Załącznik nr 2 - bip.us.edu.plbip.us.edu.pl/sites/bip.us.edu.pl/files/prawo/zal201212902.pdf1...

1

Załącznik nr 2

do zarządzenia nr 129 Rektora Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach

z dnia 18 września 2012 r.

LITERATURA

I TREŚCI

PROGRAMOWE

STUDIÓW

PODYPLOMOWYCH

ARTETERAPIA

2

ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE

Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych

Nazwa studiów: Arteterapia

Typ studiów: kwalifikacyjne, pedagogiczne,

Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych

Arteterapia

Obszar kształcenia w zakresie nauk humanistycznych i społecznych

WIEDZA

zna terminologię używaną w pedagogice oraz jej zastosowanie w

dyscyplinach pokrewnych na poziomie rozszerzonym; ma wiedzę

w zakresie atreterapii jako dziedziny nauki, która spełnia funkcję

stymulującą, rozwijającą, regulującą oraz korekcyjną

W_1

zna i rozumie zasadność stosowania w praktyce

arteterapeutycznej różnorodnych form wypowiedzi artystycznych

jako instrumentu rozwoju osobowego i integracji poznawczej

oraz społecznej jednostki

W_2

.zna różnorodne metody i techniki pracy z zakresu dziedzin

arteterapii: muzyki, tańca, plastyki, fotografii, literatury, dramy i

teatru.

W_3

posiada wiedzę i doświadczenie z zakresu pedagogiki,

psychologii, psychoterapii, wybranych subdyscyplin medycyny,

psychologii i pedagogiki twórczości oraz wiedzy o sztuce

W_4

UMIEJĘTNOŚCI

potrafi .trafnie dobrać i stosować metody pracy terapeutycznej z

wykorzystaniem różnorodnych rodzajów ekspresji twórczej,

środków artystycznych; potrafi zastosować w praktyce

arteterapeutycznej metody pobudzania i stymulacji aktywności

twórczej.

U_1

potrafi stosować w praktyce arteterapeutycznej różnorodne formy

wypowiedzi artystycznych jako instrumentu rozwoju osobowego i

integracji poznawczej oraz społecznej jednostki

U_2

ma umiejętność poznania zmian obrazu jednostki i jej rozwoju w

wyniku działań twórczych

U_3

3

potrafi przeprowadzić diagnozę psychopedagogiczną oraz

prowadzić zajęcia arteterapeutyczne z dziećmi, młodzieżą,

dorosłymi, którzy przejawiają różne dysfunkcje psychiczne i

społeczne.

U_4

potrafi stosować w pracy związki terapii z innymi dziedzinami

nauki, w zakresie interdyscyplinarnej metody prowadzenia terapii

U_5

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

ma świadomość ważności i zrozumienie .odmienności

funkcjonowania osób z różnymi zaburzeniami rozwojowymi i

wykazuje postawę do podnoszenia swoich kwalifikacji i uczenia

się w ciągu życia

K_1

wykazuje gotowość niesienia pomocy i opieki K_2

.ma świadomość ważności wspierania rozwoju osobistego

poprzez działania twórcze w kontakcie ze sztuką; cechuje go

postawa refleksyjna wobec losu drugiego człowieka

K_3

Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia*)

1. Psychologia kliniczna

Język przedmiotu/modułu kształcenia*)

Język polski

Efekty kształcenia dla przedmiotu/modułu kształcenia*) (wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne)

W_4: posiada wiedzę i doświadczenie z zakresu

pedagogiki, psychologii, psychoterapii, wybranych

subdyscyplin medycyny, psychologii i pedagogiki

twórczości oraz wiedzy o sztuce

U_4: potrafi przeprowadzić diagnozę psychopedagogiczną

oraz prowadzić zajęcia arteterapeutyczne z dziećmi,

młodzieżą, dorosłymi, którzy przejawiają różne dysfunkcje

psychiczne i społeczne

K_1: ma świadomość ważności i zrozumienie .odmienności

funkcjonowania osób z różnymi zaburzeniami rozwojowymi

i wykazuje postawę do podnoszenia swoich kwalifikacji i

uczenia się w ciągu życia

Semestr, w którym przedmiot/moduł*) jest realizowany

Semestr 1

Forma realizacji zajęć wykłady, ćwiczenia

Wymagania wstępne i dodatkowe

Rodzaj i liczba godzin zajęć dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego i słuchaczy*

15 godz. wykładów, 15 godz. ćwiczeń

Liczba punktów ECTS przypisana przedmiotowi/modułowi*)

4

4

Stosowane metody dydaktyczne Podająca, poglądowa, poszukująca

Sposób weryfikacji efektów kształcenia uzyskanych przez słuchaczy

Słuchacz posiada wiadomości z zakresu problematyki psychologii klinicznej, etiologii oraz charakterystyki podstawowych chorób i zaburzeń psychicznych oraz zasad udzielania pomocy psychologicznej pacjentom z rozpoznaniem psychiatrycznym.

Końcowy efekt sprawdzenia nabytych umiejętności i kompetencji słuchacza:

wykład: egzamin testowy

ćwiczenia: Na podstawie udziału w zajęciach (90%obecności) oraz przygotowanego przez słuchaczy projektu .

Forma i warunki zaliczenia przedmiotu/modułu*), w tym zasady dopuszczenia do egzaminu, zaliczenia

Egzamin.

Treści programowe przedmiotu/modułu kształcenia*)

Celem przedmiotu „Psychologia kliniczna” jest przedstawienie

problematyki psychologii klinicznej, etiologii oraz charakterystyki

podstawowych chorób i zaburzeń psychicznych, jak również

zaznajomienie słuchaczy z podstawowymi formami udzielania

pomocy psychologicznej pacjentom z rozpoznaniem

psychiatrycznym.

Treści programowe wykładów

1. Przedmiot i podstawowe problemy psychologii klinicznej

– pojęcie zdrowia, choroby psychicznej, norma,

patologia, kompetencje psychologa klinicznego,

problemy etyczne w zawodzie psychologa klinicznego.

Przedstawienie ogólnej klasyfikacji chorób i zaburzeń

psychicznych.

2. Człowiek w sytuacji stresu - sytuacje trudne, klasyfikacja i

charakterystyka, pojęcie stresu psychologicznego,

odporność psychiczna. Mechanizmy radzenia sobie ze

stresem - mechanizmy obronne, psychosomatyczne

konsekwencje stresu, Kwestionariusz radzenia sobie ze

stresem – badanie preferowanych metod zaradczych.

3. Etiologia i charakterystyka zaburzeń nerwicowych,

związanych ze stresem i pod postacią somatyczną:

Zaburzenia lękowe w postaci fobii, zaburzenia

obsesyjno-kompulsyjne, reakcja na ciężki stres i

zaburzenia adaptacyjne, zaburzenia dysocjacyjne

(konwersyjne), zaburzenia występujące pod postacią

somatyczną.

4. Etiologia i charakterystyka zaburzeń nastroju

(afektywnych) – epizod maniakalny, zaburzenia

afektywne dwubiegunowe, epizod depresyjny.

5. Samobójstwa jako skutek depresji – zespól

presuicydalny, typologia samobójstw, praca z pacjentami

o skłonnościach samobójczych.

6. Schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii (schizotypowe)

i urojeniowe – schizofrenia paranoidalna, hebefreniczna,

5

katatoniczna, niezróżnicowana, rezydualna, prosta,

depresja poschizofreniczna. Etiologia oraz mechanizm

powstawania schizofrenii.

7. Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych –

osobowość paranoiczna, schizoidalna, dyssocjalna,

chwiejna emocjonalnie, histrioniczna, anankastyczna,

lękliwa, zależna.

8. Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych – trwałe

zmiany osobowości, zaburzenia nawyków i popędów,

zaburzenia identyfikacji płciowej, zaburzenia preferencji

seksualnych.

9. Psychologiczna problematyka uzależnień - diagnostyka

uzależnień, uzależnienie od alkoholu – objawy i leczenie.

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania

spowodowane używaniem środków (substancji)

psychoaktywnych – ostre zatrucie, zespół uzależnienia,

zespół abstynencyjny, zaburzenia psychotyczne.

10. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania

spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych

(opiaty, kanabinole, leki nasenne i uspokajające,

kokaina, substancje stymulujące, halucynogenne).

Podstawowe objawy, działanie.

11. Zespoły behawioralne związane z zaburzeniami

fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi – zaburzenia

odżywiana się (anoreksja psychiczna, bulimia

psychiczna). Przyczyny zaburzeń odżywiania się,

mechanizmy powstawania chorób psychosomatycznych,

postępowanie w przypadku zaburzeń łaknienia,

zaburzenia odżywiania się a inne sfery funkcjonowania.

12. Organiczne zaburzenia psychiczne włącznie z zespołami

objawowymi – otępienie w obrazie klinicznym chorób

spowodowanych mikrouszkodzeniami mózgu. Ogólna

charakterystyka przyczyn i skutków uszkodzenia mózgu

(agnozja, apraksja, afazja, amnezja.

13. Upośledzenie umysłowe – obraz kliniczny upośledzenia

w stopniu: lekkim, umiarkowanym, znacznym, głębokim.

Geneza upośledzenia umysłowego, etapy patologizacji

rozwoju, metody rewalidacji i psychoruchowego

usprawniania osób upośledzonych umysłowo.

14. Zaburzenia rozwoju psychicznego (psychologicznego) –

specyficzne zaburzenia mowy i języka, specyficzne

zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych, specyficzne

zaburzenia rozwoju funkcji motorycznych, całościowe

zaburzenia rozwojowe: autyzm dziecięcy, autyzm

atypowy, zespół Retta, zespół Aspergera.

15. Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się

zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym.

Zaburzenia hiperkinetyczne (zespoły nadpobudliwości

6

psychoruchowej) – etiopatogeneza, objawy osiowe,

diagnoza różnicowa, metody pracy z dzieckiem z ADHD.

Zaburzenia zachowania – opozycyjno-buntownicze

zaburzenia zachowania,

( poważne) zaburzenia zachowania – etiopatologia,

symptomatologia oraz formy pomocy.

Treści programowe ćwiczeń

1. Zakres zastosowań psychologii klinicznej.

2. Orientacje, modele i teorie oraz ich znaczenie dla

psychologii klinicznej.

3. Psychologia kliniczna a psychopatologia:

- psychologia zaburzeń psychicznych a

psychopatologia,

- wyjaśnienie pojęć: zaburzenie zachowania,

dysfunkcja psychiczna i nienormalność,

- psychopatologia procesów psychicznych oraz

mechanizmów przystosowawczych,

- kontrowersje wokół pojęć nienormalny i

patologiczny,

- współczesne klasyfikacje zaburzeń

psychicznych: Podręcznik diagnostyczny i

statystyczny zaburzeń psychicznych DSM-IV

oraz Międzynarodowa statystyczna klasyfikacja

chorób i problemów zdrowotnych ICD-10.

4. Rola i znaczenie współczesnej psychoanalizy w praktyce

psychologa klinicznego.

5. Zastosowanie terapii behawioralnej oraz poznawczej w


6. Kierunki egzystencjalno-humanistyczne i ich

zastosowanie w psychologii klinicznej.

7. Znaczenie koncepcji systemowych oraz interakcyjnych w


8. Psychologiczna diagnoza zdrowia oraz zaburzeń

psychicznych i zaburzeń zachowania. Modele oraz

metody diagnozy psychologicznej.

9. Pomoc psychologiczna w obliczu problemów

zdrowotnych.

10. Promocja zdrowia oraz podejmowanie działań

prewencyjnych w zakresie zdrowia psychicznego.

11. Zastosowanie psychoterapii indywidualnej oraz grupowej

w leczeniu zaburzeń psychicznych i zaburzeń

zachowania.

12. Osoby niepełnosprawne i psychologiczne aspekty ich

7

rehabilitacji.

- niepełnosprawność jako zjawisko

wieloaspektowe,

- niepełnosprawność w świetle teorii i badań

psychologicznych,

- psychologiczne aspekty procesu rehabilitacji.

13. Psychologiczne aspekty niepełnosprawności umysłowej:

- przegląd poglądów dotyczących

niepełnosprawności umysłowej,

- podstawowe nurty współczesnych badań nad

niepełnosprawnością umysłową,

- pomoc psychologiczna oraz terapia osób z

niepełnosprawnością umysłową,

- zaburzenia psychiczne u osób z rozpoznanym

upośledzeniem umysłowym.

Wykaz literatury obowiązkowej i uzupełniającej

Literatura obowiązkowa

Bilikiewicz T. (red.), Psychiatria (t. 1-3). Wydawnictwo PZWL, 2003. Seligmann M., Walker E., Rosenhan, Psychopatologia. Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2003. Sęk H. (red.), Psychologia kliniczna. Wydawnictwo PWN, Warszawa

2006. Aleksandrowicz J., Nerwice, psychopatologia, psychoterapia. Aleksandrowicz J., Zaburzenia nerwicowe, osobowości i zachowania dorosłych.

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1998. Walsh K., Neuropsychologia kliniczna. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. Do wyboru: Kondas O., Psychologia kliniczna lub Lewicki A., Psychologia kliniczna Literatura uzupełniająca

Jablow M., Na bakier z jedzeniem. Wydawnictwo GWP, 1998. Abraham S., Llewelyn-Jones D., Bulimia i anoreksja. Prószyński i S-ka, 2001. Kępiński A., Psychopatologia nerwic. Wydawnictwo Literackie, 2005. Gorski T., Miller M., Jak wytrwać w trzeźwości, rdz. 4,5,6,7. Wydawca Akuracik, 1995. Hołyst B., Samobójstwo: przypadek czy konieczność. PWN, 1983. ( rdz.

„Pojęcie samobójstwa” oraz „Psychologiczne podejście do zagadnienia samobójstwa”). Jarosz M., „Samozniszczenie”, cz. I „Samobójstwo”. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1980. Kutscher M., Attwood T., Wolff R., Dzieci z zaburzeniami łączonymi. ADHD, trudności w nauce, zespół Aspergera, zespół touretta, depresja dwubiegunowa i inne zaburzenia. Wydawnictwo K. E. LIBER, Warszawa 2005.

Hallowell E., Ratey J., Jak żyć z ADHD.Media Rodzina, Poznań 2005. Sęk H. (red.), Społeczna psychologia kliniczna. PWN, 1998.


2. Podstawy wiedzy o sztuce


Język polski

Efekty kształcenia dla przedmiotu/modułu kształcenia*)

W_2: zna i rozumie zasadność stosowania w praktyce

arteterapeutycznej różnorodnych form wypowiedzi

8

(wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne)

artystycznych jako instrumentu rozwoju osobowego i

integracji poznawczej oraz społecznej jednostki;

W_3: zna różnorodne metody i techniki pracy z zakresu

dziedzin arteterapii: muzyki, tańca, plastyki, fotografii,

literatury, dramy i teatru;

U_1: potrafi .trafnie dobrać i stosować metody pracy

terapeutycznej z wykorzystaniem różnorodnych rodzajów

ekspresji twórczej, środków artystycznych; potrafi

zastosować w praktyce arteterapeutycznej metody

pobudzania i stymulacji aktywności twórczej;

U_2: potrafi stosować w praktyce arteterapeutycznej

różnorodne formy wypowiedzi artystycznych jako

instrumentu rozwoju osobowego i integracji poznawczej

oraz społecznej jednostki;

K_3: ma świadomość ważności wspierania rozwoju

osobistego poprzez działania twórcze w kontakcie ze

sztuką; cechuje go postawa refleksyjna wobec losu

drugiego człowieka;


Semestr 1

Forma realizacji zajęć wykłady

Wymagania wstępne i dodatkowe -


15 godz. wykładów


2

Stosowane metody dydaktyczne Podająca, poglądowa, dyskusja


Słuchacz umie się odwoływać się do swojej wiedzy z historii „artystów i arcydzieł” rozwiązując zadania związane z pracą arteterapeutyczną. Umie opisać swoje doświadczenie w kontakcie z dziełem posługując się odpowiednim aparatem pojęciowym.


Wykład:

1. Pisemne kolokwium sprawdzające nabytą wiedzę.

2.Ustna analiza dzieła sztuki w oparciu o wybraną teorię

interpretacji.


Zaliczenie z oceną


Przedmiot obejmuje wybrane zagadnienia z zakresu sztuki z uwzględnieniem tych jej okresów, w których znacząca była

9

ekspresja i wyobraźnia symboliczna. Wykłady prowadzone w oparciu o dokumentację wizualną dzieł sztuki i ich interpretację, mają być pomocne w kształtowaniu indywidualnego systemu pojęć niezbędnych do opisywania świata sztuki i ułatwiających jego recepcję. Treści programowe wykładów: Definicje sztuki, piękna,

twórczości. Wybrane teorie interpretacji i analizy dzieł sztuki,

forma, treść, język wizualny sztuki. Teoria piękna jako proporcji i

harmonii, symboliczna wartość sztuki, symbolika barwy.

Renesansowy humanizm – biografia artystyczna Fra Angelica i

Michała Anioła. Barok i kontrreformacja – dramat światła i

ciemności. Piękno klasyczne i romantyczne –problemy formy i

wyobraźni. Impresjonizm, postimpresjonizm, a awangarda XX

wieku- „tradycja nowości”. Postmodernizm w sztuce. Autoportret

artysty (Antonio Gaudi, Francis Bacon, Jerzy Nowosielski).

Arcydzieło-aktualność piękna.



Bell J., Lustro świata. Nowa historia sztuki., Warszawa 2009.

Białostocki J., Symbole i Obrazy, w: Symbole i obrazy w świecie sztuki, Warszawa 1982 D’Alleva A., Metody i teorie historii sztuki, Kraków 2008. De Rynck P., Jak czytać malarstwo: rozwiązywanie zagadek, rozumienie i smakowanie dzieł dawnych mistrzów, tłum., P. Nowotarski, Kraków 2005. Eliade M., Świątynia , bazylika , katedra. w: Sacrum, mit, historia, Warszawa 1970. Gombrich E.H., O sztuce, Warszawa 2007 Gombrich E.H., Funkcja i forma, w: Sztuka i złudzenie, Warszawa 1981. Janson H.W., Historia sztuki, Warszawa 1993. Jones A.F., Wstęp do historii sztuki, Poznań 1999. Tatarkiewicz W., Dzieje sześciu pojęć, Warszawa 1988, (Wybrane rozdziały). Vasari G., Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów, Warszawa 1980, (wybrane rozdziały) Literatura uzupełniająca

Lurker M., Przesłanie symboli w mitach, kulturach i religiach, Kraków 1994. Od awangardy do postmodernizmu, w: Encyklopedia kultury polskiej XX w., G. Dziamski (red.), Warszawa 1996. Rottenberg A., Sztuka w Polsce 1945-2005, Warszawa 2005. Solik R. Z dziejów kultury artystycznej średniowiecza, Cieszyn 1998. Sztabiński G., Sztuka, antysztuka, niesztuka- z problemów negacji sztuki w tendencjach awangardowych, „Studia filozoficzne”, 1(278), 1989. Wiek awangardy, L. Bieszczad (red.), Kraków 2006. Wilkoszewska K., Wariacje na postmodernizm, Kraków 1997. Wolfflin H. Podstawowe pojęcia historii sztuki, Wrocław Warszawa-Kraków 1962.


3. Psychopedagogika twórczości


Język polski

Efekty kształcenia dla W_1: zna terminologię używaną w pedagogice oraz jej

10

przedmiotu/modułu kształcenia*) (wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne)

zastosowanie w dyscyplinach pokrewnych na poziomie rozszerzonym; ma wiedzę w zakresie atreterapii jako dziedziny nauki, która spełnia funkcję stymulującą, rozwijającą, regulującą oraz korekcyjną;

W_2: zna i rozumie zasadność stosowania w praktyce arteterapeutycznej różnorodnych form wypowiedzi artystycznych jako instrumentu rozwoju osobowego i integracji poznawczej oraz społecznej jednostki;

U_1: potrafi .trafnie dobrać i stosować metody pracy terapeutycznej z wykorzystaniem różnorodnych rodzajów ekspresji twórczej, środków artystycznych; potrafi zastosować w praktyce arteterapeutycznej metody pobudzania i stymulacji aktywności twórczej;

U_3: ma umiejętność poznania zmian obrazu jednostki i jej

rozwoju w wyniku działań twórczych;

K_3: ma świadomość ważności wspierania rozwoju osobistego poprzez działania twórcze w kontakcie ze sztuką; cechuje go postawa refleksyjna wobec losu drugiego człowieka;


Semestr 1






4

Stosowane metody dydaktyczne Podająca, poglądowa, poszukująca, aktywne, działania praktycznego


Słuchacz potrafi zaplanować i zorganizować twórcze zajęcia dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych dysponując szeroka gamą ćwiczeń i technik. Jest uwrażliwiony na potrzebę twórczego rozwoju wychowanków.


Wykład: Egzamin z treści prezentowanych na wykładach oraz znajomości lektur obowiązkowych

Ćwiczenia: obecność i aktywny udział w zajęciach


Egzamin


Głównym założeniem przedmiotu jest zaprezentowanie słuchaczom podstawowych nurtów psychologii twórczości i jej pedagogicznych aspektów, ze szczególnym uwzględnieniem stymulowania aktywności własnej dzieci, młodzieży i osób dorosłych oraz organizowania działań twórczych.

Celem zajęć jest przekazanie teoretycznej i przede wszystkim

11

praktycznej wiedzy z zakresu rozpoznawani i stymulowania aktywności twórczej dzieci, młodzieży kontekście osób dorosłych w kontekście działań terapeutycznych. Akcent zajęć położony jest na poznanie mechanizmów rządzących procesem twórczym i zapoznanie słuchaczy z różnorodnymi, praktycznymi ćwiczeniami wspomagającymi twórczy rozwój jednostki i grupy.


1. Pojęcie twórczości. Podejście elitarne i egalitarne do

twórczości

2. Wybrane teorie twórczości: teorie poznawcze:

koncepcja treningu twórczości – E. Nęcka

koncepcja twórczości – J. P. Guilford (płynność, giętkości i

oryginalność myślenia)

3. Wybrane teorie twórczości: teorie systemowe

test TCT-DP Urbana-Jellena

4. Wybrane teorie twórczości: teoria humanistyczna

5. Wybrane teorie twórczości: podejście pragmatyczne (E. de

Bono, A. Osborn, Roger von Oech)

6. Wybrane teorie twórczości: podejście psychodynamiczne

7. Wyobraźnia i myślenie twórcze; test rysunkowy C. Franck,

8. Wyobraźnia i myślenie twórcze; Test Wyobraźni Twórczej J.

Kujawskiego

9. Stymulatory i inhibitory twórczości

10. Twórczość artystyczna


1. Trening twórczości wg E .Nęcki:

podstawowe zasady treningu twórczości

umiejętności interpersonalne (współdziałanie,

porozumiewanie się, klimat grupowy)

2. Trening twórczości wg E .Nęcki – stymulowanie operacji

umysłowych biorących udział w procesie twórczym:

abstrahowanie

dokonywanie skojarzeń

3. Trening twórczości wg E .Nęcki – stymulowanie operacji umysłowych biorących udział w procesie twórczym:

rozumowanie indukcyjne

rozumowanie dedukcyjne

4. Trening twórczości wg E .Nęcki – stymulowanie operacji umysłowych biorących udział w procesie twórczym:

12

metaforyzowanie

transformowanie

5. Myślenie lateralne – 6 myślowych kapeluszy E. de Bono

6. Inspirujące “uderzenia”, czyli jak być bardziej kreatywnym –

ćwiczenia Rogera von Oecha

7. Burza mózgów – kruszenie, diagram Ishikawy

8. Wyobraźnia i myślenie twórcze w terapii - ćwiczenia

9. Stymulowanie myślenia twórczego – bodźce wizualne: karty Persona, karty Kreatywne

10. Plastyczne techniki twórcze


Literatura obowiązkowa K. J. Szmidt Pedagogika twórczości. Gdańsk 2007, GWP. E. Nęcka Trening twórczości. Gdańsk 2005, GWP. A. Chybicka Psychologia twórczości grupowej. Jak moderować zespoły twórcze i zadaniowe. Kraków 2006, Impuls. Literatura uzupełniająca M. Jąder Krok... w kierunku kreatywności. Zabawy i ćwiczenia. Kraków 2005, Impuls. K.J. Szmidt Porządek i Przygoda. Lekcje twórczości. Przewodnik metodyczny dla nauczyciela. WSiP 1996 K.J. Szmidt, A. Borzęcki, K. Okraszewski, B. Rakowiecka Porządek i Przygoda. Lekcje twórczości. Podręcznik eksperymentalny cz.1 i 2. WSiP 1996 K. J. Szmidt, J. Bonar Żywioły. Ogień i Woda. Książka dla nauczyciela. Warszawa 2000, WSIP. K. J. Szmidt, J. Bonar Żywioły. Ogień i Woda. Książka dla nauczyciela. Lekcje twórczości w nauczaniu zintegrowanym. Warszawa 2000, WSIP. K. J. Szmidt, J. Bonar Żywioły. Ziemia. Książka dla nauczyciela. Lekcje twórczości w nauczaniu zintegrowanym. Warszawa 1998, WSIP. M. Trocka Kolorowe zadania. Ćwiczenia wspierające rozwój zdolności twórczych dzieci w młodszym wieku szkolnym. Cz. 1 i 2. Kraków 2003, Impuls. K.J. Szmidt Trening kreatywności. Podręcznik dla pedagogów, psychologów i trenerów grupowych. Gliwice 2008, Helion. M. Olczak Trening twórczości – współczesna i efektywna forma wychowania przez sztukę. Kraków 2009, Impuls. R. von Oech Kreatywność. Możesz być bardziej twórczy. 2009, Galaktyka. W. Karolak Mapping w twórczym samorozwoju i arteterapii. Łódź 2006, Wyd. WSHE. W. Karolak Działania twórcze. Twórczość wspomagająca rozwój. Książka dla nauczyciela. Łódź 2002, Wyd. WSHE.


4. Arteterapia - założenia, funkcje, rodzaje, metodyka


Język polski


W_1: zna terminologię używaną w pedagogice oraz jej zastosowanie w dyscyplinach pokrewnych na poziomie rozszerzonym; ma wiedzę w zakresie atreterapii jako

13

dziedziny nauki, która spełnia funkcję stymulującą, rozwijającą, regulującą oraz korekcyjną;


W_3: zna różnorodne metody i techniki pracy z zakresu dziedzin arteterapii: muzyki, tańca, plastyki, fotografii, literatury, dramy i teatru;


U_2: potrafi stosować w praktyce arteterapeutycznej różnorodne formy wypowiedzi artystycznych jako instrumentu rozwoju osobowego i integracji poznawczej oraz społecznej jednostki;



K_1: ma świadomość ważności i zrozumienie .odmienności funkcjonowania osób z różnymi zaburzeniami rozwojowymi i wykazuje postawę do podnoszenia swoich kwalifikacji i uczenia się w ciągu życia;



Semestr 1

Forma realizacji zajęć wykłady,



15 godz. wykładów


4



Słuchacz posiada wiedzę z zakresu arteterapii, jej historii, założeń, funkcji. Potrafi wykorzystać nabytą wiedzę w praktyce arteterapeutycznej zależnie od możliwości i rodzaju dysfunkcji uczestnika zajęć.


Wykład: Warunkiem zaliczenia semestru jest udział wykładach, znajomość literatury z zakresu omawianych zagadnień na wykładach i złożenie egzaminu w oparciu o przygotowanie samodzielne pracy pisemnej na wybrane zagadnienie z

14

problematyki arteterapii.


Egzamin


Celem wykładów jest poznanie przez słuchacza podstawowych problemów związanych z zagadnieniem arteterapii, w tym twórczości, jej interpretacją, analizą i stymulacją procesu rozwoju myślenia, zachowań, które są wynikiem stosowania określonych metod arteterapeutycznych. Kształcenie umiejętności odniesienia działań arteterapeutycznych i teorii twórczości do sytuacji działań twórczych słuchacza i ich zastosowania w terapii. Zwrócenie uwagi na uwarunkowania zewnętrzne i osobowościowe autora pracy, które określają charakter zaburzenia i twórczości. Kształcenie umiejętności określenia cech osobowości autora pracy. Znajomość faz rozwoju procesu twórczego. Poznanie metod stymulacji rozwoju przez metody arteterapeutyczne. Ekspresja a emocje i zdolności twórcze. Rola wyobraźni w działaniach terapeutyczno - twórczych. Poznanie problemów pedagogicznych i psychologicznych w arteterapii i zastosowanie odpowiednich do nich ćwiczeń artystycznych. Doświadczanie procesu twórczego w toku integracji działań twórczych z różnych dziedzin sztuki. Kształcenie świadomości i odpowiedzialności słuchacza za skutki stosowanych metod w działaniach arteterapeutycznych. Kształcenie umiejętności uzasadnienia określonych działań twórczych i ich oceny estetycznej. Funkcja terapeutyczna i kompensacyjna sztuki, założenia i formy arteterapii.

Zajęcia są prowadzone metodą wykładu ilustrowanego i rozmowy.


1. Arteterapia i twórczość, ich rozumienie w ujęciu potocznym, psychologicznym i estetycznym. 2. Założenia arteterapii. Funkcje terapeutyczne sztuki. Rodzaje terapii przez sztukę.

3. Uwarunkowania rozwoju procesu twórczego. Fazy rozwoju procesu twórczego. Testy psychologiczne stosujące m.in. rysunek w diagnozowaniu rozwoju dziecka, młodzieży czy osoby dorosłej. Psychologiczne podstawy postępowania arteterapeutycznego.

4. Warunki i czynniki stymulujące twórczość. Wyobraźnia, emocje a twórczość, warsztat plastyczny w terapii. Zabawa w terapii. Integracja sztuk w działaniach arteterapeutycznych.

5. Percepcja wzrokowa – mechanizm odbioru informacji wizualnej. Zasady spostrzegania. Percepcja psychologiczna a percepcja estetyczna.

6. Psychopatologia a ekspresja i rozwój twórczości. Funkcja projekcyjno – kompensacyjna działania twórczego.

7. Temat niepełnosprawności w twórczości wybranych twórców.



Arnheim R., Sztuka i percepcja wzrokowa. Warszawa 1978. Bandura L., Uczniowie zdolni i kierowanie ich rozwojem. Warszawa 1974. Borzym I., Uczniowie zdolni. Warszawa 1979. Bronowski J. Źródła wiedzy i wyobraźni. Warszawa 1984.

15

Bruner J., O poznaniu. Szkice na lewą rękę. Warszawa 1984. Gładyszewska-Cylulko J., Arteterapia w pracy pedagoga. Teoretyczne i praktyczne podstawy terapii przez sztukę. Kraków 2011. Grzesiuk L. (red.), Psychoterapia. Warszawa 1994 PWN. Kocowski T., Aktywność twórcza człowieka. Filogeneza, funkcje uwarunkowania. Kraków 1985. Kratochvil S., Podstawy psychoterapii. Poznań 2003 Zysk i S-ka. Młodkowski J., Aktywność wizualna człowieka. Warszawa – Łódź 1998. Nęcka E., Twórcze rozwiązywanie problemów. Kraków 1994. Nęcka E., Proces twórczy i jego ograniczenia. Kraków 1995. Nęcka E., Psychologia twórczości. Gdańsk 2001. Nęcka E. Trening twórczości. Gdańsk 2005. Popek S. Barwy i psychika. Lublin 2001. Read H., Wychowanie przez sztukę. Wrocław 1975. Runyan W. McKinley, Historie życia a psychobiografia. Warszawa 1992. Szmidt K. J., Pedagogika twórczości. Gdańsk 2007. Szuman S., Sztuka dziecka. Psychologia twórczości rysunkowej. Warszawa 1990. Szuścik U., Kształtowanie percepcji wzrokowej jako stymulator działań plastycznych dziecka. Cieszyn 1999. Szuścik U., Znak plastyczny a znak werbalny w twórczości rysunkowej dziecka. Katowice 2006.


5. Fotografia w terapii przez sztukę


Język polski








Semestr 1

Forma realizacji zajęć ćwiczenia


16


20 godz. ćwiczeń


6

Stosowane metody dydaktyczne Poglądowa, poszukująca, działania praktycznego


Słuchacz posiada umiejętności wykorzystania aparatu fotograficznego, jako narzędzia w pracy arteterapeutycznej. Słuchacz potrafi dokonać analizy zdjęć pod względem technicznym, artystycznym i terapeutycznym. Końcowy efekt sprawdzenia nabytych umiejętności i kompetencji słuchacza: Aktywna postawa podczas zajęć, wykonanie prac fotograficznych we wnętrzu oraz plenerze. Podkreślenie funkcji terapeutycznej fotografii.

Przedstawienie do oceny zestawów prac fotograficznych z różnych tematów (minimum 4 tematy).


Zaliczenie z oceną


Przedmiot przygotowuje słuchacza do świadomego podjęcia działań fotograficznych uwzględniających zarówno aspekt artystyczny, techniczny jak i terapeutyczny fotografii. Zajęcia polegają na praktycznej realizacji różnych tematów fotograficznych w odniesieniu do w/w aspektów (człowiek w relacji z otoczeniem społecznym, przyrodniczym, urbanistycznym; przetworzenie emocji na obrazy fotograficzne; zdjęcia we wnętrzu i w plenerze oraz z różnym oświetleniem). Słuchacz zaznajamia się również z możliwościami technicznymi różnych aparatów fotograficznych oraz sposobami wykorzystania akcesoriów dodatkowych


1.Fotografia – historia, teraźniejszość i przyszłość

2.Wyposażenie i materiały fotograficzne

3.Zasady wykonywania zdjęć

4.Widzenie fotograficzne

5.Kształtowanie obrazu fotograficznego

pojęcie symbolu fotograficznego

zakres sterowania w fotografii

wybór obiektu

podejście do obiektu

odwzorowanie obiektu

światło i barwa

kontrast

przestrzeń i głębia

ruch

kompozycja i styl

17

6.Praktyczne wykonywanie zdjęć fotograficznych i ich analiza

7.Przygotowanie projektu zajęć wykorzystujących działania fotograficzne w arteterapii



Ang Tom : Fotografia cyfrowa – Podręcznik, Warszawa 2004, Arkady. Dederko W.: Sztuka fotografowania, Warszawa 1986, Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury Feininger A.: Nauka o fotografii, Warszawa 1987, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe Hedgecoe J.: Praktyczny kurs fotografii, Kraków 1999, wyd. Ryszard Kluszczyński Kelby Scott : Fotografia cyfrowa. Edycja zdjęć, Gliwice 2005, Helion Konieczna E.: Arteterapia w teorii i praktyce, Kraków 2007, Oficyna Wydawnicza ”Impuls” Kurowicki J.: Fotografia jako zjawisko estetyczne, Toruń 1999, Wydawnictwo Adam Marszałek Olczak M.: Trening twórczości – współczesna i efektywna forma wychowania przez sztukę, Kraków 2009, Oficyna Wydawnicza „Impuls” Literatura uzupełniająca

Burzyński R.: Portret fotograficzny, Warszawa 1985, WAiF Caputo R., Burian K. P.: Szkoła fotografowania National Geografic, Warszawa 2002, wyd. G + J RBA Daye D.: Praktyczny kurs fotografii, Kraków 1995, Kluszczyński Langford M.: Fotografia od A do Z, Warszawa 1996, Muza S.A. Wilson K.: Fotografia, Warszawa 1996, SOLIS Wundshammer B.: Fotografia dla wszystkich. Poznaję tajemnice fotografii, Warszawa 1989, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe Foto – miesięcznik, Warszawa, Imphot Photo Imaging Sp. z o.o.


6. Arteterapia przez muzykę


Język polski






18



Semestr 1




20 godz. ćwiczeń


6



Słuchacz posiada wiedzę i umiejętności w zakresie przygotowania i prowadzenia zajęć z muzykoterapii. Potrafi wykonać proste instrumenty muzyczne. Słuchacz potrafi wykorzystać różnorodne metody muzykoterapii w pracy z uczestnikami zajęć.

Końcowy efekt sprawdzenia nabytych umiejętności i kompetencji słuchacza: Zaangażowanie słuchacza w trakcie zajęć. Przedstawienie w formie pracy pisemnej propozycji zajęć z muzykoterapii.

Ćwiczenia: ocena indywidualna, słowna, grupowa, zespołowa wykonanych ćwiczeń i zadań. Zaliczenie z oceną.


Zaliczenie z oceną


Celem przedmiotu jest poznanie różnych metod i technik działań artystycznych z udziałem muzyki o charakterze terapeutycznym. Nabywanie umiejętności eliminowania u podopiecznych wszelkich nieprawidłowości zachowań społecznych, zdolności do wyciszania się, panowania nad emocjami, obiektywnej oceny zachowań własnych i innych. Poznanie sposobów wzmagających poczucie własnej wartości lub umiejętności niwelowania dominacji i egoizmu podczas zajęć. Poznanie literatury muzycznej w zakresie muzykoterapii z udziałem śpiewu, gry na instrumentach, słuchania muzyki, ruchu z muzyką, form zintegrowanych.

Tematyka zajęć

1.Arteterapia śpiewem i poprzez śpiew.

2.Walory terapeutyczne związane z gra na instrumentach oraz z wykorzystaniem instrumentarium Orffa.

3.Aktywne słuchanie muzyki z wykorzystaniem różnych form integracyjnych.

4.Zabawa w teatr; małe formy dramy z wykorzystaniem pedagogiki twórczości oraz pedagogiki Gestalt.

Formy ruchowe i muzyczno-ruchowe wg. metody Emila Jaquesa-Dalcroze’a

19


1. Arteterapia- wyjaśnienie znaczenia terminu. Arteterapia

sztuką muzyczną w zakresie następujących działań

artystycznych dziecka: śpiewem, grą na instrumentach,

ruchem, aktywnym słuchaniem muzyki, dramą, formami

zintegrowanymi. Muzyka środkiem terapeutycznym i

relaksacyjnym o cechach: stymulacji – strukturalizacji,

ekspresji emocjonalnej, komunikacji niewerbalnej i

werbalnej.

2. Śpiew jako forma aktywności odtwórczej i twórczej.

Poznawanie repertuaru wokalnego z różnymi cechami

oddziaływań na pacjenta: ożywiający, uspokajający,

relaksacyjny, prowadzący do uzyskania stanu odprężenia

psychicznego, rozluźnienia mięśniowego, regulacji

czynności układu autonomicznego, psychologiczne i

fizjologiczne aspekty odbioru ( wykonania )muzyki

wokalnej. Formy aktywizujące poprzez śpiew np.

opowiadam śpiewająco bajkę „ melobajki”.

3. Gra na instrumentach: indywidualna, grupowa,

zespołowa. Doświadczanie brzmienia instrumentu w

zakresie dynamiki, czasu trwania, tempa, kolorystyki,

zmian agogicznych. Układanie prostych partytur

muzycznych w konwencji C. Orffa. Tworzenie małych

muzykujących grup muzycznych do podanych tekstów

słownych ( opowiadania, poezja, własne rymowanki ).

Układanie własnych kompozycji muzycznych na dowolny

skład instrumentów Orfa.

4. Aktywne słuchanie muzyki. Percepcja utworów

muzycznych o różnym znaczeniu emocjonalnym. Próby

odtwarzania własnych skojarzeń w działaniach

plastycznych, mimicznych, ruchowych, zabawowych.

Metoda Betti Strausi jej złożenia edukacyjno-

terapeutyczne.

5. Arteterapia rytmiką i zajęciami muzyczno-ruchowymi.

Główną formą terapii jest rytmika połączona z

elementami zabawowymi, pantomimą, technikami

parateatralnymi. Formy zajęć w konwencji Emila Jamesa

–Dalcroze’a. Formy zabawowe, tańce ze śpiewem i

muzyką.

6. Drama i jej wartości w odnajdywaniu „ siebie” jako osoby

, kształtowanie nowego wizerunku własnej osoby,

poszukiwanie różnych rozwiązań w sytuacjach życiowych

człowieka. Techniki parateatralne.

7. Muzykoterapia naturalna – materiałem muzycznym są

dźwięki natury: szum wiatru, wody, śpiew ptaków.

8. Arteterapia spontaniczna i adoptowana będąca wyrazem

przeżywanych emocji w różnych sytuacjach życiowych: w

rodzinie, szkole, na ulicy, w gronie rówieśników, art.

adoptowana wykorzystująca przypadkowy materiał

20

muzyczny ( muzykę emitowaną przez radio w celu

uspokojenia się, czy relaksu.

Ćwiczenia twórcze obejmujące wyżej zaprezentowaną tematykę; praca indywidualna, w grupach i w zespole



Edukacja i rozwój artystyczny dziecka. J. Uchyła-Zroski, Red. Mysłowice 2011. Wartości w muzyce.1, 2, 3. J. Uchyła-Zroski, Red. Katowice 2008,2009, 2010. B. Dymara, A. Naglik-Górniok, J. Uchyła-Zroski: Dziecko w świecie zabawy. zabawa i radość w literaturze, muzyce i życiu codziennym. Kraków 2009. Z. Ciechan: Nauczyciel i twórczość muzyczna uczniów. Warszawa 1990. K. Przybylska: Wychowanie muzyczne w przedszkolu. Warszawa 1980. Terapia sztuką w edukacji. L. Kataryńczuk-Mania Red.: Zielona Góra 2004. Sztuka w kontekście oddziaływania na człowieka. L. Kataryńczuk-Mania. Red. Zielona Góra 2006. W kręgu edukacji artystycznej i terapii. L. Kataryńczuk- Mania Głogów 2006. Terapia dźwiękiem. L. Kataryńczuk-Mania Zielona Góra 2007.


7. Biomedyczne podstawy rozwoju człowieka


Język polski


W_4: posiada wiedzę i doświadczenie z zakresu pedagogiki, psychologii, psychoterapii, wybranych subdyscyplin medycyny, psychologii i pedagogiki twórczości oraz wiedzy o sztuce;

U_5: potrafi stosować w pracy związki terapii z innymi dziedzinami nauki, w zakresie interdyscyplinarnej metody prowadzenia terapii;



Semestr 2

Forma realizacji zajęć wykłady



20 godz. wykładów


3


21


Słuchacz posiada wiedzę i

- znajomość praw rządzących rozwojem ontogenetycznym człowieka;

- zna czynniki determinujące prawidłowy rozwój;

- zna metody oceny zjawisk rozwojowych i wskazuje ich ograniczenia;

- zna czynniki zaburzające rozwój OUN i skutki ich oddziaływania;

-zna schemat postępowania podczas zatruć i nagłych wypadków.

Umiejętności:

- posiada umiejętność rozpoznawania i interpretowania zjawisk fizjopatologii rozwoju;

- potrafi wykorzystywać dane o zaburzeniach rozwojowych jednostki dla organizowania właściwych środowisk wychowawczych.

Postawy:

- rozumie/docenia znaczenie czynników biomedycznych dla prawidłowego przebiegu procesu rozwoju;

- docenia znaczenie kształtowania korzystnych nawyków związanych z ochroną i promocją zdrowia w organizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego.


Wykład:

Pisemny test egzaminacyjny


Egzamin


Celem zajęć jest wyposażenie słuchaczy w wiedzę przygotowującą ich do pracy opiekuńczo-wychowawczej i terapeutycznej z dziećmi, z rodzicami, z osobami dorosłymi oraz do prowadzenia edukacji i terapii zdrowotnej w najbliższym środowisku. Ponadto:

1. Przekazanie słuchaczom skompensowanej wiedzy o

człowieku jako istocie biospołecznej.

2. Zapoznanie słuchaczy z podstawowymi

prawidłowościami rozwoju osobniczego (ontogeneza)

człowieka oraz jego głównymi problemami zdrowotnymi,

ze szczególną uwagą skierowaną na dzieci w wieku

przedszkolnym i wczesnoszkolnym i szkolnym.

3. Uświadomienie słuchaczom specyfiki zmian

psychicznych i somatycznych zachodzących w

poszczególnych fazach rozwoju ontogenetycznego

człowieka.

4. Zwiększenie świadomości słuchaczy na temat

uzależnień od substancji psychoaktywnych oraz szkód

zdrowotnych i społecznych wynikających z tego

22

problemu.

5. Kształtowanie niezbędnych prawidłowych reakcji u

słuchaczy w sytuacjach zagrożenia życia lub/i zdrowia

podopiecznych.


Czynniki genetyczne i środowiskowe wpływające na rozwój człowieka.

Okresy rozwojowe człowieka w pojęciu biomedycznym.

Podstawy genetyki człowieka (budowa RNA, DNA, ekspresja informacji genetycznej, genom, sposoby dziedziczenia u człowieka (dziedziczenie cech z dominacją, dziedziczenie cech równocenne, dziedziczenie sprzężone z płcią, przykłady).

Choroby genetyczne (mutacje genetyczne liczby oraz struktury chromosomów i ich następstwa).

Odporność, układ odpornościowy (choroby autoimmunologiczne, alergia, atopia, niedobory odporności).

Wirusowe i bakteryjne choroby zakaźne wieku dziecięcego (objawy, przebieg, leczenie, profilaktyka).

Najczęstsze wady występujące u dzieci (zapobieganie, leczenie).

Używanie substancji psychoaktywnych (epidemiologia, przyczyny, szkody zdrowotne i społeczne, uzależnienia, sposoby zapobiegania).

Urazy i nieszczęśliwe wypadki u dzieci. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach.

Zatrucia pokarmowe i wziewne (przyczyny, skutki, schematy postępowań, antidota).



Jaczewski A. (red), Biologiczne i medyczne podstawy rozwoju i wychowania, Żak, Warszawa, 2005. Bartkowiak Z. Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania cz. I i II. WSiP, Warszawa, 1990. Bąk S. Postawa ciała jej wady i leczenie. PZWL, Warszawa, 1984. Kierbiński Cz. Żywienie a zdrowie. PZWL, Warszawa, 1990. Miłkowski J. O wadach wrodzonych. WP, Warszawa, 1987. Papierkowski A. (red.) Choroby wieku rozwojowego. PZWL, Warszawa, 1992.

Literatura uzupełniająca

Zahorska – Markiewicz B. Małecka-Tendera E. Patofizjologia kliniczna, Elsevier Urban & Partner, 2009. Bogdanowicz I. (red.) Fizjologia rozwojowa dziecka. PZWL, Warszawa, 1988. Korczak C.W. (red.) Higiena ochrony zdrowia. PZWL, Warszawa, 1992. Kunicki-Goldfinger W. Genetyka. Alfa, Warszawa, 1997.


8. Pedagogika specjalna


Język polski

23


W_1: zna terminologię używaną w pedagogice oraz jej zastosowanie w dyscyplinach pokrewnych na poziomie rozszerzonym; ma wiedzę w zakresie atreterapii jako dziedziny nauki, która spełnia funkcję stymulującą, rozwijającą, regulującą oraz korekcyjną;


U_4: potrafi przeprowadzić diagnozę psychopedagogiczną oraz prowadzić zajęcia arteterapeutyczne z dziećmi, młodzieżą, dorosłymi, którzy przejawiają różne dysfunkcje psychiczne i społeczne;



K_2: wykazuje gotowość niesienia pomocy i opieki;


Semestr 2






3

Stosowane metody dydaktyczne Podająca, poglądowa, poszukująca, działania praktycznego


Słuchacz zna, posiada wiedzę i umiejętności w zakresie podstawowych zasad pracy z wychowankiem niepełnosprawnym i z zaburzonym zachowaniem.

Posiada wiedzę na temat niepełnosprawności i mechanizmów socjalizacji osoby niepełnosprawnej.

Słuchacz potrafi projektować zajęcia z terapii z wychowankiem niepełnosprawnym i z zaburzonym zachowaniem


Wykład: Egzamin

Ćwiczenia: Przygotowanie projektu terapii przez sztukę do pracy z osobami niepełnosprawnymi.


Egzamin

Treści programowe Cel: Zapoznanie słuchaczy z podstawowymi zagadnieniami

24

przedmiotu/modułu kształcenia*) teoretycznymi pedagogiki specjalnej

Wprowadzenie w praktyczne zagadnienia kształcenia i

wychowania osób z odchyleniami od normy.

Zachęcenie do czynnej działalności na rzecz osób

niepełnosprawnych oraz wdrożenie do gotowości udzielania

im fachowej pomocy pedagogicznej.


Pedagogika specjalna w klasyfikacji nauk.

Przedmiot pedagogiki specjalnej. Cele i zadania pedagogiki

specjalnej.

Interdyscyplinarność i integracyjność teorii i praktyki

pedagogiki specjalnej.

Działy pedagogiki specjalnej. Podstawowe pojęcia.

Pojęcie i typy rehabilitacji. Rehabilitacja zawodowa osób

niepełnosprawnych.

Terapia osób niepełnosprawnych i zaburzeniami zachowania

– podstawowe założenia.

Typy terapii przez sztukę.

Paradygmaty w pedagogice specjalnej.

Wczesna, rozwinięta diagnoza. Profilaktyka jako przedproże

pedagogiki specjalnej.

Korekcja i kompensacja w obrębie pedagogiki specjalnej.

Osobowość i powinności pedagoga specjalnego.

System kształcenia i wychowania specjalnego.

Zasady kształcenia i wychowania w pedagogice specjalnej.

Problemy integracji społecznej i normalizacji życia osób

niepełnosprawnych.


Praktyczne aspekty terapii przez sztukę.

Wprowadzenie do oligofrenopedagogiki.

Wprowadzenie do tyflopedagogiki.

Wprowadzenie do surdopedagogiki.

Wprowadzenie do surdopedagogiki.

Podstawy pedagogiki terapeutycznej.

Pojęcie upośledzenia sprzężonego.

Korekcja fragmentarycznych deficytów rozwojowych.


Literatura obowiązkowa Błeszyński J.: Pedagogika specjalna. W: B. Śliwerski (red.): Pedagogika. Subdyscypliny wiedzy pedagogicznej, t. 3 red.:

25

Gdańsk 2006, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne. Dykcik W. (red.): Pedagogika specjalna. Poznań 2005, Wyd. UAM. Dykcik W. (red.): Nowatorskie i alternatywne metody w praktyce pedagogiki specjalnej. Przewodnik metodyczny. Poznań 2001, Wyd. UAM. Jutrzyna E. (red.): Sztuka w życiu i edukacji osób niepełnosprawnych. APS, Warszawa, 2003.


Cieszyńska J., Korendo M.: Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja rozwoju dziecka. WE, Warszawa 2009. Gajdzica Z.: O roli sztuki w życiu osób niepełnosprawnych. Kilka uwag z punktu widzenia pedagoga specjalnego, [w:] A. Klinik (red.): Problemy edukacji, rehabilitacji, socjalizacji osób niepełnosprawnych. Tom 12. Osobliwości zabiegów terapeutycznych w otwartym środowisku społecznym. Impuls, Kraków 2010. Knapik M., Łobos A., Nowakowska-Kempna I. (red.): W harmonii z naturą. Elementy ekologii w pedagogice i sztuce. WSF-P Ignatianium, Kraków 2011. Smit D. D.: Pedagogika specjalna. T. 1-2. PWN, Warszawa 2009. Speck O.: Niepełnosprawni w społeczeństwie. GWP, Gdańsk 2005.


9. Diagnoza psychopedagogiczna


Język polski


W_1: zna terminologię używaną w pedagogice oraz jej zastosowanie w dyscyplinach pokrewnych na poziomie rozszerzonym; ma wiedzę w zakresie atreterapii jako dziedziny nauki, która spełnia funkcję stymulującą, rozwijającą, regulującą oraz korekcyjną;


U_4: potrafi przeprowadzić diagnozę psychopedagogiczną oraz prowadzić zajęcia arteterapeutyczne z dziećmi, młodzieżą, dorosłymi, którzy przejawiają różne dysfunkcje psychiczne i społeczne;


K_1: ma świadomość ważności i zrozumienie odmienności funkcjonowania osób z różnymi zaburzeniami rozwojowymi i wykazuje postawę do podnoszenia swoich kwalifikacji i uczenia się w ciągu życia;



Semestr 2

26






Podająca, poglądowa, dyskusja, poszukująca

Stosowane metody dydaktyczne


Słuchacz posiada wiedzę i umiejętności z zakresu celów, metod i zasad stosowania diagnozy psychopedagogicznej wobec dzieci, młodzieży i dorosłych oraz zastosowanie jej w pracy arteterapeuty.

Słuchacz posiada umiejętności w zakresie zastosowania, opracowania i interpretacji wybranych metod diagnozy psychopedagogicznej oraz w zakresie stworzenia własnych rozwiązań metodologicznych w tym zakresie.

Słuchacza cechuje właściwa postawa etyczna, jaka powinna charakteryzować diagnostę i arteterapeutę, w tym akceptacji i tolerancji wobec osób badanych a także odpowiedzialności za własne działania diagnostyczno-terapeutyczne, jak również absolutnej dyskrecji wobec problemów powierzonych przez osobę diagnozowana (w razie niemożności spełnienia – uczciwe poinformowanie osoby badanej o tym i o jej prawie do nieujawniania informacji na swój temat).


Wykład: Obecność na wykładach, Egzamin ustny

Ćwiczenia: Aktywna obecność na ćwiczeniach (należy odrobić nieobecności, stosownie do treści zajęć). Opracowanie badawcze przypadków w różnym wieku oraz grupy


Egzamin


Celem przedmiotu „Diagnoza psychopedagogiczna” jest zapoznanie słuchaczy z wiedzą teoretyczną i praktyczną na temat rozpoznawania i określania psychospołecznych stanów, sposobów funkcjonowania oraz sytuacji jednostek w różnym wieku, a także ich grup odniesienia, jak rodzina, klasa szkolna, grupa rówieśnicza lub zawodowa, itp. Wiedza teoretyczna obejmuje ogólne zagadnienia diagnozy psychopedagogicznej, w tym istota oraz cele i zastosowania diagnozy psychopedagogicznej, opis metod stosowanych w ramach diagnozy psychopedagogicznej, zróżnicowanych ze względu na obszar i przedmiot diagnozy oraz na sposoby i formy diagnozowania, a także miejsce i rolę diagnozy psychospołecznej w terapii, ze szczególnym uwzględnieniem programów arteterapii. Wiedza praktyczna obejmuje samodzielne posługiwanie się wybranymi metodami w celu postawienia diagnozy psychopedagogicznej w określonym obszarze i przedmiocie badań. Ważnym celem jest również wytworzenie u słuchaczy właściwych postaw etycznych, jakie powinny charakteryzować diagnostę i arteterapeutę, w tym akceptacji i tolerancji wobec osób badanych, odpowiedzialności za własne

27

działania diagnostyczno-terapeutyczne oraz dyskrecji zawodowej.


1. Ogólne zagadnienia diagnozy psychopedagogicznej

2. Cele i zastosowania diagnozy psychopedagogicznej

3. Rozmowa i wywiad w diagnozie psychopedagogicznej

4. Zastosowanie obserwacji w diagnozie

5. Metody oparte na samoopisie, samoobserwacji i autorefleksji badanych

6. Metody oparte na interpretacji wytworu i zachowania osób badanych przez badacza

7. Główne obszary i problematyka diagnozy psychopedagogicznej

8. Diagnozowanie osób w różnym wieku (od niemowlęctwa po starość)

9. Diagnozowanie osób w różnym stanie zdrowotnym i psychospołecznym (od normy po patologię)

10. Diagnozowanie osób w różnych sytuacjach życiowych i psychologiczno-społecznych (od pełnej harmonii po ostre kryzysy)

11. Diagnoza środowiska domowego i sytuacji rodzinnej dziecka

12. Diagnoza sytuacji szkolnej ucznia

13-14. Miejsce i rola diagnozy psychospołecznej w terapii, ze szczególnym uwzględnieniem arteterapii

15. Zakończenie i podsumowanie


1. Wzajemne poznanie się i określenie swoich potrzeb i celów edukacyjnych

2 -3. Autoanaliza przy pomocy wybranych narzędzi psychometrycznych

4. Diagnozowanie psychopedagogiczne dzieci w wieku przedszkolnym

5. Diagnoza gotowości szkolnej

6. Diagnoza problemu psychopedagogicznego

7-8. Diagnozowanie funkcjonowania psychospołecznego u dzieci w wieku szkolnym

9 -10. Diagnozowanie stanu grupy i relacji społecznych jednostki

11. Diagnozowanie dziecka i jego relacji rodzinnych

12. Diagnozowanie postaw, upodobań i preferencji młodzieży

13. Diagnozowanie przesiewowe w kierunku psychopatologii dzieci i młodzieży

14. Psychopedagogiczne diagnozowanie osób dorosłych

15. Podsumowanie doświadczeń własnych



28

Frydrychowicz A., Koźniewska E., Matuszewski A., Zwierzyńska E. (2006) Skala Gotowości Szkolnej. Podręcznik, Warszawa, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Harwas-Napierała B., Trempała J.(red) Psychologia rozwoju człowieka, tom 2, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN Jarosz E., Wysocka E. (2006) Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy i rozwiązania, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”. Kendall P. C. (2004) Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji. Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Pilch T., Bauman T. (2001) Zasady badań pedagogicznych, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”. Stefańska-Klar R. Metody diagnozowania stanu i funkcjonowania psychospołecznego dzieci, młodzieży i dorosłych. Materiał nieopublikowany


Bogdanowicz M. (2002) Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie. Gdańsk, Wydawnictwo „Harmonia”. Bogdanowicz M. (1989) Psychologia kliniczna wieku przedszkolnego, Warszawa, WSiP. Brodowicz E. (2009) W kierunku interakcyjnej diagnozy psychologiczno-pedagogicznej. W: J. Kossewska (red) Kompleksowe wspomaganie rozwoju uczniów z autyzmem i zaburzeniami pokrewnymi, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls” Błeszyński J. J. (2011) Autyzm a niepełnosprawność intelektualna i opóźnienie w rozwoju, Gdańsk, Wydawnictwo „Harmonia”. Herzyk A. (2011) Neuropsychologia kliniczna wobec zjawisk świadomości i nieświadomości, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN. Kaja B.M. (2010) Psychologia wspomagania rozwoju. Zrozumieć świat życia człowieka, Sopot, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne Karwowska-Struczyk, M., Hajnicz W. (1998) Obserwacja w poznawaniu dziecka, Warszawa, WSiP. Kielin J. (2007) Profil osiągnięć ucznia. Przewodnik dla nauczycieli i terapeutów z placówek specjalnych, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne. Łaguna M., Łachowska M. (red) (2003) Rysunek projekcyjny jako metoda badań psychologicznych, Lublin, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Rokicińskka I. (2007) Kwestionariusz diagnozy dziecka rozpoczynającego naukę w klasie I. Gdańsk, Wydawnictwo „Harmonia”. Święcicka Małgorzata (red) (2011) Metody diagnozy w psychologii klinicznej dziecka i rodziny, Warszawa, Wydawnictwo „Paradygmat”. Szuścik U. (2006) Znak werbalny a znak plastyczny w twórczości rysunkowej dziecka, Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Wallon P., Cambler A., Engelhart D. (1993) Rysunek dziecka, Warszawa, WSiP.


10. Arteterapia przez literaturę (bajkoterapia)

29


Język polski


W-2: zna i rozumie zasadność stosowania w praktyce arteterapeutycznej różnorodnych form wypowiedzi artystycznych jako instrumentu rozwoju osobowego i integracji poznawczej oraz społecznej jednostki;







Semestr 2




20 godz. ćwiczeń


6

Stosowane metody dydaktyczne Praca z tekstem, podająca, poszukująca, działania praktycznego



Ćwiczenia: Słuchacz posiada umiejętność wykorzystania różnych tekstów do celów terapeutycznych, profilaktycznych i kompensacyjnych oraz potrafi je tworzyć.


Zaliczenie z oceną


Przedmiot ma na celu: 1) ukazanie, w jaki sposób tekst literacki może dać wsparcie, kompensować niezaspokojone potrzeby, prezentuje inne wzory myślenia i działania, buduje zasoby osobiste i stymuluje rozwój; 2) uświadomienie, że tekst pomaga zmniejszyć strach, uspokaja, redukuje lęki i smutki; pomaga

30

zaakceptować swoją "inność" i ułatwia poszukiwanie sposobu realizacji siebie; niesie ulgę w cierpieniu, koryguje emocjonalnie zaburzone zachowania, pomaga nieśmiałym, samotnym i zakompleksionym, dodaje otuchy i siły do radzenia sobie w trudnych sytuacjach, umożliwia odkrycie prawdy – i dzięki umiejętnemu wykorzystaniu tekstu można dokonać zmian w sferze emocjonalnej, eliminować złe stany psychiczne i powstałe napięcia.

Treści programowe ćwiczeń: Lecznica moc słowa, Biblioterapia – teoretyczne podstawy; Metodyka biblioterapii; Rodzaje biblioterapii (instytucjonalna, kliniczna, wychowawcza); Cechy bajkoterapii oraz typy bajek (relaksacyjne, psychoedukacyjne, psychoterapeutyczne); Warsztat biblioterapeuty; Terapeutyczna funkcja literatury, Terapia wyobrażeniowa, Jak opowiadać dziecku historie, Jak uczyć techniki opowiadania, Sztuka opowiadania a psychoterapia.


Literatura obowiązkowa Błaszczyk-Smolec A., Edukacja czytelnicza a biblioterapia, "Biblioteka w Szkole" , 2002 , nr 6; Błaszczyk-Smolec A., Pasja czytania czyli o biblioterapii rozwojowej, ”Przegląd Edukacyjny”, 2005 , nr 2, s. 8-11; Szuttenbach S., Biblioterapia szansą nie tylko dla książki, „Przegląd Edukacyjny”, 2003 , nr 1; Walenta-Czerniejewska G., Biblioterapia uczniów niewidomych i słabo widzących, „Przegląd Edukacyjny”, 2005 , nr 2, s. 11-12. Literatura uzupełniająca Jaszczyk A., Kochaniak B.: Czarodziejski pyłek czyli metafora i bajka we wspomaganiu rozwoju małego dziecka, Kraków 2006; Friebel V., Klucz w małe ręce…czyli podróże do krainy fantazji, opowiadania i ćwiczenia wyobraźni. Kielce 2000; Brett D., Opowiadania terapeutyczne cz. I, II, Gdańsk 2000; Keyserlingk Linde von: Opowieści dla duszy dziecięcej. Kielce 2000; Keyserlingk Linde von: Opowieści przeciwko lękom. Kielce 2003; Leary M.: Wywieranie wrażenia na innych: o sztuce autoprezentacji. Seria Psychologii Społecznej. Gdańsk 2003; Meyer – Glitza E.: Kiedy Pani Złość przychodzi z wizytą: terapeutyczne opowiadania dla impulsywnych dzieci. Kielce 2001; Molicka M.: Bajki terapeutyczne dla dzieci. Poznań 2001; Molicka M.: Bajkoterapia: o lękach dzieci i nowej metodzie terapii. Poznań 2002.


11. Drama w arteterapii


Język polski




U_1: potrafi .trafnie dobrać i stosować metody pracy terapeutycznej z wykorzystaniem różnorodnych rodzajów

http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=%22Biblioteka_w_Szkole%22&action=edit&redlink=1

http://pl.wikipedia.org/wiki/2002




31

ekspresji twórczej, środków artystycznych; potrafi zastosować w praktyce arteterapeutycznej metody pobudzania i stymulacji aktywności twórczej;




Semestr 2




20 godz. ćwiczeń


6

Stosowane metody dydaktyczne Poglądowa, aktywne, działania praktycznego


Słuchacz posiada wiedzę z elementów teorii i praktyki działań teatralnych terapeutycznych. Słuchacz zna i potrafi stosować w praktyce arteterapeutycznej środki teatralne.


Ćwiczenia:

Zaliczeniem części teoretycznej będzie kolokwium, części praktycznej – improwizacja ruchowa na zadany temat. Propozycja działań teatralnych arteterapeutycznych.


Zaliczenie z oceną


Zajęcia mają za zadanie zapoznanie słuchaczy ze specyfiką ekspresji twórczej jaką jest teatr, ze szczególnym zaakcentowaniem funkcji katartycznej, a także z formami oddziaływania pedagogicznego wykorzystującego środki teatralne (psychodrama, drama, teatr dziecięcy).

Chodzi także pobudzanie do rozwoju potencji twórczych słuchacza, uświadomienie mu własnych możliwości twórczych, a także stworzenie warunków do samodzielnej pracy nad sobą oraz do pracy z innymi ludźmi.

Zajęcia łączą teorię z działaniami praktycznymi.

Treści programowe ćwiczeń:

CZĘŚĆ TEORETYCZNA – obejmuje zapoznanie słuchaczy z podstawowymi pojęciami teatralnymi, a

32

także omówienie funkcji teatru i wykorzystanie pewnych oddziaływań w pedagogice i psychologii. Tu także jest możliwość zapoznania słuchaczy z przykładowymi działaniami teatralnymi z pogranicza sztuki, pedagogiki i psychologii.

WARSZTATY - z zakresu dramy i komunikacji interpersonalnej dotyczą uruchomienia, opanowania i zrozumienia własnego ciała, poznania i opanowania własnych możliwości głosowo - dźwiękowych, a także uruchomienia wyobraźni pozwalającej na szybkie i jednocześnie niebanalne rozwiązywanie nieoczekiwanych problemów. Ich celem jest także pokazanie słuchaczom podstawowych ćwiczeń, które mogą stać się bazą warsztatową dla ich przyszłych działań



Brian W., Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży (np. Warszawa 1990, Wydawnictw Szkolne i Pedagogiczne). Tomaszewska E., Kaczka i Hamlet. Eksperyment teatralno-pedagogiczny, [w:] Sztuka w edukacji i terapii, pod red. M.Knapik, W.A.Sacher, Uniwersytet Śląski Wydział Pedagogiki i Psychologii Zakład Arteterapii, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2004; Tomaszewska E., Młynek do kawy, czyli teatr dla dzieci starszych, [w:] W kręgu sztuki i ekspresji dziecka. Rozważania inspirujące, pod red. Katarzyny Krasoń i Beaty Mazepy-Domagały, wyd. przez Górnośląsk Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda w Mysłowicach oraz Centrum Ekspresji Dziecięcej przy Bibliotece Śląskiej, Mysłowice 2006; Tomaszewska E., „Scena Szkolna” UŚ w Cieszynie, funkcje warsztatów teatralnych w nauczaniu studentów ASK, w: Upowszechnianie kultury – wyzwaniem dla edukacji kulturalnej, pod red. K. Olbrycht, E. Koniecznej, J. Skutnik, Toruń 2008. Tomaszewska E., Tworzenie horyzontu skojarzeń. Eksperyment teatralno-pedagogiczny „Konik” adresowany do dzieci młodszych, [w:] Oblicza sztuki dziecka. W poszukiwaniu istoty ekspresji, pod red. K. Krasoń i B. Mazepy-Domagały, wyd. przez: Centrum Ekspresji oraz Dziecięcej Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda w Mysłowicach, Katowice - Mysłowice 2007. Pokażę Ci świat, opr. M. Schejbal, Bielskie Stowarzyszenie Artystyczne TEATR Grodzki, Bielsko-Biała 2002.


Górecki L., Teoria i metodyka ćwiczeń ruchowych aktora. Warszawa 1985, Centralny Ośrodek Upowszechniania Kultury; Griesbeck J, Zabawy dla grup, Wydawnictwo „Jedność”, Kielce 1999 lub opracowanie – Małgorzata Jachimska na podst. książki Donny Branders i Howarda Philipsa, Grupa bawi się i pracuje część 1 i 2, Oficyna Wydawnicza UNUS, Wrocław 2000. Szuman S., O sztuce i wychowaniu estetycznym (np. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1969). Tomaszewska E., Teatr zabawy, [w]: Edukacja kulturalna. Wybrane obszary, pod red. K. Olbrycht, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2004. Wieczorkiewicz B., Sztuka mówienia. (np. Warszawa 1998, ART-PROGRAM).

33


12. Konstruowanie indywidualnych programów

terapeutycznych


Język polski







K_2: wykazuje gotowość niesienia pomocy i opieki






Semestr II




15 godzin ćwiczeń


5

Stosowane metody dydaktyczne

Poszukujące, działania praktycznego


Udział w zajęciach, aktywność


Zaliczenie z oceną


Program ćwiczeń obejmuje naukę projektowania działań o

charakterze społecznym w świetle strategicznych programów

34

rozwoju europejskiego i narodowego. W tym:

wprowadzenie do zagadnień projektu i projektowania;

programowanie cyklu życia projektu (etapy

projektowania);

problematyka diagnozy społecznej – wskazywanie

priorytetów w działaniach projektowych;

procedura wyznaczanie i wyboru celów do realizacji

projektu;

sposoby ustalania strategii wdrażania projektu;

zapoznanie z metodami ewaluacji;

poznanie form i źródeł dotowania działalności

projektowej – sposoby pozyskiwania środków;

zapoznanie z podstawowymi elementami dynamiki życia

grupowego;

analiza nowatorskich projektów o charakterze społecznym ( w

tym terapeutycznych) zrealizowanych w Polsce i na świecie.



Szymański M., O metodzie projektów. Warszawa 2000.

Wolska-Prylińska D., Projekt socjalny w kształceniu i działaniu

społecznym, Katowice 2010.

Zarządzanie projektem. Pakiet szkoleniowy. Ministerstwo Edukacji

Narodowej i Sportu. Warszawa 2002 Marynowicz-Hetka E., Piekarski J., Wokół problemów działania

społecznego, Katowice 1998.

Projekty kulturalne - krok po kroku, Wydawnictwo Narodowego

Centrum Kultury i Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej,

Warszawa 2004.

Szmagalski J., Przewodzenia małym grupom. Działania grupowe.

Warszawa 1998.

Wójcikowska Z., Kiszczak A., Metoda projektów w teorii i

praktyce. Tarnobrzeg 2000.

Wronowski G., Jak skutecznie napisać projekt socjalny?

Warszawa 2006


13. Arteterapia przez sztuki plastyczne


Język polski




35





Semestr 3




20 godz. ćwiczeń


6

Stosowane metody dydaktyczne Aktywne, działania praktycznego


Po zakończeniu kursu słuchacz zna i potrafi stosować w praktyce arteterapeutycznej wachlarz technik plastycznych pomocnych przy konstruowaniu terapeutycznych działań plastycznych zarówno w terapii indywidualnej, grupowej i środowiskowej. Słuchacz potrafi interpretować znak plastyczny, analizować przebieg procesu twórczego [na podstawie własnych doświadczeń i literatury], ze szczególnym uwzględnieniem emocji uruchamianych na poszczególnych etapach jego przebiegu oraz możliwości świadomego towarzyszenia w tym procesie drugiej osobie.


Ćwiczenia:

Wykonanie wszystkich prac plastycznych (2 pkt za każdą pracę)

Dialog z wybranym tekstem (10pkt)


Zaliczenie z oceną


Ćwiczenia będą prowadzone w formie twórczych, warsztatowych działań artystycznych, wspomaganych refleksją w praktyce i refleksją nad praktyką.


1. OD TWORZYWA do MEDIUM

Proces przemiany tworzywa artystycznego w medium.

36

Wprowadzenie w wachlarz technik plastycznych .

( 2g)

2. OD ŚLADU do ZNAKU

Proces przemiany śladu wizualnego w znak plastyczny. Obszary interpretacji znaków i obrazów plastycznych. Analiza prac plastycznych dzieci. (4g)

3. JA.

Twórczość plastyczna w poszukiwaniu i budowaniu tożsamości. Poznawczy charakter auto-ekspresji. Autoportret i mandala. 4g

4. JA-TY.

Twórczość plastyczna w budowaniu umiejętności konwersacji (D.Schon). Obszary konwersacji w procesie twórczym. Od INNEGO do OSOBY ZNACZĄCEJ. Dialogowy charakter przeżycia estetycznego.4g

5. JA-GRUPA.

Twórczość wizualna w budowaniu i odbudowywaniu

tożsamości społecznej i przynależności do grupy .

Artystyczno - Społeczne działania o charakterze

wizualnym.2g

6. JA-PRZESTRZEŃ.

Twórczość wizualna w budowaniu MIEJSCA w przestrzeni oraz prowadzenia działań wizualnych w harmonii ze środowiskiem naturalnym. Artystyczna terapia o charakterze ekologicznym. 2g

7. Proces twórczy – praca z emocjami na różnych etapach

procesu twórczego. Na podstawie książki M.Rossa i

Jolanty Gisman-Stoch ” Cultivating the arts in Education

and Therapy”, 2011. 2g


Literatura obowiązkowa Fincher S. F,. Kreatywna Mandala. Poznawanie i uzdrawianie siebie przez autoekspresję. Ravi Łódź 1994. Gisman-Stoch J., Mury miasta Uruk. Kultura i twórczość jako procesy adaptacyjne. (w:) Edukacja kulturalna – wybrane obszary. UŚ Katowice 2004. Jung C. G., Mandala. Symbolika człowieka doskonałego. Poznań 1993. Popek S., Psychologia twórczości plastycznej. Oficyna Wydawnicza Impuls 2010. Ross M. with Gisman-Stoch J., Cultivating The Arts in Education and Therapy. Routledge, London and New York 2011 (fragment). Literatura uzupełniająca Beat. A. Ph., The Beast in the Nursery, vintage books, a devision of Random House, New York 1998. Csikszentmihalyi M., Implications of a Systems Perspective for the Study of Creativity in Handbook of Creativity, ed. Robert Sternberg, Cambridge University Press 1999. Dissanayake E., What is Art for? University of Washington Press,

37

Seattle and London 2002. Franz Von M.-L., Creation Myths., Spring Publications, Zurich 1972. Gisman-Stoch J., Od śladu do znaku – o wędrowaniu i wybieraniu. (w:) Edukacja małego dziecka pod red. Ewy Ogrodzkiej –Mazur, Urszuli Szuścik, Małgorzaty Zalewskiej-Bujak, tom 2, Impuls, Kraków 2010. Philips A., Side Effects. Penguin Books, London 2006. Popek S., Barwy i psychika. UMCS Lublin 2001. Ross M. with Gisman-Stoch J., Cultivating The Arts in Education and Therapy. Routledge, London and New York 2011 Ross M., Radnor H., Michell S. and Bierton C., Assessing Achievement in the Arts. Open University Press, Buckingham, Philadelphia, 1993. Szmidt K. J., ABC kreatywności. Delfin SA 2010. Szmidt K. J., Trening kreatywności. Podręcznik dla pedagogów, psychologów i trenerów grupowych. Helion, Gliwice 2008 – wybrane fragmenty. Tusa J., On Creativity. Interviews exploring the process. Methuen 2004.


14. Ceramika w działaniach terapeutycznych


Język polski








Semestr 3



Rodzaj i liczba godzin zajęć dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego i

20 godz. ćwiczeń

38

słuchaczy*


6



Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: Nabycie podstawowej wiedzy i umiejętności warsztatowych dotyczących podstaw technologii glin ceramicznych, szkliw, termicznej obróbki, oraz nabycie umiejętności posługiwania się podstawowymi metodami formowania gliny ceramicznej, takimi jak : lepienie z wałka, z plastra, przez odcisk w formie gipsowej, przez odlew z formy gipsowej oraz zapoznanie się z podstawowymi narzędziami, umożliwi słuchaczom samodzielną realizację prostych zadań z zakresu ceramiki unikatowej i małej ceramicznej formy użytkowej. Efektem kształcenia będzie nabycie umiejętności praktycznych i teoretycznych w zakresie podstaw ceramiki artystycznej w takim stopniu aby móc wykorzystywać tę dziedzinę sztuki (o niewątpliwie wysokich właściwościach terapeutycznych) w pracy z podopiecznymi o szczególnych potrzebach edukacyjnych.


Ćwiczenia: ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność)

praca końcowa semestralna/roczna – wykonanie pracy ceramicznej


Zaliczenie z oceną


W ramach przedmiotu Ceramika w arteterapii słuchacze zapoznają się z teoretycznymi i praktycznymi podstawami technologii glin ceramicznych, szkliw oraz z podstawowymi metodami i technikami formowania ceramiki. Istotnym elementem założeń programowych będzie wykorzystywanie tradycyjnych technik ceramicznych (lepienie „z ręki”, toczenie na kole garncarskim), a także prezentacja tradycyjnych technologii wypału ceramiki - możliwość udziału (poza programem studiów) w warsztatach wypalania ceramiki „raku”.Nabycie umiejętności posługiwania się materiałami ceramicznymi i ich termiczną obróbką, w stopniu podstawowym, umożliwi słuchaczom samodzielne realizowanie prostych zadań związanych z tworzeniem ceramiki unikatowej i użytkowej.

Zagadnienia warsztatowe łączone będą z problematyką artystyczną i terapeutyczną. Dotyczyć będą ceramicznych realizacji w przestrzeni i na płaszczyźnie z wykorzystaniem podstawowych materiałów i technik. Ćwiczenia realizowane będą w oparciu o autorskie projekty słuchaczy i dotyczyć będą małej formy naczyniowej i mozaiki.

Podstawowym celem zajęć jest zapoznanie słuchaczy z ceramiką unikatową – dziedziną sztuki, w której w sposób wyjątkowy, twórczy zamiar artysty wchodzi w równoprawny związek z technologicznością materiału. Rozwijanie wyobraźni poprzez adekwatność doboru środków artystycznego wyrazu (rodzaj gliny, szkliwa, barwy, faktur) do przedstawianej idei będzie istotnym elementem procesu twórczego.

39


Problematyka ćwiczeń (do wyboru):

podstawowe metody i techniki formowania ceramiki unikatowej i użytkowej

metody zdobienia ceramiki – „mniej znaczy więcej”- angoby, szkliwa,

kalkomania,

ceramika szkliwiona – metody, techniki, narzędzia,

aktualne tendencje w ceramice unikatowej i użytkowej

Ćwiczenia:

I - projekt małej ceramicznej formy rzeźbiarskiej – rysunek

Uwzględniający proporcje, faktury, reliefy, kolor,

wykonanie formy ceramicznej w glinie metodą wałeczkową, wg projektu, retusz formy, przygotowanie do wypału na biskwit, możliwość nałożenia angoby, wykonanie sgraffito,

szkliwienie przez natrysk, przygotowanie formy ceramicznej do wypału „na ostro”,

II - wykonanie, wg projektu, mozaiki reliefowo – fakturalnej; nakładanie na plaster gliny innych materiałów np. tkaniny moczonej w porcelicie, blachy miedzianej , drutu, itp.,

wcieranie szkliw bądź tlenków metali w powierzchnię mozaiki w celu podkreślenia reliefu i faktury - przygotowanie do wypału „na ostro,”

składanie, naklejanie i fugowanie mozaiki.

Proponowane metody pracy, które należą do twórczej ekspresji wykorzystującej intelektualny, emocjonalny a także fizyczny potencjał człowieka, będą na tyle elastyczne, by można je przystosować do zindywidualizowanej pracy z podopiecznymi.

Realizacja programu oparta będzie o ćwiczenia praktyczne, które będą poprzedzone pokazem i wykładem wyjaśniającym cele i założenia proponowanych ćwiczeń. Dzięki ćwiczeniom słuchacze będą mogli doświadczać sytuacji, w których wyobraźnia i konstruktywna myśl współtworzą obiekt, a przypadkowe zdarzenie nie jest niepowodzeniem, lecz inspiracją do poszukiwania innych rozwiązań, podejmowania nowych decyzji. Podczas realizacji ćwiczeń udzielane będą porady warsztatowe i technologiczne

Omówienie wykonanych ćwiczeń - indywidualnie i w grupie



Chavarria J., Wielka księga Ceramiki. Galaktyka Łódź 1996.

Mattison S., Podręcznik Ceramika. Arkady Warszawa 2006.

Literatura uzupełniająca -


15.Warsztaty terapii zajęciowej


Język polski

40







K_2: wykazuje gotowość niesienia pomocy i opieki






Semestr 3






6

Stosowane metody dydaktyczne Poglądowa, poszukująca, działaniapraktycznego



Wykład:

Słuchacz posiada obszerną wiedzę dotyczącą WTZ, jako składową systemu pomocy społecznej w Polsce i EU. Poznał historię WTZ, potrafi wskazać zaszłe zmiany i ocenić powstałe korzyści bądź straty. Potrafi wskazać niedostatki systemu, oraz zaproponować korzystne zmiany.

Ćwiczenia:

Słuchacz potrafi przeprowadzić samodzielną analizę systemu pomocowego, w odniesieniu do założeń etycznych, pedagogicznych, ekonomicznych itp.

Potrafi zbudować modelową (pomyślaną) placówkę o charakterze WTZ.


Egzamin

Treści programowe Warsztat Terapii Zajęciowej (WTZ) jest placówką, która

41

przedmiotu/modułu kształcenia*) organizacyjnie jest wyodrębniona a finansowana również systemowo. Najogólniej celem działalności Warsztatu jest przywracanie utraconej sprawności w różnym zakresie, co jest rozumiane jako poprawa jakości życia. Ważnym celem Warsztatu jest przygotowanie uczestnika do pracy na otwartym bądź chronionym rynku pracy. Tak więc słuchacz w toku wykładów i ćwiczeń winien poznać umocowanie prawne WTZ jego miejsce w strukturze systemu pomocy społecznej. Dalej, ponieważ WTZ jest organizacją bardzo złożoną słuchacz winien poznać wielowątkowość jego działalności. W toku ćwiczeń podjęte będą próby krytycznego spojrzenia na efekty działalności WTZ, zwłaszcza jego rola w przywracaniu uczestnika do wykonywania pracy zawodowej. W wykładzie pojawi się wątek terapii zajęciowych opartych na nowych kierunkach akademickich i praktycznych funkcjonujących w Europie Zachodniej, a pojawiających się już w Polsce (ENOTE).


Wykład dotyczy w głównej mierze systemu pomocy społecznej ( w Polsce i UE), a w tym placówek terapeutycznych, wykorzystujących terapie zajęciowe. Historia WTZ, ewolucja warsztatu, nowe spojrzenie na terapie zajęciowe. Pedagogiki specjalne wobec terapii zajęciowych. Deontologia terapeuty, postępowanie etyczne, uczestnik w centrum uwagi.

Modele terapeutyczne, krytyczne spojrzenie na rolę terapii zajęciowej.


Ćwiczenia skierowane będą na pracę własną słuchacza, tak, aby posiadana wiedza i umiejętności utrwalone zostały przez samodzielne działanie. Słuchacze powinni poszukiwać i stosować materiały źródłowe, które staną się materiałami do pracy własnej. Kreatywność jest bardzo ważnym składnikiem osiąganych kompetencji niezbędnym i oczekiwanym w przyszłej pracy. W ramach ćwiczeń tworzone będą modele terapeutyczne, które opracują słuchacze samodzielnie, indywidualnie bądź w małych grupach.



Dykcik Wł. (red.), Pedagogika specjalna. Wydanie V. WN Poznań 2005.

Konieczna E. J., Arteterapia w teorii i praktyce. Oficyna wydawnicza „Impuls” Kraków 2006. Piołunowicz T., Krawczyk P., Dzienny Ośrodek Rehabilitacyjno - Terapeutyczny dla Młodzieży i Osób z Autyzmem i Pokrewnymi Zaburzeniami Rozwoju WOT KTA w Warszawie. (w:) A. Rajner, M. Wroniszewski, Skutecznie i profesjonalnie. Poradnik dla organizacji pozarządowych pracujących na rzecz dzieci i dorosłych z autyzmem i nie tylko. Warszawa: Fundacja SYNAPSIS, 2002, ss. 228-237.

Dz.U. z 1997 r. Nr 123, poz. 776; art. 10. Dz.U. z 1997 Nr. 123, poz. 776; art. 6. Dz.U. z 2004 r. Nr 63, poz. 587; art. 5.


Stanisławski P., WTZ na mieliźnie?. „Integracja”. 5/2005, 2005.

Warszawa Towarzystwo Przyjaciół Integracji.

42


16. Seminarium dyplomowe1


Język polski


W_1: zna terminologię używaną w pedagogice oraz jej

zastosowanie w dyscyplinach pokrewnych na poziomie

rozszerzonym; ma wiedzę w zakresie atreterapii jako

dziedziny nauki, która spełnia funkcję stymulującą,

rozwijającą, regulującą oraz korekcyjną;

W_2: zna i rozumie zasadność stosowania w praktyce

arteterapeutycznej różnorodnych form wypowiedzi

artystycznych jako instrumentu rozwoju osobowego i

integracji poznawczej oraz społecznej jednostki;

W_3: zna różnorodne metody i techniki pracy z zakresu

dziedzin arteterapii: muzyki, tańca, plastyki, fotografii,

literatury, dramy i teatru;

W_4: posiada wiedzę i doświadczenie z zakresu

pedagogiki, psychologii, psychoterapii, wybranych

subdyscyplin medycyny, psychologii i pedagogiki

twórczości oraz wiedzy o sztuce;

U_1: potrafi .trafnie dobrać i stosować metody pracy

terapeutycznej z wykorzystaniem różnorodnych rodzajów

ekspresji twórczej, środków artystycznych; potrafi

zastosować w praktyce arteterapeutycznej metody

pobudzania i stymulacji aktywności twórczej;



U_4: potrafi przeprowadzić diagnozę psychopedagogiczną

oraz prowadzić zajęcia arteterapeutyczne z dziećmi,

młodzieżą, dorosłymi, którzy przejawiają różne dysfunkcje

psychiczne i społeczne;

U_5: potrafi stosować w pracy związki terapii z innymi

dziedzinami nauki, w zakresie interdyscyplinarnej metody

prowadzenia terapii;

K_1: ma świadomość ważności i zrozumienie .odmienności

funkcjonowania osób z różnymi zaburzeniami rozwojowymi

i wykazuje postawę do podnoszenia swoich kwalifikacji i

uczenia się w ciągu życia;





Semestr, w którym Semestr 3

43

przedmiot/moduł*) jest realizowany




25 godz. ćwiczeń


7

Stosowane metody dydaktyczne Poglądowa, praca z tekstem, projekt


Ćwiczenia: ocena indywidualna , słowna i wyrażona stopniem;

zaliczenie w formie egzaminu.


Egzamin


Celem przedmiotu jest przygotowanie projektu indywidualnego

programu terapeutycznego dla danej osoby, prezentacja

programu terapeutycznego i jego obrona.


1. Etapy projektowania programu arteterapeutycznego.

2. Opracowanie programu arterapeutycznego.



Brzeziński J., Badania eksperymentalne w psychologii i pedagogice. Warszawa 2000. Pilch T., Wroczyński R. ( Red) Metodologia pedagogiki społecznej. Wrocław 1974. Pilch T. Metodologia badań. Warszawa 1998. Sztumski J. Wstęp do metod i technik badań społecznych. Katowice 1999.

1 Propozycja prowadzącego seminarium zależnie od zainteresowań słuchaczy


17. Praktyka


Język polski




U_1: potrafi .trafnie dobrać i stosować metody pracy terapeutycznej z wykorzystaniem różnorodnych rodzajów ekspresji twórczej, środków artystycznych; potrafi

44

zastosować w praktyce arteterapeutycznej metody pobudzania i stymulacji aktywności twórczej;






Semestr 1




30 godz.


4

Stosowane metody dydaktyczne Poglądowa, poszukująca, działania praktycznego, projekt


Ćwiczenia: Podczas praktyki, słuchacz poznaje środowisko przyszłej pracy, poznał zasady postępowania wobec osób niepełnosprawnych, umie przeprowadzić wywiad, rozpoznać potrzeby uczestnika, klienta.

- zna podstawowe dyscypliny sztuk plastycznych, odpowiednie dla terapii.

- umie zorganizować warsztat pracy twórczej, w zakresie materialnym.

- umie motywować podopiecznego.

- umie zorganizować i przeprowadzić zajęcia.


Zaliczenie z oceną


Praktyka we współczesnym kształceniu nabiera szczególnego znaczenia z uwagi na znaczące przesunięcie edukacyjne, z trybu ściśle akademickiego do trybu bardziej zawodowego.

Istotne znaczenie ma w tym procesie powszechna postawa pracodawców, którzy oczekują od przyszłego pracownika poprawnego i skutecznego działania.

Drogą do celu, którym jest umiejętne i skuteczne działanie, jest model kształcenia, gdzie obok podstaw teoretycznych słuchacz nabywa ogólne i specyficzne kompetencje.

45

Tak, więc słuchacz pozna w toku studiów modele i metody postępowania w terapiach a w tym w arteterapii a w trakcie praktyki zdobędzie umiejętność wykonać określone zadanie, czyli „zrobić to” a to znaczy, iż nabędzie właściwe kompetencje.


Praktyka winna obejmować możliwie kompletny obszar terapii zawierający się w Arteterapii, co oznacza, iż słuchacz powinien poznać większość pracowni arteterapeutycznych.

W zależności od dostępności odpowiednich pracowni powinny to być:

- pracownia plastyczna

- pracownia ceramiczna

- pracownia witrażu

- pracownia fotografii

- umiejętności manualnych

- pracownia kulinarna

Podczas zajęć praktycznych słuchacz poznaje strukturę ośrodka pomocowego, poznaje statut oraz swoiste zasady, które w tym ośrodku obowiązują. Jednak najistotniejsze jest to, że możliwie rychło przystępuje do pracy z uczestnikiem bądź klientem ośrodka. W wielu ośrodkach są dostępne bardzo różne formy arteterapii. Obok tych tradycyjnych, słuchacz może poznać w praktyce biblioterapię, filmoterapię, horticuloterapię i wiele innych



Dykcik Wł. (red.), Pedagogika specjalna. Wydanie V. WN Poznań 2005. Furmanek W., Podstawy edukacji zawodowej, Rzeszów 2000. Konieczna E. J., Arteterapia w teorii i praktyce. Oficyna wydawnicza „Impuls” Kraków 2006. Wiatrowisk Z., Pedagogiki pracy, Bydgoszcz 2005 wydanie 4 zmienione. Literatura uzupełniająca

Nowacji T. W., Zawodoznawstwo. Radom 1999.


18. Praktyka


Język polski




U_1: potrafi .trafnie dobrać i stosować metody pracy terapeutycznej z wykorzystaniem różnorodnych rodzajów

46

ekspresji twórczej, środków artystycznych; potrafi zastosować w praktyce arteterapeutycznej metody pobudzania i stymulacji aktywności twórczej;






Semestr 2




60 godzin


4









Zaliczenie z oceną




Drogą do celu, którym jest umiejętne i skuteczne działanie, jest model kształcenia, gdzie obok podstaw teoretycznych słuchacz

47

nabywa ogólne i specyficzne kompetencje.

















19. Praktyka


Język polski




48







Semestr 3




60 godz.


5









Zaliczenie z oceną




49

Drogą do celu, którym jest umiejętne i skuteczne działanie, jest model kształcenia, gdzie obok podstaw teoretycznych słuchacz nabywa ogólne i specyficzne kompetencje.
















*) moduł kształcenia to szeroko rozumiany przedmiot lub grupa przedmiotów.

Załącznik nr 2 - bip.us.edu.plbip.us.edu.pl/sites/bip.us.edu.pl/files/prawo/zal201212902.pdf1...

Documents

Transcript of Załącznik nr 2 - bip.us.edu.plbip.us.edu.pl/sites/bip.us.edu.pl/files/prawo/zal201212902.pdf1...