Wyzwania stojące przed systemem finansowania ochrony zdrowia w Polsce Łukasz Zalicki Partner EY

V Forum Ochrony Zdrowia

Krynica, 2 września 2014

Strona 2

Wyzwania stojące przed systemem ochrony zdrowia

Analizując wyzwania stojące przed sektorem ochrony zdrowia, należy brać pod uwagę trzy wymiary:

1. Zapotrzebowanie – potrzeby zdrowotne zgłaszane przez społeczeństwo;

2. Finansowanie – możliwości finansowania ochrony zdrowia z różnych źródeł;

3. Podaż – dostępne zasoby w ochronie zdrowia (np. liczba lekarzy, liczba szpitali itp.).

Podaż

System

ochrony

zdrowia

w Polsce

Strona 3

Czynniki napędzające wzrost zapotrzebowania na usługi ochrony zdrowia

Wzro

st z

ap

otrz

eb

ow

an

ia

na

oc

hro

nę

zd

row

ia

2.

3.

Rozwój technologii i wiedzy

medycznej (czynnik technologiczny)

Proces starzenia się ludności

(czynnik demograficzny)

1. Wzrost zamożności społeczeństwa

(czynnik dochodowy)

► Można wyróżnić trzy kluczowe czynniki wpływające na wzrost zapotrzebowania na usługi zdrowotne: demograficzny, dochodowy oraz technologiczny.

► Ich oddziaływanie powoduje, iż powinniśmy spodziewać się w Polsce znacznego wzrostu wydatków w ochronie zdrowia w nadchodzących latach.

Podaż

Strona 4

W krajach zamożniejszych na ochronę zdrowia wydaje się więcej

► Istnieje dodatnia zależność pomiędzy poziomem rozwoju gospodarczego a wielkością wydatków na opiekę zdrowotną danego kraju.

► Co więcej, wydatki na zdrowie rosną szybciej niż dochody. Wraz ze wzrostem zamożności, ludzie są skłonni przeznaczać na ten cel coraz większą część swojego dochodu. Relacja wydatków na zdrowie do PKB Polski wzrosła w latach 1990-2012 z 4,8% do 6,8%.

Łączne** wydatki na zdrowie w relacji do PKB

w Polsce oraz pozostałych krajach OECD

w latach 1990-2012

1. Rozwój gosp.

R² = 0,83

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0 10 20 30 40 50 60 70

Wydatk

i b

ieżące n

a o

pie

kę z

dro

wotn

ą

per

capita

U

SD

PP

Ps [

tys.]

PKB per capita USD PPPs [tys.]

Polska Prognoza OECD wzrostu

PKB per capita w Polsce

w 2020 r.

Potencjalny

wzrost wydatków

na zdrowie,

spowodowany

wzrostem PKB

na mieszkańca 4

5

6

7

8

9

10

19

90

19

92

19

94

19

96

19

98

20

00

20

02

20

04

20

06

20

08

20

10

20

12

Polska

Średnia wartość dla pozostałych krajówOECD

% PKB

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych OECD. * bez Luksemburga. **łącznie z wydatkami inwestycyjnymi.

Relacja pomiędzy wydatkami na zdrowie per capita a poziomem PKB per

capita w krajach OECD* w 2012 r.

Podaż

Strona 5

Pełna ocena kosztów i korzyści z zastosowania nowych technologii

2. Technologia

Źródło: Opracowanie własne.

► Nowe technologie medyczne pozwalają skuteczniej leczyć istniejące choroby lub prowadzić terapię w zupełnie nowych obszarach, jednak wiążą się zwykle ze wzrostem jednostkowych kosztów leczenia.

► Jednak pełna ocena finansowych konsekwencji zastosowania nowej technologii medycznej wymaga analizy kosztów i korzyści pośrednich, wykraczając tym samym poza prosty rachunek kosztów i korzyści (efektu zdrowotnego) tej technologii.

Podaż

Strona 6

Starzenie się populacji Polski jest wyjątkowo szybkie na tle UE

► W 2014 roku w Polsce na jedną osobę w wieku starszym (65+), przypadało około pięć osób w wieku produkcyjnym.

► Do 2060 roku relacja ta istotnie zmniejszy się we wszystkich krajach Unii Europejskiej, jednak w Polsce zmiana ta będzie wyjątkowo silna – statystycznie na jedną osobę w wieku 65+ będzie przypadać zaledwie 1,5 osoby w wieku 20-64 lata.

2060 2014

Relacja liczby osób w wieku 65+ do liczby osób w wieku 20-64 lata w krajach Unii Europejskiej

Źródło: Eurostat.

22,7

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Slo

wa

cja

Irla

ndia

Cyp

r

Isla

ndia

Luksem

burg

Po

lska

Rum

unia

Norw

egia

Cze

chy

Sło

we

nia

Węgry

Szw

ajc

aria

Ma

lta

Hola

ndia

His

zpania

Au

str

ia

Wlk

. B

ryta

nia

Be

lgia

Esto

nia

Chorw

acja

Litw

a

Łotw

a

Dania

Fra

ncja

Bu

łga

ria

Po

rtuga

lia

Fin

lan

dia

Szw

ecja

Gre

cja

Nie

mcy

Wło

chy

%

UE-28: 30,7

66,8

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Luksem

burg

Irla

ndia

Norw

egia

Isla

ndia

Be

lgia

Dania

Szw

ecja

Wlk

. B

ryta

nia

Fra

ncja

Szw

ajc

aria

Fin

lan

dia

Cyp

r

Litw

a

Hola

ndia

Au

str

ia

Cze

chy

Ma

lta

Łotw

a

Chorw

acja

Rum

unia

Wegry

Wło

chy

Sło

we

nia

His

zpania

Esto

nia

Nie

mcy

Bu

łga

ria

Po

lska

Gre

cja

Po

rtuga

lia

Sło

wa

cja

%

UE-28: 55,3

3. Starzenie się Podaż

Strona 7

Wyzwania stojące przed onkologią

0

100

200

300

400

500

600

1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010

Polska UE

przypadki/100 tys. os.

100

150

200

250

1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010

Polska UE

wskaźnik standaryzowany/100 tys. os.

Liczba nowych przypadków nowotworów złośliwych

Umieralność na nowotwory złośliwe

► Na tle UE Polska jest krajem o relatywnie niskiej zachorowalności (m.in. ze względu na dotychczas korzystną strukturę wiekową), ale wysokiej umieralności na nowotwory złośliwe.

► Zarówno przeciętnie w UE-28 jak i w Polsce, nowotwory stanowią drugą najczęstszą przyczynę zgonów (po chorobach układu krążenia).

Źródło: WHO, Health for All Database.

Podaż

Strona 8

0

20

40

60

80

100

20-44 45-64 65+ cała populacja

2015 2020 2025

tys.

+49%

+20%

-20%

0

20

40

60

80

100

20-44 45-64 65+ cała populacja

2015 2020 2025

tys.

+31%

+14%

-2%

Prognoza liczby zachorowań na nowotwory złośliwe według grup wiekowych

Zmiany demograficzne wpłyną na profil epidemiologiczny kraju, w tym na onkologię

mężczyźni kobiety

Źródło: Didkowska et al., Prognozy Zachorowalności i Umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce do 2025 roku, 2009.

► Wydatki NFZ na realizację świadczeń onkologicznych stanowią obecnie ponad 10% wszystkich wydatków na świadczenia opieki zdrowotnej Funduszu.

► W przewidywalnej przyszłości zapotrzebowanie na świadczenia onkologiczne będzie rosło wraz ze wzrostem liczby zachorowań.

Wydatki NFZ na realizację świadczeń

onkologicznych, mld PLN

Źródło: NFZ

Podaż

Kategoria świadczeń 2009 2010 2011zmiana

2011/2009

Świadczenia nowotworowe poza

zakresami onkologicznymi1,85 1,91 2,03 +9,7%

Zakresy onkologiczne 3,68 3,97 4,27 +16,0%

Razem świadczenia onkologiczne 5,54 5,88 6,29 +13,5%

Wydatki NFZ na świadczenia opieki

zdrowotnej ogółem56,7 58,1 59,9 +5,6%

Udział swiadczeń onkologicznych

w wydatkach na świadczenia ogółem9,8% 10,1% 10,5%

Strona 9

Obecny system nie pozwala na sfinansowanie zwiększonego popytu na świadczenia zdrowotne

► Przy założeniu utrzymania obecnego systemu finansowania ochrony zdrowia w Polsce, do 2060 roku luka w finansowaniu potrzeb zdrowotnych ze środków publicznych może sięgnąć 4,4% PKB.

* W analizie przyjęto konserwatywne założenie, że obecnie zgłaszane zapotrzebowanie na świadczenia w ochronie zdrowia odpowiada

bieżącemu finansowaniu.

Dostępne finansowanie oszacowano na podstawie danych Ministerstwa Finansów. Popyt na podstawie European Commission, The 2012

Ageing Report.

Luka finansowania rosnących potrzeb zdrowotnych w Polsce, 2020-2060*

Podaż

4,36% 4,38% 4,41%

5,90% 7,60% 8,80%

1,54%

3,22% 4,39%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

10%

2020 2040 2060

% P

KB

luka finansowania

prognozowanezapotrzebowanie

dostępne finansowaniez środków publicznych

Strona 10

Liczba lekarzy oraz absolwentów kierunków lekarskich w Polsce jest bardzo niska

Podaż

► Liczba praktykujących lekarzy w relacji do populacji w Polsce jest najniższa w grupie przebadanych krajów.

► Co więcej, relatywnie mała liczba absolwentów kierunków lekarskich może sprawić, że obserwowana obecnie luka może się w przyszłości jeszcze bardziej pogłębić.

Źródło: Eurostat. *W przypadku krajów, dla których były dane w bazie Eurostat nie były dostępne dla roku 2011 uwzględniono obserwacje nie

starsze niż 2008 rok.

Praktykujący lekarze (oś OX) oraz absolwenci kierunków lekarskich (oś OY)

w wybranych krajach europejskich w latach 2008-2011* (na 100 tys. ludności)

Belgia

Bułgaria

Chorwacja

Czechy

Dania

Estonia

Finlandia Niemcy

Grecja

Węgry

Islandia

Irlandia

Włochy Łotwa

Litwa

Holandia

Norwegia

Polska

Portugalia

Rumunia

Słowacja

Słowenia

Hiszpania

Szwecja

Szwajcaria

Wielka Brytania

Średnia UE

7

9

11

13

15

17

200 250 300 350 400

Ab

so

lwen

ci

me

dycyn

y

(na 1

00 t

ys.

mie

szkań

có

w)

Praktykujący lekarze (na 100 tys. mieszkańców)

Strona 11

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych Eurostat oraz Szczerbińska, Pietryka (2008) „Rozwój geriatrii w krajach europejskich”.

* Geriatria – dane za 2005 r.; ** średnia dla UE obliczona ze względu na dostępność danych jedynie dla następujących krajów: Austria, Belgia,

Bułgaria, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Malta, Niemcy, Polska, Słowacja, Szwecja, Wielka Brytania.

W Polsce podaż lekarzy różni się istotnie pomiędzy specjalizacjami

Liczba lekarzy specjalistów (na 100 tys. osób), 2011

0,7

2,4

2,6

2,9

3,0

3,1

3,6

3,8

4,0

4,1

4,3

4,3

4,5

4,7

4,7

5,1

5,1

5,2

5,5

5,9

6,5

7,2

7,7

12,5

Niemcy

Malta

Norwegia

Irlandia

Szwajcaria

Turcja

Wielka Brytania

Finlandia

Polska

UE-28

Belgia

Francja

Luksemburg

Austria

Islandia

Portugalia

Estonia

Łotwa

Rumunia

Czechy

Włochy

Bułgaria

Litwa

Grecja

Pulmonologia oraz pneumonologia

1,2

3,8

3,9

4,1

4,1

5,0

5,2

5,4

5,5

6,3

7,0

7,9

8,4

8,5

9,1

9,1

9,3

9,4

9,9

10,2

10,5

15,1

15,7

23,7

26,0

Niemcy

Irlandia

Malta

Turcja

Finlandia

Wielka Brytania

Hiszpania

Norwegia

Liechtenstein

Rumunia

Łotwa

Czechy

Portugalia

Islandia

UE-28

Belgia

Szwajcaria

Luksemburg

Polska

Francja

Estonia

Bułgaria

Litwa

Włochy

Grecja

Kardiologia

Podaż

0,5

0,8

1,1

1,2

1,2

1,9

2,1

2,1

2,3

2,7

2,8

2,8

2,8

2,8

3,0

3,3

3,5

3,7

3,9

4,3

5,7

8,1

Turcja

Niemcy

Francja

Malta

Bułgaria

Grecja

Portugalia

Rumunia

Litwa

Czechy

Estonia

Norwegia

Polska

Finlandia

UE-28

Łotwa

Szwajcaria

Wielka Brytania

Belgia

Irlandia

Islandia

Włochy

Onkologia

0,3

0,5

1,1

1,3

1,3

1,3

1,5

1,8

2,2

2,5

2,5

2,8

3,1

4

4,9

5,9

7,4

7,8

Polska

Bułgaria

Francja

Irlandia

Malta

Szwajcaria

Czechy

Finlandia

Niemcy

Słowacja

Belgia

UE**

Dania

Hiszpania

Wielka Brytania

Islandia

Austria

Szwecja

Geriatria*

Strona 12

Źródło: Okręgowa Izba Lekarska w Krakowie.

Przepracowani lekarze - brak kontroli czy zbyt niska liczba specjalistów?

Podaż

► Ograniczona podaż lekarzy w połączeniu z brakiem stosownych regulacji prowadzą do sytuacji, w której lekarze pracują powyżej 300 godzin miesięcznie (bez uwzględnienia czasu niezbędnego do przemieszczania się lub działalności komercyjnej - poza NFZ).

► Przykład: Kraków, onkologia kliniczna – przeciętnie 366 godzin w miesiącu.

► Bodźce do nadużyć występują zarówno po stronie świadczeniodawców, ubiegających się o kontrakty NFZ, jak i po stronie samych lekarzy.

► Regulacja ograniczająca liczbę podmiotów, w których lekarz może świadczyć usługi nie rozwiąże problemu ze względu na ograniczoną podaż lekarzy.

Tygodniowy czas pracy personelu medycznego, wybrane przypadki, woj. śląskie, 2014

48

125,5 136,9 128,4 139,8 149,4 142,7 131,0

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0

20

40

60

80

100

120

140

160

Norma(Dyrektywa

2003/88/WE)

Lekarz 1 Lekarz 2 Lekarz 3 Lekarz 4 Lekarz 5 Lekarz 6 Lekarz 7

Liczba wykazanych godzin pracy, tygodniowo (lewa oś)

Liczba podmiotów, w których lekarz deklarował świadczenie usług (szpitale oraz AOS, prawa oś)

Strona 13

Podsumowanie

► Zasoby rzadkie w polskiej ochronie zdrowia: ludzie i finansowanie.

► W obliczu dodatkowego zapotrzebowania i ograniczonych możliwości

finansowania kluczowe staje się poszukiwanie efektywności w ramach

istniejącego systemu opieki zdrowotnej.

Równanie efektywności w opiece zdrowotnej

Efektywność = Koszty bezpośrednie opieki zdrowotnej −

Korzyści z ograniczeniakosztów pośrednich∗

Efekt zdrowotny

* utracona produkcja z powodu przedwczesnych zgonów lub niezdolności do pracy, wypłacane świadczenia itp.

Więcej w publikacji EY pt. „Metodyka pomiaru kosztów pośrednich w polskim systemie ochrony zdrowia”

Strona 14

Dziękuję za uwagę!

Strona 15

Zastrzeżenia prawne

Informacje zawarte w niniejszej prezentacji nie stanowią w żadnym wypadku świadczenia usług.

Mimo iż dołożono należytych starań w celu zapewnienia rzetelności prezentowanych tu informacji

przez autorów, istnieje ryzyko pojawienia się nieścisłości. EY nie ponosi jakiejkolwiek

odpowiedzialności ani nie gwarantuje poprawności i kompletności informacji zamieszczonych

w prezentacji.

Ponadto w najszerszym dopuszczonym przez prawo zakresie EY wyłącza jakiekolwiek gwarancje,

wyraźne lub dorozumiane, w tym między innymi dorozumiane gwarancje sprzedaży

i przydatności do określonego celu. W żadnym wypadku EY, powiązane z EY spółki ani też

partnerzy, agenci lub pracownicy EY lub spółek powiązanych z EY nie ponoszą jakiejkolwiek

odpowiedzialności wobec czytelnika lub innych osób z tytułu jakiejkolwiek decyzji lub działania

podjętego na podstawie informacji znajdujących się w niniejszej prezentacji ani też z tytułu

jakichkolwiek pośrednich, szczególnych lub ubocznych strat, nawet w przypadku otrzymania

informacji o możliwości ich wystąpienia.

© Copyright by EY.