1

Zbiorowy system zaopatrzenia w wodę województwa śląskiego

2

W Polsce mamy 9025 wodociągów, w tym: 4 289 wodociągów produkujących poniżej 100 m³ wody na dobę i odpowiednio 4 063 wodociągów produkujących od 100 do 1000 m³ wody na dobę, 607 produkujących wodę w zakresie od 1000 – 10 000 m³ wody na dobę, 60 produkujących wodę w zakresie od 10 000 – 100 000 m³ wody na dobę oraz 6 produkujących powyżej 100 000 m³ wody na dobę

3

Dostawy wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi realizowane przez lokalne przedsiębiorstwa wodociągowe w Polsce

poniżej 100

100 - 1 000 1 000 - 10 000 10 000 - 100 000 powyżej 100 000 0

1000

2000

3000

4000

5000

42894063

607

60 6

Liczba wodociągów

Wielkość produkcji m³/dobę

Licz

ba w

odoc

iągó

w

4

Na terenie działania Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów SA

działa 47 operatorów lokalnych wodociągów.16 z nich w całości korzysta z dostaw wody uzdatnionej

ze systemu eksploatowanego przez Spółkę. Pozostali w różnym stopniu korzystają

także z innych źródeł.

5

Górny Śląsk

Mapa Śląska, z 1561 r. (orientacja południowa)

Od 130 latna śląsku istnieje zbiorowy system zaopatrzenia w

wodę Który dostarcza

wodę dla ludności i przemysłu

regionu.

6

W opracowanym w 1875 r. sprawozdaniu dotyczącym zaopatrzenia GOP w wodę

wynikało, że w 10 miejscowościach

zapotrzebowanie na wodę pokrywane jest poniżej 35

%,a w 20 pomiędzy 35 – 70 %.

Elektrownia w Zabrzu

Przeprowadzona dodatkowo kontrola sanitarna potwierdziła katastrofalną sytuację i groźbę samounicestwienia okręgu

przemysłowego.

7

W latach 80 tych XIX wieku zapadłypierwsze decyzje budowy systemówzbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi dla mieszkańców Górnego Śląska.

Podyktowane to było stale pogarszającą się jakością wody czerpanej przez ludność z lokalnych studni i zbiorników powierzchniowych, jak również jej zanikiem spowodowanym rozwijającym się górnictwem. Nie bez znaczenia była również panująca w latach 1876 – 1877 epidemia tyfusu i susza.

8

Zasięg działania Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów SA

Od 130 latGórnośląskie

Przedsiębiorstwo Wodociągów SArealizując swoją misję dostarcza

wodę dla ludności regionu.

9

W 1882 r. zakończono realizację Karchowickiej Studni Głębinowej.

Rok ten przyjmuję się jako początek budowy systemu zaopatrzenia w wodę

regionu Górnego Śląska.

Jest to również rok powstania Górnośląskich Wodociągów

Historia

10

Prze całe dziesięciolecia system ten modernizowany, rozbudowywany, obejmował swoim zasięgiem coraz większy

obszar.

W systemie zaopatrzenia w wodę można wyróżnić kilka okresów rozwoju:1. Do I wojny światowej2. Okres międzywojenny3. Okres po II wojnie światowej4. Okres po przemianach ustrojowych po 1989 roku

11

Zawada

Repty Śl.

Rozalia

Katowice

Gliwice

Bytom

ChorzówZabrze

Mysłowice

Ruda Śl.

Ujęcia wody i sieć wodociągowa zaopatrująca region w wodę w 1907 roku

12

MACZKI

SOSNOWIEC

KATOWICE

Chorzów

TARNOWSKIEGÓRY

Z chwilą wygaśnięcia Konwencji Genewskiej obszar zaopatrywany w wodę przez Państwowe Zakłady Wodociągowe rozpadł się na dwie części:

Południową obejmującą górnośląski okręg przemysłowy

Północną obejmującą gminy pow. tarnogórskiego.

PAŃSTWOWA SIEĆ WODOCIĄGOWA

13

Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Katowicach

Zestawienie ważniejszych danych wg stanu w 1990 r.

Wielkość produkcji – 1 860 tys. m³/dobęLiczba ujęć i stacji uzdatniania – 85Liczba mieszkańców województwa – 4 mlnLiczba zakładów przemysłowych – 3 427Liczba innych instytucji – 17 881Długość sieci magistralnej – 1 695 kmDługość sieci rozdzielczej – 6 862 kmDługość przyłączy – 3 490 kmLiczba awarii – 22 959

14

Po drugiej wojnie światowej wraz z rozwojem regionu następuje systematyczny wzrost zapotrzebowania na wodę

1949 1950 1951 1952 1953 1954 1956 1958 1971 1979 1980 1985 1986 1987 1988 1989 19900

200,000

400,000

600,000

800,000

1,000,000

1,200,000

1,400,000

1,600,000

1,800,000Średnia dobowa produkcja w m³/dobę

Kozłowa Góra

Bibiela,Strumień

Goczałkowice

Łazy

Kobiernice

GO-CZA II

Miedary

15

Zdolność produkcyjna a sprzedażw latach 1996 - 2011

16

482 483453

415

367341

310282

262

237210

196189

173 166 163156151 147

140 135 134

Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów SASprzedaż wody w mln m3 w latach 1991-2012

17

1,3221,3251,237

1,138

1,007932

849771717

648576537517472454447427412400385370366

Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów SA

Sprzedaż dobowa wody w tys. M3 /dobę w latach 1991-2012

18

Okres po 1989 roku

W 1991 roku następuje podział przedsiębiorstwa.Powstaje GórnośląskiePrzedsiębiorstwo Wodociągów zajmujące się hurtową dostawą wody, oraz lokalne przedsiębiorstwa wodociągowo – kanalizacyjne zajmujące się dostawą wody odbiorcom indywidualnym.

19

Dynamika wybranych parametrów efektywności infrastruktury wodociągowej na obszarze GOP, Zagłębia oraz ROP.

1990 2012 dynamika

Ludność [tys.] 4 000 3 061 -23% Dobowa wielkość

produkcji wody [tys. m3]

1 860 520 - 72%

Liczba operatorów 1 55 5400% Zatrudnienie 7 414 13 700 184% Długość sieci

dystrybucyjnych[km] 8 558 12 663 147%magistralnej [km] 1 695 883 -47%rozdzielczej [km] 6 863 11 780 171%

Czynne przyłącza do budynków mieszkalnych

207 985 576 031 270%

20

1 stycznia 2006 roku: przekształcenie Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów w Katowicach w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa,

której organami są Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, Rada Nadzorcza i Zarząd.

8 listopada 2007r. Samorząd Województwa Śląskiego stał się właścicielem 80% akcji Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów S.A.

28 lutego 2009 zakończył się proces wydawania 15% akcji przedsiębiorstwa dla akcjonariatu pracowniczego

Przedsiębiorstwo stało się własnością Całego Regionu

Dnia 08 marca 2013 r. Ministerstwo Skarbu Państwa zbyło 3 022 508 szt. akcji GPW S.A. Obecna struktura: 80,27% Województwo Śląskie i 19,73% pozostali Akcjonariusze.

21

JAK DZIAŁA SYSTEM ?

W liczbach i przykładach

22

Zbiorniki wodne

10 km

Dziećkowice

- SUW –

- SUW –

Bibiela

Miedary

Zawada Kozłowa Góra

BędzinŁazy

MaczkiMurcki

Mikołów

GoczałkowiceStrumień

Kobiernice

Pszów

ZASIĘG DZIAŁANIA GÓRNOŚLĄSKIEGO PRZEDSIĘBIORSTWA WODOCIĄGÓW S.A.

23

24

Charakterystyka Zbiorowego systemu zaopatrzenia w wodę

województwa śląskiego

Zdolność produkcyjna systemu zaopatrzenia w wodę śląska wynosi ogółem 943 784 m3/d

Zdolność produkcyjna Stacji Uzdatniania Wody bazujących na wodach powierzchniowych

wynosi 800 800 m3/dobę, czyli 84,8% zdolności produkcyjnej całego systemu.

Zdolność produkcyjna stacji uzdatniania wód głębinowych wynosi 142 984 m3/dobę 15,2%. Zbiornik Goczałkowice

25

Wysokosprawnymi urządzeniami do uzdatniania wody,

Możliwościami magazynowania wody i wyrównywania jej rozbiorów poprzez zbiorniki sieciowe,

Siecią rurociągów umożliwiających przerzut wody pomiędzy poszczególnymi rejonami aglomeracji,

Rezerwami produkcyjnymi umożliwiającymi dostawy wody nawet w przypadku wystąpienia awarii któregoś z elementów systemu.

Obecnie system charakteryzuje się:

26

Stosowane procesy technologiczne przy uzdatnianiu wody:

- Koagulacja i sedymentacja (klasyczna i na pulsatorach)

- Filtracja pospieszna na filtrach piaskowych jedno i dwuwarstwowych lub kontaktowych

- Ozonowanie wstępne i pośrednie

- Filtracja na złożach z węgla aktywnego

- Dezynfekcja związkami chloru (chlor gazowy, podchloryn sodu, dwutlenek chloru)

SUW Kozłowa Góra

ZUW Goczałkowice

27

Technologie stosowane do rozbudowy i modernizacji sieci wodociągowej

Nowe rurociągi wykonuje się m.in. z rur:

z żeliwa sferoidalnego

tworzyw sztucznych

Modernizacje istniejących rurociągów:

- wewnętrzne wykładziny cementowe i poliuretanu

- relining, u-liners

- rękaw z PE zbrojony włóknem poliestrowym

28

W 2012 roku dostarczono

odbiorcom ogółem 130 mln m³ wodyśrednio 360 tys. m³/dobę

29

Obszar działania Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów S.A. obejmuje ponad 70 gmin z województwa śląskiego .Powierzchnia – 4 149 km²Ludność – około 3 mln

30

87 % wody dostarczanej regionowi stanowią wody powierzchniowe.

Znaczącą rolę odgrywają w systemie dwa eksploatowane przez Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów SA zbiorniki wodne:- Goczałkowice – na rzece Małej Wiśle- Kozłowa Góra – na rzece Brynica

31

2009 Województwo śląskie

Obszar działania Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów SA

Wyszczególnienie Wielkość Wielkość Porównanie z województwem śląskim [%]

Powierzchnia [km2] 12 333 4 149

33,6%

Liczba ludności 4 641 933 3 128 972 67,4%w tym: miasto 3 624 468 2 805 671 77,4% wieś 1 017 525 323 301 31,8%Gęstość zaludnienia [osoba/km2 376 754

200,5%

Liczba osób korzystająca ze sieci wodociągowej 4 332 055 3 054 744

70,5%

w tym w miastach 3 518 041 2 756 561 78,4%

Charakterystyka obszaru działania Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów S.A. na tle

województwa śląskiego – dane ogólne

32

tys. m³/rok

2009 Województwo śląskie Obszar działania Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów SA

Wyszczególnienie Wielkość WielkośćPorównanie z

województwem śląskim [%]

Zużycie wody ogółem 397 403,5 263 589,8 66,3%w tym: - przemysł 127 409,0 105 800,0 83,0% - rolnictwo 75 851,0 20 895,0 27,5% - procesy technologiczne

194 143,5 138 557,0 71,4%

Woda dostarczona gosp. domowym 141 760,7 136 894,8 96,6%

Zużycie wody m³/mieszkańca/rok

30,5 31,6 103,6%

Charakterystyka rejonu działania Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów S.A. na tle

województwa śląskiego – zużycie wody.

33

Na terenie województwa śląskiego znaczna część mieszkańców korzystała równolegle z zaopatrzenia z sieci wodociągowej i ze studni prywatnych. Wielkość poboru tej wody jest trudna do oszacowania.

Trudno jest także oszacować ilość zużytej wody przez przemysł na cele socjalne

34

Escherichia coli

Szacuje się, że ze studni prywatnych pobiera się około 55 000 m³/dobę wody (dot. mieszkańców korzystających tylko z tego źródła).

Woda ze studni przydomowych, bazujących na płytkich wodach podziemnych

w ponad 60 % nie spełnia wymagań sanitarnych, zwłaszcza bakteriologicznych. Raport WSSE w Katowicach

35

Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów SA pobrało ze środowiska w 2012 r. 159 991,8 tys. m³ wody w tym:- 138 746,6 tys. m³ z ujęć powierzchniowych – 87 %- 21 168,2 tys. m³ z ujęć podziemnych – 13 %

Zbiornik Goczałkowice

36

76 % wody dostarczonej odbiorcom ze systemuGórnośląskiego Przedsiębiorstwa SA służy na zaopatrzenie ludności

Pozostałe 24 % innym odbiorcom m.in. dla przemysłu

37

Około 80% wody dostarczanej

w ramach zbiorowego zaopatrzenia w wodę przez

Spółkę i lokalne przedsiębiorstwa wodociągowe na

omawianym terenie pochodzi ze sytemu

eksploatowanego przez Górnośląskie

Przedsiębiorstwo Wodociągów SA

38

W województwie śląskim zużyto w 2009 r. 397 403,5 tys. m³ wody (przemysł, rolnictwo, wodociągi).Jednocześnie na terenie działania Spółki zużycie to wyniosło 268 880,0 tys. m³

Oznacza to, że Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów SA dostarcza na potrzeby ludności i gospodarki narodowej- 33,3 % wody w województwie śląskim i - 49,3 % wody na terenie swojej działalności

39

40

W ostatnich dwóch dekadach w województwie śląskim nastąpiło znaczące rozdrobnienie operatorów

w obszarze dostarczania wody

Wydaje się konieczne w obecnej sytuacji początku dezintegracji zbiorowego systemu zaopatrzenia w wodę w województwie śląskim myślenie w kategoriach konsolidacji systemu zaopatrzenia w wodę

poprzez integrację systemów produkcji i dystrybucji wody w tym również integrację organizacyjną i kapitałową

przedsiębiorstw wodociągowych

41

Dezintegracja zbiorowego systemu zaopatrzenia w wodę prowadzi do tworzenia odizolowanych wyspowych

podsystemów zaopatrzenia w wodę w województwie.

Taka sytuacja znacząco obniża bezpieczeństwo systemu zaopatrzenia w wodę mieszkańców regionu.

w obszarze dostarczania wody

42

Dlatego w sytuacji stałego spadku zapotrzebowania na wodę, spowodowanego różnymi czynnikami, dla utrzymania sytemu szczególnego znaczenia nabiera współpraca miedzy Górnośląskim Przedsiębiorstwem Wodociągów SA a przedsiębiorstwami lokalnymi, samorządem wojewódzkim i samorządami gminnymi.

43

…Połączenie sił to początek, pozostanie razem to postęp, wspólna praca to sukces… Henry Ford

44

Dziękuję za uwagę

Struktura wiekowa magistralnej sieci wodociągowej Spółki na koniec 2013 r.

SPRAWOZDANIE ZARZĄDU Z DZIAŁALNOŚCI GÓRNOŚLĄSKIEGO PRZEDSIĘBIORSTWA WODOCIĄGÓW S.A. W ROKU 2013

15%

23%

26%

19%

7%

10%

do 19551956 - 19751976 - 19851986 - 19951996 - 2000od 2001

46

W ciągu ostatnich 10 lat zanotowano:

•3356 awarii bez postoju

•396 awarii z postojem

w sumie 3752 awarii

LICZBY

W tym czasie 1 raz awaria spowodowała dostawę wody o pogorszonych parametrach do około 20 000 mieszkańców na 3 500 000 mieszkańców do których codziennie jest dostarczana

woda z systemu GPW

47

Awaria powstała na skutek szkód górniczych 1400 Katowice ul. Kościuszki – 23.11.2011r

AWARIA:Należało wyłączyć odcinek rurociągu – 1500 m zaopatrującego w wodę dzielnice następujących miast – Katowice, Siemianowice, Chorzów, Piekary.

DZIAŁANIA:Aby zapewnić mieszkańcom tychże miast wodę należało przekierować sieć magistralną GPW oraz sieć

rozdzielczą ww. miast. Po usunięciu awarii przywróciliśmy kierunki przepływów do stanu sprzed awarii.

W trakcie usuwania awarii oraz w trakcie regulacji sieci mieszkańcy nie odczuwali spadków ciśnienia

i braków wody.

Przykłady

48

Awaria powstała w rejonie węzła łączącego rurociągi 600, 1000, 800 w Piekarach Śląskich ul. Tarnogórska – 28.03.2013r

AWARIA:Aby wymienić uszkodzoną zasuwę należało wyłączyć odcinki rurociągów 600, 1000, 800 zaopatrujące w wodę mieszkańców miast Piekary Śląskie, Radzionków, Bytom, Bobrowniki, Chorzów i Wojkowice.

DZIAŁANIA:Aby nie przerywać zaopatrzenia w wodę ww. miast należało przekierować sieć magistralną GPW.

Przykłady

49

Awaria magistrali 600, 1000, 800 w Sosnowcuul. Wileńska – 02.09.2013r

AWARIA:W trakcie przywracania do eksploatacji rurociągu magistralnego DN 600 doszło do gwałtownego skoku ciśnienia, który spowodował zmętnienie oraz pogorszenie parametrów fizyko-chemicznych wody dostarczanej do czterech dzielnic Sosnowca

DZIAŁANIA:Rozpoczęto proces intensywnego płukania rurociągu. Widząc brak zadowalających efektów podjęto decyzję o zamknięciu rurociągu i dostarczeniu wody mieszkańcom z kierunku Goczałkowic

Przykłady

50

Bibiela

MaczkiMurcki

GoczałkowiceStrumień

Kobiernice

AWARIA

AWARIA W SOSNOWCU

DZIAŁANIA