Zaburzenia pamięci – niedomaganie czy

choroba?

Iwona ZborowskaUniwersytet Medyczny Wrocławiwona.zborowska@umed.wroc.pl

To jeden z podstawowych poznawczych procesów psychicznych

Umożliwia doświadczenia poprzez

oraz potrzebnych informacji

PAMIĘĆ

Jest najważniejsząfunkcją mózgu

informacja

Pamięć sensoryczna, bezpośrednia, zmysłowa

Pamięć krótkotrwałazapominanie

Pamięć długotrwała

Gromadzą się informacje odbierane przez zmysły, krążą kilka, kilkanaście sekund i ,,ulatują”. Nie odgrywa roli w zapamiętywaniu.

Trafiają treści interesujące, coś przypominające. Ma ograniczoną pojemność, trwa 30 sekund, odpowiada za nią lewa półkula. Nowe ślady pamięciowe (engramy)są tu magazynowane. Utrwalenie - konsolidacja

W niej przechowywane są wiadomości nabyte w czasie nauki, uzyskane podczas doświadczenia życiowego, źródło wiedzy i umiejętności, posiada nieograniczoną pojemność, pod nadzorem prawej półkuli , trwały ślad pamięciowy

Jądro migdałowate

Płat skroniowy

Skorupa

Hipokamp

Jądro ogoniaste

Wszystkie te struktury

współdziałają ze sobą,

a w efekcie możemy posiadać

złożone wspomnienia i pamięć

tego czego uczyliśmy się.

Ośrodki pamięciowe w mózgowiu

Kora przedczołowa

ę

Móżdżek

Pień mózgu

MózgMóżdżekPień mózgu

Jest to 1,5 kg zwartej tkanki ( neurony i komórki glejowe)

Stanowi 2% masy ciała dorosłego człowiekaPosiada 16-22 km naczyń krwionośnych

Zużywa 20% krwi pompowanej przez serce, a w ciągu 1 min przez mózg przepływa 1 litr krwi

Wykorzystuje 20% tlenu filtrowanego w płucach

Półkula lewa

Półkule mózgu:• Różnią się między sobą

morfologicznie i funkcjonalnie• Oddzielone są od siebie szczeliną

podłużną mózgu, w głębi której mieści się ciało modzelowate (spoidło wielkie mózgu) łączące obie półkule.

• Na zewnątrz okryte są korą mózgową czyli istotą szarą ( zbudowana z kilku warstw komórek nerwowych).

Półkula prawa

Ciało modzelowate

Każda z półkul dzieli się na cztery płaty

• CZOŁOWY (lobus frontalis)• CIEMIENIOWY (lobus temporalis)• SKRONIOWY (lobus parietalis) • POTYLICZNY (lobus occipitalis)

Płat czołowy jest odpowiedzialny za:

o Ocenę sytuacjio Planowanieo Organizowanieo Podejmowanie decyzjio Rozwiązywanie problemówo Zachowanie społeczneo Uczucie błogostanu, frustracji, lęku i napięcia

Płat ciemieniowy odpowiedzialny jest za odbieranie i kojarzenie informacji pochodzących z narządów zmysłu ( wzroku, słuchu, smaku, dotyku).

Płat skroniowy odpowiedzialny jest za:

• Odczuwanie zapachów• Odczuwanie smaków• Odbiór dźwięków• Formowanie i zapisywanie

wspomnień (hipokamp)

Płat potyliczny odpowiedzialny jest za:

WidzenieAnalizowanie koloru,

kształtu, głębiZapamiętywanie obrazów

ż ż• koordynacja ruchów

celowych; • utrzymanie równowagi; • regulacja napięcia

mięśni; • pamięć niektórych

odruchów; • wpływ na ruchy oczu.

oddychanie (most); kontrola rytmu serca (rdzeń

przedłużony); połykanie, kaszel i odruchy wymiotne

(rdzeń przedłużony); odruchy zaskoczenia, podskoku

(śródmózgowie); kontrola systemu autonomicznego:

pocenia się, ciśnienia krwi, temperatury i trawienia.

ogólny poziom przytomności; sen

Pień mózgu to śródmózgowie, most i rdzeń przedłużony

Komórka nerwowa ( neuron )

• Komórka nerwowa jest podstawowym elementem budowy układu nerwowego.

• Neurony posiadają wypustki (dendryty i akson)

• Dendryty są krótkie ale liczne i przewodzą impulsy nerwowe w kierunku do ciała komórki

• Akson( neuryt) jest jedną i długą wypustką, przewodzi sygnały nerwowe do innych komórek

• Neurony różnią się od siebie kształtem, wielkością oraz ilością i długością wypustek.

Przekazywanie informacji

ź

– wpływa na procesy pamięci, pobudza mięsnie do

skurczu znaczny niedobór – choroba Alzheimera, miastenia

– niedobór choroba Parkinsona

– procesy wzbudzenia, niedobór – smutek, skłonność do agresji,

depresja

( kwas gamma-aminomasłowy) – nadmiar ospałość, brak motywacji,

niedobór – lęki ataki epilepsji

– pełni rolę w przetwarzaniu śladów pamięciowych oraz

w przyswajaniu informacji

Fizjologiczny proces starzenia się

Proces starzenia się

mózgu

Starzenie się optymalne –zdolności wykonawcze na wysokim poziomie, a nawet wyższym od osób młodych

Starzenie się pomyślne –dobrze adoptuje się do zmian związanych z wiekiem, utrzymana aktywność i satysfakcjonująca jakość życia

Starzenie się normalne tzw. fizjologiczne typowe dla większości populacji bez szczególnych patologii

Starzenie się patologiczneprocesy degeneracyjne , nieodwracalne

ą ę

Predyspozycje genetyczne

Wpływ środowiskowy

Współwystępujące choroby

Umysłowe potencjały poznawcze

Co na starość psuje się w pamięci

• W podeszłym wieku następuje niewielki spadek przyswajania(kodowania) nowych informacji, przywoływania faktów z pamięci epizodycznej

• Obniża się szybkość wykonywania złożonych testów na pamięć, uwagę i uczenie się, ale ostateczny wynik odpowiedzi nie zmienia się

,, Ale z wiekiem pamięć słabnie. Owszem – lecz tylko wtedy gdy jej nie ćwiczymy lub jeśli z natury mamy umysł mniej żywy …..

(Cyceron)

Na postępujące z wiekiem kłopoty z pamięcią mają wpływ:

Zmiany fizjologiczne UNZmiany funkcjonalne UNZmiany biochemiczne UNProcesy degeneracyjne UN

• Zmniejszenie objętości tkanki mózgu i powiększenie objętości komór

• Dane eksperymentalne wskazują na spadek objętości mózgu po 35 r.ż. 0,2% rocznie zaś po 60 r.ż. ponad 0,5%

• Starzenie najsilniej dotyka synapsy, to ich utratę oraz zaburzenia funkcji można zaobserwować w mózgu.

• Najbardziej na starzenie podatna jest kora przedczołowa( pamięć robocza, planowanie, funkcje wykonawcze i emocje).

• Rozregulowanie neurotransmisji• Trudniej wywołuje się długotrwałe wzmocnienie synaptyczne. Z wiekiem

wzrasta w mózgu zawartość glutaminianu. Powoduje to zwolnienie otwierania kanału receptora NMDA, a jony Ca napływają do komórki inną drogą nie powodując depolaryzacji błony neuronu. Utrudnia to formowanie się śladu pamięciowego

Kora przedczołowa bierze udział w tworzeniu się krótkotrwałej pamięci roboczej (operacyjnej, PR). Wyróżniono za pomocą metod obrazowania następujące podobszary:

Mózg 25 latka Mózg 75 latka

Zmiany objętości struktur mózgowych w miarę starzenia się

Deficyt dopaminy

Zaburzenia emocjonalne

Osłabienie reakcji układu

nagrody

DepresjaUtrata radości

życia

Depresja Brak depresji

Deficyt serotoniny

Zaburzenia behawioralne

Zachowanie agresywne

Odhamowanie seksualne

Deficyt acetylocholinyDeficyt acetylocholiny

Kłopoty z pamięcią

Wspomnienia zacierają się

ąLepiej zapamiętują to, co ma praktyczne

znaczenie.

Lepiej zapamiętują informacje, które potrafią odnieść się do swoich dotychczasowych doświadczeń.

Łatwiej zapamiętują to, co widzą, niż to co słyszą.Łatwiej zapamiętują to , co mogły poznać dzięki

aktywności rąk ( ręce mają w mózgu duże

znaczenie, ich aktywność pobudza wiele struktur

neuronalnych)

ę

1. Systematyczne leczenie chorób zwłaszcza

nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, zaburzeń rytmu

serca.

2. Aktywność intelektualna przez ciągłe kształcenie,

buduje rezerwę poznawczą.

3. Aktywność fizyczna – długie, szybkie i codzienne

marsze rozbudowana sieć życia towarzyskiego

4.Dieta śródziemnomorska.

Dziękuję za uwagę