Koleje Koleje –– podstawypodstawy

WykWykłład 6 ad 6 Historia kolei. Koleje w PolsceHistoria kolei. Koleje w Polsce

dr hab. indr hab. inżż. Danuta Bryja, prof. . Danuta Bryja, prof. nadzwnadzw. . PWrPWrdr indr inżż. Igor . Igor GisterekGisterek; dr in; dr inżż. Jacek Makuch. Jacek Makuch

rok akadrok akademickiemicki 20172017--18; semestr letni18; semestr letni

Historia koleiHistoria koleiŹŹrróóddłło: o: www.kolejnictwowww.kolejnictwo--polskie.plpolskie.pl

Tory kamienne Tory kamienne ── prapoczprapocząątki idei transportu na szynach sitki idei transportu na szynach sięęgajgająą

starostarożżytnoytnośści, o czym ci, o czym śświadczwiadcząą zachowane do dzizachowane do dziśś śślady lady kamiennych torowiskkamiennych torowisk

── rrzemiezemieśślnicy wyciosywali w kamiennych drogach lnicy wyciosywali w kamiennych drogach koleiny, w ktkoleiny, w któóre wstawiano kore wstawiano kołła pojazda pojazdóóww (?)(?)

PrapoczPrapocząątki koleitki kolei

StaroStarożżytna droga kamienna ytna droga kamienna w Pompejach (IVw Pompejach (IV--I I w.p.n.ew.p.n.e.).)

Koleiny w staroKoleiny w starożżytnej drodze ytnej drodze w w „„MieMieśście Midasacie Midasa”” w Turcjiw Turcji

Tory drewnianeTory drewnianeW W śśredniowiecznych kopalniach redniowiecznych kopalniach wwęęgla i rud gla i rud żżelaza byelaza byłły y budowane prymitywne torowiska drewniane, dla kolejek budowane prymitywne torowiska drewniane, dla kolejek konnych i wkonnych i wóózkzkóów transportowych w transportowych ciciąągnignięętych przez ludzi.tych przez ludzi.

Pierwsze tory drewniane poza obrPierwsze tory drewniane poza obręębem bem kopalni powstakopalni powstałły w Anglii okoy w Anglii okołło 1600 r.o 1600 r.Po torach poruszaPo torach poruszałły siy sięę wagoniki wagoniki ciciąągnignięęte przez koniete przez konie..KoKołła wagonika wagonikóów byw byłły wyposay wyposażżane wane wspecspecjjalnealne wybrzuszenie po wewnwybrzuszenie po wewnęętrznejtrznejstronie,stronie, dzidzięęki czemu nie zsuwaki czemu nie zsuwałły siy sięę z szynz szyn(pierwowz(pierwowzóór kr kóółł wspwspóółłczesnych pojazdczesnych pojazdóów szynowych). w szynowych).

PoczPocząątki koleitki kolei

ŚŚredniowieczna redniowieczna kopalnia srebra kopalnia srebra SuggentalSuggental

w Niemczechw Niemczech

Tory Tory żżeliwne (XVIII/XIX wiek eliwne (XVIII/XIX wiek –– Anglia)Anglia)

PoczPocząątkowo wzmacniano tory drewniane paskami blachy.tkowo wzmacniano tory drewniane paskami blachy.PPóóźźniej pokrywano je pniej pokrywano je płłytami z ytami z żżelaza lub elaza lub żżeliwa.eliwa.NastNastęępnie pojawipnie pojawiłły siy sięę szyny szyny żżeliwne. eliwne.

Pierwszy tor z szyn Pierwszy tor z szyn żżeliwnych eliwnych na podkna podkłładach drewnianych:adach drewnianych:ułożył go w Anglii Reynolds w 1767 roku, na podkładach drewnianych leżały szyny żeliwne o kształcie litery U.

W następnym okresie Curr opracował szynę o kształcie litery L, a Jessop w 1781 roku zastosował szynę o kształcie T.

Richard Richard TrevithickTrevithick jest uwajest uważżany za pierwszego any za pierwszego konstruktora, ktkonstruktora, któóry pory połąłączyczyłł dwa podstawowe elementy dwa podstawowe elementy kolei (1804 r.): lokomotywkolei (1804 r.): lokomotywęę parowparowąą z torem z torem żżeliwnym.eliwnym.

PoczPocząątki koleitki kolei

Richard Richard TrevithickTrevithick w 1802 r. zbudowaw 1802 r. zbudowałł model pojazdu model pojazdu o nazwie o nazwie „„ CatchCatch me me whowho cancan””, kt, któóry stary stałł sisięę pierwowzorem pierwowzorem ppóóźźniejszych lokomotyw parowych.niejszych lokomotyw parowych.W 1804 roku zbudowaW 1804 roku zbudowałł pierwszpierwsząą dziadziałłajająąccąą lokomotywlokomotywęęparowparowąą (lokomotywa (lokomotywa PenydarrenPenydarren), kt), któóra byra byłła ua użżywana do ywana do prowadzenia pociprowadzenia pociąąggóów towarowych w hucie w towarowych w hucie PenydarrenPenydarrenw Walii. w Walii.

PoczPocząątki koleitki kolei

Fragment torFragment toróów z w z żżeliwnymi szynami eliwnymi szynami w hucie w hucie PenydarrenPenydarren w Walii (1804 r.)w Walii (1804 r.)

•• 1820 rok, Anglia1820 rok, AngliaJohn John BirkinshawBirkinshaw, in, inżżynier huty ynier huty żżelaza elaza

w Durham, wprowadziw Durham, wprowadziłł do eksploatacji do eksploatacji szyny walcowane szyny walcowane –– znacznie dznacznie dłłuużższe nisze niżżpoprzednio stosowane, odlewane z poprzednio stosowane, odlewane z żżelaza. elaza.

•• 1825 rok, Anglia1825 rok, AngliaWe wrzeWe wrześśniu 1825 r. George Stephenson niu 1825 r. George Stephenson

skoskońńczyczyłł budowbudowęę pierwszego parowozu pierwszego parowozu „„LocomotionLocomotion”” dla nowej kolei. dla nowej kolei.

•• Symboliczny dzieSymboliczny dzieńń narodzin narodzin wspwspóółłczesnej koleiczesnej kolei: 27 wrze27 wrześśnia 1825 rnia 1825 r. .

UroczyUroczyśście otwarto linicie otwarto linięę kolejowkolejowąą ze Stockton ze Stockton do Darlington, mierzdo Darlington, mierząąccąą 19 km, max 19 km, max vv=39 km/h. =39 km/h.

Narodziny wspNarodziny wspóółłczesnej koleiczesnej kolei

„„LocomotionLocomotion””: jedna z : jedna z najsnajsłłynniejszych lokomotyw ynniejszych lokomotyw

parowychparowych

George Stephensonprekursor koleiprekursor kolei

Trasy kolejowe zaczTrasy kolejowe zaczęęto budowato budowaćć rróówniewnieżż w innych krajach w innych krajach Europy, poczEuropy, począątkowo jako nowinktkowo jako nowinkęę techniczntechnicznąą umoumożżliwiajliwiająąccąąodbywanie niedzielnych wycieczek za miasto. odbywanie niedzielnych wycieczek za miasto. PrzykPrzykłłady: linia ady: linia NorymbergaNorymberga--FurthFurth zbudowana w 1835 roku zbudowana w 1835 roku na polecenie krna polecenie króóla Bawarii, linia Poczdamla Bawarii, linia Poczdam--Berlin zbudowana Berlin zbudowana z rozkazu krz rozkazu króóla pruskiego w 1838 roku, linie Petersburgla pruskiego w 1838 roku, linie Petersburg--Carskie SioCarskie Siołło w Rosji i Wiedeo w Rosji i Wiedeńń--Brno w Austrii.Brno w Austrii.We Francji uruchomiono We Francji uruchomiono pierwszpierwsząą linilinięę kolei parowej kolei parowej w 1832. w 1832.

W 1832 roku sprowadzono W 1832 roku sprowadzono do Stando Stanóów Zjednoczonych z Angliiw Zjednoczonych z Angliipierwszy parowpierwszy parowóóz z „„John John BullBull””..

RozwRozwóój kolei po 1830 rokuj kolei po 1830 roku

1840 rok, Wielka Brytania 1840 rok, Wielka Brytania Linie kolejowe osiLinie kolejowe osiąągngnęłęły 3,5 tysiy 3,5 tysiąąca kilometrca kilometróów.w.Rocznie przewoRocznie przewożżono nimi ponad 70 milionono nimi ponad 70 milionóów pasaw pasażżereróów i w i miliony ton miliony ton łładunkadunkóów. w. 1840 rok, Stany Zjednoczone1840 rok, Stany ZjednoczoneSieSiećć kolejowa osikolejowa osiąągngnęłęła 4,5 tysia 4,5 tysiąąca kilometrca kilometróów,w,a 10 lat pa 10 lat póóźźniej zwiniej zwięększykszyłła sia sięę do 15 tysido 15 tysięęcy kilometrcy kilometróów. w. W 1844 W 1844 roku kolej uruchomili roku kolej uruchomili DuDuńńczycczycyy (na obecnym (na obecnym terytorium Niemiec) i terytorium Niemiec) i SzwajcarzySzwajcarzy..W 1848 W 1848 roku roku –– HiszpanieHiszpanie, , w 1849 w 1849 roku roku ––SzwedziSzwedzi (kolej (kolej wwąąskotorowa), skotorowa), w 1854 w 1854 roku roku –– NorwedzyNorwedzy, , w 1856 w 1856 roku roku ––PortugalczycyPortugalczycy, a , a w 1869w 1869 roku roku –– GrecyGrecy..W 1842 roku oddano do uW 1842 roku oddano do użżytku pierwszytku pierwsząą linilinięę kolejowkolejowąą na na obecnym terytorium Polski (Wrocobecnym terytorium Polski (Wrocłław aw –– OOłława).awa).

RozwRozwóój kolei po 1830 rokuj kolei po 1830 roku

Trakcja parowa dominowaTrakcja parowa dominowałła na kolejach przez prawie a na kolejach przez prawie 100 lat.100 lat.

Zmiana nastZmiana nastąąpipiłła z chwila z chwiląą wprowadzenia trakcji wprowadzenia trakcji elektrycznej i spalinowej. elektrycznej i spalinowej.

Wycofywanie trakcji parowej Wycofywanie trakcji parowej w wiw więększokszośści krajci krajóów w europejskich rozpoczeuropejskich rozpoczęłęło sio sięę w latach 50. i 60. XX wiekuw latach 50. i 60. XX wieku..Wiele fabryk zaprzestaWiele fabryk zaprzestałło produkcji lokomotyw parowych.o produkcji lokomotyw parowych.W Stanach Zjednoczonych lokomotywy parowe wycofano W Stanach Zjednoczonych lokomotywy parowe wycofano w latach 50. XX wieku w latach 50. XX wieku (w(w okresie od 1946 do 1956 roku okresie od 1946 do 1956 roku zaprzestano eksploatacji blisko 34 tysizaprzestano eksploatacji blisko 34 tysięęcy tych pojazdcy tych pojazdóóww))..

Trakcja parowa (Anglia)Trakcja parowa (Anglia)

Kolej parowa 1906 rKolej parowa 1906 r.

PierwszPierwsząą lokomotywlokomotywęę spalinowspalinowąą przedstawiprzedstawiłł w 1891 roku w 1891 roku konstruktor niemiecki konstruktor niemiecki –– Gottlieb Daimler. KonstrukcjGottlieb Daimler. Konstrukcjęęwprowadzono do uwprowadzono do użżytku w Niemczech w 1912 roku. ytku w Niemczech w 1912 roku. Niemcy byNiemcy byłły prekursorem szybkich poy prekursorem szybkich połąłączeczeńń obsobsłługiwanych ugiwanych przez lokomotywy spalinowe. przez lokomotywy spalinowe.

Do poczDo począątku II wojny tku II wojny śświatowej w Niemczech powstawiatowej w Niemczech powstałła a siesiećć„„latajlatająącychcych”” pocipociąąggóów (prw (pręędkodkośćść do 160 km/h)do 160 km/h), , łąłączcząących cych najwinajwięększe miasta kraju.ksze miasta kraju.PowstaPowstałły m.in. poy m.in. połąłączenia Berlina z Koloniczenia Berlina z Koloniąą, , Frankfurtem i Frankfurtem i ŚŚlląąskiem oraz skiem oraz najsnajsłłynniejsze poynniejsze połąłączenie ekspresowe czenie ekspresowe Berlina z HamburgiemBerlina z Hamburgiem, obs, obsłługiwane ugiwane od 1933 roku przez najszybszy w tych od 1933 roku przez najszybszy w tych czasach pociczasach pociąąg g „„LatajLatająący Hamburczykcy Hamburczyk””..

W USA do 1956 roku okoW USA do 1956 roku okołło 80% o 80% przewozprzewozóów byw byłło prowadzonych o prowadzonych z uz użżyciem trakcji spalinowej. yciem trakcji spalinowej.

Trakcja spalinowa (Niemcy)Trakcja spalinowa (Niemcy)

„Latający Hamburczyk”

PierwowzPierwowzóór lokomotywy elektrycznej (o r lokomotywy elektrycznej (o maxmax. pr. pręędkodkośści 7 ci 7 km/h) przedstawikm/h) przedstawiłł konstruktor niemiecki Ernst Werner von konstruktor niemiecki Ernst Werner von Siemens Siemens –– 31 maja 1879 roku na Wystawie Rzemios31 maja 1879 roku na Wystawie Rzemiosłła i a i PrzemysPrzemysłłu w Berlinie. u w Berlinie.

Pierwszy odcinek kolei elektrycznej przekazano do uPierwszy odcinek kolei elektrycznej przekazano do użżytku w 1881 ytku w 1881 roku, na trasie linii tramwajowej Berlina roku, na trasie linii tramwajowej Berlina -- LichterfeldeLichterfelde..

W 1903 roku lokomotywa elektryczna pobiW 1903 roku lokomotywa elektryczna pobiłła rekord pra rekord pręędkodkośści na ci na odcinku odcinku BerlinBerlin--ZossenZossen, rekord wynosi, rekord wynosiłł 211 km/h.211 km/h.

Pierwsze elektryczne pojazdy kolejowe czerpaPierwsze elektryczne pojazdy kolejowe czerpałły energiy energięęelektrycznelektrycznąą z szyn. z szyn. Nie wspNie wspóółłpracowapracowałły z napowietrzny z napowietrznąą siecisieciąątrakcyjntrakcyjnąą, jak, jakąą znamy wspznamy wspóółłczecześśnie.nie.Zasilanie byZasilanie byłło zwykle doprowadzane do silnika o zwykle doprowadzane do silnika trzecitrzeciąą szynszynąą(szyna pr(szyna prąądowa), dowa), ktktóórara biegbiegłła pomia pomięędzy tokami szynowymi dzy tokami szynowymi (konstrukcja podobna do (konstrukcja podobna do stosowanstosowanej ej obecnie obecnie w metrze).w metrze).

Trakcja elektryczna (Niemcy)Trakcja elektryczna (Niemcy)

Na przeNa przełłomie XIX i XX w. pojawiomie XIX i XX w. pojawiłły siy sięę pierwsze pantografy pierwsze pantografy (odbieraki pr(odbieraki prąądu), mogdu), mogąące wspce wspóółłpracowapracowaććz podwieszonz podwieszonąą siecisieciąą trakcyjntrakcyjnąą. .

GGóórna sierna siećć trakcyjna trakcyjna poprawipoprawiłła a poziom bezpieczepoziom bezpieczeńństwa pasastwa pasażżereróów,w,a przede wszystkim a przede wszystkim pozwolipozwoliłła naa nastosowanie wistosowanie więększych napikszych napięćęć, a st, a stąąd d montowanie w pojazdach silnikmontowanie w pojazdach silnikóów w elektrycznych o wielektrycznych o więększej mocy. kszej mocy.

Po II wojnie Po II wojnie śświatowej nastwiatowej nastąąpipiłł szybki rozwszybki rozwóój trakcji j trakcji elektrycznejelektrycznej..Zaczynano od elektryfikacji linii, na ktZaczynano od elektryfikacji linii, na któórych inwestycja ta rych inwestycja ta miamiałła zwra zwróócicićć sisięę w najkrw najkróótszym czasie: linii o bardzo tszym czasie: linii o bardzo dudużżym natym natężężeniu ruchu oraz linii geniu ruchu oraz linii góórskich.rskich.W Szwajcarii linie kolejowe sW Szwajcarii linie kolejowe sąą zelektryfikowane w 100%.zelektryfikowane w 100%.

Trakcja elektrycznaTrakcja elektryczna

Kolejka elektryczna we Kolejka elektryczna we WWłłoszech oszech –– XIX w.XIX w.

Obecnie na Obecnie na śświecie istnieje wiecie istnieje wiele systemwiele systemóów trakcji w trakcji elektrycznejelektrycznej. .

W Polsce stosowane jest napiW Polsce stosowane jest napięęcie 3 cie 3 kVkV prprąądu stadu stałłego.ego.

Podobne systemy zasilania Podobne systemy zasilania ssąą m.in. we Wm.in. we Włłoszech, Hiszpanii, Czechach oszech, Hiszpanii, Czechach i na Si na Słłowacji. owacji.

Jednym z najpopularniejszych Jednym z najpopularniejszych systemsystemóów jest zasilanie prw jest zasilanie prąądem dem zmiennym o napizmiennym o napięęciu 25 tysiciu 25 tysięęcy cy woltwoltóów i czw i częęstotliwostotliwośści 50 Hzci 50 Hz

(np. koleje chi(np. koleje chińńskie, brytyjskie, skie, brytyjskie, japojapońńskie, a takskie, a takżże koleje szybkie:e koleje szybkie:TGV, TGV, PendolinoPendolino, , ShinkansenShinkansen).).

Trakcja elektrycznaTrakcja elektryczna

PociPociąąg elektryczny spg elektryczny spóółłki ki DieDieZentralbahnZentralbahn na tle gna tle góórzystego rzystego

krajobrazu Szwajcariikrajobrazu Szwajcarii

RozwRozwóój i doskonalenie trakcji elektrycznej spowodowaj i doskonalenie trakcji elektrycznej spowodowałły y rozwrozwóój kolei duj kolei dużżych prych pręędkodkośści.ci.

We Francji juWe Francji jużż w latach 50. XX wieku rozpoczw latach 50. XX wieku rozpoczęęto prto próóby by z szybkimi pociz szybkimi pociąągami elektrycznymi, a pgami elektrycznymi, a póóźźniej takniej takżże e w Niemczech i we Ww Niemczech i we Włłoszech.oszech.

W Japonii pierwsze planyW Japonii pierwsze planyszybkiej kolei pojawiszybkiej kolei pojawiłły siy sięęnajwczenajwcześśniej, bo w latach niej, bo w latach 30. XX wieku. 30. XX wieku. Pierwsza na Pierwsza na śświecie linia wiecie linia dudużżych prych pręędkodkośści to linia ci to linia Tokio Tokio –– Osaka, oddana do Osaka, oddana do uużżytku w 1964 rokuytku w 1964 roku((TokaidoTokaido ShinkansenShinkansen, d, dłługougośćśćlinii 515 km, prlinii 515 km, pręędkodkośćść jazdy jazdy 210 km/h)210 km/h)..

RozwRozwóój sieci duj sieci dużżych prych pręędkodkośścici

WspWspóółłczesny pociczesny pociąąg g „„ShinkansenShinkansen””serii 500, o ksztaserii 500, o kształłtach aerodynamicznychtach aerodynamicznych

Obecnie, Obecnie, liderami na liderami na śświecie wiecie w produkcji i eksploatacji w produkcji i eksploatacji pocipociąąggóów duw dużżych prych pręędkodkośści ci ssąą Japonia, Francja i NiemcyJaponia, Francja i Niemcy, w , w mniejszym stopniu mniejszym stopniu WWłłochy, Hiszpaniaochy, Hiszpania. .

Inne kraje nie rozwijaInne kraje nie rozwijałły od podstaw wy od podstaw włłasnych technologii asnych technologii budowy linii i pocibudowy linii i pociąąggóów tego typu, przewaw tego typu, przeważżnie adaptowanie adaptowałły y rozwirozwiąązania opracowane przez kraje liderzania opracowane przez kraje lideróów. W tej grupie w. W tej grupie liderem sliderem sąą ChinyChiny..

RozwRozwóój sieci duj sieci dużżych prych pręędkodkośścici

PociPociąąg dug dużżych prych pręędkodkośści TGV ci TGV nalenależążący do francuskich kolei SNCFcy do francuskich kolei SNCF

•• DuDużża konkurencja ze strony transportu samochodowego a konkurencja ze strony transportu samochodowego i lotniczego pod koniec XX wieku i lotniczego pod koniec XX wieku spowodowaspowodowałła zmniejszenie znaczenia kolei na rynku a zmniejszenie znaczenia kolei na rynku przewozowym, szczegprzewozowym, szczegóólnie w przewozach pasalnie w przewozach pasażżerskicherskich

•• Wprowadzenie pociWprowadzenie pociąąggóów duw dużżych prych pręędkodkośścicispowodowaspowodowałło zahamowanie zmniejszenia liczby podro zahamowanie zmniejszenia liczby podróóżżnych nych korzystajkorzystająących z uscych z usłług kolei, nastug kolei, nastąąpipiłł ponowny rozwponowny rozwóój j i wzrost znaczenia transportu kolejowego.i wzrost znaczenia transportu kolejowego.

Dwa podstawowe kierunki rozwoju kolejnictwa w Europie:Dwa podstawowe kierunki rozwoju kolejnictwa w Europie:

•• intermodalnointermodalnośćść, czyli powi, czyli powiąązanie rzanie róóżżnych sieci i nych sieci i śśrodkrodkóów w transportu (drogowego, morskiego, szynowego) w obrtransportu (drogowego, morskiego, szynowego) w obręębie bie cacałłych kontynentych kontynentóów,w,

•• budowa i rozbudowa kontynentalnych sieci pocibudowa i rozbudowa kontynentalnych sieci pociąąggóów duw dużżych ych prpręędkodkośścici, konkuruj, konkurująących skutecznie z transportem lotniczym cych skutecznie z transportem lotniczym w przewozach pasaw przewozach pasażżerskich.erskich.

Stan obecny kolejnictwaStan obecny kolejnictwa

UdziaUdziałł transportu kolejowego w przewozach transportu kolejowego w przewozach pasapasażżerskich i towarowych na erskich i towarowych na śświecie jest obecnie wiecie jest obecnie zrzróóżżnicowany,nicowany,zazaleleżży od istniejy od istniejąącej infrastruktury oraz uwarunkowacej infrastruktury oraz uwarunkowańńgeograficznych i spogeograficznych i społłecznoeczno--gospodarczych. gospodarczych.

Na przykNa przykłład, kolej w USA, Chinach czy Rosji jest przede ad, kolej w USA, Chinach czy Rosji jest przede wszystkim przewowszystkim przewoźźnikiem towarowym,nikiem towarowym,natomiast we Francji, w Szwajcarii i Niemczech skutecznie natomiast we Francji, w Szwajcarii i Niemczech skutecznie konkuruje na rynku pasakonkuruje na rynku pasażżerskim. erskim.

Stan obecny kolejnictwaStan obecny kolejnictwa

WspWspóółłczesne koleje czesne koleje w Polscew Polsce

SieSiećć polskich kolei (2008 r.)polskich kolei (2008 r.)WedWedłług stanu na 31.12.2008 r. ug stanu na 31.12.2008 r. siesiećć PKP PLK S.A. PKP PLK S.A.

obejmowaobejmowałła: a:

•• 19 201 km 19 201 km linii kolejowych (27 779 km torlinii kolejowych (27 779 km toróów gw głłóównych wnych zasadniczych),zasadniczych),

•• 9 510 km 9 510 km tortoróów stacyjnych,w stacyjnych,•• 44 458 44 458 rozjazdrozjazdóów,w,•• 16 447 16 447 przejazdprzejazdóów kolejowych.w kolejowych.

OgOgóólna ocena stanu linii:lna ocena stanu linii:

dobra:dobra:wymagana tylko konserwacja, wymagana tylko konserwacja, dostateczna:dostateczna:niezbniezbęędne pojedyncze wymiany dne pojedyncze wymiany elementelementóów, nieznaczne obniw, nieznaczne obniżżenie enie prpręędkodkośści rozkci rozkłładowych lub adowych lub wprowadzenie ograniczewprowadzenie ograniczeńńniezadowalajniezadowalająąca : ca : konieczna wymiana konieczna wymiana kompleksowa, znaczne obnikompleksowa, znaczne obniżżenieenieprpręędkodkośści rozkci rozkłładowych adowych oraz duoraz dużża liczba ograniczea liczba ograniczeńń

ŹŹrróóddłło: Zbigniew Szafrao: Zbigniew Szafrańński ski –– do 2012 r. prezes PKP PLK, prezentacja do 2012 r. prezes PKP PLK, prezentacja z dnia 21 z dnia 21 kwietnia 2009 kwietnia 2009 roku: roku: „„Stan techniczny i finansowanie infrastruktury kolejowejStan techniczny i finansowanie infrastruktury kolejowej””

SieSiećć polskich kolei (2008 r.)polskich kolei (2008 r.)WedWedłług stanu na 31.12.2008 r. ug stanu na 31.12.2008 r. siesiećć PKP PLK S.A. PKP PLK S.A.

obejmowaobejmowałła: a: •• 28 299 28 299 obiektobiektóów inw inżżynieryjnych, w tym ynieryjnych, w tym 24 791 24 791 na liniach na liniach

eksploatowanycheksploatowanych

NajwaNajważżniejsze cechy stanu obiektniejsze cechy stanu obiektóów:w:

•• 54,3% 54,3% obiektobiektóów ma powyw ma powyżżej 91 lat,ej 91 lat,•• 2121 obiektobiektóów jest wyw jest wyłąłączonych z eksploatacji z uwagi na czonych z eksploatacji z uwagi na

ich stan techniczny,ich stan techniczny,•• 136136 obiektobiektóów jest zagrow jest zagrożżonych wyonych wyłąłączeniem z czeniem z

uużżytkowania w perspektywie 12 miesiytkowania w perspektywie 12 miesięęcycy,,•• 845845 obiektobiektóów uw użżytkowanych jest z ograniczeniem ytkowanych jest z ograniczeniem

eksploatacyjnym preksploatacyjnym pręędkodkośści, noci, nośśnonośści lub skrajni,ci lub skrajni,•• 1 025 1 025 obiektobiektóów jest zagrow jest zagrożżonych wprowadzeniem do onych wprowadzeniem do

31.12.2009 r. ogranicze31.12.2009 r. ograniczeńń eksploatacyjnych lub eksploatacyjnych lub pogpogłęłębieniem ograniczebieniem ograniczeńń jujużż wprowadzonych.wprowadzonych.

SieSiećć polskich kolei (2008 r.)polskich kolei (2008 r.)WedWedłług stanu na 31.12.2008 r. ug stanu na 31.12.2008 r. siesiećć PKP PLK S.A. PKP PLK S.A. obejmowaobejmowałła: a: •• 6 730 6 730 budynki,budynki,•• 11 701 11 701 budowli (perony, wiaty, ogrodzenia, studnie, place, budowli (perony, wiaty, ogrodzenia, studnie, place,

drogi dojazdowe itp.).drogi dojazdowe itp.).NajwaNajważżniejsze cechy stanu budynkniejsze cechy stanu budynkóów i budowli:w i budowli:•• 30,4%30,4% budynkbudynkóów nie ma podw nie ma podłąłączenia do wody bieczenia do wody bieżążącej,cej,•• 3,2%3,2% budynkbudynkóów nie ma podw nie ma podłąłączenia do zasilania energiczenia do zasilania energiąą

elektrycznelektrycznąą,,•• 87% 87% peronperonóów to konstrukcje starsze o wysokow to konstrukcje starsze o wysokośści ci

0,250,25––0,38 m.0,38 m.

ŹŹrróóddłło: Zbigniew Szafrao: Zbigniew Szafrańński ski –– PKP PLK, prezentacja PKP PLK, prezentacja z dnia 21 kwietnia 2009 z dnia 21 kwietnia 2009 roku: roku: „„Stan techniczny i finansowanie infrastruktury kolejowejStan techniczny i finansowanie infrastruktury kolejowej””

SieSiećć polskich kolei (2008 r.)polskich kolei (2008 r.)ŹŹrróóddłło: Zbigniew Szafrao: Zbigniew Szafrańński ski –– PKP PLK, prezentacja PKP PLK, prezentacja z dnia 21 kwietnia 2009 z dnia 21 kwietnia 2009

roku: roku: „„Stan techniczny i finansowanie infrastruktury kolejowejStan techniczny i finansowanie infrastruktury kolejowej””

Prognoza z roku 2009 Prognoza z roku 2009 na rok 2015:na rok 2015:

Odcinki do zamkniOdcinki do zamknięęcia cia (6138 km toru)(6138 km toru)

Odcinki z ograniczeniem Odcinki z ograniczeniem prpręędkodkośści do 40 km/h ci do 40 km/h i mniej (i mniej (7825 km toru)

Polskie koleje Polskie koleje –– stan obecnystan obecny•• W ostatnich latach podjW ostatnich latach podjęęto na kolei dziato na kolei działłania modernizacyjne.ania modernizacyjne.•• Odnawiany jest tabor, modernizowane sOdnawiany jest tabor, modernizowane sąą odcinki linii odcinki linii

kolejowych, ukkolejowych, ukłłady torowe stacji, budynki dworcady torowe stacji, budynki dworcóów i perony w i perony stacji.stacji.

•• Likwidowane sLikwidowane sąą kolejne nierentowne pokolejne nierentowne połąłączenia. czenia. •• DDłługougośćść linii kolejowych w Polsce wynosi obecnie okolinii kolejowych w Polsce wynosi obecnie okołło o 18,5 18,5

tys. kmtys. km (ok. 11,7 tys. km zelektryfikowanych) (ok. 11,7 tys. km zelektryfikowanych) –– w 2008r. byw 2008r. byłło o 19,2 tys. 19,2 tys. kmkm. .

•• W przypadku okoW przypadku okołło o 4343--44%44% momożżna okrena okreśślilićć stan linii jako dobry stan linii jako dobry –– w 2008r. byw 2008r. byłło 37%. o 37%.

•• PoprawiPoprawiłła sia sięę nieco struktura maksymalnych prnieco struktura maksymalnych pręędkodkośści.ci.W rozkW rozkłładzie jazdy z 2013 roku adzie jazdy z 2013 roku 7,1%7,1% stanowistanowiłły poy połąłączenia z czenia z prpręędkodkośściciąą powypowyżżej 160 km/h, a ej 160 km/h, a 16,4%16,4% –– popołąłączenia z prczenia z pręędkodkośściciąą120120--160 km/h 160 km/h –– w 2008 r. byw 2008 r. byłło odpowiednio 5% i 15%.o odpowiednio 5% i 15%.

ŹŹrróóddłło: o: www.kolejnictwowww.kolejnictwo--polskie.plpolskie.pl

NajwaNajważżniejsze linieniejsze linie

E 59 E 59 ŚŚwinoujwinoujśście cie -- Szczecin Szczecin -- PoznaPoznańń -- WrocWrocłław aw -- Opole Opole -- ChaChałłupkiupkiE 65 Gdynia E 65 Gdynia -- GdaGdańńsk sk -- Warszawa Warszawa -- Katowice Katowice –– ZebrzydowiceZebrzydowiceE 75 Warszawa E 75 Warszawa -- BiaBiałłystok ystok -- SuwaSuwałłki ki -- TrakiszkiTrakiszkiE 20 Kunowice E 20 Kunowice -- PoznaPoznańń -- Warszawa Warszawa -- Terespol Terespol E 30 Zgorzelec E 30 Zgorzelec -- WrocWrocłław aw -- Katowice Katowice -- KrakKrakóów w -- PrzemyPrzemyśśl l -- MedykaMedyka

Linia kolei duLinia kolei dużżych prych pręędkodkośści Yci Yprojekt linii projekt linii łąłączcząącej Warszawcej Warszawęę, , ŁŁóóddźź, Kalisz/Ostr, Kalisz/Ostróów Wielkopolski, w Wielkopolski, WrocWrocłław oraz Poznaaw oraz Poznańń. . Planowana prPlanowana pręędkodkośćść maksymalna maksymalna to 350 km/h.to 350 km/h.Linia "Y" ma wspLinia "Y" ma wspóółłpracowapracowaććz Centralnz Centralnąą MagistralMagistraląą KolejowKolejowąąpoprzez zmodernizowany poprzez zmodernizowany łąłącznik cznik ŁŁóóddźź –– Opoczno, co umoOpoczno, co umożżliwi liwi popołąłączenia do Katowic i Krakowa.czenia do Katowic i Krakowa.

TENTEN--TTTranseuropejska sieTranseuropejska siećć transportowatransportowa

linie w Polsce:linie w Polsce:

CMK: Linia kolejowa nr 4 CMK: Linia kolejowa nr 4 Grodzisk Mazowiecki Grodzisk Mazowiecki –– ZawiercieZawiercie

•• zelektryfikowana, dwutorowa zelektryfikowana, dwutorowa linia magistralnalinia magistralna

•• ddłługougośćść linii 223,833 km,linii 223,833 km,•• prpręędkodkośćść maksymalna maksymalna

160 km/h do grudnia 2014 r160 km/h do grudnia 2014 r•• obecnie 200 km/hobecnie 200 km/h•• przebiega przez wojewprzebiega przez wojewóództwa dztwa

mazowieckie, mazowieckie, łłóódzkie dzkie śświwięętokrzyskie i tokrzyskie i śślląąskieskie

•• jedynym przystankiem osobowymjedynym przystankiem osobowymna trasie jest stacja Wna trasie jest stacja Włłoszczowa Poszczowa Póółłnoc (od 2006 roku)noc (od 2006 roku)

Centralna Magistrala KolejowaCentralna Magistrala Kolejowa

CMK CMK –– historiahistoria•• llinia wybudowana w latach inia wybudowana w latach

19711971--1977, by1977, byłła najwia najwięększksząąinwestycjinwestycjąą PKP po II wojnie PKP po II wojnie śświatowejwiatowej

•• sstanowitanowiłła nowe poa nowe połąłączenie czenie ŚŚlląąska ze stolicska ze stolicąą, w pierwotnym, w pierwotnymzamierzeniu przeznaczone tylkozamierzeniu przeznaczone tylkodo przewozdo przewozóów towarowychw towarowych

•• ww czerwcu 1984 roku liniczerwcu 1984 roku liniąą CMK zaczCMK zaczęłęły kursoway kursowaćć pocipociąągi gi ekspresowe relacji Warszawa ekspresowe relacji Warszawa –– Gliwice oraz Warszawa Gliwice oraz Warszawa ––KrakKrakóóww

•• pprzy budowie linii zastosowano szczegrzy budowie linii zastosowano szczegóólne wartolne wartośści ci parametrparametróów geometrycznych umow geometrycznych umożżliwiajliwiająące w przyszce w przyszłłoośści ci zwizwięększenie prkszenie pręędkodkośści maksymalnej do 250 km/hci maksymalnej do 250 km/h

Centralna Magistrala KolejowaCentralna Magistrala Kolejowa

Przejazd pierwszego pociPrzejazd pierwszego pociąągu gu w 1974 rokuw 1974 roku

CMK CMK –– historiahistoria•• nna linii obowia linii obowiąązywazywałło ograniczenie pro ograniczenie pręędkodkośści, najpierw do 140 ci, najpierw do 140

km/h a od 1988 r. do 160 km/h, poniewakm/h a od 1988 r. do 160 km/h, ponieważż nawierzchnia nawierzchnia i siei siećć trakcyjna oraz urztrakcyjna oraz urząądzenia dzenia srksrk nie bynie byłły dostosowane do y dostosowane do prpręędkodkośści wyci wyżższychszych

•• kkolejnym etapem budowy magistrali miaolejnym etapem budowy magistrali miałła bya byćć trasa do stacji trasa do stacji GdaGdańńsk Port Psk Port Póółłnocny przez Wyszogrnocny przez Wyszogróód, Pd, Płłock, Sierpc, ock, Sierpc, BrodnicBrodnicęę i Malbork, lecz budowy zaniechano ze wzgli Malbork, lecz budowy zaniechano ze wzglęędu na du na niekorzystnniekorzystnąą sytuacjsytuacjęę ekonomicznekonomicznąą kraju w latach 80kraju w latach 80

•• pplanowane bylanowane byłło teo teżż popołąłączenie Centralnej Magistrali czenie Centralnej Magistrali Kolejowej z WrocKolejowej z Wrocłławiem przez Idzikowice, Piotrkawiem przez Idzikowice, Piotrkóów, w, BeBełłchatchatóów, Wieluw, Wieluńń

•• ooba poba połąłączenia byczenia byłły zaznaczone na oficjalnej mapie sieci PKP z y zaznaczone na oficjalnej mapie sieci PKP z 19961996

Centralna Magistrala KolejowaCentralna Magistrala Kolejowa

CentralnCentralnąą MagistralMagistralęę KolejowKolejowąą cechujcechująą bardzo dobre warunki bardzo dobre warunki techniczne, w zwitechniczne, w zwiąązku z czym byzku z czym byłła i jest wykorzystywana do a i jest wykorzystywana do testtestóów nowego taboru.w nowego taboru.

Centralna Magistrala KolejowaCentralna Magistrala Kolejowa

DataData PojazdPojazd ProducentProducent Rodzaj Rodzaj pojazdupojazdu PrPręędkodkośćść OpisOpis

11 maja 1994

ETR 460-007Pendolinostarszego

typu

Fiat Ferroviaria

Elektryczny zespół

trakcyjny250,1 km/h

Rekord prędkości na torach Europy Środkowo-Wschodniej

24 listopada 2013

ED 250-001Pendolinozakupione

dla PKP Intercity

Alstom

Elektryczny zespół

trakcyjny bez wychylnego mechanizmu

293 km/h

Rekord prędkości na torach Europy Wschodniej (aktualny)

CMK CMK –– stan obecnystan obecny•• Centralna Magistrala Kolejowa jest w trakcie modernizacji Centralna Magistrala Kolejowa jest w trakcie modernizacji

obejmujobejmująącej micej mięędzy innymi: wzmocnienie obiektdzy innymi: wzmocnienie obiektóów w ininżżynieryjnych, przebudowynieryjnych, przebudowęę ukukłładadóów torowych na w torowych na posterunkach ruchu oraz wymianposterunkach ruchu oraz wymianęę sieci trakcyjnej. Na linii sieci trakcyjnej. Na linii instalowany jest system ETCS na poziomie 1 (Europejski instalowany jest system ETCS na poziomie 1 (Europejski System Sterowania PociSystem Sterowania Pociąągiem)giem)

•• ww wyniku tych dziawyniku tych działłaańń prpręędkodkośćśćmaksymalna pocimaksymalna pociąąggóów zostaw zostałła a zwizwięększona do 200 km/h dla skkszona do 200 km/h dla skłładadóówwprowadzonych lokomotywami i do prowadzonych lokomotywami i do 220 km/h dla poci220 km/h dla pociąąggóów zespow zespołłowych owych (od grudnia 2014)(od grudnia 2014)

•• W grudniu 2013 wprowadzono na W grudniu 2013 wprowadzono na linii zakaz jazdy pocilinii zakaz jazdy pociąąggóów w z prz pręędkodkośściami poniciami poniżżej 120 km/hej 120 km/h

Centralna Magistrala KolejowaCentralna Magistrala Kolejowa

CMK CMK –– stan obecnystan obecny•• ggeometria linii, sieeometria linii, siećć trakcyjna, nawierzchnia kolejowa trakcyjna, nawierzchnia kolejowa

i rozjazdy si rozjazdy sąą jujużż dostosowane do prdostosowane do pręędkodkośści 250 km/h, zasilanie ci 250 km/h, zasilanie do 230 km/h, a obiekty indo 230 km/h, a obiekty inżżynieryjne synieryjne sąą przebudowywane do przebudowywane do prpręędkodkośści 300 km/hci 300 km/h

•• ww projekcie dokumentu "Polityka Transportowa Paprojekcie dokumentu "Polityka Transportowa Pańństwa 2007 stwa 2007 ––2020" z dnia 27.01.2007 r. przyj2020" z dnia 27.01.2007 r. przyjęęto,to,żże do roku 2020 linia CMK zostaniee do roku 2020 linia CMK zostaniecacałłkowicie dostosowana dokowicie dostosowana doprpręędkodkośści 250 km/hci 250 km/h

•• rrealizacja linii Y w poealizacja linii Y w połąłączeniu z czeniu z modernizacjmodernizacjąą CMK ma stworzyCMK ma stworzyććsystem KDP w centrum krajusystem KDP w centrum kraju

Centralna Magistrala KolejowaCentralna Magistrala Kolejowa

Aktualna sytuacja polskiego Aktualna sytuacja polskiego kolejnictwakolejnictwaBudynki dworcBudynki dworcóów, caw, całłaainfrastruktura kolejowa infrastruktura kolejowa oraz przestarzaoraz przestarzałły tabory taborwymagajwymagająą wielu dalszych modernizacji wielu dalszych modernizacji i unowoczei unowocześśnienieńń, czyli ogromnych , czyli ogromnych inwestycji. inwestycji. Perspektywy rozwojuPerspektywy rozwojuW maju 2014 roku Komisja Europejska zaakceptowaW maju 2014 roku Komisja Europejska zaakceptowałła uzgodniona uzgodnionąąz rzz rząądem Umowdem Umowęę Partnerstwa dotyczPartnerstwa dotycząąccąą nowej perspektywy nowej perspektywy finansowej dla Polski na lata 2014finansowej dla Polski na lata 2014--2020.2020.Zgodnie z tymi ustaleniami najwiZgodnie z tymi ustaleniami najwięększe ksze śśrodki z Unii Europejskiej rodki z Unii Europejskiej majmająą zostazostaćć przekazane na transport i infrastrukturprzekazane na transport i infrastrukturęę (23,8 mld (23,8 mld euro), w tym euro), w tym 10,2 mld euro na kolej, czyli o prawie 80% wi10,2 mld euro na kolej, czyli o prawie 80% więęcej nicej niżżw latach 2007w latach 2007--2013.2013.

Polskie koleje Polskie koleje -- podsumowaniepodsumowanie

Dworzec kolejowy w SierpcuDworzec kolejowy w Sierpcu

Inwestycje majInwestycje mająą objobjąćąć: : •• modernizacjmodernizacjęę 61 istniej61 istniejąących szlakcych szlakóów kolejowych w kolejowych

(w szczeg(w szczegóólnolnośści w sieci ci w sieci TENTEN--TT))•• unowoczeunowocześśnienie systemnienie systemóów zasilania trakcyjnego, sterowania w zasilania trakcyjnego, sterowania

ruchem i zarzruchem i zarząądzania przewozami pasadzania przewozami pasażżerskimi i towarowymierskimi i towarowymi•• poprawpoprawęę stanu technicznego obiektstanu technicznego obiektóów inw inżżynieryjnychynieryjnych•• modernizacjmodernizacjęę i zakup taboru oraz specjalistycznego sprzi zakup taboru oraz specjalistycznego sprzęętu tu

technicznegotechnicznego

Kontynuowane bKontynuowane bęęddąą dziadziałłania w zakresie:ania w zakresie:•• wprowadzania na najwawprowadzania na najważżniejszych szlakach kolejowych niejszych szlakach kolejowych

Europejskiego Systemu ZarzEuropejskiego Systemu Zarząądzania Ruchem Kolejowym dzania Ruchem Kolejowym (ERTMS(ERTMS))

•• remontremontóów dworcw dworcóóww•• poprawy stanu i rozwoju infrastruktury cargo, w tym poprawy stanu i rozwoju infrastruktury cargo, w tym

transportu intermodalnegotransportu intermodalnego

Planowane inwestycjePlanowane inwestycje

Planowane modernizacje liniiPlanowane modernizacje linii

ŹŹrróóddłło: o: www.siskom.waw.plwww.siskom.waw.pl

NajwaNajważżniejsze niejsze planowane modernizacje:planowane modernizacje:E20: Rzepin E20: Rzepin -- PoznaPoznańń -- Warszawa Warszawa --Siedlce Siedlce -- Terespol Terespol

E30: Zgorzelec E30: Zgorzelec -- WrocWrocłław aw --Katowice Katowice -- KrakKrakóów w -- PrzemyPrzemyśśl l

E75: Warszawa E75: Warszawa –– BiaBiałłystokystok

E65: Gdynia E65: Gdynia -- Warszawa Warszawa --Katowice Katowice -- Zebrzydowice Zebrzydowice

CC--E65 Gdynia E65 Gdynia -- InowrocInowrocłław aw --ZduZduńńska Wola ska Wola -- Tarnowskie GTarnowskie Góóry ry -- Pszczyna Pszczyna

CC--E59: MiE59: Mięędzylesie dzylesie -- WrocWrocłław aw --KostrzyKostrzyńń -- Szczecin Szczecin

Linia nr 8: Warszawa Linia nr 8: Warszawa -- Radom Radom --Kielce Kielce -- KrakKrakóów w

Linia kolejowa Warszawa Linia kolejowa Warszawa -- ŁŁóóddźź