WYZNACZANIE GRANIC OBSZARÓW MORSKICH

Jakub SzostakGdańsk, kwiecień 2018

PLAN PREZENTACJI

Wyznaczanie granic obszarów morskich

• PODSTAWOWE POJĘCIA

• METODYKA

• UREGULOWANIA PRAWNE

PODSTAWOWE POJĘCIA

• Wyłączna strefa ekonomiczna

• Morze terytorialne

• Linia brzegu

• Linia podstawowa

Linia podstawowa

Granica strefy przyległej

Granica morza terytorialnego

Granica wyłącznej strefy ekonomicznej

WYŁĄCZNA STREFA EKONOMICZNAKonwencja o prawie morza (Artykuł 56)

Ustawa o obszarach morskich RP (Rozdział 3)

• Granice wyłącznej strefy ekonomicznej określają umowy międzynarodowe, lub rozporządzania RM

• Suwerenne prawa:

• rozpoznawanie, zarządzanie i eksploatacja zasobów naturalnych

• gospodarowanie wodami morskimi pokrywającymi dno, a także dnem morskim i jego podziemiami

• gospodarcze eksploatowanie strefy (wytwarzanie energii poprzez wykorzystanie wiatrów)

• Władztwo w zakresie:

• Budowania i użytkowania sztucznych wysp, instalacji i konstrukcji

• Badań naukowych

• Ochrony i zachowania środowiska morskiego

Granica morza terytorialnego

MORZE TERYTORIALNE

Konwencja o prawie morza (Artykuły 3 i 4)

• Szerokość morza terytorialnego ustala się do granicy nieprzekraczającej 12 mil morskich, odmierzanych od linii podstawowych

• Zewnętrzną granicę morza terytorialnego stanowi linia, której każdy punkt znajduje się w odległości równej szerokości morza terytorialnego do najbliższego punktu linii podstawowej

Ustawa o obszarach morskich RP (Artykuł 5)

• Morzem terytorialnym Rzeczypospolitej Polskiej jest obszar wód morskich o szerokości 12 mil morskich (22 224 m), liczonych od linii podstawowej tego morza

• Zewnętrzną granicę morza terytorialnego stanowi linia, której każdy punkt jest oddalony o 12 mil morskich od najbliższego punktu linii podstawowej

LINIA BRZEGU

Ustawa Prawo wodne (Artykuł 220.1)

• Linię brzegu stanowi krawędź brzegu lub linia stałego porostu traw albo linia, którą ustala się według średniego stanu wody z okresu co najmniej ostatnich 10 lat.

Źródło: A. Cieślak

LINIA PODSTAWOWA

• Niezmienna w długim okresie czasu

• Uwzględnia różne rodzaje brzegu

• Stanowi podstawę do wyznaczania

• Granicy morza terytorialnego (12 M)

• Granicy strefy przyległej (24 M)

Źródło: Defense Institute of International Legal Sutdies

LINIA PODSTAWOWAZwykła linia podstawowa

Konwencja o prawie morza (Artykuł 5)

• Linia najniższego stanu wody wzdłuż wybrzeża

• Oznaczana na mapach o dużej skali

• Domyślnie stosowany rodzaj linii podstawowej

LINIA PODSTAWOWAProste linie podstawowe

Konwencja o prawie morza (Artykuły 7, 9, 10)

• Linia wybrzeża jest bardzo wygięta i wcina się w głąb lądu

• Ujścia rzek (przy najniższym stanie wody)

• Zatoki (przy najniższym stanie wody)

• Łańcuch wysp

• Linia wybrzeża jest niestała, np. wskutek istnienia delty

• Uwzględnia latarnie lub podobne urządzenia stałe znajdujące się ponad poziomem morza

• Przy wyznaczaniu można brać pod uwagę interesy gospodarcze

LINIA PODSTAWOWAKombinacja metod wytyczania linii podstawowych

Konwencja o prawie morza (Artykuł 14)

• Państwo nadbrzeżne może, w zależności od różnych warunków, wytyczyć linie podstawowe, stosując na przemian którekolwiek spośród metod przewidzianych w konwencji.

Linia podstawowa

Granica strefy przyległej

Granica morza terytorialnego

Granica wyłącznej strefy ekonomicznej

UMOWY MIĘDZYNARODOWE

METODYKA WYZNACZANIA GRANIC OBSZARÓW MORSKICH

• Obliczenia geodezji wyższej

• Dokładność obliczeń

• Geoida

• Sferoida

• Elipsoida obrotowa

• Powierzchnia przedstawiająca zgeneralizowany kształt ziemi

• Możliwy opis przy użyciu formuł matematycznych

• Skomplikowane obliczanie podstawowych elementów geometrycznych

• Pozwala na uzyskanie wysokich dokładności formuł odwzorowawczych

• Stosowana powszechnie przy wyznaczaniu pozycji na kuli ziemskiej

ODWZOROWANIE KULI ZIEMSKIEJ

• Przedstawienie obrazu powierzchni kuli lub elipsoidy na płaszczyźnie

• Uproszczenie obliczeń geometrycznych (odległości, kąty)

• Zawsze występują zniekształcenia odwzorowawcze

• Odległości• Kątów • Powierzchni

ODWZOROWANIA KARTOGRAFICZNE

Rysunki: R. Knippers

• W celu zapewnienia najwyższej dokładności obliczenia wykonanoo na powierzchni elipsoidy obrotwej

• Formuły obliczeniowe geodezji wyższej

• Algorytmy obliczeń dostosowane do metod informatycznych

• T. Vincenty – Direct and inverse solutions of geodesics on the ellipsoid with application of nested equations (Survey Review, 1975)

• Charles F. F. Karney – Algorithms for geodesics (Journal of Geodesy, 2013)

OBLICZENIA GEODEZJI WYŻSZEJ

• Linia geodezyjna to najkrótsza droga pomiędzy dwoma punktami na powierzchni elipsoidy

• Linie geodezyjne są stosowane w umowach międzynarodowych dotyczących delimitacji wyłącznej strefy ekonomicznej

• Proste linie podstawowe są liniami geodezyjnymi

ELIPSOIDA OBROTOWALinia geodezyjna

• Linia równoległa nie jest linią prostą

• Dla odcinka 50 km różnica między linią równoległą (12M) a linią prostą wynosi 0.2m

ELIPSOIDA OBROTOWALinia równoległa – linia prosta (geodezyjna)

• Dwie prostopadłe do jednej linii nie są między sobą równoległe

• Azymut na początku lini prostej (geodezyjnej) różni się od azymutu na końcu tej linii

ELIPSOIDA OBROTOWALinie prostopadłe

NIEMIECKA GRANICA MORZA TERYTORIALNEGO

Linia, której każdy punkt jest oddalony o 12 mil

morskich od najbliższego punktu linii podstawowej

GENERALIZACJA PRZEBIEGU GRANICY

✓ Obliczenia wykonywane na powierzchni elipspoidy (brak błędów odwzorowania kartograficznego)

✓ Możliwość stosowania miar metrycznych w obliczeniach na powierzchni elipsoidy

✓ Możliwość określenia dokładności obliczeń

✓ Obliczenia wykonywane z dokładnością 1mm

✓ Każdy punkt znajduje się dokładnie w odległości 12 mil morskich, błędy występują tylko na liniach pomiędzy punktami

✓ Możliwość ustalenia czy obliczony punkt stanowi początek prostej czy łuku

o Duża ilość punktów pośrednich na łukach

Każdy punkt na linii

Błędy generalizacji

• Punkty charakterystyczne linii równoległych oraz łuków wyznaczane przy użyciu formuł obliczeniowych geodezji wyższej

• Generalizacja przebiegu granicy morza terytorialnego poprzez bezpośrednie wykorzystanie odległości od linii podstawowej

• Generowanie olbrzymiej ilości punktów pośrednich na łukach

• Ellipsoidus – oprogramowanie dedykowane do wykonywania obliczeń na powierzchni elipsoidy

OBLICZENIA GEODEZYJNE

• Do opisu granicy morza terytorialnego wykorzystano punkty charakterystyczne określające łuki oraz linie równoległe do linii podstawoej (wyznaczone metodami geodezyjnymi)

• Pomiędzy punktami charakterystycznymi zostały wyznaczone punkty pośrednie pozwalające uniknąć błędów odwzorowawczych• Punkty pośrednie na łukach• Punkty pośrednie na liniach geodezyjnych

OPIS GRANICY MORZA TERYTORIALNEGO

ZNIEKSZTAŁCENIA ODWZOROWAWCZE

Linia prosta na powierzchni

elipsoidy

Linia prosta na powierzchni

odwzorowawczej

LINIA GEODEZYJNA W ODWZOROWANIACH KARTOGRAFICZNYCH

• Umowy międzynarodowe dotyczące granic państwa podają współrzędne z dokładnością 0.01” (ok. 0.3m)

• Wytyczne IHO C-51 zalecają wykonywanie obliczeń dla współrzędnych o dokładności dziesiątej części sekundy

• Wartość mili morskiej podawana jest z dokładnością do 1m

• Współczesne techniki satelitarne pozwalają na pozycjonowanie z dokładnością decymetrów

DOKŁADNOŚĆ OBLICZEŃ

Rozporządzenie RM z 2017 r. w sprawie przebiegu linii podstawowej, granicy morza terytorialnego oraz granicy strefy przyległej RP

• Granica morza terytorialnego: 0.01” (ok. 0.3m)

• Linia podstawowa: 0.001” (ok. 0.03m)

Dla wszystkich granic określonych w rozporządzeniu wyznaczono punkty pośrednie co 200 m (zgodnie z przepisami geodezyjnymi dotyczącymi rozgraniczania gruntów)

DOKŁADNOŚĆ OBLICZEŃ

DANE PRZESTRZENNE ORAZ MAPY

• Dane przestrzenne oraz mapy dostępne są na stronie Urzędu Morskiego w Gdyni• Dane wektorowe (SHP)• Wykazy współrzędnych (TXT)• ETRS-89, PL-2000, PL-1992, UTM

UREGULOWANIA PRAWNE

• Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza (1982 r.)

• Ustawa o obszarach morskich RP i administracji morskiej

• Ustawa prawo geodezyjne i kartograficzne

• Rozporządzenie w sprawie ewidencji gruntów i budynków

KONWENCJA O PRAWIE MORZA

• Definicje linii podstawowej, morza terytorialnego, strefy przyległej

• Zasady wyznaczania poszczególnych obszarów morskich są wspólne dla wszystkich krajów, które ratyfikowały konwencję

Źródło: https://storify.com/NorwayUN/un-convention-on-law-of-the-sea

USTAWA O OBSZARACH MORSKICH RP I ADMINISTRACJI MORSKIEJ

• Definicje linii podstawowej, morza terytorialnego, strefy przyległej

• Zasady wyznaczania poszczególnych obszarów morskich przyjęte w prawodawstwie polskim

Źródło: Kalinka261015

AKTY WYKONAWCZE

• Rozporządzenie RM z 2017 r. w sprawie przebiegu linii podstawowej, granicy morza terytorialnego oraz granicy strefy przyległej RP

USTAWA PRAWO GEODEZYJNE I KARTOGRAFICZNE

Ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne (Artykuł 4.1a)

• Dla obszaru całego kraju zakłada się i prowadzi (…)zbiory danych przestrzennych (…), dotyczące:

• ewidencji gruntów i budynków (katastru nieruchomości)

• państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju

Granica kraju

USTAWA PRAWO GEODEZYJNE I KARTOGRAFICZNEAKTY WYKONAWCZE

Rozporządzenie w sprawie EGiB (Par. 4, 6.5, 82a.2)

• Ewidencja obejmuje całe terytorium RP, z wyjątkiem morza terytorialnego.

• Na odcinkach wybrzeża morskiego granice obrębów powinny być zgodne z linią podstawową morza terytorialnego.

• Do czasu ustalenia przez organy administracji morskiej linii podstawowej morza terytorialnego przebieg granic obrębów oraz działek ewidencyjnych między gruntami zajętymi przez morze terytorialne a gruntami do niego przyległymi wykazuje się w ewidencji za pomocą danych określających przebieg linii brzegowej morza.

ZMIANA GRANIC OBRĘBÓW

Źródło: geodane.puck.pl/e-uslugi/portal-mapowyŹródło: wejherowski.e-mapa.net

ZMIANA GRANIC OBRĘBÓW

• Odcinki wzdłuż otwartego morza:

✓Wejherowo

✓Puck

Nowy Dwór Gdański

• Odcinek łączący Mierzeję Helską z Mierzeją Wiślaną.

ZMIANA GRANIC OBRĘBÓW

EWIDENCJA GRUNTÓW I BUDYNKÓW OBEJMUJĄCA OBSZARY MORSKIE

Kompetencje administracji morskiej

✓ Przebieg linii podstawowej (Rozporządzenie RM)

Kompetencje administracji samorządowej

✓ Przebieg granic obrębów geodezyjnych, działek ewidencyjnych, gmin i powiatów (Rozporządzenie EGiB)

✓ Prowadzenie ewidencji gruntów i budynków (Ustawa PGiK)

Dziękuję za uwagę

Jakub SzostakGdańsk, kwiecień 2018

WYZNACZANIE GRANIC OBSZARÓW MORSKICH