ZAPAD-2017 - Warsaw Institute I Think tank · w tym z użyciem broni nuklearnej. Prawdziwa skala...

16/10/2017

Fundacja Warsaw Institute

podsumowanie

ZAPAD-2017

Przebieg rosyjsko-białoruskich ćwiczeń strategicznych Zapad-2017 potwierdził prognozy analityków Warsaw Institute przedstawione w raporcie z 13 września. Rosjanie nie wykorzystali ćwiczeń do agresji na któreś z państw sąsiednich, nie skorzystali też z okazji, by rozpocząć okupację Białorusi, czy w ogóle zostawić tutaj jakieś znaczące siły. Wbrew obawom, nie doszło też do poważniejszych naruszeń granic z państwami sąsiednimi, szczególnie tymi należącymi do NATO. Zgodnie z przewidywaniami, Moskwa ćwiczyła regularny konflikt zbrojny z Zachodem, w tym z użyciem broni nuklearnej. Prawdziwa skala manewrów zdecydowanie wykraczała poza oficjalnie wskazane ramy, tak liczbowo, jak i geograficznie. Z punktu widzenia Rosji ćwiczenia zakończyły się sukcesem. Pokazały, że modernizacja armii postępuje w dość dużym tempie, wykorzystuje się przy tym doświadczenia zdobyte w Syrii i na Ukrainie. W porównaniu z poprzednimi ćwiczeniami wzrósł poziom dowodzenia, poprawiono koordynację działań wojska i służb z lokalnymi władzami, przetestowano także nowe typy uzbrojenia. Jeśli zaś chodzi o polityczny aspekt ćwiczeń, szczególną uwagę zwracają nowe – niepokojące dla Mińska – akcenty w polityce Rosji wobec Białorusi.

PODSUMOWANIE

www.warsawinstitute.org 2

ZAPAD-2017 PODSUMOWANIE

Borysów (Białoruś), 20.09.2017. Białoruskie śmigłowce szturmowe Ka-52 podczas rosyjsko-białoruskich manewrów wojskowych Zapad 2017.

© L

esze

k Sz

ymań

ski P

AP

• ĆwiczeniaZapad2017oficjalniezakończyłysię20września.Ostatnipociągz rosyjskimiżołnierzamiopuściłBiałoruś28września–poinformowałoministerstwoobrony tegokraju.Niewierzyw toUkraina:29września szef sztabugeneralnegogenerałWiktorMużenkopowiedział,żeRosjawycofałaz Białorusijedynieczęśćoddziałów.Odpowiedział

nato30wrześniarzecznikministerstwaobronyRosji,zapewniając,żewszystkieoddziałyrosyjskieuczestniczącew ćwiczeniachZapad-2017naBiałorusiwróciłydomiejscstałejdyslokacji.TakżesamministerobronySiergiejSzojgupotwierdził,żewszystkiewojskazaangażowanew Zapad-2017wróciłydoswychbaz(6października).Naobecnymetapie trudno przesądzać, jak jest naprawdę. Nawet jeśli Rosja faktycznie wycofała wszystkie oddziały oficjalniezadeklarowanedoudziałuw białoruskiejczęściZapadu,niemusitobyćrównoznacznez całkowitymopuszczeniemBiałorusiprzezrosyjskichżołnierzy.Należybowiempamiętać,żetrafiłytutajtakżeterosyjskieoddziały,któreniebyłyzgłoszonedoudziałuw ćwiczeniachZapad2017.Wątpliwościniemazato,jeślichodzio obwódkaliningradzki–przerzuconetutajdodatkoweoddziałyi brońniezostały,przynajmniejdotychczas,wycofane.

• Wątpliwościzwiązanez obecnościąRosjannaBiałorusiwynikająw pewnymstopniuz innejzasadniczejkontrowersjidotyczącej faktycznej liczebności sił uczestniczących w manewrach. Oficjalnie było ich 12,7 tys. Szef KomitetuWojskowegoNATOgenerałPetrPaveltwierdzi,żew rzeczywistościtoliczbamiędzy70tys.a 100tys.26wrześniaresortobronyLitwypoinformował, że faktyczniew ćwiczeniachmogłowziąćudziałnawet100 tys.wojskowych.Z koleizdaniemdowódcysiłamerykańskichw Europie,gen.BenaHodgesa,w Zapadziemogłowziąćudziałponad40tys.żołnierzy.Gen.Hodgeszarzucił,żeRosjai BiałoruśrozbiłyZapad„nawszystkietemałećwiczenia”,ale„byłyonewszystkiepołączone,gdyżbyłotocałościoweprzedsięwzięcie”.

• Ćwiczenia na terytorium Białorusi były jedynie małą cząstką ogromnego pod względem skali szkoleniowegoprzedsięwzięciacałychSiłZbrojnychFR.JużpierwszegodniaRosjanieprzerzucilikuswymzachodnimgranicom,w pobliżeEstoniii Łotwytrzydywizjepowietrzno-desantowe–łączniejakieś24tys.żołnierzy.Nieukrywającnawet,żematozwiązekz Zapadem.Różnegorodzajuprzedsięwzięciao charakterzeszkoleniowymwykroczyłydalekopozaZachodniOkręgWojskowy.Ćwiczeniai sprawdzianygotowościw niemalcałymkrajumiałySztabowiGeneralnemudać ogólny obrazmożliwości Sił ZbrojnychFR.Dlatego białoruska część ćwiczeńmiała dlaMoskwyminimalneznaczenie.MiałazazadanieodwracaćuwagęodgłównychwydarzeńnaterytoriumRosji,gdziećwiczonopotencjalnykonfliktz Zachodem. I o ilena terenieBiałorusiZapad2017miał scenariuszdefensywny, togeneralnieRosjaniećwiczylielementyofensywne.Wrogiemzaśniebylijacyśdywersancii terroryści,aleregularnearmieinnychpaństw.Dowalkiz luźnymiformacjamio charakterze„zielonychludzików”niesięgasiępozmasowaneuderzeniaz powietrza(lotnictwo,rakiety)i setkiczołgów.Jakzaznaczałlitewskiministerobrony,Rosjadefactosymulowałaataknapaństwabałtyckie(„naloty”przygranicylitewskiej,desantprzyłotewskieji estońskiej).SzefKomitetuWojskowegoNATOgenerałPetrPavel powiedział, żemanewryZapad-2017mogąbyćpostrzegane jako „poważneprzygotowaniedowielkiejwojny”.

• Żadnychwątpliwościniemożnamiećpodtymwzględemszczególniepoanalizieostatniegodniaćwiczeń.Towłaśnie20wrześniamiałamiejscenajwiększaintensyfikacjadziałańrosyjskichwojski tonanajszerszymmożliwymfroncie”odMorzaBarentsapoMorzeCzarne.Mogło tuchodzićo symulacjępełnegokonfliktuzbrojnegoRosjiz NATO,szczególnieżeMoskwaprzećwiczyławtedyatakjądrowyz użyciemwszystkichelementówtzw.triadynuklearnej.Napoligoniew PlesieckuwystrzelonoRC-24Yars,międzykontynentalnypociskbalistycznych(ICBM),dwabombowcestrategiczne Tu-22M3 przeleciały nad Bałtykiem i Morzem Norweskim, zaś atomowy okręt podwodny DmitrijDonskojdokonałelektronicznegowystrzeleniamiędzykontynentalnejrakietybalistycznejz morza.

• Rosjanie ćwiczyli w pierwszej fazie ćwiczeń odpieranie środkami konwencjonalnymi zmasowanego atakupowietrznego – co potwierdza, iż umownym przeciwnikiem nie były żadne dywersyjne grupy separatystów, aleNATO.Głównąrolęodegrałylotnictwoi obronaprzeciwlotnicza6.ArmiiSiłPowietrznychi ObronyPowietrznejw Zachodnim OkręguWojskowym. Ćwiczono metody A2/AD (anti-access/area denial) – przesuwając systemyobrony powietrznej z rodzimych baz dalej na zachód. Jednocześnie uruchomionomorski komponent A2/AD –jednostkiFlotyBałtyckiejw obwodziekaliningradzkim.Próbyrakietoweprzeprowadzonojednocześnienapółnocy,naMorzuŁaptiewówi MorzuBarentsa.Uczestniczyływ nichbrzegowekompleksyrakietoweRubieżi BastionorazzgrupowanieokrętówFlotyPółnocnej.WażnączęściązastosowaniaA2/ADbyłosięgnięciepowyrzutnietaktycznychpociskówbalistycznychIskander-M.Poważnyniepokójpowinnabudzićpróbarakietowa,któranajprawdopodobniejkwalifikujesięjakozłamaniepostanowieńtraktatuINFo pociskachśredniegozasięgu.MinisterstwoobronyRosji





Borysów (Białoruś), 20.09.2017. Białoruskie i rosyjskie czołgi podczas wspólnych manewrów wojskowych Zapad 2017.©

Les

zek

Szym

ańsk

i PA

P

• W manewrachRosjaniesięgnęlipocaływachlarzaktywówrakietowychi artyleryjskich:systemTunguska,systemPantsyrS-1,systemTochka-U,MLRSSmerchi Grad,haubicesamobieżneMstai Akacja,armatysamobieżnePion.W powietrzuzaangażowanom.in.bombowceSu-24orazśmigłowceszturmoweMi-24,Mi-28i Ka-52.Manewrybyłyokazjądozaprezentowaniai przetestowanianowychrodzajówuzbrojenia.PorazpierwszynatakdużąskalętestowanoczołgiT-72B3.Pierwszapartiatychzmodernizowanychczołgów(w liczbie20)trafiładosłużbyw ZachodnimOkręguWojskowymw lutymbr.ProdukcjanajnowszejwersjiT-72ruszyław ub.r.PojawiłysięteżczołgiT-90M,T-80BWMoraz ciężkie wozy bojowe wsparcia czołgów (BMPT). Z kolei Białorusini pochwalili się lekkim samochodempancernymV1,transporteremopancerzonymKajmanorazzmodernizowanymczołgiemT-72BM3.

• Testowano też system opartych na rezerwistach „jednostek obrony terytorialnej”. Nagłe powołania do służby naczas ćwiczeń –wszystko trzymane jestw jak największej tajemnicy.Wiadomo, żemiało tomiejscew obwodziekaliningradzkimi obwodziepskowskim.Dekreto mobilizacjirezerwistówpodpisałPutinw kwietniubr.

• Wbrew obawom, nie doszło też do poważniejszych naruszeń granic – z wyjątkiem krótkotrwałego wtargnięciaw litewskąprzestrzeńpowietrznądwóchtransportowychIł-76(16września).Donaruszeniagranicydoszłopodczas

poinformowałoo udanym teściepociskuo podwyższonejmocydla zestawu Iskander-M.Pocisk zostałodpalonyz poligonuKapustinJarw obwodzieastrachańskim,pokonał480kmi trafiłw celnapoligonieMakatw Kazachstanie-przekazał resort.W rzeczywistości chodzio pociskmanewrujący systemuIskander-K,którymożedysponowaćzasięgiemnawetponad2000km.

przelotu samolotów z Rosji do obwodu kaliningradzkiego. Litewskie MSZ wręczyło ambasadorowi Rosji notęprotestacyjnąw tejsprawie.Moskwatłumaczyłaincydentpróbąuniknięciaburzyprzezsamoloty.Innychprowokacjiniebyło,aniwobecczłonkówNATO,aniwobecUkrainy–którazresztąw związkuz ćwiczeniamiZapadnasiliłapatrolelotniczenaswejpółnocnejgranicy.

• Dla Kremla ważniejsza niż realna gotowość bojowa i potencjał rosyjskiej armii, jest poziom obaw przed nią naZachodzie.DlategoZapad2017byłw dużymstopniuoperacjąw sferzeinformacyjnej.Ważniejszeodliczbyżołnierzyi rodzajuwykorzystanegouzbrojeniabyło, jaktećwiczeniaodbieranonaZachodzie(w tymkontekścieocierającesięo histerię zarzuty ze stronyUkrainydziałaływręcznakorzyśćMoskwy).OdupadkuZSRRgłównymorężemMoskwyjestniesiłajejarmii,alestrachprzedniąw innychkrajach.Częstoprzesadzonyczywręcznieuzasadniony.To jeden z dwóch głównych powodów (drugim jest chęć utrzymania w tajemnicy różnych czysto wojskowychkwestii) nadzwyczaj mało transparentnej postawy Rosji w czasie manewrów. Na swoim terytorium tylko razdopuściłaonazagranicznychobserwatorów-18wrześnianapoligonieŁużskimw obwodzieleningradzkimpojawilisięWładimirPutin,SiergiejSzojgu,generalicjaorazwłaśniewieluzagranicznychdziennikarzyi 95zagranicznychattachéwojskowych.Przyfatalnejpogodzie,w ciągukilkugodzinraczejniewielezobaczyli.Dużowiększąswobodęobserwacjimieli przedstawiciele innychpaństwna terenieBiałorusi.Czternastu obserwatorów z siedmiu krajówobserwowało17wrześniawybranescenymanewrównapoligonieRóżańskimw obwodziebrzeskim.Rosjaod latdziałamałotransparentne,nie tylkow kwestiachmilitarnych(w tymwypadkuważnebyłowycofaniesięz CFE).PodtymwzględemZapad2017byłjednakwyjątkowy,nietylkow politycerosyjskiejwobecNATOi Ukrainy,aleteżwobecsamejBiałorusi.

• Manewryniestałysiębynajmniejpokazemjednościsojuszników.Przeciwnie,MoskwapróbowałazdyskredytowaćBiałoruś,dokonująckilkuprowokacji.NajbardziejniepokojącedlaMińskamusiałybyćwypuszczoneprzezRosjaninformacje o rzekomym przerzucie na Białoruś dodatkowych sił pancernych. Uwagę zwraca też nieuzgodnionyz lokalnymi władzami demonstracyjny przejazd przez centrum Mińska kolumny samochodów rosyjskichnacjonalistów.Z koleiuderzeniemw niezłeostatniorelacjebiałorusko-ukraińskiebyło–tużprzedćwiczeniami–zwabieniei porwanienaterytoriumBiałorusiprzezrosyjskąFSBsynaukraińskiegowojskowego.

• Już pierwszego dnia ćwiczeń, 14 września, nieoczekiwanie na stronie ministerstwa obrony Rosji pojawiła sięinformacja,żepododdziałyZachodniegoOkręguWojskowegozaczęłyoperacjęprzerzutunaBiałoruś,a żołnierze1.GwardyjskiejArmiiPancernejstacjonującejpodMoskwązostalipostawieniw stangotowościw trybiealarmowymi trafili już nawet na stację załadunkową. Jak napisano w komunikacie, żołnierze będą działać na nieznanychpoligonach, zaś przerzut czołgów nastąpi w ciągu doby. Dla strony białoruskiej było to kompletne zaskoczenie,a częśćopozycyjnychaktywistównatychmiastruszyław stronęgranicybyewentualnieblokowaćrosyjskitransport.Oczywiściedoniczegotakiegoniedoszło.Mińsktłumaczył,żew tokukonsultacjizestronąrosyjskąwyjaśniono,iżw komunikaciepojawiłsiębłąd.Oddziałyfaktycznieprzerzucononapoligony,alerosyjskie,niebiałoruskie.Tooficjalnawersja,alejestjasne,żew tensposóbMoskwatestowałarodzaji szybkośćreakcjiBiałorusinapotencjalnyprzerzutnajejterytoriumnieuzgodnionychwcześniejrosyjskichwojsk.SądzącporeakcjiMińska,testwypadłdlaRosjan obiecująco. Białoruskiewładze okazały się też zaskoczone i niedecyzyjne, gdyw czasiemanewrów przezstolicę przejechała kolumna samochodów rosyjskiej nacjonalistycznej organizacji RuchNarodowo-Wyzwoleńczyz portretamiPutinai symbolemNoworosji.

• Zapad2017pokazałMoskwie,żezdecydowanawiększośćspołeczeństwabiałoruskiegoodnosisiędowojskrosyjskichalbo pozytywnie, albo neutralnie. Przeciwnikom nie udało się zorganizować antyrosyjskich protestów na godnąodnotowaniaskalę.JeśliMoskwachciałaprzetestowaćstopieńkontrolii choćbywiedzyMińskao tym,coporabiająna białoruskim terytorium rosyjskie oddziaływ danymmomencie, to powinna być zadowolona.Wydaje się też,żeprzytłaczającawiększośćBiałorusinówniebierzenapoważniepoduwagęrosyjskiegozagrożenia,a w dziedziniewojnyinformacyjnejMoskwajestw staniesparaliżowaćbiałoruskąopiniępubliczną.



• ŚwiadomeprowokacjenietylkopozwoliłyMoskwieprzetestowaćBiałoruś,aleteż–wielenatowskazuje–miałyspowodować,żeAleksandrŁukaszenkasamzrezygnujezewspólnegoz Putinemoglądaniaćwiczeń.PrezydentRosjiniechciałz koleijechaćw tymcelunaBiałoruś.W efekcie,inaczejniżw 2013i 2009,tymrazemprzywódcyobupaństwwizytowaliZapadoddzielnie.AbyjeszczebardziejupokorzyćŁukaszenkę,napoligonBorysowski,gdziećwiczeniaoglądałbiałoruskiprezydent,niedojechałnawet–anonsowanywcześniej–SiergiejSzojgu.Uwagęzwraca,żepodczasmanewrówpanowałinformacyjnydwugłosMińskai Moskwy.Niebyłoteżjednegodowództwa,a więcBiałorusinii Rosjanie walczyli co prawda ramię w ramię, ale nie razem. Zresztą generalnie dla Kremla aspekt współpracyz białoruskąarmiąmiałw wypadkuZapadu2017znaczeniedrugorzędne.Pokazujeto,żeMoskwaw swejobecnejdoktryniewojskowej liczygłównienasiebie i niema jużporosyjskiejstronie tegopolitycznegozapotrzebowaniana posiadanie sojuszników, co kiedyś.W Mińsku odczuwano, że podczas tych ćwiczeńRosjanie z premedytacjąstarali sięukazaćBiałoruśnie jako sojusznika, a satelitę, rodzajpoligonu, z któregomożnazaatakować sąsiadów.Zapad-2017zwiększyłchłódi nieufnośćmiędzyBiałorusiąa Rosją.SkomplikowałteżrelacjeBiałorusiz sąsiadami.Nieprzypadkiemkilkanaściednipozakończeniumanewrów,stronabiałoruskanieoczekiwaniewróciłado jednejz największych obaw, jakiewyrażanowcześniejw związku z Zapadem.Minister spraw zagranicznychUładzimirMakiejpowiedział6października,że jegokrajniezamierzawywoływaćżadnejwojny i niechcerozmieszczaćnaswoimterytoriumzagranicznychbazwojskowych.



© COPYRIGHT 2017 Fundacja Warsaw Institute

Opiniezawartewniniejszejpublikacjiodzwierciedlająwyłączniepoglądyautorów. Raportzostałsfinansowanywyłącznieześrodkówprywatnych.

Fundacja Warsaw Institute

Ul. Wilcza 9, 00-538 Warszawa, Polska

+48 22 417 63 15

[email protected]

ZAPAD-2017 - Warsaw Institute I Think tank · w tym z użyciem broni nuklearnej. Prawdziwa skala...

Documents

Transcript of ZAPAD-2017 - Warsaw Institute I Think tank · w tym z użyciem broni nuklearnej. Prawdziwa skala...