Wyklad Umcs

PODSTAWY OCHRONY WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ

W ramach prawa własności intelektualnej należy mówić:

o prawach autorskich i prawach pokrewnych;

o prawach własności przemysłowej.

a. Prawo autorskie (copyright) i prawa pokrewne.

Prawa autorów dzieł literackich i artystycznych (takich jak książki i inne

pisma, kompozycje muzyczne, obrazy, rzeźby, programy komputerowe i

filmy) są chronione przez prawa autorskie. Prawa autorskie oraz prawa

pokrewne chronią również prawa odtwórców (np. aktorów, pieśniarzy czy

muzyków), producentów fonogramów (nagrań dźwiękowych) i

organizacji nadawczych. Głównym celem społecznym ochrony poprzez

prawo autorskie i prawa pokrewnych jest popieranie i nagradzanie pracy

twórczej.

b. Własność przemysłowa:

Zazwyczaj wyróżnia się tu dwie dziedziny:

1. pierwszą z nich można scharakteryzować jako ochronę oznaczeń

odróżniających, w szczególności znaków towarowych (które

odróżniają towary lub usługi jednego przedsiębiorstwa od takich

samych dóbr innych przedsiębiorstw) oraz oznaczeń

geograficznych (które identyfikują dobra z miejscem pochodzenia,

nadającym dobru charakterystyczne właściwości ściśle związane ze

wskazanym regionem geograficznym). Ochrona takich

odróżniających oznaczeń ma za zadanie popieranie uczciwej

konkurencji oraz ochronę konsumentów, poprzez ułatwienie im

wyboru towaru lub usługi dzięki uzyskanej na podstawie takiego

oznaczenia informacji o jego pochodzeniu. Ochrona oznaczeń jest

Podstawy ochrony własności intelektualnej - 1 -

bezterminowa pod warunkiem utrzymania cechy odróżniającej

znaku.

2. Inne rodzaje własności przemysłowej dotyczą rozwiązań

technicznych. Do tych kategorii należą wynalazki (chronione

patentami), wzory i modele przemysłowe, a także tajemnice

produkcyjne i handlowe. Społecznym celem w tej kategorii jest

ochrona inwestorów nowych, postępowych technologii i technik,

ponoszących wysokie koszty badań i wdrożeń.

Termin własność intelektualna odnosi się do:

a) dóbr niematerialnych, stanowiących przedmiot regulacji prawa

autorskiego i praw pokrewnych;

b) jak i innego rodzaju praw, nie wymagających twórczego, indywidualnego,

artystycznego charakteru, takich jak: wynalazki, znaki towarowe, wzory

przemysłowe, stanowiących przedmiot regulacji prawa patentowego

(wynalazczego), nazywanego prawem własności przemysłowej.

A zatem w skrócie takie mamy przedmioty ochrony:

Własność intelektualna

Własność przemysłowa

(Konwencja Związkowa Paryska,

1883 r.) Prawo własności

przemysłowej (DZ. U. Nr 49, poz.

508).

Wynalazki,

wzory użytkowe,

wzory przemysłowe,

Prawo autorskie

(Konwencja Berneńska, 1886

r.)

Ustawa o prawie autorskim i

prawach pokrewnych

(Dziennik Ustaw 1994 nr 34

poz. 83)

ochrona dzieł


znaki towarowe i usługowe,

ochrona nowych odmian

roślin,

oznaczenia geograficzne i

oznaczenia pochodzenia,

zwalczanie nieuczciwej

konkurencji, ochrona

tajemnicy przedsiębiorstwa.

literackich i

artystycznych,

ochrona programów dla

maszyn cyfrowych,

ochrona wykonawców,

producentów

fonogramów oraz

organizacji

nadawczych,

inne np. prawo

prasowe.

Źródła prawa ochrony własności intelektualnej

Najistotniejszymi źródłami prawa dotyczącymi ochrony własności intelektualnej

są następujące ustawy:

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dziennik Ustaw 1994

nr 34 poz. 83) oraz

Prawo własności przemysłowej (DZ. U. Nr 49, poz. 508).

Są to ustawy obowiązujące na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.

Jednakże aby chronić własność intelektualną w wymiarze przekraczającym

terytorium jednego państwa należy zawierać umowy międzynarodowe.

Najistotniejsze akty międzynarodowe wiążące Polskę w ramach ochrony praw

autorskich to:

- Konwencja paryska z 1883 r. o ochronie własności przemysłowej;

- Konwencja berneńska z 1886 r. o ochronie dzieł literackich i artystycznych;

- Powszechna konwencja o prawie autorskim z 1952 r.;


- Konwencja rzymska z 1961 r. o ochronie wykonawców, producentów

fonogramów i organizacji nadawczych;

- Konwencja o ustanowieniu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej z

1967 r.

W kontekście integracji europejskiej podstawowe znaczenie dla ochrony praw

autorskich i praw pokrewnych mają dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich:

- o ochronie prawnej programów komputerowych (nr 91/250/EWG);

- w sprawie prawa najmu i użyczania określonych praw pokrewnych w

zakresie ochrony własności intelektualnych (nr 92/100/EEC);

- w sprawie koordynacji określonych przepisów prawa autorskiego oraz

praw pokrewnych w odniesieniu do przekazu satelitarnego i

rozpowszechniania kablowego (nr 93/83/EEC);

- w sprawie harmonizacji czasu ochrony prawa autorskiego niektórych

praw pokrewnych (nr 93/98/EEC);

- w sprawie prawnej ochrony baz danych (nr 96/9/WE).

Bardzo istotnym porozumieniem jest porozumienie w sprawie handlowych

aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS – Trade-Related Aspects of

Intellectual Property Rights). Jest to dokument akcesoryjny wobec porozumienia

ustanawiającego Światową Organizację Handlu (WTO).

Należy pamiętać o dwu istotnych ustawach w prawie polskim:

- Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z 1993 r.;

- Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów z 2000 r.

Prawa autorskie i prawa pokrewne są prawami na dobrach niematerialnych.

Oznacza to, że ich przedmiotem są różne dobra nie wymagające dla swojego

istnienia substratu materialnego, czyli dające się prawnie wyodrębnić obiekty

niematerialne: utwory i przedmioty praw pokrewnych, w tym artystyczne

wykonania. (nie należy utożsamiać pojęcia utworu z nośnikiem na którym

utwór ten został zapisany - kaseta, CD, itd . Dobro niematerialne może zostać


uznane za przedmiot praw autorskich, bez względu na to czy w momencie jego

powstania zostało utrwalone na określonym nośniku. Postać ustalenia jawi się

jako forma w jakiej utwór został uzewnętrzniony z użyciem lub bez użycia w

tym celu odpowiedniego materiału utrwalającego.)

Prawa autorskie i prawa pokrewne są prawami bezwzględnymi. Oznacza to, że

podmiotom tych praw przysługuje bezwzględna ochrona przed wszelkimi ich

naruszeniami przez inne, nieuprawnione podmioty.

Jako prawa bezwzględne na dobrach niematerialnych prawa autorskie i prawa

pokrewne zbliżone są najbardziej do praw rzeczowych, a zwłaszcza do prawa

własności.

PRAWO AUTORSKIE

W znaczeniu podmiotowym to ogół przepisów zapewniających twórcom dzieł

ochronę ich uprawnień osobistych i majątkowych. W znaczeniu

przedmiotowym: ochrona utworów literackich, naukowych i artystycznych

(przejawów działalności twórczej o indywidualnym charakterze)

Przedmiotem prawa autorskiego jest utwór.

Utwór stanowi centralną, podstawową kategorię pojęciową z zakresu prawa

autorskiego. Dopiero zaistnienie utworu uruchamia ustawowy system ochrony.

Definicja utworu znajduje się w art. 1 par. 1 Ustawy o prawie autorskim i

prawach pokrewnych z dn. 4 lutego 1994 (Dz. U. 1994 Nr 24 poz. 83).

Czytamy w wymienionym artykule, że Przedmiotem prawa autorskiego jest

każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w

jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu

wyrażania.


W art. 1 ust. 2 prawa autorskiego, przedstawiony został jedynie przykładowy,

otwarty katalog utworów. Jak czytamy we wskazanym przepisie, przedmiotem

prawa autorskiego są utwory:

1) wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi

(literackie publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy

komputerowe),

2) plastyczne,

3) fotograficzne,

4) lutnicze,

5) wzornictwa przemysłowego,

6) architektoniczne, architektoniczno - urbanistyczne i urbanistyczne,

7) muzyczne i słowno muzyczne,

8) sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne,

9) audiowizualne

Utwór rozumiany jest jako dobro niematerialne. Tak pojmowany utwór należy

odróżnić od przedmiotu materialnego, (corpus mechanicum) nośnika na jakim

został utrwalony i za pomocą którego można się z nim zapoznać.

W stosunku do przedmiotu materialnego na którym utrwalono utwór znajdą

zastosowanie ogólne przepisy prawa cywilnego (głownie prawo rzeczowe oraz

zobowiązań). Natomiast do "utworu" rozumianego jako dobro niematerialne

zastosowanie znajdą głównie przepisy prawa autorskiego.

Ustawodawca polski nie wprowadził zamkniętego, wyczerpującego katalogu

utworów. Określił natomiast pewne przesłanki jakie musi spełniać dzieło aby

stanowiło utwór w rozumieniu prawa autorskiego i podlegało z tego tytułu

ochronie przewidzianej w ustawie.


Utwór jest zatem rezultatem działania człowieka charakteryzującym się

jednocześnie "twórczością" (przesłanka ta nazywana jest niekiedy w literaturze -

przesłanką "oryginalności utworu") oraz "indywidualnością". W praktyce

pojawia się bardzo istotny problem, jak rozumieć wymienione przesłanki

"twórczości" (oryginalności) oraz "indywidualności".

Ich rozumienie w sensie prawnym nie jest tożsame ze znaczeniem jakie

przypisuje się tym pojęciom na gruncie estetyki, filozofii, psychologii czy teorii

literatury. Ponadto w samej literaturze i doktrynie prawniczej spotykamy się z

różnym rozumieniem przesłanek "twórczości" (oryginalności) i

"indywidualności"

Przesłanka "twórczości" (oryginalności) oznacza, że powstanie dzieła ma

charakter kreatywny, niesie w sobie pewne nowe nie istniejące wcześniej

wartości oparte w zdolnościach i umiejętnościach twórcy.

Przesłanka ta jest zrealizowana gdy w dziele występują nowe, wymyślone,

wykreowane, przez twórcę elementy. Tak rozumiana "oryginalność" nie może

być utożsamiana z "obiektywną nowością".

Natomiast "indywidualność" utworu stanowi przesłankę zorientowaną

podmiotowo, poszukujemy osobistego, indywidualnego piętna twórcy, wyrazu

jego osobowości, stylu, metody twórczej.

Weryfikacja tak rozumianej przesłanki "indywidualności" utworu możliwa jest

przez odwołanie się do koncepcji tzw. statystycznej jednorazowości. Zgodnie z

tą koncepcją o indywidualności dzieła można mówić gdy w wyniku

przeprowadzonej weryfikacji stwierdzamy, że dane dzieło nie powstało

wcześniej i jest statystycznie nieprawdopodobne stworzenie go w przyszłości

przez inną osobę.


Musimy mieć na uwadze, że w zasadzie żaden utwór nie powstaje w zupełnej

izolacji. Twórca czerpie z dorobku minionych pokoleń, tworzy inspirowany

dziełami innych artystów, a przede wszystkim żyje i pracuje w określonej

rzeczywistości społecznej. W konkretnej wypadku mogą powstać niezależnie od

siebie, podobne zbliżone pod względem formy lub treści utwory. Samo

podobieństwo utworów nie dowodzi jeszcze plagiatu.

Plagiat najpoważniejsze naruszenie praw autorskich polegające na

przywłaszczeniu sobie cudzego autorstwa do całości utworu lub jego części.

Stanowi naruszenie zarówno osobistych, jak i majątkowych praw autora. Może

polegać zarówno na tym, że osoba trzecia podpisuje cudze dzieło swoim

nazwiskiem, pragnąc uchodzić za jego twórcę i czerpać z plagiatu korzyści

materialne, jak i na włączeniu do swego utworu fragmentów utworu innych

osób, bez zaznaczenia tego w swym utworze (bezprawne zapożyczenia). Osoba

winna dokonania plagiatu ponosi odpowiedzialność karną i cywilną.

AUTOR to osoba, która jest twórcą utworu ( Art.8.2 Ustawy o prawie

autorskim i prawach pokrewnych )

prawo autorskie do utworu przysługuje twórcy (autorowi), o ile ustawa dla

szczególnych sytuacji nie stanowi inaczej (np. dla utworów pracowniczych,

komputerowych, dzieł zbiorowych, programów komputerowych, utworów

audiowizualnych).

PRAWA AUTORSKIE

To prawa autorskie osobiste i prawa autorskie majątkowe.

Są to prawa niezbywalne, nie można ich na nikogo przenieść. Autor może

natomiast zobowiązać się, że nie będzie wykonywał swoich autorskich praw


osobistych (np. zgadza się, żeby nie podawano jego nazwiska jako autora).

Może także upoważnić osobę trzecią do wykonywania tych praw (np. do

dokonywania zmian w utworze w jakimś zakresie).

AUTORSKIE PRAWA MAJĄTKOWE

autorowi przysługuje wyłączne prawo do :

1. korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach

eksploatacji,

2. do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Monopol autorski

jest ograniczony przez dozwolony użytek osobisty i użytek

publiczny.

Majątkowe prawa autorskie są przenaszalne, mogą więc przysługiwać każdemu

na kogo legalnie zostały przeniesione, np. wskutek umowy.

Autor może uzależnić każdorazowe publiczne wykorzystanie swojego utworu

od uiszczenia należnego honorarium. W przeciwieństwie do autorskich praw

osobistych autorskie prawa majątkowe są zbywalne. Autor może je przenieść na

osobę trzecią, może także udzielić licencji na korzystanie z utworu.

WYKORZYSTANIE UTWORU

Zależy od uiszczenia autorowi odpowiedniego honorarium. Art. 50 Ustawy o

prawie autorskim i prawach pokrewnych wymienia 12 pól eksploatacji na

których może być wykorzystany utwór:

1. utrwalenie,

2. zwielokrotnienie określoną techniką,

3. wprowadzenie do obrotu,


4. wprowadzenie do pamięci komputera,

5. publiczne wykonanie albo publiczne odtworzenie,

6. wystawienie,

7. wyświetlenie,

8. najem,

9. dzierżawa,

10.nadanie za pomocą wizji lub fonii przewodowej albo bezprzewodowej

przez stację naziemną,

11.nadanie za pośrednictwem satelity,

Stosowane jest domniemanie prawne, ułatwiające twórcy potwierdzenie

autorstwa swego dzieła: "domniemywa się, że twórcą jest osoba, której

nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub

podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z

rozpowszechnianiem utworu". Domniemanie to może być obalone -

umieszczenie nazwiska określonej osoby na utworze, jako autora, nie przesądza

ostatecznie sprawy autorstwa, które może być obalone. Możliwe jest

przeprowadzenie dowodu, że autorem dzieła jest inna osoba bądź też, że prawa

majątkowe do utworu zostały przeniesione na osobę trzecią. Ciężar dowodu

wykazania autorstwa utworu spoczywa nie na osobie podpisanej jako twórca na

utworze, lecz na osobie, która przeczy takiemu domniemaniu.

Autor ma prawo opublikować utwór nie ujawniając swego prawdziwego

nazwiska. W wykonywaniu praw autorskich do dzieła opublikowanego

anonimowo lub pod pseudonimem zastępuje twórcę wydawca lub producent;

dopóki autor nie poda swego nazwiska do publicznej wiadomości. Umieszczenie

wbrew woli twórcy nazwiska na utworze lub ujawnienie autorstwa w inny

sposób jest poważnym naruszeniem autorskich dóbr osobistych. Autorowi


przysługują do utworu, osobiste prawa autorskie i majątkowe prawa

autorskie.

ochrona autorskich praw majątkowych

Właściciel tych praw może od osoby, która naruszyła jego prawa:

1. żądać zaniechania naruszenia,

2. żądać wydania uzyskanych korzyści albo zapłacenia w podwójnej

wysokości stosownego wynagrodzenia z chwili jego dochodzenia, lub

potrójnej jeśli naruszenie było zawinione,

3. w razie winy naruszyciela - wyrównania wyrządzonej szkody,

4. domagać się - na poczet należnego odszkodowania - przyznania przez

sąd przedmiotów służących do bezprawnego wytworzenia

egzemplarzy utworów lub przedmiotów, przy użyciu których

dokonano naruszenia,

5. żądać od naruszającego, jeśli naruszenia dokonał w ramach

działalności gospodarczej podejmowanej w cudzym lub własnym

imieniu (choćby na cudzy rachunek), aby uiścił odpowiednią sumę

pieniężną z przeznaczeniem na Fundusz Promocji Twórczości (suma

ta nie może być niższa niż dwukrotna wysokość

uprawdopodobnionych korzyści odniesionych przez sprawcę z

dokonanego naruszenia).

Roszczenie o wydanie uzyskanych korzyści pozwala domagać się

właścicielowi praw majątkowych wydania zysku netto obliczonego po

potrąceniu wydatków rzeczowych i osobowych poniesionych przez

naruszającego prawa, a dokładniej - tej części zysku netto, która

pozostaje w związku przyczynowym z naruszeniem albo też


dwukrotnego wynagrodzenia (a trzykrotnego w razie zawinionego

naruszenia praw majątkowych), jako alternatywy dla roszczenia o

wydanie uzyskanych korzyści.

Czas ochrony - ograniczenie ochrony w czasie, dotyczy jedynie autorskich

praw majątkowych (osobiste są ochronione bezterminowo). Są one chronione

przez okres życia twórcy i przez 70 lat po jego śmierci.

Czas ochrony nie jest liczony od daty rzeczywistych zdarzeń - śmierci twórcy

czy daty publikacji, lecz liczony jest w pełnych latach następujących po roku, w

którym nastąpiło zdarzenie, od którego liczy się bieg terminów. Np. gdy autor

umarł 15 sierpnia 1999 r., bieg 70 lat będzie liczony od 1 stycznia 2000 r.

AUTORSKIE PRAWA OSOBISTE

Chronią nie ograniczoną w czasie i nie podlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu

więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do:

1. autorstwa utworu

2. oznaczenie utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem, albo do

udostępnienia go anonimowo

3. nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania

4. decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności

5. nadzoru nad sposobem korzystania z utworu ( Art. 16 Ustawy o prawie

autorskim i prawach pokrewnych )

Niemożność zrzeczenia się lub zbycia praw osobistych nie oznacza jednak, że w

umowach dotyczących korzystania z jego utworu, czy przenoszących autorskie

prawa majątkowe nie mogą być zawarte postanowienia, na mocy których autor

zezwoli na wykonywanie prawa osobistego w jego imieniu lub zobowiąże się do

niewykonywania tego prawa wobec swego kontrahenta.


ochrona autorskich praw osobistych

w razie gdy autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem,

twórca ma prawo żądać zaniechania takiego działania. Twórcy, którego

autorskie prawa osobiste zostały naruszone cudzym działaniem, przysługuje

możność żądania od osoby, która dopuściła się tego naruszenia, aby dopełniła

czynności niezbędnych dla usunięcia jego skutków, a w szczególności aby

złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie (przeprosiny).

Niezależnie od oświadczenia, pokrzywdzony może się domagać (przy

naruszeniu zawinionym) zadośćuczynienia pieniężnego na swoją rzecz albo na

wskazany cel społeczny.

Uprawnionymi do wystąpienia do sądu są: za życia - autor, po jego śmierci

małżonek; w razie jego braku kolejno: zstępni, rodzice, rodzeństwo, zstępni

rodzeństwa, a także stowarzyszenie twórców właściwe ze względu na rodzaj

twórczości lub organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, która

zarządzała prawami autorskimi zmarłego twórcy. Niezależnie od powyższych

środków przysługujących autorowi, naruszającemu grozi odpowiedzialność

karna.

Typowe przykłady naruszenia autorskich praw osobistych to: opublikowanie

cudzego dzieła w części lub całości bez zgody jego autora, pominięcie nazwiska

autora przy publikacji jego dzieła, zniekształcenie jego dzieła przez pominięcie

fragmentów, dopisanie lub dodanie doń własnych wkładów.

użytek osobisty

prawo zezwala na nieodpłatne korzystanie z już rozpowszechnionego utworu -

bez zezwolenia twórcy - w zakresie własnego użytku osobistego (z wyjątkiem

budowania według cudzego utworu architektonicznego). Krąg osobisty

ograniczony jest do osób pozostających w związku rodzinnym lub towarzyskim.


użytek publiczny

ustawa wprowadza ograniczenia łamiące monopol autorski na rozporządzanie

dziełem, uzasadnione celem społecznym w zakresie potrzeb informacyjnych,

oświatowych, naukowych i kulturalnych. Ograniczenia te polegają na tym, że w

pewnym ściśle określonym zakresie (zob. niżej) możliwe jest swobodne

korzystanie z utworu bez zgody autora utworu i bez zapłacenia wynagrodzenia.

Warunkiem takiego wykorzystania jest respektowanie autorskich dóbr

osobistych, a więc wyraźne podanie autora i źródła, z którego utwór został

zaczerpnięty w całości lub części, oraz zakaz wprowadzania jakichkolwiek

zmian w utworze. Dozwolony użytek publiczny obejmuje jedynie te utwory,

które zostały już rozpowszechnione. Dozwolony użytek „nie może naruszać

normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy” - to

nadrzędna zasada, do której należy sięgać zawsze w razie wątpliwości

interpretacyjnych, związanych z korzystaniem z cudzego utworu w ramach

dozwolonego użytku.

prasa (także radio i tv) wolno w celach informacyjnych, rozpowszechniać

opublikowane:

a) sprawozdania o aktualnych wydarzeniach,

b) aktualne wypowiedzi na tematy polityczne, gospodarcze i religijne (uwaga:

autorowi przysługuje wynagrodzenie!),

c) aktualne wypowiedzi i zdjęcia reporterskie (uwaga: fotografowi przysługuje

wynagrodzenie!),

d) krótkie wyciągi ze sprawozdań, artykułów i wypowiedzi, o których mowa w

pkt a) i b),


e) przeglądy publikacji i utworów opublikowanych,

f) rozpowszechniać mowy wygłaszane na publicznych zebraniach i rozprawach;

nie upoważnia to jednak do publikacji mów jednej osoby,

g) krótkie streszczenia rozpowszechnionych utworów.

Rozpowszechnianie utworów w podanym wyżej zakresie jest dozwolone

zarówno w oryginale, jak i w tłumaczeniu.

instytucje naukowe i oświatowe: w celach nauczania lub własnych badań, mogą

one korzystać z opublikowanych utworów w oryginale i w tłumaczeniu oraz

sporządzać w tym celu egzemplarze opublikowanych utworów.

biblioteki publiczne, archiwa i szkoły: w zakresie swych zadań statutowych

mogą udostępniać (na miejscu i wypożyczać) opublikowane egzemplarze

utworów. Ustawa daje im też prawo sporządzania lub zlecania sporządzania

pojedynczych egzemplarzy utworów opublikowanych lecz niedostępnych już w

handlu - w celu uzupełnienia i ochrony swych zbiorów.

pozostałe ograniczenia: posiadacze urządzeń służących do odbioru dźwięku (lub

dźwięku i obrazu) mogą korzystać z tych urządzeń także w miejscu ogólnie

dostępnym, jeżeli nie jest to związane z zamiarem osiągnięcia przez nich

dodatkowych korzyści majątkowych. Wolno wykonywać publicznie, w celu

niezarobkowym, opublikowane utwory literackie, muzyczne i słowno-

muzyczne, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie korzyści majątkowych. Dotyczy

to okazjonalnego wykonywania "na żywo" utworów w związku ze

sprawowaniem kultu religijnego, uroczystościami państwowymi, szkolnymi,

obchodami, ceremoniami, wydarzeniami i imprezami powszechnie dostępnymi.

Wyłączone są spod działania tego przepisu imprezy reklamowe, promocyjne i

wyborcze. Wolno rozpowszechniać:


(a) utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach

lub ogrodach, jednakże nie do tego samego użytku,

(b) utwory znajdujące się w publicznie dostępnych zbiorach (muzeach,

galeriach, salach wystawowych itp.) lecz tylko w katalogach i w

wydawnictwach publikowanych dla ich promocji lub pokazu, także w

sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach w prasie i telewizji, jednakże w

granicach uzasadnionych celem informacji. Właściciel utworu plastycznego

może go wystawiać publicznie w celu niezarobkowym, bez obowiązku zapłaty

twórcy wynagrodzenia

wyłączenia spod ochrony

z mocy prawa nie podlegają ochronie prawa autorskiego: akty normatywne i ich

urzędowe projekty (a więc teksty ustaw, rozporządzeń, zarządzeń itp.),

urzędowe dokumenty, materiały i symbole, opublikowane opisy patentowe i

ochronne oraz proste informacje prasowe. Wyłączenie tych kategorii spod

ochrony nie jest konsekwencją założenia, że nie stanowią one przejawu

działalności twórczej lecz uznanie potrzeby swobodnego korzystania z nich

przez ogół.

odpowiedzialność karna

za najcięższe naruszenia autorskich praw osobistych tj. za przywłaszczenie sobie

autorstwa całości lub części cudzego utworu (plagiat), sprawca podlega karze

pozbawienia wolności do lat 2, ograniczenia wolności lub grzywny. Za

bezprawne utrwalenie cudzego utworu w celu rozpowszechniania, za bezprawne

rozpowszechnianie cudzego utworu, za rozpowszechnianie cudzego utworu bez

podania nazwiska lub pseudonimu twórcy, za publiczne zniekształcenie utworu

można być skazany na karę pozbawienia wolności do lat 2, ograniczenia

wolności lub grzywny. Za naruszanie cudzego prawa autorskiego w celu

uzyskania korzyści majątkowej lub osobistej ustawa przewiduje karę


pozbawienia wolności do roku, ograniczenia wolności lub grzywny.

Uniemożliwienie wykonywania prawa do kontroli korzystania z utworu lub

odmowa udzielenia informacji dotyczących wysokości wpływów z korzystania z

utworu bądź udzielenie informacji nieprawidłowej to czyny zagrożone karą

grzywny. Sąd może orzec karę dodatkową publikacji wyroku oraz postanowić o

zniszczeniu przedmiotów pochodzących z przestępstwa i służących do jego

popełnienia.

PRZENIESIENIE AUTORSKICH PRAWA MAJĄTKOWYCH

Odpłatne lub nieodpłatne przeniesienie praw do korzystania z utworu,

rozporządzania nim i pobierania wynagrodzenia z tego tytułu. Autor, który

przeniesienie majątkowe prawa autorskie, nie może już z nich korzystać, czyli

nie może zarabiać na danym utworze na tych polach eksploatacji, do których

przeniósł swoje prawa. Przeniesienie autorskich praw majątkowych obejmuje

wykorzystywanie utworu wyłącznie na polach eksploatacji wymienionych w

umowie.

LICENCJA

Upoważnienie ( pozwolenie ) dane przez autora lub osobę której przysługują

autorskie prawa majątkowe ( licencjodawca ) użytkownikowi utworu

( licencjobiorca ) na wykorzystywanie utworu w sposób i na warunkach

ustalonych między nimi w odnośnej umowie ( umowa licencyjna ). Umowa

licencyjna obejmuje zezwolenie na wykorzystywanie utworu wyłącznie na

polach eksploatacji wymienionych w umowie. Zawarcie umowy licencyjnej nie

powoduje przeniesienia autorskich praw majątkowych, przysługują one nadal

licencjodawcy, który może udzielać dalej innym osobom licencji. Licencja może

być wyłączna i wówczas licencjodawca zobowiązuje się, że nie będzie udzielał

licencji innym osobom poza licencjobiorcą ani sam korzystał z utworu. Licencja

może być udzielona na czas oznaczony lub nieoznaczony.


ORGANIZACJE ZBIOROWEGO ZARZĄDZANIA

prawami autorskimi lub pokrewnymi, są to stowarzyszenia zrzeszające twórców,

artystów wykonawców, producentów lub organizacje radiowe i telewizyjne,

których statutowym zadaniem jest zbiorowe zarządzanie i ochrona

powierzonych im praw autorskich lub pokrewnych oraz wykonywanie

uprawnień wynikających z ustawy ( Art. 104.1 Ustawy o prawie autorskim i

prawach pokrewnych )

ORGANIZACJE ZBIOROWEGO ZARZĄDZANIA

Z mocy decyzji Ministra Kultury wydanych na podstawie art. 104 & 1

kodeksu postępowania administracyjnego i art. 104 ust. 3 ustawy z dnia 4 lutego

1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych - działają następujące

organizacje zbiorowego zarządzania:

Stowarzyszenie Architektów Polskich / SARP /

Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-

Muzycznych / SAWP/

Stowarzyszenie Autorów ZAiKS

Stowarzyszenie Autorów i Wydawców POLSKA KSIĄŻKA

Stowarzyszenie Filmowców Polskich / SFP /

Stowarzyszenie Niezależnych Autorów Radiowych i Telewizyjnych

Stowarzyszenie Polski Rynek Oprogramowania / PRO /

Stowarzyszenie Twórców Ludowych

Stowarzyszenie Zbiorowego Zarządzania Prawami Autorskimi Twórców Dzieł

Naukowych i Technicznych / KOPIPOL /

Związek Polskich Artystów Plastyków /ZPAP/

Związek Artystów Scen Polskich / ZASP

Związek Polskich Artystów Fotografików /ZPAF/


Związek Producentów Audio-Video / ZPAV /

Związek Stowarzyszeń Artystów Wykonawców / STOART /

Szczególną rolę w zakresie realizacji praw autorskich i pokrewnych pełni

Komisja Prawa Autorskiego, działająca na podstawie art.108 ust.1 ustawy o

prawie autorskim i prawach pokrewnych. Jednym z podstawowych zadań

Komisji jest zatwierdzanie tabel wynagrodzeń proponowanych przez

organizacje zbiorowego zarządzania.

PRAWO WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ

Akty prawne dotyczące prawa własności przemysłowej to przede wszystkim:

Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 Prawo własności przemysłowej (Dz. U. Nr

49 z roku 2001, poz. 508),

Ustawa z dnia 14 marca 2003 o dokonywaniu europejskich zgłoszeń

patentowych oraz o skutkach patentu europejskiego w Rzeczpospolitej

Polskiej (Dz.U. nr 65 z roku 2003 poz. 598).

Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 września 2001 w sprawie

dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych

(Dz.U. nr 102 z roku 2001 poz. 1119),

Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 lipca 2002 w sprawie

dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń znaków towarowych (Dz.U. nr 115 z

roku 2002 poz. 998),

Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 2002 w sprawie

dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń wzorów przemysłowych (Dz.U. nr 40 z

roku 2002 poz. 358),

Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 25 kwietnia 2002 w sprawie

dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń oznaczeń geograficznych (Dz.U. nr 63 z

roku 2002 poz. 570),


Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 października 2001 w

sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń topografii układów scalonych

(Dz.U. nr 128 z roku 2001, poz. 1413),

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 2001 w sprawie opłat

związanych z ochroną wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów

przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii

układów scalonych (Dz.U. nr 90 z roku 2001, poz. 1000),

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 sierpnia 2001 w sprawie

postępowania spornego przed Urzędem Patentowym Rzeczpospolitej Polskiej

(Dz.U. nr 92 z roku 2001, poz. 1018),

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 czerwca 2002 w sprawie rejestrów

prowadzonych przez Urząd Patentowy Rzeczpospolitej Polskiej (Dz.U. nr 80 z

roku 2002, poz. 723).

Obowiązujące porozumienia międzynarodowe ratyfikowane przez Polskę:

Układ o współpracy patentowej (PCT) z dnia 19 czerwca 1970 (Dz. U. Nr 70 z

roku 1991, poz. 303), obowiązuje od dnia 25.12.1990.

Porozumienie Madryckie o międzynarodowej rejestracji znaków

towarowych z dnia 14 kwietnia 1891 (Dz. U. nr 116 z roku 1993, poz. 514),

obowiązuje od dnia 18.03.1991.

Konwencja Paryska z dnia 20.03.1883 o ochronie własności przemysłowej

(Dz. U. Nr 9 z roku 1975 poz. 51), obowiązuje od dnia 24.03.1975.

Podstawowy akt prawny, ustawa prawo własności przemysłowej, uchwalona

została przez Sejm RP w dniu 30 czerwca 2000, lecz weszła w życie po upływie

3 miesięcy od daty ogłoszenia, to znaczy z dniem 22 sierpnia 2001.

Ustawa Prawo własności przemysłowej wprowadziła szereg zmian w

uregulowaniach dotychczas obowiązujących według ustawy z dnia 19.10.1972 o

wynalazczości, nowelizowanej kilkakrotnie. Zmiany te zmierzają w kierunku


dostosowania polskiego prawa do norm europejskich. Omawiana ustawa Prawo

własności przemysłowej normuje stosunki w zakresie wynalazków, wzorów

użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń

geograficznych i topografii układów scalonych, normuje zasady

racjonalizacji, oraz normuje zadania i organizację Urzędu Patentowego

Rzeczpospolitej Polskiej.

Wraz z wejściem w życie ustawy Prawo własności przemysłowej pojawiły się

nowe tytuły ochronne. Obok dotychczasowych i nadal istniejących:

- patent na wynalazek,

- prawo ochronne na wzór użytkowy,

- prawo z rejestracji znaku towarowego,

- prawo z rejestracji topografii układu scalonego,

ustawa wprowadziła nowe tytuły ochronne:

- prawo z rejestracji wzoru przemysłowego (w miejsce dotychczasowego wzoru

zdobniczego),

- prawo ochronne na znak towarowy (w miejsce dotychczasowego prawa z

rejestracji znaku towarowego),

- prawo z rejestracji oznaczenia geograficznego.

Wreszcie warto podkreślić istotną zmianę co do oznaczania daty zgłoszenia

przedmiotu ochrony własności przemysłowej w Urzędzie Patentowym RP.

Według dotychczasowych przepisów, Urząd Patentowy RP uznawał za datę

zgłoszenia nie tylko datę fizycznego złożenia zgłoszenia w Urzędzie, ale także

datę nadania w polskim urzędzie pocztowym przesyłki poleconej zawierającej

zgłoszenie. Nowa ustawa przewiduje uznanie za datę zgłoszenia, datę

fizycznego wpływu zgłoszenia do Urzędu Patentowego RP, lecz nie przewiduje

uznania za datę zgłoszenia daty nadania przesyłki poleconej w polskim urzędzie


pocztowym. Wprowadzono zarazem możliwość złożenia zgłoszenia w Urzędzie

Patentowym RP za pośrednictwem telefaksu, pod warunkiem dostarczenia do

Urzędu Patentowego RP identycznego zgłoszenia, w terminie 30 dni po złożeniu

zgłoszenia telefaksem.

W Polsce chronione są trzy grupy dóbr zaliczanych do własności przemysłowej:

wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe

znaki towarowe i oznaczenia geograficzne

topografie układów scalonych.

Na dobra własności przemysłowej udzielana jest ochrona w postaci patentu,

prawa ochronnego lub prawa z rejestracji. Może mieć ona charakter czasowy

(od 10 do 25 lat) lub bezterminowy (oznaczenia geograficzne). Uprawnionemu z

tytułu własności przemysłowej przysługuje wyłączne prawo do korzystania z

niej w sposób zarobkowy lub zawodowy na terytorium RP.

Własność przemysłowa

O uznanie danego dobra za własność przemysłową i objęcie jej ochroną może

ubiegać się twórca. W niektórych sytuacjach prawo to przysługuje jednak

innym podmiotom. Z prawa do ochrony własności przemysłowej w postaci

patentu może korzystać na przykład przedsiębiorca, na rzecz którego - w ramach

obowiązków wynikających ze stosunku pracy lub realizacji innej umowy -

twórca dokonał wynalazku. Przedsiębiorca występując w roli pracodawcy lub

zamawiającego, uzyskuje pierwszeństwo w egzekwowaniu swoich praw do

patentu. Jeśli dodatkowo, wynalazek powstał przy wykorzystaniu środków

przedsiębiorcy może on dowolnie nim rozporządzać we własnym zakresie. W

przypadku oznaczeń geograficznych prawo ubiegania się o przyznanie

ochrony przysługuje organizacjom reprezentującym interesy producentów.


Prawa własności przemysłowej są zbywalne i podlegają dziedziczeniu.

Stanowią jeden z przedmiotów obrotu gospodarczego i jako takie

podporządkowane są rygorom prawa kontraktowego (cywilnego). W przypadku

transakcji kupna - sprzedaży nabywca wstępuje w ciąg praw i obowiązków

przysługujących zbywcy. Z chwilą umocowania kontraktu staje się jedynym

podmiotem uprawnionym do dalszego rozporządzania przejętym dobrem.

Własność przemysłowa może być także przedmiotem umowy licencyjnej, która

nie powoduje tak daleko idących skutków prawnych. Korzystanie z niej ma

wówczas charakter ograniczony nie tylko czasowo, ale i rzeczowo czy

terytorialnie. Licencja może być odpłatna lub nie i nie wyłącza praw innych

podmiotów. Licencjodawca pozostaje uprawnionym z tytułu patentu, prawa

ochronnego lub prawa z rejestracji, zaś licencjobiorca dysponuje przedmiotem

licencji na zasadach i w sposób określony umową.

Wynalazek

Wynalazki, wzory użytkowe i wzory przemysłowe należą do grupy własności

przemysłowej, której wspólnym mianownikiem jest nowatorstwo rozwiązania.

Może mieć ono charakter techniczny (wynalazek), użytkowy lub

multiplikacyjny (wzór przemysłowy).

Mianem wynalazku określa się nowe rozwiązanie posiadające poziom

wynalazczy i nadające się do przemysłowego stosowania. Dla uzyskania

ochrony w postaci patentu konieczne jest spełnienie wszystkich wymienionych

warunków łącznie. Punktem odniesienia dla określeń "nowy" oraz "poziom

wynalazczy" jest bieżący stan techniki w danej dziedzinie. Wynalazek nie może

być jego częścią ani, w sposób oczywisty dla znawców, z niej wynikać. O tym,

czy wynalazek nadaje się do przemysłowego stosowania decyduje możliwość

wykonania wg niego wyrobów lub wdrożenia metod działania na potrzeby

dowolnej działalności gospodarczej, nie wykluczając rolnictwa. Do wynalazków


nie zalicza się teorii, odkryć naukowych, planów i zasad dotyczących

działalności gospodarczej, programów maszyn cyfrowych ani

przedstawienia informacji.

Zakres przedmiotowy ochrony, którą objęty jest wynalazek określają

zastrzeżenia patentowe. Czas trwania patentu wynosi 20 lat i biegnie od daty

zgłoszenia wynalazku do Urzędu Patentowego. Uprawniony z tytułu patentu

może go zbyć lub przekazać do korzystania ustanawiając licencję. W obydwu

przypadkach niezbędne jest zachowanie formy pisemnej kontraktu pod

rygorem jego nieważności.

Patent - przez uzyskanie patentu nabywa się prawo wyłącznego korzystania z

wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Polski.

Patenty są udzielane na wynalazki nowe, posiadające poziom wynalazczy i

nadające się do przemysłowego stosowania. Musi to być wynalazek nowy w

skali światowej. Prawo zwane patentem może nadać tylko jeden wydział

administracji - urząd patentowy.

Patent dodatkowy może uzyskać tylko osoba, która posiada patent główny, np.:

na ulepszenie wynalazku. Jeżeli patent główny wygasa, patent dodatkowy nadal

obowiązuje.

Patent zależny może uzyskać każdy, jednak nie może on być stosowany bez

patentu głównego. To patent ulepszający zgłaszany np.: przez przedsiębiorstwo,

któremu daje on możliwość wynegocjowania lepszych warunków z

posiadającym patent główny.

Ograniczenia patentu:

ograniczenie czasowe


trwa 20 lat od daty udzielenia patentu, potem jest „wolny” i każdy może z niego

korzystać. Za każdy rok ochrony patentu przez Urząd Patentowy należy płacić

(co rok więcej).

ograniczenie terytorialne

patent ważny jest tylko na terenie kraju, którego U.P. udzielił patentu. Jednak

istnieją umowy międzynarodowe, na podstawie których U.P. traktuje na równi

obywateli danego kraju, jak i cudzoziemców.

LICENCJE

Licencja przymusowa - (funkcjonuje tylko w obrocie krajowym), jest

przyznawana, gdy właściciel opatentowanego wynalazku stawia trudne warunki

finansowe licencjobiorcy, a stosowanie tego wynalazku jest potrzebne ze

względu na interes społeczny. Interes społeczny jest nadrzędnym prawem,

wówczas Urząd Patentowy udziela licencji przymusowej i ustala opłaty

licencyjne.

Licencja otwarta „z każdym , kto się do mnie zgłosi, podpiszę umowę i nie

będę żądać więcej niż 10% zysków stosującego wynalazek”. Wówczas

wszystkie opłaty wnoszone na utrzymanie ochrony maleją o połowę. Ten rodzaj

umowy często stosowany jest przez zaplecza instytucji

Patentów nie udziela się na:

- rozwiązania niezgodne z prawem,

- na nowe odmiany roślin i zwierząt

- nowe sposoby leczenia chorób (można jednak prawnie chronić leki i

urządzenia medyczne).


Wzór użytkowy

Wzory użytkowe są to nowe i użyteczne rozwiązania o charakterze

technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o

trwałej postaci.

Za podstawowy element specyfikujący wzór użytkowy, jako przedmiot

własności przemysłowej, uznaje się jego znaczenie praktyczne. Jeśli, patrząc z

punktu widzenia potrzeb wytwarzania lub korzystania z wyrobów, dany wzór

pozwala na osiągnięcie celu mającego praktyczne znaczenie, może zostać objęty

ochroną. Na wzór użytkowy udziela się prawa ochronnego na okres 10 lat od

daty jego zgłoszenia w Urzędzie Patentowym.

Wzór przemysłowy

Pod pojęciem wzoru przemysłowego kryje się nowa i oryginalna postać danego

wytworu, przejawiająca się w jego kształcie, właściwościach powierzchni,

barwie, rysunku lub ornamencie, którą można wielokrotnie odtwarzać. Nie

powinna być ona uwarunkowana wyłącznie względami technicznymi lub

funkcjonalnymi, lecz tworzyć nową jakość.

Decydujące znaczenie ma tu brak cech podobieństwa do już istniejących

wzorów.

Oryginalność wzoru przemysłowego polega bowiem na tym, iż w sposób

wyraźny różni się od wzorów znanych, a jego cechy nie są wyłącznie ich

kombinacją. Za nowy zaś, uważa się wzór przemysłowy, który nie został, do

chwili złożenia wniosku w Urzędzie Patentowym, ujawniony (podany do

publicznej wiadomości), w sposób umożliwiający jego odtworzenie. Ochrona

przyznana na wzór przemysłowy ma postać prawa z rejestracji i trwa przez

okres 25 lat od daty zgłoszenia.


Interesująca, z punktu widzenia prawa i potencjalnych korzyści ekonomicznych,

jest sytuacja twórcy wzoru przemysłowego.

Prawo z rejestracji nie jest bowiem tożsame z jego uprawnieniami

wynikającymi z praw autorskich. Jeśli produkt wytworzony wg

zastrzeżonego wzoru przemysłowego, został wprowadzony do obrotu po

wygaśnięciu prawa z rejestracji, twórcy wzoru nie przysługują żadne

autorskie prawa majątkowe.

Znak towarowy

Znaki towarowe i oznaczenia geograficzne należą do grupy własności

przemysłowej o indywidualizującym charakterze. Ich wspólną cechą jest

zdolność do odróżniania czy wyróżniania produktów w obrocie

gospodarczym. Znakiem towarowym (trademark) może być każde oznaczenie

przedstawione w sposób graficzny lub takie, które da się w sposób graficzny

wyrazić. Może to być wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna,

forma przestrzenna, a także forma towaru lub opakowania, czy wreszcie melodia

lub inny sygnał dźwiękowy. Istotą znaku towarowego jako przedmiotu

własności przemysłowej jest zdolność do odróżniania ze jego pośrednictwem

towarów pochodzących z różnych źródeł (z różnych przedsiębiorstw). Na znak

towarowy przyznawane jest prawo ochronne. Czas trwania ochrony biegnie od

chwili zgłoszenia znaku do Urzędu Patentowego i wynosi, zasadniczo,

dziesięć lat. Istnieje jednak możliwość przedłużania prawa ochronnego na

kolejne, dziesięcioletnie okresy. Korzystanie z praw ochronnych na znak

towarowy obwarowane jest wymogiem jego rzeczywistego używania.

Uprawniony powinien, w toku prowadzonej działalności, umieszczać znak na

towarach, dokumentach i wykorzystywać go dla celów reklamowych.

Reklamowanie znaku wyłącznie dla towarów niedostępnych na polskim rynku

nie stanowi rzeczywistego używania znaku w rozumieniu ustawy.


Przesłanką wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy jest jego

nieużywanie przez okres 5 lat mierzony w sposób ciągły. Zarejestrowanie

znaku towarowego nie wyłącza praw innych podmiotów, uczestników obrotu

gospodarczego, do posługiwania się nim. Korzystanie z chronionego znaku bez

ponoszenia dodatkowych opłat jest możliwe w sytuacji podobieństw

nazewnictwa lub z uwagi na marginalne znaczenie gospodarcze. Pierwszy

przypadek zachodzi, gdy przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą, pod

taką samą nazwą jak zarejestrowany znak, a nie używa jej dla oznaczania

towarów. Skutkiem powstałej zbieżności nie może być wprowadzenie

konsumentów w błąd, co do pochodzenia towarów (byłoby to naruszeniem

zasad uczciwej konkurencji). Drugi przypadek dotyczy osób prowadzących

lokalną działalność gospodarczą, w niewielkim rozmiarze. Jeśli w trakcie jej

wykonywania, używały one, w dobrej wierze, oznaczenia zarejestrowanego

później jako znak towarowy na rzecz innego podmiotu, zachowują prawo do

dalszej bezpłatnej jego eksploatacji, w niewiększym niż dotychczas zakresie.

Przeniesienie prawa ochronnego do znaku następuje wraz z przeniesieniem

przedsiębiorstwa, chyba że nie zachodzi przesłanka wprowadzenia

konsumentów w błąd co do pochodzenia towarów, ich jakości itp.

Oznaczenia geograficzne są to oznaczenia słowne odnoszące się bezpośrednio

lub pośrednio do nazwy miejsca, miejscowości, regionu lub kraju, które

identyfikują towary, jako pochodzące ze wskazanego terenu.

Oznaczenie geograficzne może zostać objęte ochroną jeżeli jakość, dobra opinia

lub inne cechy opatrzonego nim produktu, są przypisywane pochodzeniu

geograficznemu. Ochrona w postaci prawa z rejestracji ma charakter

bezterminowy. Korzystać z niej może każdy przedsiębiorca, którego produkty

spełniają wymogi określone we wniosku o rejestrację . Jeśli osoba prowadząca

działalność gospodarczą nie wypełnia nakładanych przez oznaczenie


geograficzne standardów, nie może go na danym terenie używać.

Przedsiębiorcy, którzy używali, w dobrej wierze, oznaczenia geograficznego,

objętego następnie ochroną, a których towary nie spełniają stawianych

wymagań, zachowują prawo do korzystania z nich, przez okres jednego roku od

chwili rejestracji . Podmiotem uprawnionym do złożenia wniosku o rejestrację

oznaczenia geograficznego jest organizacja reprezentująca interesy producentów

z danego terenu, np. (twarożek łódzki, wódka żywiecka )

Topografia układów scalonych

Topografie układów scalonych stanowią ostatnią grupę chronionych

przedmiotów własności przemysłowej. Są to rozwiązania polegające na

przestrzennym, wyrażonym w dowolny sposób rozplanowaniu elementów, z

których co najmniej jeden jest elementem aktywnym, oraz wszystkich lub

części połączeń układu scalonego . Na topografie udziela się ochrony w postaci

prawa z rejestracji. Uprawnionym do ubiegania się o przyznanie ochrony jest

twórca topografii lub jego następca prawny. W przypadku gdy topografia

powstała w ramach wykonywania przez twórcę obowiązków wynikających ze

stosunku pracy, uprawnienie powyższe przechodzi na podmiot zatrudniający.

Nie udziela się prawa z rejestracji dla topografii, które w okresie co

najmniej dwóch lat przed złożeniem wniosku były w sposób jawny

wykorzystywane w celach handlowych. Ochrona nie przysługuje także, jeśli

od dokonania lub utrwalenia topografii - w dowolnej formie - minęło ponad

15 lat. Objęcie topografii ochroną nie wyłącza możliwości korzystania z niej,

także kopiowania, przez osoby trzecie bez ponoszenia kosztów. Dotyczy to

sytuacji, w których topografia użytkowana jest przez inne niż uprawniony

podmioty w celach wyłącznie osobistych lub dla potrzeb naukowych ( oceny,

analizy, badania, dydaktyka). Nawet wówczas, gdy skopiowana dla

wymienionych wyżej celów topografia stanie się podstawą do opracowania

innej, spełniającej wymogi oryginalności, działanie to nie narusza przepisów


prawa.

Ochrona topografii wygasa po upływie 10 lat od daty wprowadzenia jej do

obrotu lub od dnia zgłoszenia w Urzędzie Patentowym.

Postępowanie zgłoszeniowe i rejestrowe

Obok przepisów o charakterze materialno-prawnym Prawo własności

przemysłowej zawiera również normy dotyczące procedury. Są one zawarte w

tytule VI ustawy (Postępowanie zgłoszeniowe i rejestrowe). Przedmiotowy

układ ustawy powoduje jednak, że szereg przepisów dotyczących postępowania

umieszczono w częściach dotyczących poszczególnych przedmiotów.

We wspólnych przepisach (tytuł VI) znajdziemy określenie strony

postępowania. Stroną w postępowaniu przed Urzędem Patentowym jest osoba,

której interesu prawnego dotyczy to postępowanie, natomiast w postępowaniu w

sprawie uzyskania patentu, prawa ochronnego albo prawa z rejestracji jest

zgłaszający.

Strona może działać w postępowaniu przed Urzędem Patentowym przez

pełnomocnika. Takim pełnomocnikiem może być w zasadzie tylko rzecznik

patentowy. Dopuszczalne jest, aby pełnomocnikiem był współuprawniony

(współzgłaszający), a także rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony

oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia. Osoby nie mające

miejsca zamieszkania lub siedziby w Polsce mogą działać tylko za

pośrednictwem rzecznika patentowego. Do jednej czynności można ustanowić

tylko jednego pełnomocnika. W razie upoważnienia do działania jednostki

świadczącej usługi w zakresie postępowania przed Urzędem Patentowym

(chodzi zwłaszcza o duże kancelarie rzecznikowskie) i złożenia oświadczenia

przez kierownika tej jednostki, wskazującego zatrudnionego w niej rzecznika

patentowego jako upoważnionego do działania, oświadczenie takie uważa się za

pełnomocnictwo.


Porządkujące znaczenie ma również przepis, który stwierdza, że przy

dokonywaniu czynności zachowawczych nie jest wymagane pełnomocnictwo od

drugiego współuprawnionego.

Urząd Patentowy wyznacza w toku postępowania terminy na dokonanie

określonych czynności. Jeden miesiąc to termin dla strony mającej miejsce

zamieszkania lub siedzibę w Polsce, zaś dwa miesiące to termin dla strony

mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę za granicą. Dopuszcza się, aby

czynność była dokonana również w ciągu dwóch miesięcy po upływie tych

terminów, jeśli przed ich upływem strona zawiadomi urząd o przyczynach

niedotrzymania terminu.

Uchybiony termin może zostać przywrócony, jeśli strona uprawdopodobni, że

uchybienie nastąpiło bez jej winy. Zgodnie z nowymi regulacjami nie będzie już

możliwe odwołanie od decyzji Urzędu Patentowego, tak jak to ma miejsce

obecnie. Ustawa przewiduje instytucję ponownego rozpatrzenia sprawy. Stronie

służy wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Jest on rozpatrywany przez Izbę

Odwoławczą Urzędu Patentowego.

Zamiast odwołania do wyższej instancji, stronie będzie służyła skarga do

Naczelnego Sądu Administracyjnego. Ustawa przewiduje ponadto instytucję

tzw. sprzeciwu powszechnego. Każda osoba (niezależnie od tego, czy ma w tym

interes prawny) może wnieść sprzeciw wobec prawomocnej decyzji Urzędu

Patentowego o udzieleniu prawa (patentu, prawa ochronnego, prawa z

rejestracji). Sprzeciw można wnieść w terminie sześciu miesięcy od

opublikowania informacji o udzieleniu prawa. O fakcie wniesienia sprzeciwu

Urząd Patentowy zawiadamia uprawnionego oczekując na jego stanowisko w

sprawie. Uprawniony może uznać sprzeciw za zasadny, wtedy urząd uchyla swą

decyzję o udzieleniu prawa. Jeśli zaś uprawniony uzna sprzeciw za bezzasadny,

sprawa jest przekazywana do postępowania spornego.


Szczególnym rodzajem postępowania przed Urzędem Patentowym jest właśnie

postępowanie sporne. Dotyczy m.in. unieważnienia prawa, jego wygaśnięcia,

udzielenia licencji przymusowej.

Postępowanie toczy się przed kolegiami orzekającymi Urzędu Patentowego,

które orzekają w składach trzyosobowych (w sprawach zawiłych w składach

pięcioosobowych).

Urząd Patentowy

Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej jest centralnym organem

administracji rządowej w sprawach z zakresu własności przemysłowej. Urząd

podlega Radzie Ministrów, zaś nadzór nad nim z ramienia Rady Ministrów

sprawuje minister właściwy do spraw gospodarki. Wśród zadań realizowanych

przez urząd do najważniejszych należy udzielanie ochrony w związku z

dokonanymi zgłoszeniami wynalazków, wzorów, znaków towarowych,

oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych, orzekanie w sprawach

związanych z udzielaniem praw, rozstrzyganie sporów w postępowaniu

spornym, prowadzenie rejestrów, a także udział w pracach organów

międzynarodowych w sprawach z zakresu własności przemysłowej.

Orzekanie w sprawach należących do właściwości Urzędu Patentowego należy,

zgodnie z ustawą, do tzw. ekspertów, tj. pracowników urzędu posiadających

określone kwalifikacje i upoważnienie Prezesa Urzędu do orzekania.

W zakresie orzekania eksperci podlegają tylko ustawom. Nie stosuje się do nich

przewidzianych w odrębnych ustawach przepisów o obowiązku wykonywania

poleceń służbowych przełożonego ani przepisów o dokonywaniu ocen

pracownika w związku z wykonywanymi przez niego zadaniami.


Aby zostać ekspertem, należy posiadać w szczególności wyższe wykształcenie i

odbyć aplikację ekspercką oraz asesurę. Aplikacja trwa w zasadzie 3 lata, może

być jednak, na wniosek, skrócona do półtora roku. Po odbyciu aplikacji

pracownik składa egzamin i w przypadku pomyślnego wyniku podejmuje

zadania w charakterze asesora. Asesura trwa dwa lata. W przypadku pozytywnej

oceny przebiegu asesury pracownik uzyskuje uprawnienia eksperta.

Dochodzenie roszczeń i przepisy karne

Ważny blok przepisów zawartych w ustawie Prawo własności przemysłowej to

przepisy regulujące dochodzenie roszczeń z tytułu naruszenia praw wyłącznych

(w postępowaniu cywilnym) oraz przepisy karne. Do katalogu spraw należących

do postępowania cywilnego należą m.in. sprawy o ustalenie autorstwa projektu

wynalazczego, o ustalenie prawa do patentu lub prawa ochronnego, sprawy o

naruszenie prawa wyłącznego (patentu, prawa ochronnego lub prawa z

rejestracji). Generalnie każdy uprawniony z prawa wyłącznego może żądać

zaprzestania działań grożących naruszeniem prawa. Istotne jest to, że sąd

rozstrzygając o naruszeniu prawa może orzec o dalszym rozporządzeniu

bezprawnie wytworzonymi lub oznaczonymi wytworami (towarami). Może

jednak także orzec o rozporządzeniu środkami użytymi do wytworzenia lub

oznaczenia (oznakowania) wytworów.

Uprawniony z patentu, w przypadku naruszenia tego patentu, może żądać

zaniechania naruszenia, usunięcia skutków naruszenia i wydania bezpodstawnie

uzyskanych korzyści. Może również żądać naprawienia szkody. Może wreszcie

żądać ogłoszenia przez naruszyciela stosownego oświadczenia w prasie, a także

(w przypadku zawinienia) zapłaty odpowiedniej kwoty pieniężnej na rzecz


organizacji, do której zadań statutowych należą sprawy popierania własności

przemysłowej.

Podobnie skonstruowano przepisy dotyczące znaków towarowych. Skoro mowa

o znakach, to należy zwrócić uwagę na przepisy przewidujące możliwość

zatrzymania towaru na granicy, w przypadku uzasadnionego podejrzenia

oznaczenia go podrobionym znakiem towarowym. Znak podrobiony jest to znak

identyczny lub taki, który nie może być odróżniony w zwykłych warunkach

obrotu od znaku zarejestrowanego, jeśli zostanie użyty dla oznaczenia towarów

objętych prawem ochronnym. Oczywiście, aby mówić o znaku podrobionym,

takie jego użycie musi być bezprawne. Zatem, na wniosek uprawnionego, organ

celny może dokonać zatrzymania towaru przewożonego na polski obszar celny.

Towar będzie zwolniony, jeżeli wnioskodawca w okresie 10 dni od

zawiadomienia go o zatrzymaniu towaru nie przedłoży zarządzenia

tymczasowego, wydanego przez sąd, zabezpieczającego roszczenia i

obejmującego zatrzymanie towaru na granicy.

Kilka słów o przepisach karnych. Zgodnie z nimi ten, kto przypisuje sobie

autorstwo cudzego projektu wynalazczego albo inaczej narusza prawa twórcy

projektu, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do roku. Jeżeli działanie sprawcy ma na celu osiągnięcie korzyści

majątkowej lub osobistej, podlega on grzywnie, karze ograniczenia wolności

albo pozbawienia wolności do lat 2. Tej samej karze podlega ten, kto nie będąc

uprawnionym do uzyskania patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji,

zgłasza (do Urzędu Patentowego w celu uzyskania ochrony) cudzy wynalazek,

wzór użytkowy, wzór przemysłowy lub topografię układu scalonego.

Te same sankcje są przewidziane dla tego, kto w celu wprowadzenia do obrotu

oznacza towary podrobionym znakiem towarowym lub towary takie wprowadza

do obrotu. Jeżeli przestępstwo takie stanowi stałe źródło dochodu względnie


towar jest znacznej wartości, to sprawca podlega karze pozbawienia wolności od

6 miesięcy do lat 5. W razie skazania za to przestępstwo sąd orzeka przepadek

na rzecz Skarbu Państwa towarów pochodzących z przestępstwa, ale także

materiałów i narzędzi służących do popełnienia przestępstwa.

Ustawa wprowadza nową regulację dotyczącą fałszywych informacji o istnieniu

ochrony. Kto w celu wprowadzenia do obrotu oznacza przedmioty niechronione

napisami lub rysunkami mającymi sugerować, że ochrona istnieje, podlega

karze grzywny lub aresztu. Aktualnie brak jest takiej sankcji karnej.


Wyklad Umcs

Education

Transcript of Wyklad Umcs