Wychowanie Wychowanie demokratycznedemokratyczne

WychowywanieWychowywanie to proces trwający całe to proces trwający całe życie. To przekazywanie dziedzictwa życie. To przekazywanie dziedzictwa kulturowego, wzorów zachowań oraz kulturowego, wzorów zachowań oraz przygotowanie do życia w społeczeństwie. przygotowanie do życia w społeczeństwie. Celem wychowania jest ukształtowanie Celem wychowania jest ukształtowanie osobowości wolnej, która kierując się osobowości wolnej, która kierując się własną wolą, dokonywać będzie wyborów własną wolą, dokonywać będzie wyborów zgodnych z  zasadami moralnymi oraz zgodnych z  zasadami moralnymi oraz funkcjonować w środowisku, którego jest funkcjonować w środowisku, którego jest ogniwem.ogniwem.

Styl wychowania charakterystyczny dla danej Styl wychowania charakterystyczny dla danej rodziny jest wypadkową sposobów i metod rodziny jest wypadkową sposobów i metod oddziaływania na dziecko wszystkich członków oddziaływania na dziecko wszystkich członków rodziny. W rodzinach małych, dwupokoleniowych, rodziny. W rodzinach małych, dwupokoleniowych, o stylu wychowania decydują przede wszystkim o stylu wychowania decydują przede wszystkim rodzice, gdyż oni właśnie sprawują funkcje rodzice, gdyż oni właśnie sprawują funkcje wychowawcze. Na styl wychowania wpływają wychowawcze. Na styl wychowania wpływają wówczas poglądy rodziców na to, jak dziecko wówczas poglądy rodziców na to, jak dziecko powinno być wychowywane, jak należy wpływać powinno być wychowywane, jak należy wpływać na nie w różnych okresach jego życia oraz do na nie w różnych okresach jego życia oraz do czego zmierzają różne formy i środki kierowania czego zmierzają różne formy i środki kierowania jego postępowaniem. Poglądy te bywają mniej lub jego postępowaniem. Poglądy te bywają mniej lub bardziej skrystalizowane i opierają się przeważnie bardziej skrystalizowane i opierają się przeważnie na własnych doświadczeniach rodziców, na własnych doświadczeniach rodziców, wyniesionych z ich rodzin macierzystych, oraz na wyniesionych z ich rodzin macierzystych, oraz na obserwacjach różnych sposobów rozwiązywania obserwacjach różnych sposobów rozwiązywania problemów wychowawczych w życiu codziennym problemów wychowawczych w życiu codziennym przez innych ludzi.przez innych ludzi.

Wyznaczniki wychowania demokratycznego : Wyznaczniki wychowania demokratycznego : -Wysokie wymagania -Wysokie wymagania

-Rzadka kontrola -Rzadka kontrola

-Nagradzanie -Nagradzanie

Demokratyczny styl wychowania jest najbardziej Demokratyczny styl wychowania jest najbardziej korzystny dla rozwoju osobowości dziecka. korzystny dla rozwoju osobowości dziecka. Naczelną jego zasadą jest wzajemne Naczelną jego zasadą jest wzajemne poszanowanie praw wszystkich członków rodziny poszanowanie praw wszystkich członków rodziny oraz dopuszczanie dziecka do współudziału w oraz dopuszczanie dziecka do współudziału w życiu rodziny. życiu rodziny.

Ten styl wychowania cechuje się akceptacją Ten styl wychowania cechuje się akceptacją dziecka, ma ona jednak charakter warunkowy dziecka, ma ona jednak charakter warunkowy tzn. ,że jest zależna od zachowania dziecka. tzn. ,że jest zależna od zachowania dziecka. Dziecku okazuje się aprobatę i serdeczność Dziecku okazuje się aprobatę i serdeczność pozostawiając mu jednocześnie dużą swobodę pozostawiając mu jednocześnie dużą swobodę działania, co nie oznacza braku kontaktu. W działania, co nie oznacza braku kontaktu. W istotnych sytuacjach bowiem następuje istotnych sytuacjach bowiem następuje interwencja wychowawcza. Z jednej strony interwencja wychowawcza. Z jednej strony dziecko jest nakłaniane do samodzielności i dziecko jest nakłaniane do samodzielności i wykazywania inicjatywy, z drugiej natomiast wykazywania inicjatywy, z drugiej natomiast strony korzystając ze swobody wie, że w razie strony korzystając ze swobody wie, że w razie potrzeby czy niebezpieczeństwa może liczyć na potrzeby czy niebezpieczeństwa może liczyć na pomoc rodziców. pomoc rodziców.

Naczelną zasadą stylu demokratycznego jest Naczelną zasadą stylu demokratycznego jest wzajemne poszanowanie praw wszystkich członków wzajemne poszanowanie praw wszystkich członków rodziny. Rodzice ustalają wspólnie z dziećmi zakres rodziny. Rodzice ustalają wspólnie z dziećmi zakres obowiązków i przywilejów dla każdego z członków obowiązków i przywilejów dla każdego z członków rodziny. Dziecko wraz z rodzicami i innymi członkami rodziny. Dziecko wraz z rodzicami i innymi członkami rodziny omawia i dyskutuje rozmaite sprawy, planuje rodziny omawia i dyskutuje rozmaite sprawy, planuje i organizuje sposób spędzania wolnego czasu, i organizuje sposób spędzania wolnego czasu, rozrywki czy wakacje, zastanawia się, jak rozwiązać rozrywki czy wakacje, zastanawia się, jak rozwiązać kłopotliwe problemy, uczy się zasad współżycia kłopotliwe problemy, uczy się zasad współżycia społecznego, wypowiada swoje zdanie i przyczynia społecznego, wypowiada swoje zdanie i przyczynia się do podjęcia określonej decyzji, uczy się liczyć ze się do podjęcia określonej decyzji, uczy się liczyć ze zdaniem innych oraz współdziałać z rodzicami czy zdaniem innych oraz współdziałać z rodzicami czy rodzeństwem i udzielać im pomocy w razie potrzeby. rodzeństwem i udzielać im pomocy w razie potrzeby. Dzieci wychowywane w ten sposób Starają się, w Dzieci wychowywane w ten sposób Starają się, w miarę jak dziecko dorasta, wprowadzać je w miarę jak dziecko dorasta, wprowadzać je w problemy życiowe rodziny. Uczą poszanowania pracy, problemy życiowe rodziny. Uczą poszanowania pracy, szanują także pracę dziecka. Rodzice wychowujący szanują także pracę dziecka. Rodzice wychowujący dziecko demokratycznie starają się przy każdej dziecko demokratycznie starają się przy każdej nadarzającej się okazji rozwijać jego aktywność, nadarzającej się okazji rozwijać jego aktywność, współdziałają z nim i cieszą się z jego sukcesów, a w współdziałają z nim i cieszą się z jego sukcesów, a w razie porażki wspomagają je radą lub zachętą.razie porażki wspomagają je radą lub zachętą.

Daje to pole do rozwijania Daje to pole do rozwijania własnej inicjatywy oraz własnej inicjatywy oraz kształci postawy kształci postawy prospołeczne. Dziecko prospołeczne. Dziecko zna zakres swoich zna zakres swoich obowiązków i zadań, nie obowiązków i zadań, nie zostały mu one jednak zostały mu one jednak narzucone, lecz narzucone, lecz dobrowolnie je przyjęło, dobrowolnie je przyjęło, czasami z własnej chęci, czasami z własnej chęci, a niekiedy dlatego, że a niekiedy dlatego, że wyjaśniono mu sens i wyjaśniono mu sens i konieczność podjęcia się konieczność podjęcia się ich dla dobra całej ich dla dobra całej rodziny.rodziny. Więź Więź emocjonalna dziecka z emocjonalna dziecka z rodzicami jest silna, rodzicami jest silna, przeważają przeważają zdecydowanie uczucia zdecydowanie uczucia pozytywne, wzajemne pozytywne, wzajemne zaufanie, sympatia i zaufanie, sympatia i życzliwość. życzliwość.

Dziecko, rozwijając się, poznaje również kary Dziecko, rozwijając się, poznaje również kary przewidziane za złamanie obowiązujących norm. przewidziane za złamanie obowiązujących norm. Stosowanie kar ogranicza się tylko do minimum. Stosowanie kar ogranicza się tylko do minimum. Nie są to oczywiście kary typu: bicie, obrzucanie Nie są to oczywiście kary typu: bicie, obrzucanie obelgami czy upokarzanie. Zgodnie z podstawową obelgami czy upokarzanie. Zgodnie z podstawową zasadą dyscypliny demokratycznej, ma ona zasadą dyscypliny demokratycznej, ma ona nauczyć dziecko tak kierować swoim nauczyć dziecko tak kierować swoim zachowaniem, że będzie ono postępowało dobrze zachowaniem, że będzie ono postępowało dobrze nawet wówczas, gdy nie jest pod kontrolą i presją nawet wówczas, gdy nie jest pod kontrolą i presją kary.kary. Rodzice są świadomi niezbyt wysokiej Rodzice są świadomi niezbyt wysokiej skuteczności kar i tego, że godzi on w autonomię skuteczności kar i tego, że godzi on w autonomię dziecka. Rodzice, którzy wybrali demokratyczny dziecka. Rodzice, którzy wybrali demokratyczny styl wychowania, nad stosowanie kar przedkładają styl wychowania, nad stosowanie kar przedkładają przekonywanie i tłumaczenie. Starają się przekonywanie i tłumaczenie. Starają się wyjaśniać dziecku niepoprawność jego wyjaśniać dziecku niepoprawność jego zachowania. I przybliżają je w ten sposób do zachowania. I przybliżają je w ten sposób do zrozumienia istoty przewinienia. zrozumienia istoty przewinienia.

Demokratyczny styl wychowania posiada Demokratyczny styl wychowania posiada wszystkie zalety wychowania liberalnego wszystkie zalety wychowania liberalnego ( częściowo również osiągnięciowego) a ( częściowo również osiągnięciowego) a pozbawiony jest ich minusów. Wychowanie to pozbawiony jest ich minusów. Wychowanie to sprzyja wytworzeniu się u dziecka sprzyja wytworzeniu się u dziecka uporządkowanej wizji świata i stwarza zachętę do uporządkowanej wizji świata i stwarza zachętę do jego samodzielnego poznawania. Umożliwia jego samodzielnego poznawania. Umożliwia szybkie opanowanie zachowań akceptowanych szybkie opanowanie zachowań akceptowanych społecznie ale nie zaszczepia zbytniego społecznie ale nie zaszczepia zbytniego konformizmu. Ponieważ ma miejsce internalizacja konformizmu. Ponieważ ma miejsce internalizacja ( tzn. przejęcie, uwewnętrznienie) norm ( tzn. przejęcie, uwewnętrznienie) norm społecznych połączona z dużą samodzielnością i społecznych połączona z dużą samodzielnością i aktywnością jest bardzo prawdopodobne, że aktywnością jest bardzo prawdopodobne, że dziecko wytworzy w sobie motywację zadaniową i dziecko wytworzy w sobie motywację zadaniową i allocentryczną. allocentryczną.

W przeciwieństwie do wychowania liberalnego W przeciwieństwie do wychowania liberalnego rodzice stawiają wymagania dostosowane do rodzice stawiają wymagania dostosowane do możliwości dziecka, starają się uniknąć możliwości dziecka, starają się uniknąć negatywnych konsekwencji w postaci negatywnych konsekwencji w postaci wystąpienia frustracji u dziecka (mogłaby ona wystąpienia frustracji u dziecka (mogłaby ona zaistnieć przy zbyt wysokich wymaganiach). zaistnieć przy zbyt wysokich wymaganiach). Rodzice starają się także nie wpłynąć hamująco Rodzice starają się także nie wpłynąć hamująco

na rozwój osobowości dziecka przy wymaganiach na rozwój osobowości dziecka przy wymaganiach

zbyt niskich. zbyt niskich.

Osoby tak wychowane są silne psychicznie, dojrzałe Osoby tak wychowane są silne psychicznie, dojrzałe społecznie i emocjonalnie, odporne na społecznie i emocjonalnie, odporne na niepowodzenia, nie boją się nowości. Posiadają niepowodzenia, nie boją się nowości. Posiadają rozległe zainteresowania, potrafią rozumieć i rozległe zainteresowania, potrafią rozumieć i interesować się problemami innych ludzi a także interesować się problemami innych ludzi a także pomagać innym. pomagać innym.

Wychowanie Wychowanie demokratyczne w rodziniedemokratyczne w rodzinie

Polega on na wzajemnym akceptowaniu Polega on na wzajemnym akceptowaniu wszystkich członków rodziny. W rodzinie wszystkich członków rodziny. W rodzinie demokratycznej występuje wypracowanie demokratycznej występuje wypracowanie zakresu praw i obowiązków. Każdy jej zakresu praw i obowiązków. Każdy jej członek ma prawo do otwartego członek ma prawo do otwartego komunikowania emocji, przy jednoczesnym komunikowania emocji, przy jednoczesnym obowiązku liczenia się z odczuciami obowiązku liczenia się z odczuciami pozostałych osób. Wymaga to ogromnej pozostałych osób. Wymaga to ogromnej dojrzałości rodziców, ale również pewnego dojrzałości rodziców, ale również pewnego stopnia dojrzałości dzieci.stopnia dojrzałości dzieci.

W rodzinie tej członkowie posługują się kodem W rodzinie tej członkowie posługują się kodem językowym rozwiniętym. Według B. Bernsteina językowym rozwiniętym. Według B. Bernsteina komunikacja ta zorientowana jest na osobę. Ważna komunikacja ta zorientowana jest na osobę. Ważna jest treść komunikatu i każdy członek rodziny jest jest treść komunikatu i każdy członek rodziny jest pełnoprawnym mówcą. Większość rodziców jest pełnoprawnym mówcą. Większość rodziców jest przekonana, że wobec dorosłych nie należy przekonana, że wobec dorosłych nie należy pozwalać sobie na krytyczne uwagi, które mogłyby pozwalać sobie na krytyczne uwagi, które mogłyby urazić ich godność. Osoby te czułyby się dotknięte i urazić ich godność. Osoby te czułyby się dotknięte i wzajemny stosunek mógłby na tym ucierpieć.wzajemny stosunek mógłby na tym ucierpieć.

Rodzice sądzą jednocześnie, że jeśli chodzi o dzieci, Rodzice sądzą jednocześnie, że jeśli chodzi o dzieci, rzecz się ma zupełnie inaczej. Sądzą, że dziecko nie rzecz się ma zupełnie inaczej. Sądzą, że dziecko nie czuje się dotknięte i fakt, że jego duma została czuje się dotknięte i fakt, że jego duma została urażona, nie zagraża zerwaniu stosunku. Rodzice urażona, nie zagraża zerwaniu stosunku. Rodzice twierdzą nawet, że dzieciom potrzebna jest krytyka i twierdzą nawet, że dzieciom potrzebna jest krytyka i że nic nie szkodzi, gdy ich samopoczucie od czasu że nic nie szkodzi, gdy ich samopoczucie od czasu do czasu zostanie przygaszone. Z tego powodu do czasu zostanie przygaszone. Z tego powodu obowiązkiem „dobrych” rodziców jest dostarczenie obowiązkiem „dobrych” rodziców jest dostarczenie dzieciom takich komunikatów dla ich dobra. W dzieciom takich komunikatów dla ich dobra. W rodzinie demokratycznej dziecko ma prawo do rodzinie demokratycznej dziecko ma prawo do wyrażenia swojej negatywnej oceny pod adresem wyrażenia swojej negatywnej oceny pod adresem rodziców.rodziców.

Demokracja w takiej rodzinie wyraża się w tym, że Demokracja w takiej rodzinie wyraża się w tym, że rodzic egzekwuje poprawne zachowanie od rodzic egzekwuje poprawne zachowanie od dziecka i od siebie. Rodzice powinni stanowić wzór dziecka i od siebie. Rodzice powinni stanowić wzór dla dziecka, dlatego sami nie mogą postępować dla dziecka, dlatego sami nie mogą postępować nagannie. A przez jednakowy obowiązek i nagannie. A przez jednakowy obowiązek i równouprawnienie, dzieci wzrastają w atmosferze równouprawnienie, dzieci wzrastają w atmosferze szczerości i zaufania. W rodzinie demokratycznej szczerości i zaufania. W rodzinie demokratycznej miłość okazuje się dzieciom w umiejętny czyli miłość okazuje się dzieciom w umiejętny czyli mądry sposób. W postaci: kontaktu fizycznego, mądry sposób. W postaci: kontaktu fizycznego, kontaktu wzrokowego, kontaktu wzrokowego,

okazywania uwagi okazywania uwagi i utrzymywania dyscypliny. i utrzymywania dyscypliny. Dziecko bardzo potrzebuje Dziecko bardzo potrzebuje bliskości fizycznej,bliskości fizycznej, ponieważ wzmacnia ona ponieważ wzmacnia ona wieź emocjonalną wieź emocjonalną

i poczucie bezpieczeństwa.i poczucie bezpieczeństwa.

W czasie rozmowy rodzic powinien pamiętać o W czasie rozmowy rodzic powinien pamiętać o kontakcie wzrokowym. Wzmaga on poczucie kontakcie wzrokowym. Wzmaga on poczucie szczerości. Okazywanie dziecku uwagi daje mu szczerości. Okazywanie dziecku uwagi daje mu poczucie ważności, dowartościowuje je. A dyscyplina poczucie ważności, dowartościowuje je. A dyscyplina jest dla wychowanka widomym znakiem, że jest dla wychowanka widomym znakiem, że obchodzi rodziców, Ze zwracają na nie uwagę. obchodzi rodziców, Ze zwracają na nie uwagę. Dyscyplina porządkuje chaos różnorodnych Dyscyplina porządkuje chaos różnorodnych doświadczeń dziecięcego świata, oddziela dobre od doświadczeń dziecięcego świata, oddziela dobre od złych zachowań, wprowadza normy współżycia złych zachowań, wprowadza normy współżycia społecznego. Brak dyscypliny i zupełny permisywizm społecznego. Brak dyscypliny i zupełny permisywizm męczy dziecko. Według E. Hurlock dyscyplina męczy dziecko. Według E. Hurlock dyscyplina systematyzuje i hierarchizuje wartości, uczy systematyzuje i hierarchizuje wartości, uczy samodzielności i szacunku dla praw innych ludzi. samodzielności i szacunku dla praw innych ludzi. Dyscyplina demokratyczna większy nacisk kładzie Dyscyplina demokratyczna większy nacisk kładzie na nagrody niż na kary. na nagrody niż na kary.

Wychowanie dziecka wymaga od rodziców wiele Wychowanie dziecka wymaga od rodziców wiele poświęceń, ogranicza swobodę, jest obciążeniem poświęceń, ogranicza swobodę, jest obciążeniem finansowym, pochłania czas. Styl demokratyczny finansowym, pochłania czas. Styl demokratyczny umożliwia jednak nie tylko samorealizację dziecka, umożliwia jednak nie tylko samorealizację dziecka, ale i rodziców, ponieważ zachowanie ich dziecka ale i rodziców, ponieważ zachowanie ich dziecka stanowi dla nich nagrodę. Wszyscy członkowie stanowi dla nich nagrodę. Wszyscy członkowie rodziny nawzajem odczuwają przyjemność rodziny nawzajem odczuwają przyjemność przebywania z sobą i poświęcenia z przykrego przebywania z sobą i poświęcenia z przykrego obowiązku starają się zmienić na przyjemność obowiązku starają się zmienić na przyjemność bycia potrzebnym, bycia dobrym w swojej roli. Ten bycia potrzebnym, bycia dobrym w swojej roli. Ten styl bazuje na zachowaniu spontanicznym i styl bazuje na zachowaniu spontanicznym i szczerym komunikowaniu uczuć. Rodzice są w szczerym komunikowaniu uczuć. Rodzice są w stanie korygować swoje strategie wychowawcze. stanie korygować swoje strategie wychowawcze. Jednocześnie fakt, że dziecko poznaje odczucia Jednocześnie fakt, że dziecko poznaje odczucia rodziców i liczy się z nimi umożliwia mu lepsze rodziców i liczy się z nimi umożliwia mu lepsze zrozumienie pobudek ich postępowania. W takiej zrozumienie pobudek ich postępowania. W takiej sytuacji wychowanie dziecka staje się aktem sytuacji wychowanie dziecka staje się aktem tworzenia prawdziwie bliskiej i przyjacielskiej więzi tworzenia prawdziwie bliskiej i przyjacielskiej więzi między dzieckiem a rodzicami. między dzieckiem a rodzicami.

Na to jaki styl wychowania zastosują w stosunku do Na to jaki styl wychowania zastosują w stosunku do swojego dziecka rodzice zależy to częściowo od swojego dziecka rodzice zależy to częściowo od tego w jakiej atmosferze sami byli wychowani, a tego w jakiej atmosferze sami byli wychowani, a częściowo od tego, co uważają za dobry sposób częściowo od tego, co uważają za dobry sposób osiągnięcia określonych rezultatów osiągnięcia określonych rezultatów wychowawczych. Bardzo często rodzice ulegają wychowawczych. Bardzo często rodzice ulegają też opiniom osób postronnych.też opiniom osób postronnych.

Koniec Koniec

Bibliografia:Bibliografia:1. Maria Dudzikowa, Maria Walczak: Wychowanie, Gdańsk 1. Maria Dudzikowa, Maria Walczak: Wychowanie, Gdańsk

2007 2007 2. Marian Nowak: Teorie i koncepcje wychowania, Warszawa 2. Marian Nowak: Teorie i koncepcje wychowania, Warszawa

2008 2008 3. Mieczysław Łobocki: Wybrane problemy wychowania, 3. Mieczysław Łobocki: Wybrane problemy wychowania,

Lublin 2004Lublin 2004