Zasady bibliometrycznego i webometrycznego pomiaru

dorobku naukowego – wady i zalety.

Karolina Misztal, Piotr Czapla

termin stosowany od 1969 r., przez Alana Pritcharda i Roberta A. Faithorne'a

wywodzi się z badań naukometrycznych i jest zbiorem metod

matematycznych oraz statystycznych  używanych do badania komunikacji

piśmienniczej Opiera się na analizie

danych bibliograficznych druków

Bibliometria

Jest narzędziem, które pozwala ocenić stan nauki i technologii

Związana z nazwiskiem Eugene`a Garfielda, który w 1955 roku zaproponował stworzenie indeksu

cytowań naukowych (Citation indexes for science). Pierwszy (SCI) ukazał się w 1963 roku

Garfield założył w Filadelfii Instytut Informacji Naukowej (ISI)

Wśród zagadnień dotyczących oceny czasopism naukowych oraz dorobku naukowego pracowników używane jest określenie "lista filadelfijska".

Bibliometria c.d.

Zawiera czasopism z nauk ścisłych, przyrodniczych, technicznych, społecznych, humanistycznych oraz z dziedziny sztuki.

Decyduje o tym wiele kryteriów:

- regularność ukazywania się czasopisma,- wydawanie periodyku zgodnie z międzynarodową konwencją

wydawniczą,- podawanie w języku angielskim tytułów, streszczeń oraz słów

kluczowych publikowanych prac,- recenzowanie publikowanych prac przez autorytatywnych recenzentów,- regionalna reprezentatywność periodyków,- analiza poczytności - mierzona takimi wskaźnikami, jak:

citation index (indeks cytowań),• impact factor (wskaźnik częstości cytowania w określonym czasie),• immediacy index (czas w jakim artykuł opublikowany jest cytowany).

Lista Filadelfijska

INDEKS CYTOWAŃ

jest to jedna z form bibliografii

jeden ze sposobów oceniania wartości danej pracy naukowej.

na podstawie danych zebranych w indeksach cytowań oblicza się impact factor.

najbardziej znanymi bazami cytowań są bazy tworzone przez  (ISI): Science Citation Index, Social Sciences Citation Index oraz

Arts and Humanities Citation Index.

obecnie coraz większą konkurencję dla bazy ISI stanowi baza Scopus.

na podstawie indeksu cytowań tworzy się często rankingi instytutów naukowych, dziedzin nauki, które szczególnie

szybko się rozwijają i poszczególnych naukowców.

IMPACT FACTOR

to wskaźnik cytowalności danego czasopisma z Listy Filadelfijskiej: liczba cytowań uzyskanych przez czasopismo

w roku bieżącym dla artykułów opublikowanych w nim w ciągu dwóch poprzednich lat, podzielona przez ogólną

liczbę artykułów zamieszczonych w tym samym czasopiśmie w tych samych dwóch latach.

czasopisma legitymujące się tym wskaźnikiem umieszczane są corocznie w osobnym wydawnictwie ISI - Journal Citation

Reports.

podstawą obliczania liczby cytowań jest baza Science Citation Index-Expanded (SCI-Exp). Jej zawartość stanowi 5900 tytułów

czasopism ogólnoświatowych ze 150 dziedzin naukowych.

publikacje, na którą powołują się inni autorzy;

autocytacja - gdy istnieje jeden autor wspólny dla obu prac (cytowanej i cytującej)

analiza cytowań publikacji konkretnego autora, musimy dysponować pełną bibliografią prac  opublikowanych, każda bowiem praca, może zostać zacytowana w danym  roku

współautorstwo - analizę należy przeprowadzać według pierwszego autora każdej pracy

aby artykuł został zacytowany przez innych autorów, powinien zostać opublikowany w czasopismach, które są odnotowywane w dużych bazach bibliograficznych w przypadku 

Analiza cytowań:

IMMEDIACY INDEKS

czas w jakim artykuł opublikowany jest cytowany

Stanowi wskaźnik szybkości oddziaływania

Wyznacza stosunek cytowań artykułów w roku ich publikacji, do liczby artykułów opublikowanych w tym samym roku w konkretnym czasopiśmie

Wskaźnik ten dotyczy wyłącznie czasopisma

tworzony przez Instytut Informacji Naukowej w Filadelfii

dostępny w wersji elektronicznej na stronie domowej Instytutu

Pozwala on odszukać tytuł czasopisma, przeglądać całą listę, sprawdzać zmiany zachodzące w danych bibliograficznych poszczególnych tytułów czasopism na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy

Master Journal List

lista czasopism naukowych, które są uwzględniane przy ocenie parametrycznej placówek naukowych, uczelni,instytutów, jednostek badawczo-rozwojowych 

Uwzględnia dorobek naukowy jednostki m.in. na podstawie liczby punktów przyznanych publikacjom, których autorami są pracownicy danej jednostki.

Lista ta początkowo opierała się głównie na tzw. liście filadelfijskiej, uwzględniając przede wszystkim anglojęzyczne czasopisma o szerokim zasięgu międzynarodowym i wysokim prestiżu.

Ustalił się podział na listę A i listę B.

Na liście z roku 2012 lista A liczy 10 230 pozycjilista B – 1 854, a lista C– 4 337 

Lista MNiSW

ERIH są to listy indeksujące czasopisma naukowe z piętnastu dyscyplin humanistycznych, tworzone przez Europejską Fundację Nauki (ESF – European Science Foundation).

Czasopisma podzielono na trzy grupy (2007 r.): A, B i C, którym nadano symbole INT1, INT2 i NAT.

  Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przyjęło następującą punktację w

zależności od grupy: A – 20 pkt, B – 15 pkt, C – 10 pkt

Czasopismom nadaje się jedną z 3 kategorii:

• INT1 – czasopisma najbardziej renomowane na arenie międzynarodowej, uznane w środowisku naukowym, których artykuły są regularnie cytowane w świecie

• INT2 – czasopisma, które spełniają wymogi czasopism międzynarodowych i mają wysoką renomę w wielu krajach

• NAT – czasopisma z terenu Europy, mające istotne znaczenie lokalne lub regionalne, a których zasięg jest ograniczony językiem publikacji.

 Lista czasopism ERIH

Indeks HirschaWspółczynnik wprowadzony w 2005 roku przez Jorgego E. Hirscha który ma w zamierzeniu wyważać wagę i znaczenie wszystkich prac naukowych danego autora, Indeks h jest zdefiniowany jako liczba prac naukowych które uzyskały liczbę cytowań równą lub większą od h.

Webometria•„ jest to zastosowanie metod matematycznych i statystycznych do książek i innych nośników komunikacji” A. Pritchard

•„ jest to badanie ilościowe budowy i wykorzystania zasobów informacyjnych, struktur i technologii w sieci przy wykorzystaniu rozwiązań bibliometrycznych i infometrycznych” L. Björneborn i P. Ingwersen

Web Impact Factor

Wskaźnik ten ma wykazywać miarę zainteresowania daną stroną, gdzie L to liczba linków określonego czasopisma, a W to liczba stron WWW tego czasopisma.

obiektywna ocena naukowej produkcji

obiektywny obraz rozwoju nauki

mierniki nauki ułatwiają porównywanie ze sobą produkcji naukowej osób i instytucji

wymiana myśli naukowej – osoby, które opublikowały artykuł na jakiś temat w łatwy sposób mogą sprawdzić w określonym czasopiśmie czy ukazały się artykuły konfrontujące do ich artykułów

dane bibliometryczne/webometryczne - przez ściśle określone procedury dają wgląd w obiektywnie przygotowane i niepodważalne wskaźniki

Podsumowanie…ZALETY:

dzięki listom (Filadelfijska, MNiSW, ERIH) łatwo sprawdzić, ile punktów można otrzymać za opublikowanie artykułu w konkretnym czasopiśmie

istotne są liczby (produkcja piśmiennictwa), ocena publikacji tylko w sposób bezpośredni – zależna od czasopisma w którym jest opublikowany (co nie jest zadaniem bibliometrii/webometrii)

obiektywne ocenianie – robią to osoby nie związane ze środowiskiem naukowym

otrzymane wskaźniki ważne dla prenumerujących czasopisma i konkurencji – dla pierwszych ważne ze względu na podtrzymaniu lub rezygnacji z subskrypcji, dla drugich ocena własnej działalności

Podsumowanie…ZALETY cz.2

rzadsze cytowanie prac na temat „nowinek” naukowych (mała znajomość tematu, nowa specjalizacja), choć mogą okazać się pracami wartościowymi

wskaźnik Impact Factor odnosi się do czasopisma nie ocenia konkretnego artykułu

przeważająca liczba czasopism zagranicznych (głównie angielskie i amerykańskie)

tematyka czasopism oscyluje głównie wokół podstawowych dyscyplin

podnoszenie liczby cytowań - autorzy cytują prace w obrębie jednego czasopisma

Podsumowanie…WADY:

przypadki podawania cytatów w celu zanegowania lub niezgody co do słuszności zdania innego autora - przyczynia się to do wzrostu cytowań prac o niskiej jakości

przeważająca liczba prac o charakterze przeglądowym a nie oryginalnym

powielanie błędów w bibliografiach

Podsumowanie…WADY cz.2

Dziękujemy za uwagę