D O B R E P R A K T Y K IL I D E R E K I L I D E R WF I L M O T E K I S Z K O L N E J

ZMONTUJSOBIEPROJEKTDOBRE PRAKTYKI LIDEREK I LIDERW FILMOTEKI SZKOLNEJ

Redakcja: KAROLINA GIEDRYS-MAJKUT

Program realizowany przez Centrum Edukacji Obywatelskiej we wsppracy z Polskim Instytutem Sztuki Filmowej

Warszawa 2015

Filmoteka Szkolna Pakiet edukacyjny

ISBN 978-83-64602-79-5

9 7 8 8 3 6 4 6 0 2 7 9 5

4 5

SPIS TRECI

7 Wstp

8 Profile autorek i autorw naszych publikacji

10 Justyna Hanna Budzik Na drodze ku wzajemnoci. Zwizki edukacji filmowej i szkoy

16 Konkurs filmowy Aleksandra Kdra Konkurs wiedzy o filmie ycie i twrczo Roberta Wickiewicza

32 Debata o filmie Jolanta Manthey Debatujemy o wartoci polskich filmw

38 Filmowe akcje spoeczne Ewelina Walg Przeciwdziaanie wykluczeniu z kultury oraz promowanie edukacji rwnociowej i filmowej

46 Filmowa gra miejska Katarzyna Czubiska Gra terenowa z zadaniami dotyczcymi jzyka filmu lub treci wybranych produkcji

54 Modzie uczy modzie Katarzyna Zabocka Jak starsi, dowiadczeni koledzy ucz modszych tworzy filmy

63 Modzieowy projekt filmowy Ewa Magdziarz Letni projekt Krmy film!

70 Zaangaowany projekt filmowy Agnieszka Grzegrzek-Zajc i Mariusz Widawski Antydyskryminacyjny projekt kulturowo-filmowy o Innoci i Innych

80 Lekcje wychowawcze Emilia uber Lekcja wychowawcza z wykorzystaniem filmu Sawomira Fabickiego Mska sprawa

86 Zaangaowany projekt filmowy Justyna Caczyska Tworzenie filmu na temat ycia Patrycji, ktra ulega gronemu wypadkowi

92 Modzieowy projekt filmowy Magorzata Miszczak O czym ni gorzowianie?

98 Film animowany Magdalena Nogaj Animacja poklatkowa jako prezent dla rodzicw

104 Warsztaty dziennikarskie Jarosaw Basaj Modzie poznaje tajniki pracy dziennikarza telewizyjnego

110 Miesic filmowy Kinga Dolatowska Coroczne dziaania filmowe na terenie szkoy

118 Noc filmowa Ewa Musia Noc filmowa jako narzdzie edukacyjne o charakterze dydaktycznym i wychowawczym

124 Szkolny DKF Ewa Klonowska i Iwona Baldy Filmowy obraz wiata

132 Organizatorzy Programu Filmoteka Szkolna

135 Wybrane programy CEO i PISF

7Drodzy Czytelnicy iCzytelniczki,

Polski Instytut Sztuki Filmowej stworzy program Filmoteka Szkolna, aby zainspirowa nauczy-cieli oraz uczniw do ogldania filmw idyskusji onich. Przez dugi czas polskie kino wkon-tekcie szkolnym kojarzyo si przede wszystkim zadaptacjami lektur. Poprzez udostpnie-nie filmw innego nurtu chcielimy udowodni, e kino zasuguje na to, aby traktowa je jako autonomiczn sztuk. Staje si to moliwe dziki zaangaowaniu Liderek iLiderw Filmoteki Szkolnej oraz pedagogw, atake dziki wsparciu wszystkich instytucji zrzeszonych wKoalicji dla Edukacji Filmowej.

Zprzyjemnoci oddajemy wWasze rce publikacj Zmontuj sobie projekt, czyli prezentacj dobrych praktyk Liderek iLiderw Filmoteki Szkolnej, ktrzy od lat testuj rne dziaania zza-kresu edukacji filmowej wswoim rodowisku szkolnym. Na kolejnych stronach 17 nauczycielek i nauczycieli z caej Polski, pracujcych na co dzie w bardzo rnych warunkach (w szkoach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, w mniejszych i wikszych miejscowociach), dzieli si swoimi refleksjami, na temat m.in. ciekawych sposobw na szkolny DKF, organizacji konkursw filmowych, warsztatw z kamer, miejskich gier filmowych czy te prowadzenia debat inspiro-wanych filmem.

Liderki iLiderzy Filmoteki Szkolnej zostali wyonieni zgrupy nauczycielek inauczycieli najbar-dziej zaangaowanych wedukacj filmow. Od lat dziaaj zfilmem ipoprzez film. Gromadz wok siebie nie tylko modzie pen pasji do kina, ale take innych pedagogw, ktrzy tak jak oni chc wykorzystywa film wswojej pracy. Tworz sieci nauczycieli iprowadz otwarte zajcia wswoich Pracowniach Filmoteki Szkolnej.

Mamy nadziej, e ich przemylenia iprojekty wzbogac Wasz praktyk pedagogiczn iza-inspiruj do nowych dziaa. Zachcamy, by korzysta ztych propozycji, modyfikowa je ido-wolnie uzupenia wasnymi pomysami. Przypominamy, e na stronie www.filmotekaszkolna.pl znajdziecie ponad 100 nieodpatnie udostpnionych animacji, dokumentw i fabu (zarwno krtkich, jak ipenych metray), ktre zpowodzeniem moecie wykorzystywa podczas lekcji. Filmoteka Szkolna to take inne formy wsparcia: szkolenia, kursy dla uczniw i nauczycieli, materiay dostpne online.

Zapraszamy do zapoznania si z Liderkami i Liderami Filmoteki Szkolnej. Kontakty do nich znajdziecie na stronach: www.ceo.org.pl/filmotekaszkolna iwww.filmotekaszkolna.pl.

8 9

Aleksandra Kdra woj. dzkiePlanujecie zorganizowa konkurs filmowy - pamitajcie, e bez wzgldu na jego zasig, oprestiu nie decyduj nagrody, lecz interesujca forma iwarto edukacyjna.

Katarzyna Zabocka woj. podlaskieGdy Twoi uczniowie i uczennice pracuj z filmem. Ty jeste towarzyszem(-k) podry. Ahoj przygodo!

Justyna Caczyska woj. mazowieckieJeli chcesz, eby uczniowie i uczennice tworzyli ciekawe filmy, musz oni widzie, e to rwnie Twoja pasja.

Jarosaw Basaj woj. mazowieckiePolecam warsztaty dziennikarskie. Moi uczniowie iuczennice pracuj kreatywnie, rozwijaj zdolnoci organizacyjne, umiejtnoci literackie, dziennikarskie ifilmowe. Nabrali(-y) przekonania, e potrafi samodzielnie wykona zpozoru najtrudniejsze zadania.

Ewa Magdziarz woj. lubelskieSpotkania z X Muz sprawiaj, e marzenia staj si rzeczywistoci!

Iwona Baldy woj. opolskieNie bjmy si filmu! Wychowujmy mdrego, dojrzaego widza.

Ewelina Walg woj. dolnolskieFilm moe sta si wyjtkowym narzdziem do bu-dowania relacji z uczniami i uczennicami. Wystarczy wczy play, by sztuka filmowa moga znale miejsce w kadej szkole i czasem naciska pauz, by szuka wci nowych pomysw oraz moliwoci wasnego filmowego rozwoju.

Emilia uber woj. lubelskieGdy chc wprowadzi yw dyskusj na zajciach i mie pewno, e wikszo uczniw i uczennic wczy si do rozmowy, sigam po film lub jego wybrany fragment. Na pocztku warto skorzysta z gotowego scenariusza zaj, potem pojawi si wasne pomysy.

Ewa Musia woj. podkarpackieFilm potrafi wprowadzi modego odbiorc w zupenie nowy wiat marze, emocji i nieograniczonych moliwoci ludzkiej wyobrani. O filmie uczniowie i uczennice chtnie rozmawiaj, ucz si samodzielnego wypowiadania i wnioskowania.

Agnieszka Grzegrzek-Zajc i Mariusz Widawski woj. maopolskieRozumiem, dowiadczam i przeywam film, bo wiem, jak go oglda.Tworz film, bo wiem jak go zrobi to sedno edukacji filmowej w szkole.

Katarzyna Czubiska woj. wielkopolskieEdukacja filmowa to dzisiaj jedno znajlepszych narzdzi dydaktycznych do rozbudzania rnego rodzaju pasji wrd dzieci imodziey.

Ewa Klonowska woj. lskiePoka uczniom i uczennicom mdre filmy, pom im zrozumie wiat.

Magdalena Nogaj woj. dolnolskieTworzenie animacji nie wymaga wielu przygotowa, ana efekty nie trzeba dugo czeka, dlatego wietnie sprawdza si wszkole.

Magorzata Miszczak woj. lubuskieInspirowanie filmem i odkrywanie pasji filmowej uczniw i uczennic jest wyzwaniem, ktre daje energi do kreatywnego dziaania i nakrca do dalszego samodoskonalenia. Satysfakcja z pracy gwarantowana.

Jolanta Manthey woj. pomorskieRaz na jaki czas ogldamy wsplnie to, co zaproponuj uczniowie i uczennice. Rozmow zawsze zaczynam od pytania: dlaczego chciae(-a), ebymy to wsplnie obejrzeli? Fantastyczna okazja, by posucha drugiej strony, mam wraenie, e coraz rzadsza na zwykych lekcjach.

Kinga Dolatowska woj. zachodniopomorskiePraca zfilmem to pocztek fascynujcej przygody. Nie bjcie si podj tego wyzwania. Stwrzmy spoeczno ludzi opodobnych zainteresowaniach. Dzielmy si dowiadczeniem, pomysami iumiejtnociami. Bo jak nie my, to kto?

10 11

NA DRODZE KU WZAJEMNOCI. ZWIZKI EDUKACJI FILMOWEJ ISZKOYJustyna Hanna Budzik

Dziejami mioci niespenionej okreli polonista ifilmoznawca Witold Bobiski burzliw histo-ri zwizkw filmu iszkoy, rozpoczt okoo 1918 r. wprowadzeniem lekcji ofilmach do amery-kaskich szk podstawowych1. Wraz zrozwojem teoretycznej refleksji na temat kina (apotem nowych mediw) oraz badaniami zzakresu socjologii ipsychologii odbioru filmu, nauczanie ofilmie iprzez film2 upowszechniao si wszkoach wszystkich poziomw, uzupeniajc nauk jzyka ikultury ojczystej, rozszerzajc wiedz osztuce irodkach masowego przekazu oraz suc celom wychowawczym. Wrnych krgach kulturowych (igeograficznych) wyksztaciy si odmienne modele edukacji filmowej, ktre wopracowaniu z1976 r. Janina Koblewska po-dzielia na cztery gwne nurty: 1) film jako jeden zelementw nauczania literatury, 2)film jako jeden zelementw nauczania rnych przedmiotw (tzw. model rozproszony), 3)film jako autonomiczny przedmiot nauczania, 4) film jako skadnik nauki orodkach masowego oddzia-ywania3. Kontynuujc przegld wiatowych strategii dydaktyki filmu 35 lat pniej, Bobiski dochodzi do wniosku, e wspczenie wszkoach funkcjonuj trzy zwymienionych modeli. Pomysem zarzuconym wniemal wszystkich systemach owiaty staa si wiedza ofilmie jako przedmiot zupenie samodzielny, natomiast rozwijaj si imieszaj ze sob postawy traktuj-ce film przyliteracko wramach lekcji jzyka, wprowadzajce elementy wiedzy ofilmie wpro-gram nauczania rnych dziedzin oraz przesuwajcych akcent na komunikacyjny charakter fil-mu wszerszym pejzau mass-mediw.

Wpolskim szkolnictwie najsilniejsza jest tradycja przyliterackiego modelu edukacji filmowej, zapocztkowana jeszcze wlatach 30. XX wieku przez Bolesawa Lewickiego irozwijana wla-tach 70. i80. przez zesp dzkich nauczycieli ifilmoznawcw pod przewodnictwem Eweliny Nurczyskiej-Fidelskiej4. Zzaoe stworzonego wodzi programu wyania si obraz jzyka polskiego jako przedmiotu wielodyscyplinarnego, a lekcje prowadzone przez Nurczysk--Fidelsk, Barbar Parniewsk, Ew Popiel-Popioek i Halin Ulisk nie tylko wprowadzay uczniw wpodstawy historii ianalizy filmu, ale te uwraliwiay modych widzw na zwizki kina zfilozofi, sztuk, etyk iproblemami wspczesnego wiata5. Film rozumiany by tu antropo-logicznie, jako tekst kultury, ktry nie tylko reprezentuje okrelon strategi artystyczn, ale te odgrywa istotn spoecznie funkcj opowiadania oczowieku ijego rzeczywistoci. Podobnie definiuje film wperspektywie kultury audiowizualnej Maryla Hopfinger: Film i inne rodki au-diowizualne zpewnoci uatwiaj nam orientacj we wspczesnoci. Szansa obcowania

1Zob.W.Bobiski,Teksty w lustrze ekranu. Okoofilmowa strategia ksztacenia literacko-kulturowego,Krakw2011,s.53-110.

2Zob.H.Depta,Film i wychowanie,Warszawa1975,s.22-26.

3J.Koblewska,Wspczesne modele edukacji filmowej na wiecie,w:J.Masowska(red.),Modele edukacji filmowej,Warszawa1976,s.35.

4Zob.E.Nurczyska-Fidelska,Edukacja filmowa na tle kultury literackiej,d1989.

5Zob.E.Nurczyska-Fidelska,B.Parniewska,E.Popiel-Popioek,H.Uliska,Film w szkolnej edukacji humanistycznej,Warszawa-d1993.

choby porednio zutrwalonymi sytuacjami antropologicznymi () poszerza nasz wiedz isamowiedz6. Niestety, edukacja filmowa wtakiej formie nie wesza na stae do postaw pro-gramowych ksztacenia zzakresu jzyka polskiego, nad czym zreszt ubolewa Bobiski, za-uwaajc rwnoczenie, i zadania przygotowania uczniw do wiadomego ikrytycznego od-bioru tekstw audiowizualnych realizuje wduej mierze sfera edukacji pozaszkolnej.

Tymczasem prezentowany wksice zbir dobrych praktyk zzakresu edukacji filmowej pozwa-la spojrze na rzeczywisto szkolnej edukacji filmowej zwikszym optymizmem inadziej na to, e film na stae zagoci wdydaktyce zarwno jako autonomiczny przedmiot nauczania, jak irodek do rozwijania wuczniach rnorodnych umiejtnoci interpretacji, dyskusji itworzenia wasnych wypowiedzi artystycznych. Wszystkie bowiem projekty opisane przez Liderki iLide-rw Filmoteki Szkolnej zostay zrealizowane wszkoach, cho najczciej wramach zaj po-zalekcyjnych, to jednak dziki pracy izaangaowaniu nauczycieli, uczniw, dyrekcji ipartne-rw. Znalazy si wszkole czas imiejsce na dodatkowe nierzadko innowacyjne dziaania edukacyjne, skoncentrowane wok filmu, ito naprawd wielki sukces szkolnej praktyki filmo-znawczej. Powodzenie opisywanych przez autorw przedsiwzi ich zasig, regularno, frekwencja s niezbitym dowodem na to, i uczniowie chtnie cz swoj przecie codzien-n obecno wprzestrzeni kultury audiowizualnej ze sfer szkoln. Szkoa zatem moe ode-gra inspirujc i twrcz rol wksztatowaniu postaw odbiorczych uczniw, apozaszkolne dowiadczenia modych ludzi wdziedzinie audiowizualnoci wzbogacaj poznawczy iwycho-wawczy aspekt dziaa szkoy oaktualno iprzystawalno do rzeczywistoci.

Wprojektach Liderek iLiderw Filmoteki Szkolnej przeplataj si nurty uczenia ofilmie gdzie sztuka filmowa, jej historia iteoria staj si przedmiotem wnikliwych studiw jak iprzez film, gdzie filmowa opowie staje si punktem wyjcia do procesu wychowania, terapii, samoroz-woju uczniw. Mieszaj si take modele edukacji filmowej przyliterackiej, wramach progra-mu jzyka polskiego, oraz rozproszonej, wnaturalny sposb wczonej w inne dyscypliny istotne wksztaceniu szkolnym: wiedz okulturze, etyk, jzyki obce, histori. Coraz mielej te nauczyciele wzbogacaj swoje dziaania dydaktyczne oelementy twrcze: uczniowie nie tyl-ko ogldaj filmy idyskutuj onich, wspzawodnicz wkonkursach wiedzy historycznej iteo-retycznej, ale te sami bior do rki kamery itworz wasne historie fabularne idokumentalne przy uyciu rnych technik (film aktorski lub animowany). Dziki temu edukacja pozwala nie tylko poznawa film (wiedza) idowiadcza go (refleksja), ale staje si motorem do kreatywne-go przeksztacania rzeczywistoci. Awarto przypomnie, i wten sposb wanie pedagodzy opisuj wzorowy proces dydaktyczny7. Zachcanie uczniw do tworzenia wasnych filmw czy form dziennikarskich przy uyciu nawet amatorskiego sprztu zpewnoci zczasem si roz-powszechni. Iby moe kiedy polscy uczniowie bd mogli uczestniczy wniemal profesjo-nalnych kursach filmowych, jakie bez wzgldu na talent czy predyspozycje oferuj dzieciom imodziey systemy owiatowe pastw skandynawskich8.

6 M.Hopfinger,Kultura audiowizualna u progu XXI wieku,Warszawa1997,s.154.

7Zob.np.W.Oko,Wprowadzenie do dydaktyki oglnej.Warszawa2003;E.Ogoza,Metody aktywizujce w edukacji polonistycznej (kilka przykadw),WorldJournalofTheoreticalandAppliedSciencesnr1(2):Homo creator w wymiarze spoecznym, kulturowym i ekonomicznym w XXI wieku,red.O.Gogolin,E.Szymik,s.39-55,http://gwsp.gliwice.pl/www/files/WJOTAAS_nr_02.pdf[datadostpu:4.08.2015].

8Zob.S.Wald,Szkoa filmowa dla modych historia prawdziwa.PrezentacjadotyczcadziaaStationNext,zMidzynarodowejKonferencjiEdukacjafilmowawPolsceinawiecierozwizaniasystemoweistudiaprzypadkw,67.05.2015,UniwersytetWarszawski.http://www.come.uw.edu.pl/peam/prezentacje_k2/Susanne%20Wad.pptx[datadostpu:4.08.2015].

12

Projekty zgromadzone wpublikacji wpisuj si te wwiatowe trendy nowoczesnej edukacji filmowej, upodstaw ktrych stoi przekonanie, i wiadomy ikrytyczny odbir filmw znajdu-je swoje odzwierciedlenie wpostawach obywatelskich ietycznych. Przygotowywanie uczniw do takiego odbioru ju od najmodszych lat jest zadaniem, ktrego wag podkrelaj eksperci ibadacze midzynarodowego zespou Film Education Framework for Europe (Ramy edukacji filmowej dla Europy), ktry wczerwcu 2015 r. ogosi szkic modelu wszechstronnej edukacji fil-mowej. Pord jego zaoe znalazy si: postrzeganie filmu jako dyscypliny sztuki, jego kry-tyczne rozumienie, dostp do kinematografii jako narodowego dziedzictwa, upowszechnianie kina popularnego oraz edukowanie wzakresie realizacji filmw, za podstawowe aspekty edu-kacji filmowej zostay okrelone jako kreatywno, krytyka ikultura (Creative, Critical and Cul-tural)9. Twrcy programu podkrelaj swoje przekonanie, i wypenienie tak sformuowanych zada edukacji filmowej da uczniom nie tylko wiedz iumiejtnoci zwizane zfilmem sensu stricto, ale te rozwinie wnich cechy ikompetencje niezbdne wyciu spoecznym, zawodo-wym oraz przygotuje ich do dalszego, aktywnego samoksztacenia idziaania na rzecz wspl-noty. Dziaania opisane wksice s najlepszym dowodem na suszno tych przekona. Jak pokazuj dowiadczenia Liderek iLiderw Filmoteki Szkolnej, film jest medium umoliwiajcym edukacj wzakresie wielokulturowoci itolerancji (Antydyskryminacyjny projekt kulturowo-fil-mowy oInnoci iInnych), inspiruje do dziaa zzakresu animacji spoeczno-kulturalnej wlo-kalnej wsplnocie (Oczym ni gorzowianie?, Filmowa gra miejska), sprzyja przekazywaniu umiejtnoci uczniw starszych uczniom modszym (Modzie uczy modzie). Wrd dzia-a zrealizowanych przez autorw znalazy si te projekty oogromnym znaczeniu dla danej grupy, wychodzce daleko poza obszar edukacji filmowej wsfer terapii ioswajania si ztra-gicznymi wydarzeniami (Tworzenie filmu na temat ycia Patrycji, ktra ulega gronemu wypad-kowi), atake umoliwiajce integracj osb niepenosprawnych iuwraliwiajce modzie na wag rwnego dostpu do kultury isztuki (Przeciwdziaanie wykluczeniu zkultury oraz promo-wanie edukacji rwnociowej ifilmowej).

Naley podkreli zaangaowanie iotwarto autorw, ktrzy wswoich szkoach realizuj opi-sane tu projekty, wcielajc wycie zaoenia edukacji filmowej opracowywane przez specja-listw ipraktykw na caym wiecie. Polska szkolna (cho cigle wprzewaajcej mierze po-zalekcyjna) edukacja filmowa wyranie odchodzi od modelu przyliterackiego, zakadanego wprogramach ksztacenia, kontynuuje antropologiczne przekonania ipomysy Eweliny Nur-czyskiej-Fidelskiej, korzystajc przy tym znajlepszych wiatowych wzorw. Ozwizkach filmu iantropologii pisaa Maryla Hopfinger: potrafi [...] uwiadomi uczestnikom kultury XX stulecia inno obcych, azarazem tosamo swoich; odmienno izrnicowanie kultury czy pod-kultur innych spoecznoci oraz oblicze kultury wasnej10. Sowa te s rwnie aktualne wwieku XXI, wktrym film ikolejne generacje audiowizualnych przekazw stay si rodowiskiem ycia modych ludzi. Ale cho zmienia si technika itechnologia, film wci jest rdem wiedzy isa-mowiedzy, co Liderzy iLiderki Filmoteki Szkolnej wykorzystuj wplanowaniu swoich dziaa.

9 Zob.I.Wall,Film Education Framework for Europe.PrezentacjazMidzynarodowejKonferencjiEdukacjafilmowawPolsceinawiecierozwizaniasystemoweistudiaprzypadkw,67.05.2015,UniwersytetWarszawski. http://www.come.uw.edu.pl/peam/prezentacje_k2/Ian%20Wall.pptx[datadostpu:4.08.2015].

10M.Hopfinger,Kultura,s.140.

Przejrzysty ukad zamieszczonych wksice opisw zpewnoci uatwi czytelnikom realizacj wasnych praktyk zzakresu edukacji filmowej, ktrych rezultaty zpewnoci przynios kolejne dowody na uyteczno filmu wprocesie nauki iwychowania uczniw. Zduym prawdopodo-biestwem dzieje zwizkw szkoy ifilmu zmierzaj do miosnego spenienia.

KONKURS FILMOWY

16 17

Krtki opis:Wramach XI Dni Kina 170 uczniw ze szk ponadgimnazjalnych powiatu radomszcza-skiego wzio udzia wKonkursie Wiedzy oFilmie ycie itwrczo Roberta Wickiewicza. Wtygodniu poprzedzajcym konkurs, podczas bezpatnego przegldu, uczestnicy obejrze-li pi filmw zudziaem Roberta Wickiewicza wybranych przez organizatorw. Przegld oraz konkurs odbyy si wsali widowiskowej Miejskiego Domu Kultury wRadomsku, ktry wsplnie zILO im. Feliksa Fabianiego organizuje Dni Kina. Konkurs przebiega dwuetapowo iwobu czciach skada si ztestu (sprawdzajcego znajomo problematyki filmw, bio-grafii iosigni twrczych Roberta Wickiewicza), pyta do fragmentw filmw oraz pyta zwizanych zrekwizytami. Wyniki konkursu zostay ogoszone podczas gali finaowej XI Dni Kina, a laureaci odebrali nagrody zrk jury igocia bohatera edycji, Roberta Wickiewi-cza. Uroczysto zakoczya si koncertem muzyki filmowej wwykonaniu zespou Apertus Quartet. Celem przedsiwzicia jest ksztacenie umiejtnoci odbioru iwartociowania dzie filmowych pod wzgldem ideowym iartystycznym, rozbudzanie ciekawoci poznawczej uczniw, zapoznanie zwarsztatem pracy twrcw filmowych oraz ksztacenie wiadomoci miejsca ifunkcji filmu wkulturze wspczesnej.

Zrb to sam

KROK 1 WYBR TEMATU

Temat konkursu moe nawizywa do postaci, nurtu lub zjawiska wkinie, albo te do ga-tunku filmowego. Koncepcja konkursw wRadomsku opiera si na idei przybliania uczest-nikom wybitnych osobowoci polskiego kina. To dobry sposb na zapoznanie modziey zkonkretnymi filmami. Taka formua daje te szans na spotkanie si twarz wtwarz zboha-terem konkursu, co bardzo motywuje uczniw do zgbiania twrczoci artysty.

Konkurs moe by samodzielnym projektem, moe te by czci wikszej (np. cyklicznej caoci. Wmoim przypadku jest elementem organizowanych od 11 lat Dnia Kina, ktre trwa-j ok. ptora miesica. Oprcz konkursu filmowego odbywaj si wtedy take warsztaty realizatorskie, filmowa gra miejska, konferencja filmoznawcza, konkurs na etiud filmow igala finaowa. Wszystkie dziaania czy posta bohatera edycji.

KROK 2 PRZYGOTOWANIA

Kluczowym punktem przygotowa jest wybr artysty (reysera, aktora), ktry bdzie boha-terem konkursu. Jeli chcemy, aby by gociem finau, trzeba odpowiednio wczenie nawi-za znim kontakt iuzgodni termin przyjazdu.

Autorzy

Aleksandra Kdra

Poziom trudnoci

5Liczba uczestnikw

Animatorzy: 2

Czas trwania

Niezbdne

Licencje i kopie filmw uwzgldnionych w konkursie (ewentualnie oryginalne filmy na pytach DVD wliczbie dostosowanej do liczby uczestnikw konkursu), sala do projekcji filmw, sala do przeprowadzenia konkursu, projektor, ekran, sprzt naganiajcy, komputer, mate-riay do przygotowania dokumentacji konkursu (pisma przewodnie do szk, regulaminy konkursu, karty zgo-sze, formularze zgody na wykorzystanie wizerunku, harmonogram przegldu filmw, plakaty, zaproszenia).

Przygotowanie: 2 miesice Realizacja: 1 tydzie przegld filmw 1 dzie konkurs

KONKURS WIEDZY O FILMIE YCIEI TWRCZO ROBERTA WICKIEWICZA

Uczestnicy: 50-200

18 19

Przeprowadzenie duego powiatowego konkursu wie si take zkosztami finansowymi, dlatego konieczne jest pozyskanie sponsorw lub znalezienie partnera. Wmoim przypadku jest to Miejski Dom Kultury. Po trzech latach samodzielnego dziaania izdobyciu uznania wrodowisku lokalnym otrzymaam propozycj wsppracy od tej instytucji. Mona oczy-wicie zwrci si od razu ze swoim pomysem do podobnych placwek (lokalnego mu-zeum, biblioteki, orodka kultury). Warto take postara si ohonorowy patronat ze strony rnych instytucji. Ja zwracam si np. do starosty powiatu, marszaka wojewdztwa (zgod-nie zprocedurami dostpnymi na stronach internetowych tych instytucji) oraz Centralnego Gabinetu Edukacji Filmowej iPolskiego Instytutu Sztuki Filmowej (wysyam wnioski zprob opatronat idokadnym opisem oraz histori projektu).

Uczestnicy konkursu musz zapozna si ztwrczoci artysty, ktremu powicamy dan edycj. Jednym ze sposobw jest organizacja bezpatnego przegldu filmw; wtym przy-padku konieczny jest zakup licencji iupewnienie si, czy wybrane przez nas filmy s do-stpne. Druga moliwo to rozesanie filmw na pytach DVD. Wtakim wypadku naley kupi odpowiedni liczb kopii iwysa do kadej ze szk po jednym egzemplarzu kadego filmu, tak aby wszyscy uczestnicy mogli znich skorzysta.

KROK 3 DOKUMENTACJA

Informacja okonkursie (cele, zaoenia, harmonogram, karty zgosze, regulamin konkursu) powinna dotrze do szk najpniej pi lub sze tygodni przed jego planowanym rozpo-czciem. Wprzypadku naszego konkursu dokumentacja trafia do wszystkich szk powiatu. Poniewa chtnych jest bardzo wielu, wprowadzamy limity (np. nie wicej ni trzy druyny z jednej szkoy). Trzeba si jednak uzbroi wcierpliwo ipokor, bo pocztki mog by skromniejsze.

Na tym etapie warto okreli wszystkie warunki udziau, takie jak forma uczestnictwa wkon-kursie. Moje dowiadczenie podpowiada, e najbardziej odpowiednia jest forma druynowa (np. trzy osoby wdruynie), gdy to pozwala modziey podzieli si materiaem iuatwia przygotowania do konkursu. Trzeba okreli te termin skadania zgosze, termin konkursu, form zada konkursowych (np. test, pytania do fragmentw filmw, rozpoznawanie tema-tw muzycznych, pytania do rekwizytw wzaczniku).

KROK 4 POWOANIE JURY

Aby podnie obiektywizm przebiegu konkursu oraz jego presti, warto zaprosi do pracy wjury konkursowym ciekawych ludzi. Mog to by dziennikarze, animatorzy kultury, pra-cownicy instytucji kulturalnych czy filmoznawcy. Ja zapraszam m.in. lokalnych dziennikarzy (to uatwia mi rwnie zyskanie przychylnoci lokalnych mediw), pracownika MDK, ktry jest filmoznawc, oraz przedstawiciela CGEF. Mona wczy ich w przygotowanie pyta izada konkursowych (naley oczywicie zaproponowa wspln formu iuzgodni sto-pie trudnoci).

KROK 5 ORGANIZACYJNE I MERYTORYCZNE PRZYGOTOWANIE KONKURSU

Po zgromadzeniu zgosze nadesanych przez uczestnikw naley przygotowa list uczest-nikw, wizytwki (imiona, nazwiska oraz nazwa szkoy), nada uczestnikom lub druynom numery identyfikacyjne (bd nimi podpisywa prace konkursowe, aby sprawdzanie prze-biegao obiektywnie) oraz zaplanowa rozmieszczenie modziey na sali. To ostatnie zale-y od planowanej liczby uczestnikw isali jak dysponujemy. Wmoim przypadku jest to ok.200 osb, dlatego konkurs odbywa si wsali widowiskowej MDK. Wczeniej przygoto-wuj plan sali iprzeprowadzam symulacj (staram si np. aby druyny zjednej szkoy nie siedziay obok siebie). Poniewa modzie nie ma stolikw, przygotowuj take podkadki uatwiajce pisanie. W dobie nieograniczonego dostpu do internetu warto uwzgldni wregulaminie konieczno zdeponowania przed konkursem telefonw. Wraz zczonkami jury naley opracowa pytania izadania konkursowe oraz zredagowa wjednolitej formie, nastpnie skopiowa wodpowiedniej liczbie.

KROK 6 PRZEBIEG KONKURSU

W wyznaczonym dniu modzie zgasza si w miejscu, gdzie bdzie przebiega konkurs, rejestruje si, otrzymuje numer identyfikacyjny i zajmuje wskazane przez organizatorw miejsce. Nad przebiegiem konkursu czuwa jury. Konieczne jest take, aby jedna osoba ko-ordynowaa dziaania techniczne (np. odtwarzanie fragmentw filmw czy cieki dwiko-wej). Wprzypadku duej liczby uczestnikw konkurs mona przeprowadzi dwuetapowo, rnicujc stopie trudnoci. Po zakoczeniu konkursu uczestnicy odbieraj zdeponowane wczeniej urzdzenia telekomunikacyjne. Dowiaduj si take oterminie ogoszenia wyni-kw iwrczenia nagrd.

KROK 7 WYONIENIE KANDYDATW

Jury sprawdza iocenia prace uczniw, podlicza punkty iwyania zwycizcw. Sporzdza take protok przebiegu konkursu oraz jego wynikw. Na tym etapie musimy take zapla-nowa przydzia nagrd oraz opracowa szat graficzn itre dyplomw. Warto zaplano-wa kilka dni przerwy midzy konkursem awrczeniem nagrd mona wwczas spokoj-nie przygotowa uroczysty fina (scenariusz uroczystoci, protok, dyplomy, potwierdzenia odbioru nagrd, zaproszenia, podzikowania dla sponsorw, patronw, partnerw i na-uczycieli). .

KROK 8 GALA FINAOWA

Jury sprawdza iocenia prace uczniw, podlicza punkty iwyania zwycizcw. Sporzdza take protok przebiegu konkursu oraz jego wynikw. Na tym etapie musimy take

20 21

zaplanowa przydzia nagrd oraz opracowa szat graficzn i tre dyplomw. Warto zaplanowa kilka dni przerwy midzy konkursem awrczeniem nagrd mona wwczas spokojnie przygotowa uroczysty fina (scenariusz uroczystoci, protok, dyplomy, potwierdzenia odbioru nagrd, zaproszenia, podzikowania dla sponsorw, patronw, partnerw inauczycieli).

WARIANTYKonkurs filmowy moe mie zasig szkolny imidzyszkolny. Wprzypadku braku rodkw fi-nansowych, mona tak okreli temat, aby uczestnicy przygotowali si, korzystajc zpakietu Filmoteki Szkolnej. Mona take zrealizowa taki projekt, angaujc worganizacj modzie (wwczas to uczniowie pod kierunkiem nauczyciela opracowuj regulamin, dokumentacj ipytania konkursowe). Bez wzgldu na zasig konkursu, pamitajcie, e ojego prestiu nie decyduj nagrody, lecz interesujca forma iwarto edukacyjna.

REGULAMIN KONKURSU WIEDZY OFILMIE YCIE I TWRCZO ROBERTA WICKIEWICZA

1. Uczestnikami konkursu mog by uczniowie szk ponadgimnazjalnych zorganizowani wtrzyosobowe zespoy.

2. Warunkiem uczestnictwa wkonkursie jest wypenienie karty zgoszenia (zacznik nr 1) inadesanie lub dostarczenie jej do dnia 6 marca 2015 r. na adres:

ILiceum Oglnoksztacce im. Feliksa Fabianiego, ul. Armii Krajowej 30, 97-500 Radomsko

3. Pytania konkursowe bd dotyczyy ycia itwrczoci Roberta Wickiewicza oraz sylwetek aktorw, twrcw iproblematyki nastpujcych filmw:

Wciemnoci (re. A. Holland, 2012)

Wasa. Czowiek znadziei (re. A. Wajda, 2013)

Wszystko bdzie dobrze (re. T. Wiszniewski, 2007)

Wymyk (re. G. Zgliski, 2011)

Ile way ko trojaski (re. J. Machulski, 2008)

4. Cztery filmy bdzie mona obejrze podczas sesji filmowej wMiejskim Domu Kultury, wdniach 9-12 marca 2015 r. wedug harmonogramu znajdujcego si wzaczniku nr 2. Film Ile way ko trojaski zostanie udostpniony przez organizatorw do indywidualnego ogldania

zainteresowanym uczestnikom zgoszonym do konkursu. Zapotrzebowanie na skorzystanie zkopii filmu

naley zgosi telefonicznie pod numerem 696129 546 do 9 marca 2015 roku.

5. Konkurs odbdzie si 20 marca 2015 r. ogodz. 9 wMiejskim Domu Kultury wRadomsku.

6. Udzia wkonkursie jest jednoznaczny z: wyraeniem przez kadego Uczestnika zgody na przetwarzanie przez Organizatorw jego danych

osobowych wzakresie niezbdnym dla przeprowadzenia Konkursu, zgodnie zustaw oochronie

danych osobowych zdnia 29 wrzenia 1997 (Dz. U. nr 133 poz. 883);

wyraeniem przez kadego zUczestnikw zgody na rozpowszechnianie jego wizerunku oraz imienia

inazwiska wprzypadku, gdy ten otrzyma nagrod.

7. Przez przystpienie do udziau wKonkursie na zasadach wskazanych niniejszym Regulaminem, Uczestnik wyraa swoj zgod na rozpowszechnianie jego wizerunku na zdjciach wykonanych wtrakcie Konkur-

su. Uczestnik wyraajc swoj zgod, przyjmuje do wiadomoci igodzi si na to, i jego zdjcia mog

zosta rozpowszechnione przez Organizatora do celw promocyjnych, wszczeglnoci wmateriaach

reklamowych Organizatora, Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, Filmoteki Szkolnej, Centralnego Gabine-

tu Edukacji Filmowej, Starostwa Powiatowego ipatronw medialnych XI Dni Kina. Ztytuu rozpowszech-

niania wizerunku na ww. zdjciach Uczestnikom nie przysuguje wynagrodzenie.

8. Laureaci konkursu otrzymaj nagrody idyplomy.

9. Ogoszenie wynikw konkursu iwrczenie nagrd laureatom odbdzie si podczas Gali Finaowej XI Dni Kina wkwietniu 2015 r. wMiejskim Domu Kultury wRadomsku. Uroczysto uwietni swoj obecnoci Robert Wickiewicz. Odacie igodzinie rozpoczcia uroczystoci uczestnicy zostan powiadomieni osobnym pismem.

22 23

SEKWENCJE Etap I Numer druyny

Za kad poprawn odpowied mona zdoby 1 punkt.

W ciemnoci

1. Co zrobi Socha?

Wasa. Czowiek z nadziei

2. Co odpowie onie Lech Wasa?

Ile way ko trojaski?

3. Jaki problem ma Zosia?

Wszystko bdzie dobrze

4. Jaki czas osign Pawe?

Wymyk

5. Z jakiej okazji Fred daje onie kwiaty?

SEKWENCJE Etap II Numer druyny

Za kad poprawn odpowied mona zdoby 1 punkt.

W ciemnoci

1. Co zrobi Wanda?

Wasa. Czowiek z nadziei

2. Co zrobi Lech Wasa?

Ile way ko trojaski?

3. Co odpowie Florentyna?

Wszystko bdzie dobrze

4. Jak prob ma mama Pawa?

Wymyk

5. Dlaczego Wiola nie cieszy si z samochodu?

24 25

SEKWENCJE Etap I

KLUCZ ODPOWIEDZI

W ciemnoci

1. Co zrobi Socha?pokae Krysi ycie poza kanaem

Wasa. Czowiek z nadziei

2. Co odpowie onie Lech Wasa?z roboty mnie wyrzucili

Ile way ko trojaski?

3. Jaki problem ma Zosia?pozna Kub dopiero za 8 lat

Wszystko bdzie dobrze

4. Jaki czas osign Pawe?3 minuty i 25 sekund

Wymyk

5. Z jakiej okazji Fred daje onie kwiaty?z okazji dziesitej rocznicy lubu

SEKWENCJE Etap II

KLUCZ ODPOWIEDZI

W ciemnoci

1. Co zrobi Wanda?zacznie si mia

Wasa. Czowiek z nadziei

2. Co zrobi Lech Wasa?zamieni talerze z zup

Ile way ko trojaski?

3. Co odpowie Florentyna?mama ma ju ma, tato

Wszystko bdzie dobrze

4. Jak prob ma mama Pawa?chce si wyspowiada

Wymyk

5. Dlaczego Wiola nie cieszy si z samochodu?bo nie ma prawa jazdy

26 27

SEKWENCJE Etap II

XI Dni KinaKonkurs Wiedzy o Filmieycie i twrczo Roberta Wickiewicza

W ciemnoci

1. Ktra z kobiet urodzia dziecko w kanale?

2. Jaki prezent dla swojej Marysi znalaz Szczepko?

3. Gdzie schowana bya cenna biuteria Chigera?

4. Wymie dwie miejscowoci w wojewdztwie dzkim, w ktrych powstay zdjcia do filmu W ciemnoci.

5. Gdzie Korsarz poszed szuka Mani?

6. Podaj autora oraz tytu powieci, na motywach ktrej powsta scenariusz do filmu W ciemnoci.

Numer druyny

Drugi etap konkursu skada si z testu, pyta do sekwencji filmowych oraz pyta dotyczcych re-kwizytw. Test zawiera pytania otwarte dotyczce wybranych filmw oraz biografii Roberta Wic-kiewicza, na ktre naley odpowiada krtko i jednoznacznie. Za kad poprawn odpowied mo-na uzyska 1 punkt. Maksymalnie w II etapie konkursu mona zdoby 43 punkty. W finale zostan zsumowane punkty z obu etapw maksymalnie mona zdoby 86 punktw.

Czas na rozwizanie testu: 30 minut.

Wasa. Czowiek z nadziei

1. Podaj imi i nazwisko dziennikarki, ktra przeprowadzia wywiad z Lechem Was.

2. Gdzie przebywa Lech Wasa w chwili, gdy dowiedzia si, e jest laureatem Pokojowej Nagrody Nobla?

3. Podaj imi dziecka, z ktrym Wasa trafi do aresztu.

4. Po ilu latach pracy Lech Wasa zosta wyrzucony ze Stoczni Gdaskiej?

5. Podaj imi i nazwisko aktorki, ktra wcielia si w rol Anny Walentynowicz.

6. Ile postulatw zgosili strajkujcy stoczniowcy?

Wszystko bdzie dobrze

1. Kogo w filmie gra aktor Aleksander Bednarz?

2. Anna reporta o Pawle przygotowuje razem z ekip telewizji regionalnej. Jak nazywa si ten oddzia telewizji?

3. Jak nazywa si aktor, ktry gra ksidza? W tym kociele Pawe jest ministrantem.

4. Czym zawodowo zajmowaa si bya ona Andrzeja?

5. Z XXXII Festiwalu Polskich Filmw Fabularnych w Gdyni Robert Wickiewicz wyjecha z nagrod za rol w filmie Wszystko bdzie dobrze. Jaka to bya nagroda?

28

Ile way ko trojaski?

1. Jakich kwiatw nie lubi Zosia?

2. Jakie yczenie wypowiedzia Kuba w Nowy Rok?

3. Co przepowiedziaa Zosia Kubie na balu dla zakochanych (trzy przepowiednie)?

4. Dlaczego ona Kuby chce wyrzuci toaletk?

5. Gdzie w Sopocie mieszka Kuba?

6. Kto zagra reysera, ktremu Zosia przepowiedziaa sukces filmu? Podaj tytu tego filmu.

Wymyk

1. Podaj godzin zgonu Jerzego.

2. Jak nazywa si odtwrca roli ojca braci?

3. Podaj nazw miejscowoci, w ktrej krcony by film Wymyk.

4. Co byo inspiracj do filmu Wymyk?

5. Podaj nazw autentycznego klubu, w ktrym bohater rozmawia z dziewczyn z pocigu, Klar.

ycie i twrczo Roberta Wickiewicza

1. Za udzia w jakich filmach i w jakich kategoriach Robert Wickiewicz zosta uhonorowany Polsk Nagrod Filmow Orze?

2. Z ktrym aktorem Robert Wickiewicz wsppracowa najczciej? Podaj imi i nazwisko.

3. Wymie nazwy trzech z piciu teatrw, z ktrymi wsppracowa Robert Wickiewicz.

4. Wymie nazwy odznacze, ktre Robert Wickiewicz otrzyma w 2014 r.

5. Udziau w jakim kasowym przeboju odmwi Robert Wickiewicz, mimo kreowanej wczeniej analogicznej roli w spektaklu teatralnym?

29

30 31

DEBATA O POLSKIM O FILMIE

32 3333

Krtki opis:Grupa uczniw z liceum wzia udzia wdebacie na temat mocnych i sabych stron pol-skiego kina w konkurencji z produkcjami amerykaskimi. Debata zostaa zorganizowana wedug modelu oksfordzkiego, ktry przewiduje prac na kilku etapach1. Pierwszym jest przygotowanie do debaty modzi wsplnie wzespole klasowym dyskutowali problem, szukajc argumentw na tak, jak ina nie. Kolejnym etapem debaty bya, zgodnie zprzy-jt formu, jej waciwa cz, czyli starcie bezporednie dwch zespow zrnych klas. Wnaszym przypadku byli to uczniowie naszej szkoy izaprzyjanionego liceum. Spotkali si wwyznaczonym dniu wspecjalnie do tego przygotowanej sali, gdzie zajli miejsca wedug losowania. Wtrakcie debaty dwa przeciwstawne zespoy prezentoway swoje wystpienia, przy czym specjalnie do tego wybrany marszaek pilnowa kolejnoci wystpie iczasu ich trwania. Po zakoczeniu wystpie nastpio gosowanie wrd publicznoci imwcw (publiczno stanowia reszta klas), apo przeliczeniu gosw ogoszenie zwycizcw. De-bata pozwolia uczniom porzdkowa wiedz opolskim filmie, przewiczy umiejtno pracy w zespole, formuowania i uzasadniania wasnych opinii. Uczestnicy przyznali, e polskie kino jest wci przez nich mao znane, as przesanki, by przypuszcza, e warte poznania.

Zrb to sam

KROK 1 PRZYGOTOWANIE MERYTORYCZNE DO DEBATY temat

Najwaniejsz rzecz jest zapoznanie uczestnikw debaty (debatujcych i publicznoci) zprzedmiotem dyskusji. Poniewa naszym tematem byo polskie kino, postanowiam sko-rzysta zpakietu Filmoteki Szkolnej. Uznaam, e warto obejrze zgrup przynajmniej trzy filmy zpakietu po jednym przykadzie fabuy, dokumentu ianimacji irzeczowo je om-wi, zapoznajc grup znajlepszymi dokonaniami polskich filmowcw. Innym sposobem wyboru jest posuenie si gotow list filmw polecanych przez znanych krytykw iarty-stw, np. stworzona przez Martina Scorsese lista 21 filmw (dostpna w Internecie). Cz znich jest dostpna wpakiecie Filmoteki Szkolnej, cz legalnie mona obejrze na kanale studia Kadr iTor. Monate zaproponowa uczniom stworzenie baz danych dotyczcych nagrodzonych na wiecie polskich filmw (nominowanych do Oscara, zdobywcw nagrd wCannes, Berlinieitp.). Ten etap moe trwa kilka tygodni lub kilka miesicy, wzalenoci

1 Debataoksfordzka(uniwersytecka)zadaniemdebatyjestdyskusjanadtez.Debatujprzeciwnicytezyorazjejobrocy.Pomiesz-czenie,wktrymodbywasidebatajestpodzielonenadwieczci(np.poprzezustawieniestow).Stronabronicatezysiadapoprawejstroniemarszaka,ichoponencipoprzeciwnejstronie.Wrodkusiedzosobyniezdecydowane.Naprzeciwkonichnapod-wyszeniusiedzimarszaekprowadzcyobradyisekretarzczuwajcynadczasemiporzdkiemdebaty.Podczasobradzakazanejestopuszczaniesaliizmienianiemiejsc.Gosjestudzielanynaprzemianposzczeglnymstronom.Zaczynastronabronicatezy.Publicznomoebydopuszczonadogosuzazgodmarszaka,pouprzednimzgoszeniuchcizabraniagosu.Publicznowypowiadasipozakoczeniuwystpieobrocwiprzeciwnikwtezy.Uczestnicyprzygotowujsidoobumoliwoci(zbierajargumentyzaiprzeciw,astronwdebacieiwsalilosuj).

Autorzy Poziom trudnoci

Liczba uczestnikw

Animatorzy: 2

Czas trwania

Niezbdne

DEBATUJEMY O WARTOCI POLSKICH FILMW

Uczestnicy: 20-30

Jolanta Manthey 2

Dua sala

Przygotowanie: 3-4 tygodnieRealizacja: 1 dzie

34 35

od moliwoci iprzygotowanego planu dziaa. Jego zwieczeniem moe by polecenie opracowania przez wszystkich uczestnikw argumentw na tak i nie, przy czym nale-y zwrci uwag, by argumenty byy formuowane wodniesieniu do rnych kryteriw (uwzgldniay zarwno artystyczne aspekty filmw, jak iich warstw ideow) oraz popraw-ne jzykowo. Zebrane argumenty naley wsplnie omwi.

KROK 2 PRZYGOTOWANIE MERYTORYCZNE DO DEBATY - forma

Ten etap moe by realizowany rwnolegle zpierwszym etapem. lub po jego zakoczeniu. Uczestnicy zapoznaj si z form debaty. Sytuacja jest prostsza, gdy wszkole dziaa klub debat, auczniowie uczestniczyli wczeniej wtej formie dyskusji. Wmojej szkole taki klub funkcjonuje, miaam wic uatwione zadanie: zasady debaty prezentowaa szefowa klubu, uczennica mojej klasy. Szczegowe instrukcje dotyczce zasad iprzebiegu debaty mona znale na stronie CEO wzakadce debata oksfordzka. Wrazie potrzeby mona je odpo-wiednio zmodyfikowa, np. skrci czas wystpie.

Wzgldy praktyczne idowiadczenie podpowiadaj, e wystpienia mwcw obu stron nie powinny by dusze ni 3-5 minut, akluczow spraw jest osoba marszaka (prowadz-cego debat) musi to by kto wietnie znajcy zasady debaty iwzbudzajcy posuch (t funkcj moe peni nauczyciel, zwaszcza przy pierwszych realizacjach). Wszyscy uczestni-cy powinni zna zasady debaty.

Zwieczeniem tego etapu jest wybr trzech (maksymalnie piciu) mwcw. Jeeli debata odbywa si zudziaem tylko uczestnikw grupy, wybieramy dwie grupy mwcw. Jednak nawet jeli tak nie jest, mona przygotowa wstpn debat zudziaem tych dwch grup ipotraktowa j jako trening przed spotkaniem zgrup zzewntrz.

KROK 3 PRZYGOTOWANIA TECHNICZNE organizacja przestrzeni

Przygotowujemy pomieszczenie owielkoci odpowiedniej do liczby uczestnikw debaty. Wzalenoci od skali przedsiwzicia moe by potrzebny sprzt naganiajcy. Dobrze jest wyznaczy kilka osb do pilnowania porzdku na sali, czuwania nad waciwym zachowa-niem publicznoci.

KROK 4 DEBATA

Wustalonym wczeniej dniu uczestnicy stawiaj si wwyznaczonym miejscu iowskazanej godzinie. Po zajciu miejsc rozpoczynamy debat, amarszaek pilnuje kolejnoci wystpie iczasu ich trwania. Dopuszcza te do gosu osoby zpublicznoci wedug ustalonych regu. Po zakoczeniu wystpie marszaek ogasza gosowanie wrd publicznoci imwcw, po czym wyznaczone osoby zliczaj gosy, za marszaek ogasza zwycizcw debaty.

KROK 5 PODSUMOWANIE refleksja uczestnikw

Po zakoczeniu debaty warto jest omwi jej przebieg iefekty: co si udao, co naley zmie-ni lub poprawi. Moim zdaniem forma debaty, zktr zetknam si dziki Centralnemu Gabinetowi Edukacji Filmowej z odzi i jego Pojedynkom Filmowym, jest wietnym spo-sobem wiczenia wypowiedzi argumentacyjnej, logiki mylenia, kultury dyskusji. Wtrakcie przygotowania do debaty uczestnicy niejako mimowolnie poszerzaj wiedz na dany te-mat. Obserwujc trudno, zjak tegoroczni maturzyci radzili sobie zegzaminem ustnym wymagajcym przygotowania iprzedstawienia wypowiedzi na zadany temat, utwierdziam si wprzekonaniu, e czas powicony na nauk debatowania na pewno nie jest stracony.

35

36 37

FILMOWE AKCJE SPOECZNE

38 39

Krtki opis:

Grupa licealistw sabosyszcych, niesyszcych oraz syszcych wzia udzia wtrzydnio-wym projekcie promujcym kultur Guchych wostatnim tygodniu wrzenia, kiedy obcho-dzony jest Midzynarodowy Tydzie Guchych. W ramach szerokich dziaa przeprowa-dzona zostaa terenowa gra po szkole, noc filmowa oraz nagrywanie miganego teledysku, dziki czemu doszo do poczenia zaoe rwnociowych zfilmowymi.

Wdzie poprzedzajcy dziaanie modzi pod okiem prowadzcej uczyli si znakw migo-wych,by mc za pomoc znakw daktylograficznych porozumiewa si ze sob. Dziki tej nowej dla syszcych formie komunikacji uczniowie wmieszanych parach (sabosyszcy syszcy oraz niesyszcy syszcy) realizowali gr terenow po szkole wcelu poznania za-oe kultury Guchych. Po grze odbyo si krcenie miganego teledysku do coveru piosenki Niedziela bdzie dla nas. Cao spotkania zostaa zakoczona prezentacj filmw trwajc a do rana. Wsplne dziaania zostay zamieszczone na stronie internetowej koa filmowego. Powsta teledysk promujcy jzyk migowy.

Zrb to sam

KROK 1 ZAPOZNANIE Z KOMUNIKACJ g/GUCHYCH

W dzie poprzedzajcy noc filmow uczestnicy wsplnie uczyli si alfabetu migowego, dziki czemu komunikacja midzy uczniami przebiegaa sprawnie. Poznanie znakw dakty-lograficznych samoistnie przerodzio si wprzyswajanie konkretnych znakw migowych na poszczeglne wyrazy czy nawet cae formy zdaniowe.

Nauk poszczeglnych liter moe prowadzi animator znajcy jzyk migowy oraz uczestnik posugujcy si alfabetem na co dzie. Wcelu przygotowania do zaj mona skorzysta zmateriaw zamieszczonych na stronach internetowych:filmikw zmiganym alfabetem lub rysunkw uoenia rk, np. na stronie www.silentium.com.pl wzakadce pobieralnia.

KROK 2 PRZEPROWADZENIE TERENOWEJ GRY PO SZKOLE

Trasa gry terenowej dotyczcej kultury Guchych przebiegaa midzy rnymi punktami na terenie szkoy. Uczestnicy najpierw szukali ich na planie budynku szkoy, rozrysowanym na duym brystolu. Wodpowiednich miejscach trasy schowane byy koperty zzadaniami. Celem kadego zespou byo odnalezienie danej koperty, przeczytanie iwykonanie wska-zanego zadania oraz zapoznanie si zwyznacznikami kultury Guchych. Zadania polegay

Autorzy Poziom trudnoci

PRZECIWDZIAANIE WYKLUCZENIU Z KULTURY ORAZ PROMOWANIE EDUKACJI RWNOCIOWEJ I FILMOWEJ

Ewelina Walg

Niezbdne

Teren szkoy (do gry), arkusz brystolu z rozrysowa-n tras gry, koperty z zadaniami umieszczonymi w przestrzeni szkolnej, pionki i kostka do gry, sala warsztatowa do nagrania teledysku inocy filmowej, kamera cyfrowa i/lub aparat z funkcj wideo, kom-puter zprogramem do montau filmu (np. Windows Movie Maker), projektor, statywy, zapas baterii, ado-warki, formularze zgody na wykorzystanie wizerunku.

Przygotowanie: 2-3 dniRealizacja: dzie / noc

4Liczba uczestnikw Czas trwania

Animatorzy: 1-2

(przynajmniej jedna osoba znajca

jzyk migowy)

Uczestnicy: 10-20

(osoby niesyszce, sabosyszce

i syszce)

40 4141

m.in. na literowaniu wyrazw, wymyleniu znaku migowego na podane sowo oraz pokaza-niu waciwego znaku, wyjanieniu znaczenia zapisu guchy, g/Guchy, Guchy czy wsplnym odegraniu pantomimicznej scenki. Przed rozpoczciem przygotowa do gry dobrze jest przemyle zakres terenu, po ktrym bd przemieszcza si uczniowie iuczennice. Na-stpnie trzeba przenie rzut terenu na brystol watrakcyjnej formie graficznej. Wponume-rowanych kopertach naley ukry poszczeglne dziaania. Informacje okulturze Guchych znajdziemy winternecie, zwaszcza wopracowaniach naukowych. Warto te zajrze do pu-blikacji Liderw iLiderek Tolerancji Prbki, wykroje, wzorniki (http://issuu.com/majadobiasz/docs/probki__wykroje__wzorniki._dobre_pr).

KROK 3 PRZYGOTOWANIE DO NAGRANIA MIGANEGO TELEDYSKU DO COVERUPIOSENKI

Wswojej ostatecznej formie nasz teledysk rozgrywa si wprzestrzeni, wktr wprowadzi-limy trjpodzia: ztyu znajduje si to zwywietlonym nagraniem coveru, przed nim na stoliku siedz osoby migajce zwrotki, awstrefie przed nimi pojawiaj si osoby migajce refren. Uzyskanie takiego efektu wymaga przygotowa:

a) obejrzenie miganych piosenek

Warto wsplnie obejrze nagrania piosenek wjzykach migowych zrnych krajw. Do-brze jest zwrci uwag m.in. na sposb pokazywania sw, mimik postaci, rol tempa, sposb pracy kamery. Polecam te omwi emocje, ktre towarzysz uczniom przy odbio-rze tej formy wypowiedzi. Winternecie znajduje si bardzo duo tego typu piosenek. Mo-na skorzysta zopracowa polskich, ale take utworw przygotowanych wamerykaskim jzyku migowym (ASL). Wystarczy tak fraz wpisa do wyszukiwarki.

b) opracowanie tekstu piosenki

Warto zapozna si dobrze zteledyskiem do piosenki, ktr mamy zamiar opracowa wj-zyku miganym. Poszuka albo przygotowa obraz, ktry moe nam posuy za to na pla-nie filmowym. Wnaszym przypadku skorzystalimy znagrania coveru piosenki Niedziela bdzie dla nas, jakie wczeniej przygotowali dla nas nasza koleanka i nasz kolega. Jeli zdecydujemy si na t opcj, naley wczeniej nagra piosenk, np. jako piew przy akom-paniamencie gitary.

Kolejnym krokiem jest wywietlenie tekstu piosenki i wsplne przeoenie go na jzyk migowy. Wszelkie decyzje jzykowe konsultowane s z rodzimymi uytkownikami jzyka migowego, by stworzy tekst wpolskim jzyku migowym (PJM), czyli naturalnym jzyku g/Guchych, anie wsystemie jzyka migowego (SJM), czyli sztucznie opracowanym kodzie. Jeli trudnoci okae si przeoenie polskich sw na polski jzyk migowy z odmienn skadni, mona nakada na kady polski wyraz odpowiedni znak migowy. Naley jednak pamita, e nie otrzymamy wtedy oczywicie tekstu w naturalnych jzyku g/Guchych. Pomocne okae si tu skorzystanie z internetowych sownikw jzyka migowego, wkt-rych znajduj si filmiki z instrukcj migania. Bezcennym rdem informacji oznakach s oczywicie rwnie uczestnicy iuczestniczki spotkania.

c) opracowanie scenariusza

Tworzymy scenariusz oparty na prostych zaoeniach, wedug ktrych bdziemy realizowa teledysk. Wyznaczamy osoby do migania: za ogln zgod, wcelu uatwienia realizacji, pro-ponujemy przydzieli osoby dobrze radzce sobie zjzykiem migowym do migania zwro-tek, aosoby wymagajce jeszcze duszego wiczenia do migania refrenw. Naszym zadaniem jest dopilnowanie podziau rl i zadbanie o porzdek. W trakcie przygotowa do tej czci zaj mona skorzysta z informacji dotyczcych tworze-nia filmu proponowanych przez Filmotek Szkoln (materiay dostpne s na stronie www.filmotekaszkolna.pl wzakadce edukacja filmowa - jak zrobi film).

d) stworzenie planu filmowego ipodzia rl

Przygotowujemy wsali miniplan filmowy. Wynosimy niepotrzebne sprzty, przygotowuje-my miejsce dla grajcych. Spord pozostaych uczestnikw wyznaczmy osoby odpowie-dzialne za obraz, dwik, monta, porzdek na planie czy zbieranie formularzy zgody na wykorzystanie wizerunku.

Sprawdzamy, czy baterie w kamerach s naadowane, czy statyw jest kompletny. Przed pierwszymi nagraniami nagrywamy prbne, proste ujcia, eby sprawdzi, jak uzyska do-bry obraz idwik. Pamitajmy, by wczeniej przygotowa sprzt izabezpieczy te elemen-ty, ktre mog ulec szybkiemu wyczerpaniu, np. baterie.

e) dokumentacja

Realizujemy nagranie, ktrego celem jest stworzenie teledysku zjednego ujcia ibez mon-tau. Sprawdzamy, czy poprawnie zarejestrowany jest dwik iobraz. Wrazie bdw po-prawiamy nagranie.

Wcelu uatwienia sobie pracy dobrze wczeniej zawrze kontrakt dotyczcy zasad realiza-cji, odpowiedzialnoci czy czasu nagra na planie filmowym.

f) monta

Dziaanie to planowane jest dzie pniej iobejmuje dodanie czowki oraz napisw ko-cowych. Gotowy teledysk umieszczony zostanie na stronie internetowej.

Do tych dziaa take naley wyznaczy osoby izabezpieczy im komputer oraz odpowied-nie oprogramowanie.

KROK 4 NOC FILMOWA

Dziaania kocz si pokazami filmowymi. Obejmuj one emisj kina niemego wcelu sku-pienia si na grze aktorskiej oraz komunikacji niewerbalnej jako niezwykle znaczcym ele-mencie filmowym. Dziki temu uczniowie, szczeglnie syszcy, dostrzegaj zrnicowane moliwoci wyraania treci. Pokaz obejmuje ponadto filmy znapisami dla niesyszcych. Wtym miejscu warto podkreli, e edukacja filmowa nadal wznacznym stopniu wyklu-

42 43

cza osoby niewidome czy niesyszce. Warto zatem zainteresowa si takimi projektami jak wyjtkowy na skal wiatow kanaem filmowym zaudiodeskrypcj inapisami dla niesy-szcych www.adapter.org.pl. Wten sposb wswoich dziaaniach bdziemy przeciwdziaa wykluczeniu tych osb zkultury.

44 45

FILMOWA GRA MIEJSKA

46 4747

Krtki opis:Filmow gr miejsk organizujemy w Poznaniu od trzech lat udzia w niej bior szkoy zPoznania iokolic. Przygotowaniem gry zajmuje si zazwyczaj okoo 20 osb. Uczniowie pracuj nad obmyleniem punktw, zada, trasy, logo gry, identyfikatorw oraz karty do gry. Przygotowania zajmuj im zwykle miesic.

Sama rozgrywka odbywa si jednego dnia i trwa okoo trzech godzin. Dziesicioosobo-we druyny rejestruj si, a nastpnie startuj z bazy gry zgodnie z wyznaczon tras. Na10 punktach na uczestnikw czekaj zadania zwizane zfilmami.

Celem gry jest przyblienie wiedzy filmowej, zachcenie do ogldania i analizowania fil-mw. To take wietny sposb na wzmocnienie wsppracy wgrupie dotyczy to zarwno twrcw gry, jak iuczestnikw.

Nagrody pozyskujemy od zewntrznych partnerw: lokalnych firm (drobne upominki), kin, teatrw czy siowni (wejciwki).

Zrb to sam

KROK 1 PODZIA ZADA W GRUPIE MODZIEY

Gr przygotowuje grupa modziey ok. 20 osb. S wrd nich: punktowi, odpowiedzialni za opracowanie iprzeprowadzenie poszczeglnych zada (za-dania oczywicie moe wymyla caa klasa, lepiej jednak wyznaczy konkretnie, kto i za co jest odpowiedzialny). Ich liczba waha si wzalenoci od iloci zada, np. wprzypadku siedmiu zada potrzebujemy 14 osb obsugujcych punkty (jeli stanowiska zzadaniami obstawiamy modzie, warto ustawi po dwie osoby na kadym punkcie, by czuy si swobodniej).

osoby, ktre przygotuj tras gry, atake wane elementy informacyjne: map, kart gry, identyfikatory. Te ostatnie s szczeglnie wane, jeli gra toczy si wotwartej przestrzeni. Warto wwczas zgosi wydarzenie komendzie policji patrole policyjne bd uprzedzone o zaplanowanej grze i bd zwraca uwag na modzie oraz punktowych. Zwikszy to bezpieczestwo gry filmowej. Osoby, ktre przygotowuj gr technicznie, prowadz rw-nie rejestracj grup, podliczaj punkty po zakoczeniu gry; mog take prowadzi ca imprez.

fotoreporter (opcjonalnie). Uczniowie zawsze chtnie ogldaj swoje zadania. Zdjcia po-magaj take wpniejszej ocenie gry. Dziki nim mona atwiej podsumowa, co wyszo, aco si nie sprawdzio.

Autorzy Poziom trudnoci

GRA TERENOWA Z ZADANIAMI DOTYCZCYMI JZYKA FILMU LUB TRECI WYBRANYCH PRODUKCJI

Liczba uczestnikw Czas trwania

Animatorzy: 10-20

Uczestnicy: 10-200

Sala penica funkcj bazy gry, wyznaczone punkty wprze-strzeni miejskiej, drukarka, materiay potrzebne do realizacji zada (np. papiery kolorowe, sznurki, kartony, opony, farby, kartki, bierki), aparat fotograficzny lub kamera. Przydatne, cho nie niezbdne: projektor, przebrania dla punktowych.

Niezbdne

Przygotowanie: 1 tydzie (intensywnie) lub 1 miesic (spokojne tempo)Realizacja gry: 3-4 godz.

4Katarzyna Czubiska

48 4948

Druyna przygotowujca gr powinna by przebrana wstroje przypominajce bohaterw filmw, np. Matriksa, Gwiezdnych wojen itp. Pomaga to utrzyma klimat gry. Przebrania mona te zaproponowa uczestnikom.

KROK 2 FABUA GRY

Przygotowanie gry warto rozpocz od ustalenia fabuy. Jest ona oczywicie nieobowizko-wa, jednak jeli gra ma okrelon histori, atwiej wcign druyny do zabawy.

Fabu moemy oprze na jednym filmie, ktrego bd dotyczy kolejne zadania, lub na wybranym temacie. Tak zrobilimy wtym roku wPoznaniu, tytuujc nasz gr Ucieczka zgincego wiata. Kolejne zadania polegay na przemierzaniu wfilmowym stylu kolejnych kontynentw, tak by dosta si bezpiecznie do bazy iwsplnymi siami dokoczy ostat-nie zadanie budow statku, ktrym uda si uciec przed zagad. Kade zzada zwizane byo zjednym zfilmw powstaych na danym kontynencie, ajego wykonanie umoliwiao ucieczk zgincego ldu.

KROK 3 TRASA GRY

Trasa moe skada si od siedmiu do dziesiciu punktw, w zalenoci od dugoci gry. siedem punktw to okoo trzy godziny gry.

Punkty wyznaczmy tak, by stanowiy jedn tras wprostej linii od startu do mety lub two-rzymy zniej ptl, tak by uczestnicy startowali iwracali do jednej bazy. Baz moe by sala szkolna, aula lub sala kinowa, wzalenoci od wielkoci gry.

Wjaki sposb moemy wypuszcza druyny na tras: wdwie strony, po dwie grupy wjednej turze. Pierwsza rozpoczyna od pierwszego zadania iidzie wkierunku zadania siudmego, druga odwrotnie. Kolejne tury wypuszczamy na tras co pi minut. Warto wwczas mie przygotowane kilkuminutowe filmy krtkometraowe, np. zpakietu Filmoteki Szkolnej, ktre uczestnicy obejrz wtrakcie oczekiwania na swoj kolej.

wprzypadku duej liczby uczestnikw wyznaczamy sze punktw do zdobycia, aprzy-gotowujemy ich dwanacie. Pozwala to unikn toku kumulacji kilku druyn podczas wy-konywania zada na poszczeglnych punktach. Druyny wykonuj sze wybranych przez siebie zada, omijajc na trasie punkty, ktre aktualnie zajte s przez inn druyn. Po wy-konaniu kompletu zada wszyscy wracaj do bazy.

Kolejne zestawy szeciu grup puszczamy na tras co pi minut.

KROK 4 ZADANIA

Zadania powinny dawa szans sprawdzenia si iwczenia do zabawy caej druynie. Wy-mylamy je do jednego lub kilku filmw. Jeli nie podalimy wczeniej uczestnikom tytuu filmu lub listy filmw, twrzmy raczej zadania swobodnie inspirowane filmami i nie wy-magajce ich dokadanej znajomoci. Lepiej jest postawi na twrcze dziaanie, wwczas modzie chtniej uczestniczy wwykonywaniu zada ilepiej wspomina gr.

Przykadowe zadania: Bogowie: ukadanie na czas poszczeglnych narzdw na wycitym zkartonu fantomie (papierowe narzdy s ju wycite ile obok).

Titanic: ratowanie si ztoncego statku wjednej szalupie-kartonie, druyna 10 osb musi wymyli, jak wej do niego razem.

Step up: znalezienie na ulicy osb, ktre zgodz si zataczy razem zuczestnikami wczanie do gry przechodniw.

inne: rozpoznawanie kadrw ze zdj zpodanego filmu, odegranie sceny, charakteryzacja na posta zwylosowanego kadru.

KROK 5 DODATKOWE INFORMACJE

Gdy uczestnikami s nasi uczniowie, nie ma problemu zrejestracj. Jeli jednak organizuje-my gr dla szk zzewntrz, dobrze jest przygotowa formularz. Przykadowy formularz jest dostpny na stronie: http://goo.gl/forms/kWbhHosYdp.

Warto rwnie przygotowa dyplomy za udzia oraz nagrody: mog to by plakaty zkin, atake wejciwki do kin, teatrw, siowni itp.

WARIANTY

Konkurs filmowy moe mie zasig szkolny imidzyszkolny. Wprzypadku braku rodkw fi-nansowych, mona tak okreli temat, aby uczestnicy przygotowali si, korzystajc zpakietu Filmoteki Szkolnej. Mona take zrealizowa taki projekt, angaujc worganizacj modzie (wwczas to uczniowie pod kierunkiem nauczyciela opracowuj regulamin, dokumentacj ipytania konkursowe). Bez wzgldu na zasig konkursu, pamitajcie, e ojego prestiu nie decyduj nagrody, lecz interesujca forma iwarto edukacyjna.

49

50 51

52 53

MODZIE UCZY MODZIE

54 55

Krtki opis:W czerwcu 2013 r. w BWA Galeria Sanocka odbyy si czterodniowe warsztaty filmowe, w ktrych wzio udzia 26 uczniw liceum. Uczniowie reprezentowali dwie nieformalne grupy: eksperck, wktrej znalazo si 6 uczniw Liceum Plastycznego wSupralu majcych wiedz idowiadczenie zzakresu realizacji filmowych, oraz uczc si grup 20 uczniw ILiceum Oglnoksztaccego wSanoku takich kompetencji. Towarzyszyo im dwch na-uczycieli zajmujcych si realizacjami filmowymi. Wefekcie pracy powsta film krtkometra-owy Ach, ta dzisiejsza modzie, zmontowany zwypowiedzi lokalnych mieszkacw na temat ich postrzegania modziey. Inspiracj dla modych twrcw by film Marcela ozi-skiego wiczenia warsztatowe.

Bezporednim celem zaj byo stworzenie filmu krtkometraowego. Celem porednim byo przeprowadzenie procesu edukacyjnego, ktry zjednej strony pozwoli uczniom uczy modszych od siebie kolegw, zdrugiej postawi przed uczestnikami konkretne wyzwanie, przez co mogli wykorzysta idoskonali swoje umiejtnoci, wtym take umiejtno pra-cy wgrupie ozrnicowanych kompetencjach.

Jako formu warsztatu wybrano nauczanie rwienicze zmodzie Liceum Plastycznego w roli ekspertw. Uczniowie przygotowali prezentacje eksperckie dla swoich modszych kolegw, moderowali prac wgrupie, dzielc si swoj wiedz idowiadczeniem. Dziki temu przyswajanie nowych umiejtnoci przez uczniw zSanoka odbywao si wprzyja-znej atmosferze, awcaym procesie byo miejsce na swobodne poszukiwanie idowiadcza-nie. Uczniowie byli odpowiedzialni za cay proces twrczy idydaktyczny, co przeoyo si na odpowiedzialn realizacj zadania. Zustnych relacji podsumowujcych projekt jedno-znacznie wynikao, e uczniowie dowiadczyli sukcesu na kilku paszczyznach: nauki, pracy wgrupie, pracy zludmi, kreacji. Tradycyjna praca znauczycielem nie gwarantuje tego typu efektu.

Wmoim dowiadczeniu dydaktycznym warsztaty te byy kolejnym etapem rozwoju. Obser-wacja uczniw wroli nauczycieli (cho przez kolegw zSanoka zostali potraktowani raczej jako towarzysze filmowej podry) uzmysowia mi, jak ogromne znaczenie ma wprocesie nauczania bezporednie dowiadczanie oraz stworzenie przestrzeni na bdy i niedoci-gnicia. Celowo zdrugim nauczycielem unikalimy ingerencji wform itre zaj, by po-wsta dokument dwojakiego rodzaju: obraz modziey wwiadomoci mieszkacw red-niej wielkoci miasta, atake dziaanie, do ktrego po latach mona powrci, by dokona refleksji nad swoim rozwojem, postrzeganiem wiata.

Film Ach, ta dzisiejsza modzie speni swoje zadanie icay czas jest aktualny. Film ma ju okoo 2500 odson na kanale Youtube.

Autorzy Poziom trudnoci

JAK STARSI, DOWIADCZENI KOLEDZY UCZ MODSZYCH TWORZY FILMY

Katarzyna Zabocka

Niezbdne

6 kamer (po jednej na grup), ekran, projektor, kom-putery z oprogramowaniem, sala, identyfikatory.

Przygotowanie: 4 tygodnie (przygotowanie 6 prezentacji eksperckich przez 6 animatorw)Realizacja gry: 3 dni warsztatowe po 6 godz.

4Liczba uczestnikw Czas trwania

Animatorzy: 6

Uczestnicy: 18

56 57

Zrb to sam

KROK 1 PRZYGOTOWANIE GRUPY EKSPERCKIEJ (PRZED PLANOWANYMI WARSZTATAMI) I DOBR PARTNERW

Nauczanie rwienicze wedukacji filmowej czy ze sob potencja uczniw ju tworzcych zpotencjaem modych ludzi dopiero zaczynajcych przygod zkrtkim metraem. Rekru-tujc grup eksperck, mona pomyle ouczniach starszych klas, uczniach ze szk oprofi-lu filmowym, osobach uczestniczcych wzajciach pozalekcyjnych zwizanych zedukacj filmow. Wgrupie uczcej si znajdzie si natomiast modzie, ktra stawia pierwsze kroki wzakresie tworzenia filmw idopiero odkrywa film jako sposb na opisywanie wiata.

Doskonaym przyczynkiem do takiej wsppracy jest film Marcela oziskiego, ktry poka-zuje, jak mona manipulowa treci poprzez monta obrazu. Dodatkowo temat dziea jest atrakcyjny ikontrowersyjny, co moe pobudzi izachci uczniw do zaangaowania si wdodatkowe iwymagajce zajcie, tak jak to byo wnaszym przypadku. Jeli za chodzi onawizanie wsppracy zpotencjalnymi uczniami oraz promocj, to mona wykorzysta rne kanay: Filmotek Szkoln, lokalne jednostki edukacyjne, prywatne kontakty nauczy-cieli i uczniw, pokazy i konkursy filmowe. Warto zorganizowa pokaz filmowy, na ktry zaprosi si modzie zokolicznych szk na przykad przy okazji wrzeniowego Tygodnia Wychowania, promocji szkoy wrd gimnazjalistw przed naborem na nowy rok szkolny.

Eksperci musz przygotowa si do swojego zadania zarwno pod ktem wiedzy filmowej, jak i zasad pracy z uczniem. W naszym dziaaniu modzie z Suprala przygotowaa sze prezentacji eksperckich obejmujcych nastpujce tematy: scenariusz, technika, dokumentacja, zdjcia, premiera oraz tworzenie wasnego filmu. Do usystematyzowania wiedzy i przygotowania prezentacji mona wykorzysta zasoby Filmoteki Szkolnej (na stronie www.filmotekaszkolna.pl w zakadce edukacja filmowa jak zrobi film). Przypomnielimy sobie te zasady efektywnej wsppracy: terminowo, suchanie si, akceptowanie pomysw, radzenie zamiast krytykowania.

Uczniowie wystpujcy wroli nauczycieli powinni zosta zapoznani zcelami warsztatu, kt-rymi s: realizacja filmu, sprawdzenie swojej wiedzy ikompetencji, ksztatowanie umiejtno-ci dostarczania porad, wskazwek, redagowania informacji zwrotnej. Wchodzi si przy tej metodzie na metapoziom, kiedy to uczniowie wroli nauczycieli korzystaj znarzdzia, jakim jest rozumowanie orozumowaniu partnerw. Przedyskutowanie iszczegowe wyjanienie kadego zzaoonych celw zwiksza efektywno dziaania idaje obu stronom poczucie bezpieczestwa, ktre jest gwarantem sukcesu iswobody twrczej.

Prba przed wystpieniem eksperckim ipokaz prezentacji moe odby si przy okazji re-alizacji danego tematu w szkole lub jego powtrzenia. Warto o tym pomyle, planujc

prac na dany semestr. Zpewnoci pojawi si potrzeba poprawienia materiaw ze strony nauczyciela (wprezentacjach uczniowskich zazwyczaj pojawia si nadmiar treci iniezbyt trafne przykady, usterki edytorskie).

KROK 2 PRZEBIEG WARSZTATW

Warsztaty rozpoczynamy od zapoznania si uczniw ze sob, przedstawienia celu iharmo-nogramu dziaa oraz przypomnienia zasad pracy zgrupie przez animatora prowadzcego warsztat. Prowadzenie warsztatw, moderowanie dyskusji iczuwanie nad prac zespou po-wierza si uczniom. Wnaszym przypadku liderk prowadzc warsztaty zostaa najbardziej komunikatywna ikompetentna uczennica.

Po wiczeniu zapoznawczym, umieszczeniu wwidocznym miejscu wsplnie wypracowa-nych zasad pracy i ustaleniu harmonogramu, czas na waciw cz zaj: wystpienia eksperckie, projekcj filmu, ktry ma stanowi inspiracj do autorskiego przedsiwzicia modziey biorcej udzia wprojekcie, dyskusj ofilmie wodniesieniu do prezentacji eks-perckich. Na tym etapie wane jest budowanie atmosfery bezpiecznej dyskusji, zachcanie do zadawania pyta.

Nastpnie nastpuje poczenie uczniw wgrupy wkadej grupie powinien by przynaj-mniej jeden ekspert. Podczas tworzenia scenariusza filmu naley pamita, e pojawi si rne pomysy. Niedostatek wiedzy zobu stron oraz naturalna wtym wieku tendencja do skupiania si na zadaniu, anie celu, nakada na nauczycieli realizujcych dziaanie obowizek dopytywania iwyjaniania, by stworzy jak najpeniejszy kontekst. Warto jednak zewen-tualn ingerencj poczeka do ostatecznej prezentacji materiaw wypracowanych przez grup, by nie wyrcza uczniw oraz nie pozbawia ich poczucia sprawczoci. Ewentualne braki uzupenia mona poprzez dopytywanie izachcanie do samodzielnego poszukiwa-nia rozwiza. Warto zaznaczy, e nasz scenariusz moe jeszcze ulec zmianie, gdy do ko-ca nie wiemy, co usyszymy od filmowanych osb. Motywem przewodnim dziaa jest pytanie Jaka jest dzisiejsza modzie?, kierowane do przechodniw. Szczeglnie istotne jest dopytywanie uczestnikw sondy opriorytety mo-dych ludzi. Wane jest wczeniejsze dopracowanie kwestii sprztowych ipodziau zada, przygotowanie identyfikatorw.

KROK 3 REALIZACJA ZADANIA

Wdniu kolejnym grupy spotykaj si, by ustali tras imiejsce, sprawdzi sprzt, dokona prbnych nagra wcelu uzyskania jak najlepszej jakoci obrazu, dwiku, caych uj. Przez okoo cztery godziny nagrywane s materiay zbiec kontrol jakoci, by moliwe byo dokonanie dodatkowych nagra.

Po powrocie do sali dokonuje si wgrupach wstpnej selekcji zebranych materiaw, gdy na tym etapie jest jeszcze moliwa ewentualna korekta scenariusza. Uzyskane wypowiedzi

58 59

mog by zaskakujce, abezporednie dowiadczenie moe nasun uczestnikom nowe pomysy. Uczniowie wystpujcy wroli nauczycieli powinni zadba, by konfrontacja spo-strzee odbywaa si wbezpiecznej atmosferze. Nie mona jednak pozwoli uczestnikom odpyn po do intensywnym wysiku moe pojawi si znuenie. Rozwizaniem wta-kiej sytuacji jest tzw. energizer zabawa na podniesienie energii.

Po dopracowaniu scenariusza i przerwie mona przystpi do pracy montaowej. Nastpu-je pokaz wybranych po selekcji materiaw, ustalenie ostatecznej wersji scenariusza, dobr scen, ktre zostan wykorzystane w filmie. Decyzj w tej sprawie podejmuj uczcy si, gdy jest to film o ich spoecznoci lokalnej. Sam monta filmu odbywa si przy jednocze-snej prezentacji tego, co dzieje si na monitorze komputera, pozostaym uczestnikom. Cig dalszy montau to przygotowanie przez poszczeglne osoby napisw i stworzenie kopii filmu.

KROK 4 DOWIADCZANIE SUKCESU

Naturalna potrzeba dowiadczania przez modzie rzeczy nowych, podkrelania swojej in-dywidualnoci, a dodatkowo wiadome manipulowanie zestawionymi treciami spowodu-je, e powstay obraz moe by kontrowersyjny. Warto wic obejrze go przed publikacj i odpowiedzie na pytanie, czy udao si zrealizowa cel, nie naruszajc godnoci innych osb oraz zasad wspycia spoecznego. Tu ponownie moe wczy si nauczyciel, na-wietlajc kwestie spoeczne, ktre w naturalny sposb czsto nie s zauwaane przez mo-dzie (np. wypowied osoby nietrzewej).

Dyskusja nad filmem w gronie autorw to informacja zwrotna dawana sobie nawzajem. Mona przeprowadzi j na kilka sposobw (polecam metod Edwarda de Bono szeciu kapeluszy).

Nastpnie mona przej do zasad promocji i dystrybucji filmu (umieszczenie w zasobach sieciowych, przesanie na konkurs, prezentacja lokalnej spoecznoci szkolnej i miejskiej, zainteresowanie nauczycieli wykorzystaniem materiau na godzinach wychowawczych). Ciekawe pomysy mog si pojawia, gdy zaproponujemy tu metod z obszaru twrczego dziaania lateralnego jak zarobi na naszym filmie?

WARIANTY

Mona zaprezentowa film, ktry jest efektem dziaa opisanych w powyszym scenariuszu Ach, ta dzisiejsza modzie... Powstae grupy mog realizowa swoje projekty do koca, tworzc kilka filmw, a nie jeden wsplny, jeeli pozwala na to baza sprztowa oraz czas na prezentacj produktw kocowych.

Jeeli w najbliszym rodowisku nie ma modziey zajmujcej si edukacj filmow, mona zastosowa metod edukacji wyprzedzajcej i podzieli grup na zespoy na miesic przed planowanym warsztatem, by zapoznaa si z dostpnymi na stronie Filmoteki Szkolnej ma-teriaami, a nastpnie przystpi do realizacji projektu.

LINKI

Film Ach, ta dzisiejsza modzie...:

serwis Youtube, kana tvPodkarpacie.pl, www.youtube.com/watch?v=9yucXD36iuQ. Cykl instruktaowy Filmoteki Szkolnej Jak zrobi film:

www.filmotekaszkolna.pl, zakadka edukacja filmowa.

60 61

MODZIEOWY PROJEKT FILMOWY

62 63

Krtki opis:Letni projekt Krmy Film!, realizowany przez MDKF Iluzjon, ma charakter oglnopolski.

Pomys narodzi si na Festiwalu Filmoteki Szkolnej w2010 r. kiedy to Grzegorz Emanuel, mentor kursu internetowego Filmoteka Szkolna opiekujcy si grup uczniw zKrasnego-stawu, zaproponowa opiekunce MDKF Iluzjon realizacj wakacyjnego projektu filmowe-go. Od tamtej pory zrealizowalimy cztery filmy, awlipcu 2015 r. rozpoczlimy pit edycj projektu.

Celem projektu jest m.in. zainteresowanie modziey szk gimnazjalnych iponadgimna-zjalnych powiatu krasnostawskiego oraz uczniw spoza naszego regionu rodowiskiem lo-kalnym. Ponadto projekt suy integracji modziey poprzez edukacj filmow oraz realizacji szkolnego filmu zuroczyst premier.

Prace przygotowawcze do projektu trwaj kilka miesicy. Obejmuj m.in. pisanie scenariu-sza, szukanie lokalizacji idokumentacj fotograficzn przestrzeni filmowej, przygotowanie iprzesanie pism do sponsorw, wstpne organizowanie zespou filmowego. Wtym okresie osoby zaangaowane wprojekt kontaktuj si drog mailow lub przez Facebook. Przed projektem odbywaj si warsztaty przygotowujce do pracy wzespole filmowym. Powi-cone s one dopracowaniu okrelonych fragmentw scenariusza lub castingowi do filmu. Wlipcu rozpoczyna si realizacja siedmiodniowego projektu wedug wczeniej opracowa-nego planu. Projekt koczy si uroczyst premier filmu wsali widowiskowej Krasnostaw-skiego Domu Kultury.

Zrb to sam

KROK 1 POZYSKIWANIE SPONSORW

Wrealizacji projektu pomog pozyskane na ten cel rodki. Przede wszystkim naley zwrci si do instytucji prowadzcej szkol, np. do starostwa, urzdu miasta czy urzdu gminy. Warto zwrci si te do instytucji ifirm dziaajcych na danym terenie, takich jak bank lub nadlenictwo. Wsparcia finansowego mog udzieli take osoby prywatne. Niektre firmy mog udzieli take wsparcia rzeczowego. Zdowiadczenia wiem, e mona stara si rw-nie o nieodpatne wypoyczenie sprztu do filmowania. Warto zaprosi do wsppracy instruktora zdomu kultury lub innej lokalnej instytucji.

Letni projekt Krmy Film! realizowany jest w ramach zadania Edukacja filmowa Iluzjon finansowanego przez Polski Instytut Sztuki Filmowej, Starostwo Powiatowe wKrasnymstawie, Urzd Miasta Krasnystaw iBank Spdzielczy wKrasnymstawie. Wsparcia

LETNI PROJEKT KRMY FILM!

Autorzy Poziom trudnoci

Liczba uczestnikw Czas trwania

Animatorzy: 4

Uczestnicy: 25-30

Pracownia (baza) lub dwie pracownie (baza i garde-roba), kamera (kamery), aparat fotograficzny, statyw, blenda, mikrofon, komputer, program do montau. Przestrze uzaleniona jest od scenariusza. Najlepiej wykorzysta najblisze miejsca: szkoa, park miejski, prywatne mieszkania, dom kultury. Koniecznie trzeba przygotowa formularze zgody rodzicw na udzia ich dzieci w projekcie.

Niezbdne

Przygotowanie: 3 miesiceRealizacja: 7-8 dni Postprodukcja: 3 miesice (z przerwami)

5Modzieowy Dyskusyjny Klub Filmowy Iluzjon dzia-ajcy przy II LO im. Cypriana Kamila Norwida w Kra-snymstawie i Krasnostawskim Domu Kultury. Grzegorz Emanuel opiekun artystyczny projektu; Ewa Mag-dziarz koordynatorka projektu

64 65

rzeczowego udzielaj nam take Okrgowa Spdzielnia Mleczarska wKrasnymstawie oraz Rolnicza Spdzielnia Produkcyjna wZagrodzie.

KROK 2 SPOTKANIE ORGANIZACYJNE

Spotkanie uczniw zainteresowanych projektem warto zorganizowa na kilka miesicy przed rozpoczciem pracy. Na takim wstpnym spotkaniu mona zastanowi si nad ska-dem zespou filmowego, ale przede wszystkim nad pomysem na film.

Ten etap jest niezwykle istotny kad zpojawiajcych si propozycji naley przedysku-towa. Uczniowie maj mnstwo pomysw, jednak ich koncepcje czsto si powtarzaj, s schematyczne, podobne do historii znanych np. zseriali telewizyjnych. Inna trudno to pojawiajce si propozycje osadzenia fabuy filmu wokrelonym czasie historycznym, co moe wznacznym stopniu utrudni realizacj projektu. Uczniowie mog mie te problem z przedstawieniem zwartej, caociowej historii. Rozwizaniem tego problemu moe by stworzenie wsplnej historii zoonej zpropozycji poszczeglnych uczestnikw projektu.

KROK 3 PRZYGOTOWANIE DO PROJEKTU FILMOWEGO RNORODNE DZIAANIA FILMOWE

Okres pomidzy pocztkowym spotkaniem arozpoczciem dokumentacji to czas intensyw-nych przygotowa, ktre mog mie form zorganizowanych spotka albo koresponden-cji, m.in. zwykorzystaniem forum dyskusyjnego na ktrym zportali spoecznociowych. W naszym przypadku przygotowania rozpisujemy na dedykowane projektowi warsztaty, gr filmow zelementami scenariusza, wymian pomysw iopinii wobrbie zamknitej grupy Krmy film! na portalu Facebook. Kontaktujemy si te mailowo i telefonicznie zopiekunem artystycznym.

Zadania, jakie przypadaj na okres przygotowawczy, to na zapoznanie uczniw zprzydzia-em obowizkw wzespole filmowym izzasadami pracy wtakim zespole, dopracowanie scenariusza iobsadzenie rl. Przy rozdzielaniu rl wekipie filmowej warto pamita otym, by uczniowie wybierali dla siebie te funkcje, ktre s im bliskie zracji ich uzdolnie izain-teresowa. Obsadzajc aktorw, warto zwrci szczegln uwag na osoby wcielajce si wgwne role mona prbnie nagra je ze sob isprawdzi, czy pasuj do siebie.

Dodatkowe moliwoci dobrego przygotowania do projektu daj zajcia zedukacji filmo-wej, gdzie przyszli realizatorzy mog zaczerpn teoretycznej wiedzy na temat warsztatu pracy filmowca.

Warsztaty Krmy film! przygotowujce do pitej edycji letniego projektu Krmy Film!

odbyy si 19 czerwca 2015 r.

KROK 4 REALIZACJA PROJEKTU FILMOWEGOJeeli zaplanujemy realizacj projektu na okres wakacji, warto rozpocz prac kilka dni po zakoczeniu roku szkolnego, zanim nasi uczniowie rozjad si wrne strony Polski.

Przykadowy plan dziaa

Dzie 1. Dalszy cig castingu do filmu krconego wramach letniego projektu.Dzie 2. Organizacja pracy na planie filmowym. Dzie 3. Organizacja przestrzeni filmowej, zdjcia wpomieszczeniach iwplenerze, przygo-

towanie do kolejnego dnia zdjciowego.Dni 4-6. Zdjcia wpomieszczeniach iwplenerze, dyskusja nad wypracowanym materiaem

filmowym iprzygotowanie do kolejnego dnia zdjciowego.Dzie 7. Wstpne prace montaowe. Prezentacja opracowanego materiau filmowego po-

czona zdyskusj, podsumowanie pracy na planie filmowym.

Planujc prac, warto zarezerwowa sobie czas na tak zwane dokrtki pod koniec lipca lub wsierpniu mona zaplanowa np. dwa dodatkowe dni zdjciowe na uzupenienie brakuj-cego materiau filmowego.

Polecam zrobi dusz przerw wzdjciach, aby nabra dystansu do nagranego materia-u,tzw. surwki.

KROK 5 POSTPRODUKCJA

Prace montaowe pod kierunkiem opiekuna artystycznego, realizowane przez wyznaczo-nych uczestnikw projektu, mog trwa nawet kilka miesicy. Wany jest dobr muzyki zlegalnych rde lub skomponowanie muzyki na potrzeby projektu. Polecam najwikszy polski bank muzyki PARIS MUSIC. Wtym czasie trzeba zaplanowa te prace nad projektami plakatu iokadki pyty oraz nadruku na pyt. Prace te mog wykona uczniowie zaangao-wani wprojekt samodzielnie lub pod kierunkiem opiekuna artystycznego projektu.

KROK 6 PREMIERA FILMU

Po zakoczeniu prac zaczn si przygotowania do premiery. Naley wykona kopie filmu (nagranie inadruk), wydrukowa okadki na pudeka na pyty, wydrukowa plakaty filmowe, opracowa wzr zaproszenia. Na podstawie opracowanej listy naley przygotowa zapro-szenia dla goci. Informacje opremierze filmu mona zamieci na stronach internetowych szkoy, starostwa, urzdu miasta czy urzdu gminy, na Facebooku, blogu itd. Wzaprzyja-nionych szkoach iinstytucjach mona rozwiesi plakaty. Premier warto zaplanowa wso-bot wgodzinach popoudniowych, np. ogodz. 17. Jeeli premiera filmu odbdzie si wsali kinowej, naley duo wczeniej przygotowa pismo do dyrektora placwki izarezerwowa sal. Przed premier filmu naley uzgodni szczegy zwizane zpokazem filmu iorgani-

66 67

zacj spotkania autorskiego, ktre moe odby si winnej sali ni pokaz. Wtakiej sytuacji spotkanie autorskie mona poczy zpoczstunkiem dla zaproszonych goci. Poczstunek naley przygotowa w dniu premiery w godzinach rannych. Jeeli na premier przyjad osoby spoza danej miejscowoci, naley dla nich zarezerwowa noclegi. Na drugi dzie po premierze warto zorganizowa spotkanie organizacyjne przygotowujce do kolejnej edycji projektu.

KROK 7 PROMOCJA PROJEKTU FILMOWEGO

Wczasie trwania projektu warto wszelkie dziaania promowa na stronach internetowych, w lokalnej prasie i telewizji. Wana jest korespondencja zdyrektorami szk. Naley take zamieszcza rnego rodzaju ogoszenia wszkole. Po uroczystej premierze film moe by pokazywany np. na lekcjach wychowawczych, na spotkaniach w czasie promocji ksiek czy lokalnych pism, na imprezach kulturalnych organizowanych wdanej miejscowoci czy wregionie.

WARIANTY

Jako przygotowanie do projektu mona wykorzysta Filmow Gr Miejsk. W trakcie gry mona zaplanowa zadania, ktre pozwol nam dopracowa wybrane wtki scenariusza.

Przykadowe zadania zFilmowej Gry Miejskiej realizowanej wKrasnymstawieZadanie 1. Organizatorzy prezentuj fragmenty z roboczej wersji scenariusza filmu, ktry bdzie realizowany wczasie pitej edycji projektu. Zadanie jest zaliczone, jeeli uczestni-cy zespow wypowiedz si wsondzie ulicznej na temat ucieczki zdomu Buntowniczki (gwna bohaterka planowanego filmu).

Zadanie 2. Organizatorzy zaliczaj opracowan przez zespoy robocz wersj scenariusza fil-mu, np. dziewczyny, ktre ucieky zdomw (lub dziewczyna ichopak), spotykaj si iprzez kilka dni wdruj razem. Zadanie jest zaliczone, jeeli uczestnicy wymyl, co mogo przytra-fi si wczasie wsplnej wdrwki. Zespoy prezentuj swoje scenariusze.

Wprzypadku braku wsparcia finansowego warto zrealizowa krtsz wersj projektu filmo-wego ikrtsz wersj materiau filmowego, ktry ma powsta wtrakcie realizacji projek-tu. Wane jest, aby uczestnicy projektu wsplnie zaplanowali prac iwmiar moliwoci doprowadzili j do koca. Jeeli powstanie film krtkometraowy, to mona go pokaza wczasie zebrania zrodzicami izamieci na stronie internetowej szkoy. Naley pamita, e rnego rodzaju dziaania filmowe s wietn promocj szkoy.

LINKI

Wybrane linki do filmw irelacji:

Letni projekt filmowy Krmy Film! realizowany przez MDKF Iluzjon dziaajcy przy II LO wKrasnymstawie iKrasnostawskim Domu Kultury

Film Krlewna: serwis Youtube, kana uytkownika Geman Eman,

www.youtube.com/watch?v=dzy7CXEsj38.

Podsumowanie projektu na stronie Centrum Edukacji Obywatelskiej:

www.ceo.org.pl/filmotekaszkolna/news/wielkie-emocje-w--krasnymstawie. To, czego nie wida III edycjaFilm To, czego nie wida: serwis YouTube, kana uytkownika Geman Eman,

www.youtube.com/watch?v=wPrk7AxQla8.

Trailer filmu: serwis YouTube, kana uytkownika Geman Eman,

www.youtube.com/watch?v=LV_Dpb5mbK8.

Koniunkcja V edycja

Relacja z warsztatw pitej edycji projektu: www.norwidkrasnystaw.pl, zakadka Warsztaty.

68 69

ZAANGAOWANY PROJEKT FILMOWY

70 71

Krtki opis:Projekt by poczeniem dziaa wdwch przestrzeniach edukacyjnych: kulturalnej ifilmo-wej. Bodcem do przeprowadzenia projektu by cykl zaj edukacyjnych, wktrym wzia udzia nasza szkoa oglnopolski projekt zainicjowany przez Centrum Edukacji Obywatel-skiej Kultura polskich Romw. Poznajmy si. Zainspirowani programem CEO postanowi-limy nawiza do niego iuzupeni nasze dziaanie ozajcia edukacji filmowej. Powstao dwutorowe dziaanie antydyskryminacyjne, oparte na rozmaitych metodach inarzdziach, wtym na filmie.

Na pocztku uczestnicy projektu wzili udzia wspotkaniu zekspertk specjalistk zzakre-su antropologii kulturowej, ktra przybliya im najwaniejsze zagadnienia zwizane zkul-tur Romw. Odbyli take lekcj muzealn wtarnowskim Muzeum Etnograficznym, gdzie zaznajomili si zobyczajowoci ikultur romsk. Tarnw jest miastem, wktrym spoecz-no romska jest bardzo widoczna od wielu pokole, co tworzy bardzo istotny kontekst do zaj majcych na celu uwiadomienie otaczajcej ich wielokulturowoci, pobudzenie do mylenia otym, czym jest tosamo, atake ksztatowanie postawy tolerancji iakceptacji dla szeroko rozumianej innoci.

Ze wzgldu na to, e wnaszej szkole prnie dziaa edukacja filmowa, postanowilimy od-nie temat Romw do tekstw filmowych ipokaza uczniom ten temat wrnych per-spektywach. Opracowalimy autorski projekt filmowy oparty na wybranych tekstach filmo-wych, ktre podejmoway zagadnienia zwizane z Romami jako mniejszoci narodow wrnych miejscach iczasie.

Zanim jednak rozpoczlimy prac zkonkretnymi tytuami filmowymi powiconymi Ro-mom, przeprowadzilimy cykl zaj wok filmu izfilmem Niebieskoocy (re. B. Verhaag, 1996) zrealizowanym na podstawie ksiki Nory Lester otym samym tytule. Czulimy po-trzeb pokazania problemu dyskryminacji wszerszym kontekcie, dlatego signlimy po film powicony synnemu eksperymentowi Jane Elliott. Film ten naley do klasycznych ma-teriaw edukacji antydyskryminacyjnej idobrze sprawdzi si jako wstp do czci filmowej: pozwoli wprowadzi, omwi lub usystematyzowa przywoane wczeniej pojcia.

Po tym wstpie przeprowadzilimy segmenty zaj tematycznie oscylujce wok trzech obrazw filmowych: Cygan (re. M. ulk, 2011), To tylko wiatr (re. B. Fliegauf, 2012), Papusza (re. J. Kos-Krauze, K. Krauze, 2013).Praca nad tymi filmami obejmowaa dyskusje wok zagadnie zebranych na specjalnie do tego przygotowanych kartach pracy.

Autorzy

Agnieszka Grzegrzek-Zajc

Mariusz Widawski

Poziom trudnoci

4Liczba uczestnikw

Animatorzy: 2

Czas trwania

Niezbdne

Sala wyposaona w ekran i sprzt audiowizualny umo-liwiajcy odtwarzanie filmw, filmy z legalnych rde, flipchart, pisaki, papier A4, komputery z dostpem do internetu.

Przygotowanie: 5 dniRealizacja: 1-2 miesice w zalenoci od czstotliwoci i intensywnoci zaj

ANTYDYSKRYMINACYJNY PROJEKT KULTUROWO-FILMOWY O INNOCI I INNYCH

Uczestnicy: 10-15

72 73

KROK 3 SPOTKANIE Z FILMEM NIEBIESKOOCY

Kolejnym etapem naszego projektu by cykl lekcji oparty na filmach odnoszcych si do dyskryminacji, wtym szczeglnie do losu Romw wkulturze Zachodu. Cykl rozpoczlimy filmem Niebieskoocy, ktry naszym zdaniem sprawdza si jako wstp do wszelkiego typu antydyskryminacyjnych przegldw filmowych. Polecamy go jako opowie uniwersaln film, ktry intryguje, pozostajc obrazem zrozumiaym dla kadego widza idziaa na wie-lu paszczyznach, pobudzajc zarwno intelektualnie, jak i emocjonalnie. Niebieskoocy pokazuj eksperyment przeprowadzony w USA w 1995 r. przez Jane Elliott, ktra chcc uwiadomi uczestnikom swojego projektu absurdalno stygmatyzujcych podziaw wspoeczestwie na jaki czas wprowadzia wswojej klasie dyskryminacj ze wzgldu na kolor oczu. Eksperyment, jak te film onim traktujcy, odkrywaj przed widzami mechanizm tworzenia si stereotypw iuprzedze. Pozwalaj wprowadzi pojcia takie jak dyskrymina-cja, uprzedzenie, stygmatyzacja, przeladowanie, stereotyp. Zkolei konfrontacjazjawn nie-sprawiedliwoci wprowadzonych przez eksperymentatork podziaw budzi silne emocje, co uatwia osobiste zaangaowanie iprzeniesienie refleksji na swoje najblisze otoczenie.

Zgodnie jednak zpodstawowym przepisem na udan psychoedukacj zfilmem, po sean-sie konieczna jest rozmowa, ktra ma kilka funkcji. Po pierwsze, dziki niej uczniowie nie pozostan sami ze swoimi emocjami, take tymi trudnymi. Po drugie, moment po filmie to idealna chwila na modelowanie pozytywnych postaw; rozmowa ofabule filmu, ojego idei iwartociach, prowadzona wchwili emocjonalnego zaangaowania, moe pomc uczniom przyswoi antydyskryminacyjn wymow filmu. atwiej bdzie im rwnie orefleksyjne po-dejcie do swojego wasnego otoczenia. Wtrakcie naszego projektu uczniowie wykorzystali rozmow po filmie Niebieskoocy do opracowania diagnozy dyskryminacji wich rodo-wisku szkolnym izebrania pomysw na przeciwdziaanie opisanym przez siebie sytuacjom.

KROK 4 FILMOWA TRIADA, CZYLI TRZY RNE TEKSTY FILMOWE MWICE O TYM SAMYM

Dopenieniem wszystkich wczeniejszych dziaa bdzie przegld filmw powiconych konkretnej mniejszoci lub dyskryminowanej grupie. Polecamy materiay, jakie mona zna-le na stronach internetowych powiconych walce zdyskryminacj iuprzedzeniami: seri filmw Narracje migrantw, Warszawski Tygiel Kulturalny, ywa biblioteka (zrealizowa-nych wramach programu Nienawi. Jestem przeciw) wszystkie do znalezienia na ka-nale Youtube. Jeli chodzi za ofilmy fabularne, pomocne moe okaza si forum serwisu internetowego filmweb.pl, gdzie uytkownicy dziel si swoj wiedz ofilmach na konkret-ny temat.

Wnaszym przypadku jako ilustracj omawianych zagadnie wybralimy trzy filmy, ktrych tytuy zostay wskazane powyej. Pokazy idyskusje odbyway si wramach zaj Szkolnego Dyskusyjnego Klubu Wideoteka Nastoletniego Czowieka dziaajcego od kilku lat wPu-blicznym Gimnazjum nr 1w Woli Rzdziskiej. Praca zkadym zfilmw opieraa si zawsze

Zrb to sam

KROK 1 SPOTKANIE Z EKSPERTEM

Jako wstpny etap do pracy nad projektem proponujemy zaplanowa spotkanie ze specja-list wtematyce kulturowoci. Wnaszym przypadku byy to warsztaty poprowadzone przez Joann Talewicz-Kwiatkowsk1. Warto tego spotkana wynikaa m.in. zwczenia wzajcia antydyskryminacyjne specjalistki, ktra oprcz swojej naukowej refleksji iwiedzy moe za-proponowa osobiste dowiadczenie reprezentantki mniejszoci.

Spotkanie dobrze rozpocz od sprawdzenia stanu wiedzy inastawienia do tematu mniej-szoci. My rozpoczlimy od lunej rozmowy na temat postrzegania Romw wspoecze-stwie, wktrej sprawdzalimy, jakie stereotypy funkcjonuj wwiadomoci modych ludzi. Jak si okazao, przewaay negatywne konotacje. Nastpnie prelegentka w interesujcy sposb omwia pochodzenie i histori przybycia Romw do Europy, sytuacj Romw w Polsce w rnych okresach historycznych, aktualn sytuacj Romw (liczebno, we-wntrzne zrnicowanie, relacj mniejszo wikszo, wizerunek Romw w mediach). Szczeglne miejsce wspotkaniu powicone zostao Zagadzie Romw Europejskich oraz poetce romskiej Papuszy. Uczniowie okazali si bardzo zaciekawieni tematem, zadawali py-tania dodatkowe, aadne znich nie pozostao bez odpowiedzi. Dodatkowym atutem spo-tkania byy zdjcia zrodzinnego albumu prelegentki.

Warsztaty byy interesujce dla modziey, gdy wszystkie otrzymane przez nich informacje pochodziy niejako z pierwszej rki. Prowadzca zajcia opowiadaa o yciu romskim nie tylko zperspektywy naukowca, ale przede wszystkim zperspektywy Romki.

KROK 2 LEKCJA MUZEALNA

Przy realizacji zaj antydyskryminacyjnych warto siga po zasoby znajdujce si we wa-snym rodowisku: lokaln pami odanej mniejszoci, osobiste historie mieszkacw dane-go terenu, miejsca lub wydarzenia lokalne zwizane zmniejszoci. Pomc wtym moe od-woanie si do kolekcji muzeum historycznego lub etnograficznego, gdzie odnale mona lady przeszoci regionu. My wybralimy si na lekcj do Muzeum Etnograficznego wTar-nowie, wktrym znajduje si staa wystawa pt. Romowie historia ikultura. Na miejscu, wrd rnorakich eksponatw, ktre mona byo nie tylko obejrze, ale idotkn, etnograf

przybliy uczniom obraz tej grupy etnicznej.

1drJoannaTalewicz-KwiatkowskaRomka,doktorantropologiikulturowej,redaktornaczelnakwartalnikaDialog-Phenibenwyda-wanegoprzezStowarzyszenieRomwwPolsce,trenerkaantydyskryminacyjna.PracujenaUniwersytecieJagielloskim

74 7575

na czterech komponentach: wiadomym, kompetentnym, ukierunkowanym ikrytycznym odbiorze filmu przez uczniw.

Takiemu modelowi odbioru sprzyja wstp poprzedzajcy kad projekcj, podczas ktre-go przyblialimy uczniom realia przedstawione wfilmie. Ukierunkowywalimy te sposb interpretacji na interesujce nas zagadnienia: wykluczenie mniejszoci przez wikszo, brak tolerancji iszacunku dla innoci, stygmatyzacj ze wzgldu na pochodzenie. Nasza praca opieraa si na kartach pracy zfilmem stworzonych na potrzeby tych dziaa. Wkartach znalazy si wiczenia ukierunkowujce odbir tekstu filmowego, wskazujce na analiz fil-mowego wiata, bohaterw, fabuy, atake karty filmowej wartoci irefleksji. Przykady kart wzaczeniu.

Warto zastosowa podczas realizacji projektu rnorodne metody aktywne, ktre wnaszym wypadku wpyny na rozumienie tematu przez uczniw. Warto te pamita opozosta-wieniu miejsca na dyskusj iwtpliwoci. Silna perswazja iprzemawianie ex catedra nawet wtak susznej sprawie psuje atmosfer demokracji ipartnerstwa, jak wprowadza edu-kacja zwykorzystaniem filmw; budzi te instynktowny opr itym samym hamuje proces budowania postawy empatii itolerancji.

Podczas realizacji nie napotkalimy adnych przeszkd, ale stopie trudnoci tego projektu ocenilimy na 4 ze wzgldu na konieczno wykonania przez nauczyciela szeregu zada dodatkowych, pochaniajcych spor ilo czasu, np. zorganizowanie wyjcia/ wyjazdu do muzeum zwizanego ztematem; znalezienie eksperta; opracowanie scenariuszy zaj, kart pracy, opracowa ikontekstw niezbdnych do realizacji projektu.

Scenariusz lekcji w oparciu o film Niebieskoocy Temat: O ludziach innych od innych, czyli poczu si dyskryminowanym, eby zrozumie dyskryminowanego (zajcia w wietle wybranych fragmentw filmu Niebieskoocy).Motto: Wszyscy ludzie stworzeni zostali rwni sobie (Luther King)Cele: Ucze:

zna pojcia: dyskryminacja, uprzedzenie, stygmatyzacja, przeladowanie, stereotyp, rozumie przyczyny i mechanizmy dyskryminacji, nie kieruje si uprzedzeniami w percepcji i wartociowaniu drugiej osoby, odrzuca stereotypy w relacjach z innymi ludmi, jest tolerancyjny wobec innoci i odmiennoci.

Metody i formy pracy: praca z fragmentem filmu, pogadanka, elementy wykad