen i wolumenów na rynku CO₂ w kontraktach SPOT i terminowych w grudniu 2015 r.

Porównanie cen kontraktów terminowych ropy naftowej Brent oraz WTI w grudniu 2015 r.

Średnie ceny gazu na RDNg TGE oraz ceny kontraktu terminowego GAS_BASE_Y-16 w grudniu 2015 r.

50,00

55,00

60,00

65,00

70,00

75,00

80,00

85,00PLN/MWh MWh

-

50 000

100 000

150 000

200 000

250 000

300 000

350 000

80,90

80,7579,22

77,29

76,70

76,13

73,92

73,85

70,9671,15

70,30

73,00

72,28

CO2

1 GRU

2 G

RU3 G

RU4 G

RU5 G

RU6 G

RU7 G

RU8

GRU

9 GRU

10 GR

U11

GRU

12 GR

U13

GRU

14 GR

U15

GRU

16 GR

U17

GRU

18 GR

U19

GRU

20 GR

U21

GRU

22 GR

U23

GRU

24 GR

U25

GRU

26 GR

U27

GRU

28 GR

U29

GRU

30 GR

U31

GRU

Polska Energia, Kwiecień 2014 23Notowania 23Polska Energia, styczeń 2016 23

TEKST: Rafał Barchanowski | Departament Analiz Taurona

Pogodowe anomalieZupełnie nie zimowy grudzień nie pozostawił nam złudzeń, trafnie podsumowując mijający 2015 rok – najcieplejszy w historii pomiarów. W Polsce był to jednocześnie rekordowy miesiąc pod względem generacji wiatrowej

Miniony miesiąc bardziej przypominał wiosnę niż początek zimy, ze średnią temperaturą na poziomie +4,87°C, czyli o ponad 5°C więcej niż średnia wieloletnia. Zdecydowanie odbiło się to na zużyciu energii w Polsce, gdzie zapo-trzebowanie wyniosło niecałe 14,1 TWh i było o 2% niższe niż w grudniu 2014 r. Jednakże podsumowując cały rok 2015, m.in. dzięki letnim upałom, zapotrze-bowanie na energię w stosunku do roku 2014 wzrosło o prawie 1,7%. Grudzień był jednak wyjątkowy, gdyż ciepła i mocno wietrzna aura spowodowała, że generacja źródeł wiatrowych w ciągu miesiąca wyniosła aż 1,67 TWh, czyli o 56% więcej niż rok wcześniej. Po listo-padzie to kolejny rekord ilości energii z wiatru, która przy niskim grudniowym zapotrzebowaniu była w stanie pokryć je aż w 11,9%. Pierwszy raz osiągnęliśmy tak wysoki wynik i powoli widzimy co-raz większy wpływ OZE na KSE. Z roku na roku moc zainstalowana w elektrow-niach wiatrowych wzrosła o 1115 MW i w grudniu wyniosła 4822 MW. W całym 2015 roku elektrownie wiatro-we wyprodukowały aż 10,1 TWh energii. Wolumeny te nie pozostały bez wpływu na ceny SPOT, które w 2015 r. były śred-nio o 22,91 zł niższe niż rok wcześniej i wyniosły 156,95 zł/MWh. Sam gru-dzień, po marcu, był drugim najtańszym miesiącem roku ze średnią ceną na RDN TGE 142,93 zł/MWh. Jeszcze niżej ener-gię wyceniano na rynku bilansującym, gdzie grudniowa średnia wyniosła 141,00 zł/MWh.Podobny scenariusz jak w Polsce ob-serwowaliśmy w całej Europie, gdzie niskie zapotrzebowanie i OZE całkowi-

cie zdołowały ceny SPOT. Średnia na niemieckim EPEX SPOT wyniosła tylko 27,78 EUR/MWh i był to najtańszy gru-dzień od 13 lat. Elektrownie wiatrowe po-biły rekord i dostarczyły prawie 11,1 TWh energii, jednocześnie był to najbardziej słoneczny grudzień od 1972 roku, a pane-le PV wyprodukowały ponad 0,85 TWh. Nieco wyżej, bo na poziomie 28,76 EUR/MWh, ustaliły się grudnio-we ceny na czeskim OTE, a na skan-dynawskim NordPool było to tylko 18,85 EUR/MWh. Biorąc pod uwagę cały 2015 r. ceny SPOT na wszystkich rynkach były średnio ok. 1 EUR niższe niż w roku 2014. Wyjątek stanowił NordPool, gdzie cena spadła o 8,63 EUR do poziomu 20,98 EUR/MWh.Ważnym wydarzeniem dla naszego rynku było komercyjne uruchomienie od dnia 9 grudnia połączenia LitPol Link. Zamknęło ono pierścień energe-tyczny wokół Bałtyku, co pozwoli na szerszą kooperację z rejonem NordPool. Jak do tej pory dzięki wyższym cenom na Litwie połączenie wykorzystywane jest głównie do eksportu energii. Średnia cena SPOT w grudniu w Polsce wyniosła 33,29 zł/MWh, gdy na Litwie było to 38,49 EUR/MWh. Sytuacja może nieco się zmienić po uruchomieniu połączenia pomiędzy Litwą a Szwecją (SweLit).Na rynku RTT grudzień okazał się mocno zmiennym miesiącem. Dzięki niskim ce-nom SPOT i silnej wyprzedaży większości aktywów surowcowych na całym świecie kontrakty na energię z dostawą w 2016 r. nieco taniały. Base Y-16 do połowy miesią-ca stracił 1,5 zł, spadając do 165,91 zł/MWh, by do końca roku powrócić do poziomów 167,50 zł/MWh. Kontrakty Peak Y-16

Ceny energii na RDN TGE , rynku bilansującym (CRO) i w kontraktach terminowych na RTT w grudniu 2015 r.

RTT Base Y-16 RDN TGE

COAL CIF ARA Y-16 [USD/t]

OTENordPool EPEX spot TGE

CROzł/MWh

EUR/MWh USD/t

EUR/MWh

EEX German Base CAL-16 [EUR/MWh]

5

10

15

20

25

30

35

40

27,8

28,0

28,2

28,4

28,6

28,8

29,0

29,2

29,4

29,6

43,5

44,0

44,5

45,0

45,5

46,0

46,5

1 gru

4 gru

7 gru

10 gru

13 gru

16 gru

19 gru

22 gru

25 gru

28 gru

31 gru

1 gru

4 gru

7 gru

10 gru

13 gru

16 gru

19 gru

22 gru

25 gru

28 gru

31 gru

1 gru

4 gru

7 gru

10 gru

13 gru

16 gru

19 gru

22 gru

25 gru

28 gru

31 gru

165,5

166,0

166,5

167,0

167,5

168,0

70

90

110

130

150

170

190

210

230

Ceny europejskich kontraktów terminowych dla energii i węgla w grudniu 2015 r.




CROzł/MWh

EUR/MWh USD/t

EUR/MWh


5

10

15

20

25

30

35

40

27,8

28,0

28,2

28,4

28,6

28,8

29,0

29,2

29,4

29,6

43,5

44,0

44,5

45,0

45,5

46,0

46,5

1 gru

4 gru

7 gru

10 gru

13 gru

16 gru

19 gru

22 gru

25 gru

28 gru

31 gru

1 gru

4 gru

7 gru

10 gru

13 gru

16 gru

19 gru

22 gru

25 gru

28 gru

31 gru

1 gru

4 gru

7 gru

10 gru

13 gru

16 gru

19 gru

22 gru

25 gru

28 gru

31 gru

165,5

166,0

166,5

167,0

167,5

168,0

70

90

110

130

150

170

190

210

230

Ceny energii w kontraktach SPOT na rynkach europejskich w grudniu 2015 r.




CROzł/MWh

EUR/MWh USD/t

EUR/MWh


5

10

15

20

25

30

35

40

27,8

28,0

28,2

28,4

28,6

28,8

29,0

29,2

29,4

29,6

43,5

44,0

44,5

45,0

45,5

46,0

46,5

1 gru

4 gru

7 gru

10 gru

13 gru

16 gru

19 gru

22 gru

25 gru

28 gru

31 gru

1 gru

4 gru

7 gru

10 gru

13 gru

16 gru

19 gru

22 gru

25 gru

28 gru

31 gru

1 gru

4 gru

7 gru

10 gru

13 gru

16 gru

19 gru

22 gru

25 gru

28 gru

31 gru

165,5

166,0

166,5

167,0

167,5

168,0

70

90

110

130

150

170

190

210

230

w podobnym schemacie jak Base swo-je notowania zakończyły na poziomie 218,10 zł/MWh. Obawy uczestników ryn-ku przed wyższymi cenami SPOT silniej działały na bliższe terminy i tak kontrakty z dostawą w styczniu zdrożały w ciągu miesiąca o 3,16 zł do 159,16 zł/MWh, a pierwszy kwartał 2016 roku zyskał 2,89 zł, dochodząc do 159,89 zł/MWh. Zdecydo-wanie odmiennie handlowane były nie-mieckie kontrakty terminowe Base Y-16,

które podążały wprost za silnymi spad-kami cen ropy, gazu i węgla. W grudniu osiągnęły one swoje kolejne historyczne minima, spadając od początku miesiąca o 1,52 EUR do 27,94 EUR/MWh i tylko nie-znacznie wracając powyżej 28 EUR/MWh na koniec notowań. Tak niskie ceny SPOT i surowców oraz ciągły rozwój OZE nie nastrajają optymistycznie, bo niemiec-ki kontrakt Base Y-17 handlowany był o ponad 1,5 EUR taniej.

Wynalazcy24

M ało kto jednak poza nimi wie, że to właśnie nasz rodak opatentował pierwszy elektryczny silnik trójfazowy i zrewolucjonizował system przesyła-

nia energii elektrycznej.Dokonania polskiego wynalazcy, który ma na swoim koncie 60 patentów, zapoczątkowały dynamiczny rozwój technologii opartej na wykorzystaniu syste-mu trójfazowego prądu przemiennego. Uważa się, że tak jak Thomas A. Edison stał się jednym z sym-boli Stanów Zjednoczonych i dumą Amerykanów, tak Michał Doliwo-Dobrowolski, który w dziedzinie indukcyjnych maszyn elektrycznych i elektroener-getyki dokonał równie przełomowych odkryć, po-winien zostać symbolem polskiej innowacyjności.

URODZONY MIĘDZY POWSTANIAMIGatczyn koło Sankt Petersburga. 2 stycznia 1862 r. przychodzi tu na świat Michał, pierworodny syn Józefa Doliwo-Dobrowolskiego i Olgi Michaj-łownej z domu Jewreinow. Dlaczego tam? Rodzina Józefa, herbu Doliwa, po krwawym stłumieniu powstania listopadowego została zesłana do Rosji. Józef ostatecznie trafił do Petersburga, gdzie został dyrektorem szkoły zawodowej z internatem dla sierot.W dzieciństwie lekarze zdiagnozowali u Michała wadę serca, co sprawiło, że zamiast ganiać po podwórku z rówieśnikami, większość czasu spędzał w domu. W bibliotece ojca. Najbardziej interesowała go chemia. Po prze-prowadzce do Odessy trafił do dobrej szkoły realnej: sześciolatki, która ukie-runkowana była na zdobywanie praktycznych umiejętności. Po jej ukończe-niu, w wieku 16 lat, rozpoczął studia na wydziale chemicznym prywatnego Instytutu Politechnicznego w Rydze. Językiem wykładowym był niemiecki, a Polacy stanowili jedną z najliczniejszych grup etnicznych. Uczył się tam m.in. przyszły prezydent RP Ignacy Mościcki (sylwetka w poprzednim numerze PE).Michał, niestety, nie dotrwał do końca studiów. W wieku 19 lat został wydalo-ny z uczelni w ramach antypolskich represji po zamachu na cara Aleksandra II.

SZLACHECTWO ZOBOWIĄZUJEMichał za wszelką cenę starał się jednak zdobyć wyższe wykształcenie. Po rodzinnej przeprowadzce w 1883 r. do Niemiec podjął studia w Wyższej

TEKST: Piotr Baran

... Jemu chwała, jemu cześć! Okazuje się, że pionier elektrotechniki, jako nieliczny z polskich wynalazców urodzonych w XIX w., ma na Facebooku swój fanpage. Nasi elektrotechnicy traktują go jak idola, bo to ojciec trójfazowego systemu energii elektrycznej, który od 125 lat napędza świat

Czy wiesz, że… W latach 1894–1895 Michał Doliwo–Dobrowolski pracował nad generatorami dużej mocy dla hydroelektrowni. Opracował założenia techniczne pierwszej na świecie trójfazowej elektrowni wodnej na Renie w Rheinfelden, zbudowanej w 1895 r. Współpracował przy projektowaniu elektrowni trójfazowych w Zabrzu i Chorzowie (1897 r.). Pierwsza elektryfikacja znacznego obszaru przy wykorzystaniu sieci na napięcie 10 kV miała miejsce w 1896 r. Linia o długości 25 km łączyła elektrownię wodno–parową Eichdorf z Zieloną Górą (Grünberg)

KRAFT VON DOLIVOS

Szkole Technicznej w Darmstadt (w Hesji). Najpierw uczył się na wydziale mechanicznym, a następnie na nowo utworzonym wydziale elektrotechnicznym, któ-ry ukończył w 1884 r. Przez następne trzy lata był asy-stentem profesora elektrotechniki Erasmusa Kittlera. Wykładał metalurgię i galwanoplastykę. Po rezygnacji z pracy naukowej (związanej z odejściem Kittlera) zatrudnił się w fabryce aparatury elektrotech-nicznej Deutsche Edison–Gesellschaft fűr angewandte Elektricität – DEG (przemianowanej wkrótce na Allge-meine Elektricitäts Gesellschaft – AEG). Pracował tam nad zagadnieniami wirującego pola magnetycznego (w maszynach elektrycznych) i elektroenergetycz-nego systemu trójfazowego. Opatentował pierwszy

elektryczny silnik trójfazowy (1889 r.), zapewniając koncernowi światowy prymat w tej dziedzinie (później został dyrektorem berlińskiej fabryki tego koncernu). Jego pierwsze silniki trójfazowe miały wirniki klatkowe, dzięki czemu koszt ich produkcji był niski, a moment rozruchowy – duży. To da-wało koncernowi sporą przewagę nad konkurencją. W artykułach nauko-wych, publikowanych głównie na łamach „Elektrotechnische Zeitschrift”, wprowadził i upowszechnił tzw. współczynnik mocy – cos (fi).Przełomem w jego karierze (a także w dziejach elektrotechniki) stała się pre-zentacja dokonana na światowej wystawie elektrotechnicznej we Frankfurcie


Czy wiesz, że… Doliwo-Dobrowolski zajmował się także zagadnieniami gaszenia łuku elektrycznego. Opracował komory jego gaszenia w wyłącznikach wysokonapięciowych. Opa-tentowany przezeń sposób gaszenia łuku w aparatach rozdzielczych funkcjonuje do dziś

foto

: wik

iped

ia.c

om

Generator trójfazowy w elektrowni wodnej w Lauffen

Michał Doliwo-Do-browolski z kolegami z AEG w Berlinie. Zdjęcie wykonane ok. 1895 r.

nad Menem. Doliwo-Dobrowolski przedstawił tam trójfazową linię ener-getyczną o długości 175 km, napięciu 20 kV i sprawności 75 proc., z którą współpracowały – również skonstruowany przez niego – silnik trójfazowy o mocy ok. 74 kW (100 KM – wówczas największy na świecie) oraz 1000 sztuk 50-watowych żarówek. Tak zaczęła się nowa era – praktycznego zastosowa-nia systemu prądu trójfazowego, który jest do dziś optymalnym systemem przesyłania energii elektrycznej. W prasie europejskiej pisano o nim wówczas: „Vater der elektrische Kraftűbertragung mit Drehstrom” (Ojciec elektrycznego przesyłu energii). A na określenie prądu trójfazowego używano zwrotów: „Drehstromsystems von Dobrowolski”, „Le systèm M. Dobrowolsky” lub „Kraft von Dolivos”.

SERCE NAUKIW 1887 r. ożenił się z 22-letnią Greczynką Kornelią Tumbą. W tym związku urodziło się dwóch synów: Dymitr i Serge. W 1907 r. Dobrowolski rozwiódł się, by po pięciu miesiącach zawrzeć nowy związek małżeński z Hedwigą Pollatschek (Jadwigą Polaczkówną).Choroba serca, z którą walczył całe życie, w końcu go pokonała. Zmarł 15 listopada 1919 r. w klinice uniwersyteckiej w Heidelbergu. Jego grób, wspólny z drugą żoną Hedwigą, znajduje się w Darmstadt. Tamtejsza po-litechnika pośmiertnie uhonorowała go doktoratem honoris causa – za wybitne zasługi dla rozwoju elektrotechniki.

„Michał Doliwo-Dobrowolski może być uznany za jednego z prekursorów zjedno-czonej Europy – współtwórcy cywilizacji technicznej XX wieku, albowiem prace elektrotechników europejskich (m.in. Michała Doliwo-Dobrowolskiego) przyniosły rozwiązanie, które doprowadziło do powstania systemu elektroenergetycznego konkurencyjnego w stosunku do wszystkich innych rozwiązań”.Andrzej Chwalba, historyk i eseista, profesor nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Jagiellońskiego

Pionierem elektroencefalografii w Polsce był Napoleon Cybulski, doktor medycyny, fizjolog i profesor Uniwer-sytetu Jagiellońskiego w Katedrze Fizjologii, Histologii i Embriologii.Cybulski zajmował się badaniami elektryczności w mię-śniach, nerwach i korze mózgowej. Wydał m.in. artykuły o szybkości krążenia krwi badanej za pomocą foto-che-mo-tachometru (przyrządu własnego pomysłu), zja-wiskach elektrycznych w mięśniach, nerwach i w korze mózgowej, zastosowaniu kondensatora przy badaniu pobudliwości nerwów i mięśni.Wespół ze swoim uczniem odkrył właściwości fizjo-logiczne wydzieliny nadnerczy (hormonu adrenaliny), podnoszącej ciśnienie krwi. O tym odkryciu traktuje je-den z odcinków popularnego obecnie serialu amerykań-skiego o początkach chirurgii – „The Knick” (stosuje go eksperymentalnie jeden z lekarzy, głównych bohaterów tego serialu).Cybulski w latach 1911, 1914 i 1918 był nominowany do Nagrody Nobla.

PRAWIE NOBLISTA

Jak to działa? 26

EMOCJONALNY ALFABETDzięki aparaturze elektroencefalograficznej wiadomo, że mózg wytwarza pięć rodzajów fal związanych z różnymi stanami psychicznymi. Stan gamma (fale o częstotliwości 27 Hz i wyższej). Związany jest z kreatyw-nością, powstawaniem pomysłów, językiem, przetwarzaniem pamięci i róż-nymi typami uczenia się. Wykazano, że stan ten znika podczas głębokiego snu wywołanego narkozą, ale uaktywnia się ponownie po wybudzeniu. Beta (12-27 Hz). To pełne przebudzenie. W tym stanie większość ludzi przebywa w ciągu dnia i prawie przez całe swoje świadome życie. Spo-ro osób cierpi jednak na brak wystarczającej aktywności beta, co może powodować zaburzenia mentalne lub emocjonalne, takie jak depresja. Pobudzanie aktywności beta może zwiększyć stabilność emocjonalną, poziom energii, uwagę i koncentrację.Alfa (8-12 Hz). Człowiek jest zrelaksowany i nie przetwarza zbyt wielu informacji. Występuje np. po porannym przebudzeniu lub przed zaśnię-ciem. Po zamknięciu oczu mózg automatycznie zaczyna produkować więcej fal alfa. Stan ten łączy się też ze zdolnością do przywoływania

S ądzimy, że myśli pojawiają się natychmiastowo. W rzeczywistości ograniczone są reakcjami biochemicznymi, tempem przesyłu im-pulsów elektrycznych. Pomiarów tak skomplikowanego urządze-nia elektrycznego, jakim jest mózg, można dokonywać nieco tylko

mniej skomplikowanym elektroencefalografem. Na początku byli Polacy. Chodzi o Napoleona Cybulskiego i Adolfa Becka. To oni w 1890 r. rozpoczęli badania nad mózgiem. Zauważyli, że za pomocą galwanometru można re-jestrować zmieniające się różnice potencjału elektrycznego między dwiema elektrodami umieszczonymi w różnych okolicach kory mózgowej. Zaraz potem odkryli zwiększenie elektroujemności obszarów czuciowych pod-czas drażnienia nerwów dośrodkowych, co pozwoliło na lokalizację okolic czuciowych w korze mózgowej psów i małp. Polscy badacze zajmowali się też zależnościami między powstającymi w tkance mózgowej prądami a stanem znieczulenia i zmęczenia. Zrobili sporo, ale wszystkich zagadek nie rozwiązano do dzisiaj.

MAKROPROCESOR BIOLOGICZNYŻeby zrozumieć działanie elektroencefalografu, trzeba najpierw zajrzeć w głąb mózgu. Składa się on z dwóch półkul połączonych spoidłem (cia-łem modzelowatym). Każda z półkul odpowiada za inne funkcje i inną stronę ciała – lewa za prawą, a prawa za lewą.Lewa półkula jest analityczna, logiczna, zajmuje się matematyką, związ-kami przyczynowo-skutkowymi, przetwarza dane, skupia się na słowach, cyfrach, koncepcjach.Prawa odpowiada za uczucia, obrazy i dźwięki. Zarządza komunikacją pozawerbalną – dzięki niej odczytujemy wyraz twarzy, mowę ciała, tembr głosu. Sprawia, że jesteśmy kreatywni, potrafimy przewidywać i cieszyć się muzyką, albowiem łączy bodźce z emocjami i odczuciami sensorycznymi. Czyni nas koneserami i artystami.

IMPULS DO IMPULSUPoprzez spoiwo modzelowate przepływają impulsy elektryczno-che-miczne. W ten sposób półkule wymieniają między sobą informacje. Aby się przekonać, czy wszystko działa jak trzeba, nie musimy zaglądać do wnętrza mózgu bezpośrednio. Można to zrobić za pomocą elektroence-falografu – urządzenia podłączonego do elektrod rozmieszczonych na skórze czaszki. Rejestrują one zmiany potencjału elektrycznego powsta-jące wskutek aktywności neuronów kory mózgowej. Po odpowiednim ich wzmocnieniu tworzy się zapis zwany elektroencefalogramem. Możliwy jest też inny sposób badania – umieszczenie elektrod bezpośrednio na korze mózgu. Wówczas takie badanie nosi nazwę elektrokortykografii.

MIERNIK MYŚLI I UCZUĆNatura ludzka jest niezbadana, ale dzięki elektroencefalografowi sporo wiadomo, co się dzieje w naszych głowach

TEKST: Piotr Baran

27

foto

: Shu

tter

stoc

k.co

m

wspomnień, zmniejszaniem poczucia dyskomfortu i bólu oraz reduko-waniem stresu i obaw. Theta (3-8 Hz). To faza przydatna podczas hipnoterapii oraz w przypadku autohipnozy z wykorzystaniem nagranych afirmacji i sugestii.Delta (0,2-3 Hz). Głęboki sen, bez marzeń sennych. Najwolniejszy zakres fal mózgowych. W stanie delta ciało się leczy i regeneruje. Kompletna nieświadomość.

POD PŁASZCZYKIEMTechnika zapisu impulsów mózgowych dojrzewała bardzo wolno. Pol-scy naukowcy, używający galwanometru, dokonywali doświadczeń na zwierzętach. Rejestrowali zmiany biochemiczne zależne od poziomu hałasu lub natężenia światła. Nie znano jeszcze wtedy różnic pomiędzy modelami zwierzęcymi a ludzkimi. Dopiero w latach dwudziestych XX w. angielski lekarz Hans Berger odważył się przebadać człowieka. Pracował w tajemnicy, pod przykrywką badań nad telepatią i wykorzystywał do tego swojego syna Klausa. W 1924 r. przeprowadził pierwsze badanie urządzeniem, które nazwał elektroencefalografem (EEG). Wyniki ekspe-

Polska Energia, styczeń 2016

rymentów opublikował w 1929 r., doprowadzając do przełomu w neu-rologii. Dziś bez EEG trudno wyobrazić sobie diagnozowanie epilepsji, zaburzeń snu oraz wielu innych problemów, które rozwiązuje neurolo-gia. Po urządzenie sięgają nawet naukowcy pracujący nad stworzeniem sztucznej inteligencji.

Czy wiesz, że…Urządzenie wykorzystuje fakt, że mózg wytwarza fale elektromagnetyczne o zakresach charakterystycznych dla różnych rodzajów aktywności. Na przykład fale alfa w sta-nie relaksu i odprężenia, środkowe pasmo fal beta w sta-nie wytężonego wysiłku umysłowego, fale delta w stanie głębokiego, regenerującego snu. W dysfunkcjach mózgu występuje zarówno niedobór, jak i nadmiar fal o pewnych częstotliwościach, co uniemożliwia pacjentowi wykonywa-nie niektórych czynności

28 Energia inaczej

FALOWANIE I SPADANIE

K anał Bristolski to długa, lejkowata zatoka Oceanu Atlantyckie-go wcinająca się od zachodu w południową część Wielkiej Brytanii. Jej długość wynosi ponad 200 km, a maksymalna szerokość ponad 100 km. Nazwę zawdzięcza angielskiemu

portowi Bristol, ale jego północne brzegi należą do Walii. Słynie z bardzo wysokich pływów osiągających 12 m. Większe występują tylko w kanadyj-skiej zatoce Fundy po drugiej stronie Atlantyku.Aż kusi, by sięgnąć po ten olbrzymi rezerwuar naturalnej energii. Niewy-czerpany, niezawodny i, co ważne, przewidywalny. Woda jest posłuszna odwiecznemu rytmowi przyciągania Księżyca, trochę także Słońca. Atlan-tyckie brzegi Anglii, Walii, Szkocji i Irlandii doskonale nadają się do wyko-rzystywania potencjału przypływów i odpływów. Pełne są wąskich cieśnin, kanałów i zatok, w których woda co sześć godzin spiętrza się złowrogo, a potem wycofuje do oceanu.

MOC WYOBRAŹNIW 2010 r. kilkunastu walijskich naukowców, przedsiębiorców i samorządow-ców skrzyknęło się, by założyć małą innowacyjną firmę Tidal Lagoon Power, która opracowałaby plany budowy na początek jednej, a docelowo sześciu elektrowni pływowych. Zdecydowano, że pierwsza będzie niedużym zakła-dem o mocy 250-300 MW. Pięć pozostałych miałoby mieć już moc po 2000--3000 MW, czyli porównywalną z dużymi elektrowniami konwencjonalnymi i atomowymi. Śmiały plan. Cóż, pofantazjować nie grzech. Zapaleńcy z Tidal Lagoon Power okazali się jednak uparciuchami. Wybrali miejsca pod budowę elektrowni pływowych, a następnie opracowali ich projekt. Pierw-szy zakład powstanie w pobliżu walijskiego portu Swansea. Rok temu wszystkie wymagane ekspertyzy i dokumenty dostarczono do brytyjskiego Ministerstwa Energetyki i Zmian Klimatycznych. Choć rząd Walii od razu wsparł inicjatywę, to zgodę musiał wydać Londyn. Przyszła wczesną jesienią 2015 r. Odważni inwe-

storzy początkowo sądzili, że ruszą w połowie 2016 r., ale niedawno przesunęli decyzję o rok. Dlaczego? O tym za chwilę. Najpierw o samym pomyśle.

ODCIĘTA ZATOKASwansea leży nad szerszym końcem lejka, bliżej otwartego oceanu. Dlatego woda nie spiętrza się tu mniej niż na końcu Kanału Bristolskiego, a pływy osiągają wysokość 8,5 m. Mierzeja usypana głównie z piasku i kamieni będzie miała długość ok. 10 km i oddalała się od brzegu na odległość 3 km. Za nią skryje się laguna o powierzchni 12 km kw. Na dnie stanie 16 gruszkowych turbin o mocy 20 MW każda. Łączna moc wyniesie więc 320 MW, co z nad-wyżką wystarczyłoby do zasilenia w prąd całego 200-tysięcznego Swansea. W optymistycznym wariancie zakład mógłby ruszyć już w 2018 r., a następnie pracować przez kolejne… 120 lat. Zasada działania takiej elektrowni jest dość prosta: gdy zaczyna się przypływ, wrota do laguny są zamykane i woda nie może do niej wpływać. Efekt jest taki, że rośnie różnica poziomów wody pomiędzy oceanem a laguną. Największa jest oczywiście podczas maksimum przypływu. Wtedy spusty zostają otwarte i ocean z impetem wlewa się do laguny, uruchamiając turbiny. Podczas od-pływu wszystko przebiega mniej więcej tak samo, tylko w odwrotnym kie-runku: zamknięte wrota nie pozwalają wodzie na ucieczkę z laguny, a zostają podniesione w chwili, gdy poziom oceanu jest najniższy. Uwolniona woda powraca tam, skąd przybyła, i produkcja prądu znów rusza. Krytycy zwracają uwagę, że jedną z wad elektrowni pływowej może być jej wrażliwość na hu-ragany i silne sztormy, którymi Atlantyk nęka z upodobaniem Wielką Brytanię. Dlatego turbiny muszą być doskonałej jakości. Ocean szybko i bezlitośnie obnaży błędy konstruktora i wykonawcy.Zapaleńcy z Tidal Lagoon Power podkreślają jednak, że wszystko wzięli pod uwagę. Zapewniają przy tym, iż są w stanie sfinansować przedsięwzięcie, a na początek potrzebują około miliarda funtów. Wierzą również w powo-

Walijczycy chcą zbudować u swoich wybrzeży kilka dużych elektrowni pływowych o mocy ponad 1000 MW każda. Jakie są szanse na sukces?

TEKST: Andrzej Hołdys

PRZEPŁYW WODY POMIĘDZY MORZEM A LAGUNĄ

laguna

morzeturbina

źródło: mat. promocyjne Tidal Lagoon Power


dzenie kolejnych, jeszcze większych projektów. Wiosną 2015 r. przedstawili oce-nę skutków oddziaływania na środowisko dla kolejnej elektrowni – pod Car-diff. Tam mierzeja ma mieć długość 22 km, laguna – powierzchnię 70 km kw, a 90 turbin powinno wyprodukować tyle prądu, że wystarczyłoby go dla wszyst-kich mieszkań w Walii. Zakładając, że inwestorzy otrzymają wszystkie zgody, elek-trownia ruszyłaby w 2022 r. Potem przyszłaby kolej na cztery następne. Jednym z warunków będzie jednak ograniczenie do minimum ingerencji w środowisko. Wielkie inwestycje hydrotechniczne nigdy nie są obojętne dla otoczenia. Choć sztuczne mierzeje zaprojektowano tak, by nie przegradzały ujść rzek, mogą utrudnić wędrówkę łososiom zmierzającym na tarło. Obawiają się tego biolodzy (i wędkarze). Ponadto materiał do budowy barier ma po-chodzić z zamkniętego od dawna kamieniołomu w Kornwalii, który zostałby ponownie otwarty, przeciwko czemu już głośno protestują mieszkańcy oko-licznych miejscowości. Mimo rozmaitych zastrzeżeń i obaw organizacje eko-logiczne są generalnie przychylne inwestycji, licząc w zamian na zamknięcie jednej z walijskich elektrowni węglowych.

BITWA O SUBWENCJĘFundamentalne pytanie brzmi jednak: czy to się opłaci? Prąd z elektrowni w Swansea będzie bowiem bardzo drogi. Z pewnością nikt go nie kupi po ta-kiej cenie, jaką powinna zaoferować Tidal Lagoon Power, jeśli całość ma mieć sens ekonomiczny. Firma liczy jednak na to, że rząd w Londynie wyrówna im różnicę, czyli dopłaci do interesu. Walijscy entuzjaści przekonują, że ich przed-sięwzięcie ma charakter innowacyjny i proekologiczny, a w kolejnych, znacznie większych elektrowniach koszt produkcji prądu będzie porównywalny z kosz-tem produkcji w siłowniach jądrowych i mniejszy niż w morskich farmach wiatrowych. Twierdzą też, że docelowo sześć wielkich elektrowni pływowych mogłoby dostarczyć Wielkiej Brytanii jedną dziesiątą prądu.Na razie jednak ich apele nie zostały wysłuchane przez władze centralne. Trwające od pół roku negocjacje nie przyniosły jak dotąd rozstrzygnięcia. To

dlatego Tidal Lagoon Power zdecydowała, że z budową ruszy dopiero wiosną 2017 r. Najwyraźniej firma wciąż liczy na porozumienie. W lobbingu wspiera ją rząd Walii, który ostatnio zarzucił Londynowi, że ten „kręci z funduszami”. Wa-lijczykom zależy na elektrowniach pływowych, ponieważ przy ich budowie pracę mogą znaleźć tysiące ludzi. Lokalni politycy wszystkich partii zgodnie popierają pomysły, co najwyżej spierając się między sobą, kto robi to lepiej. Jednak Ministerstwo Energii i Zmian Klimatycznych opiera się, ponieważ Ti-dal Lagoon Power domaga się bardzo wysokich dopłat do kilowatogodziny, znacznie wyższych niż te, które otrzymują inne źródła zielonej energii.Choć o masowym wykorzystaniu energii fal i pływów mówi się od dawna, właśnie wysokie koszty jej pozyskiwania, a także przeszkody techniczne, któ-re trzeba pokonać, sprawiły, że większość takich planów odkłada się na półki. Pierwszą elektrownię pływową oddano do użytku pół wieku temu w Bretanii we Francji, przegradzając rzekę Rance uchodzącą do morza w pobliżu Saint--Malo. Działa ona do dziś. Kilka lat temu w Korei Południowej uruchomiono drugi taki zakład. Jednak ani we Francji, ani w Korei nie ma programów rozwo-ju tej technologii, wymagającej budowy zapór, mierzei i innych elementów infrastruktury hydroinżynieryjnej. W kilku krajach natomiast trwają badania nad nowego typu turbinami, które ustawia się po prostu na dnie morza, oczywiście tam, gdzie pływy są duże. Wyglądem przypominają one turbiny wiatrowe, tyle że ich łopaty obracają się nie nad, ale pod wodą. Na razie są to niewielkie urządzenia o maksymalnej mocy 1-2 MW. Choć badania nad nimi finansują potentaci, m.in. Siemens, ABB, Alstom, RWE i Rolls Royce, wciąż, mimo wielu prób prowadzonych między innymi w pobliżu północnej Szkocji, nie udało się zbudować komercyjnej podwodnej elektrowni, która dostarczałaby duże ilości energii do sieci. Chy-ba najbliżej sukcesu jest projekt realizowany w pobliżu miasteczka Paimpol w Bretanii, gdzie ustawiane są cztery podwodne wieże o wysokości 22 m z turbinami o średnicy 16 m. Powinny zacząć wirować w ciągu dwóch lat. Te niewidoczne z brzegu kolosy mają zaopatrywać w prąd 8 tys. domów.

Klątwa niewinnej botaniki

I nwazja obcych roślin, trwająca od wieków, cicha i przez lata niezauważana, trwa i zagarnia coraz większe obszary. Bursztynowy świerzop i dzięcielina pałająca nie mają szans

wobec zachłannych agresorów, niedających najmniejszych szans bota-nicznej opozycji. Te dwa przykłady to tylko wierzchołek góry, za którą rozwija się inwazja na niespotykaną skalę. Cicha i pokorna, niezauważalna przez dziesiątki lat, czasem przyjmo-wana jako naturalne zmiany. Już dawno, dawno temu Czesław Niemen śpiewał „Mimozami jesień się zaczyna”. Mimoza to operacyjny kryptonim nawłoci brawurowo podbija-jącej kolejne obszary (zamaskowanej, bo mamy też rodzimą nawłoć). Dzięki allelopatycznym właściwościom, po-dobnie jak orzech włoski, skutecznie ruguje z najbliższej okolicy wszelką konkurencję i ar po arze, hektar po hektarze podbija sąsiadujące tereny, nie biorąc jeńców. To dramatyczne zagrożenie dla rodzimych gatunków, co gorsza, niezniechęcające estetycz-nie. Jak tu pięknie wśród mimozy! Naszej, polskiej. A skąd tam. Niekoniecznie. Atakuje ta sprowadzona przez amerykańskich agentów, w du-żej części z Kanady, przedostała się na wolność z ogrodów botanicznych i postanowiła zawładnąć naszym światem. Niestety, nie wyląduje u nas Doktor Who w budce telefonicznej i nie zaprowadzi porządku. Możliwości ratunku istnieją, ale lobby pszczelarskie nie chce słyszeć o eliminacji agresora. Co by pomogło? Wypas np. owiec na zainfekowanych terenach – nasze krajowe owieczki bardzo chętnie żywią sią taką roślinnością, a na zawładniętych przez nawłoć terenach stałyby się atrakcją turystyczną. Czysty zysk, choć nieco mniej miodu, za to wełna i baranina. Nie wspominając o jagnięcinie… Choć to aku-rat temat kontrowersyjny, bo malutkie owieczki (żyjące) są po prostu słodkie jak nektar z nawłoci.Orzech włoski to agresor z południa Europy, dokąd przedostał się z Azji. Nie znosi konkurencji, a rozprzestrzenia się dzięki swoim ptasim agen-tom i chętnie dziczeje. Na podbitym terytorium pozbywa się wszelkiej konkurencji i rządzi autorytarnie. Niezwykle przysłużył się cwanym qu-asirolnikom: Komisja Europejska przez ładnych parę lat dopłacała do tzw. ekologicznej uprawy orzecha włoskiego (czyli można było nic nie robić, nawet nie nawozić). To były czasy złotych interesów. W połowie

pierwszej dekady XXI w. hektar ziemi rolnej w niektórych regionach kosztował ok. 3 tys. zł. Kupno 200 czy 300 ha gwarantowało unijne dopłaty obszarowe pod warunkiem przeznaczenia ich na uprawy. A za promowane gatunki – jak właśnie orzech włoski, otrzymywało się przez pięć lat dodatkowe pieniądze. Średnio ok. 2,3 tys. zł na hektar. Rewe-

lacyjny biznes, tym bardziej że nikt nie kontrolował sprzedaży orzechów. Jak to szczerze stwierdził jeden z polityków

z kręgów związanych z rolnictwem – orzechy mogą być zjedzone przez

wiewiórki; najwyraźniej nieświadom, że te wolą laskowe. Czyż nie jest to

przykład obywatelskiej dbałości o środo-wisko, eufemistycznie zwane naturalnym? A kasa płynęła. Koszt zakupu ziemi zwra-cał się po kilkunastu miesiącach, a reszta to był czysty zysk. Później Komisja Euro-pejska powściągnęła swoje zapały eko-

logiczne i dziś taki interes nie przejdzie – dopłaty znacząco spadły. Ale słowo się

rzekło i kobyłka u płotu. Masowe uprawy pozwoliły się wydostać orzechowi na świat,

który dziś zagraża rodzimej florze.To nie koniec. Nawet lubia-ny ze względu na walory es-

tetyczne niecierpek tak naprawdę jest kolejnym na-jeźdźcą, skaczącym przez płoty i ogrodzenia, by zagarnąć nowe terytoria i zagrozić rodzimej przyrodzie. Robinia akacjowa, powszech-nie mylona z akacją, tajny agent z Ameryki Północnej, została prze-rzucona do Europy na początku XVII w. I po cichu, krok po kroku, rozpoczęła dzieło zniszczenia – jak podaje Wikipedia: „samorzutnie rozprzestrzenia się w środowisku naturalnym. Gatunek inwazyjny, powoduje znaczne zmiany siedliskowe i jest trudny w zwalczaniu”. A wydawałoby się, że to takie sympatyczne drzewo. Kolejny podstępny złoczyńca to rdest (dokładnie rdestowiec ostrokończysty mylony z rde-stem). Innych podobnych gatunków jest całe krocie. Wszystkie zwalcza-ją naszą własną, tradycyjną florę. I na dobrą sprawę, na ograniczenie lub zlikwidowanie tej ekspansji nie ma szans – no, z barszczem Sosnowskie-go radzą sobie naukowcy z krakowskiego Uniwersytetu Rolniczego. Jedynie w parkach narodowych ostatkiem sił zwalcza się agresorów.I tak to już jest, że za miłą aparycją czai się wcielone zło. Zapewne nie tylko w przypadku roślin. To, co pozornie piękne i wiele obiecujące, wcale nie musi być dobre. Milsze nam jednak świerzop i dzięcielina.

Felieton

Wojciech Kwinta

30

foto

: Shu

tter

stoc

k.co

m

Kto lubi orzechy włoskie, ręka w górę! Zdrowe i pożywne. A miód z nawłoci? Fantastyczny, raj dla konsumentów i pszczelarzy. Wspaniałe płody natury, ale nie naszej. To groźni bandyci rugujący rodzime gatunki z naszej polskiej ziemi. Czy raczej gleby

tauron.pl

555 444 555Opłata jak za zwykłe połączenie telefoniczne, zgodnie z taryfą operatora.

SERWISANT Z TAURONA,NIE Z PRZYPADKU.

Zamów prąd z usługąSerwisant 24Hdla Twojej Firmy.

Zrównoważony rozwój BEZPIECZNA ZIMA Z …...Polska Energia, styczeń 2016 05 foto: arc TPE J.R.:...

Documents

Transcript of Zrównoważony rozwój BEZPIECZNA ZIMA Z …...Polska Energia, styczeń 2016 05 foto: arc TPE J.R.:...