ZAGADNIENIA Z USA

1. Podział administracyjny

Stany Zjednoczone Ameryki Północnej (the United States of America) to państwo związkowe złożone z 50 stanów

(+ Dystrykt Kolumbii, potocznie zwany Waszyngtonem, który jest oficjalną stolicą kraju), w tym 48 tzw. stanów

kontynentalnych oraz stanu Alaska – oddzielonego od pozostałych stanów kontynentalnych obszarem Kanady – i

stanu Hawaje.

Wszystkie stany USA (z wyjątkiem Alaski i Luizjany) dzielą się na hrabstwa, których jest 3048.

Podział administracyjny USA

Największy stan: Alaska (stolica: Juneau), powierzchnia: 1717,8 km2

Flaga Alaski

Najmniejszy stan: Rhode Island (stolica: Providence), powierzchnia: 3,1 km2

Flaga Rhode Island

Podział administracyjny z nazwami stanów i ich stolicami

Pozostałe informacje:

- Nieoficjalna nazwa Stanów Zjednoczonych lub rządu Stanów Zjednoczonych to Uncle Sam.

- Terytoria zależne (przykłady): Mariany Północne, Portoryko, Guam, Baker, Howland.

- Stolicą Stanów Zjednoczonych jest Washington D.C. Skrót ‘D.C.’ oznacza District of Columbia.

- Położenie USA: Środkowa część Ameryki Północnej.

- USA znajduje się na obszarze 9,5 mln km² i jest trzecim pod względem wielkości państwem na świecie. Od

północy graniczy z Kanadą, a od południa z Meksykiem. Wschodnie wybrzeża USA graniczą z Oceanem

Atlantyckim, a zachodnie z Ocean Spokojnym.

- Flaga USA to „Stars & Stripes” lub „Old Glory”. Jest złożona z 13stu biało czerwonych pasów (oznaczających

13 pierwszych kolonii amerykańskich) oraz 50ciu gwiazdek (oznaczających 50 stanów USA).

- Statek, na którym przypłynęli w XVII w do USA emigranci z Europy nosił nazwę Mayflower.

- Oficjalna data utworzenia Stanów Zjednoczonych to 4 lipca 1776. Dlatego co roku 4 lipca jest obchodzony jako

Święto Niepodległości. Wtedy to USA stały się niezależne od Wielkiej Brytanii podpisując Deklarację

Niepodległości czyli akt prawny uzasadniający prawo Trzynastu Kolonii Amerykańskich do wolności i

niezależności od króla Wielkiej Brytanii.

- Najwyższy szczyt: McKinley (inaczej zwany Mount Denali). Położony jest na Alasce.

- Najdłuższa rzeka: Mississippi (6 tys. km od Kanady do Zatoki Meksykańskiej). Inne długie rzeki to: Ohio,

Tenesse, Arkansas i Red.

- Słynne jeziora: the Great Lakes (Superior, Michigan, Huron, Erie, Ontario)

- Największa wyspa: Hawai’i, która należy do archipelagu Hawaje.

- Najbardziej znane parki narodowe: Yellowstone, Everglades, Yosemite, Great Smoky Mountains.

1. Historia USA (najważniejsze wydarzenia)

- Rdzennymi mieszkańcami USA są Indianie, którzy przybyli na te tereny z Azji około 40 tys. lat temu.

- Krzysztof Kolumb odkrył Amerykę w 1492r.

Krzysztof Kolumb

- Pierwsi Europejczycy dotarli do USA w XVI wieku.

- W 1620 na statku Mayflower do Ameryki przybyli pierwsi angielscy uchodźcy religijni, w późniejszych latach

stanowiąc większość wśród imigrantów.

- W ciągu XVIII wieku osadnicy z Wysp Brytyjskich założyli wzdłuż wybrzeża atlantyckiego 13 kolonii

podległych Wielkiej Brytanii.

- Protesty mieszkańców kolonii przeciwko narzucaniu podatków i ceł, doprowadziły do wybuchu wojny o

niepodległość (1775-1783), w wyniku której zjednoczone kolonie wywalczyły niezależność. W ten sposób z

13 pierwszych kolonii powstały Stany Zjednoczone.

- W 1787 roku uchwalono, pierwszą ponad czasową konstytucję, która wraz z poprawkami obowiązuje do dziś.

Pierwszym prezydentem USA został Jerzy Waszyngton (George Washington).

George Washington

- Przez cały XIX w. trwał podbój przez amerykańskich osadników terenów położonych coraz dalej na zachód. Do

połowy tego stulecia Stany Zjednoczone osiągnęły swoje obecne granice. Równocześnie wzrastało napięcie

między stanami rolniczego południa i bardziej uprzemysłowionej północy. Południe opowiadało się za

utrzymywaniem niewolnictwa.

- W latach 1861-1865 trwała Wojna Secesyjna między Północą a Południem. Po wygranej Północy niewolnictwo

zostało zniesione.

- W roku 1929 na giełdzie nowojorskiej zaczął się największy kryzys gospodarczy na świecie. Bezrobocie zmusiło

ludzi do przemieszczania się na zachód kraju.

- W roku 1969 miało miejsce udane lądowanie na Księżycu statku kosmicznego ‘Apollo’, w którym lecieli Neil

Armstrong i Edwin Aldrin.

Neil Armstrong (po lewej) i Edwin Aldrin (po prawej)

- Dnia 11.09.2001r. terroryści Al-Kaidy dokonali największego w dziejach zamachu terrorystycznego. Porwali

samoloty pasażerskie, z których dwa uderzyły w budynki World Trade Center w Nowym Jorku, trzeci w gmach

Pentagonu w Waszyngtonie. W ataku zginęło prawie 3tys. osób.

4. Ustrój polityczny

Stany Zjednoczone:

1) są republiką prezydencką;

2) mają konstytucję, która została uchwalona w 1787r., powstała w oparciu o ówczesne idee rewolucyjne i

zakładała, że tylko respektujący prawo rząd (a nie decyzje jednostki) gwarantuje właściwe zarządzanie państwem.

Z tego powodu amerykańską demokrację charakteryzuje trójpodział władzy (władza ustawodawcza, wykonawcza

i sądownicza);

3) mają prezydenta (obecnie Barack Obama) wraz z jego Gabinetem i wiceprezydenta (Joe Biden). Razem tworzą

oni władzę wykonawczą USA. Siedzibą prezydenta jest Biały Dom (the White House) w Waszyngtonie. Kadencja

prezydenta trwa 4 lata.

Barack Obama Joe Biden

Biały Dom (The White House)

Znani byli prezydencji USA:

John F. Kennedy Abraham Lincoln

Thomas Jefferson Franklin Delano Roosevelt

Władza ustawodawcza w Stanach Zjednoczonych to dwuizbowy Kongres. W jego skład wchodzą:

- Izba Reprezentantów (House of Representatives) (niższa) - w jej skład wchodzi 435 deputowanych

wybieranych na 2 lata w głosowaniu bezpośrednim. Liczba reprezentantów jest proporcjonalna do liczby

mieszkańców poszczególnych stanów. Obradom tej Izby przewodniczy spiker.

- Senat (Senate) (wyższa) - składa się ze 100 senatorów, ponieważ każdy stan reprezentuje dwóch senatorów,

wybieranych na 6-letnią kadencję. Wybory do Senatu odbywają się co 2 lata, w każdych Amerykanie głosują na

1/3 składu Izby. Przewodniczącym jest wiceprezydent.

Główne znaczenie w systemie politycznym mają dwie partie: Partia Demokratyczna (Democratic Party) i

Partia Republikańska (Republican Party).

5. Sport

1) Najbardziej popularnym sportem w Stanach Zjednoczonych jest futbol amerykański.

2) Inne popularne sporty to:

- baseball

- koszykówka

- hokej na lodzie

- golf

3) Popularni amerykańscy sportowcy:

Eldrick „Tiger” Woods, golfista

Michael Phelphs, pływak

Rocky Marciano, bokser, mistrz wagi ciężkiej

Michael Jordan, uznany za najlepszego koszykarza w historii.

Serena Williams, tenisistka

6. Kultura 1. Muzyka

ZESPOŁY

Guns N’ Roses - Skład (m.in.): Axl Rose (wokal), Dizzy Reed, Tommy Stinson, Frank Ferrer, Ron „Bumblefoot”

Thal. Utwory: ‘Knockin on Heaven’s Door’, ‘November Rain’, ‘Don’t Cry’.

Aerosmith - Skład: Steven Tyler (wokal), Joe Perry, Tom Hamilton, Joey Kramer, Brad Whitford. Utwory: ‘I

don’t want to miss a thing’, ‘Cryin’, „Crazy”.

Metallica - Skład: James Hetfield (wokal), Lars Urlich, Kirk Hammet, Robert Trujillo. Utwory: ‘Nothing Else

Matters’, ‘Enter Sandman’, ‘The Unforgiven’.

R.E.M. - Ostatni skład: Peter Buck, Mike Mills, Michael Stipe (wokal). Utwory: ‘Losing My Religion’,

‘Everybody Hurts’, ‘Shiny Happy People’.

WOKALIŚCI

Elvis Presley (Utwory: ‘Can’t Help Falling In Love’, ‘Love Me Tender’, ‘Jailhouse Rock’)

Bob Dylan (Utwory: ‘Like a Rolling Stone’, ‘Forever Young’)

Janis Joplin (Utwory: ‘Piece of my Heart’, ‘Try’)

Madonna (Utwory: ‘Frozen’, ‘Like a Prayer’, ‘Take a Bow’)

2. Literatura

Słynni amerykańscy pisarze i ich dzieła

pisarz dzieła

Mark Twain

- Przygody Tomka Sawyera

- Przygody Hucka Finna

Ernest Hemingway - Stary człowiek i morze

- Komu bije dzwon

- Pożegnanie z bronią

- Słońce także wschodzi

Francis Scott Fitzgerald

- Wielki Gatsby

- Piękni i przeklęci

- Ostatni z wielkich

William Faulkner

- Wściekłość i wrzask

- Zstąp, Mojżeszu

Edgar Allan Poe

- Zagłada domu Usherów

- Serce oskarżycielem

- Kruk

Stephen King - Lśnienie

- Carrie

- Miasteczko Salem

3. Film

Najbardziej znane amerykańskie filmy:

- Zielona Mila - dramat z 1999 roku. Reżyseria: Frank Daranbont. Główni bohaterowie: Tom Hanks (jako Paul

Edgecombe) i Michael Duncan (jako John Coffey).

Tom Hanks i Michael Duncan

- Forrest Gump - dramat z 1994 roku. Reżyseria: Robert Zemeckis. Główni bohaterowie: Tom Hanks (jako

Forrest Gump) i Robin Wright (jako Jenny Curran).

Tom Hanks

- Matrix - film science fiction z 1999 roku. Reżyseria: Andy i Lana Wachowscy. Główni bohaterowie: Kenau

Reeves (jako Neo), Laurence Fishburne (jako Morfeusz), Carrie-Anne Moss (jako Trinity).

Carrie-Anne Moss, Kenau Reeves i Lawrence Fishburne

- Titanic - melodramat i film katastroficzny z roku 1997. Reżyseria: James Cameron. Główni bohaterowie: Kate

Winslet (jako Rose), Leonardo DiCaprio (jako Jack), Billy Zane (jako Cal).

Kate Winslet i Leonardo DiCaprio

7. Ciekawe miejsca i budowle

Empire State Building - wieżowiec w Nowym Jorku, mierzy 380 metrów wysokości i w chwili zbudowania był

najwyższym budynkiem w mieście. Od 2001 roku jest nim znowu, ponieważ wyższe od niego wieże World Trade

Center zawaliły się w wyniku zamachu terrorystycznego. Zaprojektowany w stylu art deco, jest jednym z

najbardziej rozpoznawalnych obiektów w Nowym Jorku. Liczy sobie sto pięter.

Most Golden Gate - most łączący San Francisco i hrabstwo Marin, nad cieśniną Golden Gate. Ma 2737m

długości i jest zbudowany ok. 60m nad poziomem wody. Most podwieszony jest za pomocą kilkudziesięciu lin

przymocowanych do dwóch 44 tonowych pylonów.

Statua Wolności (the Statue of Liberty) - znajduje się w Nowym Jorku, ale została skonstruowana we Francji i

podarowana Amerykanom przez Francuzów. Mierzy ona 93 metry i waży 229 ton. Przedstawia kobietę trzymającą

w prawej dłoni pochodnię, a w lewej tablicę, na której umieszczona jest data uzyskania niepodległości przez Stany

Zjednoczone. Statua Wolności znajduje się na Liberty Island (Wyspie Wolności), u ujścia rzeki Hudson.

Biały Dom (the White House) - oficjalna rezydencja i miejsce pracy prezydentów USA położona w

Waszyngtonie, Dystrykt Kolumbia. Nazwa ta została nadana budynkowi w 1901 r. przez prezydenta Roosevelta.

Wcześniej nazywany był Pałacem Prezydenckim, Domem Prezydenckim i Siedzibą Władz Wykonawczych. Biały

Dom składa się z trzech głównych części: tzw. Rezydencji Wykonawczej, Zachodniego Skrzydła oraz

Wschodniego Skrzydła.

Park Narodowy Wielkiego Kanionu - park narodowy położony w hrabstwach Coconino i Mohave w północnej

części stanu Arizona. Został utworzony w 1919 roku i jest jednym z najstarszych parków narodowych w

USA.

Góra Rushmore - góra leżąca w Black Hills na zachodzie stanu Dakota Południowa, w której w latach 1927–

1941 wykuto pomnik o nazwie Mount Rushmore National Memorial. Pomnik składa się z czterech głów

prezydentów USA, szczególnie znaczących dla historii tego kraju. Są to: George Washington, Thomas Jefferson,

Theodore Roosevelt i Abraham Lincoln.

Gateway Arch - obiekt architektoniczny w kształcie 192-metrowego łuku, który znajduje się w Saint Loui, nad

brzegiem rzeki Missisipi. Jest to drugi pod względem wysokości budynek w stanie Missouri.

Park Narodowy Yellowstone - park położony w Górach Skalistych na rozległym płaskowyżu. Jest pierwszym i

najstarszym parkiem narodowym na świecie. W parku są gorące źródła, wulkany błotne, ponad 3 tys. gejzerów

(najsłynniejsze - Old Faithful, Castle) i malownicze wodospady: Yellowstone, Gibbon i Mystic. Są tam też

zwierzęta takie jak: bizon, owca kanadyjska, jeleń,kojot, niedźwiedzie grizli i wiele innych.

Dolina Śmierci - Pustynna i nieprzyjazna depresja nazywana Doliną Śmierci jest uznawana za jedno z

najgorętszych miejsc na świecie i rozciąga się na obszarze południowego Kolorado w Kalifornii.

8. Wybrane święta

Independence Day — święto państwowe w Stanach Zjednoczonych obchodzone corocznie 4 lipca w rocznicę

ogłoszenia Deklaracji niepodległości Stanów Zjednoczonych od Wielkiej Brytanii, co miało miejsce w 1776 roku.

W Dzień Niepodległości w Stanach Zjednoczonych odbywają się liczne koncerty, parady i festyny. Tradycją są

również przemówienia o tematyce patriotycznej wygłaszane przez polityków i urzędników państwowych.

Natomiast po zmierzchu mają miejsce pokazy sztucznych ogni.

Thanksgiving - W USA Święto Dziękczynienia to najważniejsze święto religijne obok Bożego Narodzenia. W

ostatni czwartek listopada tradycyjnie spożywa się uroczystą kolację w gronie rodziny i przyjaciół. Na stole

króluje pieczony indyk, podawany z przystawką z żurawin i słodkimi ziemniakami. Dzień ten upamiętnia

przybycie pierwszych osadników angielskich do Ameryki (Plymouth) we wrześniu 1620r, którzy nazwani byli

Pilgrim Fathers i założyli w Ameryce pierwszą kolonię New England. Kiedy świętowali swoje pierwsze obfite

zbiory we wrześniu, urządzili sobie ucztę, którą nazwali „Thanksgiving”.

Memorial Day - amerykańskie święto państwowe obchodzone w ostatni poniedziałek maja, znane wcześniej jako

Decoration Day. Upamiętnia zmarłych obywateli USA, służących krajowi w trakcie odbywania służby wojskowej.

Święto to nabrało mocy prawnej, aby oddać honor żołnierzom Unii biorącym udział w Amerykańskiej Wojnie

Domowej znanej jako Wojna secesyjna (jest ono obchodzone w okolicach dnia ponownego zjednoczenia po

zakończeniu wojny).

9. Pozostałe przydatne informacje

Hymn państwowy: „The Star-Spangled Banner” - „Gwieździsty Sztandar”

Waluta: dolar amerykański

Ważne/duże miasta: Washington, New York, Los Angeles, Chicago, Houston, Philadelphia.

Potrawy: apple pie, cheeseburger, hamburger, naleśniki z syropem klonowym, chleb bananowy

Słynne uniwersytety: Harvard, Princeton, Yale, University of California

Najsłynniejsi naukowcy: Thomas Edison, Benjamin Franklin

Najsłynniejsze postacie: Billy Kid, Al. Capone, Walt Disney, Andy Warhol, Marilyn Monroe, George

Washington