Wydawnictwo C.H.Beck

Wykłady Becka

Zofia SnażykAdam Szafrański

Publiczne prawo gospodarcze6. wydanie

Wykłady Becka

Publiczne prawo gospodarcze

W sprzedaży:

J. Olszewski (red.)PUBLICZNE PRAWO GOSPODARCZE, wyd. 3

Podręczniki Prawnicze

A. CieślińskiWSPÓLNOTOWE PRAWO GOSPODARCZE. TOM I,SWOBODY RYNKU WEWNĘTRZNEGO, wyd. 2

Studia Prawnicze

A. Cieśliński (red.)WSPÓLNOTOWE PRAWO GOSPODARCZE. TOM II, wyd. 2

Studia Prawnicze

A. KidybaPRAWO HANDLOWE, wyd. 17

Studia Prawnicze

A. Powałowski (red.)PRAWO GOSPODARCZE PUBLICZNE, wyd. 3

Studia Prawnicze

USTAWA O SWOBODZIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ, wyd. 20

Twoje Prawo

www.ksiegarnia.beck.pl

Wydawnictwo C.H.BECKWarszawa 2015

dr Zofi a SnażykAkademia Leona Koźmińskiego w Warszawie

dr Adam SzafrańskiUniwersytet Warszawski

Publiczne prawogospodarcze6. wydanie

Wydawca: Aneta Flisek

Poszczególne rozdziały opracowali:

Zofi a Snażyk III–IV, IX, XVIII–XIXAdam Szafrański I–II, V–VIII, X–XVII

ISBN 978-83-255-7752-0

ISBN e-book 978-83-255-7753-7

© Wydawnictwo C.H.Beck 2015

Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o.ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa

Skład i łamanie: DTP ServiceDruk i oprawa: Elpil, Siedlce

V

Spis treści

Wykaz skrótów ..................................................................................................................... XIII

Wykaz najważniejszej literatury ....................................................................................... XVII

Przedmowa ............................................................................................................................ XIX

Rozdział I. Co to jest publiczne prawo gospodarcze? .................................................. 1

§ 1. Uwagi ogólne .......................................................................................................... 1 § 2. „Publiczne prawo…” ............................................................................................. 2 § 3. „…gospodarcze” ..................................................................................................... 4 § 4. Publiczne prawo gospodarcze jako dziedzina nauczania ................................ 4 §5. Współczesnysystemgospodarczy ....................................................................... 7Pytania ............................................................................................................................... 8

Rozdział II. Źródła publicznego prawa gospodarczego ............................................... 9

§ 6. Uwagi ogólne .......................................................................................................... 9 §7. Specyfikaźródełpublicznegoprawagospodarczego ....................................... 11 §8. Analizaekonomicznaprawa ................................................................................ 16Pytania ............................................................................................................................... 19

Rozdział III. Administracja gospodarcza ........................................................................ 20

§9. Administracjapubliczna–zagadnieniapodstawowe ...................................... 21 §10.Rządowaadministracjagospodarcza .................................................................. 22 I. RadaMinistrów .............................................................................................. 22 II. Centralneorganyadministracjirządowej .................................................. 24 § 11. Agencje ..................................................................................................................... 26 §12.Administracjagospodarczaterenowa ................................................................. 30 I. Wojewoda ........................................................................................................ 31 II. Organyadministracjizespolonejiniezespolonej

–policjagospodarcza .................................................................................... 32 §13.Samorządoweorganyadministracjigospodarczej ............................................ 33

VI

Spis treści

§14.Europejskaadministracjagospodarcza ............................................................... 35Pytania ............................................................................................................................... 37

Rozdział IV. Prawne formy działania administracji gospodarczej ............................ 38

§15.Pojęciapodstawowe ............................................................................................... 38 §16.Prawneformydziałania–typologiaczyklasyfikacja? ..................................... 39 I. Sferadziałaniazewnętrznegoiwewnętrznego ......................................... 40 II. Czynnościprawneidziałaniafaktyczne .................................................... 41 III. Adresatczynnościprawnej .......................................................................... 43 §17. Indywidualneaktystosowaniaprawa ................................................................ 44 I. Decyzjaadministracyjna(aktadministracyjnysensu stricto) ................... 44 II. Przyrzeczenieadministracyjne .................................................................... 50 III. Ugodaadministracyjna ................................................................................. 50 IV. Porozumienieadministracyjne .................................................................... 51 V. Umowycywilnoprawne ............................................................................... 51 VI. Umowypublicznoprawne ............................................................................ 52 §18.Generalneaktystosowaniaprawa ....................................................................... 53 I. Aktynormatywne .......................................................................................... 53 II. Aktygeneralne ............................................................................................... 54 §19.Działaniafaktyczne ................................................................................................ 56 I. Czynnościmaterialno-techniczne ................................................................ 56 II. Działaniaspołeczno-organizatorskie .......................................................... 57Kazusy ............................................................................................................................... 57Pytania ............................................................................................................................... 58

Rozdział V. Znaczenie Konstytucji RP dla gospodarki ................................................ 59

§20.DlaczegoKonstytucjaRPjestważnadlaprzedsiębiorców? ............................ 59 §21.Społecznagospodarkarynkowa .......................................................................... 60 I. Doktrynaspołecznejgospodarkirynkowej ............................................... 60 II. Normatywneznaczeniespołecznejgospodarkirynkowej ...................... 61 §22.Elementyspołecznejgospodarkirynkowej ........................................................ 62 I. Wolnośćdziałalnościgospodarczej ............................................................. 62 II. Własnośćprywatna........................................................................................ 67 III. Solidarność,współpraca,dialogpartnerówspołecznych ........................ 69 §23.Gospodarstworodzinne ........................................................................................ 71 §24.Ochronapracy ......................................................................................................... 72 §25. Innezasadykonstytucyjne .................................................................................... 72Kazusy ............................................................................................................................... 75Pytania ............................................................................................................................... 76

Rozdział VI. Przedsiębiorca i działalność gospodarcza ............................................... 77

§26.„Działalnośćgospodarcza”i„przedsiębiorca”wsystemieprawa ................. 77

VII

Spis treści

§27.Działalnośćgospodarczawustawieoswobodziedziałalności gospodarczej ............................................................................................................ 79

I. Zarobkowość .................................................................................................. 79 II. Zorganizowanie ............................................................................................. 81 III. Ciągłość ........................................................................................................... 82 IV. Działalnośćzawodowa .................................................................................. 82 V. Działalnośćrolniczaiagroturystyczna ....................................................... 83 VI. Zarządwłasnymmajątkiem ......................................................................... 84 VII. Działalnośćnielegalna ................................................................................... 85 §28.Przedsiębiorcawustawieoswobodziedziałalnościgospodarczej ................ 86 I. Rodzajeprzedsiębiorców .............................................................................. 86 II. Mikroprzedsiębiorcy,maliiśredniprzedsiębiorcy .................................. 88 §29. Innedefinicjeprzedsiębiorcyidziałalnościgospodarczejwsystemie

prawa ........................................................................................................................ 88Kazusy ............................................................................................................................... 90Pytania ............................................................................................................................... 91

Rozdział VII. Rejestry przedsiębiorców .......................................................................... 92

§30.Założeniaicelerejestracjiprzedsiębiorców ....................................................... 92 §31.Rejestracjaosóbfizycznych ................................................................................... 96 §32.Rejestracjaosóbprawnychiinnychjednostekorganizacyjnych ..................... 100 §33.Pozostałeczynnościkoniecznedlarozpoczęciadziałalności

gospodarczej ............................................................................................................ 114 §34.Punktkontaktowy .................................................................................................. 119Kazusy ............................................................................................................................... 119Pytania ............................................................................................................................... 120

Rozdział VIII. Koncesje, zezwolenia, działalność regulowana .................................. 121

§35.Reglamentacjagospodarki .................................................................................... 121 § 36. Koncesje ................................................................................................................... 123 § 37. Zezwolenia .............................................................................................................. 128 §38.Działalnośćregulowana ........................................................................................ 129Kazusy ............................................................................................................................... 132Pytania ............................................................................................................................... 132

Rozdział IX. Kontrola i nadzór w gospodarce ................................................................ 133

§39.Pojęciapodstawowe ............................................................................................... 133 I. NajwyższaIzbaKontroli ............................................................................... 135 II. Kontrolasądowa ............................................................................................ 136 §40.Kontrolaprzedsiębiorców ..................................................................................... 136 §41.Nadzórnadprzedsiębiorcami .............................................................................. 145

Spis treści

VIII

Kazusy ............................................................................................................................... 146Pytania ............................................................................................................................... 147

Rozdział X. Samorząd gospodarczy i zawodowy .......................................................... 148

§42.Pojęcie„samorząd” ................................................................................................ 148 §43.Samorządzawodowy ............................................................................................. 149 I. SamorządzawodowywKonstytucjiRP .................................................... 149 II. Zadaniasamorząduzawodowego .............................................................. 152 III. Nadzórnaddziałalnościąsamorząduzawodowego................................ 152 IV. Ustrójsamorząduzawodowego .................................................................. 154 V. Sądownictwodyscyplinarne ........................................................................ 154 §44.Samorządgospodarczy.......................................................................................... 155 I. Izbygospodarcze ........................................................................................... 156 II. Samorządrzemiosła ...................................................................................... 157 III. Samorządzawodowyniektórychpodmiotówgospodarczych .............. 158 IV. Izbyrolnicze.................................................................................................... 158 V. Podsumowanie ............................................................................................... 159

Kazus ................................................................................................................................. 159Pytania ............................................................................................................................... 159

Rozdział XI. Działalność gospodarcza osób zagranicznych ........................................ 161

§45.Podstawowepojęcia ............................................................................................... 161 §46.PodmiotyprzynależącedoEOG .......................................................................... 163 I. Podjęciedziałalnościgospodarczej ............................................................. 163 II. Zakładanieoddziałówiinnychjednostekorganizacyjnych

przezpodmiotyprzynależącedoEOG ...................................................... 165 III. Ograniczeniawpodejmowaniudziałalnościgospodarczej

przezpodmiotyprzynależącedoEOG ...................................................... 166 §47.Cudzoziemcyposiadającyszczególnystatusprawnynadany

przezorganyadministracjipublicznejorazczłonkowierodzin obywatelipaństwUE ............................................................................................. 167

§48.Pozostałeosobyzagraniczne................................................................................. 168 §49.Oddziałprzedsiębiorcyzagranicznego ............................................................... 170 §50.Przedstawicielstwoprzedsiębiorcyzagranicznego ........................................... 174 §51.Zmianyspowodowaneimplementacjądyrektywyusługowej ........................ 175 §52.Ograniczeniawprowadzeniudziałalnościgospodarczej

przezosobyzagraniczne ....................................................................................... 177Kazusy ............................................................................................................................... 178Pytania ............................................................................................................................... 178

Rozdział XII. Działalność gospodarcza Skarbu Państwa ............................................. 180

§53.CeledziałalnościgospodarczejSkarbuPaństwa ............................................... 180

IX

Spis treści

§54.Podstawowepojęcia ............................................................................................... 183 §55.SkarbPaństwa ......................................................................................................... 185 I. OrganySkarbuPaństwa ................................................................................ 185 II. Formyorganizacyjnoprawne ....................................................................... 186 §56.Formyorganizacyjnoprawneprawaprywatnego ............................................. 187 I. Tworzenieformorganizacyjnoprawnychprawaprywatnego ................ 187 II. Działalnośćformorganizacyjnoprawnychprawaprywatnego

zudziałemSkarbuPaństwa ......................................................................... 188 §57.Formyorganizacyjnoprawneprawapublicznego ............................................. 190 I. Jednostkisektorafinansówpublicznych .................................................... 190 II. Przedsiębiorstwapaństwowe ....................................................................... 192 §58.„Złoteweto”SkarbuPaństwa ............................................................................... 193Kazusy ............................................................................................................................... 195Pytania ............................................................................................................................... 196

Rozdział XIII. Gospodarka komunalna ........................................................................... 197

§59.Podstawowepojęcia ............................................................................................... 197 I. Podstawyprawnedziałalnościjednosteksamorząduterytorialnego ... 197 II. Samorządowaosobaprawnaiprzymiotnik„komunalny” ..................... 198 III. Zadaniawłasneizadaniazlecone ............................................................... 199 IV. Gospodarkakomunalna–definicjaicharakterprawny .......................... 200 V. Działalnośćpozasferąużytecznościpublicznej ........................................ 202 §60.Formyorganizacyjnoprawnegospodarkikomunalnej ..................................... 203 §61.Określanieceniopłat ............................................................................................. 206Kazusy ............................................................................................................................... 207Pytania ............................................................................................................................... 207

Rozdział XIV. Komercjalizacja i prywatyzacja ............................................................... 208

§62.Rodzajeprywatyzacjiiźródłaprawa .................................................................. 208 §63.Metodyicelekomercjalizacjiiprywatyzacji ...................................................... 210 I. Komercjalizacja ............................................................................................... 210 II. Prywatyzacjapośrednia ................................................................................ 212 III. Prywatyzacjabezpośrednia .......................................................................... 213 IV. Wniesienieprzedsiębiorstwadojednoosobowejspółki

SkarbuPaństwa .............................................................................................. 214 §64.ZmianyogólnychregułKodeksuspółekhandlowych ..................................... 215Pytania ............................................................................................................................... 216

Rozdział XV. Prawo ochrony konkurencji ...................................................................... 217

§65.Oochroniekonkurencjiwogólności ................................................................... 217 I. Przedmiotprawakonkurencji ...................................................................... 217 II. Źródłaprawa .................................................................................................. 221

Spis treści

X

III. Podstawowepojęcia....................................................................................... 223 §66.Praktykiograniczającekonkurencję .................................................................... 225 I. Porozumienia .................................................................................................. 225 II. Nadużywaniepozycjidominującej ............................................................. 227 III. Decyzjewsprawiepraktykograniczającychkonkurencję ...................... 228 §67.Zapobieganieantykonkurencyjnymkoncentracjom ......................................... 228 §68.PostępowanieprzedPrezesemUOKiK ............................................................... 230 §69.PostępowanieprzedKomisją ................................................................................ 231Kazusy ............................................................................................................................... 231Pytania ............................................................................................................................... 232

Rozdział XVI. Pomoc publiczna ........................................................................................ 234

§70.Źródłaprawa ........................................................................................................... 234 §71.Przesłankistosowaniaart.107TofUE .................................................................. 235 I. Pomoc .............................................................................................................. 235 II. Państwo ........................................................................................................... 237 III. Nawarunkachkorzystniejszychniżoferowanenarynku ...................... 237 IV. Selektywność .................................................................................................. 238 V. Antykonkurencyjnośćpomocy .................................................................... 238 VI. Pomocdopuszczalnalubdozwolona.......................................................... 239 §72.Postępowaniewsprawieudzieleniapomocypublicznej ................................. 239 §73.Specjalnestrefyekonomiczne ............................................................................... 241Kazusy ............................................................................................................................... 243Pytania ............................................................................................................................... 243

Rozdział XVII. Regulacja .................................................................................................... 244

§74.Pojęcieregulacji ....................................................................................................... 244 §75.Niezależność ............................................................................................................ 245 § 76. Cele regulacji ........................................................................................................... 246 § 77. Uznanie .................................................................................................................... 248Pytania ............................................................................................................................... 249

Rozdział XVIII. Narodowy Bank Polski ......................................................................... 250

§78.Podstawowefunkcjeizadaniabankucentralnego ............................................ 251 I. Centralnybankpaństwa ............................................................................... 252 II. Bankemisyjny ................................................................................................ 256 III. Bank banków .................................................................................................. 256 §79.NarodowyBankPolski–pozycjaustrojowa ...................................................... 257 §80.PrawneformydziałaniaNBP ............................................................................... 258 §81.UniaGospodarczaiWalutowa ............................................................................. 260Pytania ............................................................................................................................... 262

XI

Spis treści

Rozdział XIX. Nadzór finansowy ...................................................................................... 263

§82. Istotanadzorufinansowego .................................................................................. 263 §83.Modelnadzorufinansowego ................................................................................ 265 §84.Celeiśrodkinadzorufinansowego ..................................................................... 267Pytania ............................................................................................................................... 270

Indeks rzeczowy ................................................................................................................... 271

XIII

Wykaz skrótów

1. Źródła prawa

CudzU ................................. ustawa z 12.12.2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U. z 2013 r.poz.1650zezm.)

DAdmRzU .......................... ustawa z 4.9.1997 r. o działach administracji rządowej (tekstjedn.Dz.U.z2015r.poz.812zezm.)

FinPublU ............................. ustawaz27.8.2009r.ofinansachpublicznych(tekstjedn.Dz.U.z2013r.poz.885zezm.)

GospKomU ........................ ustawaz20.12.1996r.ogospodarcekomunalnej (tekst jedn.Dz.U.z2011r.Nr45,poz.236zezm.)

KC ........................................ KodekscywilnyKK ........................................ KodekskarnyKomPrywU ........................ ustawa z 30.8.1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (tekst

jedn.Dz.U.z2015r.poz.747zezm.)KonstytucjaRP .................. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U.

Nr78,poz.483zezm.izesprost.)KPA ...................................... KodekspostępowaniaadministracyjnegoKPC ..................................... KodekspostępowaniacywilnegoKrRejSU .............................. ustawa z 20.8.1997 r. oKrajowymRejestrze Sądowym (tekst

jedn.Dz.U.z2015r.poz.1142zezm.)KSH ..................................... KodeksspółekhandlowychNBPU .................................. ustawa z 29.8.1997 r. o Narodowym Banku Polskim (tekst

jedn.Dz.U.z2013r.poz.908zezm.)OchrKonkurU .................... ustawaz16.2.2007r.oochroniekonkurencjiikonsumentów

(tekstjedn.Dz.U.z2015r.poz.184)PartPPrU ............................. ustawaz19.12.2008 r. opartnerstwiepubliczno-prywatnym

(tekstjedn.Dz.U.z2015r.poz.696)PrBank ................................. ustawa z 29.8.1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U.

z2015r.poz.128zezm.)

Wykaz skrótów

XIV

PrBud .................................. ustawa z 7.7.1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn. Dz.U.z 2013 r. poz. 1409)

PrEnerg ............................... ustawaz10.4.1997r.–Prawoenergetyczne(tekstjedn.Dz.U.z2012r.poz.1059zezm.)

PrGosp ................................ ustawa z 19.11.1999 r. – Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.)

SamGminU ......................... ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.Dz.U.z2015r.poz.1515zezm.)

SamPowU ........................... ustawaz5.6.1998r.osamorządziepowiatowym(tekst jedn.Dz.U.z2015r.poz.1445zezm.)

SamWojU ............................ ustawaz5.6.1998r.osamorządziewojewództwa (tekst jedn.Dz.U.z2015r.poz.1392zezm.)

SwobGospU ....................... ustawaz2.7.2004r.oswobodziedziałalnościgospodarczej(tekstjedn.Dz.U.z2015r.poz.584zezm.)

TofUE .................................. TraktatofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej(wersjaskonsoli-dowana,Dz.Urz.UEC321E/2006,s.1)

TranspDrogU ..................... ustawaz6.9.2001r.otransporciedrogowym(tekstjedn.Dz.U.z2013r.poz.1414zezm.)

WojAdmRzWU .................. ustawaz23.1.2009r.owojewodzie iadministracji rządowejwwojewództwie(tekstjedn.Dz.U.z2015r.poz.525)

2. Publikatory i czasopisma

Dz.U. ................................... DziennikUstawKPP ...................................... KwartalnikPrawaPrywatnegoMoP ..................................... MonitorPodatkowyM.P. ...................................... MonitorPolskiONSA .................................. OrzecznictwoNaczelnegoSąduAdministracyjnegoOTK ..................................... OrzecznictwoTrybunałuKonstytucyjnegoOTK-A ................................. OrzecznictwoTrybunałuKonstytucyjnegoSeriaAOTK-B ................................. OrzecznictwoTrybunałuKonstytucyjnegoSeriaBPal. ....................................... PalestraPB ......................................... Prawo BankowePL ......................................... PrzeglądLegislacyjnyPUG ..................................... PrzeglądUstawodawstwaGospodarczegoRPEiS ................................... RuchPrawniczy,EkonomicznyiSocjologiczny

3. Inne skróty

art. ........................................ artykułEDG ..................................... EwidencjaDziałalnościGospodarczejEOG ..................................... EuropejskiObszarGospodarczy

Wykaz skrótów

XV

ESBC .................................... EuropejskiSystemBankówCentralnychKNF ..................................... KomisjaNadzoruFinansowegoKRS ...................................... KrajowyRejestrSądowynast. ..................................... następny(-a,-e)NBP ..................................... NarodowyBankPolskiNIK ...................................... NajwyższaIzbaKontroliNr ......................................... numerPARP ................................... PolskaAgencjaRozwojuPrzedsiębiorczościPEP ...................................... PolitykaEnergetycznaPaństwapoz. ...................................... pozycjaRPP ...................................... RadaPolitykiPieniężnejSOKiK ................................. SądOchronyKonkurencjiiKonsumentówtekstjedn. ........................... tekstjednolityUKE ..................................... UrządKomunikacjiElektronicznejUOKiK ................................ UrządOchronyKonkurencjiiKonsumentówURE ..................................... UrządRegulacjiEnergetykiZb. Orz. ............................... ZbiórOrzeczeńzesprost. ............................. zesprostowaniemzezm. .................................. zezmianami

XVII

Wykaz najważniejszej literatury

J. Ablewicz,Prawogospodarczepubliczne,Warszawa2010.M. Będkowski-Kozioł,Ł. Gołąb,Prawogospodarczepubliczne,Warszawa2011.A. Borkowski,A. Chełmoński,M. Guziński,K. Kiczka,L. Kieres,T. Kocowski,M. Szydło,Admini-stracyjneprawogospodarcze,Wrocław2009.

J. Grabowski (red.),Publiczneprawogospodarcze.Zaryswykładu,Bydgoszcz–Katowice2007.

H. Gronkiewicz-Waltz,M. Wierzbowski(red.),Prawogospodarcze.Zagadnieniaadministra-cyjnoprawne,Warszawa2013.

S. Hoc,Prawoadministracyjnegospodarcze,Warszawa2013.C. Kosikowski,PubliczneprawogospodarczePolskiiUniiEuropejskiej,Warszawa2011.J. Olszewski,Publiczneprawogospodarcze,Warszawa2015.B. Popowska,M. Strzelbicki(red.),Publiczneprawogospodarcze.Częśćogólnaorazprawodziałalnościgospodarczej,Poznań2012.

A. Powałowski,Prawogospodarczepubliczne,Warszawa2015.K. Strzyczkowski,Prawogospodarczepubliczne,Warszawa2011.

XIX

Przedmowa

OddajemywręceCzytelników„WykładyBecka”,które,mamynadzieję,będąstanowi-łypomocwpoznaniupodstawowychzagadnieńzzakresupublicznegoprawagospodar-czego.Staraliśmysię,bywykładbyłmożliwiesyntetyczny,jednocześniewzbogaconyprzykła-

dami,pozwalającyminalepszezrozumienieprzedstawianychtreści.Niemalkażdyroz-działzawieranakońcupytaniaorazkazusy.Wykładniejest,rzeczjasna,źródłemprawa,dlategoteżstanowijedyniepomocwsa-

modzielnymzmaganiu sięCzytelnikówz lekturąmniej lubbardziej skomplikowanychaktównormatywnych.Wszystkim,którzywspieralinaswprzygotowaniuniniejszejpracy,jesteśmywdzięczni.

Bezichuwag,życzliwejikrytycznejlekturyorazpoświęconegoprzeznichczasutaksiąż-kaniemogłabypowstać.OstateczniezajejniedostatkiodpowiadająwyłącznieAutorzy.Niedoskonałościpoprzednichwydańorazwejściewżycienowychaktówprawnych,

sprawiły,żekolejnewydaniestałosiękonieczne.NaszymKolegomiStudentomdzięku-jemyzakrytyczneuwagi.Mamynadzieję,żeszóstewydaniepoczęściuczyniimzadość.

Warszawa,wrzesień2015r. Autorzy