Klasa 8 - Materiały - tydzień 2 (23.03.2020r. -27.03.2020r.) Temat: Tornada i cyklony tropikalne w Ameryce Północnej – podręcznik od str.110 do str. 115 oraz dodatkowe materiały do pracy lub każde inne dostępneNa stronie www.nowaera.pl/naukazdalna dostępna jest wersja elektroniczna podręcznika po wcześniejszym zalogowaniu.

Adres filmów - tornada: (odszukaj sam dodatkowe a jest ich sporo)https://www.youtube.com/watch?v=0wFePu0tYMQhttps://www.youtube.com/watch?v=qULZk1bJtPwhttps://www.youtube.com/watch?v=tJFTNdx_Bikhttps://www.youtube.com/watch?v=JQjVs7f81U4&list=RDCMUC9mYFechRIdFfwYQgCZnCTQ&start_radio=1&t=8Adres filmów – cyklony tropikalne: (odszukaj sam dodatkowe a jest ich sporo)https://www.youtube.com/watch?time_continue=18&v=-Hod7WINvS8&feature=emb_logohttps://www.youtube.com/watch?v=SInzQ0klZaQhttps://www.youtube.com/watch?v=qSFqjykRfkUhttps://naukaoklimacie.pl/aktualnosci/huragany-skad-sie-biora-jak-sieja-zniszczenie-i-jak-wplywa-na-nie-zmiana-klimatu-245

Tornada i cyklony tropikalne w Ameryce Północnej Tornada i cyklony tropikalne w Ameryce PółnocnejJednym z obszarów w Ameryce Północnej szczególnie narażonym na dwa takie zjawiska – Torando i Cyklony Tropikalne są Stany Zjednoczone.1. Tornado – trąby powietrzne w USA.Trąby powietrzne (Tornado) występują na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy (także w Europie i w Polsce), ale to właśnie w USA mają one największą siłę. Rocznie notuje się tam około 700 tornad. Rejon, w którym występują one najczęściej określany jest „ścieżką tornada” lub „Aleja Tornad”. Jest to pas lądu długości ponad 800 kilometrów i szerokości 650 kilometrów. Jest to najbardziej zagrożony tornadami obszar na świecie. Wiosna ciepłe i wilgotne powietrze znad Zatoki Meksykańskiej przemieszcza się na północ, tam zderza się z zimnym, ciężkim i suchym powietrzem przesuwającym się znad Kanady na południe ponad Górami Skalistymi. Zimne powietrze wypycha ciepłe ku górze, które unosząc się – skrapla i buduje potężną, chmurę burzową o wieżowym charakterze – Cumulonimbusa (Cb). W miejscu spotkania się tych dwóch skrajnych wobec siebie mas powietrza, czyli nad Aleja Tornad, tworzą się potężne chmury burzowe tzw. superkomórki. Wewnątrz chmury burzowej rozpoczyna się intensywna wymiana powietrza. Jest ono wciągane do góry do wnętrza chmury, gdzie ochładza się i ponownie opada. Gwałtowne prądy zderzają się i zaczynają wirować wokół siebie. Chmura, wewnątrz, której dochodzi do gwałtownych turbulencji potężnych mas powietrza ma wysokość 20 i szerokość 32 kilometrów. To właśnie w niej rodzi się tornado.

Chmura Cumulonimbus o pionowej budowie – niezbędna dla powstania Tornado

Źródło:https://pbs.twimg.com/media/CmVOi02VUAIKd0W.jpg

Część zasysanego powietrza odbija się następnie od górnej warstwy najniższej warstwy atmosfery – Tropopauzy i powraca ku ziemi jako powietrze chłodne. Jednoczesne intensywne zasysanie ciepłego powietrze ku górnej warstwie chmury oraz opad zimnego powietrza ku ziemi prowadzi do powstania ruchu wirowego. Między centrum wiru, a skrajem powstaje olbrzymia różnica ciśnienia, która wzmaga wiatr.

Mapa przestrzennego mechanizmu powstawania Tornado

 

Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Tornado_Alley_Diagram.svg/1920px-Tornado_Alley_Diagram.svg.png

Gdy opadające powietrze dotknie ziemi, powstaje charakterystyczny lej – wąska podstawa dotykająca ziemi i olbrzymia, rozbudowana chmura nad nią.

Tornado w Stanach Zjednoczonych

Źródło: https://www.worldatlas.com/r/w728-h425-c728x425/upload/d6/2f/71/shutterstock-104794319.jpg

Szczególnie narażone na Tornado są środkowe Stany Stanów Zjednoczonych – Teksas, Oklahoma, Kansas, Kolorado, Nebraska i Dakota Południowa. Obszar ten nosi nazwę “Alei Tornad”.

Obszary i liczba zanotowanych Tornado w latach 1950-2006  

Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/35/Tornado_Alley.gif

Skutki Tornad zależą przede wszystkim od ich prędkości. Mierzy się je w skali Fujity od EF0 o EF5. Najgroźniejsze są tornada od EF3 do EF5, czyli takie, których prędkość wiatru przekracza 200 kilometrów na godzinę (a nawet 300 km/h). Zniszczenia mogę być duże – taka siła wiatru pozwala nie tylko porwać dachu budynków, samochody czy zwierzęta gospodarskie, ale nawet zniszczyć budynki do samych fundamentów. Zasięg działania Tornad jest jednak relatywnie mały – pas zniszczeń może mieć maksymalnie kilkaset metrów szerokości, choć znane są tornado, których szerokość mierzono w kilometrach, należą one do rzadkości. Tornado może jednak przebyć długą drogę, z reguły kilka do kilkunastu kilometrów, lecz w USA zdarzały się tornada (następujące po sobie kilka tornad), których łączny pas zniszczeń wynosił ponad 300 kilometrów. Mogą one się tak daleko przesuwać, ponieważ nie napotykają na naturalne przeszkody w postaci wzniesień i obszarów leśnych.

Nowoczesne metody prognozowania pogody umożliwiają informowanie mieszkańców z wyprzedzeniem o nadchodzącym zagrożeniu. Ludność zwykle chroni się w piwnicach swoich domów lub specjalnie do tego przystosowanych schronach budowanych przez lokalne władze.

2. Cyklony tropikalne – Huragany w USA.

Zjawiskiem o wiele groźniejszym od trąby powietrznej jest cyklon tropikalny. Jest to najpotężniejszy rodzaj wiatry znany na ziemi, którego siła potrafi równać z ziemią całe miasta.

Do wystąpienia cyklonu konieczne jest spełnienie dwóch podstawowych czynników: obecność ciepłej (minimum 25-27 stopni Celsjusza) wody oceanicznej o głębokości minimum 50 m oraz odległość minimum 500 km na północ lub południe od równika (co umożliwia zaistnienie siły Coriolisa wprowadzającej powietrze w ruch wirowy). Z tego powodu cyklony tropikalne występują niemal wyłącznie w strefie zwrotnikowej oraz ewentualnie w miejscach nieco oddalonych od zwrotników ale poddanych działaniu ciepłych prądów morskich.

Obszar występowania cyklonów tropikalnych na świecie

Źródło: https://eoimages.gsfc.nasa.gov/images/imagerecords/7000/7079/tropical_cyclone_map_lrg.gif

Cyklony tropikalne występują w różnych miejscach – w USA nazywa się je Huraganami, z kolei we wschodniej Azji – Tajfunami. W zachodniej Azji i wschodniej Afryce nazywają się po prostu Cyklonami. Zjawisko podobne do cyklonu tropikalnego (ale o innej genezie) w Europie nazywa się Orkanem.Podobnie jak w przypadku Tornado, początek powstawania Huraganu wiąże się z rozwojem potężnych chmur burzowych (głównie Cumulonimbusów). Coraz bardziej rozbudowany system zasysający ciepłe powietrze znad oceanu nabiera cech ruchu wirowego. W centrum układu powstaje obszar bardzo niskiego ciśnienia, który napędza dalszy wzrost prędkości wiatru. Zasysanie jest tak intensywne, że brakuje powietrza przy ziemi, w związku z czym wciągane jest także powietrze napływające z góry, które spływa do centrum układu tworząc tak zwane oko cyklonu, czyli obszar spokojny i bezwietrzny z obecnymi prądami stępującymi bardzo niskim ciśnieniem o szerokości kilkudziesięciu kilometrów.

Huragan Katrina uderzający w USA – jeden z najsilniejszch w historii (zdjęcie satelitarne)

Źródło: https://www.nnvl.noaa.gov/images/high_resolution/105v1_20050828-HURKatrina_.png

Huragan niesie ze sobą nie tylko wiatr o niezwykle dużej prędkości (który mierzy się w 5-cio stopniowej skali   Skala Saffira-Simpsona i może dochodzić nawet do 300 km/h), ale też olbrzymie opady związane z obecnością chmur

burzowych. Huragany docierające nad obszar USA powstają najczęściej jako niewielkie burze u wybrzeży Afryki Zachodniej na Oceanie Atlantyckim.Zasięg oddziaływania cyklonów tropikalnych wynosi dziesiątki a nawet setki kilometrów, co prowadzi do zniszczeń pochłaniających całe miasta – nie tylko w wyniku rozwiania budynków przez wiatr ale też przez olbrzymie opady oraz wtłaczanie na ląd wody oceanicznej co powoduje groźne powodzie.

Huragan Irma w trakcie uderzenie we Florydę

Źródło: http://bi.gazeta.pl/im/ed/51/15/z22352621V,Miami-w-czasie-huraganu-Irma.jpg

Jedyną szansą na przeżycie kontaktu z silnym Huraganem jest ucieczka – umożliwia to relatywnie mała prędkość cyklonów tropikalnych (około 40 km/h) co pozwala na ostrzeżenie miejscowej ludności przed zagrożeniem. Niestety co roku każdy cyklon niesie ze sobą ofiary śmiertelne – często liczone nawet w tysiącach osób. Straty spowodowane przez najbardziej znany – Huragan Katrina wynosiły ponad 100 miliardów dolarów, a miasto Nowy Orlean zostało dosłownie zatopione przez wodę oceaniczną. Do dziś nie zostało całkowicie odbudowane. W wyniku zniszczeń i obaw o powtórzenie takich wydarzeń, z miasta wyprowadziło się ponad 150 tys. mieszkańców.