Zestaw zagadnień z historii sztuki dla studentów I roku semestr letni 2014

1. Sztuka w służbie sacrum . Główne właściwości sztuki sakralnej [symbolizm, deformacja, kanon], ich źródła, charakter, znaczenie. Pseudo Dionizy Areopagita i jego doktryna: orzekanie pozytywne [katafatyczne] i negatywne [apofatyczne], symbole podobne i niepodobne, rola deformacji w sztukach plastycznych. Światopogląd dualistyczny, Platon, Plotyn, neoplatonizm.

2. Ikona . - estetyka Plotyna i Pseudo Dionizego Areopagity - geneza i rola w kształtowaniu sztuki bizantyjskiej (architektura, ikona)- teologia ikony - rola kanonu w ikonie- cechy formalne ikony („realizm eschatologiczny”)- różnice między funkcjonowaniem sztuki religijnej w Kościele wschodnim i Kościele na Zachodzie („sztuka zstępująca”, „sztuka wstępująca”)- typy ikon (pierwotnie objawione, wtórne, acheiropity)- ikonoklazm - źródła, przejawy, argumentacja zwolenników i przeciwników ikony, skutki ikonoklazmu- ikonoklazm żydowski (judaistyczny), islamski - bizantyjska synteza sztuk – „mistyczny materializm” świątyń Kościoła wschodniego. 3 Malarstwo i rzeźba w pierwszych wiekach chrześcijaństwa (I-III w.) geneza, styl, symbolika, tematyka

4. Rzeźba romańska – eschatologiczna moc „monstrualności”- charakterystyka stylu rzeźb romańskich, jego źródła formalne i ideowe, tematyka, symbolika, przesłanie (zwłaszcza program portali i kapiteli)- przykłady (Europa, Polska)

5. Rzeźba gotycka - jako kompromis między spirytualną interpretacją świata materialnego a warunkowym uznaniem doczesności.

A. wiek XII-XIII- geneza i charakterystyka stylu- podstawy dogmatyczne - ewolucja form i środków artystycznego wyrazu, kierunek przemian, jego źródła ideowe (myśl św. Bonawentury i św. Tomasza z Akwinu, wyprawy krzyżowe, walka z herezją katarów, duchowość św. Franciszka z Asyżu, mecenat rycerski, mecenat dworski, przyrodoznawstwo (szkoła w Chartres), przemiany pobożności, renesans form antycznych (protohumanizm, protorenesans)- gotycki idealizm/gotycki naturalizm- przykłady (Francja, Niemcy, Italia, Polska)- protorenesans w Italii – rewolucja czy ewolucja?

B. tendencje pietystyczne w sztuce XIV w. - źródła ideowe, charakter formalny, tematy-devotio moderna, doloryzm, antropocentryzm chrystologiczny, mistyka niemiecka, przemiany pobożności, teatr misteryjny - przykłady przedstawień o tematyce pasyjnej w Europie i w Polsce 6. Świątynia jako obraz świata i boskiego porządku.- świątynia jako domus dei i domus ecclesiae (judaizm, islam, chrześcijaństwo)-symbolika kosmologiczna i teologiczna – geneza, przykłady (święte miejsce, axis mundi, święta góra, piramidy, zigguraty - ogólnie)-symbolika świątyni chrześcijańskiej (symbole porządku teologicznego i kosmologicznego, sposób kodowania zależności czaso-przestrzennych w strukturze świątyni - rytualne orientowanie, trójpodział, symboliczne znaczenie figur geometrycznych (kwadratu, koła, trójkąta, krzyża), symbolika kamienia i proporcji liczbowych- architektura Kościoła rzymskiego w pierwszych wiekach chrześcijaństwa (rozwiązania centralne i podłużne – geneza, charakterystyka, przykłady) - architektura Kościoła wschodniego (gł. Bizancjum) – geneza, pierwsze bazyliki, formy przejściowe, plany centralne - charakterystyka, warianty, przykłady - architektura romańska. Geneza, cechy stylu, rozwiązania przestrzenne przykłady (Francja, Italia, Niemcy, Polska)- rola geometrii, liczby, światła w świątyniach cysterskich i gotyckich (estetyka św. Augustyna, szkoły w Chârtres, św. Bernarda z Clairvaux – jej źródła, charakter, znaczenie, charakterystyka architektury cysterskiej (przykłady: Francja, Hiszpania, Niemcy, Italia, Polska)- mistyczna rola liczby i symboliczne znaczenie światła w myśli św. Bonawentury i Dionizego Areopagity- witraże gotyckie (cechy stylistyczne, technologia)przykłady świątyń gotyckich w Europie, w Polsce- rola Saint Denis en France i opata Sugera w narodzinach gotyku Uwaga:Wymagana jest znajomość relacji pomiędzy sztuką a sferą wierzeń religijnych, dogmatami, przemianami zachodzącymi w duchowości i pobożności chrześcijańskiej - w zakresie prezentowanym na wykładach i w literaturze obowiązkowej.

SPIS LEKTUR

OGÓLNE (do wyboru)1.Sztuka świata -wybrane tomy 2.Ernst H. Gombrich, O sztuce – wybrane rozdziały3.Jan Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto – wybrane rozdziały.4.Sztuka romańska. Architektura, rzeźba, malarstwo, pod. red T. Tomana6.Sztuka gotyku. Architektura, rzeźba, malarstwo, pod. red T. Tomana7.Wielka historia sztuki, t. 1 – Sztuka przedromańska i romańska, t. 2 – Sztuka gotycka8. Julian Bell, Lustro świata-wybrane rozdziały 9. Jean Hani. Symbolika świątyni chrześcijańskiej

OBOWIĄZKOWE1. Georges Duby, Czasy katedr. Sztuka i społeczeństwo 980 - 14203. Tadeusz Dionizy Łukaszuk, Obraz święty - ikona w życiu, w wierze i w teologii kościoła: zarys teologii świętego obrazu lub Irina Językowa, Świat ikony Dobry tekst na temat ikony znaleźć można także: . http://www.anthropos.us.edu.pl/anthropos3/teksty/tekstB2.htm