1 RP

Środa, 29 lipca 2020 Redaktor prowadząca: Kamilla Sierocka

WYBORCZAO WZROKU

FOT.

ŁU

KA

SZ

ZAN

DEC

KI /

AG

EN

CJA

GA

ZETA

Zdrowe oczy

Zaćma bez tajemnic i mitówSoczewka z wiekiem mętnieje, więc każdy może mieć zaćmę. Kiedy ją usuwać i z czym się to wiąże?

ROZMOWA Z PROF. DR HAB. NAUK MED. ZOFIĄ MICHALEWSKĄ*

Sławek Szymański: Czy można samemu rozpoznać u siebie za-ćmę? Co może nas zaniepokoić?Prof. Zofia Michalewska: - Tym, co może nas skłonić do udania się do specjalisty, jest pogorszenie wi-dzenia, widzenie przez mgłę. To jest bardzo charakterystyczny ob-jaw. Natomiast objaw mniej oczy-wisty, właściwie nieznany wśród pacjentów, polega na tym, że oso-ba w podeszłym wieku nagle za-czyna czytać bez okularów. Wy-nika to z faktu, że zaćma powodu-je pojawienie się niewielkiej krót-kowzroczności. Na wczesnym eta-pie pacjent, który nigdy nie miał ta-kiej wady, może mieć minus 1, mi-nus 2, czasem nawet minus 3. Nie zdaje sobie z tego w ogóle sprawy, ale ma wrażenie, że nagle zaczyna

dobrze widzieć. Często może na-wet nie zwrócić uwagi, że równo-cześnie pogarsza mu się widzenie na odległość, co jest szczególnie niebezpieczne u kierowców. Taka sytuacja opóźnia diagnozę, ponie-waż pacjenci zgłaszają się zwykle dopiero wtedy, kiedy przestają czy-tać bez okularów, czyli już z dość dużą zaćmą.

Kto musi się liczyć z zaćmą? Czy np. styl życia ma wpływ na jej roz-wój?– Gdybyśmy żyli odpowiednio dłu-go, to każdy by miał zaćmę. Na-sza soczewka z wiekiem mętnie-je i twardnieje, a zaćma to właśnie zmętnienie soczewki. Pytanie brzmi zawsze: jak duża jest zaćma i jak bardzo nam przeszkadza. Na pew-no, jeśli widzenie się pogarsza, to trzeba wybrać się do okulisty. Zwy-kła zaćma występuje z reguły po 60. roku życia, niezależnie od dodatko-wych czynników. Jeśli zdarza się

wśród osób młodszych, to po ura-zach albo po przyjmowaniu leków sterydowych.

Czy usunięcie zaćmy to zabieg czy operacja?– Szczerze mówiąc nie widzę tu różnicy. W porównaniu do zabie-gu u kosmetyczki to na pewno jest operacja. W porównaniu do ope-racji na otwartym sercu możemy nazwać to zabiegiem. W każdym

razie pamiętajmy, że usunięcie za-ćmy odbywa się na sali operacyj-nej i jest wykonywane przez chi-rurga. Generalnie jest tak, że pa-cjent przychodzi do szpitala na operację i powinien być na nią gotowy.

Jak długo trwa taka operacja?– 15-20 minut na jedno oko, więc niedługo. Jednak standard na ca-łym świecie jest dziś taki, że pacjent

przebywa w ośrodku pół dnia. Naj-pierw trzeba go przygotować do operacji, a później przygotować do-kumentację, recepty, ponieważ musi przyjmować krople pięć razy dzien-nie przez kilka kolejnych tygodni, pozwolić spokojnie się przebrać i chwilę odpocząć. A później może już spokojnie pojechać do domu. Rano następnego dnia zdejmuje opatrunek i zaczyna zupełnie nor-malne życie.

Ale raczej ostrożnie? Nie może chyba dźwigać czy biegać?– Pokutuje mit, że po operacji usu-nięcia zaćmy nie można np. dźwi-gać. Trudno powiedzieć, skąd się wziął, ale jest rozpowszechniony. Pacjenci często pytają, czy mogą podnieść 1 kg, a może 3 kg, ale nie ma żadnych takich zaleceń. Po ope-racji można podnieść tyle, ile przed operacją. Różnica jest taka, że pa-cjent będzie lepiej widział, co podnosi.

Tym, co może nas skłonić do udania się do specjalisty, jest pogorszenie widzenia, widzenie

przez mgłę. To jest bardzo charakterystyczny objaw. Natomiast objaw mniej oczywisty,

właściwie nieznany wśród pacjentów, polega na tym, że osoba w podeszłym wieku nagle zaczyna

czytać bez okularów

Gazeta WyborczaŚroda, 29 lipca 20202 Wyborcza o wzroku

1 RP

Ten mit jest chyba bar-dzo zakorzeniony...– Wiele osób przekłada na-

wet z tego powodu operację, np. nie chcą tego robić zimą, bo muszą pa-lić w piecu, latem pracują w polu al-bo opiekują się wnukiem i na ope-rację chcą czekać do momentu, kie-dy pójdzie do przedszkola. Jednak żadna z takich sytuacji nie wyklu-cza usunięcia zaćmy. Można to zro-bić i normalnie funkcjonować już następnego dnia. Operacja jest po to, żeby pacjentom pomóc, a nie po to, by ich na dłużej unieruchomić. Może lepiej unikać boksu, chociaż nie sądzę, żeby ktoś w ogóle wpadł na taki pomysł. Ale już w piłkę noż-ną ze znajomymi można pograć.

Czy są jeszcze inne podobne mity?– Dość powszechne jest też przeko-nanie, że jeśli po operacji się schy-limy, to soczewka wypadnie. Ale to dotyczy technik operacyjnych sprzed bardzo, bardzo dawna. Kil-kadziesiąt lat temu w trakcie ope-racji faktycznie rozcinało się pół oka, ponieważ soczewki były twarde i inaczej nie można było ich wszcze-pić. Ale teraz soczewki są mięk-kie, więc wykonujemy tylko nie-znaczne nacięcia, wielkości ok. 1 mm. Co więcej, takie nacięcie się samo uszczelnia, nie wymaga na-wet szwów. Soczewka nie wypad-nie, jeśli się schylimy.

Jeśli chirurg nie zaleci danej oso-bie, z różnych powodów, inaczej, to po operacji można funkcjonować zupełnie normalnie. Trzeba jedy-nie uważać na to, by oka nie zabru-dzić, ponieważ istnieje ryzyko infek-cji. W związku z czym przez oko-

ło miesiąca pacjent nie powinien np. pływać na publicznej pływalni.

Jak właściwie usuwacie tę zuży-tą soczewkę?– Pacjenci często myślą, że laserem, ale to kolejny mit. Soczewka jest usuwana za pomocą ultradźwię-ków. Działa to podobnie jak przy

usuwaniu kamienia nazębnego. Stąd zresztą wywodzi się ta tech-nika, opracowana jeszcze w la-tach 70.

Jakie sąprzeciwwskazania do operacji?– Odwróćmy to pytanie: jeśli ma-my zaćmę i nam przeszkadza, to

jest to wskazanie do operacji. Ope-racja poprawia komfort życia, o to w niej chodzi. Każdy po 60. roku życia dowie się u okulisty, że tro-chę zaćmy ma, ale jeśli nie prze-szkadza mu to w codziennym ży-ciu i widzi w miarę dobrze, a może tak być długie lata, to nie ma powo-du, by tę zaćmę operować.

Jednak nie warto czekać zbyt długo. W sytuacji, kiedy zaćma po-woduje całkowitą utratę wzroku, to operacja robi się trochę bardziej skomplikowana, musimy używać innych technik, a pacjent nie docho-dzi do siebie już następnego dnia. Na szczęście jest to utrata odwracal-na. Zaćmę zawsze można usunąć.

• Usunięcie zaćmy od-bywa się po uprzednich badaniach na sali opera-cyjnej i jest wykonywane przez chirur-ga. Zabieg trwa 15-20 minut na jed-no oko i jest bezbolesny FOT. DAWID CHALI-

MONIUK / AGENCJA

GAZETA

Zaćma, zwana również z łacińska kataraktą, tozmętnienie soczewki, uniemożliwiające przenikanieświatła do wnętrza oka, a co za tym idzie– powodująca utratę widzenia. W starożytnościuważano, że powoduje ją blokada przepływuspecjalnego fluidu z mózgu do oka, na wzórnajsłynniejszych w starożytności katarakt na Nilu.Zaćma starcza nieodłącznie towarzyszy starzeniu sięczłowieka. Dlaczego niektórzy mają zaćmę wcześniejniż inni? Z powodu zegara biologicznego, zgodniez którym różne części naszego ciała starzeją sięw różnym czasie. Istnieje też zaćma wrodzona, którawystępuje raz na 250 urodzeń.

Najbardziej zaawansowaną postacią zaćmy jest zaćmadojrzała, w której człowiek z trudem widzi światło.

Jak się leczy zaćmę?

Tylko operacyjnie. Istnieją co prawda kroplenieznacznie hamujące rozwój zaćmy, ale nie cofająone zmian, które już powstały. Pomimo, że operacjazaćmy jest najczęściej wykonywanym zabiegiemokulistycznym na świecie, to zgodnie z danymi WHOz powodu nie zoperowanej zaćmy nie widzi ponad 20milionów ludzi. Liczba ta będzie rosła, ze względu nastarzenie się społeczeństwa.

Jak wygląda operacja usunięcia zaćmy?

Najpierw oko znieczula się miejscowo. Następnielekarz wykonuje dwumilimetrowe nacięcie rogówkii wycina w przedniej torbie soczewki okrągły otwór,przez który usunie zmętniałą soczewkę. Przedtemrozdzieli ją na mniejsze fragmenty przy użyciufakoemulsyfikatora. Fakoemulsyfikator możnaporównać do odkurzacza, który jednocześnierozdrabnia i wysysa kawałki soczewki. Zabieg ma nacelu usunięcie zawartości, czyli zmętniałej soczewki,a pozostawienie opakowania, czyli torby.

Po usu nię ciu sta rej so czew ki, do pu stej tor by wszcze -pia się no wą, syn te tycz ną so czew kę zwi jal ną i roz pro -sto wu je się ją. Tym spo so bem w sta rym opa ko wa niuznaj du je się no wa za war tość. Za bieg wy ko ny wa nyjest przy za cho wa niu peł nej świa do mo ści przez pa -cjen ta, ale ope ra cja jest cał ko wi cie bez bo les na.

Soczewki, które działają cuda

Nowe, syntetyczne soczewki starają się w jaknajwiększym stopniu dopasować się do potrzebnaszych oczu i dorównać naturze. Wszystkie, tak jaknasza naturalna soczewka, wyposażone są w filtry,które chronią siatkówkę oka przed szkodliwymdziałaniem promieni UV.

Bywa jednak, że syntetyczne soczewki przewyższająnasze naturalne. Na przykład te, zaopatrzonew dodatkowe filtry przeciwko UV, co bywa użytecznew przypadku zwyrodnienia plamki związanegoz wiekiem oraz u osób ze znamionami barwnikowymisiatkówki i naczyniówki.

Bardzo popularne są również soczewki, którewyrównują duże wady wzroku. Dzięki nowoczesnymsoczewkom można wyrównać wadę wzrokuwynoszącą aż minus 20 dioptrii! Problemu niestanowią również skomplikowane wady wzroku,takie jak astygmatyzm. Można je wyrównać dziękispecjalnym soczewkom torycznym. Czy możnaw takim razie powiedzieć, że sztuczne soczewki sąlepsze od naturalnych? Tak i nie. Tak, bo w dużychwadach wzroku potrafią zdziałać prawdziwe cuda,a nie, ponieważ nie mają zdolności akomodacji.

Akomodacja to unikalna cecha naszej własnejsoczewki. Umożliwia ona widzenie na każdą

odległość, dzięki temu, że soczewka zmienia swojągrubość w zależności od potrzeb. Ta zdolnośćodkształcania się soczewki nie jest nam niestetydana do końca życia. Zaczyna się ona psućw okolicach czterdziestego roku życia, i z czasempostępuje. To właśnie wtedy zaczynamy miećproblem z czytaniem z bliska, czy też pracąz komputerem. Ale i tu pojawiły się nowe możliwościw postaci soczewek pseudoakomodacyjnych. Coprawda nie przywrócą one nam młodości, ale sąw stanie umożliwić widzenie na przynajmniej dwielub nawet trzy odległości, podobnie jak okularydwuogniskowe.

Ale to nie koniec cudów. W niektórych klinikach, naprzykład w Szpitalu Okulistycznym Retina,wszczepiamy soczewki ułatwiające wykonywanielaseroterapii dla pacjentów ze zwyrodnieniemobwodu siatkówki i cukrzycą. Bywa też, żedobieramy specjalne soczewki powiększające obrazi ułatwiające czytanie, dla osób ze zwyrodnieniemplamki.

W operacjach wykonywanych na NFZ, wszczepianesą soczewki najprostsze, za te bardziej skomplikowanenależy dopłacać, choć lepiej wszczepiać je w klinikachprywatnych, gdzie dobiorą je specjalnie do naszychpotrzeb specjaliści okuliści.

Dr Piotr Fryczkowski

Piotr Fry czkow ski, do ktor na ukme dycz nych, oku li sta. Za ło ży cielSzpi ta la Oku li stycz ne go Re � naw War sza wie. Ab sol went Aka de -mii Me dycz nej w War sza wie orazEu ro pej skiej Szko ły Chi rur gii Wi -tre o re � nal nej w Bre men, gdziespe cja li zo wał się pod kie row nic -twem do kto ra Kla u sa Luc ke go.Po głę biał wie dzę na kur sach za a -

wan so wa nej chi rur gii siat ków ko wej w Du ke Uni -versity w Pół noc nej Ka ro li nie. Jest człon kiemPol skie go To wa rzy stwa Oku li stycz ne go i Eu ro pe anVi tre o Re � nal So cie ty. W 2008 ro ku wy dał pierw szyw Pol sce pod ręcz nik ultra sonografii oku li stycz nej.Pro wa dzi kur sy dla le ka rzy oku li stów chcą cych pod -no sić kwa li fi ka cje w za kre sie ultra sonografii gał kiocz nej.

Był laureatem ogólnopolskiego konkursu nawykonywanie operacji witrektomii w CentralnymSzpitalu Klinicznym MSWiA w Warszawie. W 2004roku zorganizował oddział chirurgii zaćmy w szpitaluA¤s w Warszawie. Od 2015 roku jest konsultantemchirurgiem siatkówkowym Centrum Zdrowia Dziecka.

Zać ma: wy rok czy bło go sła wień stwo?Nie do wyleczenia lekarstwami. Dotknie każdego, kto będzie żył wystarczająco długo. Według ŚwiatowejOrganizacji Zdrowia jest najczęstszą przyczyną ślepoty na świecie. A przecież operacja usunięcia zaćmy toszybki i bardzo skuteczny zabieg okulistyczny, dający blisko stuprocentowe szanse powodzenia. Nie ma się więc czego bać! A poza tym nowa, syntetyczna soczewka może być lepsza niż ta, z którą się urodziliśmy.

Czy wiesz, że…– Pierwszą operację usunięcia zaćmyprzeprowadził wędrowny lekarz Susruta w Indiachokoło 3000 lat temu. Do operacji użył nożazakończonego kulką. Zepchnął nim zmętniałąsoczewkę w głąb oka. Leżała tam, na siatkówcepacjenta, do końca jego życia. Operacja na pewnopoprawiła widzenie na kilka dni, po których jednakmusiało nastąpić zakażenie i utrata widzenia.

– Dopiero w 1747 roku francuski lekarz JacquesDaviel przeprowadził pierwszą udaną operacjęzaćmy, rozpoczynając erę chirurgii zaćmy. Davielopracował technikę operacyjną na prośbęmłodego malarza, który utracił wzrok z powoduzmętniałej soczewki. Technika polegała naprzecięciu rogówki, odcięciu więzadełektrzymających soczewkę i usunięciu jej w całości.Daviel, po sukcesie pierwszej operacji,przeprowadził ponad 400 kolejnych, z czego tylko50 nieudanych. Pacjenci po operacji nosili grubeszkła, zastępujące im usuniętą soczewkę.

– Pierwszą sztuczną soczewkę wszczepił dopieroHarold Ridley w Szpitalu Świętego Tomaszaw Londynie 1949 roku. W odkryciu materiału,

z którego można produkować sztuczne soczewki,pomogła Ridleyowi II Wojna Światowa. W jakisposób? Ridley zaobserwował, że brak odczynuzapalnego w oczach lotników, którym powbijałysię w gałki kawałki pleksiglasu z szyb samolotówbojowych. Wysnuł więc wniosek, że możnaz podobnej substancji wytworzyć sztucznesoczewki. Na uznanie tak wartościowegoodkrycia Ridley czekał blisko 25 lat, a królowabrytyjska doceniła go tytułem szlacheckimdopiero w 2000 roku.

– Od lat 80. so czew ki wszcze pia ne pod czas ope -ra cji za ćmy zo sta ły uzna ne za stan dard le cze nia.Za miast sztyw ne go plek si gla su za sto so wa now 1979 ro ku hy dro żel, a w 1982 wpro wa dzo noso czew ki si li ko no we. Obec nie so czew ki pro du -ko wa ne są naj czę ściej z róż nych związ ków akry -lo wych. Ta kie so czew ki moż na zwi jać w ru lo nik,a na stęp nie, za po mo cą spe cjal ne go urzą dze nia,przez ma leń kie dwu mi li me tro we na cię cie wpro -wa dzać do tor by so czew ki, gdzie się je roz wi jai ukła da. To ogrom ny po stęp, zwa ży wszy że Ri -dley mu siał wy ko ny wać cię cie po nad pię cio krot -nie dłuż sze, że by wszcze pić pier wszą so czew kęo śred ni cy 8,3 mm i gru bo ści 2,4 mm.

OGŁOSZENIE 34024252

3Wyborcza o wzrokuGazeta WyborczaŚroda, 29 lipca 2020

1 RP

Czy pacjenci czegoś się obawiają przed operacją?– Przede wszystkim boją się bólu i tego, że ruszą okiem. Jednak stosu-jemy bardzo silne znieczulenie miej-scowe, działające przez kilka godzin, a oko jest w specjalny sposób unie-ruchamiane. Pacjent w trakcie ope-racji jest przytomny, można poroz-mawiać, co też pomaga.

Mamy coraz nowocześniejsze so-czewki?– Cały czas powstają nowe mode-le. Tu postęp jest bardzo zauważal-ny. Kiedyś wszystkim pacjentom wszczepiano jeden rodzaj soczew-ki, umożliwiający widzenie na od-ległość, ale do czytania wymagają-cy okularów. Teraz do wyboru są so-czewki korygujące astygmatyzm al-bo wieloogniskowe, działające tro-chę jak okulary progresywne. Przy niektórych soczewkach możemy odzyskać młodość, tzn. czytać, ko-rzystać z komputera i wykonywać wszystkie inne czynności bez oku-larów. Np. pacjenci, którzy są kie-rowcami zawodowymi, wybierają czasem soczewki pozwalające do-brze widzieć na odległość dużą oraz pośrednią. Inni z kolei decydują się na soczewki umożliwiające czytanie i widzenie na większą odległość, ale już bez tej odległości pośredniej. Każ-dy jest dziś w stanie dobrać coś od-powiedniego dla siebie. Przy czym w ramach NFZ refundowane są tyl-ko soczewki standardowe.

Jaka jest ich jakość?– Większość ośrodków w Polsce wszczepia standardowe soczewki bardzo dobrej jakości. Producen-

ci soczewek stale je udoskonala-ją, ale nawet te soczewki, które by-ły wszczepione w latach 80., dzia-łają do tej pory i zakładamy, że bę-dą dobrze funkcjonowały do koń-ca życia pacjenta.

Czyli zaćmę usuwamy jeden raz w życiu i mamy z tym spokój?– Tak, przy czym zawsze rozwija się jeszcze tzw. zaćma wtórna. Ope-racja usunięcia zaćmy polega na tym, że starą soczewkę wymienia-my na nową, wszczepianą jednak do naturalnej torby soczewki, któ-ra też z wiekiem mętnieje. Dlatego po kilku miesiącach czy latach od operacji pacjenci znowu zaczynają mieć te same objawy, czyli widzieć jak przez mgłę. Wtedy przychodzą na króciutki zabieg laserowy, któ-ry jest całkowicie bezbolesny, trwa może pięć minut i rozwiązuje pro-blem. I to rzeczywiście jest zabieg, a nie operacja.

Ja po zmianie szkieł w okularach na mocniejsze muszę się dłuż-szy czas przyzwyczajać do no-

wych wrażeń. Czy z nową soczew-ką w oku jest podobnie? – Jeżeli dobieramy soczewkę jed-noogniskową, to pacjent zdejmuje okulary i od razu widzi dobrze na odległość. Musi tylko odczekać ok. 6 tygodni, żeby dobrze dobrać mu okulary do czytania.

Niektórzy pacjenci, którzy mieli wcześniej wadę np. minus 20, decy-dują, żeby zostawić im wadę minus 3, bo dzięki temu czytają bez oku-larów. A na odległość noszą dużo cieńsze szkła. Natomiast jeśli jest to soczewka dwu- lub wieloognisko-wa, to okres adaptacji trwa ok. pół roku. W tym czasie mózg uczy się obsługiwać nową soczewkę.

Czym siękierować przy wybo-rze ośrodka operującego zaćmę? – Ja bym zrobiła wywiad, kto jest polecanym chirurgiem i do niego poszła. Dodam, że dobrych chirur-gów operujących zaćmę jest w Pol-sce bardzo dużo. Myślę, że najle-piej wybrać taki ośrodek, w któ-rym się dobrze czujemy. Dla nie-których osób ważna jest możliwość

wszczepienia bardziej zaawansowa-nych soczewek.

A czy dziś dbamy lepiej o wzrok niż dawniej?– Seniorzy są coraz bardziej aktyw-ni i chcą żyć lepiej. Dlatego dolegli-wości, które jeszcze kilkadziesiąt lat temu by im nie przeszkadzały, dzi-siaj skłaniają do pójścia do lekarza. To bardzo dobrze, bo dzięki wcze-snemu rozpoznaniu mamy możli-wość przywrócenia funkcji wzroku na poziomie 100 proc., a nie tylko resztek widzenia. Są choroby takie jak odwarstwienie siatkówki, w któ-rej czas odgrywa istotną rolę. Jeśli pacjent trafi do specjalisty po 3 mie-siącach, to będzie widział z dwóch albo z pięciu metrów, czyli słabo. Ale jeśli pójdzie do lekarza w cią-gu kilku godzin, bo zobaczył błyski przed okiem albo wiele much, to jesteśmy w stanie przywrócić peł-ną funkcję. Podkreślam jednak, że chodzi o godziny, nawet kilka dni to może być za późno.

Czy są jeszcze inne choroby, z któ-rymi nie wolno czekać?– Tak jest również ze zwyrodnie-niem tkanki żółtej. Jeśli ktoś zu-pełnie przestaje widzieć z tego po-wodu, to pomożemy, ale w niewiel-kim stopniu. Ale jeśli pacjent trafi do nas na początku, to leczenie mo-że być bardzo efektywne. W przy-padku tej choroby kilka tygodni może mieć znaczenie. Zaniepoko-ić nas może delikatne krzywienie kratki na kartce.Inny przykład to jaskra. Jeśli ktoś przychodzi do nas już nie widząc, to niewiele można zrobić. Jaskra pro-

wadzi do zaniku nerwu wzrokowe-go i może to trwać wiele lat. W po-czątkowym stadium można jednak wiele zdziałać. Pacjent, przyjmując krople do oczu, może z jaskrą koeg-zystować do końca życia, podobnie jak z odpowiednio leczoną cukrzy-cą albo nadciśnieniem. Natomiast w zbyt późnym stadium zmiany spowodowane jaskrą są już nieod-wracalne. Nawet najnowsze techni-ki operacyjne nie pomogą.

Zachęcam do tego, by nie lek-ceważyć nawet błahych rzeczy, na pozór wynikających np. ze zmęcze-nia. Warto pójść od razu do okuli-sty. Nieraz kilka tygodni może za-ważyć na efektach leczenia.

Dziś okulistyka to bardzo prężnie rozwijająca się dziedzina.– To prawda. Stale pojawiają się nowe leki czy techniki operacyjne. Ogromny postęp dokonuje się w dia-gnostyce okulistycznej. Teraz mamy do dyspozycji techniki wywodzą-ce się m.in. z badań astronomicz-nych. Możemy zobaczyć np. prze-pływ przez naczynia w oku. Dzięki lepszej diagnostyce techniki lecze-nia też są coraz lepsze. +

Rozmawiał Sławek Szymański

Prof. dr hab. nauk med. Zofia  Michalewska* – chirurg witreoretinalny, członek m.in. Pol-skiego Towarzystwa Okulistyczne-go, Europejskiego Stowarzyszenia Szklisto-Siatkówkowego (EVRS) oraz Amerykańskiego Towarzystwa Specjalistów Siatkówkowych. Obecnie pracuje w klinice okuli-stycznej „Jasne Błonia” w Łodzi

Gdybyśmy żyli odpowiednio długo, to każdy by miał zaćmę. Nasza soczewka z wiekiem

mętnieje i twardnieje, a zaćma to właśnie zmętnienie soczewki. Pytanie brzmi zawsze:

jak duża jest zaćma i jak bardzo nam przeszkadza. Na pewno, jeśli widzenie się pogarsza, to trzeba

wybrać się do okulisty

OGŁOSZENIE 34023483

Gazeta WyborczaŚroda, 29 lipca 20204 Wyborcza o wzroku

1 RP

Okulary przeciwsłoneczne

Zrób wakacje dla oczuSłońce, piasek i woda sprzyjają relak-sowi, ale dla naszych oczu mogą być bardzo nieprzyjemne. Jak najlepiej je  chronić?

ROZMOWA Z JUSTYNĄ NATERoptometrystą, optykiem okularowym i właścicielem dbajowzrok.pl

SŁAWEK SZYMAŃSKI: Dlaczego trzeba chronić oczy przed słoń-cem? JUSTYNA NATER: – Jeśli ich nie chronimy, musimy się liczyć z łza-wieniem, swędzeniem i podrażnie-niem powiek, zwężeniem źrenic, bó-lem migrenowym głowy, dyskom-fortem i światłowstrętem, uczu-ciem piasku pod powiekami czy silnym bólem.

Problem z promieniowaniem UV jest taki, że go nie widać. Mo-że jednak uszkodzić powieki, ro-gówkę, soczewkę wewnątrzgałko-wą, a także prowadzić do trwałych uszkodzeń siatkówki, które znacz-nie pogarszają widzenie, a w naj-gorszym przypadku powodują utratę wzroku. Przy czym przez długie lata możemy w ogóle nie odczuwać objawów ekspozycji na słońce. Warto sobie jednak zda-wać sprawę z tego, że uszkodze-nia oczu, wynikające z działania szkodliwego promieniowania, są w większości przypadków nieod-wracalne. Dlatego trzeba nosić oku-lary przeciwsłoneczne, oczywiście dobrej jakości. Pamiętajmy też, że słońce świeci nie tylko latem, ale przez cały rok. Okulary przeciw-słoneczne nosimy zatem także po-za sezonem letnim.

Jak dobrać okulary przeciwsło-neczne? Czy te tańsze też chro-nią oczy, czy lepiej ich unikać?– Najlepszym rozwiązaniem jest wi-zyta w salonie optycznym. Tam ja-kość okularów przeciwsłonecznych jest odpowiednia. I chociaż rzeczy-wiście niektóre tanie okulary, mie-rzone w specjalnym urządzeniu, wy-kazują ochronę przed promieniowa-niem UV i okazuje się, że posiadają filtr, to jako ich potencjalni użytkow-nicy nie mamy żadnej wiedzy o jako-ści tego filtra. Nie wiemy, jak długo będzie w pełni spełniał swoją rolę.

Na co jeszcze zwracać uwagę przy wyborze?– Tym, na co kompletnie nie zwraca się uwagi, ponieważ nie ma możli-wości sprawdzenia tego w warun-kach domowych, to jakość odwzo-rowania obrazu przez tanie okula-ry kupione np. w sieci odzieżowej. Zniekształcenia wywoływane jako-ścią materiału lub naprężeniami w soczewkach okularowych mo-gą prowadzić do zawrotów i bó-lu głowy, do dyskomfortu wzroko-wego po całym dniu noszenia. Czę-sto, odczuwając takie objawy, nie łączymy ich zupełnie z noszonymi przez nas okularami. Dlatego każ-de okulary, korekcyjne i przeciw-słoneczne, kupujmy zawsze w sa-lonie optycznym.

Jakie rodzaje okularów mamy do wyboru?– Możemy wybrać np. okulary prze-ciwsłoneczne z polaryzacją, która

zniweluje niekomfortowe odbicia promieni słońca od powierzchni wody czy jasnego piasku. Można też wykonać okulary korekcyjne z do-wolnie wybranym barwieniem, zde-cydować się na okulary fotochromo-we, przyciemniające się pod wpły-wem promieniowania, a nawet na dosyć popularne ostatnio nakładki przeciwsłoneczne. Rozwiązań jest naprawdę bardzo dużo.

Załóżmy, że okulary już mam. Jak jeszcze mogę zadbać o kondycję oczu w czasie wakacji?– Proszę nawadniać organizm i dbać o higienę brzegów powiek. Dobrze też pamiętać o odpowiednim wy-posażeniu apteczki zabieranej na urlop. Powinny się w niej znaleźć ampułki soli fizjologicznej oraz kro-ple nawilżające bez konserwantów. Jeśli nosimy soczewki kontaktowe

– zabierajmy ze sobą odpowied-nią liczbę na zapas. Zwłaszcza, je-śli jedziemy za granicę, ponieważ niektóre produkty mogą się róż-nić w zależności od kraju, w jakim są sprzedawane.

Czy kontakt z wodą morską al-bo taką z jeziora może być kło-potem dla oczu?– Każda woda, ta w jeziorze, w mo-rzu, w jacuzzi, w basenie, a nawet w kranie, ma swoją mikrobiologię. Uważać muszą osoby z problemami z powierzchnią oka, suchością oczu, obniżoną odpornością, a przede wszystkim noszące soczewki kon-taktowe. Przed kąpielą w jakimkol-wiek zbiorniku wodnym powinni je zdjąć. Pływanie w soczewkach gro-zi stanem zapalnym powierzchni oka, a w pesymistycznym scenariu-szu zakażeniem akantoamebą i po-

ważnymi konsekwencjami, obej-mującymi również utratę wzroku.

Co zrobić, kiedy np. dziecku na plaży naleci piasku do oka?– Przede wszystkim nie panikować i dopilnować, aby dziecko odrucho-wo nie pocierało oczu, ponieważ piasek znajdujący się pod powieką może w ten sposób zostać wtarty w powierzchnię oka. Najpierw po-starajmy się uspokoić dziecko i pa-miętać, że ono może odczuwać re-alnie bardzo duży dyskomfort i ból. Powinniśmy obficie przepłukać oko solą fizjologiczną, której ampułkę warto mieć przy sobie. Natomiast jeśli jakiekolwiek ciało obce wbije się w powierzchnię oka, nie próbuj-my usuwać go na własną rękę. W ta-kiej sytuacji trzeba udać się do ga-binetu specjalistycznego. +Rozmawiał Sławek Szymański

• Okulary przeciwsłoneczne dobrej jakości trzeba nosić także poza sezonem letnim

FOT. JAKUB ORZECHOWSKI / AGENCJA GAZETA

OGŁOSZENIE 34023619

5Wyborcza o wzrokuGazeta WyborczaŚroda, 29 lipca 2020

1 RP

Wady wzroku

Zbadaj oczy dzieckaZez, krótkowzroczność, nadwzroczność mogą być przyczyną gorszego rozwoju dziecka.

Anna Twardowska

Dziecko z niewykrytą wadą wzroku często zamiast do okulisty trafia do psychologa, bo podejrzewa się u nie-go upośledzenie umysłowe, a tymcza-sem ono gorzej się uczy, bo nie widzi tego, co nauczyciel napisał na tabli-cy, nie zdąży zrobić notatek z lekcji. – W ostatnich latach znacząco rośnie odsetek dzieci i młodzieży, u których rozwija się krótkowzroczność – przy-znaje dr n. med. Maria Pomorska i wyjaśnia: – U krótkowidza upośle-dzona jest ostrość widzenia przy pa-trzeniu w dal, przy zachowanej do-brej ostrości wzroku dla bliskich od-ległości. Wada nasila się wraz z wy-dłużaniem gałki ocznej, typowo więc „rośnie wraz z dzieckiem”. Od lat na-ukowcy i lekarze szukają skutecz-nego sposobu hamowania rozwoju i progresji krótkowzroczności. Ostat-nie badania wskazują, iż istotne zna-czenie ma ilość czasu spędzanego na wolnym powietrzu, a więc czas ekspozycji na naturalne światło sło-neczne. Dzieci, które przebywają na dworze przeciętnie mniej niż 1,5 go-dziny na dobę, są bardziej narażone na rozwój krótkowzroczności. Bada-nia zachęcają nas, abyśmy pozwoli-

li dzieciom bawić się więcej na wol-nym powietrzu – to terapia z pew-nością pozbawiona efektów ubocz-nych, mogąca poprawić koncentra-cję, ogólny stan zdrowia, a także naj-prawdopodobniej widzenie.

Inne wady wzrokuCzęstym problemem najmłodszych jest także nadwzroczność. Jej powo-dem jest zbyt mała moc skupiająca oka lub zbyt krótka gałka oczna. Wa-da ta objawia się zwykle w dzieciń-stwie, jej symptomem jest zamaza-ny obraz podczas czytania. Dzieci, u których jej nie wykryto i nie skory-gowano, niechętnie wykonują zaję-cia wymagające skupienia wzroku na czytanym lub pisanym tekście. Wo-lą sport. Nie można lekceważyć nad-wzroczności, bo może być przyczy-ną bólów głowy, oczu i chroniczne-go zmęczenia. Dziecko w takim sta-nie „nie ma głowy do nauki”.

Jaskra czy zaćma kojarzą się ra-czej z problemami osób starszych, ale zdarza się, że występują jako cho-roby wrodzone. Przyczyną jaskry wrodzonej jest nieprawidłowy roz-wój dróg odpływu cieczy wodnistej z gałki ocznej. Niepokoić powinno, kiedy dziecko uporczywie łzawi, cier-pi na światłowstręt, wciska piąstki do oczu. Rozwiązaniem w takiej sytu-acji jest zwykle operacja.

Przyczyną wrodzonej zaćmy są zaburzenia w rozwoju oka w pierw-

szych miesiącach życia płodowego. Może to być choroba matki, np. ró-życzka, zakażenie wirusem opryszcz-ki. W takim przypadku także koniecz-ny jest zabieg chirurgiczny.

– Częstym problemem najmłod-szych jest zez, czyli nierównoległe ustawienie gałek ocznych. Poza de-fektem kosmetycznym niesie ze so-bą wysokie ryzyko rozwoju zaburzeń widzenia obuocznego. Z zezem mo-gą współistnieć objawy nieostrego widzenia, bólu oczu, kłopoty z czy-taniem i pisaniem. Szczególnie na-leży to uwzględnić u dzieci w wieku wczesnoszkolnym, które mają trud-ności z czytaniem i pisaniem, i tych, które są diagnozowane w kierunku zaburzeń dyslektycznych – mówi dr Anna Barć.

Na rozwój zeza bardziej narażo-ne są dzieci, które przyszły na świat z jakimiś urazami okołoporodowymi,

wcześniaki i dzieci z zespołem Do-wna. W przypadku zeza lekarze zale-cają ćwiczenia i rehabilitację wzroko-wą oraz noszenie szkieł korekcyjnych.

Jak rozwija się widzenie?Ostrość wzroku noworodka jest ok. 30 razy słabsza od dorosłego, zdol-ność rozróżniania kolorów jest gor-sza, możliwość spostrzegania ogra-nicza się do odległości 20-30 cm od jego twarzy. – Uwarunkowane jest to niedojrzałością fotoreceptorów siat-kówki oraz drogi wzrokowej w mó-zgu łącznie z korą wzrokową odbie-rającą i analizującą bodźce wzro-kowe. Prawidłowa budowa gałek ocznych, nerwów i drogi wzrokowej oraz odpowiednia dynamika dojrze-wania ich poszczególnych elemen-tów umożliwiają osiągnięcie kolej-nych etapów rozwoju widzenia. Po ukończeniu trzeciego miesiąca ży-cia oczy zaczynają razem współpra-cować, co objawia się ich równole-głym ustawieniem. Jest to początek rozwoju wysoce precyzyjnej umiejęt-ności widzenia przestrzennego (ste-reoskopowego). Pierwsze dwa lata życia to okres najszybszego rozwo-ju widzenia, które kształtuje się do około ósmego roku życia – wyjaśnia dr n. med. Maria Pomorska.

– Zaburzenie prawidłowego rozwo-ju widzenia oraz powstanie niedowi-dzenia może być wynikiem nieprawi-dłowości w budowie, ustawieniu czy

ruchomości gałek ocznych oraz ist-niejących wad refrakcji. Niedowidze-nie to upośledzenie ostrości wzroku. Może być nieodwracalne, jeśli nie bę-dzie leczone w tzw. krytycznym okre-sie rozwoju widzenia, przypadającym na wczesne dzieciństwo. Dlatego bar-dzo istotne jest wczesne rozpoznanie choroby narządu wzroku i wdroże-nie leczenia – dodaje dr Anna Barć.

Kiedy do lekarza?Niepokojące symptomy to: nierówno-ległe ustawienie gałek ocznych (zez), asymetria odblasków źrenicznych – tzw. biała źrenica (niekiedy możliwa do zaobserwowania na zdjęciach fotograficznych), silny sprzeciw na zasłanianie jednego oka oraz czę-ste uciskanie oczu piąstkami mogą przemawiać za poważnymi choro-bami narządu wzroku. – Niepoko-ić powinny też nieproporcjonalnie duże gałki oczne lub asymetria ich wielkości (nierówne szpary powie-kowe) oraz nienawiązywanie kon-taktu wzrokowego w okresie nie-mowlęcym. Zbyt częste mruganie czy mrużenie oczu, a także zbliża-nie się do telewizora w trakcie oglą-dania programów może przemawiać za słabszym widzeniem. Dzięki spe-cjalistycznym badaniom już u nowo-rodka można obiektywnie ocenić, czy istnieją przeszkody w prawidłowym rozwoju widzenia – podkreśla dr n. med. Maria Pomorska. l

Częstym problemem najmłodszych jest zez, czyli nierównoległe ustawienie

gałek ocznych. Poza defektem kosmetycznym

niesie ze sobą wysokie ryzyko rozwoju zaburzeń widzenia

obuocznego

OGŁOSZENIE 34023757

Gazeta WyborczaŚroda, 29 lipca 20206 Wyborcza o wzroku

1 RP

Praca zdalna coraz szerzej wdziera się do naszego zawo-dowego życia. Cza-sy pandemii znaczą-co przyspieszyły ten proces.

Sylwia Kijewska

optometrystka, ekspert ds. rozwoju optometrii, Medicover Optyk

Niektóre z firm wręcz zupełnie przechodzą na pracę z domu, dzię-ki temu oszczędzają na kosztach wynajmu biura, a i pracownicy nie tracą czasu na dojazdy. Dzie-ci w ekspresowym tempie musia-ły przestawić się na tryb e-szkoły. Dla wielu z nas praca w domu al-bo nauka zdalna jest zupełnie no-wym zjawiskiem. Rzadko zdaje-my sobie sprawę, jakie kryją się za tym niebezpieczeństwa dla zdro-wia m.in. oczu.

Długotrwałe patrzenie w kom-puter lub telefon wymaga od oczu niebywałego wysiłku. Dodatkowo, odrywając się od monitora i prze-nosząc wzrok na telefon lub książ-kę, powodujemy, że nasze oczy ca-ły czas pracują na najwyższych ob-rotach. Gdy patrzymy daleko i czę-sto zmieniamy punkt obserwacji, nasze oczy odpoczywają, a mię-śnie odpowiadające za akomoda-cję (zdolność wyraźnego widzenia na różnych dystansach) są rozluź-nione. Im więcej wpatrujemy się w obiekty na bliskich odległościach, tym bardziej mięśnie te są napięte i tym większy jest ich wysiłek. A to może prowadzić do rozwoju pro-blemów ze wzrokiem.

Nierzadko pacjenci w gabinecie skarżą się na zmęczenie oczu, bóle głowy czy gorsze widzenie po pra-cy. Te objawy zostały zgrupowane i zdefiniowane jako syndrom wi-dzenia komputerowego (CVS) już w 1994 przez Amerykańską Akade-mię Okulistyki. Obecnie, według ba-dań prowadzonych na całym świe-cie, między 50 a 90 proc. osób pra-cujących minimum 4 godziny dzien-nie przy komputerze ma objawy właśnie CVS. Do najczęstszych za-licza się: przemęczenie oczu; su-chość oczu – może objawiać się tak-że jako uczucie piasku pod powie-kami czy światłowstręt; niewyraź-ne widzenie; trudności z utrzyma-niem koncentracji; podrażnienie i zaczerwienienie oczu; bóle gło-wy, szyi i pleców.

Dodatkowo czynniki takie jak nieskorygowana wada wzroku, problemy z ustawieniem oczu, odległość od monitora, oświe-tlenie w pomieszczeniu, jasność ekranu, odblaski czy pozycja cia-ła mogą potęgować dyskomfort i nasilać nieskorygowane proble-my z widzeniem. Bagatelizowa-nie tych objawów może prowa-dzić do utrwalenia wad wzroku czy schorzeń. Jest to szczególnie istotne w przypadku dzieci, u któ-rych wzrok jeszcze się kształtuje, a długotrwałe wpatrywanie się w ekran może prowadzić do po-jawienia się problemów z widze-niem, koncentracją czy trudnościa-mi z dłuższym czytaniem.

Przebywanie przed ekranami różnych urządzeń jest w wielu przy-padkach nieuniknione, ale wystar-czy przestrzegać kilku zasad, by na-sze oczy nie odczuły tego w spo-sób znaczący:

Skorzystaj z pełnego badania wzroku i oczu u optometrysty i okulisty co najmniej raz w roku.

1 Nieskorygowana wada wzro-ku, jak np. nadwzroczność czy astygmatyzm, potęguje objawy

astenopijne (osłabienia oczu). Wy-stępujące wcześniej choroby oczu, jak np. zespół suchego oka, także wzmagają dyskomfort. Dodatko-wo u osób po 40. roku życia poja-wiają się zmiany prezbiopijne, gdy ze względu na fizjologiczne zmia-ny w obrębie soczewki wewnątrz-gałkowej potrzebna jest dodatkowa korekcja na bliskich odległościach. Potocznie mówiąc: ludzie cierpią na syndrom „za krótkiej ręki”. Wów-czas zastosowanie odpowiedniej korekcji do pracy przy kompute-rze i/lub telefonie poprawia kom-fort funkcjonowania i efektywność w pracy.

Ekspert radzi

Jak zadbać o oczy podczas pracy zdalnej/e-szkoły?

Zdalna praca i szkoła

2 MLN

• tyle osób według danych GUS z marca tego roku przeszło na tryb pracy zdalnej

4,6 MLN

• tylu uczniów codziennie zasia-dało przed komputerem

FOT. AGENCJA GAZETA

REKLAMA 34024479

7Wyborcza o wzrokuGazeta WyborczaŚroda, 29 lipca 2020

1 RP

Złota zasada 20/20/20

2 Należy pamiętać, że odpoczy-nek jest równie ważny jak sa-ma praca. Robienie regular-

nych przerw i patrzenie daleko po-zwala naszym oczom się zrelak-sować. Pomocna w tym jest zasa-da trzy razy 20. Chodzi w niej o to, by co 20 minut patrzeć daleko na min. 20 stóp (ok. 6 m) przez min. 20 sekund.

Włączenie takiego nawyku do co-dziennej pracy oraz nauczenie te-go dzieci, szybko zaprocentuje lep-szym komfortem widzenia.

Zadbaj o ergonomię pracy przy komputerze

3 Odpowiednie ustawienie kom-putera oraz nas samych przy biurku jest jednym z kluczo-

wych czynników minimalizujących CVS. I o ile w biurze zasady BHP są zazwyczaj pilnowane, tak w domu rzadko kiedy tego przestrzegamy. A jest kilka kwestii, o których mu-simy pamiętać. Otóż: monitor kom-putera powinien być oddalony na odległość wyciągniętej ręki i usta-wiony w taki sposób, by spoglądać na niego lekko w dół, plecy powin-ny być wyprostowane, a stopy pła-sko przylegać do podłoża, czcion-ka powinna być takiej wielkości

i kroju, by czytanie było wygodne i bez wysiłku.

Mrugaj

4 Podczas korzystania z moni-torów i wyświetlaczy należy pamiętać o odpowiednim na-

wilżeniu oczu. Najprostszym i bez-płatnym sposobem na to jest po pro-stu częste pełne mruganie. Wystarczy mrugać 15 razy na minutę, by oczy nie wysuszały się nadmiernie. Jeśli to nie pomaga, można zastosować kro-ple nawilżające bez konserwantów.

W zdrowo odżywionym ciele zdrowe oczy

5 Nasze oczy potrzebują wie-lu składników odżywczych, by sprawnie pracować i dłu-

go nam służyć. Urozmaicona die-ta bogata w wodę (!), owoce, wa-rzywa, tłuste ryby czy orzechy za-pewnia odpowiednią ilość przede wszystkim witamin A, C, E, luteiny, zeaksantyny, cynku, selenu, kwa-sów omega-3 czy antyoksydantów. Wszystko to poprawia nawilżenie i zdrowie naszych oczu.

Załóż okulary z filtrami

6 Aby zredukować pojawiające się na ekranie odblaski i po-prawić kontrast, stosuj okulary

z filtrami przeznaczonymi do pracy przy komputerze. Szczególnie przy-datne są filtry światła niebieskiego odcinające jego nadmiar. I o ile wpływ światła niebieskiego na oczy nadal jest przedmiotem badań, pojawiają się głosy, że może mieć związek ze zmęczeniem oczu czy problemami ze snem. Zatem stosując odpowied-nie filtry w okularach, chronisz oczy przed przemęczeniem czy podraż-nieniem i fundujesz im swoiste spa.

Wybierz odpowiednie oświetlenie

7 Najlepszym oświetleniem do pracy jest światło naturalne. Gdy nie ma takiej możliwo-

ści, stosuj dodatkowe źródła świa-tła, by zmniejszyć kontrast między otoczeniem a ekranem. Co więcej, powinno się dostosować jasność ekranu do oświetlenia otoczenia, by uniknąć nadmiernego wysiłku dla oczu przy za słabym lub za mocnym świetle. Monitor najlepiej ustawić bokiem do okna, tak by zminimali-zować liczbę odblasków na ekranie.

Pracuj w dzień, odpoczywaj w nocy

8 Światło naturalne wpływa na poziom melatoniny, a ta re-guluje rytm dobowy. Gdy pa-

trzymy na ekrany i wyświetlacze po zmroku, ów rytm jest zaburzo-ny. Dlatego, by lepiej się wyspać i funkcjonować, unikaj spogląda-nia na urządzenia cyfrowe mini-mum 2 godziny przed snem

Spędzaj więcej czasu na zewnątrz

9 Aktywności na świeżym po-wietrzu wymagają patrzenia na różne odległości, jest ca-

łe mnóstwo światła naturalnego, a oczy w końcu mogą odpocząć. Co ważne, większa ilość czasu spędza-na na zewnątrz przez dzieci mini-malizuje ryzyko powstania krótko-wzroczności.

Oczy są coraz istotniejszym na-rzędziem pracy. Abyśmy mogli wy-konywać nasze zawodowe obowiąz-ki długo i efektywnie, zatroszcz-my się o oczy, badając je regularnie i wprowadzając powyższe zasady. Ucząc dzieci zdrowego korzysta-nia z technologii zapewniamy im lepszy komfort widzenia w przy-szłości. Wystarczy kilka zdrowych nawyków, a chronimy nasze oczy przed negatywnymi skutkami ko-rzystania z komputerów czy smart-fonów. Zadbajmy o nasze oczy! +

oprac. kodar

Ekspert radzi

Jak zadbać o oczy podczas pracy zdalnej/e-szkoły?Zadbaj o oczy

• Według danych GUS z mar-ca tego roku, ponad 2 mln osób przeszło na tryb pracy zdalnej. Pandemia wymusiła także na naszym szkolnictwie zmianę sposobu nauczania na zdalny.

• Ponad 4,6 mln uczniów codziennie zasiadało przed komputerem. Oznacza to, że kilka milionów osób co-dziennie przebywało przed ekranami urządzeń cyfrowych min. 4 godziny dziennie tylko z powodów „służbowych”.

• Do tego coraz więcej osób w ramach rozrywki i odpo-czynku korzysta z urządzeń elektronicznych, np. na potrzeby korzystania z me-diów społecznościowych czy oglądania filmów. To wszystko powoduje, że dzieci i dorośli spędzają przed komputerem czy telefonem kilka do kilku-nastu godzin dziennie, niejed-nokrotnie 2-3 razy więcej niż przed pandemią. +

OGŁOSZENIE 34023773

Gazeta WyborczaŚroda, 29 lipca 20208 Wyborcza o wzroku

1 RP

Zdrowe oczy

Zespół suchego okaZespół suchego oka jest wieloczyn-nikową chorobą powierzchni oka, w której dochodzi do utraty równowagi filmu łzowego, któ-rej towarzyszą dole-gliwości oczne.

lek. med. Monika Łazicka-Gałecka

specjalista chorób oczu

Zespół suchego oka jest jednym z najczęstszych zaburzeń oka, wy-stępującym w różnym nasileniu u niemal 5-50 proc. osób w wieku dorosłym. Bardzo często towarzy-szy innym chorobom, zwłaszcza tym o podłożu autoimmunologicz-nym (w tej grupie częstość sięga na-wet 75 proc.).

Do najważniejszych czynników ryzyka wystąpienia zespołu suchego oka należą: wiek, płeć żeńska, cho-roby tkanki łącznej, niedobór an-drogenów, zespół Sjoegrena, sto-sowanie leków (leki antyhistami-nowe, przeciwdepresyjne, izotrety-noina), cukrzyca, choroby tarczycy, trądzik różowaty.

Dodatkowo ważnymi elemen-tami w rozwoju zespołu suchego oka są czynniki środowiskowe, ta-kie jak: stosowanie soczewek kon-taktowych, praca przy komputerze, przebywanie w środowisku suche-go powietrza (w klimatyzowanych/ogrzewanych pomieszczeniach), za-nieczyszczenie środowiska, palenie tytoniu, zła korekcja okularowa, nie-właściwa higiena brzegu powiek.

Jednak u niemal każdego czło-wieka okresowo występują zaburze-

nia stabilności i integralności filmu łzowego. W określonych okoliczno-ściach, takich jak długotrwała po-dróż samolotem, samochodem, brak snu, długie czytanie, praca w złym oświetleniu, może dojść do wystą-pienia objawów suchego oka.

Objawy zespołu suchego okaWyróżnia się dwie główne posta-cie zespołu suchego oka. Pierwsza to postać związana z niedoborem warstwy wodnej oraz postać zwią-zana z nadmiernym parowaniem łez. Postać związana z niedoborem warstwy wodnej jest rzadsza, wystę-puje w około 20 proc. przypadków.

Zdecydowanie częściej wystę-puje postać spowodowana niedo-borem warstwy tłuszczowej i co za tym idzie z nadmiernym paro-waniem łez. Głównymi przyczy-nami doprowadzającymi do tego stanu jest upośledzenie wydziela-nia tłuszczu w gruczołach Meibo-ma oraz nieprawidłowe mruganie.

Objawy zespołu suchego oka: swędzenie i pieczenie oczu, zaczer-wienienie, drapanie, uczucie ciała obcego pod powieką, światłowstręt.

W przypadku niedoborów war-stwy wodnej najczęściej pojawia-ją się uczucie suchości i proble-my z mruganiem. W przypadku dysfunkcji warstwy lipidowej czę-ściej pojawi się nadmierne łzawie-nie. Często pojawia się wydzieli-na na brzegu powiek i w kącie we-wnętrznym, szczególnie rano po obudzeniu. + oprac. kodar

Porady Jak sobie poradzić z zespołem suchego oka

Nieleczony zespół suchego oka może doprowadzać do

licznych powikłań, takich jak: nawracające zapa-lenia spojówek, niepra-widłowy wzrost rzęs, nawracające gradówki i jęczmienie, erozje na-błonka rogówki, a nawet zapalenie rogówki.

Terapia zespołu su-chego oka musi być wie-lokierunkowa. Obejmu-je modyfikację czynni-ków środowiskowych, su-plementację odpowied-nich składników łez, le-czenie współistniejącej dysfunkcji gruczołów Me-iboma, a w przypadkach zaawansowanych lecze-nie przeciwzapalne, a na-wet operacyjne. Pamiętaj-

my więc o tym, aby sto-sować nawilżacze powie-trza, unikać klimatyza-cji, zachować odpowied-nią higienę pracy z moni-torami, wysypiać się, pra-widłowo korygować wa-dy wzroku do dali i bliży, stosować okulary prze-ciwsłoneczne także przy wietrznej pogodzie i zi-mą, a także spożywać od-powiednie ilości płynów oraz stosować dietę boga-tą w kwasy omega-3 i wi-taminę A.

Warto wiedzieć, że każ-da postać zespołu suchego oka wymaga stosowania suplementacji łez. Wśród preparatów tzw. sztucz-nych łez są wodne sztucz-ne łzy, lubrykanty, żele oczne, wiskoelastyki, pre-

paraty uzupełniające war-stwę lipidową.

Żele nawilżająceU osób z bardziej nasilo-ną postacią zespołu su-chego oka doskonałym uzupełnieniem substy-tucji łez są żele nawilża-jące, które dłużej utrzy-mują się na powierzchni oka, a w przeciwieństwie do maści nie wpływają na ostrość wzroku. Żele mo-gą być jednoskładnikowe i zawierać tylko kwas hia-luronowy w wyższym stę-żeniu lub zawierać dodat-kowe składniki sprzyjają-ce regeneracji rogówki np. gumę ksantanową. W ba-daniach wykazano, że gu-ma ksantanowa wywie-ra efekt antyoksydacyjny

na komórki rogówki. Ta-ki zestaw składników sty-muluje proces gojenia ran i otarć, dlatego znalazł za-stosowanie również w te-rapii drobnych urazów oka oraz po operacjach okulistycznych (np. So-fteye Gel).

Krople uzupełniające warstwę lipidowąPodstawą zmniejszania objawów postaci zespo-łu suchego oka z nadmier-nym parowaniem łez jest stosowanie kropli uzupeł-niających warstwę lipido-wą filmu łzowego. Są to emulsje zawierające ole-je i naturalne fosfolipi-dy (np. Softeye Lipid), któ-re po połączeniu z filmem łzowym tworzą zewnętrz-

ną warstwę hamującą pa-rowanie łez, co zmniejsza u pacjenta nadmierne łza-wienie. W tej postaci ze-społu suchego oka nie-odzownym elementem le-czenia jest prawidłowa pielęgnacja brzegów po-wiek, pozwalająca na po-prawę naturalnego wy-dzielania tłuszczu w gru-czołach Meiboma.

Pamiętajmy, że lecze-nie zespołu suchego oka jest terapią długookreso-wą. Z tego powodu sto-sujmy produkty bez kon-serwantów. Konserwan-ty uszkadzają powierzch-nię oka, a ich długie stoso-wanie może doprowadzić do rozwoju lub znacznego nasilenia zespołu suche-go oka. +

Zespół suchego oka bardzo często towarzyszy

innym chorobom, zwłaszcza tym o podłożu autoimmunologicznym

Jeśli chcesz przestać nosić okulary lub soczewki kon-taktowe, jest na to sposób.

Dariusz Kołodziej

Od kilku lat na rynku okulistycz-nym istnieje możliwość wyelimi-nowania lub zminimalizowania konieczności noszenia okularów lub soczewek kontaktowych. Po-zwala na to metoda laserowej ko-rekcji wad wzroku. Jest to me-toda bezpieczna, przewidywal-na, a przede wszystkim skutecz-na. Już w latach pięćdziesiątych ubiegłego stulecia stosowano pierwsze próby korekcji wzro-ku za pomocą lasera. Obecnie do korekcji wad wzroku wyko-rzystywany jest w okulistyce la-ser femtosekundowy oraz exci-merowy.

Zabieg z wykorzystaniem la-sera pozwala na skorygowanie krótkowzroczności, nadwzrocz-ności oraz astygmatyzmu. Na czym polega taki zabieg? Dzięki użyciu lasera możemy zmienić kształt rogówki w taki sposób, by załamywane przez nią promie-nie padały na siatkówkę. W oku z zaburzeniami, czyli z krótko- lub dalekowzrocznością, zała-mywane promienie światła pa-dają przed lub za siatkówką, da-jąc nieostry obraz. Komputerowe użycie lasera zmienia kształt ro-gówki, modelując ją bardzo pre-cyzyjnie i bezpiecznie, a tym sa-mym korygując wadę wzroku. Laserową korekcją wzroku stan-dardowo można leczyć wady:• krótkowzroczność: od -0,5D do -10D,• nadwzroczność: od +0,75D do +4D• astygmatyzm: do 5D

Laserową korekcję wzroku przeprowadza się u osób po 21. roku życia, kiedy wada wzroku jest już ustabilizowana. Wyją-tek stanowi przypadek wysokiej krótkowzroczności. Wtedy trze-ba wykonać dwa pomiary w od-stępie pół roku, aby upewnić się, że wada wzroku nie uległa zmia-nie. U osób powyżej 40. roku ży-

Leczenie

Laserowa korekcja wzroku

FOT. ADOBE STOCK

9Wyborcza o wzrokuGazeta WyborczaŚroda, 29 lipca 2020

1 RP

cia, ze względu na związaną z wie-kiem utratę elastyczności soczew-ki (oko traci zdolność dobrego wi-dzenia z daleka i z bliska), występu-je konieczność dodatkowego nosze-nia okularów do czytania. Za gór-ną granicę wieku w przypadku wy-konania laserowej korekcji wzroku

uznaje się 55-60 lat. Wykonanie ta-kiego zabiegu u tych osób zależy od stanu rogówki oka.

Osoby, które chorują na cukrzy-cę, reumatoidalne zapalenie sta-wów, choroby autoimmunologicz-ne (np. choroba Gravesa, choroba Hashimoto, niektóre choroby tar-czycy), na silne alergie, trądzik ró-żowaty, atopie, mają wszczepiony rozrusznik serca, przechodzą czyn-ne choroby infekcyjne, nie powinny wykonywać laserowej korekcji wa-dy wzroku. Przeciwwskazaniem do takiego zabiegu są również niektó-re choroby oczu, takie jak np. pół-pasiec oczny, stożek rogówki, zwy-rodnienia rogówki, wirusowe zapa-lenie rogówki, zespół suchego oka, oczopląs oraz krótkowzroczność wysoka zwyradniająca.

Laserowej korekcji nie można też wykonać u kobiet w ciąży i ko-biet karmiących piersią. +

Prawidłowa higiena brzegu powiek

Ważne powieki Żeby zrozumieć, dlaczego higiena powiek jest tak istot-na, warto poznać kilka szcze-gółów dotyczących budowy i funkcjonowania oka.

lek. med. Monika Łazicka-Gałecka

specjalista chorób oczu

Powierzchnię oka pokrywa prze-zroczysty film łzowy, chroniący je przed szkodliwymi czynnika-mi. Składa się on z trzech warstw – wewnętrznej śluzowej, środkowej składającej się z wody i zewnętrz-nej lipidowej produkowanej w gru-czołach znajdujących się w powie-kach. Ta ostatnia warstwa chro-ni łzy przed nadmiernym paro-waniem.

Lipidy produkowane w gruczo-łach powiekowych rozprowadza-ne są po powierzchni oka w trak-cie mrugania. Czasami zbyt gęsta wydzielina prowadzi do zatkania ujścia tych gruczołów. Może to pro-wadzić do zaburzeń filmu łzowe-go, co daje uczucie dyskomfortu. Dlatego tak ważna jest regularna higiena brzegów powiek.

Właściwa higiena powiek jest kluczowa zwłaszcza w przypad-ku stanu zapalnego i infekcji (tak-że przy zagrożeniu ich wystąpie-nia). Do codziennego oczyszcza-nia brzegów powiek warto użyć profesjonalnych chusteczek, któ-re zawierają składniki o działaniu odkażającym. Chusteczki poma-gają usunąć wydzielinę. Działają oczyszczająco, zmiękczająco, ko-jąco oraz pomagają udrożnić uj-ścia gruczołów.

Ważny masaż i okładHigiena brzegów powiek obejmuje także ich ogrzanie oraz masaż. Do ogrzania powiek wykorzystuje się różne metody (ciepłe ręczniki, pod-grzane woreczki z ryżem). Ważne, żeby były to suche kompresy! Naj-lepiej w tym celu skorzystać z pro-

fesjonalnego kompresu, który jest ogrzany do odpowiedniej tempera-tury. Zastosowanie ciepłego kom-presu na oko w połączeniu z ma-sażem powieki umożliwia odblo-kowanie i oczyszczenie ujść tych gruczołów. +

oprac. kodar

Nowe na rynkuSOFTEYE BLEPHA od Polpharmy

Chusteczki SOFTEYE BLEPHA i SOFT EYE BLEPHA+ spełniają wysokie kryteria jakości i są bez konserwantów. Nasączone są roztworem zawierającym Hy-Ter®, zawierają sprawdzone, natu-

ralne składniki: olejek drzewa herbacianego, hialuronian sodu, aloes. Tak dobrana kompozycja składników sprawia, że chusteczki przy-

noszą szybką ulgę i oczyszczają brzegi powiek. Wyrób medyczny SOFTEYE BLEPHA+ jako jedyny w tej kategorii

zawiera dodatkowo ciepły ogrzewalny kompres żelowy nadający się do wielokrotnego użycia. Jest bardzo prosty w użytkowaniu – wystar-czy zagrzać go pod ciepłą wodą. +

Już w latach pięćdziesiątych ubiegłego stulecia stosowano

pierwsze próby korekcji wzroku za pomocą lasera.

Obecnie do korekcji wad wzroku wykorzystywany

jest w okulistyce laser femtosekundowy oraz

excimerowy

Powierzchnię oka pokrywa przezroczysty

film łzowy, chroniący je przed szkodliwymi

czynnikami

FOT. ADOBE STOCK

Leczenie

Laserowa korekcja wzroku

• Laserowa korekcja wad wzroku eliminu-je konieczność noszenia okula-rów lub socze-wek kontakto-wych FOT. 123RF

W Těšín Medic Clinic od 5 lat usuwamy zaćmę pacjentom z Polski.Działamy w ramach ustawy transgranicznej - zabieg jest za darmo, a pacjent może dopłacić do wybranej soczewki premium.

Nasz personel tworzą doświadczeni, polscy specjaliści. Zapraszamy.

www.tesinmc.pl +48 690 412 288

OGŁOSZENIE 34024360

Gazeta WyborczaŚroda, 29 lipca 202010 Wyborcza o wzroku

1 RP

Z wizytą u specjalisty

Jak cukrzyca niszczy wzrok Jednym z najczęstszych powikłań cu-krzycy jest retinopatia, czyli zmiany w siatkówce, które nierzadko prowadzą do całkowitej utraty wzroku. Ale nie tylko jej powinniśmy się bać.

ROZMOWA Z PROF. JACKIEM P. SZAFLIKIEM* okulistą

WOJCIECH MOSKAL: Jak często pacjenci z cukrzycą mają proble-my z oczami? PROF. JACEK P. SZAFLIK: Bar-dzo często. Szacuje się, że w okre-sie pierwszych 20 lat choroby powi-kłania oczne pojawią się u 99 proc. pacjentów z cukrzycą typu 1 i u 60 proc. pacjentów z cukrzycą typu 2.

Generalnie u chorych na cukrzy-cę występuje 25-30 razy większe ry-zyko ciężkiej utraty widzenia niż u osób zdrowych.

Z badań wiemy, że w krajach roz-winiętych powikłania okulistyczne cukrzycy są główną przyczyną śle-poty u stosunkowo młodych ludzi będących jeszcze w wieku produk-cyjnym (20-65 lat).

Co najczęściej atakuje cukrzyca? – Powikłania cukrzycy mogą do-tyczyć każdej struktury w narzą-dzie wzroku.

Często pierwszym objawem są przejściowe wahania wady refrak-cji spowodowane zmieniającym się stężeniem glukozy. Gdy np. u takiej osoby dochodzi do hiperglikemii, re-frakcja zmienia się w kierunku krót-kowzroczności. Gdy z kolei jest hi-poglikemia – refrakcja zmienia się w kierunku nadwzroczności. Cza-sami doświadczony okulista jest w stanie się zorientować, że jego pacjent może mieć problem z cu-krzycą, właśnie po tym, że wraca do niego raz z jedną wadą, raz z drugą.

Co jeszcze może się przydarzyć? – Na przykład zaburzenia akomo-dacji i przyspieszenie początku starczowzroczności. Może także dojść do zaburzenia widzenia barw, szczególnie w osi żółto-niebieskiej.

Bardzo charakterystyczny jest wpływ zwiększonego poziomu cu-kru na powieki i spojówki. Sygnałem ostrzegawczym dla lekarza powin-no być to, że jego pacjent skarży się na często występujące, nawracają-ce gradówki i jęczmienie.

U większości chorych występu-je przewlekłe zapalenie brzegów powiek; częściej dochodzi do bak-teryjnego zapalenia spojówek, ma ono cięższy przebieg z możliwymi powikłaniami.

Jak sobie z tym radzić? – Bardzo ważna w profilaktyce jest regularna pielęgnacja brzegów po-wiek.

Kiedyś zalecaliśmy w tym celu szampon dziecięcy rozpuszczony w ciepłej wodzie. Obecnie najczę-ściej stosowane są specjalne pre-paraty, często w postaci gotowych

jednorazowych chusteczek, prze-znaczone do higieny i dezynfekcji brzegów powiek.

U wielu pacjentów skuteczne są także suche, ciepłe okłady stosowa-ne co najmniej przez kilka minut dwa razy dziennie.

Jeśli pojawiają się objawy cho-roby, szybko włączamy leczenie. W przypadku zapalenia brzegów powiek, jęczmieni czy gradówek stosujemy częściej leki łączone: an-tybiotyk plus glikokortykosteroid, przy bakteryjnym zapaleniu spo-jówek – antybiotyk.

A co z rogówką? – Rogówka jest jednym z najbardziej unerwionych narządów ludzkiego organizmu. Pomiędzy komórkami jej nabłonka znajdują się bardzo liczne zakończenia aksonów włó-kien czuciowych pochodzących ze zwoju trójdzielnego. Dzięki temu ro-gówka jest wrażliwa na takie czynni-ki jak dotyk, temperatura, suchość, ból i szybko reaguje, pobudzając od-ruch mrugania, produkcję łez czy gojenie się nabłonka.

W przypadku uszkodzenia uner-wienia czuciowego rogówki docho-dzi do zaburzeń produkcji filmu łzowego, utraty ochronnej funkcji mrugania. Zwiększa to ryzyko tzw. neurotroficznego zapalenia rogów-ki, które może doprowadzić nawet do jej perforacji.

Problemy z rogówką dotykają ponad połowy pacjentów z cukrzy-cą. Powodują np. nasilony zespół su-chego oka, powierzchowne, punk-towe ubytki nabłonka, nawracają-ce erozje nabłonka, zaburzenia czu-cia rogówkowego, obniżoną pro-dukcję łez czy opóźnione gojenie się nabłonka rogówki.

W przypadku wszystkich tych zaburzeń powierzchni oka pacjen-towi – cukrzykowi przede wszyst-kim zlecamy częstsze kontrole oku-listyczne i leczenie objawowe w po-staci nawilżających kropli do oczu bez konserwantów. Stosuje się też krople do oczu z własnego osocza czy leki o miejscowym działaniu przeciwzapalnym (sterydy, NLPZ, cyklosporyna A).

Czy to prawda, że sygnałem ostrzegawczym może być po-gorszenie widzenia o zmierzchu? – Może tak się zdarzyć. Przebadali-śmy tęczówki pacjentów z cukrzycą i okazało się, że jako pierwsze dege-neracji ulegają włókna współczul-ne unerwiające mięsień rozwieracz źrenicy. Powoduje to zaburzenia w ruchomości źrenicy i jej adapta-cji do warunków oświetlenia, np. wolniej rozszerza się w ciemności. Dlatego właśnie pacjenci odczu-wają pogorszenie widzenia głów-nie o zmierzchu, w ciemnych po-

mieszczeniach lub prowadząc sa-mochód nocą.

W przypadku cukrzycy najczę-ściej jednak słyszymy o groźbie retinopatii. Co to jest? – Retina to z łaciny siatkówka. Reti-nopatia oznacza, że w siatkówce to-czy się jakiś nieprawidłowy proces, że jest ona uszkodzona.

W retinopatii cukrzycowej u pod-staw tego patologicznego procesu leży mikroangiopatia – czynnościo-we i morfologiczne zmiany w ukła-dzie naczyń włosowatych oraz ży-łach i tętnicach o średnicy poni-żej 100 nm.

Na skutek cukrzycy naczynia stają się kruche, może dochodzić do powstawania mikrotętniaków i krwawych wybroczyn.

Z czasem w obrębie siatkówki za-czynają się tworzyć nowe naczynia. Ale wcale nam nie pomagają, wręcz przeciwnie – to naczynia patologicz-ne, które jeszcze pogarszają prze-bieg retinopatii i mogą w pewnym momencie doprowadzić nawet do odwarstwienia siatkówki.

Nieleczona retinopatia cukrzy-cowa może w skrajnej postaci do-prowadzić do trwałej ślepoty. We wcześniejszych stadiach widzenie bywa upośledzone na skutek wy-lewu krwi do ciała szklistego lub zmian w obrębie plamki – najczul-szej części siatkówki. To najczęściej tzw. cukrzycowy obrzęk plamki.

Jak często cukrzycy mają pro-blem z retinopatią? – Bardzo często, to ich główne po-wikłanie oczne. Jeżeli chodzi o cu-krzycę typu 1, to retinopatię po pię-ciu latach stwierdza się u 5 proc. chorych, ale po 10 latach – już u 60, a po 15 – u 80 proc. chorych.

W cukrzycy typu 2 w momen-cie rozpoznania choroby retinopa-tię ma co 20. pacjent; po 15 latach ma ją 25 proc. chorych, a po 20 la-tach – 60 proc.

W jaki sposób okulista rozpozna-je retinopatię?– Zaczyna od pełnego podstawowe-go badania okulistycznego obejmu-jącego ocenę dna oka po rozszerze-niu źrenicy. I u większości pacjen-tów to wystarcza, by postawić przy-najmniej wstępną diagnozę.

Jeśli widzimy, że są wybroczyny czy jakieś anomalie naczyniowe, zle-camy wykonanie angiografii fluore-sceinowej (ze względu na koniecz-ność dożylnego podania barwnika badania tego nie wykonuje się u ko-biet w ciąży, u osób z ciężką niewy-dolnością nerek oraz uczulonych na barwnik).

U pacjentów, u których podej-rzewamy cukrzycowy obrzęk plam-ki, pomocne jest także wykonanie optycznej koherentnej tomogra-fii – OCT.

Jak leczymy retinopatię? – Na pewno bardzo ważne są re-gularne kontrole dna oka i szybkie reagowanie na zmiany stanu pa-cjenta. Gdy dochodzimy do wnio-sku, że musimy za wszelką cenę za-hamować dalszy rozwój nieprawi-dłowych, patologicznych naczyń w siatkówce, możemy zastosować fotokoagulację laserową – to stan-dardowy zabieg znany od wielu lat, zmniejszający zapotrzebowanie siatkówki na tlen; bardzo skutecz-ny w większości przypadków.

Jeżeli dochodzi do obrzęku plamki, stosujemy iniekcje do-szklistkowe preparatami anty-VE-GF (w ten sam sposób leczy się też wysiękową postać AMD – zwyrod-nienia plamki związanego z wie-kiem) oraz doszklistkowe implan-ty steroidowe.

Bardzo zaawansowane postaci retinopatii tzw. proliferacyjnej mo-żemy też leczyć chirurgicznie za po-mocą witrektomii (w jej trakcie usu-wa się błony proliferacyjne i ciało szkliste, zastępując je np. olejem si-likonowym lub specjalnym gazem czy płynem).

Jak często osoba z cukrzycą po-winna się meldować u okulisty? – To zależy od przebiegu choroby i obecności powikłań.

Jeżeli mamy do czynienia z cu-krzycą, ale okulista stwierdza, że na razie nie ma retinopatii, wystarczy kontrolować się co roku.

Jeżeli mamy tzw. początkową reti-nopatię nieproliferacyjną – dwa ra-zy w roku, z kolei w zaawansowanej retinopatii nieproliferacyjnej trzeba się kontrolować co trzy miesiące.

Bardzo ważne jest, by wszystkie kobiety w ciąży chore na cukrzy-cę kontrolowały się raz w miesią-cu przez cały okres ciąży i połogu.

Rozwój retinopatii i innych po-wikłań zależy od wielu czynni-ków, m.in. od czasu trwania cho-roby, nadwagi, nadciśnienia tętni-czego, zaburzeń gospodarki lipi-dowej i obecności nefropatii, cho-rym bardzo szkodzi też palenie pa-pierosów.

Trzeba tu jednak podkreślić ab-solutnie kluczową sprawę. My, oku-liści, zawsze staramy się oczywiście pomóc każdemu pacjentowi z cu-krzycą i leczyć jego oczy w możli-wie najskuteczniejszy sposób. Ale na niewiele się to zda, jeżeli pacjent nie wyrówna cukrzycy. Bez tego na-prawdę niewiele można zrobić. Na-wet jeśli zastosujemy właściwe le-czenie, to jeżeli pacjent nie wyrów-na poziomu cukru, problemy i po-wikłania wciąż będą narastać – to błędne koło. +

Rozmawiał Wojciech Moskal

*Prof. Jacek P. Szaflik – kierownik Katedry i Kliniki Okulistyki II Wy-działu Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, prezes elekt Polskiego Towarzystwa Okuli-stycznego

Ważne o wzroku

• Okulistę zawsze należy poinfor-mować, że choruje się na cukrzycę, aby wykonał badanie pod kątem zmian cukrzycowych. Bardzo ważnym elementem diagnostyki jest badanie dna oka. Wczesne zmiany cukrzycowe nie wpływają na pogorszenie ostrości wzroku i nie dają żadnych objawów, dlatego tylko badanie przeprowadzone przez specjalistę pozwala je wykryć odpowiednio wcześnie.

• W przypadku braku zmian na dnie oczu zaleca się badać je raz w roku, a w przypadku stwierdzenia takich zmian - częściej (przy najbardziej zaawansowanych postaciach retinopatii nawet co dwa-trzy miesiące).

• Jednym z typowych objawów retinopatii jest też upośledzenie widzenia zmierzchowego (po zmroku), gdy nasz wzrok traci swą funkcjonalność i przy słabym oświetleniu nie pozwala m.in. na skuteczne postrzeganie obiektów i wyróżnianie ich z tła.

• Cukrzycowy obrzęk plamki to powikłanie cukrzycy polegające na uszkodzeniu naczyń krwionośnych siatkówki w wyniku utrzymującego się długotrwale zbyt wysokiego poziomu glukozy we krwi. Szacuje się, że w naszym kraju problem ten dotyczy kilkudziesięciu tysięcy osób.

• Cukrzyca jest dziś zaliczana do głównych czynników ryzyka zaćmy, jaskry i AMD - zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem. +

• Powikłania cukrzycy mogą dotyczyć każdej struktury w narządzie wzroku FOT. JAKUB ORZECHOWSKI / AGENCJA GAZETA

11Gazeta WyborczaŚroda, 29 lipca 2020 Ogłoszenie

134024715.n

12 Gazeta WyborczaŚroda, 29 lipca 2020Ogłoszenie

134024693.n