praktycznie o mnemotechnikach

Luiza Wójtowicz-Waga

Forget-me-not

Zrozumienie istoty pamięci zaczyna się od krótkiej historii miłosnej.Jej bohaterowie to Mnemosyne – bogini pamięci i Zeus– najwyższy bóg i najwyższy porządek na Olimpie.Nasi bohaterowie przez dziewięć dni i nocy unoszą się na fali pełnego uniesień, gorącego romansu, z którego Mnemosyne powiła dziewięć córek, muz: Klio, Euterpe, Talia, Melpomena, Terpsychora, Erato, Polihymnia, Kaliope i Urania.

Zapamiętaj je! Potem przeanalizuj – jakiej metodyzapamiętywania użyłeś?

1.

Związek Mnemosyne i Zeusa (jak miały na imię Muzy?)służy dziś naukowcom i trenerom zajmującym się pamięcią jako inspiracja do stworzenia „mitycznego równania”:

Porządek/logika+ wyobraźnia / kreatywność= pamięć

Formuła wynikająca z romansu Zeusa i Mnemosynew rzeczywistości jest romansem prawej i lewej półkuli mózgu. Magiczna formuła pamięci, gdzie porządek współgraz wyobraźnią, logika z kreacją, matematyka z obrazem to w rzeczywistości nic innego jak połączenie prawej i lewej półkuli dla podniesienia efektywności swojego umysłu i polepszenia pamięci. W procesie uczenia się bierze udział lewapółkula mózgu (analityczna). Jednak uruchomienie prawej półkuli (twórcza) zwiększa możliwości poznawczeoraz zdolność zapamiętywania i kojarzenia informacji.Zsynchronizowanie pracy obu półkul wywołuje głębokieodprężenie, a wtedy najłatwiej przyswajamy wiedzę.

2.

Jak uruchomić obie półkule mózgu? Pomogą w tymnieskomplikowane ćwiczenia, np.:

- Proś uczniów, by pisali i rysowali obiema rękamijednocześnie, - Proś uczniów, aby wchodzili tyłem po schodach,

- Proś, aby pisali lewą ręką (jeśli są praworęczni), włączali nią światło, myli zęby

- Niech uczniowie sięgają za siebie prawą ręką do lewej stopyi odwrotnie

- Niech nauczą się żonglować trzema piłeczkami

3.

Znakomita pamięć to często efekt treningu. Dlatego na co dzień pomagają

- krzyżówki

- łamigłówki,

- uczenie się obcych słówek,

- zapamiętywanie numerów telefonów,

- zapamiętywanie tytułów książek,

- zapamiętywanie dowcipów,

- liczenie w pamięci.

4.

5.

Gdy uczniowie muszą opanować trudny materiał, zapewnij im odpowiednie warunki do nauki, by niepotrzebnie nie rozpraszać uwagi (dotyczy to np. bałaganu w sali czy natablicy) - zaoszczędzisz im sporo czasu. Pomóż też im odnaleźć swój styl pracy (o jakiej porze najlepiej się uczą, w jakimpokoju). Podczas nauki wangażuj ich zmysły:

- niech czasem czytają na głos,

- spacerują po sali,

- wystukują rytm.

Doceń również ich wyobraźnię:

- notuj za pomocą map myśli (technika tworzenia notatki przy użyciu rysunków i słów kluczy - aktywizuje obie półkulemózgowe),

- czytając, każ im tworzyć dynamiczne obrazy i zwariowane skojarzenia, dzięki temu więcej zapamiętają. Żeby nie zniechęcać uczniów do pracy, dawaj im na przemian łatwiejsze i trudniejsze partie materiału. Pamiętaj teżo systematycznych powtórkach. By utrzymać motywację, zawsze myśl o czekających ich korzyściach.

6.

Dla zrozumienia kwestii pamięci musimy zrozumieć,jak funkcjonuje mózg, jak jest zbudowany, za co odpowiada każda z półkul. Kluczem będą jednak mnemotechniki, czyli techniki pamięciowe wynikające z wiedzy o budowie mózgu.

Interesujące fakty na temat mózgu:

- naszych głowach znajduje się od 10 do 1000 miliardówneuronów, „mózgowych komórek”;

- Każda komórka może połączyć się na wiele sposobówz innymi połącze- niem, która nazywa się synapsa.Możliwych jest nawet 1000 takich połączeń i to właśnie oneodpowiedzialne są za nasze efektywne funkcjonowanie

– poznanie, działanie – im więcej połączeń między komórkami tym sprawniejszy umysł i tym sprawniejsza pamięć;

- Do końca 4 roku życia tworzy się w naszym mózgu 50% wykorzystywanych synaps a do końca 8 – 80% synaps;

- Mózg podzielony jest na dwie półkule a każda z nichodpowiedzialna jest za inny obszar naszego funkcjonowania. Odkrył to naukowiec o nazwisku Roger Sperry, a za swoje

odkrycie otrzymał Nagrodę Nobla;

- Lewa półkula odgrywa rolę w posługiwaniu się językiem, logiką, zbiorami, kolejnością, analizą, matematyką,porządkowaniem – wiedzą akademicką;

- Prawa półkula odpowiada za rytm, rymy, muzykę, sen najawie, barwę, wymiar, relacje przestrzenne, obszar, syntezę, obrazy, wyobraźnię – czyli za działania twórcze;

- Obie półkule łączy ciało modzelowate, złożony system przełączający, utrzymujący równowagę pomiędzywchodzącymi do niego informacjami, łączący to co abstrakcyjne z tym, co konkretne.

7.

Fale mózgowe.

Prawdziwy klucz do poprawy pamięci kryje się w słowachjednoczesna gotowość i odprężenie. Jak pokazują badania,najefektywniejsza nauka i najlepsze zapamiętanie występuje, gdy nasz stan zbliża się do stanu medytacyjnego, a falemózgowe towarzyszące nam to fale typu Alfa (nota bene:systematyczna medytacja bardzo korzystnie wpływa naefektywność naszego umysłu). Gdy jesteśmy w marzeniach, odprężeni, łatwo kojarzymy, umysł odpływa. Stan alfa osiągnąć możemy poprzez medytację, ćwiczenia oddechowe, i muzykę. Odkryto również, ze pewne kompozycje barokowe poprawiają zdolność przyswajania wiedzy .

Fale mózgowe:

Beta - pełne rozbudzenie, 13-15 cykli na sekundę

Alfa - gotowość i odprężenie, idealny dla wiedzy 8-12

Theta - wczesny sen, przetwarzanie info 4-7

Delta - głęboki sen – 0.5-3

8.

Reguły poprawy pamięci na lekcji.

Możesz wpłynąć na to, w jakim stopniu Twoja lekcja będzie zapa-miętana. Zastosuj poniżesz reguły:

- Nowe ze starym - przeplatanie na lekcji tego co nowez małymi powtórzeniami – kolejno: stare, nowe, stare, nowe, stare, nowe,…

- Kolorowy Obraz - jak najwięcej wspomagania wizualnego – do ćwiczenia gramatyki, słownictwa, funkcji językowych!

- Obraz w ruchu – krótkie filmy, ruchome historie w wyobraźni

- Szczegóły – wyobrażanie sobie scen / obrazów w jaknajwiększym szczególe, z zamkniętymi oczami

- Przesada – wszelkie sytuacje gramatyczne – przesadzone, wyol-brzymione konteksty

- Rytm – do uczenia wymowy i intonacji

- Dobra zabawa!

- Wszystkie zmysły – aktywizacja oka, ucha, smaku, węchu, dotyku, dlatego, że pamiętasz, co widzisz, co słyszysz, ruchyi uczucia, dotyk rękoma, smaki, zapachy

- Codzienność / niecodzienność – można zrobić to samo ćwiczenie na 100 różnych sposobów 9.

Efekt von Restorff.

Twoim uczniowie najlepiej zapamiętają to, co

1. występuje na początku

2. występuje na końcu

3. wyróżnia się w jakiś sposób

4. jest często powtarzane

10.

Mapy Myśli

Sposób wykonywania notatek w formie map myśli może znacznie zwiększyć efektywność nauki Twoich uczniów- ułatwić rozumienie, zapamiętywanie i utrwalanie nowychinformacji, pobudzić twórcze myślenie.

W trakcie notowania sposobem tradycyjnym, linearnym,wykorzystujemy tylko niewielką część naszego umysłu,używając prawie wyłącznie lewopółkulowych mechanizmówzapamiętywania (słowa, cyfry, kolejność, porządek, logika). Niewykorzystane zostają możliwości naszej prawej,„kreatywnej” półkuli (wyobraźnia, skojarzenia, kolor, intuicja, wrażenia zmysłowe, humor).

System notowania za pomocą Map Myśli angażuje potencjał lewej i prawej półkuli, zgodnie z zasadą synergii ich działania. Oto, jak tworzymy Mapy Myśli.

1. Notuj zawsze na czystej kartce papieru, najlepiej formatu A4 lub A3, ułożonej poziomo. Peryferyjna szerokość widzenia oka

11.

jest większa w po- ziomie niż w pionie.

2. Na środku umieść tytuł (temat) z ilustrującym go rysunkiem bądź przedstawiającym go symbolem.

3. Od środka mapy prowadź łączące się ze sobą linie – „gałęzie”, zmniej- szając ich grubość w miarę oddalania się od centrum. Każda linia powinna stykać się ze swoim punktem wyjścia.Rysuj je pod takim kątem, abyumieszczane na nich słowa były czytelne bez koniecznościodwracania kartki.

4. Na liniach umieszczaj słowa – klucze, jedno na każdej linii. Używaj liter drukowanych (bardziej czytelne). Wyrazy niech będą równe długościom gałęzi, na których się znajdują, i jaknajbardziej zbliżone do pozycji horyzontalnej (poziomej).

5. Każdą grupę zagadnień rysuj innym kolorem. Kolor, podobnie jak kształty przestrzenne, bardzo pobudza pamięć.Mapę wzbogać jak największą ilością rysunków, piktogramów, symboli, strzałek, własnych kodów znaczeniowych.

6. Numeruj główne linie, szczególnie jeśli masz potrzebęuporządkowania w kolejności głównych zagadnień.

12.

13.

Efekt powtórki.

- Pamiętasz najlepiej kilka minut po zakończeniu procesu‘nowości’

- Niestety, aż 80% materiału jest zapomniane przez pierwsze 2h po zakończeniu nauki

- Najefektywniejszy sposób to uczyć się 1h, po 10 minutach, kiedy pamiętasz najlepiej, robisz powtórkę. Potem po 24 godzinach

- Powtarzasz następnie w jednostkach kalendarzowych– po dniu, tygodniu, miesiącu, roku.

Dobrej zabawy!

14.

Bibliografia:

1. Buzan, T. Mapy Myśli, Wydawnictwo JK, Łódź, 2006;

2. Buzan, T. Pamięć na Zawołanie, Wydawnictwo JK, Łódź, 2000;

3. Dryden, G. Voss, J. Rewolucja w Uczeniu, WydawnictwoModerski i S-ka, Poznań, 2000;

4. Svantesson, I. Mapy Pamięci i Techniki Zapamiętywania,Wydawnictwo Helion, Gliwice, 2004;