Wychowanie jako droga

do dojrzałości Dobrochna Lama

Edukacja spersonalizowana

Kraków 19-21 września 2014

Po co to wszystko?

• Czego pragniemy najbardziej w życiu?

• Czym jest szczęście?

• Co umożliwia bycie szczęśliwą osobą? Okoliczności? Splot wydarzeń??

Postawa wewnętrzna?

Układ zajęć

I. Wprowadzenie

1. wizja szczęścia

2. wizja sukcesu

3. cechy dojrzałej (i niedojrzałej) osobowości

II. Strategie na osiągnięcie dojrzałej osobowości i bycie osobą szczęśliwą

1. Dojrzałość intelektualna – rozumność

2. Dojrzałość wolitywna – decyzyjność

3. Dojrzałość emocjonalna – reakcyjność

4. Dojrzałość osobowościowa – relacyjność

Pytanie o szczęście to pytanie o wizję osoby

Człowiek w tradycji europejskiej

SZCZĘŚCIE DZIŚ

Próbuję mobilizować wszystkich dookoła,

żeby odnaleźli szczęście w życiu, a że

aktywność (fizyczna), którą proponuję jest

najprostszą drogą do szczęścia, więc kobiety

zaczynają się akceptować, stają się odważne,

przez co ich partnerzy, rodzina, znajomi,

pracodawcy zupełnie inaczej na nie patrzą.

SZCZĘŚCIE DZIŚ - rozumienie

• szczęście = dobrze się czuć, doświadczać przyjemności (hedonizm, materializm, pragmatyzm)

• ciało – odpowiedzialne za szczęście

……..to skutkuje:

zmniejszeniem rozwoju psychologicznego

obsesją na punkcie ciała (więcej osób niedojrzałych, neurotycznych – konflikty w pracy, w rodzinie)

zaniedbaniem rozwoju wewnętrznego osoby: zdolnością do introspekcji i autorefleksji oraz panowaniem nad funkcjami psychicznymi (wyobraźnia, pamięć, uczuciowość) ze strony woli

SZCZĘŚCIE TO ODPOWIEDŹ NA

PYTANIA

• Jak chcę się ubrać?

• Co lubię jeść?

• Co i gdzie chcę studiować?

• Kim chcę być?

Miarą szczęścia jest sukces ZEWNĘTRZNY; szczęście jest wynikiem rywalizacji z innymi, pochodzi z zewnątrz

• prestiż

• sława

SUKCES WEWNĘTRZNY

A CO Z PYTANIEM:

JAKĄ CHCĘ BYĆ OSOBĄ?

JAKĄ OSOBĄ CHCĘ, ŻEBY BYLI/BYŁY NASI UCZNIOWIE/UCZENNICE?

STRATEGIE NA BYCIE OSOBĄ

SZCZĘŚLIWĄ I DOJRZAŁĄ

• kształcenie intelektu – rozwijanie zdolności do myślenia (przed działaniem, po działaniu) ROZUMNOŚĆ

• wychowanie woli, żeby umiała podejmować rozumne decyzje, i panowała nad uczuciowością DECYZYJNOŚĆ

• wychowanie emocji, by mogły stać się pozytywną siłą napędową pomagającą człowiekowi osiągnąć cele które sobie postawił REAKCYJNOŚĆ

• wychowanie cech pozwalających na harmonijne współżycie w społeczeństwie RELACYJNOŚĆ

Monikę obudził budzik o 6.00 rano. Wyłączyła go, bo była strasznie śpiąca (wieczorem siedziała do późna nad fizyką). Poza tym, nie miała ochoty wstać, bo w pokoju było chłodno (kaloryfery nie działały), a pod kołdrą cieplutko...

Wiedziała, że powinna wstać od razu, bo inaczej nie zdąży umyć włosów, ale nie była w stanie. Może też dlatego, że czuła się trochę źle (jakiś ciężkawy żołądek)... Chyba po wczorajszym podjadaniu przed położeniem się spać... Może jest chora? I nie trzeba będzie iść do szkoły? Z tą fizyką to tak nie do końca umie, a wie, że pani ją zapyta (obiecała jej to).

Chyba przysnęła, bo jak znów otworzyła oczy, było już jaśniej. O nie! 7.15! Nie zdąży!

Ubrała się w ekspresowym tempie w to, co było na krześle... bluzka chyba trochę pomięta, - no, cóż... – obmyła twarz (Kurczę! Znowu ten straszny pryszcz, w tym samym miejscu!) i wyleciała, trzaskając za sobą drzwiami.

8.07. Fizyka. Najpierw się jej oberwało za spóźnienie, a potem przy tablicy pomyliła jednostki i dostała jedynkę. Kolejną! Wkurzona wolała się do nikogo nie odzywać. Nie było też jej przyjaciółki Reni, więc w czasie przerw snuła się sama po korytarzach albo siedziała na parapecie...

Przy wyjściu ze szkoły spotkała swą koleżankę Anię. Jak dobrze! Już od kilku dni Ania obiecywała, że jej odda 20 zł, które pożyczyła w zeszłym tygodniu. „Masz pieniądze?” pyta. „Eee... mama... no... zapomniała mi dać... wiesz... to znaczy akurat nie miała... wydała w aptece...” Monika wiedziała, że mama Ani jest chora, ale nie wytrzymała; „Ty szmaciaro! W domu nie masz kasy, to kradniesz, co?”

Nigdy wcześniej nie zdradziła się z tym, że wie, że Ania ma w domu trudną sytuację, bo rodzice niedawno stracili pracę. Zrobiło się jej strasznie głupio i czuła się podle cały dzień.

CECHY DOJRZAŁEJ OSOBY

CECHY DOJRZAŁEJ OSOBY

CECHY DOJRZAŁEJ OSOBY

CECHY NIEDOJRZAŁEJ OSOBY

W większości przypadków uczuciowość bierze górę nad wolą: robię to, co chcę, co dla mnie jest przyjemne (ważna rola rodziców i wychowawców)

• słaba znajomość siebie samego

• impulsywność: brak refleksji, przewidywania skutków

• lęk-nerwowość-niepokój

• poczucie niepewności

• poczucie niższości

• zależność emocjonalna

Nauczyć myśleć…?

• Proces myślenia jest wrodzony…

• Motywować do myślenia raczej niż „nauczyć” myśleć. Tworzyć okazje,

stwarzać odpowiednie okoliczności, by dziecko chciało używać swego

intelektu.

• Możemy się oprzeć o naturalne potrzeby każdego młodego człowieka:

niezależności; sukcesu i akceptacji; zdobywania nowych doświadczeń i chęci

bycia pożytecznym/współpracy.

Dojrzałość intelektualna

rozumność

Co to znaczy myśleć?

• „zastanów się dobrze” (refleksja)

• „co sądzisz o tej sprawie?” (rozumienie, wiedza)

• „cały dzień o tobie myślałem” (pamięć - wspominanie)

• „pomyśl co masz zrobić” (analiza, decyzja”

• „zastanów się, jak sobie z tym poradzisz” (rozwiązywanie problemów)

• „to nie jest tak, jak myślisz” (logiczna spójność)

• „filozofowie uważają” (idee, abstrakcja)

• „trzeba będzie coś innego wymyślić” (twórczość)

• „pomyśl o jutrze” (przewidywanie)

• „o czym myślisz?” (wyobraźnia)

Na czym polega rozumność?

• Znajomość swoich możliwości i ograniczeń; akceptacja siebie takim jakim się jest; stawianie sobie konkretnych osobistych celów;

• Podejmowanie wartościowych projektów i świadomość środków jakie są potrzebne by je zrealizować;

• Budowanie pozytywnych postaw zaufania, otwartości itp.;

• Posiadanie umiejętności krytycznej analizy, rozpoznawanie i przeciwdziałanie możliwej manipulacji;

• Logiczne i spójne myślenie; dochodzenie do prawidłowych wniosków;

Na czym polega rozumność?

• Posiadanie nawyku refleksji;

• Umiejętne obserwowanie, definiowanie, rozumienie, dokonywanie analizy i syntezy,

aplikowanie i ocenianie;

• Skuteczne uczenie się;

• Inteligentne rozwiązywanie problemów i powstających sytuacji;

• Podejmowanie roztropnych decyzji, wybierając spośród możliwych alternatyw;

• Dostosowywanie się do nowych sytuacji lub sposobów działania.

Dzieci lubią myśleć

• https://www.ted.com/talks/thomas_suarez_a_12_year_old_app_developer?l

anguage=pl

DAJMY IM SZANSĘ!

Dojrzałość wolitywna

decyzyjność

Decyzyjność: wyraz wolności

• Człowiek jest wolny, ponieważ jest „panem swoich

działań”, a także kolei swojego życia i ostatecznego celu.

• Nasze życie ma głębszy sens właśnie dlatego, że jako

istoty myślące, potrafimy decydować i działać w sposób

wolny

• Bez wolności nie różnilibyśmy się niczym od reszty

przyrody

Czym tak naprawdę jest wolność?

• Przymioty wolności:

- Ograniczona (sposób istnienia człowieka)

- Realna: wybór to urzeczywistnienie wolności.

• Ścisły związek z rozumnością (poznaniem/wiedzą)

• Swoboda czynienia wszystkiego co się chce?

Dzięki woli – wolności, możemy kochać. Wolność może więc oznaczać czynienie „tego, czego się nie chce”, w imię miłości

Wolność a wolny wybór

• Wolność objawia się w człowieku jako zdolność wyboru

• Każdy wybór jest przejawem wolności, nie każdy czyni człowieka wolnym

CZŁOWIEK

… …

Wolność jest nam zadana

• WOLNOŚĆ JEST NAM DANA, ALE I ZADANA

• Człowiek nie tyle jest wolny, ile staje się wolny lub wyrzeka

się tej wolności.

• Zadanie czynienia właściwego użytku z wolności

„chcieć i wybrać to, co się wybrać powinno i rzeczywiście

wybierać, co się wybrać powinno” (Jan Paweł II)

Czy można odebrać wolność?

• „Diary of Anne Frank” – „nie mogą mi odebrać możliwości cieszenia się światem”

• Kardynał Nguyen Van Thuan :

„All prisoners, myself included, constantly wait to be let go. I decided then and there that my captivity would not be merely a time of resignation but a turning point in my life. I decided I would not wait. I would live the present moment and fill it with love. For if I wait, the things I wait for will never happen. The only thing that I can be sure of is that I am going to die.

No, I will not spend time waiting. I will live the present moment and fill it with love.

A straight line consists of millions of little points. Likewise, a lifetime consists of millions of seconds and minutes joined together. If every single point along the line is rightly set, the line will be straight. If every minute of a life is good, that life will be holy.”

Zaufanie – środek formacyjny Gdy się komuś ufa, osoba wzrasta, rośnie jej motywacja i

twórczość w działaniu. Trzeba prosić o odpowiedzialność i

sprawić, by zadane prace były odczuwane jako coś własnego.

Spór między dwoma mnichami

• Tomasz z Akwinu 1225 - Włochy

• William Ockham 1286 - Anglia

Tomasz z Akwinu

Wolność:

• Środek do osiągnięcia doskonałości i szczęścia człowieka

• Możność mądrego wyboru

• Wzrasta i musi być edukowana

• Życie przeżywane w wolności jest wzrastaniem w cnotach (wzrastaniem w zdolności mądrego i dobrego wyboru) = szczęście własne i innych

Prawo i wolność:

• Nie są sobie przeciwstawne

• Prawo może nas wychowywać w wolności. Dobre prawo umożliwia nam osiągnięcie dobra.

• Wolność rozwija się przez 4 cnoty kardynalne: roztropność, sprawiedliwość, męstwo, i panowanie nad sobą.

William Ockham

• Nominalizm: pojęcia istnieją tylko w naszym umyśle, nie w rzeczywistości

np. nie ma „natury ludzkiej”

• Wolność „indyferentna”: neutralna możliwość wyboru

• W efekcie istnieje „człowiek autonomiczny”, nie człowiek „cnotliwy”.

Wolność nie ma nic wspólnego z prawdą czy dobrem.

Współczesne ujęcie wolności

• Wolny wybór to potwierdzanie własnego „ja”

• Taka wolność nie ma wartości, poza tą, że jest wyrazem mojej woli

Efekty:

• Woluntaryzm

• Determinizm: brak zaangażowania, bierność

• Relatywizm

Wychowanie decyzyjności

• Inicjatywa

• Działanie – odpowiedzialność za skutek

• Kształtować nawyk refleksji

• Otwartość na dialog, na współpracę

• Zrozumieć pluralizm działania

• Wyzwania: sentymentalizm, nerwowość, kultura obrazu, zamęt ideowy

• Czytać dobre książki, poezję

Aspekty praktyczne

• Określić „obszary wolności” – adekwatne do wieku .

• Te obszary są najczęściej związane z obowiązkami dziecka.

• Przestrzegać tych obszarów, pozwolić ponosić konsekwencje używania wolności, aby nauczyć nawyku refleksji i skutków decyzji.

„Świat do góry nogami”

• Zabieranie dziecku obszarów realizowania

się (czyli nadopiekuńczość) nie pozwala

dziecku cieszyć się swoją wolnością i

wzrastać w poczuciu własnej wartości

• Dawanie dziecku arbitralnych obszarów

wolności na zasadzie „niech się wyszaleje”

podkreśla brak połączenia między

wolnością a tym, co dobre.

Gdy widzisz ptaka w locie jak wolny jest

Jak płynie sobie, aż po nieba kres.

Wiedz - niebo bywa pełne wichrów i burz

A z lotu ptaka już nie widać róż.

Bo wolność - to nie cel lecz szansa by

Spełnić najpiękniejsze sny, marzenia.

Wolność - to ta najjaśniejsza z gwiazd

Promyk słońca w gęsty las, nadzieja.

Wolność to skrzypce z których dźwięków cud

Potrafi wyczarować mistrza trud.

Lecz kiedy zagra na nich słaby gracz

To słychać będzie tylko pisk, zgrzyt, płacz.

Bo wolność - to wśród mądrych ludzi żyć

Widzieć dobroć w oczach ich i szczęście.

Wolność - to wśród życia gór i chmur

Poprzez każdy bór i mur znać przejście.

Wolność lśni wśród gałęzi wielkich drzew

Które pną się w słońce każda w swoją stronę.

Wolność brzmi jak radosny ludzi śmiech

Którzy wolność swą zdobyli na obronę

Zwycięstwa, mądrości, prawdy i miłości

Spokoju, szczęścia, zdrowia i godności.

Wolność to diament do oszlifowania

A zabłyśnie blaskiem nie do opisania.

Wolność to także i odporność serc

By na złą drogę nie próbować zejść.

Bo są i tacy, którzy w wolności cud

Potrafią wmieszać swoich sprawek brud.

A wolność - to królestwo dobrych słów,

mądrych myśli, pięknych snów,

to wiara w ludzi.

Wolność - ją wymyślił dla nas Bóg

aby człowiek wreszcie mógł w niebie się

zbudzić.

Mare

k G

rech

uta

„W

oln

ość

”