Satelitarne systemy monitoringu pojazdów - · PDF fileSystemy te szukaj ci gle nowych...

12
JAROSŁAW DECZYēSKI SATELITARNE SYSTEMY MONITORINGU POJAZDÓW Streszczenie W artykule przedstawiono skrótowo systemy monitoringu pojazdów w oparciu o współczesne techniki informatyczno – telekomunikacyjne wykorzystujące nawiga- cjĊ satelitarną oraz przesyły informacji za pomocą GPS/GPRS. Systemy te zoriento- wane są głównie pod kątem logistycznym. Pozwalają one w oparciu o odpowiednią strategiĊ na wprowadzenie w firmach transportowych znacznych oszczĊdnoĞci finan- sowych. Słowa kluczowe: monitoring, nawigacja satelitarna, GPS/GPRS 1. Wprowadzenie Przebiegi miĊdzy obsługowe współczesnych samochodów ciĊĪarowych siĊgają obecnie nawet do 100 tysiĊcy kilometrów, co czĊsto odpowiada rocznemu okresowi eksploatacji pojazdu w firmie transportowej. Przez ten cały czas pojazd bĊdąc poza bazą z załoĪenia powinien bezawaryjnie przewoziü ładunki i przynosiü właĞcicielowi zamierzone dochody. Technika motoryzacyjna wykorzystuje najnowsze rozwiązania nie tylko w układach mecha- nicznych pojazdu, ale równieĪ w podzespołach elektrycznych, oraz systemach komunikacji pomiĊ- dzy nimi, dziĊki czemu kierowca otrzymuje bieĪące informacje na temat stanu poszczególnych elementów. Systemy komunikacyjne wykorzystują przesył sygnałów za pomocą magistrali szeregowej tzw. szyny CAN-BUS (Controller Area Network – Binary Unit System). Pozwala ona łączyü za pomocą Ğwiatłowodu, fal radiowych, lub pary przewodów (w bardziej odpowiedzialnych systemach wystĊ- puje kilka par w hierarchii waĪnoĞci). Jest to standard transmisji ISO 11783 pracujący w czasie rzeczywistym na długoĞci przewodów do 40 m z prĊdkoĞcią transmisji wynoszącą 1Mbit/s. Nie transportuje siĊ tu danych, tylko informacje, które po przefiltrowaniu trafiają do procesora, który analizuje i odpowiada. Szyna jest odporna na zakłócenia, szerokopasmowa i selekcjonująca sygna- ły o wartoĞci logicznej „0” lub „1”, tak, Īe przepuszcza je pojedynczo, dwukierunkowo w hierar- chii waĪnoĞci. W wyniku zastosowania tylko dwóch przewodów wystĊpują powaĪne oszczĊdnoĞci na długoĞci wiązki przewodów, a tym samym na masie instalacji. Przesyłanych moĪe tu byü np.:1000 sygnałów sterujących około 200 funkcjami 50 urządzeĔ elektronicznych. Zaletą magistra- li CAN-BUS jest moĪliwoĞü rozbudowy instalacji. Oprócz komputera pokładowego podpiĊtego fabrycznie do sieci, moĪna dołączyü poprzez gniazdo diagnostyczne sprzĊt do diagnozowania warsztatowego, lub interfejs do przesyłania sygnałów systemu monitorującego.

Transcript of Satelitarne systemy monitoringu pojazdów - · PDF fileSystemy te szukaj ci gle nowych...

JAROSŁAW DECZY SKI

SATELITARNE SYSTEMY MONITORINGU POJAZDÓW

Streszczenie W artykule przedstawiono skrótowo systemy monitoringu pojazdów w oparciu

o współczesne techniki informatyczno – telekomunikacyjne wykorzystuj ce nawiga-cj satelitarn oraz przesyły informacji za pomoc GPS/GPRS. Systemy te zoriento-wane s głównie pod k tem logistycznym. Pozwalaj one w oparciu o odpowiednistrategi na wprowadzenie w firmach transportowych znacznych oszcz dno ci finan-sowych.

Słowa kluczowe: monitoring, nawigacja satelitarna, GPS/GPRS

1. WprowadzeniePrzebiegi mi dzy obsługowe współczesnych samochodów ci arowych si gaj obecnie nawet

do 100 tysi cy kilometrów, co cz sto odpowiada rocznemu okresowi eksploatacji pojazdu w firmie transportowej. Przez ten cały czas pojazd b d c poza baz z zało enia powinien bezawaryjnie przewozi ładunki i przynosi wła cicielowi zamierzone dochody.

Technika motoryzacyjna wykorzystuje najnowsze rozwi zania nie tylko w układach mecha-nicznych pojazdu, ale równie w podzespołach elektrycznych, oraz systemach komunikacji pomi -dzy nimi, dzi ki czemu kierowca otrzymuje bie ce informacje na temat stanu poszczególnych elementów.

Systemy komunikacyjne wykorzystuj przesył sygnałów za pomoc magistrali szeregowej tzw. szyny CAN-BUS (Controller Area Network – Binary Unit System). Pozwala ona ł czy za pomocwiatłowodu, fal radiowych, lub pary przewodów (w bardziej odpowiedzialnych systemach wyst -

puje kilka par w hierarchii wa no ci). Jest to standard transmisji ISO 11783 pracuj cy w czasie rzeczywistym na długo ci przewodów do 40 m z pr dko ci transmisji wynosz c 1Mbit/s. Nie transportuje si tu danych, tylko informacje, które po przefiltrowaniu trafiaj do procesora, który analizuje i odpowiada. Szyna jest odporna na zakłócenia, szerokopasmowa i selekcjonuj ca sygna-ły o warto ci logicznej „0” lub „1”, tak, e przepuszcza je pojedynczo, dwukierunkowo w hierar-chii wa no ci. W wyniku zastosowania tylko dwóch przewodów wyst puj powa ne oszcz dno ci na długo ci wi zki przewodów, a tym samym na masie instalacji. Przesyłanych mo e tu bynp.:1000 sygnałów steruj cych około 200 funkcjami 50 urz dze elektronicznych. Zalet magistra-li CAN-BUS jest mo liwo rozbudowy instalacji. Oprócz komputera pokładowego podpi tego fabrycznie do sieci, mo na doł czy poprzez gniazdo diagnostyczne sprz t do diagnozowania warsztatowego, lub interfejs do przesyłania sygnałów systemu monitoruj cego.

53

Rysunek 1. Gniazdo diagnostyczne z szyny CAN-BUS w samochodzie IVECO AS i podpi ty komputer serwisu diagnostycznego

2. Satelitarny system monitorowania pojazdówZakłady transportu samochodowego kieruj c si uzyskaniem maksymalnych zysków ustalaj

zale n od aktualnych potrzeb strategi eksploatacji rodków transportu. Strategia ta charakteryzowana jest według: niezawodno ci sprz tu, efektywno ci ekonomicznej, masy prze-wiezionych ładunków, ilo ci przewiezionych osób, czasu wykonanej pracy lub stanu technicznego pojazdów czy urz dze pomocniczych. Na podstawie wybranej strategii buduje si system eksploa-tacji floty przedsi biorstwa.

Wykorzystywany jest tu głównie satelitarny system monitorowania i rejestracji tras pojazdów GPS/GPRS. Jest to doskonałe narz dzie wspomagaj ce bezpo rednie zarz dzanie pojazdami. Sys-tem monitorowania GPS dostarcza niezb dnych informacji potrzebnych do podejmowania na ywo decyzji wykorzystywanych:

• w transporcie drogowym krajowym i mi dzynarodowym,• podczas monitorowania floty samochodów przedstawicieli handlowych,• w monitorowaniu pojazdów specjalnych, maszyn roboczych i pojazdów nie kołowych

GPS (Global Positioning System) jest to system nawigacji satelitarnej obejmuj cy cał kul ziem-sk . Działanie polega na pomiarze czasu dotarcia sygnału radiowego z satelitów do odbiornika. Mikroprocesor odbiornika oblicza pozycj geograficzn (długo , szeroko geograficzn oraz wysoko elipsoidaln ) i podaje j w wybranym układzie odniesienia – np.: WGS-84. Podawany jest te aktualny czas GPS z bardzo du dokładno ci . GSM (Groupe Special Mobile, obecnieGlobal System for Mobile Communications) jest to najpo-pularniejszy obecnie standard telefonii komórkowej. Sieci oparte na tym systemie telekomunikacji dokonuj transmisji głosu, danych (Internet) i wiadomo ci w formie tekstowej lub multimedialnej. (GPRS) General Packet Radio Sernice okr la technologi stosowan w sieciach GSM do pakietowego przesyłania danych. Wyst puje tu pr dko transmisji rz du 30–80 kb/s, któraumo liwia korzystanie z Internetu lub z transmisji strumieniowej audio/wideo. U ytkownik nie

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 47, 2011

54 Jarosław Deczy ski

Satelitarne systemy monitoringu pojazdów

płaci za czas transmisji lecz za faktycznie wysłan lub odebran ilo bajtów. Jest to technologia przej cia GSM do trzeciej generacji

2.1. Zasada działania systemu monitorowania pojazdów za pomoc nawigacji satelitarnej Rejestrator GPS (Global Positioning System) montowany w poje dzie posiada odbiornik GPS,

modem GSM i kart SIM (umo liwiaj ca dost p do usług telefonii komórkowej) z usług GPRS. Rejestrator GPRS okre la tras przejazdu rodka transportu i umo liwia jej analiz na mapie cy-frowej Polski i Europy.

Rysunek 2. Schemat ogólny systemu monitorowania GPS, GPRS W systemie tym nawigacj satelitarn wykorzystuje si tylko do okre lenia pozycji pojazdu,

jego pr dko ci w odniesieniu do dokładnego czasu. Sygnał z satelity dostarczany jest do rejestratora GPS zamontowanego w poje dzie. Rejestrator ten posiada odbiornik GPS, modem GSM i kart SIM (umo liwiaj ca dost p do usług telefonii komórkowej) z usług GPRS. Rejestrator GPRS okre la tras przejazdu rodka transportu i umo liwia jej analiz na mapie cyfrowej Polski i Europy. Oprócz sygnału z satelity rejestrator sczytuje sygnały cyfrowe z szyny CAN BUS oraz z czujników analogowych pojazdu, nast pnie w formie pakietowej wysyła zakodowane informacje w postaci tzw. ramek modemem telefonicznym do serwera bazowego wykorzystuj c Internet. Serwer posiada program nasłuchuj cy, rozkodowuj cy i selekcjonuj cy. Ka da ramka zawiera informacje dotycz ce tego samego parametru np.: dane dotycz ce poło enia geograficznego pojazdu, nazwiska kieruj cego, lub dane dotycz ce ilo ci paliwa. W zale no ci od systemu informatycznego zwi zanego z kosztami serwer mo e by wył czno ci jednej firmy transportowej lub obsługiwa wiele firm jednocze nie. Informacje z serwera s przetwarzane w bazie za pomoc odpowiednich aplikacji i dostarczane do analityków.

Do rejestratora GPS mo e by podł czony analizator paliwa (sonda paliwa), który podaje chwilowe ilo ci i parametry paliwa znajduj cego si w zbiornikach. Na podstawie przejechanych kilometrów system okre la rednie zu ycie paliwa pojazdu. W zale no ci od potrzeb mo na okre li te stany płynów eksploatacyjnych, temperatury w okre lonych miejscach pojazdu, czasy

55

pracy poszczególnych urz dze , pr dko ci jazdy na danych odcinkach drogi, a tak e przeprowadzi analiz pracy kieruj cego.

Warto ci zarejestrowane przez rejestrator GPS przesyłane s drog GSM/GPRS do bazy znajduj cej si na serwerze w przedsi biorstwie, a tam analizowane w odpowiedni sposób zale ny od strategii firmy.

2.2. Cele wdro enia systemu GPS System monitorowania GPS, który słu y do:

• zarz dzania flot pojazdów przedsi biorstwa,• rozliczania pracy pojazdów i maszyn roboczych według pr dko ci, przejechanych ki-lometrów, czasu pracy i masy przewo onego ładunku, • rozliczania czasu pracy kierowców, przedstawicieli handlowych i operatorów maszyn, • kontrolowania w sposób ci gły ilo ci zu ywanego i tankowanego paliwa,• raportowanie bie cej lokalizacji i historii trasy pojazdu

Bardzo istotnymi czynnikami dla firmy podlegaj cymi kontroli w czasie jazdy s sposobyrozliczania kieruj cego pojazdem z trasy przejazdu i paliwa znajduj cego si w poje dzie, cz sto b d cymi podmiotami nadu y gospodarczych. Przedsi biorstwa transportowe dbaj c o minimali-zacj kosztów stosuj systemy kontroli kieruj cych i stanów płynów eksploatacyjnych, które po-zwalaj na:• analiz parametrów paliwa znajduj cego si w poje dzie, pomiary ilo ci paliwa

w zbiornikach i jego chwilowego zu ycia,• automatyczn informacj o tankowaniach i zrzutach paliwa,• wykrywania nadu y w obiegu paliwa podczas pracy maszyn roboczych,• sprawdzenia stanu pokryw, włazów, zamkni otworów wlewowych i zlewowych itp,• okresow kontrol sprawno ci urz dzenia,• nadzór nad obiegiem paliwa wewn trz firmy,• monitorowanie ruchu pojazdu lub maszyny i jego alarmowanie wykroczenia poza obszar,

w którym powinien przebywa ,• monitorowanie stylu jazdy kierowców.

2.3. Obszar zastosowania systemu nawigacji satelitarnej System monitorowania pojazdów za pomoc satelity okre la pozycj , pr dko , nast pnie po-

biera informacje z szyny CAN BUS, pó niej z elementów analogowych, pakuje w pakiet i wysyła zakodowane informacje modemem telefonicznym wykorzystuj c Internet do serwera w bazie w postaci tzw. ramek, tam jest program nasłuchuj cy, rozkodowuj cy i selekcjonuj cy. Ka da ramka posiada informacje dotycz ce tego samego parametru np.: dane dotycz ce poło enia geogra-ficznego pojazdu, nazwiska kieruj cego, lub dane dotycz ce ilo ci paliwa. Te informacje w bazie przetwarzane s przez odpowiednie aplikacje interesuj ce analityków.

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 47, 2011

56 Jarosław Deczy ski

Satelitarne systemy monitoringu pojazdów

Wszystkie systemy projektowane s z nastawieniem pod logistyk a nie pod diagnozowanie stanu pojazdów, poniewa wła ciciele firm przewozowych maj najwi ksze problemy z nierzetelno ci kierowców nara aj cych firmy na powa ne straty. Wyst puj tu cz ste kradzie e paliwa, nieekonomiczna jazda samochodem, zbaczanie z wyznaczonej trasy przejazdu czy te do-datkowe przewozy nie zlecone przez wła ciciela firmy.

Firmy projektuj ce systemy monitorowania pojazdów wykonuj je pod klienta w taki sposób, aby program był atrakcyjny, ale dokonuj c ci głych uaktualnie , jednocze nie jak najdłu ej pozo-stawał współzale ny. Klient najcz ciej wykupuje program na własno gdzie otrzymuje pó niej wszystkie rozbudowy i uaktualnienia, z otwart baz danych, z której mo e wykorzystywawszystkie informacje do budowania swoich aplikacji.

Systemy te szukaj ci gle nowych rozwi za wyłapuj cych nieuczciwo kierowców, jednak pojawiaj si coraz to nowe problemy. Programy potrafi wykaza dodatkowy ubytek paliwa na postoju, ale nie podczas jazdy, kiedy najcz ciej dochodzi do kradzie y. Obecne optyczne sondy paliwa praktycznie „analizatory” s całkiem inne ni stosowane dotychczas, poniewa potrafiprzekaza takie dane jak: ilo czynnika, temperatur , g sto , kolor, obecno innej frakcji np.: osadów w zbiorniku a nawet moment zamarzania paliwa.

W poł czeniu z danymi z nawigacji mo na wszystkie dane odnie do czasu i miejsca, w którym ten sygnał wyst pił np.: mapa przejazdu z naniesionymi momentami wł czania i wył czania zapłonu. W zale no ci od potrzeb wyst puje te funkcja wykonywania raportów z danego zdarzenia. Niektóre dane podawane s podwójnie, co pozwala na analiz ewentualnie wyst puj cych ró nic, np.: odległo sczytywana z GPS i jednocze nie z szyny CAN-BUS poł -czonej z tachografem.

Obecne systemy maj te za zadanie ułatwienie przedsi biorcy prowadzenia funkcji logistycz-nych na zasadzie optymalnego wykorzystania bazy transportowej, która musi wykaza si jak naj-mniejsz ilo ci zu ytego paliwa, przewie maksymaln ilo ładunku. Pozwalaj te zminimali-zowa puste przebiegi, upro ci komunikacj z kierowc , która jest podawana jednoznacznie i czy-telnie w sposób pisemny (kierowca odczytuje na palmtopie zlecenie z bazy wraz z podaniem na mapie trasy przejazdu i miejsc załadunków i rozładunków).

Niektóre dane mo na odczyta równie za pomoc telefonu komórkowego, w którym wgrana jest aplikacja komunikuj ca si z naszym serwerem i z niego wykorzystuje informacje o poło eniu i stanie paliwa w zbiorniku. Po wci ni ciu odpowiedniego kodu pokazuje si np.: tabelka z trzema ostatnimi tankowaniami i aktualnym poziomem paliwa w zbiorniku.

Transmisja danych po GPRS mo e odbywa si w sposób ci gły ON LINE (analityk na bie -co widzi co dany pojazd robi np.: został wł czony zapłon). Mo e wyst pi tu jednak pewne opó -nienie w ramach czasu transmisji GSM, nawet do 60 sekund spowodowane słabym sygnałem ope-ratora sieci. Po powrocie sygnału system monitorowania wraca do punktu zerwania, zapewniaj c ci gło danych. Miejsca na mapie gdzie sygnał GPRS nie był wystarczaj cy, mog by opcjonal-nie zaznaczone w systemie monitorowania firmy.

Drugi sposób transmisji OFF LINE jest stosowany w celu obni enia kosztów (miesi cznie ok. 20 zł za pojazd). Polega on na tym, i po przekroczeniu granicy RP urz dzenie automatycznie wy-ł cza si i do bazy aden sygnał nie dociera. Wszystko, co si dzieje z pojazdem jest zapisywane w pami ci i po powrocie do kraju i nawi zaniu ł czno ci przekazane do firmy.. Wyst puje tu pew-ne ograniczenie zwi zane z pami ci rejestratora, która przechowuje sygnały do około jednego

57

miesi ca. W przypadku przewidywania przebywania pojazdu poza krajem ponad ten termin istnie-je mo liwo chwilowego uruchomienia transmisji GPRS w celu zrzucenia najstarszych danych. Mo na te w ramach OFF LINE w dowolnej chwili lokalizowa pojazd za pomoc usługi SMS. Dyspozytor posiada tu ograniczenie w postaci wył cznej informacji gdzie si w tej chwili pojazd znajduje i czy jest w ruchu, nie znaj c jednak genezy. Niektóre firmy uznaj taki sposób za wystarczaj cy, ale przy kompleksowym zarz dzaniu flot znacznie lepiej wykorzystywany jest ci gły sposób transmisji danych.

Koszty rozbudowanego systemu zale głównie od warto ci zakupu poszczególnych czujni-ków, oraz od czasu transmisji sygnałów wychodz cego z pojazdu. Standardowo przy pracy ci głej w ci gu miesi ca urz dzenie jest w stanie wygenerowa około 2 – 3 Mb, a przy podł czeniu wielu elementów i komunikacji pisemnej – do 6 Mb. Opłaty miesi czne dla operatora sieci GSM na tere-nie RP za 10 Mb wynosz 15 zł, natomiast na terenie Europy za 2 Mb (ERA) kosztuj 35 zł, a 5 Mb – 70 zł.

Systemy monitorowania mog by rozbudowane równie w kierunkach sygnalizowania stanów alarmowych. Wykorzystuje si to mi dzy innymi przy przewozach artykułów w ci le okre lonych temperaturach, gdzie przekroczenie warto ci dopuszczalnej mo e narazi przewo nika na olbrzy-mie straty. Powy sza informacja dociera nie tylko do kierowcy, ale sygnał alarmowy pojawia sirównie w firmie za po rednictwem GSM SMS.

W monitorowaniu maszyn roboczych czujniki s zakładane na podlegaj cych kontroli anality-ka układach, np.: w koparkach rejestruje si czasy pocz tków i zako cze cykli pracy ły ek.

Bardzo istotn spraw jest tajno danych na serwerze. Firma mo e zakupi system wraz z wył czno ci oprogramowania serwera (tzw. serwer klienta), lub system z serwerem dostawcy, do którego podpi tych jest kilka tysi cy pojazdów innych firm. W drugim przypadku istnieje mo -liwo udost pniania danych firmie konkurencyjnej.

2.4. Urz dzenia do monitorowania montowane w poje dzie [1]

2.4.1. Rejestrator GPS

Rysunek 3. Rejestrator GPS 6800 TXD Do transmisji danych wykorzystana jest technologia GPRS, i mo liwo równoległej

transmisji SMS. Własne zasilanie akumulatorowe Li-ion umo liwiaj prac przez min. 24 h bez innych ródeł zasilania. Wbudowane interfejsy umo liwiaj ce podł czenie bezpo rednie licznika kilometrów i pr dko ci z tachografu, obrotów silnika itp.

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 47, 2011

58 Jarosław Deczy ski

Satelitarne systemy monitoringu pojazdów

Urz dzenie GPS 6800TXD wyposa one jest w odbiornik GPS umo liwiaj cy okre lenie pozycji pojazdu, pr dko ci i drogi w funkcji czasu, posiada interfejs sczytuj cy dane z tachografu, dzi ki czemu mo na rejestrowa równolegle pr dko i drog zgodn ze wskazaniem tachografu, który jest legalizowan podstaw wskaza . Omawiany rejestrator jest przygotowany do podł czenia Sondy pomiaru paliwa poprzez interfejs szeregowy, co wyklucza ingerencj osób niepowołanych. Pomiaru paliwa mo na dokonywa na samochodach jedno i dwu zbiornikowych z dokładno ci do kilku litrów. Identyfikacja kierowcy i pasa era jest mo liwa dzi ki dwóm niezale nym wej ciom sczytuj cym identyfikatory typu pastylka Dallas. Istnieje mo liwopodł czenia czterech niezale nych termometrów. Ponadto rejestrowane s zdarzenia typu wł cz/wył cz poprzez cztery wej cia np. zał czenie ogrzewania, pompy, czy czas pracy agregatu. Za pomoc czterech wyj mo na sterowa zdalnie lub automatycznie odbiornikami w samochodzie np. wiatłami. Urz dzenie rejestruje tak e wielko ci specyficzne dla klienta np. ilo wylanego gazu z cysterny LPG lub ilo pobranego mleka do cysterny przewo cej mleko. Wyj cie przeznaczone do współpracy z PDA (np. palmtop) umo liwia uzyskanie nawigacji, a z kierowc komunikuje si na zasadzie przesyłania informacji tekstowych. Wszystkie dane szapisywane do pami ci i transmitowane do systemu monitoruj cego poprzez GPRS. W przypadku utraty danych np. przez uszkodzenie serwera itp. mo liwe jest odzyskanie do 32000 punktów trasy, czyli rednio ok. 2 miesi cy wstecz.

Rejestrator GPS 6800TXD mo na w prosty sposób zdalnie konfigurowa . Dodatkowmo liwo ci jest szybkie sprawdzenie poło enia pojazdu poprzez SMS z dowolnego telefonu komórkowego. Urz dzenie posiada cały szereg alarmów np: przekroczenie pr dko ci, temperatury, wjazd w okre lony obszar, wł czenie alarmu, które mog by wysyłane jednocze nie do czterech telefonów komórkowych.

Poło enie, azymut, pr dko oraz temperatury okre lane s po wykorzystaniu wbudowanych do pami ci map samochodowych.

2.4.2. Analizator paliwa (sonda optyczna)

Rysunek 4. Analizator paliwa ANP 3000 Dane dotycz ce paliwa wyznacza bardzo dokładna sonda pomiaru paliwa – analizator paliwa.

Sonda paliwa jest montowana pionowo w zbiorniku a zbiornik jest indywidualnie skalowany podczas monta u.

W trakcie jazdy i na postoju, w sposób ci gły dokonywane s pomiary takich parametrów jak:

• wysoko słupa cieczy (aktualny poziom paliwa w zbiorniku),• temperatura paliwa,

59

• g sto paliwa,• kolor paliwa• obecno innej frakcji np.: osadu• zdarzenia tankowania i zlania paliwa ze zbiornika

Wyst puj te sondy starszej generacji – ci nieniowe i ultrad wi kowe.

2.4.3. Komunikator dotykowy LCD/PDA

Rysunek 5. Komunikator dotykowy LCD ródło: Oferta ATROM.

Urz dzenie bezdotykowe PDA o przek tnej ekranu 5” spełnia rol nie tylko komunikatora pomi dzy pojazdem a baz , ale te funkcj nawigacji GPS. Ł czno z rejestratorem GPS zapewnia bluetooth.

Komunikator ten: • posiada mo liwo zainstalowania mapy cyfrowej, spełnia funkcje nawigacji GPS,• wy wietla temperatury zarejestrowane przez termometry,• wy wietla informacje o poje dzie spełniaj c funkcj komputera pokładowego,• pokazuje pr dko , obroty silnika, poziom paliwa w zbiorniku, nacisk na o ci gnika,• posiada mo liwo bezpo redniego wpisywania faktur za paliwo przez kierowców, –

przekazuje informacje dotycz ce numeru karty kierowcy, aktualny stan pracy kierowcy,ostrze enia np. przekroczenia dopuszczalnych czasów jazdy,

• umo liwia wykonywanie poł cze głosowych• wysyła i odbiera wiadomo ci SMS lub GPRS,• przesyła informacje o dojechaniu do okre lonych celów,• przekazuje zlecenia wraz z wytyczon trasa,• przesyła kart kierowcy

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 47, 2011

60 Jarosław Deczy ski

Satelitarne systemy monitoringu pojazdów

2.4.4. Przystawka CANBUS

Rysunek 6. Widok przystawki CAN-BUS ródło: Oferta ATROM.

Przystawka CAN-BUS jest urz dzeniem podł czanym do magistrali CANBUS pojazdu. Istotn cech przystawki jest całkowity brak ingerencji w transmisj wewn trz samej magistrali co ma kluczowe znaczenie dla zachowania spójno ci magistrali oraz brak zakłóce w transmisji. Przystawka CAN-BUS spełnia normy wymagane dla tego typu urz dze .

Operator systemu monitoruj cego ma mo liwo na bie co odczytywa w danym momencie: dane z tachografu (droga, pr dko ), obroty silnika, chwilowe zu ycie paliwa z przepływomierza, poziom paliwa z poziomowskazu, rejestracj parametrów pracy kierowcy (np. czy jest wpi ta karta kierowcy, alarm przekroczenia dozwolonego czasu jazdy itp.), oraz ci ar przewo onego towaru. Wszystkie te informacje s gromadzone w systemie i mog zosta zobrazowane w formie czytelnych raportów lub statystyk.

3. Kryteria doboru systemu monitorowania pojazdówWci wzrasta liczba firm, które oferuj usług monitoringu i elektronicznego zarz dzania.

Najwi ksze z nich w ostatnich latach notowali ka dego roku nawet 60 procentowy przyrost nowych klientów. Z raportów statystycznych wynika, e polski rynek telematyczny przekroczył w 2010 roku warto 200 mln. zł, a liczba pojazdów wyposa onych w urz dzenia do monitorowania i zarz dzania flot wzrosła do 171 tys. Do niedawna du a cz małych i rednich przedsi biorstw wychodziła z zało enia, e narz dzie monitoringu jest dedykowane przede wszystkim administratorom du ych flot. Obecnie firmy dysponuj ce nawet niewielkim taborem bez adnego problemu znajduj na rynku oprogramowanie dostosowane do ich profilu.

Dobieraj c odpowiedni dla danej firmy system nale y kierowa si : • specyfik firmy,• dokładno ci systemu,• mo liwo ci posiadania własnego serwera i tajno ci danych,• szybko ci ł czy i czasem opó nie ,• mo liwo ciami wykonywania odpowiednich raportów i analiz,• mo liwo ci ci głego rozbudowywania systemu,• kosztami zakupu systemu i jego eksploatacji

61

4. Przykłady zastosowania systemu monitorowania pojazdówDo najbardziej znanych operatorów usług monitorowania ruchu pojazdów nale : ATROM,

AUTOGUARD, SATIS, MOBITEL, M2M GROUP, TRUCK 24, ELTE GSM i inne. Poni ej podano przykład stosowanych systemów przez firm ATROM [2]

4.1. System AutoSAT – Professional Jest to autonomiczny system umieszczony na serwerze u ytkownika. Klient przechowuje dane

zarejestrowane przez rejestrator GPS na swoim komputerze. W bazie danych znajduj cej si na serwerze Klienta przechowywane s archiwa tras monitorowanych pojazdów. U ytkownik korzysta z programu AutoSAT do monitorowania oraz raportowania swojej floty. System przeznaczony jest dla du ych firm transportowych, posiadaj cych własnych informatyków, którzy odpowiadaj za bezpiecze stwo rejestrowanych danych, profesjonalnie analizuj dane z otrzymanych aplikacji i przyczyniaj si do osi gni cia wła ciwych zysków dla firmy.

System nie wymaga opłaty abonamentowej. Oprogramowanie AutoSAT zawiera cyfrowe mapy od poziomu Europy po szczegółowo rozrysowane miasta Polski i mo e równiewspółpracowa z innymi mapami (np. z Microsoft MapPoint). Dane z pojazdów s sczytywane automatycznie poprzez GPRS i przechowywane w bazie danych o przejrzystej i otwartej strukturze zapewniaj cej współprac z innymi programami bazodanowymi. Program mo e pracowa jako jednostanowiskowa aplikacja lub wiele aplikacji na ró nych komputerach, które mog znajdowasi w dowolnym miejscu wyposa onym w ł cze internetowe (np. ró nych miastach). Liczne raporty, wykresy oraz ich eksport do Excel-a pozwoli rozliczy kierowc z wynagrodzenia, czasu pracy, a pojazdy ze zu ycia paliwa, przebiegu, ekonomiki wykorzystania itp.

Mo liwo ci: • monitoring wielu pojazdów w czasie rzeczywistym• monitoring wybranego pojazdu w czasie rzeczywistym z analiz trasy i ladem

Rysunek 2. Monitoring pojazdów w czasie rzeczywistym z analiz trasy i ladem ródło: Instrukcja obsługi.

• analiza za dowolny okres trasy samochodu z podgl dem na wykres zu ycia paliwa, pr d-ko ci, obrotów silnika, temperatur itp.

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 47, 2011

62 Jarosław Deczy ski

Satelitarne systemy monitoringu pojazdów

• generowanie raportów zbiorczych dla całej floty, dla pojedynczego pojazdu i wybranejtrasy,

• generowanie raportów rozliczaj cych kierowc ,• deklarowanie punktów własnych np. klientów,• generowanie raportów z odwiedzin punktów własnych,• generowanie raportów porównawczych faktur za paliwo i wyników z sondy poziomu pa-

liwa,• generowanie raportów rozliczaj cych zlecenia transportowe,• generowanie raportów dla kierowcy w formacie rozliczenia dla Inspekcji Transportu Dro-

gowego,• generowanie Karty Ewidencyjnej Pojazdu,• generowanie wykresów odzwierciedlaj cych ekonomik jazdy samochodem

z wykorzystaniem obrotów silnika i pr dko ci,• przypominanie o wa nych zadaniach zwi zanych z samochodem np. wymianie oleju,

przegl dzie technicznym, ubezpieczeniach itp.,• wyznaczanie trasy pojazdu i kontrol jej realizacji,• wy wietlanie alarmów przychodz cych z pojazdów,• komunikacj z kierowc z zachowaniem historii korespondencji,• zdalne sterowanie np. alarmem w poje dzie.

4.2. System AutoSATnet Jest to system umieszczony na serwerze ATROM. U ytkownik korzysta z tego systemu dzi ki

serwisowi internetowemu dost pnemu z dowolnego komputera maj cego poł czenie z Internetem. Jest on prosty i łatwy w obsłudze a jego funkcjonalno zadowala klientów o małej oraz redniej ilo ci pojazdów. System ten jest dost pny tylko w usłudze abonamentowej.

4.3. System Mix – custom W systemie tym dane klienta przechowywane s na serwerze Atrom. Klient ma mo liwo

replikowania swoich danych na swój serwer lub komputer PC, gdzie zainstalowany jest program AutoSAT. Dodatkowo klient korzysta z serwisu internetowego AutoSAtnet. Dzi ki czemu z systemu mo e korzysta wiele osób o ró nych prawach dost pu do danych. System jest dost pny w usłudze abonamentowej.

63

5. PodsumowanieSzybki rozwój technologii elektronicznych i informatycznych umo liwia wła cicielom firm

posiadaj cych baz pojazdów oraz maszyn roboczych zastosowanie systemów monitorowania jako narz dzia pozwalaj cego na optymalne wykorzystanie swych zasobów. Jednak systemy projektowane s z nastawieniem pod logistyk a nie pod diagnozowanie stanu pojazdów.

Rozbudowanie istniej cych systemów w kierunku wczesnego wykrywania uszkodzezgłaszanych bezpo rednio do firmy dodatkowo zmniejszyłoby koszty utrzymania taboru.

W opracowaniu tym przedstawiono w sposób skrótowy przegl d satelitarnych systemów monitorowania pojazdów w zakładach posiadaj cych baz pojazdów samochodowych i maszyn roboczych, wykorzystuj c informacje i materiały uzyskane od bydgoskiej firmy

Bibliografia1. ATROM, Oferta firmy, Bydgoszcz 2010.2. ATROM, Instrukcja programu AUTOSAT, Bydgoszcz 2009.

„Techniki wirtualne w badaniach stanu, zagro ebezpiecze stwa i rodowiska eksploatowanych maszyn”.

Numer projektu: WND-POIG.01.03.01-00-212/09.

SATELLITE MONITORING SYSTEMS FOR VEHICLES

Summary The article provides a brief description of monitoring systems for vehicles based

on modern technology and communication-telecommunications using satellite navi-gation, and the shipments information using GPS/GPRS. These systems are mainly oriented at an angle of logistics. They permit on the basis of an appropriate strategy for the implementation of the transport companies significant financial savings.

Keywords: Monitoring, satellite navigation, GPS/GPRS

Jarosław Deczy ski Zakład Pojazdów i Diagnostyki Wydział In ynierii Mechanicznej Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 47, 2011